Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
MARWOLAETH DAN AMGYLCHIADAU…
MARWOLAETH DAN AMGYLCH- IADAU AMHEUS YN ABEKYS- 1 TWiTH. I Dydd Sadwm diweddaf cynhaliwyd tionghol- iad yn y lie uchod ar gotph Edward Matliias, meddyg heol. Ymddengys fod y trancedig yu dyoddef dan lung disease, Be i fferyllydd lleol arall roddi cyifyr iddo yn cynwya rhyw gymaint o laudanum. Yn y trengholiad, dywedai y fferyllydd tod y physig a ddangosid ar y pryd yn dywyliach ei liw na'r hwn a roddasai efe. Fodd bynag, go. hiriwyd yr ymchwiUad er mwyn gwneyd archwil- iad er y corph.
BETHESDA.
BETHESDA. NADOIIO.— Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol gan yBedyddwyr yu y Taberaad eloni fel arferol. Gwasanattawyd ar yrachlysur gan y Parchn John Thomas, Caerfyrddiu, a Cnarles Davies, Lerpwl. Yn Llanliechid, gan y Methodistiaid, cynhaliwyd cylariod blynydaol, pryd y gwasanaethwjd gau y Parch a Hugh Jones, Lerpwl, a W. Dickens Lewis, M.A. Oherwydd yr hia rhagorol a gafwyd eleui ar wyl y Nadolig, cafwyd cynulleidiaoedd lluosog gyda'r gwahanol enwadau. Yr oedd y pregethau yu efteithiol a galluog yn y gwahanol ieoedd. DARLITH.-Nos Ferchei diweddaf, traddodwyd darlith ddyddorol a gwir alluog ar y Testament Newydd," gan y Parch John Thomas, Oaertyr. ddin. Llywyddwyd gan y Parch T. P. Davies, y gweinidog. It oedd yr elw a gafwyd oddi wrth y ddarlith ya myned at achos y Bedyddwyr yn y Taberuacl. Daeth cynulliad gwir dda yn nghyd, a chafwyd darlith odidog ar y testyn mawreddog uchod. GWYL LxKYDDOL OABKBL, LLANLLBOHID.-Da genym glywed am ragolygon llwydaianuus sydd yn aros yr wyl lenyddol uchod. Dywedir tod llawer o gyfansoddiadau galluog wedi d'od i law ar y gwahanol destynau agored i'r byd. Bydd amryw o enwogioo gannog yo bresenol. Hefyd, mae'r pwyllgor weai bod yn llwyddiannus i sicrhau gwas- anaetli y dadganwr poblogaidd Ap Glaslyn, Llan. bens, am yr hwn y mae Uawer o ddyegwyHad. a genym glywed am Iwyddiant yr Ap yn ysVA ?ya Nadolig mewn gwahanol leoedd.-Trobor Llef.Ald.
CAERGYBL.1
CAERGYBL .1 AcHos 0 DRywk?m--Yr wythnos ddiwedda try».anodd llongwr o'r enw Roderick Griffin awyddog morwrol o'r enw Cadben Craig, yn y poithladd. Cymerwyd Griffin i'r ddalta, ac weai vmchwiliad i'r achos traddododd yr ynadon ef i sefyll ei brawf yn y b.awdlys chwarterol ddydd Mereher (beddyw). LIWTBDXAMT.—Dywenydd genym gofnodi i'r fferyllydd ieuano Mr Rowland Roberts. mab .Mr S. Roberts, Boat-ddu, ger y dref hon, a diweddar eswyddorwas Mr R. Owen, fferyllydd, Llaufach. raeth, Mon, fyned yn llwyddiannus drwy arholiad y Pharmaceutical Society, a gynhaliwyd yn Llun. dain yr 20ted cynflsol. Mae Mr Roberts yn Her. yllydd trwyddedig a deintydd breintiedig.;
TBAWSFYNYDD. I
TBAWSFYNYDD. I Dydd Nadolig cynhaliodd y Methodistiaid Oalflnaidd eu cyfarfod pregethu blynyddol. Y rhai fu yn gwasanaethu eleni ydoedd y Parchn Thomas Charles Edwards, M.A., Aberystwyth; Griffith Ellis, M.A., Bootle, a J. Yenmor Wil- liams, Rhoscolyn. Cafwyd hin ddymuna], a chynul idfaoedd Iluosog. (iobeithio y bydcl i'z liad d a httuwyd gael dyfader daear.
BETTWS GARMON. I
BETTWS GARMON. I DAMWAW TN CHWAREL PUe-Y.NANT.-Ar y 26ain o'r mis diweddaf, (Rbagtyr) cylarfu trio ddynion a daawaia yn y chwarel uchod drwy ffrw driad pylor, ond n ftodus ni anafwyd yr uu ohonynt ond yn bur ysgafn, or y gallasai brofl yn fwjr difrifol. Gweithir yn y chwarel hon er j oddeutu saith mlyneld,so er na ddygwyddodd yno yr un ddamwaln ond hon, yn nghyd ag un arall ychydig wythnosau yn ol (i dri ereill o ddyniou a thrwy ffrwydriad pylor) dygwyddodd y ddwy yu ity fuan.—Saotcdonian
ICRUJCIETH.
I CRUJCIETH. Y BUCH MOUNT SCHOOL.-Nos Pareber JlgeR cyfisol, clweom y Plcser fod yu utA?yf.ll:. bl,ydd,l yr yegci uchod, dan Mwmuiad y fetch John Owen, M.A. AetbD-yd trwy y diefn gulyu :—Deuawd ar y birdoneg Morning biar. Waliz," Miss Edith Hughes a Master Owea GnOctts. Adroddiad, The Daisy," Master C.Sele Jonathan. Deuawd ar y berdor,e, HOID& to our Mountains," MISS Mdg e Mc'K,c a MtM Kate Williams. Adroadiad, •' The Room," Misa Lizzie Thomas. Unawd ar y berdoneg, "Twe. dale Quadrillea," Miss Nell Williams. Adrodd- iad o ran o'r "Merchaut of Venice," yn yr hwa. yr oedd amryw o'r dys'^yoliou yu cymeryd rhan. Can, "Strangers iet," Mies Maggie Mc'Kie. Deuuwd ar y berdoueg, "Blush Rose. Waltz," Muster Oweu Griffiths a Miss M. Roberts. Unawd ar y berdoneg, uer Sutti^e Bauer," Miss Mar Williams. Deaawd ar y berdoneg, Brien Brac," Mi881,aur6 W1\li6>ms a MIS8 MaryOweu. Unawd, "Beethoven's Adieu to the Piano," Miss May Owen, Can, The Vaeazit Ctiair," Miss Jeannie Roberts. Unawd, "Marchedes Troubartours," Miss Liura Williams. Deuawi, "My Favourite Hchotiisuhe," Miss Kell Williams a Miss Madge Koberts. UlIawd," March of the Men uf Harlech," Miss Jennnie Roberts Rhan-gan, "Oh, wlio will o'er the LIOWLS," gan yr oil o'r dysgybl- ion. Aethpwyd trwy y drefulea ddyddorol uchod yn dda iawn, ac yr oedd yr olygfa allan o'r "Merchant oi Venice" yu rhagorol. if cymeriadaa goreu oeddynt Portia, Gratiauo, If Duke, a Shy- lock. Y mae Miss Williams at Miss Patterson a haeddu y gmmoliaeth uchaf am eu gofal gyda'H dysgyblion. Yn nesaf darllenwyd dytarniadan T gwahanol feirniaid at y papyrau a yegrifenwyd ya yr arholiad ddiweddar. Yn ol y rhai hyn yr oedd yr ysgol wedi gwneyd cynydd mawr iawn yn ystod y llwydayn, yu enwedig mewn han- esiaeth, Ffrancaeg, a gwybod aeth Feiblaidd. Nid oedd y German gstal. Yna cjllwynwyd y gwob- rwyon canlynol -Dcsbarth cyntaf. y wobr gyn- taf i Miss Jeanie Roberta; yr ail wobr i Miss Mary Eames Owen; tins <1m ymddygiad da i Mies Madget Koberts; tlws am rifyddeg i Miss Mary Williams, a thlwd am ramadeg I Miss Nell Williams. Knill- wyd tyst-ysgrifau;ganMiss Lizzie Elias,Miss Laura Williams, Mies Edith Hughes, a Miss Pollie Jones. Yi ail Ddosbarth. Y wobr gyntaf, Miss Maggie L. Humphreys. Tlws am hanesiaeth, Miss M. J, nea. Tystysgrif am Firaneaeg, Miss E. J. Koberts. Y trydydil dosbarth. Cyntaf, Miss Elsie J. Hughes; all, Miss Gayney Jones. Tyet-ysgrifau ychwaneg- ol, Lizzie Thomas, Maggie Thomas, Cataic Jonath- an, Daisy Lucy, ac uraryw ereill. A barnu oddi wrth y cyfarfod dyddorol a gawsom, ac oddi with, y beiruiadaethau ar y gwahanol bapyrau, yr ydym. yu teimlo yn sicr fod ilytodol llwyddiannus a dys- glaer i'r ytgol addawol hon.—Hywel.
DINBYCH.
DINBYCH. MAEWOLAETH Ma MAINWABIHG.— Drw« genvm gofnodi tod y boneddwr adnabyddus uchod wodi marw foreu Dydd Nadolig. V r oedd ya foneddwr adnabyddus iawnyn y cylchoedd hyn, abu am rai blynyddoedd-o 1858 i 1867-yn cynrychioli Bwr- deisdrefi Dinbych ya y Senedd. Y mae teulu. Galltfaenan yn nodedig am eu haelioni a u cated- igrwyddat bob achos teilwng, a diamheu genym jr teimlir colled fawr ar ol yr hen foneddwr hawdd- gar. Claddwyd ef ddydd Sadwrn yn Eglwys Trefoant-eglwyt3 a adeiladwyd ar ei draul ef- pryd y gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parchn H. Humphries, person Henllau; D. Lewis, person Trefnant, a'r Hybarch Archddiacon S aaart. 'ir oeddy claddedigaeth yn un hynod o Hyml, dim arwvddion galar yu allanol, oni a oedd i'w weled. yn ngwynebau y gwvddfodolion. Yn yr eglwya canwyd emyn 0 gyfansoddiad y trancedig, y gerddoriaeth ar ba un oedd hefyd wedi ei chyfan- soddi ganddo ef. Yr oedd Uuiwa mawr o foDedd- igion yr amgylchoedd yn breseuel yn talu j gym- wIllis olaf i un nad oedd gan na thlawd na chyf- oethag air gwael i'w ddyweyd am dano. CYFARFOD LLKNYDDOL.—uydd Nadolig cynnai- iodd Ysgol Sabbothol Stryd Henllan gyfarfod llenyddol yn y Drill Hall o dan lywyddiaeth ye Honadur T. J. Williams yn y prydnawa, a'r mear (R. C. B. Clough.Ysw.,) yn yr hwyr. Y beirniaid oeddynt -Ar y gerddoriaeth, Mr W. Howelirya Jones, A.C., Yspjtty; traethodau, daillen, adrodd, ceifyddyd, &c Parchn Jonathan Jones a Joha Roberts, Mri T. Williams, T. Gee. R. Parry, W. Price Jones, W. Evans, Mrs T. J. Williams, 110 ereill; ar y farddoniaetc, Mr G. Jones (Eildeyrn), Nantglyn. Nid oedd ond un cor yn ymgeisio ia y prit wobrau cerddorol, sef cSr Mr G. P. Wil- liams. Barnwyd hwnw ya deilwng o'r rhan fwyat o'r gwobrau. Enillwyd yprit wobrwyoa ereill gan Mri W. O. Williams, 5l. Jones, Miss Green, Mr R. Davids, ac ereill. Yr oedd yr ystafell eang yn orlawn, yn enwedig feUy 71L nghyfarfod yr hwyr. Gallem dybio fod cyfeillioa Stryn Henllan wedi derbyn elw da oddi with y cyfarfodydd tuagat ddileu dyled eu capel, a da genym ychwanegu fod y maer wedi cyfranu punt at yr un achos. LLYS YNADON SrnOL, DYDD MERCHER.-O flaen Lieutenant Col. Hughes a Dr Tumour. Yr Ymosodiad gtr Bodfen.-Dygid y tri dya ey- huddedig o fod a rhan ya yr ymosodiad uchod o flaen yr ynadon, ond ni chymerwyd dim o'r tys- tystiolaethau, gan nad oedd yr achwynjdd mewn ystad briodol i fod yn bresenol. Dy- wedai Dr Tumour y gallai y dyn fod am fis na ohwech wythnos cto cyn y bydd yn alluog i roddi ei dystiolaeth. Cafodd Vaughan, yr hwa oedd allan ar feichiafon, ei ollwng allan yr un fath, ond cymerwyd y ddau ereill, Robert Jones iL Thomas Jones, i'r catch-i,gan nad oedd ganddynt feichiafon. Symud Detfaid o un tir i'r llall.—Am y troseai uchod dirwywyd Lewis Williams, Llanaelhaiarn, sir Gaernarfon, i So y pen am 65 o ddefaid, a't oostau. Meddm ac AfreoUs.—kxa y trosedd uchod dirwy- wyd Charles uavies, Llandyrnog, i 2s 60 a'r coatao.
FFESTINIOG.
FFESTINIOG. IMABWOLABTH A CL-DIIDIIIAII- Mll JOHN JONES, FOCBCBOSSES. Yr wythnoa hon y mae genym y gorchwyl pruddaidd o gofnodi marwolaeth ddisymwth y cyfaiil ieuano rhagorol ae addawol hwn. Mat. yd, aid Mr J E. Jonee i'r diweddar Mr O'BarlwjC Jones, yr hwn ydoedd ddincoa gweithgarro Eglwy. Jerusalem (A). Perthynai neilldnolion i'r tad, ao- yn y mab hefyd yr oedd neillduolion nodedig, ac yr oedd John yn un o ragorolion y ddaear mewn gwirionedd. Dydd Iau diweddaif (ithagfyr 20fcd) yr oedd yn y chwarel, ond cym- erwyd ef yn glaf yn hynod o ddisymwtb, a bu farw bedwar o'r gloch prydnawn dydd ttadwta dilynol, fel y crybwyllwyd eiooes, yn yr oedraa cynarol o 18 mlwydd oed, a hyny er mawr alar i'w fam weddw a'i bcrthynaBau ereill, yn nghyda. chylch helueth o gyfeillion ac edmygwyr. 01- merodd ei anghlaad le ddydd Mercher diweddaf, pryd yr hebrywgwyd yr hyn oedd farvlol ohosai gan dorf hlLSOg i (fynwent Betheeda, pryd y gweinyddwyd yn effeithiol ar lan y bedd (tan y Parch P. Howells, gweiuidog capel Jerusalem (A.}. GWYLIAU Y NADOLIG. Ar y dydd hwn, ac mewn cysylltiad i'r wyl hon, cynhaliwyd araryw o gytartodydd yn ngwahanol ranau yr ardal. Yr oedd y gwascnaeth aiferol ya cael ei gynal yn yr Eglwysi Sefydledig. Hefyd, eynhaliwyd plJ!ia1l yu Eglwys Tyddyn-gwys, dan lywyddiueth y Paicii J. Evaus; uc yu Eglwya St Dewi, o dan lytvyddirteth y Parch J. Davies, yo. jiha le hefyd y cutwyd amryw o gsrolau swyi ol ond clywaooi i ral beebgyu pur afreolus wueyd eTA fiordd i'r eglwvs, r.a ymddwyn yu dra aur.heilwng^ Gresyn fod neb yn cymeryd maotais ar wasaaaetlt addoliadol i ymddwyn mor afreolus. l'eal;wa iddynt gael cerydd 111m a chyughi-riaa buactiol gan lIr D .vies. Cynhaliwyd cyfarfod poblogaidd oddoutu yr wyl yn ughapel y Tabaraacl. yu benat i'r amcan ogana carolau. Llywyddwyd y gweithrediadau yno gan y Paich T. J. WLcldr.u, B.A., gall yr iiwn y cdfwyd anerchiad gwir ragorol.
Advertising
The medical profession arti now ordering Caiburyli; Coem Ea-eace in t\10UiJ,t1,\s of e.\8«#, butanse >6 contains more nutritious aut fl'sbforiaing 'ileunnta tban any other bev.'raio, and is preferable to the thiell: starchy cocoa orfiiuariiy sold. Wbto y- ask far Cartoury'sOocoa liaiHuce be sure that jou get it, »» shopkeepert often puat1 imitations for tho sake of oxtn pcoiit1. MkrrB to the Uaeen. Paris lJujjSt, UO, Faubourg IS Houoie. THROAT AFF?RTIOCR AN? HOAMMM?-AB  fering farm irritation of the throat and ho-.r^< "m be .,?.bly surprised .t the .1..t uiimedui r«U.f afforded by the use of Brows» iVenclmS itches 1'hese f?ons ozenjges are uovr Eol b» c?t r<.pec?M. che.??ts it? th? comtn- at le. lii ber bOL People troubkd with a "hackis? coogb, & "alight cold," or bronchial affections, cuorot tI7 them too soon, as similar troubles, if allowed to p«o» gretss, result¡l1 6erioU8 rulmonary and luot.huutic aJJ:- "na. S tha-t the Viords "Brown's Bronchial jrodas* are on the Government Stamp around each 00: Prepared by JOHN 1. BROWN & Scxa, BoMOB, UA European erot Mmoved M M, Fairiegdcn ?e<4, land,
Y GYLCIIDREIT.
Y GYLCIIDREIT. MARWOLAETH ROBERT PARRY.-Mewn than arall ■o'n papyr gwciir cofnodiad am farwolaeth Mr Robert Parry, Ilywydd Undeb y Chwarelwyr. Yr •oedd Mr Parry yn adnabyddus iawn i chwarelwyr Cymru ae America lel gwr synwyrol a deallus. Er nad oedd ond gweithiwr, yn llafurio am ei fara beunyddiol yn Chwarel Dinorwig, eto drwy ei bwyll a chyfantoliad ei feddwl bywicg a deallgar yr oedd yn ineddu y fath ddylanwcd ar filoedd o'i gydweithwyr ag y byddai yn dd-i iawn i brif oruchwylwyr ein chwarelau wrtho. Kr nad yn yagolhaig mown UIl modd, yr oedd yn ddarllenwr mawr, ac yr oedd iddo ei ofu &'i barch yn ci gymetiad fel llywydd yr Uudeb gyda phsrcheucg Chwarel Diuorwig a'r bor.eddiglcn Seiimig sydd yn dwyn yn mlan farsiandueth y llechi. Bu yn dda i thwarc'.wyr Diuorwig wrth ei gynghor a'i ddoethineb lawer gwaith. Nid gwaith hawdd fydd cael gwr i lauw ei le, er na bydd prinder, hwyrach, am ddynion chweuycbgar ara fyned i iyny ar draul e?swyddsu coyphlo bobl fel chwar. elwyr. DADOYSTILTIAD YN INIHA.—Dywedcd a ddywedo am Babyddia^tb Iarll Riprm, Lljwydd India, yobydig o ddiwygwyr hafal idjo a anfonwyd i'r Ymherodraeth fawr bono erioed o'r blaen. Y mae awn y cynhwrf a gynyrchodd Mesur Ilbert heb Iwyr aduel eiu cl"stiau, ac eto dyma efe ar ddechreu ar y gwaith cvfiawu o Ddadgvsylltu Eglwys Loegr yn India. Yu sicr, os ba f'g:wys ymwthgar, drcisiol, erioed, dyma hi Eglwya Loegr. Y mae y gauges hon o'r Eglwys Gatholig wedi gorfcdiMahometaniaid, Brahaminiaid, Bwd. dwiaid, PAraceaid, a degau o flloedd o Hindwaid o bob gradd a chred, i gynal y gyfundrefn Esgobol Seisnig yu eu gwlad eu hunain drwy rym cyfraith. 0 hyn ftllan, y mae Arglwydd Ripon am chwareu tag i'r Indiaioi, a chymer oddi ar eu cefnau yr orfodaeth i gynal crefydd fa phroffesir ganddynt. Owir na bll iddo ef symud yn y mater h wn ond er sail ac anog.eth Arglwydd Kimberley, Ysgrifen. ydd India, a3 aelod pwjsig o'r Weinyddiaeth. YmddeDgjs mai yn araf y bwricdir gweithio y cynllnn; yr un pryd, yr un yw ei amcan a phe y torid y cysylltiad yn derfynol ar uuwaith. Nid oes dadl na cheir yn India nifer 0 glerigwyr cibidall, ac ychydig leyg wyr o gyffelyb eyniadau ac ysbryd parod i tmeyd eu goreu i atal y mesur. Dichon y bydd yn rbaid cael Gweiiyddmeth newydd i weithio allan y dirygiad. eithr byn sydd sicr, y mae llwyddiant y uiudiad yn y pendraw cystal a bod wediei gyrhaedd. Rhaid symud ymaith y fath warthrudd anhygoel a gorfodi paganiaid a eibmaddolwyr i gynal y tipyn ffurf ar Giietionog- aeth a elwir y ffarf o Esgobyddiaeth Wladol Seiauig. Y FFBANCOD YN ToNat-is.—Y mae Qweriniaeth I Fftainc yn f»\ch o*i buddmoliauth at yr axiwa* iaid Black Flaes. Syrthlodd Soutay i ddwylaw y Ffrancod, ond collwyd 4,-10 yn yr ymdrecb. Methodd y Cadlywydd Courbet a dilyn ei fuddug- oliaeth, yn gym'int a'i fod o dan yr orfodaeth i aros am ei adgyfrserthion, a chan fod y tymlior gwlawog ar ddechreu, at-elir pweithrediadau mjlwrol am dymhir go hir eto. Pellebyr o faes y gyflafan a edrydd fod y Turcos yn rhuthro at gyflegrau y Ffrancod fel gw&llgofiaid. Oollodd ,140 ohonynt en bywydau yn y wedd houo. Amcargvfriflr colled y Black Fligs yn 6000, ac o'r cyfryw y mae y cad-lywydd a'r is-gadfridog. FFBAINC A CHINA.—Yn ol y newyddion diwedd- araf o Paris y mae Uywodraeth China wedi ildio i gymhellioa cyfaillgar a galw y-a ol eu milwyr o Baoninh, eitbr nid yw y Ffroncod wedi derbyn gwasanaeth cyfryngol ntg ail agor cegeswriaeth gyda'r Marquis Tsang. jDywedir fodyrawdur- dodau Ffrengig ar feir cymeryd meddiant o bedair o ddiuasoedd, gan adael ereill i China. Yn ol y cynlluniau sydd ar droed, ni bydd dim Uai na 17,000 o filwyr Firengig yn Tonquin yn fuan, a chan nad dymuuol gadael ychwaneg na 4000 )-no ngenrhaid fydd galw y gweddill adref a ffurflo cytundeb ilr perwyl gyia China. Ya y goleuoi yma dywed newyddiiduron Paris na bydd angen amwasanaeth cyfryngol iiebpwy bynag. YSWIBIO PARSELT.-Dywedir, ar Bar dda, fod Mr Fawcett yn treulio rhan o'i amtei i weithio allan gynllnn i yswirio parseli 0 wetth 6p ac ieod yn 0 ceiniog y parsel. Megya y g*yr ein darllenwyr, yn ol y drefn bresenol y mae yr holl risk gydag anfon parssli drwy y post parseli yn gorphwys ar y percheuoj, neu yr antonydd; ni fyn awdurdodau y llythyrdy gyneryd ihan yn y eyfrifolekeb. Am hyny -y mas diychfeddwl Mr Fawcstt yn un gwerthfawr a phoblogaidd. Gyda prisiau isel nid .oea amheua-th na bydd i bawvj yswirio eu beiddo Byddai i'r sicrwydd ychwanegol parth diogelwcb iddo. ac yn euwedig iawn cyfwerth a'r go^led, yu eicr o dieblu nifer y paciau, a thrwy hyoy gynyddu ouillion 3r Ilytbyrdy ar cyhoedd. Hyderir y daw y cynllun i weithreaiad yn fuau. YB OBBISWTB v. PA3NBLIAID.—Totllid a Phrotestaniaid Eglwyslg ydyw yr Oreinwyr. Y mae nifer mawr ohonynt yn yr lweyddon, a hoff waith y g-yr hyn yn ddiweddar ydyw ymgYDull yn gannoedd a miloedd o dO\u irwc ni 'd Sctiedd- wyr disynwyr tebyg i Arglwydd Rossinore, ac mewn ateithitiu ytEifl-imychol boatfawr heriJ y Blaid Genedlaetbol (fel y gelwyr dilyn- ,wrr PMCeU vn breacaol), B'U galw yn rch.'lt. An. fonodd un Taylor wahoddiad i Oreiawvr sw/d i. Monoghao. i ycai vnull wrth y miloedd ar y dydd cyntaf o'r fl>vyduyn navcydd ar'y Cookhil1. Bai y weithreJ hen ydyw fod y Plaid Genedlaetbol wedi trefoil er's hir amaar bjilach i gyfirtod yn vr un lIe ar yr ua drM. a phe y dygwyddai i'r liaill 1tlaid dd'od i RTfaif -ddud a'r llall, ni l RlLhetlaetb ]:a dc;IJU glvr.cd. Yn wir, y mae cylchlythvr yn bygwfh rhyM ca.trefcl ar ci «.Jyn yn yr Iwerddon y dyddiau hyn. Bti raid i,4yr AVil. liamHarco'irt-e»mer.7deiycad«ethodQi«Arglwydd Bassmore droja ol, oblc.W gweit iwdu ob,r, fel flrweinvdd i'r [Oreinwyr ar acWysi.r cyC'elyb i'r 1\!1 y cyfeiriwyd eioe. ato, er mar h(-ygl l'r heddwth cyhocddus, a phwy oedd yn ben;t g"yr I Km>mnio y Llywodraeth am y weithred hron ord Syr Stafford N< rtheot->. Coir cosbi h tyn". ar Wyddelod tlodion o blaid Parnell gan y Ton ud, ,eit.hr gwylier cjffwrdd a gwyr mawr o Taiii chredo yr Arglwydd Roanmore bwn.
" Y GENIM EN "-1
Y GENIM EN -1 Y mae yn dJrwg genym hy«byfu wfuosiwyr I lluoeog a f wia Igarol y Oeniiei fod arc?yichiadau auorfod yn peri fod p th oöd¡"d:U n¡;;il "■ dygiad y rbifyn am lonpwr &Ilan ?Ir Wts?. Ni a fawt obeithiwn y cyymddygfr ? ri yn <:p?<'n?b yr I oedcitd hwn yn y dyfodol ymdxechwn ddwyu y cy hoeddiad allan In fwy prydlon. A buou oddi withy lluoedd arebebion sydd yn dylifo i mewn yn feunyddiol, o bob parth o'r wlad, bydd y derbyDiad a gaiff y Geninen, y flwyddyn lion, yr un mor dywyscgaidd, os nad yn fwy frlly, nÙ 11 wyddyn ddiweddaf. Dillu y bydd yn ddy wenydd nid bychan gan ein darllenwyr ddeall fod 11 anturiaeth bwysig hon o'n beiddo yn cel ci chefnogi a'i gwerthfawrogi gan y dosbarth darllen- gor, deallus, a gwladgarol o'n cydgened) yn gyffredinol— o'r Esgob yn Nhy yr Arglwyddi, i lawr hyd at y llenor ieuanc sydd yn dysgu llvthyr- enau cyntaf llenyddiaetb. Yn ngwyneb y fith groesaw y mae y Gminen wadi gael, hyd yn hyn, gan ein cydwladwyr, yr ydym yn pend-.rfylu na aybedwu na thraul na thraffoith i wneyd y cy. hoeddiad yn deilwng o'u cefnogaeth. Pwy bynag sydd am dderbyn y cyhoeddiad, rhodded ei archeb yn ddioed, gan nad argrephir ond nifer digoBol o gopiau gogyfer &'r archebiou am dano.
YK YSG-REPAN-I
YK YSG-REPAN- I [GAN JOHN BROWN.] I HIRAETIIOG FEL RAHDD.—Yr wythnos ddi- weddaf gelwais sylw at y ffaith fod un newydd- iadur-y Golcuad, wrth ei enw—wedi yrn^y- meryd A'r gorchwyl o glorianu gweithiau y prit-faydd Hiracthog. Mewn ysgrif ar y aiweddar Heuri Martin, yr hanesydd Ffreogig ervrog, dywed Dr Pressensa fel ycanlyn: — M. Martin's death is too recent for us to get, as yet, the true perspective of his long and useful career." Gallesid meddwl fod yr un peth yn wir am Hiraethog; fod ei symudiad o'n plith yn beth rhy ddiweddar, y syniad o'i golli yn rhy fresh i neb eistedd i lawr yn bwyllog i ddefuyddio cyliell beirniadaeth at ei weithiau. Nid felly yr adolygydd dan sylw: a efe at y gorchwyl hwn yn eofu a hyderus. Nid ydyw yn cydnabod fod Hiraethog yn perthyn i'r dosbarth blaeuaf o feirdd dywed fod ereill i'w caelyn Nghymru cryfach eu hathrylith a lio,wer uwch mewn diwylliant! Ystyriai Biraethog ei hun fod ei hiraethgan ar ol Wil- liams o'r Wern yn un 0 oreuon ei gyfansodd- soddiadau. Y mae yr adolygydd hwn yn ddigon gostyngedig i addef ei bod "ar y cyfan, y mwyaf boddhaol ganddo yntau; ond y mae efe yn meddwl ei fod yn gweled anferthwch" yn im o'i syniadau. Cydnebydd fOIl" Adgofion Mibyd" yn "dda iawn." Y mae y cywydd i Frwvdr Trafalgar" yn waith gorchestol, ao ystyried oedran a manteision yr awdwr, ond Did yw cystal a Dinystr Jerusalem" gan Eben Fardd. Ceir damau da yn awdl Hedd- web," ond nid yw gystal ag awdl y Greadiz- ficth gan Hinrys, neu "Faes Bosworth gan Eben. Penill eithaf ydyw hwnw,- Pan y galwai yn y boreu," ond y mae yn fyr mewnurddasac arncheledd; hawdd fyddai nodi penillion o athrylith llawer uwoh gan; Williams ueu A-in Griffiths. Llyfr digon dyround ydyw Twr Dafydd; oud, meddai Mr Beirniad, "llawer gwell genym waith Edmund Prys." Fel ylia y mae pob sylw yn terfynu gyda rhyw otid. kc yn y diwedd oil v mse gan yr adolygydd yr hyfder i gym- haru athrylith Hiraethog i "hoeden ansefydlog!" Credaf mai ychydig a geid i gyd-olygu a. beirn- iadaeth fel hon, sydd a'i hamcan i gollfarnu with faint praise. Ni fynwn ddyweyd dim yn sarhaus am y beirniad, pwy bynag yw; gall ei fod, yn ei dyb ei hun, o leiaf yn mysg y rhai y mae eu hathrylith yn gryfach, a'u diwylliaut yn well, na'r diweddar Hiraethog. Mae hyny yn bosibl, er nad y w yn amlwg. Yr un pryd, credaf yn ostyngedig nad efe yw y gwr i glorianu athrylith Hiraethog: rhywbeth arall fuasai yn fwyaf cydnaws i'i ddull 0 feddwl. Nis gall y mathematician wneyd cyfiawnder â Choll Gwynfa," so ni fedr yr humourist weled dim rhogoriaet-b yn llyfrau Euclid. Pawb at ei briodol orchwyl. • • Yr wyf yn sylwi fod y Christian World, fel newyddiadtiron Seisuig ereill, yn tain cryn sylw i bethau Cymreig. Yr un pryd, y mae yn iangos cryn fonglerwch Kydsg enwau dynion cyboedd- us, os Da byddant yn Annibynwvr. Yr wyth- nos ddiweddaf oil, galwai y Parch J. Price Davies, Caerlleoin, yn "Mr Pryce .Tones," a Deon Bangor yn "Mr Williams!" Nid hapus hyn, yu enwedig mewn prif erthygl. • • • Nid oes dim yn fwy dymunol na chwrdd a dyn sydd yn teinilo ei hunan yn gwbl feistr ar ei waith. Mae'n ezlur fod awdwr y frawddeg a ganlyn yn perthyn i'r teulu dedwydd hwn. Am araeth Deon Bangor y llefara, gan ddywedyd:—Oallasem wneyd adolygiad msuwl ami, ac yn hawdd wrthbroft ei haeriadau, a chwilfri'rio ei hymresymiadau, ond i ba ddyben ?" Dyna ymdeimlado nerth a chryfder. Gresyn, hefyd, na fuasai wedi rhoddi rowld Deu ddwy fel specimen o'i allu i "chwilfriwio" pethau o'r fath. Buasai yu addysg i ereill o alluoedd llai, ac yn galondid hefyd. Tybed fod y Deon yn gwybod am y fath ymosodydd ffyrnig a di-dostur. Os ydyw, gwylied. • '• Brython a ysgrifena:—A ydyw Mrs Brown yn cadw gwialen fedw ? Yr ydym fel enwad Methodistaidd yu C-r-s, swydd Feir- ion, yn erfyn arni ei chyineryd yn ei Haw, a dangos ei hawdurdod tuagat wr parchedig o'r De a'D siomodd yn ystod gwyliau y Nadolig. awr cymharol ieuanc ydyw, cydnerth o gorph, gyda bocbgernau mawrion, llawnion, so yn gwrteithio tan-drwyn flewiacb ya ol yr ar- ddull ddiweddaraf, hylithr ei barabl, a theith- iwr pregethwrol enwog, fel ei dad o'i flaen. Yr hyn sydd yn gwneyd y camwedd yn adgas yn ein golwg yw fod y cyhoeddiad yn hen, ac i iythyr gael « anfon oddi yma ato dro yn ol i'w adgoffa o'i addewid, 8e na welodd ei fawrhydi 3m dda anfon gair o gwbl i'n hysbysu o gyf- newidiad ei fedd wl parth d'od atom. Clyw- sotii Ddydd Nadolig, pan yn nghanol ein profedigaeth, fod y gwr da, yn cadwewrdd mawr bant" yn rhyw gwr o sir Aberhwntw. Os nad yw ymddygiadau o'r fath hyn yn tueddu i ddsrostwng y weinidogaeth yn ein gwlad, nis gwyddom beth a wna hyny. Pe clywsai y gwr hwn, yn nghydag ereill eyffelyb iddo, y sylwadau a wneid gan y dyrfa wrth ymwahanu, ac yn eu gwahanol gvlelioedd y dyddiau dilynol, diau y buasai ei glustiau yn merwino sm amser njaith. Ae y mae yu haed,iu deugain gwialenod ond un ar y man hWDW," chwodl Kilsby, "lie 11a raid ond ymofyn a bachgen drwg am ei geographical petition ar y corph dynol, a hyny gan Mrs Brown. • "A" a ysgrifena:—Syr,—Y mae yn gwest- iwn digon airavuiunol eich hysbysu, fel mewn aobosion o'r fath, fod anhwyldeb npiikluol wedi leri allan yn Nyffryn N Fel mown achos- ion newyddion, yu gyffrodiu, felly gyda hwn, y 1:1>10 oryn wahanineth barn yn mblíth dysgedig- inn 0 berthynss i'w natur a'i acbosion. Tybiai rhai ei fod yn cyfranogi o natur yr anhwyldeb svdrl ar gieaduriaid isradlol i ddyn yn y siroedd cyruydogol. Ereill a dybient mai rhyw fath o ddwlr ar yr ymenydd ydyw. ybir gun rai mai yr achos obono ydyw gormod segurdod, a dilTyg ymarferiadau corphorol a mpddyliol. Oud tybia un awdurdod Had uenel ar faterion fel hyn, mai yfed gormod c (16, a rhywbeth o'r un liw, and ychydig yn gryfuch, ydyw y gwir achos ohono. Modd bynag, y mie un ffaith yu ddilys.oaf mai ar ol i gwestiwù y dwfr («d £ cr supply) Jddvfod yn destyn tra- fodaeth y torodd allan. Dysgwylir nad ydyw yn heintus. Yn Nosbarth Ysgolion Penlleyn ail-ddewisir yr ariiolwr bob tair blynedd. Yn ddiweddar bu brwyõr boethlyd rhwng yr ysgolion pi un 0' ddau weinidog parchus oedd i'w ddewis, (Iud dftwiswyd yr: hen arholwr—y Parch J. Moses Jones, Dinas. Yr oedd ygol R- mor I jx-l-ij dros yr hen arliolwr nos rhoi vent i'w 1 theimladau yn y geiriau hyn :—" Ni gawsom y Parch Moses Jones I hyd angeu;' ni gawsom y Parch W. Hughes, Llanengau, hyd augeu; ni gawsom y Parch D. Hughes, Llangeogail, 'hyd angeu;' urbaid i ni gael y Parch J. Moses Jones hyd aogeu' hefyd. Go setog, caide ? Yspaid o amser yn ol, mewn ardal neillduol, yr oedd hen wreigan a gyfrifid yn nodedig dduwiol yu eyfeirio adref o'i thaith un diwrnod, ac fel yr oedd yn neshau gwelai fachgen yn gyru mul. Dyna lie yr oedd y bachgon yn pastynu, gan waeddi "Duke, Duke," ob:egid hwnyna ydoedd enw y mul. Yr hen wraig, wrth glywed y fath enw, a ddyebrynodd, gan lefain allan, 0 bobl, clywoh yr hogvn yn rhegi ao yu cymeryd enw fy Nghreaiudwr yn ofer." Yr wyf wedi derbyn ad-ysgrif o'r squib sydd yn cynyrchu hwyl yn mysg rhai brodyr athry- litbgar yn nghylch Cyfarfod Misil Dleyn at Eifionydd. Dyna yw Ffug Gwrdd Misol, a brodyr wedi eu nodi i bregethu ynddo na fyddant byth braidd yn cael y fraint yn y Oyfarfodydd Misol. Mae'r digrifweh yn gynwysedig yn y testynau a roddir i'r gwahanol frodyr i lefaru arnynt, megys: "Efe a wna daranau a'i lais" i un, ae "Efe a fwrw ei ia fel tameidiau" i un arall. Dymuna y eyfaill a'i hanfonodd i mi ei chyhoecidi yn yr Ys- grepan." Na wnaf, thank you Gadewch i'r bodau. gor-ddoniol sydd wedi bod yn ei choginio gael y fraint o ledaenu eu wit eu hunain ar hyd a lied y wlad, er difyrweh i flaenoriaid doniol a chynulliadau tai capelydd. Onid yw yn orohwyl teilwng a dyrchafedig i greu hwyl ar draul gwneyd gwawd o frodyr sydd yn gwneyd daioni mewn dull tawel, di-drwst ? Mae y squib-makers talentog hyn yn hynod ofalus o'u hurddas eu hunain 80 ar y cyfan, yn neillduol o groen-deneu. Ond, atolwg, oni ddylent feddu digon o foneddigeiddrwycld i barchuteitulttdau ereill ? Meiddiaf ddyweyd na fedd achos y Methodistiaid yn Lleyn well dynion, cyn beUed ag y mae ymroddi i wasan- aethu yr eglwysiyn achos yrEfeugylyn myned, na'r rhai ag y ceisir gwneyd gwawd. ohouynt ya y pipyryi, ffol hwn. G wylied y sawl sydd wrth ei wraidd rhag ofn i ambell un sydd yn destyn gwawd yn y squib hoa eu gwneyd hwy yu destynau dirmyg gwlad a throi oblegid eu hymddygiad iselwael at frodyr sydd yn preg- ethu yr un Efengyl. er heb fod yn fedrus ar y gorchwyl o lyfa'r llwch i'r gwyr aur-godog sydd yn JIywodraethu ar ddiwrnod Cyfarfod Ausol. t waith o Fel yr oedd towr gw?ilt ya d:Iyn e! waith o doi p?nty," daeth llencyn ymyrgar a dwl heibio, a chan blygu tua'r drws, o ttin ysgol yr hen wr, dywedai, "Gwnai hwn gwt neis iawn i gadw mul E. T." Aros Yllo fo' 'ngwas i," ooe'r hea frawd gyda gwêll. *«* Ar fin nos gauaf, ya adeg y rhyfel rhwng Rwsia a Thwroi, galwai hen wreigan yn shop Mr- am bwys o ganwyllau, pan yr ateb- odd y shiopwr, Mae'n ddrwg geuyf ddyweyd wrthych, >ilaly Joues, y mae'r canwyllau wedi codi yu eu pris." "Codi," ebe'r hea chwatr yn lied frawycnus.gan ychwanegu, "be ydi'r achos o hyny, Huberts Herwydd y rhyfel yma," oead yr ateo. "Ho!" ebe hi, "miðont i ymladd wrth g'nwlle o'r diwedd, do P" Un nos Sul, pan ydoedd eglwys berthynol i'r Annibynwyr yu yu dyfod drob y trotliwy, wedi'r gyfeiilach, anerohwyd heu flaenor ttraeth-bert gyd8'r geiiiau, Wei, dear anwyl Mr sut na buasech yn edrych aros yr rhwyd heno, fel arfer" gan gyfeirio at y 'gyfeillaoh ar 01 wedïr bregeth, yn yr hon yr oedd cymeriad lied amheus wedi ei ddal. "Wel," ebe'r Mu swyddog, "Ie ddarfu ini ei hedrych hi o ddistans, a gwelsom mai pembwl oedd ynddi hi. Dyma fel y canodd Menaifab i Griffith Henry, plentyn bychan ei gyfaiil Mr Henry Lewis, Porthdinorwig Aer auwyl yr awettydd-hudulue, Sy'n delaid ddieilfydd; Nid yw blodau, delwau y dydd, Ac aur Offir doim with Giutfyad.
I8YFYDLIAD DR MOON, f;ER ARGRAPHU…
8YFYDLIAD DR MOON, f;ER ARGRAPHU &c., XR TSGBYTHVKdU, A LLYFJKAU &GcW., ERTHE'AWR bitEILL fN MHL.H'H Y DEILLION. ME Got.,— A fyddwch chwi mor garedig a rhoddi rbyw gougl fecnan o'ch papyr gwerthfawr i hen wr dall i adrodd ychydig o'i broiUd, 110 i umlygu ei ddiolchgarwch i Dr Moon, a'r bone- ddigion baelionue hyuy sydd yn ei gynorthwyo i gynal y sefydliad daionus uchod. Ychydig wyf yn ei wytod 0 hanes y Doctor dyt* gaiol hwn Clywuia ei tod wedi colli ei olwg pan oedd yn ddyn ieuaLC, a'i fod wedi gwneyd ymdreuh i deysgu darllen, yn ol y cjnlluu oedd mewn arferiad y pryd hwnw yn yr ysgolion i ddysgu y deillion I ddarllen, a'i fod, er ei ofid, wedi cael allan nad oedd y cynllun hwnw yn ateb y dybeu, i ddysgu pob oed a tefyllfa, a'i fod trwy lawer a lafur a mytyrdod wedi cael allan gynlluu mwy symi drwy ddelnyddia y llythyrenau lihufeipttidd, gyda gwneyd ychydig a gyfnewid- iaduu arnynt, a gallaf ddywedyd oddi ar broilad y gall pawb yn ol y cynllun ddysgu darlleu yu ihwyad, gydug ychydig o ymdrecb. Yr wyf yu teimlo rhyw auwyldeb tuagat y Doctor dyngarol hwn am yr ymdrech y mae wed ei wneyd, ac yn ei wneyd i argraphu Beiblau, a llyfrau gwerthfawr ereill, a'u iboddi wrth y mil. oedd yn nwylaw y deillion. Y mae yn anmhosib! i'r thai tydd a'u golygon ganddjnt allu amgyflied y cysur a'r dyddanwch y mae y llylrau hyn yn ei roddi i'r thai sydd wedi ei colli, pan wedi eu gadael yn unig yn y gongl; heb neb i gymdeithaau a hwyut. Llygaid i weled ydyw un o'r bendith- ion gwerthfawrooaf a (ideibyniodd dyn erioed gan et Oreawdwr, ond wedi colli y fendith hon, fel pob tendith arall, y mae dynion yn dyfod i weled ei gwerth. O'r amsery cafodd y gymdeithas hon ei sefydlu y mae wedi anfon allan ranau o'r Ysgrythyrau Sanctaidd mewn dau gant o wahanol ieithoedd, y mao wedi dosbaithu oddi ar y flwyddyn 1849 dros 133,000 0 gyfrolau o'r Beibl, ac o lyfrau buddicl ereill. Nid oes neb yn gwybod ond yr Hwn sydd yn gwybod p,b peth, gymaint oles ae o fendith y maent wedi ood i'r rhai sydd wedi colli en golygon drwylaflechyd a damweiniau, ac e eill na cbawsant y iriiiut 0 weie I goleuni haul eiioed, Amcan y gymdeithas hon ydyw dysgu deillioa o bob oed, hen no ieuauc, ac er gwneyd y gwaith yn effeith- iol y.mae yn anfon allan athraa 6 a ae athrawesau i dalu ymweliad & chartrefloedd y deillion, i'w dytgu a rhoddi benthyg llyfrau cymhwys iddynt at y gwaith, a thtwy ymdrech a lUfur y thai hyn y mao dios ddeng mill o ddeillion heddyw yn gallu darllen Gair Duw gyda rhwyddineb. Yr wyi fi yn diyledue atu yr aadyeg yr wyf wedi ei gael i'r Ddoctares Ellis, boneddiges ieuanc a Faugor, a ohwaer y diweddar Dr Ellis, yr hon ydyw athrawes y gymdeithas sydd yn talu ymweliadau ae yn dysgu y deillion yn Mon a rfcan 0 Arfon. Mr Henry Owen, Pool-street (boaeddwr ieuano dall) sydd athrawarall dan y gymdeit-as, yr hwn sydd yn dwyn y gwaith yn mlaen yn Nijsbarth Oaeraarfon, tef o Glyunog i Landdeinicloa. Yr ydym yn cael 10J amryw yn mysg y rhai sydd wedi dysgu darllen ttwy gynorthwy Miss Ellis a Me Owen, uwohlaw tringam oed no un dros ddeg a thriugain. Dyglf y gyuideittiie ban yu miaen yn ein plith gaa y Saesou. Ychydig, mor bell ag yr wyf yn gwybod, o'r Cymry sydd yn cyfranu dim at y gymdeithas hon. Anwyl gyd-genedl, yr ydych yn cyfranu miloedd 0 bunnau bob blwyddyn at gyradeithusau oreryddol a dyngarol. Llawer a son sydd yn ein plith y dyddiau hyn yn nghylch cael prif-ysgolion i Gy¡n!n, er rhoddi addysg uwehraddol i'r genedl sydd yn codi; yr wyf yn atolygu arnoch yn awr i beidio anghiifli ygymdeithas boa, syddyn cyfranu addysg i daeiilioo OymIn. A dedwydd fyddwcb, giu nad oes gin y nifer luosocaf ddim i dalu 1 chwJ, canys fe delir i chwi ya adgyfodiad y raai Cjflawu. Amana, get Qethcsda. IXaNhY SoBHKTi). I
IEISTEDDFOD UNDEBOL YB ANNIBYNWYR…
I EISTEDDFOD UNDEBOL YB ANNI- BYNWYR IN FFESTINIOG Cynhaliwyd yr Eisteddfod hon eleni fel arfero yn Assembly-room, Blaenau, am ddsta a chwech o'r gloch U lyad Nadolig. Yn mhlith y beiiniaid yr oead y Parchn. P. Howells, Jour Crosses; T. H. Davies (Crugwyson), Ll. B. Roberts, Mrs Williams, Meirion-tecraee; Mr Bevan, 8C ereill. Beirniad baiddonol: y Parch R. Williams (Hwfa Mou); beirniad cerddorol, Mr D. Emlyn Evans. Gw. "uaethwyd yr Eieteddfod fel artiste gan ants Fauny Richards, Pwllheli. Dechieuwyd ar weithrediadau CrPAItPOD T PRYDNAWN I drwy i Mr R. O. Jones, cyfreithiwr, gymeryd y llywjddiBeth, a Mr John Cadwaladr yr arwein- yduiaetli. Wedi cael anerchiad agoriadol pwtpnaol gan y llywydd, aed yn miaen yn ol y rhagleu fel y canlyn:—Can, Gwraig y Morwr," gan Miss Fauny Richatds. Beimiadaeth ar adrodd iv. ben nod o Diarhebion, gwobrwywyd Ann Jones, Btth- ania; Debitha Jones, Bethania; ac Elizabeth Evans, Hyfrydfa, fel y gorenon, a rhot.dwyd gwobrwyon ychwanegol i Mary Gwen Pairy, Tan- y-grisiau; E izibeth Owen, Llaa Jane Williams, Rhosllyn; Ann Jones, Hyfrydfa; Jane Jones ac Evan Roberts, ° Bethauia. Buddugol ar ddad- ganu "Y Mynydd i Mi" oeddjdr Robert DIl- vies. Beimiadaeth ar adrodd y saith bennod gyntaf o Lyfr Esther: yr oreu, gyda chanmol- iaeth, Mrs Mary Gwen Parry, Tan-y-grisiau. Oystadleuaeth y pedwarawd "Mae Breniniaeth" (Owain Alaw) 'goreu, Rydag uchel ganmoliaeth, oedd parti Mr Richard Roberts. Beirniadaeth ar y traethodau "Dylanwad y Film ar yr Oes tiy'n codi:" goreu, Susannah Evans, Market-square. Beirniadaeth Mrs Williams ar yr hosanau: budd- u;ol, Mrs Ann Bobsrts, LlalJ. ugol, It was a dream," yn Mattolgrr, gan M?i) Can, Fanny Richards. Adroddiad barddonol, II Epgyn- iad Elias i'r Nefgoreu Mr .T. C. Ruberts, l'an- y-grisiau; ail, Mr W. J. Griffith, Edmund• street; trydydd, Mr J. E. Jones, Maenotferen. Beirniad- aeth H wfa Mon or y pooillion, at waganaeth yr Ysgol Sabbothol:" goreu, Eos Tudur. Cystad. leuaeth yr unawd, Can y Tywysog" (D. E. Evans): goreu, Mr Richard Roberts, Rbiw. Goreu ar y gramadegu oedl Mr Wiliiam Jones, Bryn- egryn. In awr, deuwyd at brif gystadleuaeth gorawl y cyfarfod, sef cystadleuaeth corau y plant ar Y Gloew Ddw'r," gwobr, 3p 3f. Tri chor ddaeth yn mlaen, eaf Cor Brynbowydd, idan arweiniad Mr David Jones; Cor Tan-y-grisiau. dan arweiniad Mr Oadwaiadr Roberts; Cor Jeru- salem, dan arweiniad Mr R. Llewelyn Hughes- Barnwyd Cor Tau-ygriaiau yn fuddugol, gyda cbymeradwyaeth. Beirniadaeth y traethodau "Elfenau Llwyddiant:" goreu, Mr John Thomas, Four Crosses; ail, Mr R. Robert Jones, Tre'r- ddol. Yr oedd y cynulliad yn dra Uuosog, a chaf. wyd cyfarfod byr a difyr, heb fod yn feichus, fel y lluaws o'r cyfarfodydd hyn. CYFABFOD YR HWYB. I Yr oedd y cynulliad uwchlaw dysgwyliadau y pwyllgor mewn lluosogrwydd. Llywyddwyd gan y cyfreithiwr, J. Jones- Morris, Ysw., Porthmadog, ao arweiniwyd yu tedrus gan R. Owen, Ysw., Rhiw House. Agorwyd y cyfarfod drwy i G6r Xan-y-grisiau ddadganu Haleliwia Chorus ya dra cliaumoladwy. Anerchiad gan y Uywydd ar 11 bertlaynas yr Eiateddfodau il Llenyddiaeth." Yn neaaf galwyd ar Mr David Praneis, Llechwedd, (y telynor ieuanc dall), i chwareu ar y delyn, yr hyn a wnaeth yn dra medrus. Beirniadaeth ar yr Arholiad ar Hanea Iesu Grist," un yn ymgeisio 80 yn deilwng o'r wobr, sef David Williams, Glas. fryn. Cystadleuaeth dadganu "Gwraig y Morwr." Yr oedd chwech yn ymgeisio, a dyfarnwyd Eoa Moelwyn yn oreu, gyda chanmoliaeth. Beirniad- iadaeth Mr Bevan ar y Cjflaithiadau; Yr oedd ohwech yn ymgeisiu. D/farnwyd yn gydradd Miss Kate Robert, Tan-y-grieiau, a:) Edward Peters, Bethania. Yna llonwyd y eyfarfod drwy i Miss Richards ganu yr "Eos." Ymgeisiodd chwech ar gyfausoddi Ton, a barnwyd eiddo Alaw Manod yn oreu gyda chymeradwyacth. Beirniad- aeth Hwfa Mon ar yr Englynion i'r Anrhydeddus William Ewart Gladstone." Dyfarnwyd y Parch D. Jones, M.U., Tal-y-sarn, ynoreu 0 wyth oym- gdiswyr. Rhoddodd Cor ddadgania I ardderchog o'r dernyn We will never bow down," er mawr foddhad i'r gwyddfodolion. Mae yr arweinydd medrus, Mr Cadwaladr Roberts, yn haeddu parch oyffredinol yr ardalwyr am ei ymdrach didino gyda cherddoriaeth. Beirniadaeth yr "Atebion i'r Owestiynau ar Rhuf. v. Pedwar yn ymgeisio. Dyfarnwyd David Jones, Bswydd-terraje, yn oreu, a Wm. Jones, Brynegryn, yn ail. Cystadl- euaeth gorawl ar Beadigedig fyddo yr Ar- glwydd (gwaith Mr H. O. Roberts, Fourcrosses). Gwobr 5p 5s. Un cdr a ddaeth yn mlaen, sef COr Jerusalem, dan arweiniad H. O. Roberts, a dyTarn- wyd ef yn deilwng. Beirniadaeth D. fimlyn Evans ar y Tonau. Pedwar yn ymgeisio, ond neb yn deilwng. Beirniadaeth Hwfa Mon ar y Pry- ddestau ei c3f am y diweddar Robert Williams, Fron-y-foel, Tan-y-grisiau. Goreu, J. G. Haghes (loan Moelwyn). Beirniadaeth ar y Traethodau, Yr angfinrheidrwydd a'r fantais 0 addfedrwydd y wlad i ddiwygiadau gwladwriaothol." Dau yn ymgeisio, a gwobrwywyd Wm. Jones, Brynegryn. Cauwyd "The Heaven and Earth," gan Miss Fanay Rictuude ya dra chanmoladwy. Beirniad- aeth Hwfa Mon ar y Pryddestau, Buddugoliaeth Crist ar Angeu." Gwobr Ip 10s (agored i'r byd). Dau yn ymgeisio, a'r Roreu oedd eiddo y Parch D. Jones, M. 0, Tal-y-earn. Dadganwyd y pedwarawd, "Mae Breniniaeth uwch bren- iniaeth" (Owain Alaw) yn hynod awynol gan Richard Roberts, Tan-y-grisiau, at birti Beirniadaeth ar y prif draethodau Dylanwad y meddwl ar weithrediadau y Corph," gwobr, 3p 3s. Tri yn ymgeisio: goreu, eiddo Mr John Jones, Meirion House,. Tau-y-g isiau. Canwyd y Lloag-ddrylliai" gan Miss Richards yn ar- dderchog. Diweddwyd y cyfarfod drwy i Gor Tan-y-grisiau gann "Cydgan y Carcharorion." Oafwyd Eisteddfod pur lewyrchus y4 mhob yalyr. I BABLWTDON. I
[No title]
NEBTBCOBPHOBOr.Y>TEIHKLAETaEWrDO.—Oymysg ldd 1!eryllol Peppsr 0 Qainine a lfi-. sydd feddy^ia iaeth ddigyffelyb at gryfhan y eiau a'r ojhyrau, cj- oorthwyo iawn-dreuhud bwyd, lloni yr ysbrydoedd, &dfem iechyd, dadbly^u a dwya i weithrediad y Kallnoedd gieuog, cyfoethsgi y gwaed, cynyrchu chwaut at f"yd, ymli ymaith syrthni ao iaelder yebryd, a nerthn y psirianaau trealiadol. Y mae hfyd ya feaaygiaiaeth effaithiol at boen vn y gian, diffyg trenliad, y dwymyn anhwylderaa y fmt aflechydon Dycb1yd, noddisuau manwynog, &. Drwy ddefn- yddio Pepper'd Tonie" fo nrjfheir pb rhan o'r oorph wchlymir y gallnoedd meddyliol, a cheir adferiad ?7 -'Yd 'r_y potnlaa, ya ,.wys 32 0 d "og_. ?b. Ar werth gaD FieryllWfr yo mbob man. Gwelir enw 1. Plnbu arnynt 011. OiWwoh gan Papper's' Toaic. PSLESAU AT TB LATT A'B CYLLA —PEMNAU DANT 7 A QUININE DB KING AT "fR IAU.—Ni cheir y goronyo lleiaf o Arian Byw yn y Peleoauclodfawr hyn, na'r no o'r sylweddan niweidiol a roddir yn rlly fynych mewn rhai y gelwir sylw atyat mewn hysbysiudaa. Sierba Palanan Dr King eherwydd hyn y lie blaenaf yn ffafr y oyhoedd fel y feddyginiaeth ddiogelaf, oreu, gyflymaf, sicraf, ao effnithiolaf at amrywiol anhwyl- doraa yr lau a'r eyJa, liyddud yn y fEnrf o Geri, Rhwymedi, Annhrenliad, Chwyd lwyntogrwydd, Saini, Car vn y Pen, Poen yn yr Ysgwyddau. Anesmwythder Clefydol dros yr holl gorph, Annbaeddrwydd at Fwyd, neu yn un o'r agweddaa anwahanol gysylltiol & Diffyir Trauliad. Achma Nbdd danty Llew II gynwyeir yn MhelenBo Dr King, drwy ei weithrediad Hasol aryr Iau .y peiriant pwyaicif or an ei swyddogaeth'r ar- lwysiadau corphorol gymeryd lie gyda rheol-eid 1-dra- atbrwy ei nno a'r sylweddan Cryfhaoel a roddir ynddvnt, I adDewydda yr holl gorph. g?n gad w y rha.au pwy;i,.f GWArthir gan bob Fferyllydd mewn Blyeh-n Is lia a 90 yr nn. ADNBWTDDTDD RHAD LAWN ATYGWAILT."—LOCK- YKA'R SULPHUB HAIB IIBTOBE" mewn ychydig ddyddiauadvwyllay gwallt, a :dwg yr hwn fyddo yn frithwyn i'w liw cytefing, Tra rhagora ar liwiad nn- iongyrehol, ao ni niweidia y croon. Ceir fod parotoad Lookyer yn hafal i'r mwyaf nchelbris. Y mae yoddi- gymhar am adfer gwallt i'w liw dechreuol, a chynyraha wawr hollol natariol. Nis geliir rhoddi wwerth gor- modol arno fel moddion i symud mardon a chynorthwyo tyfiaDt gwallt fyddo yn teoOM. Gan fod efe ar (sulphur J yn dra effeithiol ar gyfri? ei brioftole ldan oryf- haol, glauhaol, a lle^olj ar wreiddian y irwallt, arsym- hellir Adnewyddydd Lookyer yn bydvrns. Mewn potelan mavrr, ain Is 6eh. Ar werth gan Ffer.yllwyr, Trinwyr Gwallt, a masnachwyr mewn Peraroglan yn mhob parth or D.fyr as. TMWARED MEWN TCHYDIO DBTDDIAH OBBWRTH GYRN CALED A MUDDAHON AC HEFYD 0 CHWYI D YN NoHYMiLAD BYSEDD Y TKAED. — V r 11 ni? fndrtygiiiaeth effeithiol ar gyfer y rbai byn v-iyw Plasteri Dellar at Gyrn Caled a meddalion. Macnt yn wihanol I bob Piasteri, amddiffynwyr (Shields), neu Gyruyekia-ixu Gyfansawdd a ddyfeisiwyd hyd vu hyn. Drwy food,lt1 y rhanau oamgylch y corn, symndir y bieu yn dd atreg, 110 ar fyrder fe'i llwyr ddiwreiddir. Ni wtllheir cyrn meddalion a ohwyddiulaa ar gymalau y trved roor ebrwydd, ond ceir lies o ^ion^yrchol oddiwrthynt. Genir gwisgo n,,r?v? egid'a!1 y. gysurns yn nli"n bir ..wr sr i BtMteri De))?r gnel ei cymbwy.o. N? "b- msrwoh ar un eyfrif, eiof denu i brynn reai neb nrall Ceir hwy mewn blychau, pris Is 1.1. gan bb Fferyllydd I o'r broD. Yn rhvarl drwf y Ti'ythyrdy am 14 onodaa coiaiog, Bedford Liboratory Bayiey-atreet, LioudJn.
Y SEFYL ALLAN YN CWMORTHIN.
Y SEFYL ALLAN YN CWMORTHIN. Da genym allu [hysbysu fod yr anghydwelediad cydrhwng meistri a gweithwyr y chwarel uchod wedi dyfod i derfyniad er dydd Gwener diweddsf, a deallwn eu bod yr a;1 ddechroa gweithio dfiydd Llun nesaf, a hyny.erjllawenydd i'r holl gymydog. aeth. BABLWYIKV.
ILLOFEUDDIO CHWECH 0 ENETHOD…
LLOFEUDDIO CHWECH 0 ENETHOD YN RWSIA. Yehydig ddyddiau yn ol (ysgrifenai gohebydd o Odessa) gadawjdd snith o enethod eu gorchwylion mewn flfactn yn Balta i fyued t'w cavtreS ilrewn penttef ychydig bellder o ffordd. Wedi myned beth ffijrdd, goddiweddodd y nos hwy, a pheuder. fynodd y genethod dreulij y 1.08 yu y caeau, a chychwyn ar eu taith gyda thonad y dydd. Yr oeddync wedi llochesu yn nghysgod tas o wairoedd mewn cae cy/agoa.i'r brif-lfotdd, a chan fod ar- nynt ofn^cael eu hyepeilio, ihoddasautclleu hcnill- ion yn ngofal un o'r cwmni er mwyn eu r-icrhau. C/sgodd y genethod, a thra yn y cyllwr hwnw daeth nifer o ddynion ieuainc ar eu gwarthaf. Yr oedd y fetch yr oedd yr ar;an yn ei meddiaut wedi cael y presenoldeb meddwl i guddio ei hunan yn y gwair. Gan na chafodd yr yspeilwyr aiian ar berson yr un o'r chwech geaeth, llofruddiasant hwy mewn gwaed oer. Yna rholdassnt dan yn y dis woir, a thrwy gynortàwl y tywyllwelt a giewjd gan y mwg, gallodd y fetch arall oedd wedi cuddio ddiano ymaith, u gwneyd ei ffardd am ei chaitref. Rhoddodd hysbysrwydd am yr anfadwaith, a chy- merwya yr holl yspeilwyr i'r ddulfa. Yr oedd yr eneth wedi adnabod y dynion, y rhai oeddynt oil yn gweithio yn yr un ffactri a hwy, a'r rhai oedd- ynt wedi eu dilyn, am eu bod newydd gael eu cyilog, gyda'r bwriad .o'u hyspeilio.
MARWOLAETH MR ROBERT PARRY,I…
MARWOLAETH MR ROBERT PARRY, I UiiUNAM- Dydd:Sadwm diweddaf ba farw Mr Robert Parry, Oeunaut, Llaurug, Ilywydd Undeb Chwarel- wyr Gogledd Cymru, yn ei 44ain mlwydd oed. Oymerodd yr jmadawedig ran flaenllawya fiurflad Undeb ytChwarelwyr, a chyn hyny yn y sefyll allan" yn 1874. Etholwyd ef yu llywydd yr Un- deb fel olynydd i iir W. J. Parry, Bethesda, ychydig fl/nyddau yn ol. } styrid Mr Parry yn uu o'r chwarelwyr mwyaf profi.dol yn Ng4gtedd Cymru, a meddai. farn addfed ar bob cweijtiwn, a gwybodaetli eang ar bobpeth perthynol i'r fasnach yr oedd yn troi ynddi. Yn ei farwolaeth ef y mae y chwarelwyr wedi cMl colled auadfer- adwy. Bydd yn anhawdd, os yu bosibl, iddynt gael olynydd iddo a all sefyll mor gryf dros iawn- derau y gweithwyr ag y gwnaeth Mr Parry. Mtddai gymhwysderau neillduol fel cytryngwr rhwng meistr a gweithiwr. Byth ni ildiai i uurhyw beth os byddai cyfiawnder o'i dll-yr oedd mor gadarn a'r graig. Heblaw y nifer fawr o gyd- weithwyr sydd yn galaru eu colled ar ei ol, gedy Mr Parry wraig a nifer o blant bychain mewn colled o dad addfwyn a thyner. Oymer ei angh- ladd le ddydd Iau nesaf, yr bwn fydd yn un cyhoeddus. Diau geoym y bydd miloedd o chwarelwyr yn bresenol at yr amgylchiad galarus.
[No title]
MEDDYGINIAETJI AT YR ItU, SEE TAITAXCUDI" A PODOPOYIXIN Eniila y cymysgctid hnlifolnwcl a rtdiatvllir o wraiddiau yn ratddn prirdjeddnu ffafr fenu'ddinl vu nghvfrif y < yheedd, ac yn raMoI "T mfr Ie blue pill It calomel fel rieddypininoth ntgam- dren iad. y geri, » phob afiflnbyd a dirrida eddiwrth erjnhoad annatnriol gwaed i'r ian, ørwydd ddigamsvn- iol o forfolaath y cyfryw ylyw poen dan yr ysgwyddao, caryi y jten, pyrthui; diffyg archwafth at fwj d, tufod rbyobog, bIas RDDymnnoI ar Y genan yn y boren, pen ysg&fnder anhwyldeb vr ystymog, &a yEdeimlal teageM cyBredinoI. Dwy yr iai llesacb i weithrean yn briodol. dylanwada yn ?raftMd ar y co:nddio" a (?hy? 24 awr adfera y dvo?d?fyid i fwy,?had o .?" tMhy'tachyaur. GeUir rho?diymdd.ri?th y.uud" ft-1 m-drtyqinia^th o'r fath di.zel.f. Nt pbarotolr yr ?y if bwn. o'r Taroxacam" Pod?ybylli- "ad qaD J' PF'Fpzgy- uniy u y Bedfor,l L"Ibi,.wry  Z??,0.w.r t obp?t,l. Dytil t, Yl'y b ,?, g ,q"!¡r 61 OOW ar bob pote!. DyUd t, II .y "f IIrbn g
j CYMRU 1883.I
eisteddai yn Nhy y Cyffredin fel aelo Idwadol droB sir Ddinbych. yn olaf oll dyma bellach banes y synwyrol Robert Parry, Ceunant, llywydd TTudeb y Chwarelwyr. Ereill hefyd, yu vyrlleyg a lleo, a gwympasant; galerir mewn llawer o gylchuedd am dauynt, a lluosog y bobl na iynant eu djddanu ynherwydd cucyraerydynwith. ■Gadawsant eu daioni ar ol, ac y mae yn berarogl. Hyderwn y dodir eu hesaroplau mewn ymarferiad 'beuuydd, canyo sicr yw y cndrfia'r bedd ami nn -o'n darllenwjr a'nhysgrifeuwjr caredig a fEjddlon •o iewn corph y lfwyddyn newydd. Wrth aduel eiu darllenwyr er noson anghladd 1883 nid oes genym -ond dymuno iddynt oil, o bob enw, a gradd, ae ysgol, "FLWYDDYN NEWYDD DDEDWYDD DDA.