Y Genedl Gymreig

ABERMAW. Maent yma yn bur brysur yr wythnos hon yn he enwau ar y ddeiseb yn arbyn y Compensation Clause yn Mesur y Llyw- odraeth Leol. Deallwu fod bron yr oil o drigolion y dref a'r gymydogaeth wedi eihar- wyddo. Ond pan aed i geisio gan y Rector, gomeddodd, gan ddyweyd fod y Llywod- raeth wedi swero dynion i gymeryd trwyddedau, ae nad oedd ond rhesymol iddi —sef y Llywodraeth wneud iawn i'r cyfryw wrth gymeryd y drwydded oddi arnynt. Dyma engraifft deg o ddirwestiaeth y Beibl a'r Beer party. Mae helynt y deg swllt am gladdu, neu yn hytrach y deg swllt toll ar gorph marw, a gleddir dan y ddeddf newydd, yn debyg o ddyfod i ryw ben yma yn ebrwydd bellach. Oblegyd y mae y Rector wedi gwysio Mr John Lloyd, Bont-ddu, i'r County Court nesaf yn Nolgellau am ei ddeg swllt. Mae yma gryn chwilfrydedd yn disgwyl y can- lyniad. Penderfyna yr Ymneillduwyr sef- yll yn gefn i Mr Lloyd, ac yn wir mae yr holl achos yn Haw y Parch John Davies, Bont-ddu, ac nis gallesid ei ymddiried i ddwylaw gwell. Yr hwyr o'r blaen bu yma gyfarfod pwysig iawn o'r pysgodwyr. Yr oedd yn oresenol Dr J. H. Lister, Mri J. R. Davies, G. W. Pybus Clere y Bwrdd Lleol, a T. C. Rawlings. Etholwyd Dr Lister i'r gadair. Galwodd ar Mr Pybus i ddarllen gohebiaeth a dderbyniasid oddiwrth Mr E. Jones, Maer Pwllheli, yr hwn a alwai sylwat Fesur y Pysgodfeydd Morawl a fwriedir ddwyn ger bron y Senedd gan Syr Edward Birkbech ac eraill yn fuan. Penderfynwyd ar ol dadleu llawer dderbyn yr oil o awgrymiadau Pwll- heli, oddigerth yr un a ddaliai berthynas a chymydogaeth Carreg-yr-Imbill, gadawyd hwnw hyd nes ceid goleuni pellach ar ei amean. Penderfynwyd galw sylw y Board of Conservators at y difrod echrydus a wneir ar gleisiaid ieuangc yn afon Mawdd- ach oddeutu Dolgellau, drwy au dal fesur y eannoedd a'u galw yn Bed-fin. Penderfyn- wyd hefyd anfon at em haelod Seaeddol i geisio ganddo wneud ei oreu er pasio y Meaur i orfodi :cwmntai rheil?yrdd i gario pyseod ar dflerau rhesymol.-Gohebydd. MXSUR Y LLYWODRAETH LEOL.-Bryd- nawn Sabboth, yn nghapel yr Annibynwyr, cynygiwyd penderfyniad cadynol gan y Parch T. J.. Humphreys— Em bod, fel trethdalwyr ae eraill, mewn cyfarfod ey- hoeddus cynulledig yn addoldy yr Anmbyn- wyr yn Abermaw, yn dymuno datgan, yn y modd mwyaf diamwys, ein gwrthwynebiad pendant i'r rhan hono o'r Mesur Llywod- raeth Leol sydd yn cynyg rhoddi taliad o iawn i'r tafarnwyr os atelir eu trwydded yn faich ar y trethdalwyr; er nad yw y treth- dalwyr wedi cael unrhyw fudd o gwbl oddi wrth y cyfryw dafarnau, ond wedi dioddef JIawer o gostau anghysuron, a'n bod yn pro- .1_i!J. testio yn erbyn hyn lei anguyuawuuot uCla gellir ei oddef, heblaw ein bod eisoes bron wedi ein llethu gan faich ein trethi." Tra- ddododd Mr Humphreys araeth gref, a chwbl argyhoeddiadol o blaid y penderfyn- iad. Eiliwyd y cynygiad gan y Parch D. Evans, Dolgellau, a chyfnerthwyd ef mewn araeth rymus, gan y Parch H. Barrow Wil. liams, Gwrecsam, Anfonwyd y penderfyn- lad boreu Ltun i Arglwydd Salisbury, Mr Ritchie, a Mr T. E. Ellis, ein haelod Sen- eddol. Gobeithiwn y derbynir ein hesiampl gan bob cymydogaeth ac eglwys drwy em gwlad.

1 LLANDWROG UCHAF. I ARWERTHIANT "FFA.SIWN NEWYDD. [ Yn Nghapel Pisgah, nos Wener, bu y Parch r W. Keinion Thomas, Llanfairfechan, yn cyaal "Arwerthiant Cyhoeddus ar Ty Tafarn o'r enw Glanmagl Hotel yn mhlwyf Llanrhyndod, ger Dinas Distryw."

I TYMHESTL (iENLLYSG DDYCHRYNLLYD YN INDIA. 150 0 BERSONAU WEDI EU LLADD. Y mae pellebyr newydd gyrhaedd o Calcutta yu hysbysa am dymhestl genllysg echrydus yn Delhi a Moradabad, yn y Gog- Iedd-Orllewin. Y mae cenllysg wedi eu codi i fyny yn pwyso dau bwys. Bernir fod tua 150 o bersonau wedi eu lladd, yn benaf gan y cenllysg. Cafodd y brodorion ag oedd yn yr awyr agored eu haner rhewi gan y gwynt oer, ac yna eu lladd gan y cenllysg.

CREULONDEB CYTHREULIG I AT GI. Adroddir am weithred ddychrynllyd o greulondeb o Skibbereen. Cafodd ci dyn o'r enw Walsh ei wlychu a paraffin neu petro- leum gan ryw greuloniaid, ac yna ei roi ar dan. Gadawyd y creadur anffodus yn rhydd yn y cyflwr yma, gan redeg yn wyllt mewn pelen o dan nss y llosgwyd ef i far- wolaeth.

ABERFFRAW. I AGORIAD CAPEL NEWYDD Y WESLEY- I AID.—Ddyddiau Sul a Llun yr wythnos ddiweddaf cynaliwyd eyfarfodydd yn ngjka j 4g agoriad capel newydd i'r Wesleyaid yn Aberffraw. Y nweinidogion a weinyddasant oeddynt Cadeirydd ac Ysgrifenydd y Dat- aeth, a'r Parch J, Evans (Eglwysbach). Yr oedd y cynulleidfaoedd yn bar luosog, a'r casgliadau yn odidog. Ar derfyn y cyf- arfodydd gwelwyd wvth o'r newydd yn troi eu gwynebau tua Seion. Yr oedd Syr George Meyrick, Bodorgan, wedi rhoi y tir i adeiladu y capel arno er's blynyddoedd, yn rhad ac am ddim. Yn agos i dair blynedd yn ol daeth gweinidog y Tie (sef Cadvan) i'r gylchdaith a dechreuodd anog y bobl ar unwaith i ymsymud gyda golwg ar gael capel newydd teilwng o'r cyfundeb parchus yn y He a llwyddodd felly i greu brwdfryd- edd yn y bobl o blaid y symudiad. Cafodd gan brif deuluoedd yr ardal, y rhai sydd yn dal perthynas a'r yfundeb yn y He, i gyf- ranu yn hael at y capel newydd, megisMr Edwardp, Penrhynhalen; D. Williams, Ysw., Trefri; Mr Williams, Tyddynhwrdd; J. R. Jones, Ysw., Bodfeurig Mr Hughes, Llangwyfan, &c.; a rhoddodd y foneddiges haelfrydig, Miss Templeman, Lerpwl, y swm anrhydeddus o IOUp. Y cynllunydd oedd Mr W. Lloyd Jones, Bangor: a'r adeila ydd, Mr W. Wiiliams, Tanyrefail, Caergybi. Yr ydym yn deall y bydd y draul, rhwng pobpeth tua l,500p. Nid gormod yw dweyd ei fod o'r gwneuthuriad goreu, oddifewn ac oddi allao ceir oriel o'i amgylch, a lie cyfleus i'r eôr tu ol i'r pwlpud yn nghydag English Pipe-organ ddrudfawr, o'r gwneuthuriad diweddaraf. Y mae yn un o'r capelau mwyaf hardd a chyfleus yn yr holl wlad. Y mae clod mawr yn ddy- ledus i Uaavan am ei laiur airiawr l gael capel mor odidog: a phriodol y dywed gohebydd mewn eyfoesolyn-U Mae cael ty gweinidog a chapel newydd hatdd mor agos i'w gilydd yn nhref Archfardd Coronog y Byd yn rhywbeth heblaw simple wonders y bedwaredd ganrif ar bymtheg Dengys hyn fod yna rywbeth heblaw arwrgerddi yn cael eu troi allan tua'r Aberffraw."— Ym- wfilvdd.

_o>un DYFFRYN NANTLLE. I BAND OF HOPE SOAR, PENYGBOES.—Caf- odd tymorarall o'r Band of Hope llewyrchus uchod ei ddwyn i derfyniad llwyddiannus ddydd Sadwrn diweddaf, pryd yr eisteddodd oddeutu 200 wrth fyrddau wedi eu hulio yn chwaethus & the a bara brith o'r radd oreu, wedi ei barotoi gan rhai canlynoll rhai hetyd a wasanaethasant wrth y byrdd- au: Mrs Evans, Brynkir-terrace; Mrs Robert, Penmaen House; Mrs Rees, Armenia-terrace; Mrs Roberts, Post-ofncej Mrs Williams, Shoe Warehouse; Mrs Parry, High-street; Mrs Williams, Rhwngllwyni; Mrs Hughes, Bethel-terrace; Misses Roberts, Old Post-office; Ellen Jones, Snowdon- street; Thomas, Uwyndu; Elizabeth Rees, Llewelyn Cottage; Elizabeth Owens, Ar- menia-terrace; Jane E. Owens, Llwyn Onn Villa; Jane Hughes, Baptist st. Yn ychwan egol at hyn, rhanwyd1 nifer ardderchog o eur- afalau i'r plant gan Mrs Evans, Mrs Roberts (Penmaen House), a Mrs Williams (Shoe Warehouse); tra y derbyniodd y boneddig- I esau gynorthwy amryw o frodyr selog a gweithgar gyda'r Band of Hope mewn dwyn y wledd oddi amgylch- Yn yr hwyr, o dan lywyddiaeth y ftwemidog (Parch J. Mach- raeth Rees), cynhaliwyd cyfarfod adloniadol difyr ac adeiladol, pryd y cymerodd amryw gystadleuaethau dyddorol Ie. Enillwvd y gwobrwyon gan y rhai canlynol :~EUen Thomas, Evan M. Jones R. G. Jones, Owen Pritchard, Price Jones, M. E. Hughes, Mary Jones, Gwen Jones, Caradog Griffith, Mary Thomas, Samuel Jones, Kate Hughes, Aane Hughes, David Roberts, O. W. Jones, Ellis Hughes, John Jones, Annie Owens, Kate Owens, Robert Wm. Thomas, a chor o dan arweiniad Thomas Roberts. Yr ysgrifenydd ydoedd Mr Owen Jones, Snowdon-street. y Y CHWARELA,u.-I)rwg genym orfod bys. bysu fod ebwarel bwysig Fronfieulog wedi sefyll. Pymthegnos yn ol daeth yr ochr ogleddol i'r chwarel .i. lawr, gan gladdu braidd yr oil o'r bargemion, yr hyn a achos- odd iddi sefvll. Ond gan ei bod yn chwarel gyfoethog oleebi, a bod llawer oddefnyddiau da yn y rhan a ddaeth i lawr, disgwylir na bydd yn hir heb ail-gychwyn. Yn Dorothea mae darpariadau mawrion er cael peirunan Hifio yr holl lechau. Mae darn helaeth wedi ei ychwanegu at y Fehn Fawr oedd yn gweithio ya lfaen o rol, fel y bydd, pan or- Er yn un o'r rhal helaethaf mewn un- '1:y- _J_ .3__1. hyw chwarel yn y bya. I r Y?y- Y- ueau S ir 0. T. Owen, y prif oruchwyliwr, wedi ei alw i Lundain i gael ei holi ger bron Pwvllgor Seneddol ar fater y prydlesoedd. Yr oedd gan Mr Owen ystadegau pwysig a  diau ei fod wedi eu gosod allan yn eu gwedd briodol.

PWLLHELI, I Bu y ffair yma ar laf cyfisol yn bur llwyddiannus—myn'd ar anifeiliaid, ae ych- ydig well prisoedd.-Bu Mr J. T. Jones, Criccieth, yneistadd yn gadeirydd cyfarfod diweddaf Bwrdd y Gwarcheidwaid yma. Efe yw yr is-gadeirydd: cyn y diwcddi daeth yr uwch-gadetrydd-B. T, Ellis, mewn; ac er i'r clerc ac yntau apelio ato am symud ohoni, glynu ynddi hyd ddiwedd y cyfarfod wnaeth Jones. Dyma duedd yr oes.-Bu condemnio ar Fil Llywodraeth Sirol y Weinyddiaeth yn y cyfarfod uchod gan Ellis) ac Evans, Broom Hall: a rkeswm yr .MdM. wneyd .?.?t gwneyd yn agored "glebrwyr" gaef eu dewis i eistedd mewn rhai cylchoedd pwysjg. Nis gwyddom ai IIclebrau" rn nghylch pwy f1;a eistedd yn Y prif gadeuiaU, ai beth a  deitbas yr Iaith y rae y Neuadd refol, os a rth ne f, is ylir eyfar- f?? UnMOf: a UwyddtannM.<?.

CEMETERY SLATE & MARBLE WORKS, DINORWIC STREET, CAERNARFON. ROBERT WILLIAMS a ddymuna hys- bysu fod ganddo mem Stoo amryw o Gery Beddan mewn -Liech f aen a Marble, Monuments (polished speaiB) o'r Scotch Granite goren, Cisterns, Enamelled Chimney-pieces, ic. AtgMphwyd(droa y perchcneglan a'r cyhoedd- ?''?.?? National ?w?per Co ?'?-KM' D. W. D?M & 60., yn en Swyddfa, J? H?o?, Caerudon, ydd i i lI_fl, Mw 9, M88.

0 FLAEN Y PaiF YNAD SYR JAMES HANNEN, A RHEITll WYR AliMNIG. ELLIS YN ERBYN PARRY, PREES, A DA VIES. Yr oedd y cyngaws hwn yn cael ei ddwyn yn mlaen gan Humphrey Ellis, Tai'rmeibion, TO erbyn William John Parry, Coetmor Hall; Robert Prees, Cae Evan Gymro; ac Owen Davies, Caernarfon, i geisi; gosod o'r neilldu brofiad o ewyllys taid yr erlynydd, sef y diweddar Humphrey Ellis, Tairmeibion, i'r hon yr oedd yr amddiffynwyr yn ysgutor- ion. Mynai yr erlynydd nad oedd yr yinad- i awedig ar y pryd y gwnaeth ei ewyllys yn ci synwyrau, ac nad oedd yn ci dean utii chymeradwyo, ac felly nad od wedi ei: llawnodi yn briodol; ac hefyd cyhuddai yr amddiffynwyr Parry a Davies, ac crail), 0 fod wedi arfer dylanwad anheg i gael gauddo ei llawnodi; a cheisiai yr erlynydd gael gan y llys l broi fewyllys arall dyddiedig 15fed Gorphenaf, 1871. Gwadai yr amdditlynwyr yr oU o'r cwynion uchod, a datganeut nni nidyrunoI r la-fed Gorphenaf, sil, oedd ewyllys ddiweddaf yr ymadawedig. Yr oedd Syr Charles Ilussell, Q.C., Mr Bayford, Q.C., a Mr Asquitt, yn eael eu cyfarwyddo gan Mr J. Bryn Roberts, drOB yr erlynydd; a Mr Inderwick Q C., a .Mr Mal- colm Douglas, yn cael eu cyfarwyddo gan Mr H. Barber, dros yr amddiffynwyr. Yr oedd y diweddar Humphrey Ellis a'i wraig yn byw yn Tai'rmeibion, ger Bangoi. Yr oeddynt yn borchenogion ar gryn eiddo, ac yn eu plith yr oedd ystad y Cefufaes, ar yr hon y mae rhan fawr o Bethesda wech ei hadeiladu, ac i'r hoc ystad yr oedd yr am ddiffynwyr Prees a Parry, er's blynyddoedd, yn orucnwylwyr. Yr oedd yr ystad yn ddwy raD, un yn eiddo personol Mr Elis, a'r rhan arall, a'r bwysicaf, yn eiddo Mrs Ellis. Mae ar yr ystad rliyw 600 o dai, a rhyw 400 o denantiaid. Priodwyd Mr a Mrs Ellis yn y flwyddyn 182(;, Bu Mrs Ellis farw 30aiu EbrilJ, lSSG, yn SO a Mr H. Ellis ar v 9fed Mai, 1886, yn S3 oed; gan adael eiddo ar eu hoi werth dros 70,000p. Yn y flwyddyn 1871, gwnaeth Mr Ellis ewyllys yn gadael y rhan: fwyaf o'i eiddo ar ei ol i'w wraig, a chan iddi farw o'i fiaen, a chaniatau fod yr ewyllys mewn dadl yn cael ei thon fe ddeuai yr eiddo hwnw i'r erlynydd fel aer. Yr oedd i'r ddau ymadawedig -1 o blaut, tri mab ac un fercb. Bu farw un o'r becbgyn yn ddibriod. Bu y ddau fab arall farw gan adael plant. Mae y ferch yn byw yn Maesygroes, a chanddi ddau blentyn. Pan y daethant i'r pendeifyniad i wieyd eu hewyllysiau yn 1834, yr oedd gauddyut amryw wyrion, ac yr oeddynt yn awyddus i wneyd darpariaeth ar gyfer pob un o honyut. Qwnaethant eu hewyllysiau yn IODawrlSS4, yn y rhai y rhoddent ffermydd neillduol i'w gwahanol wyron; ac allan o ystiid y Ctlfn- faes, rhoddodd Mrs Ellis o'i rhan hi o'r ystad 400p yn y flwyddyn i'w hwyr Owen Ellis am ei oes, neu am 21 mlynedd-os byddai farw cyn hyny, a'r gweddill o'r rhenti yn gyfartal rhwng eu hnyrion ereill, yr hyn a adawai i bob un o honynt rhyw 55pyn flynyddol. Penodwyd Prees a Parry yn cruchwylwyr parhaus Davies yn archwil- iwr, a'r tri yn ysgutorion ac ymddiriedol- wyr i gario allan delerau yr ewyrys. Yr oedd ewyllys Mr H. Ellis yn mhob peth yn gyffelyb, ond mai lOOp yn y flwyddyn a roddid i Owen Ellis o'i ystad ef.a'r gweddill, rhyw 20p yn y flwyddyn,i bob un o'i wyrion. Bu Owen Ellis farw yn Mehefin, 1884, a daeth yn angenrheidiol i ail ystyried yr ewyllys, ac ar ol ymgyngliori a Mr Barber, Bangor, daeth Mr a Mrs Ellis i'r penderfyn- iad i ail wneyd eu hewyllysiau, gan osod yr erlynydd yn lie ei frawd, a rhoddi iddo yn ychwanegol ddodrefn y ty. Gwnaeth Mr Barber, hen dwrne y teulu, yr ewyllysiau hyn, a llawnodwyd hwy ar y 12fed o Orphenaf, 1884, yn cgwydd Dr Grey Edwards, Mr Barber, a Miss Anne Ellis. Yr oedd yr erlynydd yn y ty ar y pry d. Bu yn byw gyda hwy o hyny hyd eu martf. Ar y pryd y gwnaed yr ewyllysiau yn Gor- phenaf, 1884. cytunodd yr erlynydd i wneyd gweithred i'w frodyr a'i chwiorydd yn rhoddi iddynt y swm o 930p oedd wedi ei roddi yn ei enw yn y bane gan Mrs Ellis; a rhoi hefyd i fyny iddynt ei ran o weddiU y rhenti uwchlaw y boop yn y flwyddyn, yr hwn oedd oddeutu 75p yn flynyddol, fel ag i osod ei hun yn holIol yn y fan lle'r oedd ei frawd. Llaw- nododd y weitbred hon, a rhoddodd yr ariau i fyny iddynt ar y lofed o Awst, 188-1, Rhoddwyd hefyd yn ngofal Parry deposit notes am rhyw 12,000p i'w rhanu rhwng yr wyrion ereill, ond yr eilynydd, ar farwolaeth Mrs Ellis, yr hyn a wnaed. Cyn marw Mr a Mrs Ellis, ac ar ol gwneyd 'Yr ewyllysiau, rhoddwyd ganddynt rhyw 25 o brydlesoedd, a llawnodwyd rhai o honynt fel tyst gan yr erlynydd. Yn Ebrill, 1-81, ae ar ol gwneyd ewyllysiau Ionawr, 1884, jlawaodwyd pryd. les capel Bryntey, Bethesda, a barotowyd gan Mr J. Bryn Eobsrts. Wedi eu marw profwyd y ddwy ewy lys, ac ni ddan^osodd yr erlynydd yr un gwrtbwynebiad, ond yn hollol wahano). Y rh;. budd cyntaf a gafwyd oedd mewn llythyr oddi wrth Mr J. Bryn Roberts yn cyhuddo fod Mr a Mrs Ellis a u synwyr heb fod yn gymhwys i wneyd eu hewyllysiau. Gwnaed byn yn Chwefror, 1887 ond ni chymenvyd cwrs cyfreithiol ganddo hyd Gorphenaf dilynol. Daeth yr achos o fla n y llys ddydd lau, y pth eyntaf yn y boreu. Agorwyd ef gan Mr Inderwick, Q.C., mewn araeth a osodai yr holl achos yn glir o flam y Pnf Ynad a r rheithwyr. Galwyd Mr Robert Frees yn ml.aen yn gyntaf i roddi ei dystiolaeth Hohyyd ef gan Mr Inderwick, a rhoddodci dystiolaeth n^»mhau v fifeithiau fel y mllcnt i lawr nchod. Tystiai ei fud yn oruchwyliwr ar yr ystSd er y flwyddyn 1800. I'r perchenogion yn y flwyddyn 1878, apwyntio W. J. Parry vn eyd-oruchwyliwr ag ef. Iddynt amryvi, droion ddatgan ou hawydd i wneyd darpar- iaeth ar gyfer eu holl wyrion. Ar y 26ain o Ragfyr, 1883, iddynt ei anfon ef i ymofyn am W. J. Parry i wneyd eu hewyllysiau. Ei fod yn bresenol ar y 4ydd o Ionawr, 1881, pan wnaed yr ewyllysiau, ac iddo dywed yr ymddiddan rhwng Mr a Mrs Ellis mewn perthynas i gais Mr Ellis i roddi lOOp yn flynyddol o'i eiddo ef i 0. Ellis yn ychwan- egol at y 400p a roddai Mrs Ellis. Ar farwolaeth 0, Ellis ei fod yn bresenol pan benderfynodd Mr a Mra Ellis i roddi yr er- lynydd yn He ei frawd, a goichymyn gwneyd ewyllysiau newyddlon. Ki fed yn berflfaith sicr na arferwyd dylanwad avnhêg, 1 Mr Ellis dd'od gydag, ef i Be^esda in Awst, 1884 i wel'd yr eiddo, ac i' do ddatgan ei foddiiad mawr mewn pethynas i'r gwell- iantau yno. "cwesClwyd ef ganSyr Choi lea Russell, Q.C., a dywedai ei fod yn. Secr y gwyddai r ilis eth yr oetid yu ei wneyd ac y byddai vn talu rhent iddo yn rheolaidd bob haner bfwyddyn hyd Gorphanaf, 1885 Hys- bysodd yr erlynydd fi ei bun ei fod yn rhoddi y Deposit notes i fyny i'w frodyr a'i ^Winrvdd. a bod yn iuwn iddo wneyd. W-M-tebiad i'r Pdt Yoad ^ywacioaa ei fod yn 64 oed, ae n.ai Cymraeg a arferai gartrf. Dywedai yr ynad ei fod vn syn fod fanddo Saesneg mor dda. Bu Mr Prees dan arholiad am yn agos i awr.  Yna galwyd ar W. J. Parry. Holwyd ef gan Mr Malcolm Douglas, Dvwedai ei fod yn adn?byddus iawo a Mr Mrs Ellis am yr 16 mlynedd diweddaf o u noes. Penodwyd ei yn ?doruehwyltwr a Mr Prees yn Medi 18? Y bvdd?ii yn ami Kvda hwy; ac o Tachwedd 18?8 hydM? 1884 ei fod yn byw yn Mar ygroes yn eu bymyl. Yn 1880, i Mr J. W. Hughes, Ban- gor, edrych i fyny y Marriage tet.amenta, a gwel-wyd nad oedd eiddo Bcthesda ynddi; &0 yn union wed'yn dechieuasant sia-ad am wneyd darpariaeth o'r eiddo yno ir holl wyrion, Gofynasant i mi droion i wneyd eu hewyllysiau, ond ar bob amgylcaiad anogais hwy i ofyn i gyfreithiwr eu gwneyd. Droion yn i mi eu gwneyd- Dranoeth wedi Nadolig, 18S3, gadawodd Mr Prees air i mi i fyn'd i Tai'rmeibion. Aethym. Gofynasant eto i mi eu gwneyd, a'u gwneyd at y pryd. Gofynasant i mi bara yn oruch- wvliwr ffvda Mr Prees, ae yn ysgutor ac ym- aainedolwr. Trefnwyd l otyn l Mr Uavies weithredu gyda ni. Gwnaed yr ewyllysiau ar y 4ydd o Ionawr, 1884 Llawnodwyd hwy gan Dr Richards a Miss Annie Ellis. Yr oodd eu huni- fetch yn y ty at y pryd. Darllenwyd yr ewyllysiau iddynt yn ngwydd Dr Richards, Miss Ellis, Mr Davies. Gwnaed ewyl1ys arall i Mrs Ellis ar y 9fed o Ionawr, 1834, a llawnodwyd hi yn ngwydd Dr Richards a Mr H. L. Jones. Oherwydd marwolaeth Mr O. Ellis daeth yn angen- rheidiol gwneyd ewyllys aralI yn gosod yr erlynydd yo ei !e. Yn Ebrill, 1884, gwn?d ;? gan Mr J. Bryn Roberts i gapel Brynt? Bethesda,ac arwyddwyd hi gan Mr B S. Gwnaed yr ewyllysiau diweddaf 'MylStedGorphenaf. l?S4, a llawnodwyd ?vy yn mhresenoldeb Dr Grey Ed?ardb, Mr Barber, a Miss Anne Ellis. Aeth yr er- lynydd yno i fyw cyn y 12fed Gorphenaf, ac yr oedd yn y ty pan arwyddwyd y. owj lya- lfil]. Llawnododd yr erlynydd y Deed of II Gift i'w frodyr a'i chwiorydd yn ty mliresen- oldeb i, ac wedi i mi ddyweyd wrtho mai ei I weithred rydd ei hun ydoedd. A Seigniodd ¡ (Irosodd y Deposit Notes. Dywedai fod yn hollol deg a chyfiawn iddo wneud. Yr oedd- wn gyda Mr Ellis pan ddaeth i weled yr eiddo yn Awst, 1884, a phan y cymerwyd ei lun. O Gorphenaf, 1884 hyd eu marw yr oedd yr erlynydd yn byw gyda Mr a Mrs Ellis, ac yn gwybod lie y safai dan yr ewyll- ysiau. Bu yr erlynydd yn settlo accouata a'r ysgutorau ar y oed o Orphenaf, 1886 ac ni diywedodd air yn erbyn; derbymodd cheque am 75p 16s 6c y gweddill a ddouai iddo a chymerodd cheque am lOOp ar gyfrif 250p a ddeuai iddo yn Tachwedd, Mae telerau yr ewyllys gyda gclwg ar Prees a minau bron yn mhob peth yr un ar hyn ydyw yn y cytundeb a wnaed yn Modi,18.78. Croesholwyd Parry gan Mr Bayford, (i-C. Atabai ei fod yn gwybod nas gelIid ei symud o'i swydd o dan yr ewyllysiau. Ar ol Gorphenaf, 1884, gweithredai Mr Davies fel archwiliwr. Cyuierni Mr Ellis ran mewn trefau pethau. Ar gais Mr Lloyd Jones ar y 9fed o Ionawr, 1881, ail-ddarllen-1- wyd yr ewyllysiau iddynt. Blllfr Parry dan arholiad am dros ddwy awr. v Yna galwyd ar Mr Davies, a holwyd ef gan Mr Inderwick,* QC; Yr wyf wedi ymbriodi ft chwaer hynaf yr erlynydd, ac wyres i Mr a Mrs Ellis; ac un a fagwyd ganddynt. Yr wyf yn gydnabyddus a hwy er y flwyddyn 1862. Yr oedd nith o'u heiddo yn Bethesda. Cadwent gyfrif ar, wahan o'u heiddo, ac yr oedd Mrs Ellis bob aaiser yn cael trefnu ei harian a'i heiddo ei hun; a byddai tori ewyllys Mr Ellis, a thrwy hyny un Mrs Ellis, yn anghynawn- der uniongyrchol a hi. Daeth Mr Parry ataf ar y Slain Rhagfyr, 1883, oddiwrth Mr a Mrs Ellis i ofyn a weithredwn i fel ym- ddiriedolwr ac ysgutor dan yr ewyllys. Cytunais, gan eu bod hwy yn gofyn. Euthym i Dai'rmeibion gyda Mr Parry a Mr Prees ar 4 Ion., 1884. Gwnaed yr ewyllysiau IDo, gyda chydsyniad Mr 130 Mrs Ellis aed a r ewyllysiau at Mr Barber. Yi oeddwn yn bresenol pan lawnodwyd yr ewyllys ar y 9fed Ion., 1884, a phan yr ail ddarllenwyd hwy ar gais Mr Lloyd Jones. Wedi marw O. Ellis rhoddwyd gorchymyn gan Mr a Mrs Ellis i osod yr erlynydd yn mhob dim yn yr un Ile ag yr oedd ei frawd ynddo; a rho'i y dodrefn yn. ychwanegol. Gwnaed hyn. Er cario hyn allan yr oedd yn angen- rheidiol iddo law-nodi gweithred. Ni ddangosodd yr erlynydd yr un gwrthwyneb- iad cyn marw ei daid a'i nain; a'r rbybuda cyntaf a gawsom oedd llythyr Mr J. Bryn Roberts, Croesholwyd Mr Davies gan Syr C. Rus- sell, a dywedai fod yr erlynydd wedi dy- weyd wrthyf nad oedd yn credu fod ei daid yn deall yr ewyllys, ond dywedais wrtho ei fod yn ei deall, ond ei fod yn anghofio pethau ar adegau, a lleferydd Mrs Ellis yn drwsgl yn ddiweddar. Daeth Mr Parry i'm gwel'd i'm ty yn Nghaernarfon. Aeth Mr Parry drwy y rough draft iddynt ar y 4ydd o Ionawr, adran ar ol adran. Yr oelld Miss Ellis a Mr Prees i mewn beth o'r am- ser. Ni hysbysais 0. Ellis na'r erlynydd o gynwysiad yr ewyllys, yn mhellach na dyweyd wrth yr erlynydd ei fod yn myned i le ei frawd. (Yma gohiriwyd hyd boreu Gwener.) Boreu Gwener aeth Sir C. Rus- sell, Q.C, yn mlaen i groesholi Mr Davies, a dywedai nad oedd Mr Ellis wedi rhoddi gorchymyn personol i Mr Barber mewn per tbynas i'r ewyllys. Yr oedd y ddau yn dewis i'r erlynydd fyned i le ei frawd. Dar- llenwyd opiniwn Mr Barber i'r ddau. Mae yr erlynydd yn 28ain. Bu Mr Davies yn cael ei holi o gwbl am awr a hanner. Wedi gorphen croesholi Mr Davies gwnaeth Syr C. Russell, Q.C., gynyg i Mr Inderwick i setlio heb alw ychwaneg o dystion; a chytunwyd ar a ganlyn, yr hyn a gadarnhawyd yn unfrydol gan y barnwr ar yMM/ :— Fod y ddedfryd o blaid yr amddiffynwyr. Fod pob cylluddiad yn erbyn y Parch 0. Davies a Mr W. J. Parry yn cael eu tynu yn ol gan yr erlynydd yn llwyr a hollol. Fod yr ewyllys yn cael ei phrofi a'i dy- chwelyd i'r ysgutorion. Fod yr erlynydd i dalu ei gostau ei hun, a chostau yr ysgutorion i fyned o'r eiddo tirol. Cytunodd yr amddiffynwyr i gynghori brodyr a chwiorydd yr erlynydd i roddi i fyny y Deed of Gift, 15 Awst, 1884, yn ei ffafr, er aabed dtwg-deimlad teuluol pellach.

MARWOLAETH ECHRYDUS YN Y WAEN. Ddydd lau, fel yr oedd Mr Edwin Jones, mab ffarmwr yn byw yn y Tower, Llan- I gollen, yn arolygu symudiad dodrefn hedd- geidwad o'r Waen, syrthiodd yn ddamwein- iol o'r wagen tra yr oedd yn symud, aeth yr olwynion dros ei gorph a lladdwyd ef ar un- waith.

GWAITH AUR GWYNFVNYDJ). I Ddydd Gwener, gwnaed cais at y Barnwr North, yn yr High Couit of Justice, ar ran y Goron, yn y cynghaws o eiddo y Dadleu- Cyffredinol yn erbyn Pritchard Morgan, perchenog gwaitb aur Gwynfynydd, i rwystro y diffynydd rhag symud uarhyw fwn o'r mwnglawdd heb dalu y royalties priodol i'r Goron. Rhoea y Barnwr orchymyn i barhau yr ataliad hyd nes yr eir yn mhellach i'r achos.

I Y TYWYSOlj BISMARC AR I SEFYLLFA EWROP. Y mae un o brif bapyrau yr Almaen yn deall fod y Tywysog Bismarck, wrth ym-' 14A .ithTrYFmorwr o -fri. Karl Scharz, I wedi datgan ei farn na chyffroir heddwch Ewrop yn bresenol. Yr oedd yn sier na byddai i'r Czar ganiatau i'r eynhwrf Belav- aidd effeithio ar wladlywiaeth dramorol Rwssia. Yr oedd y cynhwrf yn nghylch Boulanger yn bwnc dibwys i'r Almaeo. Dywedodd y Tywysog nad oedd dim a wnelai &'r erthyglau cyffrous diweddar yn y wasg.

Y mae bachgen pymtheg oed wedi cael ei drosglwyddo i sefyll ei brawf gan ynadon Llynlleifiad, am drywanu dynes ieuanc ddydd Gwener y Groglith, mewn canlyniad I i'r hyn y mae y ddynes wedi myned yn hollol diaill,

CAERNARFON. I GOHBBYDD o FAES y CLWAED.—Nos Fercher, yn y Guild Hall, traddodwyd anerchiad dyddorol gan Mr Frederick Yiliers, gohebydd darluniadol y Graphic, ar ei ymweliadau a'r gwahanol frwydrau. Dangosid y gwahanol leoedd gan fath o magic lantern. Cymdeithas Segontium a Iwyddodd i gael y gohebydd gwrol i'r dref. Deallwn mai Mr Edward Noble, ygwneu- thurwr soda water adnabyddus, oedd yr umg un i gadw i fyny yr hen arferiad o droi allan ei feirch a'i gerbydau i longyfarch y cyntaf o Fai. CYNGHEEDD MAWRFDDOG, -Nos Iau cyn- aliwyd cyngherdd ardderchog yn y Pavilion, gan y Carnarvon Choral Society, o dan arweiniad Mr John Williams, organvdd. Y darnau a ddatganwyd oeddynt "Hymn of Praise" (Mendelssohn), a'r "Ancient Mariner" (Barnett). Cymerwyd yr unawdau gan Madame Lizzie Williams, R.A.M., Miss Maggie Roberts (Caernarfon), Miss Jennie Evans (Caernarfon), Mr Meldwyn Hum- i phrey, R.A.M., a Mr David Hughes, R.A.M. Rhifaiy cor a'r offeryawyr oddeutu dau gant. Canwyd rhai o'r corawdau gydag effaith mawr, a gwnaeth yr unawdwyr eu rhan i foddlonrwydd. Dylasai y dref a'r cylch roddi mwy o gefnogaeth i'r cor nag a ddangoswyd y noson hon, gan yn sicr y dylesid bod yn falch ohono. Deallwn yr ymeifl yn ddioed yn y gorchwyl o ymbar- otoi ar gyfer Eisteddfod Gwreesam. YMDDIRIEDOLWYR Y PORTHLADD.—Cym- erodd cyfarfod misol ymddiriedolwyr y porthladd le ddydd Mawrth, pryd yr oedd a ganlyn yn breganol.-Syr Llewelyn Tur ner (cadeirydd), Dr Taylor Morgan, Mri J. Menzies, Robert Newton, W. Lloyd Gri- ffitb, Owen Thomas, R. Norman Davies, H H. Williams, C. H. Rees, Griffith Williams, R. J. Davids, R. Jackson (clerc ae arolyg- y id).-Hysbysvvyd fod cyfanswm y derbyn- iaiau oddiwrth y porthladd p fis Gorphenaf, 1887, i fyny hyd y 30a n o Ebrill diweddaf, yn 1344p 13s 2c, i'w gyferbynu a 1346p 12s 5c yr un cyfnod y flwyddvn flaeuorol. Y cyfanswm am fis Ebrill ydoedd 99p l3s 1c, yn erbyn 112p 13s 4c am lis Ebrill, 1887.—Gwnaeth y cadeirydd adrodd- iad o'r ymchwiliad a wnaeth, yn unol i'r awgrymiad a daflwyd allan y cyfarfod di- weddaf, o berthynas i'r priodoldeb o gau i fyny y sianel sydd ar ochr sir Fon o afon Mecai, a gwneyd pier ar draws y tywod gyda'r amcan owe l, cyfleusderau trafnid- iaeth eydrhwng Mon a sir Gaernarfon. Am- cangyfrifai ef y gost o wneyd pier dwy droedfedd yn 2000p, tra y sicrhai y buasai y gost o godi un o faintioli mwy, ac o well an- sawdd yn agos i 5000p. Wedi ychydig ym- drafodaeth ar y cwestiwn penderfynwyd go- hirio yr ymdrafodaeth ohono hyd fis Gor- phenaf, erbyn yr hwn adeg y disgwylir y bydd i'r cadeirydd wneyd ymchwiliad matir ylach i'r gost, a'r dull goreu i'w ddwyn oddi ylo.ch i-r ge)s a'r dull r iyrbe udd a rodd.dd y. amgylch,—Yn unol a. rhybudd a roddodd yn y cyfarfod blaenorol cynygiodd y cadeirydd fod cyflog Mr Jackson, clerc ac arolygydd y bwrdd, i gael ei godi er cyfarfod a'r arian a dalai o'i logell ei hun am wasanaeth swydd- ogion ereill. Ei gyflog blynyddol ydoedd 280p, o'r hyn y gorfodid ef i dalu fel y nod- wyd uchod 50p y flwyddyrj, Penderfynwyd ychwanegu 30p at ei gyflog yn flynyddol. Y GOKPHORAETH A PHRIODAS MR As SHETON SMITH.- -Y mae y gorphoraeth wedi penderfyau cyflwyno i Mr Assheton Smith, ar y 17eg cynsol, anerchiad goreuredig, ar ran y cynghor trefol a'r trigolion yn gyffred- inol, felllongyfarehiad iddo ar yr achlysur o'i briodas. Gwneir y cyflwyniad gan y Maer (Mr John Jones) a'r clerc trefol (Mr J. H. Roberts). PIER AR OCHR MON O'B AFON MENAI.— O'r diwedd, wedi llawer o ymdrafodaeth ar ran y cynghor trefol, da genym ddeall fod pier bychan i gael ei adeiladu ar ochr Mon o afon Menai i'r amcan o hylwyso trafnid- iaeth rhwng Mon a thref Caernarfon. Diau y bydd yn gaffaeliad pur fawr i fasnach y dref, gan mai y gwyn er's llawer o amser yw nad yw y rhai a ddeuant drosodd yma yn cael lie priodol i lanio yr ochr draw, a theimlwn fod diolchgarwch cynhes yn ddyl- edus i Mr Thomas Willinms, yr Afr Aur, am ei ymdrechion egniol i gael clust o wran- dawiad yn y mater gan y cynghor trefol, nes dyfod ag ef i derfyniad mor foddhaol. Y mae tender Mr D. Williams am 94p wedi ei derbyn i wneyd y gwaith, yr hwn a ddech- reuir yn ddioed.—Wrth son am gyfleusterau teithwyr o Fon i'r dref hon hysbysir fod y Mri Morris and Davies. o'r Nelson Empor- ium, wedi ymsymnd tuagat gael waiting- room yn agos i'r lie y bydd yr agerlong a'r cychod yn glanio yr ochr yma i'r afon. Cyn gwneyd hyn, fodd bynag, bydd yn rhaid wrth gydsyniad ymddiriedolwyr y porth- ladd. ANRHEGU MAER A MAERES CAERNARFON. —Brydnawn ddydd Mawrth diweddaf, cymarodd seremoni ddyddorol iawn le yn y Guild Hall, Caernarfon, sef gwaith y cynghor trefol yn anrhegu y Maer a'r Faeres (Mr a Mrs John Jones) a centre-piece arian ysplen- ydd, gwertb 180p, ac anerchiad goreuredig hardd, i goffhau, yn benaf, genedigaath mab iddynt yn ystod blwyddyn gyntaf maerol- iaeth Mr Jones, ac hefyd fel arwydd o barch tuagato ef a'i briod am y rhan flaenllaw y maent ar bob achlysur wedi gymeryd i hyr- wyddo pob symudiad poblogaidd a daionus yn y dref. Cymerwyd y gadait yn y cyfar- fod gan yr Henadur G. R. Rees, ae yr oedd yn bresenol gynulliad lluoaog, yn eu plith, aelodau y cynghor trefoi a lluaws mawr o foneddigesau. Cyflwynwyd yr anerchiad gan yr Henadur Rees, gan yr hwn, fel cadeirydd a thrysorydd y pwyllgor, yn nghyda'r Mri J. P. Gregory a J. R. Hugbes (ysgrifenyddion), yr oedd wedi ciel ei ar- wyddo. Wrth dalu diolchgarwch am yr arwydd hwn o deimladau day dref tuagato, sylwodd y maer ei fod wedi ymdrechu bob amser hyd eithaf ei allu i gyflawni y dyled. swyddau pwysig yn nglyn a'i swydd mewn dull cwbl diduedd a didderbynwynob, a hyderai yn y dyfodol-y byddai yn alluog i wneyd ychwaneg nag oedd eisoes wedi gyi- lawni ar ran y dref yn yr hon y ganed ef. Y GOF GOLOFN I'R DIWEDDAR SYR HUGH OWEN,-Tender y -Mri -Hugh Jones a'i Gwmni sydd wedi ei dderbyn i wneyd y pedestal i'r gofgolofn a fwriedir gyfodi i'r diweddar Syr Hugh Owen ar y Maes, yn y dref hon. Bydd i'r sylfaen gostio can gini, at yr hwn swm y mae Cymdeitbas Lenyddol Moriah wedi tanysgiiflo 13p, a phersonau unigol symiau Ilai. CANU Y GLDeII DAN—Yn nghyfarfod diweddaf y cyngor trefol, cymerodd ym- drafodaeth Ie gyda golwg ar y priodoldeb o ganu y "gloch fawr" mewn amgylchiadflu o dau, Yr oedd hyn mewn arferiad hyd ychydig flynyddau yn ol, pryd y rhoddwyd ef i fyny oherwydd cwynion a VI neid gan y tan-idiffoddwyr a'r heddgeidwaid fod gormod o bobl yn ymgasglu yn lie y torai y tftn allan, ac felly yn peri llawer o rwystr iddynt. Y mae'n debyg y daw yr arferiad i rym eto. YR AWDURDOD IECHTOOL.—Cynhaliwyd I cyfarfod arferol y bwrdd ddydd Sadwrn, o dan lywyddiaeth Mr John Thomas (y cadeirydd). Datllenwyd llythyr oddiwrth Mr Thomas Roberts, ysgrifenydd pwyllgor plwyfol Llanfairisgaer, yn hysbysu ddarfod i gyfarfod cyhoeddus o drethdalwvr Porth- dinorwig gael ei gynal gyda golwg ar y cwestiwn o orphen y trefniadau i ddwyn oddiamgylch y gwaith dwfr bwriadedig yn y lie. Yn y eyfarfod hwnw, penodwyd nifer o bersonau i ymwelad Wr tirfeddianwyr a effaithid gan y eynllun i gael en barn ar y mater, ond hyd yn hyn nid oeddynt wedi gwneyd y gwaith a roddwyd iddynt. Fodd bynag, addawent ei gyflawni, os nad ydoedd wedi mvned yn rhy hwyr. renoeriyuuuu y I bwrdd eu hanog i fyned yn mlaen a r trefn- I iadau yn ddioed.-Anfonodd Cymdeithas Adeiladu Gogleddbarth sir Ddinbyeh i bys- bysu eu telerau o berthynas i adgyweinad y ty perthynol iddynt yn Charlotte street, 1 Llanberis, yr hwn a wnaed yn anghymwys i drigianu ynddo oharwydd esgeulusdra honedig y bwrdd iechydol mewn gosod i lawr garth-ffos y od,oitano, Gofynent i'r bwrdd ail-osod y pibellau, talu 45p o iawn I am y niwed a wnaed, III o ardreth flynyddol am yr hawl i osod y pibellau, a 3p i ddyn am arolygu y gwaith.—Ar gynygiad Mr J. j Menzies, yn cael oi- eilio gan Mr E. H. i Owen, penderfynwyd derbyn yr oil or teloraii hvn Bit eithro yr un a ymwnaia thalu ardreth flynyddol o bunt am hawl i osod y pibellau. Cynygiodd Mr Menzies hefyd fod i'r costau yn nglyn i'r mater hwn gael eu talu gan yr uudeb yn gyffredinol, tra y cynygiwyd gwelliant i'r perwyl fod i'r oil o'r treuliadau syrthio ar bobl Llanberis eu hunain. Pasiwyd y gwelliant gyda mwyafrif o ddeg.-Dengya y ffigyrau canlynol y nifer a fuont feirw o fewn dosbarth y bwrdd yn ystod y flwyddyn 1887Oosbarth Llan- dwrog: Poologaeth oddeutu canol 1887, 15,302; genedigaethau, 383; bn farw, o bob oed, ac o wahanol afiechydon, 257. Dos- barth Llanrug Poblogaeth, 15,689; genedig- aethau, 327 marwolaethau, 249. Dosbarth Caernarfon; Poblogaeth, 2098; genedig- aethau, 39; marwolaethau 32. Dosbarth Llanwnda: Poblogaeth, 3558 genedig- aethau, 71; marwolaethau, 39. LLYS YR YNADON SIROL.-Dydd Sadwrn, gerbron y Cadben WyDn Griffith, eyhudd. I I I -11? I wyd joiln,iones ^-jacK lanci xaiysarn, o ladrata bicycle oddi ar S. J. Bibby ar delerau i dalu 10s yn y mis. Fodd bynag, cyn i'r mia cyntaf fyned heibio, gwerthodd Jones y peiriant am 3p, ac mor fuan ag y daeth hyn i glustiau ei erlynydd, tynwyd gwya allan yn ei erbyn yn ei gyhuddo o ladrad, ac o dan y wys hon cymerwyd ef i'r ddalfa gan yr heddgeidwad W. James, Talysarn. Dirwywyd et i 2s 6c a'r costau. FFAIR. Cynhaliwyd flair yma ddydd Sadwrn, pryd y daeth nifer mawr obryn- wyr yn nghyd, ond iael, ar gyfartaledd, I ydoedd y prisiau. Gwerthai heffrod I gweigion o 5p i 9p.

BANGOR. I LLYS YR YNADON.—Yn y Ilys hwn,ddydd Mawrth, cafodd Evan Jones, aelod o'r car- treflu yn Nghaernarfon, ei anfon i garchar am fis gyda llafur caled am fod yn feddw ae afreolus ac ymosod ar yr heddgeidwaid Griffith a W. Davies. CYNGHERDD.—Nos Fercher, eynhaliwyd cyngherdd lluosog a llwyddiannus yn nghapel y Bedaddwyr yn Hirael er budd yr addoldy. Yn mhlith y rhai y cafwyd eu gwasanaeth yr oedd Cor Meibion y Coleg Normalaidd, Mr J. H. Dew, Mr Robert D. Hughes, Mr C. D. Humphreys, Miss Lizzie Roberts, Miss Thomas, ac ereili. Y mae deisebau yn cael eu prysur lanw i'r atnean o ddylanwadu ar y Maer i alw cyfarfod eyhoeddus i ystyried y dymunol- deb o gynal Eisteddfod Genedlaethol 1890 yma, a dealiasom ychydig cyn myned i'r wasg ei fod wedi peaderfynu galw y cyf- ryw ar yr 16eg cynsol. Y BWRDD CLADDU.—Cynhaliwyd cyfar- fod cyntaf y bwrdd newydd-etholedig ddydd lau diweddaf, pryd, ar gynygiad yr Henadur Edward J ones, ac eiliad Mr R. Gray, yr etholwyd yr Uchgadben Hugh Savage yn untrydol fel cadeirydd. BODDIAD MORWR.—Yn ystod awel gref a chwythai o'r deheu-orllewin nos Fawrth di- weddaf, cafodd Patrick Stokes, 21 mlwydd oed, mate ar fwrdd y llestr Edward Whiteley o Runcorn, ei chwythu dros y bwrdd tra wrth y gorchwyl o ollwng yr angor, a bu foddi cya i unrhyw gynorthwy gael ei estyn iddo. Deuwyd o hyd i'r corph y boreu can- lynol gerllaw genau yr afon Ogwen. Dydd lau, cynbaliwyd trengholiad i achos ei farw- olaeth gan Mr L. R. Thomas (is-drenghol- ydd sir Gaernarfon), tayrd awainiol." rheithfarn o "Boddiad Damwainiol."

RHYFEL Y DEGWMl DINBYCH.-Y MUL A'R I, ANGYL-I ION." Y mae y bodau byny a elwir yn angylion yr Eglwys, wrthi yn brysur oddeutu y dref hon y dyddiau hyn. A bore Mercher, yr ail cyfisol, pan oeddynt yn cychwyn oddiwrth y Bull Hotel, dygwyddodd fod yno ful wedi lei rwymo wrth farau y Neuadd Drefol, ac ymddengys fod y creadui hwn. er yn ddi- reswm, yn teinilo ar ei galon ddangos ei anghymeradwyaeth i'r bodau haerllug hyn, a'i atgasrwydd hefyd i'w gwaith budr a ffiaidd, sef casglu y degwm gormesol ac angbiflawd, oblegid nid cynt y cychwynas- ent nag y dechreuodd ef frefu mewn modd hynod. Dengys hyn ar unwaith fod ambell i ful yn gallacn na llawer dyn. Ac yn wir dylai holl araaethwyr Dyffryn Ctwyd ddod a chwart o geirch i'r mul hwn am fod mor wrol a gonest a dangos ei ffieidd-dod a'i atgasrwydd at drais,gormes a thra-arglwydd- iaetb yr urdd offeiriadol.—Erjtr Ffraw.

RHIWABON. I FESTRI Frwioo.— Yetrjnciauy wer I- blaíd.-Troi Y hyrdáau arnynt, .a hwythau ynfoi.-Lied yi, jormus ydyw hI, fel rheol, pan gynhelir festri yn Rhiwabon, a hynyam y rheswm fod y plwyfolion wadi colli ym- ddiried yn y blaid Eglwysig, ae wedi cael eu "gwneyd" fwy nag unwaith gan yr anwyl gariadus frodyr. Rhyw chwech wythnos yn ol cynhaliwyd festri gornelog ar ddydd ae awr anghylleus 'r plwyfolion, heb hysbysiad o honi ar ddrysau yr eglwysi yn y pivvyf; gan na fyn ond ychydig o'r plwyfolion se»g- iau sal y Ilan, nid oes ond ychydig yn eu mynychu. Gwir fod y eynulliadau ya fwy lluosog tuag adeg y wlanen a'r biff, oddeutu Gwyliau y Nadolig, gan nad ydyw plaid dysgyblion y torthau eto wedi ymadael o'r wlad. Dywed Ficer Rhiwabon-a dy- wedodd hyny amryw weithiau-nad ydyw vn gorphwys arno ef wneyd hysbysiad o eatris ond ar ddrysau y llan, acymae.yn penderfynu na wna. Amcan y featrt gry- bwylledig ydoedd gwneyd dosraniad ar y Dlwvf vn 01 y rhaniad Eglwysig (Fcc??<M tical division), a bod dau warcbeidwaci (guardians) yn cael au hethol i bob un, yn gwneyd y nifer yn vryth yn lie pump am yr oil o'r pi wyf fel yn bresenol. Wrth gwrs, pasiwyd y cynygiad yn y festri grybwylledigj ac anfonwyd o oplau o'r penderfyniadaU i Fwrdd y Llywodraeth Leol, Llundain, ac hefyd i Fwrdd y Gwarcheidwaid yn Ngwree- sam. Oherwydd fod egwyddor bwys;g o dan y cynygiad, a fuasai yn gam dirfawr a rhinau poblog o'r plwyf, dangoswyd cryn wrthwynebiad i'r cynygiad gan waccheid- waid y plwyf, a phenderfynwyd galw testri o'r holl blwyf i gyfarfod yn Rhiwabon, ddydd Gwener, Mai 4ydd, .am bump o'r gloch. Er dangos ystryw y ficer a'i blaid, galwasant hwythau festri yn yr un lie baner awr yn gynt, 4.30, o blwyfolion posbartlt Eglwysig Rhiwabon, er darparu a, chynllunio yn mlaen Haw lwybr eu traed erbyu y festri gyhoeddus am bump o'r gloch; aphender- fynwyd ganddynt eu bod yn sefyll at y pen- derfyniadau blaenorol. Am bump or I gbeh, dechreuwyd y festri reolaidd o'r oil o'r plwyf; ac yn fuan wedi pump yr oedd cynulliad lluosog wedi ymgasglu. Wrth gwrs, eadwai y ficer teddiant oi gadair, yn rhinwedd ei swydd fel ficer, Wedi darlien y rhybudd yn galw y festri. dechreuwyd y gweithrediadou yn lied frwd- frydig. Wedi cryn lawer o siarad a di- noethiad ar ystrywiau y ficer a'i blaid yn y festri flaenorol, yn yr hon y eymerwyd rhan arbenig gan Mri Christmas Jones, Cefn, ac Edward Hooson, Rhos, &c, collodd y ficer ei dymher, yr hyn a barodd i amryw o'i blaid ymgilio yn llechwraidd ac mewn cywilydd. Wedi peth tawelwch, cynygiwyd a chefnogwyd V penderfyniad canlynol gan Mri Edward Jones, Rhosymedre, ac Edward Hooson, Rhos: Fod y festri hon yn eymeradwyo ychwanegu un gwarcheidwad at y nifer sydd yn bresenol yn cynrychioli plwyf Rhiwabon, yn gwneyd y nifer yn chwech; ond yn gadael i ddoethineb y plwyfolion i'w dewis yn y fath fodd ag y byddo gwahahol ranau y plwyf yn cael eu cynrychioli yn deg."—Ni fynai y ficer ddim ar cynygiad: condemniai ef yn hollol, a dywedai na roddai ef i fyny i'r cyfarfod. Cafwyd dadl frwd rhwng y ficer a Mr E. Hooson, Rhos, am ei ddyledswydd fel llywydd, a'i ddull unochrog ac annheg o gario y gwaith yn mlaen. O'r diwedd pen- derfynodd y ficer adael y gadair, pryd y cynygiwyd gan Mr E. Hooson, a chefnogwyd gan Mr Williams, Acrfair, fod Mr Christ- mas yn cymeryd y gadair. Ar hyn aeth y ficer a'r gweddill o'i blaid allan, tra yr arosodd y clochydd, yr hwn sydd yn vestry clerk erys blynyddoedd yno i gofnodi gweith- rediadau y cyfarfod. Rhoddwyd y cynyg- iad i fyny i'r festri, a phasiwyd ef yn un- fry of.- r E. Hooson a gyfeiriodd at ystrywiau y ficer yn galw festri yn flaenorol i'r un oedd wedi: ei, galw gan yr overseers, gyda'r amcan o barotoi a dyrysu amcan y festri rheolaidd. Wedi sylwadau i'r un perwyl gan y cadeirydd ac amryw eraill, cynygiwyd gan Mr B. Williams, Rhos, a chefnogwyd gan Mr Joseph Rogers, Rhos me  adw y o "Fod y festri hon yn hollol anghymeradwyo gwaith Ficar Ruabon yn cynal festri ddir- gelaidd am 4.30 o ychydig o blwyfolion llan Ruabon, i ymwneyd & chwestiynau perthyn- ol i'r plwyf yn gyffredinol, ag oedd i ddyfod o flaen yr oil o'r plwyfolion am 5 o'r gloch." Cariwyd yn unfrydol.-Ya mhellach cynyg- iwyd gan Mr Benjamin Bowen, Cefn Mawr, a chefnogwyd gan Mr W. Roberts, Crane,ac amryw ereill—Fod copiau o'r penderfyn- iadau hyn yn cael eu hanton i'r Local Government Board, Llundain, a Bwrdd y Gwarcheidwaid, Gwrecsam." Cariwyd yn unfrydol. Wedi talu y bleidlais arferol o ddiolch- garweh i'r eadeirydd, ymwahanwyd o un oV festris mwyaf brwdfrydig a gynhaliwyd erioed yn Ruabon.

fimzhiastitettt Brwdasatt, a sarivalutto. GENEDIGAETHAU, Davies-Ebrill24, priod Mr Robert Davies, Talweunydd, Blaenau Ffestiniog, ar fab. Evans- Ebrill 26, priod Mr William Evans, 1, Dolrhedyn-terrace, Tanygrisiau, Ffes. tmiog, ar fab. Jones-Ebrill20, yn Brynwenol, Ffestiniog, priod Mr John Jones, ar ferch. Jones-Ebrill 21, priod Mr Griffith Jones, Cwmorthin-road, Ffestiniog, ar fab. Jones-Ebrill 22, priod Mr David Jones, Rhydygro. Ffestiniog, ar fab. Jones-Ebrill 22, priod Mr Owen Jones, Rhydsarn, Ffestiniog, ar ferch. Jones-Ebrill 20, pri 31 Mar r ferc h Jones-Ebrill 20, priod Mr Richard Jones, 13, Glanpwll road, Blaenau Ffestiniog, ar ferch. J ones- Ebrill 28, priod Mr William Jones, 34, Manod-road, Blaenau Ffestiniog, ar fab. Jones-Mai 4, priod Mr William E. Jones, Lletty Fadog, Talysarn, ar fab. Jone.s-Mai 4, yn Talhaiarn Villas, Din- byh, priod y Cadben Herbert A. Jones, ar fab. Owen-Mai 6, yn 1, Mary-street, Caernar- fon, priod gr John Owen, eysodydd, Swyddfi,i'r,L Herald,' ar ferch. Owens-Ebrill 24, yn Penybwlch, Carmel, Llandwrog Uchaf, priod Mr Owen Owens, ar fab. Roberts- Ebrill 30, priod Mr Stephen Ro- berts, Glynllifon Hotel: BLaaau Ffeatin- iog, ar fereh. Rowlands-Ebrill 27, priod Mr E. Row- lands, 12, Dolthedyn-terrace, Tanygrisiau, Ffestiniog, ar fab. Thomas-Ebrill 26, priod Mr William David I Thomas, Lodge, Roewen, ger Conwy, ar fab. Thomas-Ebrill 23, yn Cae'rberllan, Beth- esda, priod Mr Richard H. Thomas, ar fab. Williams-Ebrill 20, yn John-street, Beth- esda, priod Mr John Enoch Williams, ar fab. Williams-Ebrill 21, priod Mr David Wil- liams, Frondeg Bethania, Blaenau Ffes- tiniog,.ar ferch. Williams-Ebrill 25, priod Mr Evan Wil- liams (Glyn Myfyr), Yspytty Ifan, ar fab. Williams-Mai 1, priod Mr Robert Wil- liams, Treddol, Blaenau Ffestiniog, ar ferch. ferch, PRIODASAU. j Evans-Owen-Mai 2, trwy drwydded, yn Nghapel Bethesda (M.C.), Amlwch, Mon, can Parch John Pritchard, Mr E. J- Evans, Dolgellau, a Miss Maggie Owen, Bryntirion, Rhosybol, Mon. Evans—Roberts—Ebrill 20 yn NghBpel Gleiniaht, Treflys, gan y Parch D. Jones, Mr C. Evan (Siarl Tranon), 4 Miss Jane Roberts, unig ferch Mr a Mrs J. Isaac Roberts, 'Rallt Goch, Llanberis. Green- -Meredith-Ebrill 26, yn N ghapel, Maengwvn, Machynlleth, gan y Parch Tnhn Huahes, M.A., Mr Robert Green. Brown and Chipley Bank, Llundain, a Miss Mary Mere ith, Peurhyn DyS. Machynfletb. yn Humphreys-Williams—Ebrill 24> ?" N bapel Salem (Anmbynwyr), Porth- madog gan y Parch Stephen Jones (B.)" ?m&esenoHeb Mr Daniel Humphreys, cofrestrydd, Mr Cadwaladr Hmphreys, 17 New Market square, a ??s Laura WiU?ms 16, Market Btreet,-y ddaa 0 Ffestiniog. df C f JoS?J?EbriIl?ynSwyddf?   Owen M.A., Pl1.D" Mr Hligh W..Ton, Blue ?ell, ROewen, ger Conwy i M188 Grace Jones, ail ferch Mr Hugh Jones, Tanygraig, Dwygyfylebl, ger  Jones- Parry-M?i 2, yn Ngbap?lyTieth,,  Y Parch John Owen, a'r Parch H, R, Wllhas, r Ed-  (gynt 0 Benmachno),  MIss C. Parry, Penydvffryn, Bettwsycoed. Jones-Williams-Mai 2, yn Ngbapel S?h, Caernarfon, gan y Para? R. R. Alorns^ wdn:dog, yn mbresenoideb Mr David Thomas, cofrestrydd, Mr Hugh Jones, mab ieuecgaf Mr Hugh Jones, Cae Gwyn, ger Caernarfon, & Miss Laura WiUiams, 14 Well-street, Llanberis. Huw anwyl boed uniad-I Laura n Ddysgleiriaf wen cariad; Hir oes i'ch—llawer o had— Byd a'i ddawn-pob dyddaniad. —Dfiui Glan Teiti. McCulloch—McMillan—Ebrill 27, yn Eglwys Bresbyteraidd Lower Abbey-street, Dub. lin, gan y Parch Wm. Tait, LI.D., Mr David MaCulloch, 23, Molesworth-street, Dublin, k Martha Annie McMHlan, ail ferch Mr A. McMillan, Bangor. Parry—Morgan—Ebrill 30, yn Swyddfa r Cofrestrydd, Caernarfon, Mr Owen Parry, Beict, row, a Mrs Margaret Morgan, Wern Alun,-y ddau o Porthdinorwig. William.9-Rogers-Ebrill 9-6, yn Nghapel y Wesleyaid, Hope-street, Uwreesam, gan y Parch J. W. Eacott, Arthur Edward, mab Mr John Williams, o Rock Ferry, a Char- lotte, merch Mr Peter Rogers, o Gwrec- sam. MARWOLAETHAU. Crutehley-Mai 3, yn ei 83ain mlwydd, yn Nghaernarfon, Mrs Sarah Crutchley, merch y diweddac George Booth, o Shakeford, Salop. Edwards -Ebrill lo, yn 7, Williams terrace, Newton-street, Llanberis, yn 14 mis oed, Hugh Edwards, anwyl blentyn William ac Ellen Edwards. Griffith-Mai 3, yn 68 mlwydd oed, yn dra disymwth, Mr William Griffith, gof, Ala- road, Pwllheli. Yr oedd yn aelod cref. yddol yn Salem, ac yn fawr ei barch drwy'r wlad. Huhes-May 1, yn 76 mlwydd oed, Mr Richard Hughes, anwyl briod Mrs Sarah Hughes, Salem-street, Amlwch. Hughes—Ebrill 17, ar ol maith waeledd, yn 60 mlwydd,oed, Ann, priod Mr Hugh Hughes, Pant, Bethesda. Hughes-Ebrill19, yn 61 mlwydd oed, Miss Jane Hughes, o Bryn Menai, North-road, Caernarfon (gynt o Bryn Seiont). Hughes—Mai 2, yn 46 mlwydd oed, Mr Evan E. Hughes, Grugan We a, Llano dwrog, ger Caernarfon. Mab hynaf ydoedd i'r diweddar Mr Evan Hughes, Grugan Wen. [Dymunir ar i newydd- iaduron tram or gofnodi yr uchod.] Hughes-Mai o, Mr Robert Hughes, PIas Mawr, Llandwrog, yn 84 mlwydd oed. Humphreys-Ebrill 14, yn Fronwnion, Trawsfynydd, yn 8 mis oed, John Grif- fith, unig fab Dr Humphreys. Jones-Ebrill 16, yn Penybwlch, Penrhyn- deudraeth, ar ol pum' niwrnod o waeledd, yn 40 mlwydd oed, Mr Robert Jones, gynt o Taifrest, Ffestiniog. Jones-Ebrill 17, ar ol maith waeledd, yn 43 mlwydd oed, Mary Ann, anwyl briod Mr David Jones, Mona Inn, Bethesda. Jones-Ebrill 11, yn 79 mlwydd oed, Mrs Jane Jones, Bryn Idris, Corris Uchaf, gynt o Dolwen, Trawsfynydd. Jones-Ebrill 28, ar 01 chwech wythnos o gystudd trwm, yn 84 mlwydd oed Mr William Jones, Tryfan Factory, Groeslon, ger Caernarfon. Jones— pbrill 29, yn 66 mlwydd oed, Mr Robert Jones, meddyg, 19, Stretford-road, Manchester, a thrydydd mab y diweddar Mr Thomas Jones, brazier, Caernarfon, a brawd i Mrs Roberts, Church-street (gynt o'r Wine Vaults, Castle Ditch). Moms-Ebnll 14, yn ei breswylfod, jn 29 mlwydd oed. y Parch John L. Morris, Bryn Mawr, Lleyn. -°- Pritchard—Mai 4, ar ot byr gystudd o'r bronchitis, yn 78 mlwydd oed, Mary Prit- chard, gweddw y diweddar Mr John Prit- chard, Tanrhiw Shop, Llanberis. Bu yn masnachu yn y He uchod am oddeutu 45 o flynyddoedd. [Dymunir ar i'r newydd- iaduron Americauaidd gofnodi yr uchod.] Robcrts-Ebrdl 17, yn ei breswylfod, Tyddynhen, Clynnog, Mr William Ro- berts, rost Ottice a Tyddynhen. Roberts—Mai 2, yn flwydd a deng mis oed, ar ol hir a phoecus gystudd, yo 39, Pool Bill, Caernarfon, David Owen, anwyl ac unig blentyn Thomas a Margaret Roberts, cigydd. Roberts-Ebiill 22, yn 52 mlwydd oed, Mr David Roberts, Rhiwbach Quarry Cot- tages, Blaenau Ffestiniog. Thomas-Alai 1, yn dra disymwtb, Mr Owain Thomas, Prif Lywodraethwr Car- chardy Caerfyrddin. Yr oedd yn lienor rhagorol, ac yn wr mawr ei barch drwy'r wlad. I Farddas, yn Nghaerfyrddin,—Owain oedd Yn noddwr hael, dibrin,- Hoff frawd,-dyn anghyffredin, Dan fawrhad y Nef a'i rhin.-E. Thomas-Mai 4, yn 41 mlwydd oed, Mr William Thomas. U.H.. arolygydd y Na- tional Provincial Back, Conwy. Timothy-Ebrill 23, yn ei breswylfod, Rock House, Borthaothwy, yn 55 mlwydd oed, Cadben William Timothy, mab hynaf ac unig adawedig i'r diweddar Mr E. W. Timothy, o'r un He. Williams--Ebrill 23, yn 118, Bedford-road, Beotle, Lerpwl, Ellen Jones, anwyl briod Mr John Rathbone Williams. Claddwyd ei gweddillion marwol yn mynwent Llan- erchymedd, Ebrill 27ain. Williams-Ebrill 27, ar ol maith a phoenus gystudd, yn 80 mlwydd oed, Mrs WU- hams. gweddw Mr Owen Williams, Ty'a- twr, 'th.da. Williams-Ebrill 30, yn 9. Hendre street, Caernarfon, Mrs Mary Williams, yn yr oedran teg o 94 mlwydd. ^23, y ddeg wythnos oed, ?V h! -i h bb?'. Mr Robert WHI?ms, h.hwbach Cottages, Biaenau Ffestiaic?. W 'Eb, 29, Mr Richard Williams, Cross Keys, Ll fi Y. 38 mlwydd oed.