Y Genedl Gymreig

BRYNGWRAN A LLANGEFNI, A CRY. FARFODYDD Y PASG. SYR,-A ydyw sylwadtu eich gohebydd teithiol yn y Oeuedl, ar ymduygiadau mynychwyr y cyfarludydd uchod i'w pasio yn ddisylw ? A OPS gan neb o arweinyddion crefydd yn y wlad "air ar hyn," feljr dywedir ? Nuu pa lo y mae amddiffymad anwariaid" y chwarelau a Chaergybi ? Edrychasom yn bryderus am eich rhifyn yr wythnos boa er egluro neu gymedroli tipyn ar len y ddalen ddu. Fechgyn eisteddfodol, ai Rwir a adroddwyd am danoch ? Y mae uu a,'ch cyhudda chwi, ac wele gen ad i chwi ateb drosoch eich hunain. Mae cymeriad moesol ac ysfcrydol Mon ac Arfon yn y cwestiwn, ac y mae eich distawrwydd yn annyoddefol. Pa beth y mae eich mudan- dod yn arwyddoccau ? Gybuddedig, "euog ai dieuog t" Atebed rhywun o rhywle, pa un ai gwir ai celwydd a ysgrifeawyd am danoch. Neu, yn fanylach, ai gwir ddarfod i dafarnau Bryngwran "gau" am awr bryd- nawn Llun y Pasg er adgyweirio eu had- noddaii I gyfarfod a'ch gal wad am ddiodydd meddwol ? A ydoedd gorlifiad y busnes mor drwm fel uas gallent ei gyfarfod heb hyny ? Ai gwir fod "gwell" eyfarfodydd yn nha- famau Llangefni nag yn y Neuadd Drefol1 Caniateid crechwen, dawnsio, smocio, potio, damio, ffraeo, cofleidio, a chwffio yn y dafarn, oni wneid? Gwaherddid amuse- ments difyrus o'r rhywogaeth yma yn Dgha- pel Hebron a Town Hall Llangefrti, oni wneid ? Pa un ai moesau da a llenyddiaoth y wlad, ai ystranciau ynfyd a meddwol yr ieuenctyd oedd amlycaf ? Ai gwir fod nfon- yddy "ddiod" wedi eu sychu i'w gwaddod yn Llangefni ddydd Llun y Pasg? Os felly, nid rhyfedd, gydwladwyr ieuainc pen- ffol, i ddau o bob tri obonoch ddychwelyd y noswaith ryfedd hono dan ddylanwad y gwarthrudd meddwdod. "Pa beth yr aeth- och allan i'w weled ?" Ai barddoniaetb, cerddoriaeth, gwyddoniaeth, a llenyddiaeth eisteddfodol, ai glythsm a barnau tywysog Uywodraeth yr. awyr ? Ai gwiedd i'r meddwl a fwriadech fwynhau ai porthi gwyr trachwant ? Ai gloewi a minio gallu- oedd y meddwl a fynech, ai parlysu gallu- oedd y corph a uwyddau anniwall yr anifail a ddifethir ? Yr oedd yn ddiystyr genych dewychu mwg poenedigaeth calonau trallod- us tad a mam gartref. O ymidangosiadau gwarthus. O Gyturu fach dlawd! 0! ddyfodol digalon a pherygl Olfoesau gresynol! O ddynoliaeth isel! Ai dyma effaith a chanlyniad yr efengyl ar hen wlad y cymanfaoedd ? A chrefydd gwlad y bryniau yn gyd-sathredig a llwch heolydd Llangefni a Bryngwrau Frodyr crefyddol, pa beth a debygwch chwi am hyn ? Bregethwyr a blaenoriaid Mon ac Arfon, a red odd ieuenetyd eich cyn- nulleidfaeedd o'ch eglwysi i ormocl rhysedd pan ddyhysbyddwyd gwlybyroedd tanllyd Bryngwran a Llangefni ar'nawngwaith gwyl y Pasg ? Cwynai Mr Lewis Morris yn ddi- weddar fod y Cymry yn eyfyngu eu had- noddau yn ormodol i awen a chan, ac mai arwydd er daioni fyddai ceisio ymragori ac ymberffeitbio mwy ar feusydd celt a gwyddor. Beth a feddylia ein eydwladwr hyglod o'r newyddion hyn a ymddangosant yn ein plith ? Gwadu enllib y Barnwyr • Cox a Lloyd Mae anudoniaeth ein moesau yn cadarohau eu ceryddon llymion aruom. Sylwer yn mhellach ar ymddygiadau ein meibion a'n merched yn ffeiriau mawrion Mai, a cheir cint o dystiolaethau i brofi mai ein barnwyr llygad graff sydd yn deall ar- wyddion yr amserau drwg presenol. .Mai 2il, 1883. .MSTEDDFODWR. I Ma;2i),1883.

GARN DOLBENMAEN. Nos Wener, cynkahwyd cytartod y iiand of Hope yn y lie uchod. Mae y sefydliad da yma yn hynod lwyddianus yn y (Jam o hyd rhffa yr aelodau tua 120 (, tcue?gctyd. Y mae yn cael ei gario yn mhwl1 dan ofal Mr W. 0. Jones, a Mr Richard Williams. Yn ystod y cyfarfod uchod cafwyd adrodd- iadau a chanu; hefyd gwobrwywyd Job Thomas ac Ehza.beth Jones am y llythyr goreu, rhoddwr y ddwy wobr ydoedd Wil. liam Williams, U. College, Bangor, yr hwn sydd bob amser yn hynod gefoogol i'r achos. Yr hon ydoedd yn cyflwyno y gwobrau oedd Miss Maggie Parry, Llangollen.-Ew- vllvsiwr da.

PORTDIN OKVV10. Nos Iau, cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus odrethdalwyr plwyf Lianfairisgaer, yn yr Yagol Frytanaidd, i wrthdyatio yn erbyn y cynygiad yn Mesur Mr Ritchie ar Lywodr- aeth Leol sydd yn cyuyg rhoddi iawn i dafarnwyr oe atelir eu trwydded, yn faich ar y trethdalwyr. Cadeirydd-Mr John Roberts, llyfrwerthydd; ysgnfenydd—Mr W. Bryn Davies, British School. Eglurwyd yr adranau trwyddedawl gan y Parch J. Eiddon Jones, Llanrug. Pasiwyd penderf- fyniad yn erbyn rhoddi iawn i dafarnwyr, ynghyd a phenderfyniad y dylai y Bwrdd Sirol gael ei wneyd i fyny o ddynion wedi eu dewis yn unig trwy lais y trethdalwyr, ac y dylai llywodraeth y vrif gwnstabl a'r man swyddogion heddwch gael ei ymddiried i'r fath fwrdd. Siaradwyd yn ystod y cyfarfod gan Pcirchn W. Joues, Bethani; G. Hughes, Tanyrallt: Mr Eliis Robe, ts, Terfynterrace; Mr O. Morgan, Dinorwic Villa; Mr W. Griffith, eto; Mr J. Robert, Blaenycae Mr J. Lewis, Bangor-strset; Mr Owen Wil- liams, Alun-terrace. Cafodd y peuderfyn- iadau eu hanfon at Air Ritchie, A.S., a Mr J. Bryn Roberts, A.S.

AEHOLIAD YSGOLION SAB- I BOTHOL Y METHODISTIAID CALFINAIDD YN ARFON. I RHESTR O'R YMGEISWYR LLWYDD- IANUS-DOSBARTH HYNAF, DROS 21 OED. I ARHOLYDD:—PARCH J. P. DAVIES, M..A., CAEELLEON. I SAFON 120. 1 Catherine J. Roberts, RehoBoth 110 2 Richard Jones, Peniel 105 3 Thomas Rees Owen, Glasgoed 104 4 W. W. Roberts, Preswylfa loo ( Robert W. Jonles, Rhosgadfau i. 5 John O. Jones, Hyfrydle 97 6 John W. Jones, Dinorwig 96 7 Griffith R. Roberts, Penychwaret 89 8 Evan E. Jones, Rehoboth 8i 9 frobert Williams, Tanrallt 85 "o Griffith Roberts, Saron 10 William Roberts, Nebo 81 1 /Robert J. Roberts, Saron  Owen G. Owen, Cysegr Mae y rhai uchod wedi enill tystysgrif o'r radd flaenaf. 12 Owen Williams, Talysarn. 79 13 Hugh J. Hughes, Hyfrydle 78 14 Ellis W. Evans, Rehoboth 77 15 John T. Jones, Preswylfa 74 16 W. D. Williams, Talysarn 72 17 ( William R. Williams, Llanllyfni. 7I •( Richard Roberts, Tan'rallt 18 John H. Roherts,IPreswylfa. 68 19 Thomas Jones, Gatehouse 67 20 Owen J. Owen, Talysarn 62 Mae y rhai uchod, o rhif 12 hyd rhif 20, wedi eniU tystysgrif o'r ail radd. DOSPARTH CANOL, ADRAN X., DAN 21 OED. SAFON 120. 1 John O. Hughes, Dinorwig 103 2 Alfred H. Richards, Cesarea 99 3 Catherine Evans, Rehoboth 97 4 ( 0. Gethin Williams, Twrgwyn ()2 ( R. T. Pierce, Beddgelert 5 James Owen, Taberuacl 91 6 Hugh Parry, Twrgwyn 87 7 Robert Henry Jones, Saron 85 8 ( Morris A. Jones, Blaen Nantmor fio 8 ( W. H. Humphreys, Tabernacl 9 T. R. Morgan, Caersalein 81 ( Evan Enoch Jones, Pemel  10 ] R. Davies, Eagedi 80 (R. H. Williams, Talysarn Mae 'y rhai uchod wedi enill tyatysgrif o'r radd flaenaf. 11 John D. Roberts, Nebo 79 10 ( W. Eilis Williams, Cwmyglo 77 ( Richard G. Owen, Talysarn 13 Robert M. Jones, Nebo 74 14 W. W. Roberts, Felinheli 71 15 f Mary Humphreys, Cysegr 70 ( Hugh R. Joues, Cesarea 16 ( Ellen Roberts, Ysgoldy 68 ( W. 0, Jones, Bethel 17 Owen 0 Jones, Penychwarel 66 18 H. M. Roberts, Llanllyfni 63 19 John L. Jones, Reboboth 62 20 O. Einion Jones, Waenfawr 61 21 Eliza Ellis, Ysgoldy 60 Mae y rhai uchod, o rhif 11 hyd 21, wedi enill tystysgrif o'r ail radd. DOSEARTH CANOL. ADRAN II, DAN 18 OED, SAFON 120. 1 Hugh H. Roberts, Cwmyglo 102 2 Griffith Davies, Twrgwyn 101 3 Winnie White, Twrgwyn 97 4 John Rowlands, Twrgwyn 95 5 Thomas M. Thomas, laoernaci 6 W. H. Jones, Glyn 88 (W. H. Pritchard, Hirael • 07 lEllis Owen, Talysarn 87 Rf James Williams, Bryntog 6 (John P. Davies, Rehoboth 9 Sarah M. Williams, Horeb 82 10 John Owen, Tabernacl 81 11 Maggie Davies, Horeb 80 12 John E. Jones, Tabernacl. 79 13 David D. Roberts, Nebo 77 f John M. Williams, Glasgoed ?g John W. Hughes, Tabernacl j 15 Evan R. Owen, Tabernael 74 16 W. Hughes, Capel Coch 71 17 Henry Parry, Bethel 70 (Elias H. Williams, Llanllyfni 18 ( C. Ceiri Jones, Saron 68 ( H. 0. Williams, Horeb 19 Ellis W. Pritchard, Disgwylfa 66 20 Thomas L. Jones, Engedi G4 21 Robert R. Roberts, Tan'rallt 63 on f Jennie Pfitchard, Jerusalem 61 W. M. Eames, Caersalem 61 r W. T. Williams, Glasgoed 23 R. 0. Thomas, Carneddi 60 I W. Pritchard, Rehoboth Mae y rhai uchod wedi enill :tystysgrif o'r radd flaenaf. 24 Ellen Pritchard, Jerusalem 59 25 Mary Jones, Jerusalem 58 26 Ellis H. Williams, Y.sgoldy 55 f Elizabeth Roberts, Jerusalem 27k Maggie Williams, Jerusalem 54 L Owen 0. Jones, Jerusalem 28 John Williams, Preswylfa 52 29 Rowland Thomas, Glyn 51 30 (Jobu Roberts, Tabernacl 49 J. H. Williams, Llanllyfni 31 W. Davies, Penycae 48  /W. S. Jones, Hirael 47 (D&vid Parry, Moriah o, fR. Sone% Preswylfa A. 33 ikate HuKhes, Horeb 34 John J. Thomas, Capel Coch 40 Mae yr uchod, o rhif 24 hyd rif 34, wedi enill tystysgrif o'r ail radd.

BETHESDA. I YJIWELIAD DR T. C. EDWARDS, ABER- YSWYTH.-Nos Lun talodd y Dr dysgedig ymweliad S Bethesda ar ran Athrofa Aber- ystwyth. Pregethodd i gynulleidfa fawr yn nghapel Jerusalem; ac ar ddiwedd yr oedfa rhoes achos yr Athrofa gurbron; sef cael cynorthwy at ei hail adgyweirio, yr hwn le a losgwyd ychydig amser yn ol. Etholwyd pwyUgor o wahanol fanau y gymydogaeth er trefnu pa fodd i gasglu. Dydd Mawrth dilynol talodd y Dr Edwards ymweliad fig Ysgol y Cefnfaes gofynodd i'r athraw, Mr Iwan Jeukyn, ganu rhai o'r hen alawon Cymreig-" Dydd Gwyl Dewi," gyda'r plant, yr hyn a wnaed, a chafodd ei fawr foddhau. Yna traddododd anerchiad Cymraeg i'r ysgolheigion, yn llawn o wersi moesoldab, ae ymddengys fod y plant yn mwynhau yr oil yn gampas. IjLYN IDWAL.—Cawn ar ddeall fod y llyn uchod yn cael ei agor eleni fel ag i alluogi y sawl a ewyllysio fyned iado i bysgota. Bu yn gauedig am ddau dymor; mae hyny yn wrthun meddwl am dano-llyn wnaeth natur yn nghanol y mynyddoedd yn cael ei gau gan ddyn; ond daw terfyn ar bothau fel hyn heb fod yja hir iawn, ond gofalu am ddynion wnaiff gadw chwareu teg i'r werin bobl, y dyn tlawd cystal a'r arglwydd cyfoethog.

LLANBERIS. Deallwn fod Mr W. P. Williams. mab Mr 0. P. Williams, Ysgol y Bwrdd, Bettws Garraon, yr hwn a wasanaetha yn mas- nachdy Mr D. P. Williams, fferyllydd, Llan. beris, wedi myned yn llwyddianus drwy yr arholiad rhagarweiniol mewn eysylltiad Chymdeithas y FferylIwyr. Eiddunwn iddo bob IIwyddiant yn y dyfodol.

TOBACCONISTS COMMENCING.— For advice hov to open remuneratively from any amount, how- ever onall or large, send for.Illustrated Cita logue, post free, Lesser Friedlander, CoraT>l<ste Tobacconists' Furnisher, 3, Houededitor London. Oideit, best, and cheapest the World. J!31

I TJNDEB BANGOR A BEAU- MARIS. Cynhaliwyd cyfarfod arferol bwrdd gwarcheidwaid yr undfeb uchod ddydd Gwener, ac oherwydd y disgwyliad am benodiad meddyg i ddosbarth rhif 1 yu ochr sir Gaernarfon, yr oedd yno gynulliad anarferol luosog, yn enwodig o ynadon. A ganlyn oeddynt y rhai presenolMn Hugh Thomas (cadeirydd), Robert Roberts, Richard Roberts (is-gadeirwyr), Milwriad Platt. Milwriad West, Uchgadben 5. B. Price, Milwriad Hampton Lews, Dr J. Robert3, Mri H. Bulteley Price, Harry Clegg, Griffith Williams, W. Pughe, W. Massey, J. R. Davies, T. E. Harris, H. L. Priestley, y Cadben F. M.. Morgan, Parch J. W. Griffith {(ec-officio); Parchn R. H. Williams, R, W. Griffith, T. W. Trevor, J. Morgan, R. Lloyd, Meistri Robert Roberts, D. Williams, George James, Hugh Hughes, W. T. Roberts, J. E. Roberts, W. Rowlands, Bangor; T. Roberts, Aber; G. Brymer a Richard Jones, Bethesda; Enoch Edwards, Ebenezer Owen, William Griffith, Richard Roberts, 0. Owen, Humphrey Davies, Wil- liam Roberts, B. Thomas, R. W, Roberts, R. Griffith, W. Eames, Evan Rowlands, Owen Roberts, John Davies, T. Roberts, Llanddona; John Roberts, E. J. Briggs, &c. I T I T.Y. I n Hysbysodd y meistr (Mr Sicaons) mai y nifer yn ty y diwrnod hwnw ydoedd 81, i w gymharu & 79 yr amBer cyferbyniol y llynedd; crwydriaidyn ystod y pymthegnos, 53, i'w gymharu a 52. PENODIAD SWYDDOGION MEDDYGOL.— GORCHFYGIAD YK AELODAU EX-OFPICIO- I Gorchwyl pwysicaf y bwrdd ydoedd penodi awyddogion meddygol dros blwyf Bangor ar,tiotty (rhaubarth rhif 1), ac Aber a Llanfairfechan (rhanbarth rhif 2). Cymerid dyddordeb anarferol yn yr ethoi- iad, ae oddiwrth ein sylw ar y dechreu o berthynas i'r preeenoldeb, gwelir ar unwaith mai amcan cynifer o ynadon yn dyfod yn nghyd ydoedd i gefnogi eu dewis-ddyn eu huoain ac i ladd llais y gwarcteidwaid a etholir yn rheolaidd. Y cadeirydd a hysbysodd mai tri o apel- iadau a dderbyniwyd am y swydd yn y rhanbarth cyntaf, sef Dr Richard Jones, Dr Langford Jones, a Dr E. 0. Price, yr oil o Fangor. Yr oedd yr ail o'r ymgeiswyr wedi gwasanaethu fel is-swyddog i Dr Williams (yr hwn a lanwai y swydd yn, flaenorol) am rai misoedd yn ddiweddar. Yn absenoldeb bon?ddwr neillduol cynyg iodd Mr S. Evans, ac eiliodd Mr Robert Roberts, etholiadDr Richard Jones. Cynyg- iwyd Dr Langford Jones gan Mr Ciegg, yr hwn a eiliwyd gan Mr George James, tra y cafodd Dr Price ei gynyg gan Mr Thomas Roberts, a'i eilio gan Mr Richard Jones. Yn yr ymraniad cyntaf, pleidleisiodd saith dros Dr Richard Jones, -6 droa Dr Langford Jones a 26 dros Dr Price, tra yn yr ail ymraniad y taflwyd y cyntaf allan ac y pleidleisiodd 29 dros bob un o'r ddau ereill, y adeir dd yn rhoddi ei bleidlais fel gwarcheidwad dros Dr Price. Yna cyiododd ychydig annealltwriaeth gyda golwg ar yr ymraniad. Cynygiodd y Milwriad West fod i enwau yr oil a bleidleisiodd gael eu galw allan. Wedi i hyn gael ei eilio, cynyg- iwyd gwelliant gan Mr Brymer fod i'r ffig- yrau gael eu cymeryd fel yr oeddynt. Eil- iwyd hyn gan Mr Hugh Hughes, ac yn yr ymraniad pasiwyd ef trwy fwyafrif o dri. Gan fod yr ymdrechfa yn gorphwys yn gyfartal rhwng Dr Langford Jones a Dr Price, gofidiai y cadeirydd fod y mater wedi disgyn ar ei ysgwyddau ef i'w bender- fynu, ond gan fod pethau wedi dyfod i'r safle hono, rhaid ydoedd iddo roddi ei bleidlais derfynol o blaid Dr Price, yrhwn, o gariyn- iad, a etholwyd gyda mwyafrif o un bleidlais. Penodwyd Dr Price i'r swydd gydagarwydd- ion amlwg o gymeradwyaetb, ac yr oedd siomedigaeth dybryd yn argraphedig ar wynebau yr ynadon anrhydeddus. Derbyn- iodd y meddyg newydd-apwyntiedig gyng- horion gwerthfawr gan y cadeirydd o berth- ynas i'r angenrheidrwydd o fod yn garedig tuag at y tlodion a siarad geiriau cysurlawn wrthynt bob amser. Gwnaeth Mr Brymer gyfeiriad at y ffaith fod yno aelodau ex-officio yn bresenol y dtwrnod hwnw na welodd hwynt erioed o'r blaen yn ystod y tair blynedd diweddaf (chwerthin). Y Milwriad Piatt a ddywedodd ei fod ef ar un adeg yn un o'r rhai ffyddlonaf mewn rhoddi ei bresenoldeb, ond oherwydd amgylchiadau ereill, gorfodwyd ef i'w roddi i fyny; a'r gwyn gyffredinol y pryd hwnw ydoedd fod y gwarcheidwaid etholedig yn esgeuluso cyfarfodydd y bwrdd lawer yn waeth na'r aelodau ex-ogicio. Sylwai Mr David Williams fod y gwarch- eidwaid etholedig wedi gwella llawer er y pryd hyny, tra yr oedd y dosbarth arall o honynt yn myned vn waeth. Wedi'r ymdrafodaeth uchod, aeth bron yr oil o aelodau esc-officio perthynol i Fangor allan o'r ystafell, gan adael y neb a fynai, ar eu rhan hwy, i edrych ar olygweddiilor gwaitb. Am y swydd o feddyg a swyddog buch- frechol dros ranbarth Llanfairfechan ac Aber ni apeliodd ond un, sef Dr Clifton Hughes, Llanfairfechan, yr hwn, ar gynyg- iad Mr George James, yn cael ei eilio gan Mr Thomas Roberts, a etholwyd yn un- frydol. ETH01 NURSE, Ymgeisiodd Mrs Eawards, 5, Drum-street, Bangor, a Mrs Dunn, Maldwyn House, Pen- sarn, Abergele, am y swydd o nurse i'r tlotty. Oberwydd nas gallai y flaenaf foddhau gofyniadau y bwrdd yn hollol, cafodd Mrs Dunn ei phenodi am y eyflog o 15p y flwyddyn, i gael ei godi i 20p yn mhen tri mis os y l'hydd foddlonrwydd. ANGHYDWELEDIAD RHWNG SWYDDOGION. Darllenwyd liythyrau oddi wrth Mr H' Parry Jones, swyddog cynorthwyol yn Beau- maris, a Dr R. E. Oweo, Beaumaris, yn rhoddi adroddiad o anghydwelediad a gy- merodd le cydrhyngddynt yn Llangoed oddeutu tair wythnos yn ol. Gresynai y bwrdd fod y fath beth wedi tori allan rhwng dau o swyddogion yr undeb, a phenderfyn- wyd gofyn i Fwrdd y Llywodraeth Leol i wneyd ymchwiliad trwyadl i'r mater.

CAWRFILOD YN GWASGARU BYDDIN YR IACHAWDWR. IAETH. RHAGLUNIAETH YN DIAL EU I CAMWRI. Adroddir am amgylehiad lied hynod a gymerodd le yn Kingsbridge, ger Plymouth, nos Iau diweddaf. Cyhoeddwyd fod circus yn talu ymweliad a'r dref, a pbenderfynodd y gangen leol o Fyddin yr lachawdwriaeth gynal cyfarfod yn yr un maes. Daeth torf luosog yn nghyd i weled y naill a'r llall. Yr oedd y Fyddin yn boddi gweithrediadau y eirt-us,.fel na ellid myned yn inlaen gyda'r chwareuon, a phenderfynodd y perchenog yru clau gawrfil i ymlid yr aflonyddwyr ymaith. Llwyddodd y bwystfilod i wasgaru y Fyddin i bob cyfeiriad. Ond pan oedd hyny yn myned yn mlaen, daeth ehwa o wynt cr.vf heibio, a bu agos iddo a chodi y babell, y pawlieu, a'r holl daclau yn glir oddi ar wyneb y ddaear, a rhuthrodd y gv^yddfodolion allan mewn dychryn. Ceis- iwyd wYDsd yi, itila(,n gydar chwareuydd- latth, oud gwslwyd fod yr gynfas yn dyfod i ¡ I;;wr,yq bur agos i'r llucemau, fel y gorfu iii(iyrit roddi y cyfan i fyny. Hawlia y j Fyddin mai ymyriad Ehagluniaeth yn 1 n.hlaid moespldeb a chrefyid ydoedd yr (amgylchiad.

i O'R "TBICYCLING JOURNAL." Yr ydym yn awr yn argyhoeddedig y dylai potelaid o St Jacob's Oil fod yn nhy pob cycler, ac yn wir ym mhob ty arall, oblegid nid yn unig y mae ei rinweddau yn lliniaru y dioddefiadau sydd yft tifeddol i'r olynwyr, ond hefyd Hiaws mawr o'r cwynion sydd yn goddiweddyd y ddynoliaeth yn gyffredinol. I rhiwmatie yn arbenig, gweith- reda fel swyn, ac mewn gair,Jmae yr Olew yn ngeiriau y rhai sydd yn ei hysbysn, yn cowcro poenau, Anogwn i eylw ystyriol a gofalus ein darllenwyr enwau dynion mor enwog aHanlan, Beach, Furnival, Pullinger, Adams, Painter, Waide, Woodside, ac ereill o gyffelyb hynodrwydd, y rhai ydynt wedi ysgrifenu tystiolaethau Cwmni Vogelger. Mae y chwareuwyr carwraidd hyn, gyda llu mawr o wyr adnabvddus eraill, wedi rhoi eu henwau wrth fynegiadau syn profi nad darpariaeth ragrithiol yw St. Jacob's Oil wedi ei ayfeisio yn unig yw gwertnu, iei, ysywaeth, amryw ft wyddom ni am danynt, ond yn bytrach y mae yn drwyadl feddygin- iaeth a gwir ddidwyll, sydd yn gwneyd ac a wna yr hyn y proffesa ei pherchenogion iddi wneyd, a pha un hefyd a ystyrir gan y rhai sydd'wedi proif:ei chinwedd iachaol fel un o'r sylweddau ardderchocaf a goreu a gynyrch- wyd erioed gan athrylith y ffervllwyr a phroffeswyr meddygiaeth tuag at lis dyn- oliaeth ddioddefus. Gwel e i n darllenwyr, gan hyny, ein noa yn greainwyr cryr yn rhinweddau y ddarpariaeth hon, ac nid ydym yn unig felly. CTwchlaw y dystioiaeth uchel ydym wedi gael oddiwrth Mri Furnival ac Adams, dylid cymeryd sylw fod campwyr yn mron pob chwareu neu ddifyrwch sydd yn arferedig yn Mhrydain Fawr, yr Unol Dalaethau, a'r Trefedigaethau-ac yn en- wedig Awstralia-wedi rhoi ar gyhoedd eu syniadau uchel o'r ddarpariaeth. Yr ydym yn cynghori ein darllenwyr yn gryf, gan hyny i beidio bod byth heb botelaid o St. Jacob's Oil, ac os ydynt yn ddigoa doeth i gymeryd ein cynghor, yn sicr ni bydd byth yn edifar ganddynt. I

BWRDD YSGOL COLWYN BAY A I CHOLWYN. < MK GOL,-Gwelaf yn ein papyr lIeol- Colwyn Bay GuzeHe fod y bwrdd yn gofyn 557p 10s oddi wrtb y trethdalwyr i gynal yr ysgolion am y deuddeg mis dyfodol, mae'r hen air yn da! ei dir, "Hael y w Hywell ar bwrs y wlad.' Ie, hael iawn yn wir, pan gofiwn fod yn agos i 400p yn d'od oddi wrth y Llywodraeth i'r ysgolion hyn, heblaw tua lOOp oddi wrth y plant, y cyfanswlil yn tynu at l,100p, tra nad oss ar lyfrau yt ysgolion ddim 450 i gyd o blant. Gwelwn fod 226p, rhwng llog a rhan-dal o'r ddyled sydd ar yr adeiladau, i'w talu ya flynyddol, ond wele 830p eto i lanw rhyw ogoi'iiu anniwall. Dywed y cadeirydd fod yn rhaid gwario 17s 6c y pen (ar yr average attendance, mae'n debyg) er hawlio y grant; ond wele 2p y pen yo cael eu gwario! Dywed hefyd,fod un o'r ysgolfeistri yn cael 200p a'i dy y flwyddyn ddiweddaf, pryd y dywedodd un aelodau fod y ddau ya ysgolteistri da, ac fod yn hyfrydwch gauddo eu gweled yn cael ell gwobtwyo yn dda; ie siwr, oud at- olwg o boced pwy mae'r wobr yn dod? onid o boed y trethdalwyr druain sydd yn ilethu tan eu beichiau, ac yn cael eu gwysio wrth yr ugeiniau am eu bod yn metiiu cyfarfod eu gofynion. Peth rhyfedd clywed yr un genau yn datgan ei lawenydd am wobrwyo mor dda, ag a f)ddai byth a hefyd yn con- demnio yr hen fwrdd am ei wastr'atf. Nid dyma y tro cyntaf i ni y trethdalwyr gan- fod llawer o aumhuredd yn ngwaed newydd y cyfansoddiad hwn byddwn yu clywed am ystorm o fellt a tharanau yn mhob cy- farfod, ond dim gwlawfbindithiol ar ol hyny. Gofynwn, gyda llaw, oni byddl loOp yn gyflog da i ysgolfeistr mewn ysgolion fel y rhai hyn ? Pob parch a llwyddiant iddynt, meddaf o'm calon, ond rhaid cofio am y trethdalwyr druain sydd yn methu cael dillad gweddus am eu plant i fyn'd i foddion gras y Sabbothau. Gwelaf fod rhyw ysfa am godi cyflog swyddog arall dan y bwrdd yma, dan gochl i ychwanegu'r grant-dyma les yr ysgol- feistr eto. Hefyd, gwelaf fod rhyw "agenda" yn cnoi yn ngholyddior. rhai o'r aelodau yn erwin. Y gwaed newydd eto, os wyf yn deall yn iawn, a rhaid i Hywell fyn'd i'w boced i gael hwn i mewn. TRETHDALWR.

I LLANDDEINIOLEN. ..1 BWRDD YSGOL.-Cynhaliodd y Hwrdd Ysgol uchod ei gyfarfod misol arferol ddydd Iau, yn Ystafell y Bwrdd. Yr oedd yr holl aelodau vn bresenol. Darllenwyd cofnodau v cyfarfod diweddaf, a chadarnbawyd hwy. Cyflwynodd yr is-bwyllgor ag yr oead gofal yr adgyweiriadau yn Penisa'rwaen arnynt eu hadroddiad yn dangos eu bod wedi llwyddo i gael gwneyd gwaith joiner oedd Ilwyddo i gael gwiaeaym d ris rhesymol, sef yn angenrheidiol am bris rhesymol, sef 2p lIs; ond gan eu bod yn teimlo fod y cynygion a dderbyniasid ar y gweddill o'r gwaith braidd yn uchel, en bod yn barnu mai path goreu fyddai rhoi dyn ar waith i agor drain gyda phared y ty, ac i edrych allan am y defnyddiaa. angenrheidiol at y gwaith, ac yna ei osod yn contract os gellid; hefyd, dymunent gael cyfarwyddyd y bwrdd gyda golwg ar bapuro y ty, gan fod y papyr oeddary muriau (oherwydd y damp) yn syrthio ymaith. Penderfynwyd fod yr hyn a wnaed yn cael ei gymeradwyo, a'r is. bwyllgor yn cael gofyn iddynt fyned yn mlaen i orphen yn ol eu doethineb, gyda chaniatad i brynu papyr i fyny i werth Ip 4s, ond y dysgwylir i'r tenant ei osod. Cyflwynodd y Pwyllgor Arianol eu hadrodd- iad yn gofyn i'r bwrdd arwyddo cheques i dalu y cyfrifon chwarterol; hefyd yr oeddynt yn cyflwyno amcan-gyfrif o'r derbyniadau a'r treuliadau am y flwyddyn yn diweddu Mawrth 2oain, 18R9, yr hwn a ddangosai fod tua 720p yn angenrheidiol i gyfarfod &'r gofyn. Tybidfodtretho ddeg ceiniog yn y bunt yn ddigon i wneyd y swm i fyny, a phasiwyd i wneyd archeb ar yr awdurdodau trethol am y swm.-Cyflwynodd yr Attend- ance Committee eu hadroddiad yn anog fod y mesurau angenrheidiol yn cael eu cymeryd i anfon geneth ag y mae pob moddion wedi profi yn aneffeithiol i'w chael i'r ysgol i ryw Industrial School. Penderfynwyd fod yr adroddiad yn cael ei gymeradwyo. Caniatawyd i wraig dlawd o gymydogaeth Pentir gael ysgol i'w phlentyn yn rhad am dri mis. Dywedodd y Parch D. 0. Davies yr elai yntau yn gyfrifol i dalu dros blentyn arall sydd dan ei gofal am chwe mis. Pasiwyd y penderfyniad eanlynol yn unfrydol, "Fod y Parch D. 0. Davies yn cael galw arno i brofi neu dynu yn ol y cyhuddiad a wnaed ganddo yn erbyn y bwrdd mewn gohebiaeth i'r Qwalia, sef na wneir dim ymdrech gan y bwrdd i leihau y treuliau, &c." Cafwyd trafodaeth faith a brwd ar adegau, ac yn gymaint ag nad oedd y gwr parchedig yn gallu profi y cyhuddiad. ac nad oedd yn barod ychwaith i'w dynu yn ol penderfynwyd "Fod pleidlais o gerydd yn cael ei basio ar y Parch D. 0. Davies ar gyfrif ei gyhuddiadau annheg yn erbyn y bwrdd yn yr ohebiaeth i'r Gwalia." Pen- derfynwyd fod yr ysgrifenydd i anfon at bwyllgor lleol ysgol Bethel i ofyn iddynt pa fodd y eododd y cwestiwn ogyflogau yr athrawon yn eu mysg, gan nad yw hyny o fewn terfynau eu hawdurdod. Penderfyn- wyd fod ysgrifenydd yn cael ei awdurdodi i geisio stoc o note paper at wasanaeth y bwrdd. Penderfynwyd fod y Parch R. 0. Williams a Mr Thomas Williams i ymweled a'r ysgolion y chwarter hwn. Caniatawyd ysgol yn rhad i blant ag y mae eu tad allan o waith, Wedi eistedd dros bum' awr, bernid mai "teg edrych tuag adref.Cof. nodydd. |

I QUININE BITTEBS GWEuTM EVANS T Feddyginiaeth Fawr Gymretg sydd yn gwella 1.-Hell DDOLUBIATJ y FREST, megys Aii. wyd, Ditfyg Anadl, Poeri Owned, tuedd etifeddol at y Dar/odedigaeth, a'r oyffelvb. Mae tystiol. aethau lluosog yu profi fod personau wedi cael eu rhoddi i fyny gan y Meddygon wedi cael llwyr weUbad wrth ddefuyddio Quinine Bitters Owilym E-zs. .DIFFYG TBEDMAD yn ei holl wahanol ddulliau, megys Diflyg Archwaath at Fwyd, tIIimlad 0 Bwysau a Qwasgfa ar ol bwyd, Cur yn y Pen, Llogg yn y Oylla, Cramp, Gwynt, Poemu o gwrapas y galon, y rhai a ganlynir yn ami gan DDOLIJR Y GALOK. Mae lluoedd vedi gwneyd prawf yn ofer ar bob Meddyginaeth aralI. wedi cael 11 wyr wellhad wrth ddefnyddio Quin- ine Bitters Gwilym Evans. 8. DOLCTB YB Airu A GWEWDID GIEDOL, II egyi Ine/der ysbryd, y PrudAglwyf, BruddwytKon brawychus, Cwsg aneamnyth, Poen yn yr oeiodav, Ofnau diaail, Poenau yn esgyrn y Pen, a'r cyfl- elyb. Cydnabyidir yn gyfl&edlnel bellach mai yr unig feddigioaeth atcr vw Uuimne Bitters Gwilym Evans. 4.—Pob math o WIND ID mewn Gtoragedd a PMant, neu bersonau yn dechreu gwella ar 01 twymyn, neu y cyffeiyb. Mae effeithiau Quinine Mttere?GwiIy!B EvMB ar y rhai hyn yn ym ddangos yn mron yn wyrtMoL 5, GWAED AMAOHyn cael etarMangoø mewn Qmlwder, Gwendid, y Manwynion, Toriadav ar y Gro&n. Y Gwaed yw y Bywyd, a rhaid cael hwn yn bur cyn y ceir f corph yn mch. Mae medllygon bkenaf y doyrnag wedi dyfod I gyd- nabod erbn hyn nad oes debyg i Quinine Bitters Gwilym Evans at bnro y Gwaed. _I Mae Quinine Bitters Gwilym Evans yn gyf ansoddadig o Feddyginiaeth Natur, oanys cy nwysa ddofnyddiau lechydol y Llysiaa Medd ygol goren yn yr holl fyd. Mae Quinine Bareaparilla, Saffron, Burdock, Gentian, La fender, Dnnt y Llew, a llysian ereill, wedi en oymysgu mewn dull cywram a medras, wrth F,f?nsQd,li y Qninine Bitters, nes y mae yn onol gyfaddw i bo') oedran, rhyw, a aef,Iua Gall y plentyn tyner, y ddynes wanaidd, yn cgystal a'r dyn cryaf, ei gymeryd yn ddi- brydor, gan deimlo yn sier y cant les oddi wrtho, Mynwoh el gael. Gwrthodwch bob medd- yginiasth arall gynyglr i chwi. I'w gael gan bob fferyllydd, prls 28 90 4s 6c., a 128 fic. Os bydd anhawsder I w gael danfonir of yn ddidraul drwy y Post am y pjMM -hod unrhyw gyfetnad gan y Pat hr. Gwilym Evans, Pharmaoantioaj Chomist, Llane'.ly. Houtj) Wales Gellir cae! Quiniaa Bitters Gwilym vans" yn America oddiwrtbl Prif OrtlchwyUwr- R n. Williams, .Alodi<W; Hall, Plymouth,0Peu- sjlt-aafa

I HYN A'R LLALL. j Yr oedd gan y British Weekly am yr wythnoo ddiweddaf nifer o lythyrau oddi- wrth wyr enwog ar y Dadgysylltiad, ac ya- ddynt ceir cyfeiriadau at y pwnc yn Nghymru. Ymadawodd Mr W. T. Stead, golygydd y Pall Mali Gazette, am y Cyfaodir. Llawer sydd o ddyfalu beth yw ei amcan. Adroddir yn awr mai ysmaldod i gyd ydoedd yr hanes a gyhoeddwyd fod Syr A. B. Walker. y ewerthwr ewrw. vn mvned i adeiladu Eglwys Gadeiriol Lerpwt ar ei gost ei hun. Dywedir y bydd i Mr Chamberlain a Mr John Morley dreulio gwyliau y Sulgwyn yo nghartref Syr William Harcourt yn New Forest. Beth y mae hyn yn ei arwyddo, tybedf Y mae y papyrau dyddiol yn y wlad hon yn hysbysu fod uehelgais. y Cadfridog Boulanger yn peri iddo edrych am yr an- rhydedd o eistedd yn nghadair lywyddol Ffrainc. Ofnir y gall hyn brofi yn chwerw i'r Ffrancod, os llwydda y Cadfridog beidd- gar. Dydd [au, yn Nosbarth Maine y Fren- hinea, cafodd dyn ieuanc o Glasgow iawn o 700p gan Gwmni Cyffredinol Cerbydau Llundain, oherwydd niweidiau a dderbyn- iodd ar un o'u eerbydau. Bwriada y Morlys ddwyn lluaws o ar- brawfiadau llyngesol yn mlaen yn fuau ar draethellau Cymru, yn benaf oddeutu Porth- ladd Aberdaugleddyf, sir Benfro. Diameu y gwylir y gweithrediadau hyn gan luaws mawr o breswylwyr Gwyllt Walia, a ddichon fod yn trigianu lie y gwneir hwy. Hysbysir fod bywoliaeth Niwbwreb, Mon, yr hon a aeth yn wag trwy symudiad y Parch D. Jones i Borthaethwy, wedi ei thoddi i'r Parch Richard Evans, M.A., per- iglor Llanddaniel. Hysbysir fod Arglwydd Randolph Church- ill yn myn'd i draddodi tair neu bedair o anerchiadau ar lywodraeth leol i'r Iwerddon yn ystod gwyliau y Sulgwyn. Mewn canlyniad i waith perehenogion heol-gerbydau Santiago de Chile yn gwrthod gostwng prisiau y cludiad, gwnaeth nifer o bersonau ymosodiad ar feddiannau a cher- bydau y cwmni, gan achosi difrod o 100,000 o ddoleri. Yn heddlys Dalton dydd Mercher, dir- wywyd tafarnwr o'r enw Richard Ames, i 20p am ddyfrio porter. Nid yw y gantores swynol a adnabyddid gynt wrth yr enw Miss Mary Davies yn bwriadu teitlio ei hun yn Madame Mary Davies, fel y gwna y mwyafrif o oleuadau y byd eerddorol. Ymfalchia hi yn y ffaith mai Cymro ydyw ei phriod; ac felly galwa ei hun wrth yr enw syml Mrs." Y mae teimlad cryf yn bodoli yn Sydney, Awstralia, yn erbyn ymfudiaeth y Chineaid i'r wlad hono. Yr wythnos ddiweddaf, dywedodd Syr Henry Parkes, y Prif Weinidog, na chai yr un o'r Chineaid oedd ar fwrdd yr agerlong Afghan, ydoedd ar ei ffordd i Sydnny, lanio yn New South Wales. Anfonodd y Frenhines goronbletb o friallu i'w gosod ar fedd Arglwydd Beaconsfield yn nghladdfa. Hughenden. Pellebr o Belgrade a ddywed fod cyn- byrfiadau wedi cymeryd lie yn Monastir, ac fod y Serviaid a'r Groegiaid wedi ymuno i wrthwynebu yr awdurdodau Tyrcaidd. Dydd Iau aeth morfil yn mesur 16 o droedfeddi ar lawr yn y bau ger West Kirby, a bu yn gorwedd yno hyd nes y cododd y llanw. Nid oes gwirionedd yn y ehwedl fod Tywysog Cymru yn cael ei wylio gan hedd- geidwaid rhag ei fradlofruddio gan y dyna- meitwyr. Yehydig ddyddiau yn ol diangodd dyn a dynes ieuanc yn MeKto gyda'r amean o briodi; ar eu gwaith yn dyehwelyd yn ol saethwyd y dyn yn farw gan un o berthyn- asau yr eneth. Diau y ceir clywed yn mhen ychydig ddyddiau am yr anturiaethwr enwog, Mr H. M. Stanley. Sibrydwyd ei fod wedi marw, ond y mae yn fyw ac yn iach, a cheir manyl- ion am ei ymgyreh cyn bo hir. Brysneges o Rufain a hysbysa fod ofnau mawr yn cael eu coleddu gan y trigolion yn nghymydogaeth y llosg-fynydd Etna, yr hwn sydd er's dyddiau yn bwrw allan lava yn waeth nag erioed, ac ofnir y cleddir amryw I bentrefi ganddo. Drwg stenym hysbysu am farwolaeth Mr Owain Thomas, prif lywodraethwr car- chardy Caerfyrddin. Yr oedd Mr Thomas yn enedigol o Ddolgellau, ac yn barchus gan bawb. Rhoddodd y Llywodraeth Rwsiaidd arch- ebion i gwmni yn Ffrainc i adeiladau dpuddeg o gychod torpedo o'r dosbarth cyntaf. Yn ystod yr wythnos hon, tybir y daw y cyngaws am athrod yn erbyn y Times am y cyhuddiadau a ddygodd yn erbyn ilir Parnell, o flaen y barnwyr Mani3ty a Huddleston. Arglwydd Derby fydd arweinydd y Rhyddfrydwyr Undebol yn Nhy yr Arg- lwyddi o hyn allan. G wneir parotoadau mewn amryw fanau o'r deyrnas i ddathlu gorchfygiad y lynges Yspaenaidd ganrifoedd yn ol. Y mae nifer y gwelliantau ar Fesur y Llywodraeth Leol yn amlhau o hyd-rhifent 420 pan ysgrifenem y nodiad hwn. Rbyddhawyd Mr Gilhooly, A S. Gwydd- elig, boreu Iau, o garcbar Cork, Iwerddon. Y mae gwrthdystiad y Pab i Gynllun y Cadgyreh wedi creu cyffro yn mhlith y Gwyddelod. Edrychir yn mlaen yn awyddus at adrodd- iad y pwyllgor a benodwyd i ystyried y pwnc o ymweliad dyeithriaid a Thy'r Cyffredin. Bydd gan y Prif-athraw Dr Edwards, o Brifysgol Aberystwyth, ysgrif yn y rhifyn cyntaf o'r British Weekly Pulpit. Yn ol ewyllys y ddiweddar Miss Susan Dent, Llundain, y mae ei chwaer, Miss Augusta Dent, i gael 3,300p, a'r oil o'r in- terest, drwy ystod ei bywyd, a'r glofeydd, a thiroedd yn y Wyddgrug. Ymddengys y bydd raid i Mr William O'Brien, AS., dreulio tri mis arall yn y carchar. Caethiwyd Llefarydd Ty y Cyffredin i'w wely un o ddyddiau yr wythnos ddiweddaf. Dyoddefai gan boen yn ei gefn. Dwg Mr David Thomas y gwyn o flaen y Postfeistr Cyffredin yn nghylchygwahardd- iad i gludo llytbyrau ar y rheilffyrdd heb iddynt yn gyntat tyned drwy'r llythyrdy. DeaHwn fod fod llyfr yn dwyn yr enw Methodistiaeth Mon, Q'r dechreu hyd y Awyddyn ??7, yn awr yn ngofal Mr David Jones, Amlwch. Awdwr y llyfr yw y Parch John Pritchard Amlwch. Y mae y pwnc yn un par ddyddorol, a'r awdwr yn adna- byddus i'r holl genedl. Diau y caiff dder- byniad teilwng gan y wlad. Ceir manylion pellach yn y papyr hwn pan y daw allan o'r wasg. Cafodd wy, deg wns a haner, ei ar- ddangos yn marchnad Trallwm yr wythnos ddiweddaf. Y mae yr Arglwyddes Watkyn Williams, priod diweddar Farwn Watcyn Williams, wedi cyhoeddi ffugchwedl yn dwyn y teitl Even such is life."

I MYNED I'R CA.PEL YN I BECHOD! Er mantais i Ymneillduwyr Cymru darfu i'r Parch David Jones, M.A., Rheithor Llan- enddwyn, gyfieithu traethodyn Seisnig i'r Gymraeg, yn yr hwn y dysgir fod myned i'r capel yn bachod. Os gwir y gosodiad, y mae gan nffeiriaid Cymru waith mawr i fyned ar ol defaid eyfrgolledig Ymneillduaeth. Mae yn debyg mai y cyhuddiad nesaf a ddygir yn erbyn y diweddaf fydd, ei bod yn magu anftyddwyr.

AUR YN NGflAERGYBI. Er's peth amser bellach, y mae amryw ddynion wrth y gorchwyl o svmud creigiau ar enau porthladdCaergybi. Wrth gloddio yn y dyfnder,dywedir fod dynion wedi d'od o hyd i wythien o graig yn dysgleirio gan ronynau aur. Anfonwyd peth o'r graig i'r fferyllydd i'w ddadansoddi, a dywed ef fod aur ynddi, Gorehymynwyd y dynion i atal gweithio, hyd nes ) ceir clywod gair oddiwrth y Llywodraeth. Os ydyw hyn yn wir, onid yw yn bryd gadael allan yr ansoddair olaf I yn yr ymadrodd Cymru fechan dlawd

DARGANFYDDIA.D AUR YN FFESTINIOG. Hysbysir fod aarganfyddiad toreithiog o aur wedi ei waeyd ar dir fferm yn Ffestiniog gan Mr Lowe, y dadansoddwr adnabyddus o Gaerlleon. Mae y gareg yn rhoddi 5 wns y y dunell o aur pur.

0 -m- 0 LERPWL. I Nos Sadwrn. Yn nghyfarfod blynyddol capel yr An- nibynwyr yn Great Mersey street, y Sab- both diweddaf,pregethodd yBareh E. James, Nefyn, yn y boreu y Parch W. Jones (M.C.), David st., yn y prydnawn y Parchn Charles Davies (B.) a James yn yr hwyr. Cynhaliwyd Gymanfa Ganu Flynyddol y Methodistiaid Calfinaidd, nos Lun, yn Hen- gler Circus, pryd yr oedd mwy na phedair mil o bobl yn bresenol, a mil a haner ohon- ynt ar yr oriel ddeheuol yn gor detholedig, wedi eu cymeryd o tuag ugain o gynulleidfa. oedd. Yr oedd yn un o'r demonstrations mwyaf tarawiadol a mawreddog a allesid edrych arni; yn ormod felly yn wir, i neb heb ryw dymher neillduol anturio beirniad- au man wallau y ganiadaeth—trwy ei fod yn rhy hyn a rhy arall, yn y naill a'r llall o'r tonau. Fel hyn y dywed golygydd un newyddiadur Seisnig dylanwadol am dani- "To them that knew Welshmen only by occasional intercourse it must have been something of a revelation." Ac "The uninitiated who witnessed the scene must have been more than startled at the effect produced." Mr John Thomas, Llanwrtyd, oedd yr arweinydd, a'r Parch Owen Jones, B.A., yn gadeirydd, a Mr Kerfoot Jones yn organydd. Yn mhlith y tonau a ganwyd, yr oedd Windsor, Calfaria, Moravia, Revel, Seion, Gaerwen, Arenig, Salm-don rhif 2, o gasgliad Ieuan Gwyllt, St Nicholas Aber- ystwytb, &c., gyda yr Anthemau "Mola yr lor o Jerusalem"-lsalaw, ac "Arglwydd chwiliaist ac aduabuost fi." Ar gadeiriau blaenaf y llwyfan yr oedd y gweinidogion a diaaoniaid eanlynol gydag ereill na chof- iwn eu henwau-Parehn Josiah Thomas, M.A., G. Ellis, M.A., James Davies, M.A. (Eglwys Dewi Sant); Hugh Jones, O. William Jones, E. J. Evans, D. Williams, T. S. Owen, B.A., J. Williams, Thomas Jones, J. 0. Thomas, M.A., Mri John Davies C.E., D. Hughes, Y. H., Dr Gee, Y.H., Dr James Edwards, W. O. Elias, W. Venmore, T. Ed- wards, T. Lloyd, H. Pritchard, S. P. Cham- bers, &c. Yn mhlith sylwadau mynychaf pobl yn y dorf yr oedd yr unfrydedd mwyaf yn eu canmoliaeth i Mr James Venmore,ys- grifenydd y gymanfa o'i chychwyniad, am drefniadau rhagorol, sydd yn rhagori bob blwyddyn. Weithiau clywid rhai yn beirn- iadu arweicyddiaeth Mr J. Thomas a Mr D. Jenkins, gan roddi y flaenoriaeth i'r naill ar y llall mewn rhyw bethau, heb flaenoriaeth hollol i'r un ohonynt. Clywsom un eu gwahaniaethu fel hyn—"Mi a'ch denaf fi chwi i ganu," meddai Thomas. "Mi a wnaf i chwi gann," meddai Jenkins,—yr hyn oedd yn boddio ei gyfeillion yn fawr oherwydd y ffraethder, os nad oherwydd craffder y feirniadaeth. Nos Fawrtb, yr oedd Llyfrbryf yn darllen papyr rhagorol ar "Lenyddiaeth Gyfnodol Cymru" o flaen y GymdeitnasGrnedlaethol, yn y Royal Institute, olquit st., a Mr John Lovell, golygydd y Mercury, yn ygadair. Credwn nad oes gymwysach na Llyfrbryf i drin y mat9r yna; a'i fod yntau wrth ei gymeryd yn ufuddhau gorchymyn y di- weddar Pugh, Mostyn—"Pawb at y peth y bo." Yr un dydd eto, Mawrth, yr oedd te parti blynyddol Capel Stanley-road, Beotle. Cyngherdd amrywiaethol, o radd uchel, yn y Town Hall, oedd eu cyfarfod hwyrol, a'r hwn a droes allan yn Hwyddianus a bodd- haol iawn. Yr oedd Maer Bootle, Henadur John Howard, yr hwn a wisgai addurniadau swyddogol, yn gadeirydd, ac yn cynal ei freichiau ar y Ilwyfan, yr oedd Mrs Howard, y Parch Griffith Ellis, Mri Hen- adur W. Jones, Griffith Jones, William Thomas, Edward Roberts, ifcc. Talodd y maer ganmoliaeth uchel i ragoriaethau Cymry Bootle fel dineswyr eymydogol, defnyddiol a pharchus, sydd yn gwneyd eu rhan yn anrhydeddus i ddyrchafu y fwr- deistref ieuanc a chynyddol. Dydd Mercher, rhoddwyd gwledd i blant ysgolion Sabbothol StanleYJRoad a St'John's Road, yn rhad, a chyfarfod hwyliog yn yr hwyr, dan lywyddiaeth y Parch G. Ellis, lie yr oeddynt yn cael eystadlu mewn darllen, adrodd, a chanu yn ei ran gj utaf; a'u difyru gydag arddangosiadau prydferth o olygfeydd mwyaf dyddorol a mawreddog Gogledd Cymru trwy gyfrwng y Magic Lantern, yn yr ail ran.

CAERGYBI. CREIGIAU Y TLATTERS.—Cawsom ein hadgoffa. yr wythnos ddiweddaf o fociolaeth y creigiau peryglus hyn yn safn ein poith- ladd, ac o'r angen am eu symud ymaith er diogelwch y miloedd llongau a fynychant y porthladd yn flynyddol, trwy i schooner, lwythog a chalch, tra yn cael ei morwrio drostynt, gael ei dryllio ganddynt. Achos. odd yr anffawd gryn gost i'w pherchenogion i'w hadgyweirio, heb son am y golled o am- ser a aeblysurwyd, Gobeithiwn fod rhvw sylfaen i'r sibrwd sydd yo bsdoli yr wyth- nos hon eto i'r perwyl fod Cwmni y Loudon & North-Western Railway mewn cj Qatar- eddiad a'r Llywodraeth ar y pwnc o'u symud ymaitti. BWRDD YSGOL.—Cynhaliwyd cyfarfod misol y bwrdd hwn ddydd Mawrth, y laf cyfisol. Yr oedd yn bresenol: Cadben J. Jones (is gadeirydd), Parch W. Lloyd, Mri Joseph Williams, W. D. Jones. R. Hughes, a S. J. Griffith. Ni chynwysai trafodiaethau y cyfarfod ond ychydig faterion o ddyddordeb cyffred inol. Gwysiwyd amryw bersonau, fel arfier, am esgeuluso danfon eu plant i'r ysgol, a'r esgus a roddwyd jn ddieithriad ydoedd tlodi. YmMangosodd William Owen, B:ack Bridge, o flaen y bwrdd er ceisio oyfir- wyddyd gyda golwg ar achos plentyn o dan I ei ofal, yn herwydd pa un y dirwywyd ef i 58 yn ddiweddar, ac adroddodd ei anallu i berswadio y plentyn, yr hwn sydd un-ar- ddeg oed, i fynycha yr ysgol. Gorcijymyn- wyd i'r clerc (Mr W. Evans) weled tmrn y bachgeo; ac os na allai hi ddyianwadu artio, cynghorwyd William Owen i'w ddwyn ger- bron yr ynadon er caei ganddynt hwy ei ddanfon i'r Clio. SSLLYS Y MANDDYLEDION.—Dydd Mawrth, r gerbron y Baruwr Horatio LIord, erlynwyd cymunwfinyddwyr ewyliys y diweddar Mr Jones, o Barmouth, gan, Mr Edward Jones, painter, Victoria-terrace, am lip 103, sef swm dyledus iddo mewn cysylltiad ag ad- gyweirio ty o eiddo Mr Joues yn Stanley- terrace. Tytiodd Mr Guiio, dJiadydd, tenant presenol y ty, iddo ei gymeryd ar lease o bum' mlynedd o'r 12feu o Dachwedd, ac i Mr Jones ymgymaryd a t, re-wyddo y ty iddo mewn cyflwr adgyweirieaig, a coyr- lawni pob peth oedd yn rhesymol, ac y byddai i'r tenant blaeuorol (Mr W. Roberts) ymddwyn fel ei oruchwyliwr yn y mater; ac iddo ef (Mr Gann), ar gais Mr Roberts, trwy fod Mr Roberts ar y pryd mewn gwaeledd, orchymyn paentio a phapyro y ty gan yr erlynydd. Cadaruhawyd y dyst- ioiaeth yma «an wraig y tyst olaf; ond gwadoddd i Mr Roberts dderbyn gan Mr Jones, neu drosglwyddo i Mr Guun uurhyw awdurdod i gyflawni y gwaith y cyfeiriwyd ato, a dyfarmad y baruwr oedd na phrof- wyd yr awaurdod. BWRDD LLEOL.—Cynhaliwyd eyfarfod y bwrdd hwn ddydd Iau. Paesenol Meistri S. J. Griffith (cadeirydd), Joseph Williams, O. Hughes, T. Roberts, John Jones, Evan Williams, W. Griffith, T. F. Evans, a Dr Rohnt Williams. Ar ran y cyngrhair arianol, cyflwynwyd cyfrifon y mis, y rhai gyrhaeddant y swm o U3p Os lie, gan Mr Joseph Williams, a gorchymynwyd eu tilu. Galwodd Mr Wil- liams sylw y bwrdd at gyflwr gwarthus ty o eiddo Mrs Elliott, Ucheldre, mewn entri o'r tu 01 i Mill-street, mewn cyfertYlliaeth A pba un yr oedd, meddai ef, gytiau moch cyffredin, megys palasau. Yn hwn pre- swyliai un Owen Joues, a'i wraig. a saith o blant yn y tlodi mwyaf truenus, a'r budreddi mwyaf erehyll. Cadaruhawyd desgrifiad Mr Williams o gyflwr y I!e gan Mr Thomas Roberts, a dywedodd Mr R. Lloyd Davies, arolygwr budreddi, ei fod yn gwyb ;d am y ty yn y ryflw" a ddesgrifiwyd, ac n,id oedi. yn ol ei farn ef, ya duilwng (J fod yn b; i fod, yn swylfod i fodau rhesyu-.o-- D teth y ty i feddiaut ystad yr LTeiieicLri- oadeatu blwyddyn yu oJ, ac yr oedd v.edi cael ei roi ar fideall fod Mrs Elliott yn bwriadu gosod y tir er ail adeiladu arno, a dyca ai reswm dros beidio a gwneyd ii, byw ai! r(,'id- iad yn ei gylch. Addefai net Ldula un oddioD er dudo ymaith y budreddi oddi wrulio, ac y toflid y ewhl i'r entri gyfer- byn iddo, yr hon sydd o badair i bum' troedfedd 0 led. Gorchymanwyd iddo yn ddiced i gymeryd y mater mewn llaw gyda'r percheaog, er naill ai ei osod mewn cyflwr priodol neu ei gau i fyoy fel lie anadda3 fel preawylfod dynoL Y CejJ'f/K—Ar gynygiad Mr William Griffith, yn cael ei eilio gan Mr Evrn Wil- liams, tynwyd yn ol y penderfyniad a wnaed yn Mawrth diweddaf i werthu yr anifail hardd yma. Mesur LlvwodraeQ "Leol— Amlygodd y cadeirydd i Mr Richard Hughes geisio ganddo ddwyn gerbron y bwrdd y priodol- deb i'r bwrdd ddeisebu Ty y Cyffredin trwy yr aelod dros y sir yn erbyn caniatau yr adran hono o fesur Mr Ritchie, drwy ba un y caniater iawn i daiarnwyr a amddifadir o'u trwydded; a chynygiodd Mr W. Griffith fod y cyfryw ddeiseb yn cael ei hanfon. Eiliwyd gan Mr Wm. Owen, a cbariwyd yn unfrydol. Mesur TrosgiwydJiad Tir, Yr wythnos ddiweddaf gwysiryd ei eyd drefwr Mr Richard Hughes i ymddangos ger bron pwyllgor detholiadol Ty'r Arglwyddi, er tystio i weithrediadau y "leasehold system" yn yr ardal hon, a diau genyra y galluogwyd ei wybodaeth eang o achosion o'r catur dan ei sylw ef i gyflwyno i'r pwyllgor ffeithiau pwygig er dangos anghyfiawnier y arefn bresenol.

1- FFESTINIOG. AMRYWION.—JNOS Saawra, cyiartu Ellis Evans, Cwmotthin, a damwain boenus trwy eyrthio oddiar yatol tra yn dilyn ei waith yn y chwarel uchod. Anafwyd ei asenaa,- Dydd Llun, tauiodd pylor ar W. Hughes, Harlech, yn y Chwarel Uchaf (Oakeley), trwy yr hyn yr ofnir ei fod wedi derbyn niweid parhaol i'w olygon.-Cyfarfu R. Lloyd, Tany* grisiau, ddydd Mawrtb, a dam- wain ofidus trwy i blyg syrthio ar ei droed. —V Sabboth diweddaf cynhaliodd Ysgol Brynbowydd, ei chyfarfcd Ysgol. Holwyd v dosbarth henaf yo Ephesiaid ii., y dos- barth canol yn Llyfr Genesis, a'r plant yn hanes Eiias. Anerchwyd y cyfarfod hwyrol gan Mr J. 0. Williams, ar Ein rhwymedig- aeth i'r Ysgol Sul." Cymerodd amryw ran yn y drafodaeth ar y papyrau, a chaed cyfar- fod rhagorol yn ystod y dydd. ARHOLIADACT YR YSGOLFEISTRESI.—FE gofir i'n bwrdd ysgol yn ddiweddar basio penderfyniad, a chyfarwyddo y clerc i ohebu a'r Swyddfa Addysg gyda golwg ar geisio cael yr arholiadau hyn yo fwy canolog, yn bvtrHcb na bod raid i'r merched fyned i hnehester 3. Lerpwl. Yn caclyn ceir can- lyniad y drafodaeth, mor bell ag yr a yn bresecoi: Swyddfa Addysg, Llundain, Ebrill 2S, 1S88. Syr,'—Mewn perthynas i'ch cais, dyddiedig y laf cyfi.-ol, y mac genyf t'ch hYSlJYSll fod y trefniadau at arholiad y Nadolig nesaf wedi eu nwblhau: ond v mae eu Harglwyddi wedi pen- Iderfynu caniataueich cais, a phenodi Ffestiniog fel lie canolog i g.YDa arholiadau am 'c.tiJicale i athrawesau ar 01 y llwyddyn oresenol. Bydd hyn yo gaffaeliad gwerthfawr iawn i luaws yn Ngogledd Cymru. yn neillduol pan gofir mor gytieus yw y rliuilffyrdi 11 Ho o bJb man. CYNGHERDD AMRYWIAETHOL —NOS Iau, yn Marchnadfa Fiestiniog, cynhaliwyd cyng- herdd amrywiaethol, er budd Ysgol Genedl- aathoiyr Allt Goch. Llywyddwyd gan Mr H. Parrv, Bank, ac arweiniwyd gan Mr R. Jones, Ty'nymaes. Cymerwyd rhan yu y rhag'en gan Mri R. W. Davies, C ie'rbla.,dd, gyda'r berdoneg, EJS Festin, R. Uiwlands, Blaenau, y Misses Jones, Hheithordy, Pen- trefoalas; Miss Thomas, Cao'rffyuon; Mrs Laura Roberts, yn nghyda'r Ffestiniog Band. Caed cynulliad pur luosg, ac elw da mewn catdyniad. Y-MAD-.WI.VD Ml: R. OWEX, Raiw.—Nes Fercuer, cynhaliwyd cyfavfod tra lluosog o gyfeiilion ac ewyllyswyr da Mr R. Owen a'r teuiu ar ei ymadawiad o'r ardal. Ar ran yr eglwys cyflwynodd Mr J. Roberts, Pantyr- onen, auevchiad aardd i Mr Owen. Cymer- wyd rhan nmlwg yu y cyfarfod gan lu mawr 0 hen gyfeiliion a chydnabod y gwrthddrych. Llywyddwyd gan y Parch P. Howell. Dymunvvn 0 galon i Mr Owen a r ieriu <1 nawdd y nef ar eu symudiad lo'U sdydlia:l yn eu hardal newydd.. Y GYMDEITHAS GYDWEITHIOL. Nos Fercher cynhaliwyd cyfarfod chwarterol y evmdeithas hrn dan lywyddiaeth Mr R. Vaughan Williams. Parha y gymdeithas mewn gwedd hynod lewyrchus, ac c-nilla nerth. CYMDEITHAS Y CI-IMRODOIUON.—Cynhal- iodd cymdeithas leol y Cyramrodorion ei chyfarfod diweddaf am y tymhor nos Iau, yn Ysgoldy Maonofferen, dan lywyddiaeth Dewi itawrtil, Lie arweimwya gan Mr Wil- liams, North and South Wales Bank. Caed rhagien ddyddorol dros ben, ya CYDWVS papyrau ar amrywiol bethan o chwaeth ac adeiladaeth. Ar ddiwedd y cyfarfod cyd- nabyddodd y llywydd wasanaeth gwenh- fawr Dr Roberts i'r gymdeithas er i chych- wyniad. Uynyxiwyd gan Treforfib, a chef- nogwyd gan Mr E. H. Jonathan, ddiolch- garweh y gymdeithas i'r llywydd, arweinydd, iiC ysgcifeuydd. D.weddwyd cjfariod hynod 0 ddyddorol trwy i Dr Jones garlu "Hen Wiad fy Nbadaii, y gynulleidfa yn uno yn y gyd;-an. Bwriada y gy.mdaitb.is p il!. gyeb. I wyn y tymhor nesaf yu yr Hydref a hyddai yo i.ntais fawr pe yr ymunai ein pobl ieuainc a hi.