Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
[No title]
Oyfeirier y Farddoniaeth i-EIFIONYDD, Caernarfon.
Y MERTflSfiON.
Y MERTflSfiON. Ferthy»oo, weision yr I-su,-poenau Pob penyd a ddauu Yn awr maent oil mown gwawr gu, Dan geion Duw yn gwenu. 0 swn y tan d\»ng?9?nt hwy-I deml Y Duw byth-glodadwy; I binacl hon heb un clwy' Khod'ent yn api'yt-'adwy. Os picel1 y 1(\11 í¡¡'n gwauu,—os llu Roei eu l'ef i'w nyau, Mor nawen gyda uwua gu Y deviiseut waed lesu! Eefyd ya y gyflafaii-a!r l'afor y 11elai pob truan: Ini nid NgUanr■an Grechwen torf na bwreicbion fin! Cael y, d naeut mewn elvii fau-o waed cioes Y Duw Crist t.v.y'r oriau; Iesuel hun fu'n neshau l'w hyinyl trwy y flldinau. Yn addas mewn mawl a gweddi—i'r 16n Yr acnt i galedi Mvg a Iocs y lffmawg li', Ac i waith y coelcctthi. Eto, rawydd yr seat, er'trW—oej grocliwaeid Et y A, wroichion godiist, Ac aruthredd err athrist, Yn nes i groes lesu Grist. Yn dawel oil i'r atdrl lin-hedent E' jnnydiau Satpll; Ehodient hwy ar c 1) a tan I wydd aagau'n dd-yiaga-a. XJwcblaw gwg achael gogpn-y freuliant Hir wyliau yn Nghar"an; Emjaant jn i)s.ym anifn, Yn blant heirdd heb olion tan. Yn annoeth bu'r gelyi>|on—jn ymflneyd Am eneid'au'r dy Llion, A lluaient bob oycll*j»ion Er deiflo aur caef Juii. Ond yr eca'"? t>r el uuion-bwylita I bala Duw Seion, i T,Y, t'y ? Dsnta'r Ion, J Yn :h¡ ulid i wreic1ùoQ. pirn, j
riN-I
riN- I Cyflwynedig i Arthur Griffith Jones, mab Mr a Mrs l JonEs, Egerton-street, Gwiecsam. Wei, Arthur Griffi h Jones, Diaiwaid aigel bach, I'th dal a'thfam y ffrydia hedd Diball olth wenati lach; Eu serch yn gylchau sydd Cydrhyngot i phob cam, Yr wyt fel eilun gan dy dad, A ti ywfet dy fam. Y fam p in gria Arthur, Ddechreua E8uu'n lion, Ei lais fel t&a cetddorol byw gldd yot cynhyrfu'i brozi; mor nertbol yw dylanwad Nef-owynollaisy gwal), Ond iddo ddechreu'i solo, aiff Yn ddeuawd yn y fan. ddelw o sumyldeb, Yn lie hirwyneb main, Ua Uyfadew, crWll, ya ardeb 0 wyneb tlws ei ndiu; Ei dalcea Ilydan, uchel, A'i gwna yn fardd o waed, Y mae mor bert ag angel, O'i drwyn hyd fodiau'i draed. Y mae y teulu'n gweled Yn ei wynebpryd lion, Rhyw ddelw fyw o hwn-a-hwn, Neu yntau hon-a-hon; Oad ah! mae'a gwabaniatthu Oddi withynt hwy bob un, Nid OJS ond ef yn moddu Ar lygaid glelsion can. I ti, 'run bach dinam, Boed heddweh a mwynhad, 0! myn gail crefydd fyw dy fam, A 'nabod Duw dy dad; Y ddaear nertho'th ddawn, Dy oes fo hir ae iach, Y nefoedd fawr yn gweuu fo Ar fywyd Arthur bach. ZABCLON DArYDr. I Yn Llls y Pills yn Ilashau pawb.
[No title]
F TnoAt AMOTMN9 .11m Bo?REzmas?.AB mf. bring bom Irritation of the throat and hwsenes4 will be agreeably snrprised at the almost immediate relief afforaed gy the two of Brown's BrunchW TrochoO Th- famons loien^ee are now sold b1 Koogt respee 0 chemists in this country at IL l$d. per box. People troubled with a "hacking cough," alight col?" or bronchial affections, cannot trf them too soon, as similar troubles, if allowed to ro- gress, resnlt in serious Pulmonary and Asthmatic aft'ec- ro.. See tbat the words "Brown's Bronchial Trochea" are on the Government Stamp around each box.- Prepared by JOHK L BROWK SoNS, Boston, U.S. European,, aefot removed to 83, Farringdofl uoa^r L= am
Ft ANWyLYD.
Ft ANWyLYD. A'i fehian dlseguryd-hi ddenodd Brif ddoniau'r cyfanfyd; Ua ddel ffraeth, ddiail ei phryd, Fwyn wylaidd yw f'anwylyd. MTTYR O'E COED.
EIS3TEDDF0D Y BALA..—Y GYS-I…
EIS3TEDDF0D Y BALA..—Y GYS-I TADLEUAETH GADEIEIOL. [AT OLTOYDD Y "GENEDL OYMRKIQ."] I SYR,- Y mae bairnladaeth yr awdlau "Beibl i bawb o bobl y byd," erbyn hyn o flaen y wlsd. CaJa nheir yr awgrymiad a waaed yn fyllythyr cyntaf, nad oedd gsu yr hybarch Olwydfardd ond ychyd'g i'w wneyd a'r dyfa\aiad. Daethyllratla o'r cwd" yn dra annysgwyfadwy. Yn dilyn difyniad o awdl Addolw." cam y gehlan hyn: "YIl y llinell gyntaf addjrynais," dyna gyfaddef- illi yu P-ddatigos mjflaeth (egotism), neu ynte es?eulusdra dybryd mewn ysgiif a la* jodwyd gan ddau feiiaiid! Ond ar wahan i hyn, y mae'r ieltawedd a'r hon syniadau In bradychu awdur- 8eth y cleIigwr: 0 Langwm mewn meld eglur a diamwys. Fel yr ymddengys, darbmiwyd pedwar cyfau- soidi id i'r gystadleuaeth, dan yr eawau "Addol. wr," "DyCFryaog," "Joel," a" Beiblwr." Yn y feiiaisdietU ce r y frawddej hor, ''C/awysa y peiair awdl nodweddion i'w canmol." In ei olyg- lad rhjfeid o'r nodweddion hiny y dencys em beirviad bleidgarwcheithafol ei chwaeth Geidwadol a'i ddibiisdoi o doifjagded gv,'r farddoniaeth, mewnJduU mor am'wg, nes y te;mlaf yn ddfled- swydd, gyda'ch caniatal, Mr Gol., i ddiiynutipjn ya helaeth o'i aylwadau er mwyn aildllono) y modd y cysgodwyd gogoniant doeth'neb E:) omou gan dreiddgaiwch anffasledig y Gwyn o W) ,fat Uecbreua eia tafolwr ci wra'n gydag awdl "Addcl- wr," am yi hou y dywed; "Y mae ei awdt yn llawn bywyd a hoenvsrwydd; heb ynddi nemawr o new- ydd-deb, o demiad, nac o arucheledd." 0 hyn i ddiwedd ei nodiadau ar y cylansoid:al hwn ce;, ei sylw yu gorpha/s ja g, fo,iwbl ar frycheuyu o wall rrgrapliyddol meVl.1 go;" c) roh, a diffyg enwed;gi ,gd priodel mewn bra!ch o gywydd. Dalier sylw neillduol sT hya, obIrgid bydd geny t achlytur i'w grybnyU eto pan y deuaf at awdl Beiblwr." Teif>aa y beira-adfel h) ù: I I Arddeagys yr awdwr allio,7 Id da, ond y mae yn mhell ar ol ya y gelfyddrd o ysgr:fenu yn eglur a choethed'g." Onid yw yn eglur def-on pa mor bwyafawr jn ngolwg Klia Wy a >wy gclfydiyi o js^rifeau yn goethedig ? Os oadd awdl Addoiw;" ynliawll bywyd a boanusi wydd., c r hi ei bod yn teilyagu gweH trlnfaeth oddi ar law y behDlai na'r dirmyg disrbed a osodwyd ami obeiaydd golwg gwlfdig ei Rft.'sg. Ychydg o oylw, dybygaf, a dalwyd ifardJoniaeth y c)fansodoici. Dywedir am awdl I I DyE,ynog Dyma gyions)delsi yn cjswys llawer o netth a nwjl baiddonol, a pheth teimlad. Y mae kefrd yn ftjfansoddiad'lawn a tbra dvddotol. i'cif waadid y cyfansoddiad hwa ydyw gweudid Jlenyddùl. y batdd i ddwja i mewn lawer gair diangen-am-dano, ac i atr'/fc'o si''eb- iaeth geiilau cralll er mwia cwblhau y. a le"ad oynghancddol. Rioddir y dyfypiaiau carljaol o'r gwaith-IC Y Beibl:" G13n A'r Jehofa! g.)Ieunt rhyfedd Ei "ifsog gaiiad— eL29 gy f. 'redd, CyT-a d(?f.diuddiad, da(iseliad tyhvedd, Hafidd y cyiiod i dd9eu cimwcdd O rasol Lj T/! oesol hedd—ga'i deibald Gynyg i'r eaefd gan y Gwirionr Id." Am "Eglwys Rtiafiiu: Epil y bwysffil bostfawr, Tewion feib y butp'n fawr, Bradychus eu bryd uchel, Duon eu hamcr-iion cêl- OadcWr g»ir, cyhord'r gau. 1'r rhai'n oeddy at i'awoddau." Eto, am y "Parch Mr (,¡ar!cs Add,vag, a'i ryfedd yfgrfell,-a roes, k t Iesu'n mhob 11-nell Dwya gomau dilwn i g),nhell I t byd, gwir y bywyd gwell." Dywed y beiuiad, "Dengye )1 en^hreiohtian uchod f. d yn; r awdl hon farddorxaeth ucliel-3,7 a meddyliau grymus. Greayn na buasai ei chel- fyddydwaith yn berffaith." Yn awr, I a ng wyneb y dyfyniadau uohod, pa ddewln ddichon ddirnad fod gweadid llenyddol yn nodwddu yr awdl hon? Edrycher at nelth a choethder yr i\\lth, grymusder a chywreinrwydd y gynghanedi), a'rrlnvyddinebnaturioliamlygu y meddwl a ddangosir. Onid yw yn af rsj mol i f'-d awdwr o vlltioedd hwu dan orfedaeth i d'fiefnyddlo gelrlau diangen am dSDynt, ac i am. silleb aeth geiriau erolll er mWln OJ ughan. Disu ei b,,d. Yn cl y bev.m&d, y me y J'ine'lau st Eglwys Bhufalu yn 61 Ilinellau cryfion j a llanu nwfd tanllyd, lkwa o'rpcti hwnw a gynhyrfa y teimlad, ao aellir alw yn farddoniaeth ddesgrifladol." Ond dywed hefyd en bod II ya thy gelyd efallai am kglwyc Rhufain." Yn rhy gelyd, yn wlr Onid un o brif amcanion yr eelwys gyfeiliornus bono oedd cadw'r werin mewn anwybodaeth Ysgrythyrol, drwy wahardd y Beibl iddynt? Ac onid enaid y testyn oedd Uedaeniad cyffrediaol y Gair Dwyfol ? Ie, yn ddilys. Oawn gyfeirio at hyn etc yn awdl co Beiblwr." Ond sylwer at gynildeb ymadrodd a chyflawnder gryimus y llineJlau a nodwyd, a rnaia cyfaddef fod yr awdwr yn feistr medras ar laith a chynghanedd. Nid tyro mewn celfyddyd allasai gyfansoddi braich fel hon II Cuddio'r gwir, cyhoeddi'r gau, I'r rhai'n oeddynt rinweddau. Ac etc dywedir am yr awdl, "Grestn na buasai el ohelfyddydwaiihyn berfiaith." Ow Ow! "Joel" aydd nesaf dan sylw ein beirniaa, a dywed :—" Oymer Joely llinell Beibl I bawb oboblybyd" ) n deetya uniongyrchol, a dadansedda hi fe nregethwr yn'ymchwilio i'natur^ei destyn. Adeilada ei awdl ariii yn ddestlus, gan gymeryd i mewn hanesiaeth Feiblaidd ao eglwjs'g a maea Y gen- adaeth. Rhydd y dyfyniadau canlynol o honi Beibl I bawb o bobl y byd,y llinell Yna dania'n hysbryd; Ar ei hoS awdwr o hyd Arosol fri a esyd." < "Deil hon yn el dylauwad-wrth y bobl Mewn nerth byth i siarad Un anwyl, dan eneiniad Yw, ga'ile af datod gwlM." rr Feibl Gymdeithas :— Cymdeithas o ras i'r oesau—yw hou, Haul y cymdeithasau; Ua y mae'r Ion yn mawrbau Ei chedym ymdrechiadau." Yna a yn mlaen i ddyweyd, Ycbydig a ellir ddyfi nu o'r awdl fel yn rhagori y naill ddarn ar y llall, ac ychydig yn israddol. Y mae yn wastad. waith cydbwys a thra chwaethus drwyddi, heb ond ychydig o fryohau ynddi. Oytunir ynddl aIluoedd meddwl a chelfyddyd o nodwedd ganmoladwy iawn." Y mae yr uchod yn enghra'pht arall o'r pwys arbenig a rydd Elis Wyn ar "chwaeth" a chelfyddyd." Ychydig o sylw a delir i enald y gerdd-y farddonlaath. Yn awr, yr ydym yn dyfod at Beiblwi (1 Parch T. Tudno Jones), wrth ben awdl yr hwn y mae'r beirniad ooeth megys yn syrthio dan effeith. iau gwallgofrwydd llenyddol. Traetha fel hyn:- Dechreua I Beiblwr,ya gyffelyb i' Joel,'—] Beibl i bawb o bobl y byd 1-ywlr llinell Ddarllenir drwy'r hollfyd; Ac arwyddair gwir ryddyd Odllg werth ein hawdlau i gyd. Beth yw oedran y drydedd linell yna, tybed ? Ond pa beithynas sydd rhyngddi a'r llinell glamrol Odlig werth ein hawdlau i gyd f Ie, pa ddewin all ddyweyd ? Y dyfyniad nesaf ydyw Nid dylanwad i loul-rhan o fyd Yw'r hen Feibl uchelfii; Ond dylanwad i lenui A bywyd net ein byd ni." Yn awdl "Addolwr" myn y beirniad goethi y fraich hon :— Buan oleuni bjwyd Ddaw'n ras o'i gwmpaa i gyd," fel hyn SHHHB Ddu>) ras," &c. Ond ya enw rheswm, sut y diangodd difyg am. lwg yr englj a uchod ei sylw ? Nid dyllluwlld ywtr Beibl—71 aohos, a'i effatth 'l!W y dyleiwad. Dywed ein beiima<d am yr awdl hon" Y mae yn fifanwrith gorphenedig, clasprol, tOg heb odid ddau neu dri o fk/chau aino 0 p wbl 0 ran cjallun hefyd ceidw yf awdar at gysondeb olyniad bane-iol (ac at yr oljniasth Apostoladd hefyd, y mae genyf tail cryf i g-edu), ac at olj,, fad dryehfeldyllau. Y mae yr awdwi ) n feistr medrus er iaith a chyaghsnedd. Fel cyfansoddiad, sa'f hon yn nosbarth cchaf awdlau yr oes." I brofi y dywediadau uchod, ychwaneglf y dyfyniaiau canlynol: "LInnfal Haw y Ilen'liai-wdodd Petr, Wledd pattb o hyn a'lan." «'«Beibl i bawb o bobl y byd,—ydyw'r gair o drugaredd hefyd." (Wele wall. y "rhy debyg," "gair" a 11 gar;, i ond sylwer e • rrucheledd y ga't J'anw "hefyd!") » • Am y "Beibl: Nid crefrdd enald cijfaf A dreulia gig, urlg gat. Na, llaeth a b :u ) t1 lIith gaf, Er gweini i'r rhai gwonaf; Nid tllsor i blant rh-,wm Yn ceisio treulio bwyd trwm, Ond trysor plant jr lesu Gawn i'n gwan ei sugao'n gu." U" Oad," ebe Elis Wyn, "ofer yw dyfynu lie y mae )/ oil yn dda." Wei, wel, os yw jr uchod yn enghralpht da;t o g/fansoddiad sydd Ilyi nos- barth uchaf awolau yr oes 11 druan o'r oes a'i barddoniaeth Y mas Addolwr yn ei chael hi" yn awchlym am ei ddau fryoheuyn gramadig- ol; ond wele Beiblwr" yn cael cymeradwyaeth chwyddedig ein beiraiad manyl-graflF am ddernyn yn cjawys yr iaith fwyaf clogyrnaidd a tbrwyadl wallue a ddarllenwyd eriocd Pwy, y tu allan i Bedlam, heblaw Elis Wyn o Wyrfai a Thudso, a fuaspi yn oymeradwyo braich fel hon — Nid crefydd enaid cryfat A dreulia gig, unlg gat." I f61 rhesymol eu deall, fel hyn y dylasent set; 11 Nid crefydd i'r enaid oryfaf A dreuMa gig, yn unig gat." Ond bavij,! blteh pa bwys gan Taduo yw synwyr a ob)aircleb iaith yn r^A^aeb gof^nion y g>hen:3d orpfiiri a cheliyddydol ? 0 ac well heplauol, ae anfEaelc igcwydd cib. ddall! w- __3 f __1_3_ 1.u&UU- .0- Una yn ugnty, noaa ei syiwuuau \summmy nj/j y dengys ein aoethw.' be'-niadil g) w'tdeb dinaial ei chwaeth a'i dreiddparweh. Dywed fel hyi), 11 Y mae awdwr Addols t ynhoenus a Li, eyi as awdl 'D>ff.40g')n neiihol a ddyddorol iavs a awdl Joel 1 jn oglur t-e. iuii, feref, a choethedig ac awdl I Beiblwr ya beoigamp fel dern) n a ferdd- opiaeth E,i.Shan, Idol ryw.-sin y synwyrlawn. T-a bath 3n ol Ie Dyftiyno., mewa neith a llawn- der, ac i 'Joel' mewa J'awnder yn uriy y rbagora ai jyat oil mewn peifleithrwydd llenyduol a the'l- yaglcd mydrydnol. Fel yn Dy ffty nog I cawn .,a) a awdl I Beiblwz rei Jlheltau jn ymylu er ddadleuaeth enwadol neu eglwyslg.. Awel I Beiblwr yn ddiau j w yr oreu, a chyflawn deil) aga y wobr addawedig." Mewa diiiif, dyma gymysgedd rhyfedd o sj jiadau beitaiadol! Pa ddehonglwr dlrgeledig; aethau ell ddyfain oddi w/ch 3 r ucbod pik un ai "Dyffrynog," II Joel," neu "Beiblw. ordi deiljagaf o'r wobrf Crciwyf ei fod yn ormod gorchwyl i neb. Cymharer eu rhagoilon. Y mae ,!D>ffiyD0C!" jn blaenori mewn neith, llawnder, a dyddordeb, elfonau y buciwa i ja eu tybird o'r PWiS mwyaf mewn cyetadleuafith fel hon. Y mae 41 Joel" la cael ei ddyrcbafu i ymyl Beiblwr" o ran chwaeth, coethder, eglurder, a tb, eFuusiA ydd. Ymddengys tod y ddau yn JI-I gifeit-I mewa cr,t:der a ch^nyrch m'ddyliol, ond gydahjn dl- w-lir fod "Joel" yn lla^aach. Ond tsiwed nob genau, dywed y beiiaiad am 41 Beiblwr 11 Rhagoya aidyat oil mesa pe-TeithTwydd ]'tn. yddol a theflyvgdod Ie, ï", dyna dc"-gelwch gosuohaSaeth y "deraya o farddon- iaeth gjoghaneddol gywrain a byawyrlnwa," sef yw byay, traethawd cyngha^eddol a mydrydJol, D) Ncd y be' aiad nad yrnyra "Beiblw. mwy a daeleuaeth enwadol na'igyd-ymgoiswyr. Dywfdaf fiaau fod hwn ) n haeliad, ac ja haeiiad anghywir iawn, fely ceir gweled pan yr ymddenpys awdl Beiblwt i'r cyhoedd. Nid odd" Dyffrynog" yn cyffA.dd a; enwadaeth o gwbl, fel y profnis eisoes. Fy mara onest, yn syJfaencdig ar sylw- adanelis Wja, ydyw, raai i "DySrytog" neu ) ute" Joel" y dylriid d) :a-nu y wobr gadeiliolj jay Brla. Barncd y wlad. SCRUTATOR. O. Y.-Wcdt ySfa.ifenu yr uchod, gwelif fod rhj w "G." 0 Longe"en wr3! aiL'tio i'mherbja yn eich colof "aa, oud gwelaf hefyd nad oes dim yn ei lythjr ja grlw am fy sylw. -8.
YR IAITH GYMRAEG. I
YR IAITH GYMRAEG. I [AT-OLIRGYDD Y "G.z'IEDL GymREr(;l I SYR,-Y mae ymdrccfcion mawr yn eel on I gwneuthur y dyddiau hyn i ddyrchatu eia cyaier- iad fel cenedl; ae er ceisio ticrhau hyny, y mre diwygiadauyn cymetydlle yn y wasg gyhoeddns, ya yr Ei-teldfoa, ao yn ein baddysg. t pwysicaf o'r diwygiadau hyn ydyw y symudiad mawr sydd wedi ei gychwyn yn em haddysg ni; ae er ein bod yn barnu mai dcchreu yn y pea cfawith a wnaeth- pwyd gyda'r symudiadhta, etoyrydym yn tybitd mai y diwygiad mawr yma sydd i greu chwyldroad trwyadl yn eiii cymcriai ceacdlaethol. Oud eyu y gallwn fauteisio i helaetbrwydd mawr er y breintiau a gynygir i ci yn nglyn 8g addysc;, y mae yn ofynol i ri wneuthur i ffordd âg un rhwystr mawr sydd yn faen tramgwydd ar ein ffordd i lwydttlant. JGwithweitbydd, a gelyn penaf addysg ya eiu gwlad c", ydyw jr iaith Gymraeg; ae yr ydym yn ostyngedig yn dadgan ein bara fod yn rhaid ini, os ydym am enill cydraldoldeb a'r Saeson, ac cs Tdym am gyihaedd gwir lwyddiact yn y byd llenyddol ac addyegawl, o'Ung ein gate el yn ein hiaith i bob pwrpas ymarfetoL Cjisy galltrn ddyfod yn feddiannol ar wybodaeth eang, y mae yn rhaid i ni ddysgu Saesoneg; } r iaith hono sydd ya rhoddi gallu i si i dreiddio i men a i feus/ad toreithiog dysgeidiaeth. Nid oes geay m lyii-au y11 Gymraeg R'D gall110ga ni i pyrhaedd addysg yaddi, felly y mae gorfodaeta ar bob Oymro a arfaetho fod ) 11 ysgolhrig i feiatrol; yr iaith Saesoneg. Ond os myuem gydymgeisio a'i, brodyr y aaeson, y mae goifodaeth atnem hefyd i ddysgu Saesoneg pan yn ieusne faun. YIl wir, dylem ddysgu Saesoneg yn gyntaf petb, oberwydd pan y bydd plant y Cymry yn ym. godyma ig arhawsderau yr faith Saesoreg, b Idd plaut y Saeaon yn ymgydnabyddu a'r Groeg a'r ijladin, ac I meiatoniaeth a gwyddoniaetli. Felly, os no ddysgir Saesoneg i blaut cyn iddynt fyacd i'rjysgol, y maect yn rhwym o f d ar ol nan yn yaidrechu at feusydd dysgeidiaeth gyda r Sacsia. Y mae rhai pobl yn Ngnymru ya meddwl itui dysgu Saesoneg ydyw addyeg; os bydd eu plant ya gallu siarad a darllen Saesoneg yn weddol, tybiant eu bod yn yegolbefgion. Ond y fath gam- syniad Nid ydyw y Saesoneg ond offerya i'w defnyddio i ymgydnabyddu a meusydd didc f>n gwycodaeth. Bydd raid i ni, fel cenedl, fyw am byth mewn sefyllfa o israddoldeb greeynas, os na fydd i ni iawa-amgjffred y gsirionedd pwysig hwn. Bydd safon addysg yn eiu colegau newydd- iOllyn tod ifg 0 isel, os bydd i ni ymlynu mor ddiwyrni yn ein b'aith, a gwaeddi gyda'r fath ddalliueb disynWjl, "Ofs y byd i'r iaith Gym- raeg." ileham yr ydym ni, fel cenedl y Cymiy, wedi bod ar byd yr oesau a aeth heibio mewn sefyl/'fa mor israddol. A fedlwn ni enwi un Cymro a enillodd iddo ei hun enwogrwydd allan o Gymru argvfiif uuthyw gampwaith o'i eidd) jn Gym- raeg? Pa cymerid eawau holl feirdd Cymru, o Goronwy Owain i lawr i Llwynog Llwyfo a Batdd Cocoa, a oes mwy nag ychydig gannoedd allan o Gymru yn gwybod am daaytt? Eto, cymerer yr hen enwogion i gyfrif. Dyna Glyndwr, er enghreipht. Ai am ei wrbydii yn myd I'.enyddiaeth Gymreig yr enillodd efe ei enwogrwydd ? Oaid oherwydd ei ryfeloedd ? Pe sonid am l'aliesin, a llu ereqi nad ydwyf ya pro- ffesu gwyboi eu henwau, ond a gyfrifii yn enwog gan rat Oymry, a Ayr hyd )4 nod chwarter ein conedi ui ein hun,i-a ryirbeth am dikulat ? Eto, cymeier esfamplau 0 enwogion eydd wedi enill clodeHano Gjmiu. Dyna Syr Willieni Jones. A fedrai efe :81r o Gymraeg P BO ("id am ei 1m. chwilindau mewa ieithordd estronol yr enillodd ef ei fti ? Eto, cymerer i gyfrif ein cydwladwr Mr Lewis Morris. Onid am ei farddoniaeth Seisnig y mae efe yn e?nabyddus ? DYifd rhai mai Oyroro ydyw H. M. Stanley. Canlatser el fod; ond a feirmr Stanley GymraegP Ai am unrhyw lin- wedd C)mreig o'i eiddo yr erUlodd efe el cnwog. rwydd ? Yu awr, pa beth y mae y Ceithiau hyn JI1 el brofi ? Orid profi y maeat na wnaeth yr faith Gymraeg gyfranu un iod tuag at enwog- rw:-dd ua o feib CIm.4 allin o'i wb(!f y m-se Miltoa a Shakspeare yn fyd-enwog ar gyfrif eu barddoniseth Sefarig; Volfiire er Byflif ei fardd. oniaeth yn y Ffrancaeg; Homer ar gyulf ei fardd- oniaeth Roegaidd; Virgil ar g)fr;f ei farddoniaeth Ladinaidd; Dante ar gyfiif ei farddoniaeth ya yr Italaeg. Ond a oes Cymro }n adaabyddus am ei weithiau Oymreig fi'aa 0 de.fynau ei genedl ei hun ? Yn wir, y mae yn gwostisia genym a wyr hauner ein cydgenedl ein b-diti-i enwau cyfan- soddiadau goiea ein beirdd mWIaf nodedig Y mae y Gymraeg mor ddiwerth ya ngolwg hyd)11 lod y Cyiniy eu hrupin fd nad ydynt, fel cyfau- gorph, ya gallu Hoiddio amser i werthfawrogi fleayddiieth Gym»eig. Y maa Esiop, Asia. Atf. rica, ac Ameu'ca yn j,ybod aui Milton, Shfk3- peare, Homer, Demos' encs, Plato, Virgil, Ca; r, Dante, Goethe, Gladstone, &\ A ^yr y miliynau ar Gyfaudir Ewrop, tybed, rywbeth am Gymra heblaw am ei bodolaeth P Yu awr, paham y mae goreugwyr rhai cenedl. or Id ereill mor fycMnwog. tra y mae Oymry wedi bod mor ddinod ? Y rheswm paham y mae lien- yddiaeth a chelf yn mh'i.th y Groegiaid, y fihufein- iaid, y,.Geimariald, yr It'Haid, &c mor adna- bydiua yn y wlad hon, ac meviai gwlcdydd ere' ydyw fod y Saeson mwyaf blaeollaw, yn gystil a chenedloedd ere''l, ja dysgu ieitho dd j»- enwog. ion h) a, ac yn geltp fft, flo ba, a ar eu cyoyrchioa. A'r rbcswm pabam y mae Saeson enwog yn adna- byddus drwy y byd ydyw y flaith fod cenrdlocdd ere'RyndvsguSaesoneg. Otd rid re; odid un estroa, odcli gerth ei fod yn gwneuthur hyny o Kywreicrwydd, yn moddwl am ddysgu Cymraeg. ftham ? Y rheswm yw nad ydyw y Cymly erbyn hyn o ddim dylanwsd ya mhlith y cen-Iloedd, ac felly nid ces un augenrheidrwydd am i neb es- tiouol ddysgu ein hiaith. Drwy gyfrng y Saeson- eg y maent yn masaaeliu. ae felly nid oes un genedl faanachol yn breuddwydio am wyb d gafr o Gyyj- raeg. Fn awr, fe we''r fod y.t anmhosib! i Ovm'o ar gyfrif ei elln inewa l'enyddiaeth neu areithydd- iteth Gyareig, gyrhaedd enwofsioVydd mawr; oher- wydd y mae niter y sawl sydd yn abl i farnu ei gynyrchion yn fychan lawn. Fe ly, y mae yn am- lwg at unwraith mai y rheswm mawr ame;,i dinod- cdd ni fel cencdl ydyw yffaith ein bod wedi cadw morddijfg g with e njhlaitb. Efalia'y dywed rhai, pe buasai y Cymty yn colli en hiaith, y maent yn co'li eu neillduolrwydd cencdlaefiol ac yn cael eu l'yncu i fyny )11 nghorph y genedl Seistig, a thrwy hyny yn eiiio i ffordd o restr cea(itaeld y ddaesr. Oad y mae esiampl yr Iwerddon yn dywrdyd pethau gwahanol. Y mae y Giryddelrd mwynf blaeollaw eriocd weliym- roddi i ddyfgu y Saesoneg, ac eto y mae y Gwyddelod hyd y dydd hWt. ja genedl mor wahr-,iedig oddi With y Saeson ag y buont eriocd. Fel preithwyracysgrifenwyr Sacsanes yr enillodd Grsttan, Catran, C'Couutll, Sherda Sheel, ac ere'11 eu fceawogrwydd; oni eto cyleirir at y c) fryw fel Gwyddelod enwog, ae vid fel Saesaii. Os oes ga'lu jn frld'annol gaa feib Cymrj-ac y maa yn ddiamheuol fod -gall y ggliu hwiiw ddrs- gleirio gyda gogoniant llawer mwy ar faes eacg lleuyddiaeth Saesonegjnag y buesai ya ei wneyd, pe w ei gyfyngu o fe«n teifyaau caethiwus y Gymraeg. Paham, hefyd, y mae yr Ysgotwd a'r Gwyddelod wc?i cael cyma'nt o sylw ar hyd y blynyddceid yn y Seneld, tra y mae Cym'u wedi bxl eyma'ut ya y cysjod ? Gan mai JSieEon^' a lefarid yn y Seneda, yr oedd yn rhaid cael helosau ya de Jl Saesoneg. Felly bu llawer o S.tciou j J eincjprych'oll, y rhri nad ooddynt yn malio dim am lei Cymi-i. A phan y ce'd ami i Gymro ya tnrdiJ yr jaith Si-goneg, yr ocid y Cym-o h.I117 mor glegyraaidd neu anahyddysg ).0 y S.iesonrg fel na fentr, *1 gy fodi i lefaru yn y ty. y mao ya rhaid coflo am ) ir ystjiiaethau difiifol hya hefvd. N.'s galtviii )LI iawa amddiffya yr iawaderau a berthya, o a.dd )a ddylaiwy i ni fel aelcdau o'r Ymherod*atth Brydeinig. os ea fyawa fclstroM yr iaith a arferir yn llysoodd jr Ymherodraeth hon. Y mie yr ii;th Gymraec; hefyd j n per; i arnry w o'n hieueuctyd mwyaf galltiog we^traffa eu gaHu er .igymu )add;. Pe buasai y llu »nfci ;f o bob math o ffai; feirdd a ymarddelwant o dan enwau aii;fellaidd yn ein gwlad wc3i meistroli Saesoneg pan jn blant bycha'n, ac wedi cysegrl1 eu deniau tuag at geislo enwogrwydd mewn lleDyddaeth Seisnig, y mae n eithat pcsibl y buasai ami i Gymro etbJ n hddyw yn gawr yn myfg y Saeson. Ond yn l'ehjay ymhoffaut uewn cyfansoddi eng- lyaion, a cheid 'ant o gwmpeg dan enwau cyffelyb i "Mochya neu 11 Llwdwti I ieyn," neu rhyw derroau ereill a arddelir pan fwystfllod, ehediaid, ymluegiaid, a phedwar-caiaolioa y ddaear. Y maa eia hymlyiial matfi %.Lli ),e ia:LL G/mra^g, .-a r gogoneddu dlddiwedd a glywir yn dyfod o eaau rhai aT bethau Cym,-e-g, yn er- ddan^os bron yr hyu a alweax yn ddHfyg synwyr cecedlasthol. Y mae gorganmawl a goifcli p:th«:i Cymicig, tray mae Cymru oilget wedi bed maiin sefillfareor iaraddol, yn wrthun i'r eithaf. Yr oedd yr hybarch G. Jones, Tre'garth, un tro yn dywedyd yr istori ganlynol :-I r cedd pr)f wedi i?,ogya ar gefu t "•». a gofycodd i'r tarw, "A ydwyf fl yu drwmf" Atebodd y tarw, "Nt wyddwn i dy fod di yna, cni b'd i ti ddyweyd. Fel yha. pe y buasai i'a gorfolwyr Eitteddfodol 1 i of-a bam ybyd am (iymiu, yr ateb hwn a dotiethai i'w rhan i'w glywed. Nid ydwyf yn heffi dyfod a dim cyayllti-jig 3 fy hanos fy hunas i mewn i chebiaeth gyhordaus, os bydd yn bosibl ei ochel; ond gellaf yma dyuio, oddi at biofiad personol, jr arfantaig fawr a fu y ffaith fy mod erioed wedi arfer sierad Crmraeg t mi, pan gefais fy hun ya raig/ttvd'u gyda Sasson mewn prif-ysgol Sean's. Darganfydda's 1>4 amryw o'm cydymgeiswyr wedi treiddio i mewn i dd;rgcliozf y L1.ad'n a'i Giaeg yn y blynyddoedd )r o-idwa i ya ceisio ymberifeitbio mewa Saesoa- eg. Felly, ji oedd llawer o'm cydymgeiswyr projenol wedi cychnya eu gyrfa glasurol cyn i mi ddyfed ya feddianaol ar yr offerya auaenrheidiol 1 gfrlia id adnabyddiaeth a'r Groeg a'r Llaiil FeP], fe welir fod ya anmhos bl i Gjmro gael chwareu (eg pan ya yægystadlu a'r Saeson os nad yw we ii dyjgu Saesoneg yngyataf peth. Advmay w jrs fawr a hoffwni beaau teuluoedaOym-. u ddysgu, Bdiy pwyeigiwydd aonbTaethol o ddysgu Baesoneg t'w plait gau gyukd ag y bydd.o'll bosibl iddynt. Dylai plant gael eu dysgu i ymatfer geirhu Saesoneg yn mhell cr-n iddynt fyned i ysgol 0 011 math. Nid yr ysgol ddylai fod y He i ddysgu eiarai Saesoneg. L'e i ddysgj gramadeg, ac orgrapb, a chystrawen yt iaith Saesoneg a ddylai y r yo!,ol fod. Ni wna y colegau 3 roddir i ni ddlm i we1 la eia cymeriad fel ceaedl, os na bydd i ni lwyr amgjEred y ddyl dswydd ddifrifol hon. Dylei pob bachgea fod ya ysgol haig cya myi- I i'r coleg, a dylat foi yn mrdiu Saeaoneg cyn myned i'r ysgol. Os ym- foddio; ir, fel yn brnenol, ar ddysgu Saesoneg can yn )r yagol ddrddiol, ac yna ceisio cael gafeeler w:r wybodaeth p3n wedi myned i'r erleg, bydd%,& ya s!cr 0 barhau ya e;,i sefyllfa is-radlol am bytb. Lie i jmbeiffeithio ydyw y coleg, ac nid lie i ddochreu menu addysg. 0.)11 tarfynu, hoffam gyfeiiio at un _rh!swn a ddygir yn mlaen gan rat persotau dros gaiw y Gyairaeg yn ein myeg, set fod cysylltiai yr iaith it cbrefydd y Cymry yn gyfryw fel ag i gyflawahan ei chadwcdigaetfi. Cofus cenym i ninau dro yn ol dd, 1,-an y fe-, n hon 0: d yr ydyai erbyn hya ya gweled gwendid y rheswm h% a. Ymae eoleddu y syjiad yma yn gyiystyr a dywcdyd nad ydyw pregethu yrEfengyl men a un ia;th mor ogoneddua ag ya y Gymraeg yn awr. Y mae hyayaa yn roHlleb; cblegia pa hawl sydd genym pi i gymsiyd ya gan'ataol y collai yr Efengyl ei gogon'aut yn eiu golwg, pe y gwisn- (8W,j Slil; ya Saesoneg ? Y mae y fjni'iycayn ddiraddiol i urddas yr Efengyl. Djw d rhai hefydy collir y gotMcddu. ag sydd wedi fin nedweddu fel cencdl 0 grefyddwyr. Ond fi nil slwydd o eraynebedd a diffyg addysg ydyw t;ri allan mewa goifoledtH Nid oes genym hanes am un genedl atft" ya gisneuthut yr un peth. 0-iid v te;"lIlad dwys, mewual, a difafol ydyw y mwyaf dymunol, yn hytrach na bloedd- ielau sydyn. Y mae y rhai nya yn arddangos badola.th excitement, a pheth byrbarhaol ac lir. wynebol ydyw e.ecit,lIIó¡¡t, 41 Eithr ffrwyth yi Ysbryd," meddai Paul, "ydyw cayiad, llawenydd, tanguefedd," &Q. nid &wacldi. Gobeitiiiwa ?ydd i'r gverai a ddysgir gan Bawl a gaat br ?,Id o'r bya ydyw aidysg m-wn glh'LIOLCid ya y coleg newild fod yn foddion i d.hJù eia cecrdl i amgyffred y pwysigrwydd mawr 0 fod iddyat delyn esiampl yi Ysgotiaid a'r Gwyddelod, a dyfod i fabwysiadn iithl favi yr Yu-lniirodraeth Bryde'nig, fel ag y caffo goreugwyi ain cencdl fantiis a 110 i gvmeryd eu hiawa Bifla ya ql Ilith enwogion y byd. Llangelai. W. L. J.
RHYL.
RHYL. Yn heddlys y He uchod, gerbron Mr T. J. Dixon a W. Pryce Jones, gnnaeth Mr William Davies cais, at ran Mrs Mary Davin. Poplar House. Vale-road, am dtw/dd j allanol i weithu diodydd mcddwol. Gwithwyaebwyd y csis gan Mr Ed. ward Robeits, ar ran y Parch Mr Pritchfrd, cu-ad, ac ereill o breswylwjr y rhanbarth hono o'r dret. Arc! i'r falne ddealt fod P" lwar o dai cyhocddua erel'! o fewn ychydig belldet i'r ty uchod gluth- odwyd y c 'i, )1 hon ddyfe-aial a dderbyniodd gymeradwyaeth y gwyddfodolion. Mae symudiad ar dro- I i slcrhau thediad ager- long rhwng y dref hon a Leipwl at hyd y flwyddyn. Cafwyd ychydig ddiasifweh yn ¡'pljn a'r cytar. fod Ceidwadol a gynhaiiwyd yma y aydd o'r blaen. Ymddeugys ddalfod i ryw walch hysbysu yr awdurdedau goiuchel fod ya mwiiad nifer 0 we:th. wyrnaeyd eais i a^onydduy cybzfod a'i gwnayd hi yn boeth i rai o'r siaradwyr, a'r canlyniad fa i tob dyn o ymddeugosiai cyffredin a elai i mewa i'r cyfc iod gael ei wueyd ynwrthddryoh arolyg- beth avbenig. Wrth gwrs, nid oedd unrhyw sail i'r adroddiad. Addawodd y Prlfathraw Reichel, o Goleg Banger, draddodi anerchiad gerbron aelodau C/mdeithaa Giictionogol y gwyr ieuanc, un o'r nosweithiaa dyfodol.
JORN ORUIL,
JORN ORUIL, Crntafaaedie y Porch 0. Thomas, M.A., Alio Grove, Holywell. John Cyril, nidcynil y caniad—ro'ir lid-'u ffrwd o,m tei,.nlad, Oftiff gan g'oedd luoefld y wlad Arab enwog dderbyaiad 1 Hwn a gawn mewo enwog aoh—"wycn arwyr Na cheir eu hamgennch Yu eiriol boed Cyr l bach Til llawenydd y llinaeh. Cae) er cysur p-ar heb baid-o dalent Gwych deul'l'i bynafiaid Yn debvg bo'i ddawn dibaid- DEIW o'i hyawdldaid. Ehoed doniau oi frwd ensij—leferydd I lifeizio'n diribald A dyger, lor benmgnid, Bryd y dyn iel brawd ei caid. UlioJded gynnr arwyddion—o nw.fiaut Ei hynaflaid dewrion; Yn nbenlu y duwiolicn, Siwr o le fo Cyril Ion. 0 Bad, clyd gysgod dy edyn-taena Dms y tyuer ble tyn; Oolwg migle.u'r gelyn, I)i-)gel aed liyd y glyn. Ei xicni bygar nnwyl-ar hwu Wiriouant bob egwyl; J Xi gawn gan ae enwog hwyl, I'w roesaw yn eu preswyl. Tyfed eu hoff ot;tcad-yu addurn Iddyut mewii gwiriouedd; Ei raffd fo o'i gr)d i'w fedd, VI vd freiniol iodfa ihinwedd. Diubych. T. NICHOLSON.
ITEU:"U OW1 DYLI.
I TEU:"U OW1 DYLI. INOD tD.-Oldeuta cant a hanner o flynyddoedd yn ol, yr oedd hen ddy wedUd mewa bri yn mhlwyf Beddgeleit "Mai yr aelwyd uchaf yn Nghymru ydoedd aelwyd amaetxidy Cwm Dyli, yn aghwmwd Eryri, a'r isat ydoedd solwyd tafara Aborglaelyn, yn Naumor." Nid oes un. ihyw ddilvsrwydd i'rcyfry.vdraddcd'ad jnawr, gan fod tai ar bea y Wyddfa gyfhacddfawr" a neb yn trigiannu yn y ddau fwth dywededtg. Hvnodir OWIl1 Dyli hefyd oherwydd y sylw neillduol a gafodd gan y gogynfeirdd awenyddol, Ieuan Glan Geiriouydd, Glasynys, ac ereill. Ymgais yw y dclyueg hon o'm heiddo, bid wael, bid wyell" (gan gymeryd hen deula gwledig yn byw yn Owm Dyli yn gymeriadau) i ddarlunio hen arfer ditjr-ddlgoif y Oymry gynt o ganu gyda'r taunau ar nosweitluau gauaf wrth y tan.] DAFYDD y mab, yn eistedd ar ganol yr aelwyd ac yy deshreu canu, gan chwareu hen delyn deir- 1i,1:- B/w yr tm yn mlaen y nant, Arwrawl blanc Eryri! Byw lie mae y Wyddfa serth, A'r creigiau certh yn crogi; Canwa yn yr eira wyn A'r delyn yn Cwa Dyli! TTTM y gwas, dan chweitbin:- Nefoedd heno'n w:r a gawn, 'Rol ceviolr mawa o'r mynydd Lion yw'r tan, a'r nos sy'n hir, A difyr gyda Dafydd; Llupiwa gerdd ar lawen gan- Murwynion glan Meiiionydd. EMRTS IF A*, yr hen Wi, gan toi irawn er gongl ar y tSn Er fod eira yn y cwm, Go hawdd i Twm gyhoeddl, Nefoedd ini ambell waith Fydd hwyinoe faith ei hoerri; u Clohes can, tra byddo taa," At aelwyd 13a Cwm Dyli! BRYNACI, y buga'l, yn eistcdd arystol dri. th:oed:- Fe aw.1 yma hmio câa Fugeiliol gyd e-'n gilydd, Son am braidd a chorg j5,a da, A bar su'r Wyddfa beu'll dd Dedwydd ym. os oer yw'r bin, Yn mwthyn min y mynydd. GWENHWXFAR, JI hen wrslg, g, n wau hosanau cocbdclu :— Gwclais wau-nos lawer tro Yn anwyl fro fy ne'n'au, Gallwn nyddu fel y g- wy at, A gwaii yu g,;nt na 'geinisu, Ac ya mliobtnan byddiit llu In syiu at fy leauau I Liio, y fetch, gan vilio ciys o w'aien cattref:- Bod mcT,n cylch »rth da"llWjth mawn By'n dd'Iddan ia,, a i v. )Io, Yr.o'n son am 'r "emser Tra'r rliewol wy itvu riiii) Nin-au geir yll gewri hrid 0 fewa cia bauoid heno. DOLT, y forwyn, yn elat-dd ar y pentan ac yn Ar,)i'r tiwd:- Caru 'rwyl o byd o hyd, Mae'n bryd i mi bilodi^: ?o doi "nghor'ad drwy yi ia A modiwy yma ini, C.ii,wn (lea y b,)rcti g%vi n A'r delyn yn Owm Dyli. EMMS IFAX, yrhen wr, yi DCS^-eu hel Doli:- Dos i'r drws i nol (ly ff..wad, Gael im' ty-i'd i'm gve-ly; Dos yu av.r, fy ngc-ncta doa, A gwna dy iwrlad 'fory, JJintu awa drwy'r gw.vat a r ia 1 ta'r wledd i'r Foi,ty. XWM, y gwa", yn ei gym'n mhellach Tro yt uwd syd(I ar y tan, y criJchan sydd yu feiycbias; Uwd berwedig gyda iiic Id Fydd pryd-fydl gwl-dd ptiodas, Do), bach, 'rol d'od o'r I tan, A Deiniol Gwastai-aras! BAPTBD, y mab, yn ei d!we:1du:- Alla,i mae ya n!,oleu'r Iloer, Ar oror oer Erysi;" „ Tyred, wir nea rhewa'th "m (?) I gadw'r delyn, Doli—■ Paid, ty nhatd adawoad hon I deulu lton Cwm Dllil Uanmor, Bcddgeleit. CARNEDDOG.
GOLYGFA. HWYROL. - -1
GOLYGFA. HWYROL. Hwyr heb ddeol nifwl yn hofran-ar war Eryri yn uuman Daear lwya, prid awyrlân, A'r mdr fel vlatform arian. -6 AMiST.
Y DIWEDDAB DEWI HANHESP. I
Y DIWEDDAB DEWI HANHESP. I Galarus BTswydus son, Mewabedd mae mawredd Meirion." Onid oedd awen Dewi -ym Meirion A mawredd byd iddi ? Saif yn loes drwy ein boes si Yn och allan o'i cholli. Yn ben gwr bu ) n gywrain,-yn nyddu Cynghaneddion eirgain Mae'n arw'i le mewn &t lain, Oeraidd lwch feirdd olochain. Ua oedd gynau'n faydd ghnwr,- oywraiulat Oawt anian cryfeiliwr; Ceir tylysiu gemau'r gwr, O'n cwmpaB waith ein campwr. Eoglynwr y'ngoleuut-yr haulwen Rheolaidd fu Dewi; Diall frawd, wele o fri, Yn for o ddawn i farddonl. Dyn arab a dawn TJtiel,-mwln dariwyd Mewa doniau gotuchel 'Ngleuni dydd gwna englyn del Yn eyeghan fel caingc angel. Yr haul mawr, wele yp Meirion,—y blaned, Ysplenaf y bsirddion, I Fu'n iiarddjrch ei llewyrch non A d.lvffwvd i ddu eieion. OWRN DINORWIG. I
Y "CENADHEDD" A'LOHEBWYF.
Y "CENADHEDD" A'LOHEBWYF. [AT OLYOTDB Y "GENBDL GTMEEIO."] 8YB,—Fel gwir a mawr edmygydd o olygydd talentog ac athrylithgar y Cenad lledd, ac un sydd ya teimlo yn wir garedig ato, byddai ya dra dymunol genyf allu cyfeirio at y mater poer.us uchod, &c., mewn ffordd mor esmwyth adidramgwydd felagi beidio dolnrio ei deimlad yn y mesur Ueiaf. Pa fodd bynag, goddofweh i mi ddywedyd i mi ddarlleD gyda gwir ofid yn y Cenad, ei huu, cyn eijweled genyth chwi yn y Oenedl am yr wythnos hon, y paragraph a ddy- fynwch o hono, a phethau ereill yn llawn o'r un ysbryd chwerw, annymunol, sydd yn y rmtyn am y mis hwn, yn nghyda rhai pethau ereill yr amheuwyf y doetbineb o'u rhoddi i mewn ynddo, yn gyetal a phethau lied amheus ereill y cyfairir atynt, hwyrach, yn y Uythyr hwj. Yn sicr ddiamheu, y mae ysbryd ac iaith y paragraph a ddyfynasoch chwi yn y Oenedl, a phethau ere:U yn y Cenad am y mis presenol, yn annheilwng o wr o allu a safle W. N. ac yn fy myw nis gallaf weled gwir achos o honynt tu allan i'w feddwl sensitive ef ei hun. Dar- llenais yr adolygiad ar y Cenad yn y Oenedl, a gyffyrddodd mor ddwfa k natur dyner ein cyfaill gwyneb agored ac er yr ymddangosai y feirniadaeth i mi ar y pryd ychydig yn galed, ao yn ddiffygiol o gydymdeimlad, a thipyn o wendid dynol sydd yn lied naturiol i ni oU, yn enwedig mewn perthynas ag un peth bychan neillduol a ym- ddangosai i mi ar y cyntaf yn esgusodol, ni fedclyiiais ei bod yn gyfryw ag y dylasai achosi y fath gyffroad a chwerwder ag y mae yn am- Iwg iddi wneyd. Ac ai nid gweddus hefyd i rai a gymerant eu rhyddid i fesur a pliwyso pawb a phobpeth, yn rhydd, hyf, a diofn, fod yn oddefgar pan y gwelant eu hunain yn y glorian a r lliayn mesur yn dyn am danynt ? Nis gall Golygydd y Genad wadu nad yw efe yn bwyswr ac yn fesurwr o'r fath hyny ar bersonau a phethau yn mhob cyfeiriad. Ac y mae y bobl a bwysant ao a fesurant bawb a phob peth felly yn gosod eu hunain bob amser yn agorei i gael eu pwyso a'u mesur yn ol eu safon hwv eu hunain; ac y mae hyny befyd yn hollol iawn, yn ol mynegiad y Dysgawdwr Mawr ei hun yn y bregeth ar y mynydd. Oad y gwir yw, mai y dyn mwyaf ei gellweiriasth wrth siarad à, ac ymdrin ereill, ydyw yn gyffredin y mwyaf "croen-deneu" ei bun pinyr arferir yr un peth tuag ato yntau. Y beirniaid hyfaf a mwyaf rhydd ar ereill a'u cynyrchion ydyw y rhai mwyaf annyoddefol i gymeryd eubeirn- iadu. Buasai yn wirioneddol dda genyf pe gallesid gosod y cyfaill caredig W. N. mewn dosbarth gwahanol ac uwch. Yn mhellach, ai ni ymddangosodd yn y Genedl o dro i dro adolygisdau o'r fath fwyaf ffafiiol a flattering ar y Cenad Hedd a'i olygydd galluog. Tr wyf yn arfer y gair flatt.ring, nid yn yr ystyr o'i fod yn weniaith dwyllodrus, eithr fy meddwl yw fod y feirniadaeth yn gyfryw ag y gallasai y golygydd parchus 'yn naturiol deimlo yn foddnaus, os nad hefyd yn falch o honi. Ac yn bendifaddeu, dylasai eofio hyny ti wneyd yn fwy dyoddefus a thawel 0 dan feirniadaeth ychydig yn abanol, os nad yn rhydd oddi wrth wenwyn a chwerw- edd, fel yr Jymddangosai yr un dan sylw i mi, er iddi fod, fel yr awgrymwyd, braidd yn llym a llawdrwm. A pha un bynag am hyny, buasai, yn ddiau, yn fwy oyson ag urddas gol- ygydd cyhoeddiad o nodwedd uchel achenadwri broffeeedig y Cenad Hedd i oddef beirniadaeth rydd a gonesfc yn fwy tawel a hunan-feddiannol nag y gwaeth ein cyfaill o'r Grove-street. Ond fel yr ydys wedi dyweyd, nid y para- graph a ymddengys yn y Genedl allan o hono am y mis hwn yn unig sydd ym anurddo dalen- au y Cenad-, ao yn sior,yn ol ty meddwl ddiduedd i a'm chwaeth,sydd islaw 0 ran ysbryd a chyn- wysiad y safon ddylai fod i gyhoeddiad o broffes mor uchel, fel yr arwydda ei enw fod-cyhoodcl- iad, hefyd fel y mae yn wir hyfrydwch genyf ddyweyd, sydd, fel yr ymddengys 1 mi, wedi bod, ar y cyfan. yn gyson, ac i fyny a'i broffes o'i ddcchreuad hyd yn bur ddiweddar. A yw ysbryd as iaith, yn gystal i'r ffugrau eglarhaol, a ddefayddir mewn para- graph neillduol i'r "Adgoflon am Hir- aethog," yn'y rhifvn presenol o'r Cenad, yn deilwng o chwaeth bur a 11c Jaais cenad heid P Am fywyd, a natutioldeb, i,r gwahaniaeth sydd rhwng yr hyn a eilw yr ysgrifenydd yn "mnrsendod, ao aTwynebrwydd, a natmio,deb" y sonir yn y paragraph y cjfeirir ato. Ond yn ddiamheu nid naturiol a chwaethus iawn ydjw yr enghraiphtavydd i ni fel eglurhad o'i feddwl. Ac y mae yr holl gymhariaeth yn anurddol ar ddalenau y Cenad, acyncghanol "Adgcfion am Hiraethog," yn neillduol felty, os eymerir i ys- tyriaeth yr ysbryd sydd yn rhedeg drwy y paragraph i gyd. Mae y.i rhyfedd hefyd i un a'i lygaid mor fyw i weled y byw a'r prydferth ymostwng i ddefnyddio oymhariaeth mor an- naturiol i egluro bywyd a naturioldeb. Diait na ddylid er dim aberthu bywyd a naturioldeb mewn siarad ac ysgrifenn; ond y mae gwahan- iaeth, er hvny, rhwng bywyd a bywyd, a rhwng natuiioldeb a naturioldeb. Aa nid yw pob peth byw i'w ddynwared a'i efelelychu. Os ydyw bywyd a naturioldeb ynddynt ea hunain yn gymeradwyaeth i bethau. ac i'w hedmygu a'u hefelychu, y mee cryn lawer o'r pethau hyny i'w gweled jn symudiadau, &c., y clown sydd yn anurddo ei hun a diraddio ei ddynoliaeth i ddifyru ynfydion a phlant y dref. Mae y mochyn, hefyd, yn greadur byw, a hollol natuilolyn ei ffjrdd ei bun, ao befyd, 111 greadur digon hywaith a diniwed ar y cyfan, er ei ddwloi a'i swrthedd; ond, Tywfodd, nid dymunol iawn i lygaid y meddwl a chlust y __y_- -y dychymyg, yw gweled dyn ya ei gano o dan ei glogyn" ar dda'enau Cenad 3edd, a'i glywed yn ysgrechian," pan y mae dyn ya .n. 4 4 Adgoflon am Hiraei hog." Yn sicr, y mae yn rhaid i'w olygydd doniol edrych yn ofalus pa bcth a ollynga i golofnau y Cenad oddi dan ei ysgrifell ystwyth ei hun, yn gystal ag eiddo ereill, rhag i'r arogl anhyfryd hwnw a ddywed fod ar y Oenedl ddyfod ar y Cenad, ac iddo cyn bir gael hyd i'r ffordd sydd yn arwain i'r fynwent." Af heibio i bethau neilldual yn yr "0 Fis i Fis" yn ngbyleh yr athrawiaetltauEfengylaidd yr ydwyf yn amheu y doethineb o gyfeirio atynt. Dy- wedir pethau Ilei hyf a honiadol, ac amheus, a dyweyd y lleiaf am danynt, mewn ysgrif arall o'r Cenad am y mis hwn, o barthed i'r byn a ddylai pregethu fod yn y dyddiau Lyn. Os yw yr ysgrifenydd, o ran gwir ddysg a gwybod- aeth addfed, i fyny a honiadauei ysgrif, nea y rhan dan sylw o boni, a'i weinidogaeth gartref yn cael ei nodweddu gan yr hyn y cyfeiria atyct o ran athrawiaetb, &-c., byddai yn ddy- munol iddo ein hysbysu pa mor lwyddiannus y mae mewn cyffroi cydwvbodau pecnaduriaid,eu defifro o'u cwsg moesol, a'u hadeiladu yn y "ffydd a roddwyd unwaith i'r saint." Byddai cael yr hysbysrwydd hyny yn fantais i ni farnu pa mor bell y gallai fod yn ddiogel i dd'tyn ei gyfarwyddiadau. O'u cymharu &'r addoldai hyuyjnLloegr lie y pregetbir yr Efengyl yn y dullsyml y maen- tumia efe sydd yn anghydweddol i gwybodaeth a diwylliaut, a chwaeth glasurol (?) so uchel yr "oes oleu hon," ac athrawiaethau y cyhoedda efe sydd out of date," pur wag ar y cyfan yw y capeli hyny lie y pregethir y pethau a gymer- adwya fel pethau gwell, a golwg bur anllew- yrchus sydd ar lawer o'r praidd a arwainir i'r porfeydd breision y scmia am danynt, gan fug- eiliaid o'r nodwedd y mynai efe i lioll iugeiiiaid ysbrydol Cymru fod. Yn awr, Mr Gol., yr wyf wedi ysg.-ifenu pob llinell o'r uchod yn y I-tiatvi, dda fwyaf, a'r teimladau goreu tua- at Olygydd y Cenad Hedd a'i holl ohebwyr; ac fel darllenydd cyson o hono o'r dechreuad, yr wyf o'm calon yn dymuno ei lwyddiaut a'i hir baihad i wneyd daioni, gan obeitbio mai nid cyffroi natur W. N. a waa fy sylwadau, a pheri iddo feddwl mai gelyn ydwyf; ondybydd iddynt ei dueddu i ymgadw rbag yr hyn a all fod yn dra ntweidiol i ieobyd a bywyd ei blentyn llenyddol, a jiheri iddo ddi- hoeni i feJd anamserol. Ac hefyd, dymunwyf iddynt fod yn foddion i ro'i ar ddeall iddo y posibilrwvdd iddo 11eehu yn erbyn rhai o'i gyf. eiliion goreu drwy aetael ffrwyn barn yn rhy lao ar war ei ddawn a'i atbrylith fywiog, yn gysUl a rhoddi gormod o ryddid i'w dymhor a'i deiwIRclan tanllyd. Nid wyf yn gweled ychwaith fod aches i mi, oherwydd dim yn yr ysgnf fler hon ynddo ei hun, i atal fy enw priodol oddi wrthi; ond gan y gallasai ei roddr fy ngosod yn agored i dan- belenau, a chan nad wyf yn teimlo fy hun ar hyn o bryd ya ddigon crii i sefyll tan felly, gwell genyf, er cael fy nghyfrif ya llegach (coward), os felly y b: d I, ymlochesu yn ddiogel o dan gysgod yr enw cywir NID METHODIST. I
CAMGYMERIAD ANGEUOL YN AMERICA.
CAMGYMERIAD ANGEUOL YN AMERICA. Cyhoedda y Cleveland Press (Olio, U.D.), are Cuwsfroi- 23.iia, iSiJ, adroddiad 0 ymchwiliai medd. nl, yr hyll a aehoBodd gryn lawer 0 gynhwrf yo mblitb y meidygon drwy yr ho!l wlad. Dywed Dr Thayer y meddrs eiwogyc ClcvJlBnd, fei ¡r ach03 yn g'fwil,dd- ns. Ymddengrs inn, Mrs King, fod yn dyodief am laver 0 flynyddaa 0 dan rhyw afiechyd ya y cylla, pa afieibyd, yr oedd y, holl feddygon oedd yn breseaol wt;di m,1:ba ei wella ar 01 ea boOn 1mnrchton i hyny. Dechrona yr afiechyd hwa gydag ychydig 0 anhwyl- deb ya y cyl'a, Be es na theLr sylr cnhngyrchol idA* treiddia mewn byr amser drwy sr holl g,)rph gm ::tii ya ::dÇib::l ::Ylí:l. aly g:r (pancrcas), ac mewn gair ar y gyfaadrefnebwarenog (glandular) ;rwyddi draw, a ehaalyniad anochewwy h Vil i'i a fliuir gaaddo, ar ol dyoddef hir nych- dad, fJ1; ,'r a:;Ü lIdi"a::d:irlc;; dygwydd ,da fod ya un 0 hi? b3."hl, bydd yn ei ginlyu besyc?,2d sych, yr hwn a ddi'yoir yu mlwa e.yd "n g'iL'3 o boeri. Pan >rh' dda eithafioa penodol ymddenfy? y croon yn felya a phygddu, a gorchadd r y dwy'w a'r tracd gan ehwys oergindiog. Wrtb i'r ,01 waethygn, teimlir Joesion y cryd. cyca&laa, _a bydd y meddyginia^than a gymhwyair yn gyffredin at hwnw yn hollol ùdielhith er ili loniana Achoa deohrenol yr afiechyd hwn ,vdvwd;ffyg frjoliad, lie os cymerir ycbydig o'r fc-ldyjiu'sot', bciod31 mewa pryd bydd yu sicr o'i symad cyn iddo afaeljd yn y cyl- ansoidiad. Nis gall dim fod yu fcwysicaoh nag arte moddion rffaithiol i ymlid yr afiechyd hwa jmaith u ddyneeiad cyntaf,gan y gwna ychydig fei lyg.nHeth ya brydlon ntcb y pwrpas a lic-ian gws'liiAd, ona pan 81 hes^culuair 110 yr elo i'r eyfa"sod tiad, rhaid dyfal- barttau i gymeryd y fe'dygiaiaiitii gyfaddaj nes J symodir pob olion 0 booi, y dychirela yr archwaeth, 114 yr adferir y peiriannau trenludol 1 itwa gywair. Y fe¡1yinia9th f wyaf priodol lie eieithiol at yr anhwyl- d9b PO"¡¡,,S hwa ydyw "Seijle"£ Curative Syrnp," yr hwn a wcaer 0 liiau. ac a eiiir ci cael ya maelfa pob fferyllydd a gwerthwji- wld1 ,leth drwy y byd, a chan y percicnosion, A. J. W titt (Li JUO ), 21, Far- riaadoa-road, IAn ou, C. Ttviddia y "Syru/ hwa at wreiddiyn yr llfiechyd, a chyfyd ef ya llwyr o'r ,,fan''¡;Q, nCynwch i'ch fforyllydd am "Seigel'a Curative Syrap." A gauiyu syad ddyfyniadan 0 lythyran a dderbyn- iwyd er Iouawr y laf, 1:82, oddi wrth ieddygoa enwflg .m y wlad hono yn tystio i deilyngdod ein medlygin- iaeth. Ni faasai y boneddiprion hyn yn r"r}'glr en eymeriid- an tu hunain trwy cymeradwyo nwyidan diwerth, De ni fnawnt ychwaith yn gwnenthur yr ad,odaia"u a ganiyn, oni bai am en gwybouaath o'r ffaith — Thomas Dale, Upperbridge, Holmfirth" Y mae eich Cai-atire Syrap yn gwerthu yn hynod dda, lie 111 rhoddi pob boddionrwydd. W. Wilkinson,T?ushden,TIigham Ferrers"Yr wyf yn eanf«fl cynydd parbRua yti y MfyniadM am y mamtiol m^af, yr hya a ddengys oi foa yo oael Safr gan y bobl." J. SI. Cletrt.ell, 52, Dsrby-Etreot, Newcastle:—44 Yr wyf yn gwybod all, achosion, vn y rhai yroedd, nid yn unig wedi lledd' (I, 0.<1,1 wedi iicfcaa ya woithredil, M ol ei arfer am dd ia uen dri mis." George Drary, Koul.iiwell"Er I mi folyn wert). wr meddyniniaethau breintcbol yll awr, dros ddeg mlynodd ar hu"nit\, 0',0 nid wyf vn g.vybod am y fath wertbu cr ca f9d.1yqíd:¡o(l; "r hyu a gefaia ar eieb meddyBiBifteth chwi,. y raaa amryw b ;rsonaa weri fy bysbys^ o'r lies b;'M yn deiliiaw oddi wrtho. Di wed fy mvawd yn Lincoln yn gyffelyb, Y nu gworthianl yn hynod." Thomae Hilicr, Wi-.lufcuold ? mae eich meM. y);?:Mth?a w:li rhoJdl pcb boddionrwydd yn y gy. mydo"a ¡\ M m..í &mrv o fy n¡:hwsmorJ1lld yn Biamd yn uchel am Mother Scigel'a Syrnp." P. S. Ba!lr.rd, OC, p.vo;,>t Yr wyf wed cyfarfod Ill: acbe ion lr nol o iailind t,wy gymeryd gwsmeriaSiydr.n"?, aoyr wyf yn ei gymeradwyo i ty hoil Saigel's G. H. White, 29, Comm9r,i",1trct, Merct?'t mcd?. G??ll?f )-ab?sorol dyitio i d,?ilyagdod .ica yt!i-?i.elbau. ABOGI. DDYMUNOL GLUD ANECIUTJT CBACSO. AT Dr) (CSACROFT'S A KEC. CT TOOTH PAHTKI -.&I.i y Ua—odd, d. ,.j uuciojuaio y Ueintlwch PorsAWr kn vs wyrnon, c-yEoa, a c\¡a o'elJig fa! ifori. Jledda arogl ddymnnpl. a gwa'anaothai i symod y crcstopaidd a orchudJia ddjinncdi 08 na tholir sylw dyladwy i'w cadw yn lanwaith. Ar wrth gan hob Feryliydd pris 2s Sch. yt ua Yaiofynwah aa ddaruar. iaeth Craeroft