Seren Cymru

 Y? Swn y Ctychau. I Y mae gwyl y, geni, unwaith eto, yn ymyl, a dymunwn i'n holl ddarllenwyr a jchefnogwyr Nadol- ig Llawen a Blwyddyn Newyidd Dda. Yn ol pob arwydd, bydd y Nadolig eleni yn un Ilawen gan filoedd yn ein gwlad nag y bu'r un Nadolig a welsom ers lla- wer blwyddyn. Hyderwn, er hynny, na bydd achos r¡ un Rahel wylo am ei phlant, yn nyddiau geni Mab y nef. Prysured y dyddiau y bLyAd cam a gormes a brynt- waith wedi darfod yn Jlwyr o'r byd, fel y bo ystyr lawnach i gytgan yr engyi Ar y ddaear tantrnefedd, i ddynion ewyllys da." Wele un o ganolali Dyfed, o'r Cerddor Mae swn carolau yn y gwynt, A melys, melys yw y gan A salmau per y preseb gynt Yn rhoi y celf ar dan. Cydgan :— Mae'r delyn fwyn yn ol yn dwyn Adgofion llawn o hedd A'i charol dlos, hyd hanner nos, Yn goron ar y wledd. Bu'r Tylwyth Teg o, flaen y 'wawr Yn plannu Uwyn ar aelwyd lan A difyr dan ei frig (yp awr Yw rhoddi dawns. a chan. Mae'r celyn hardd o goed y bryn Yn dofi'r gaeaf ar y ddol A'u gwridog rawn mewn eira gwyn Yn cymell haf yn ol. Ehedodd cariad trwy y wlad I afttf'r teulu eto 'nghyd; Yng nghwlwm serch yr hen ystad, Mae pawb yn wyn eu. byd. Oyilgan :-lv[ae'r delyn fwyn, &c. I Wele nodiad a dderbyniasom ar gefn ein nodiadau am yr wyth- nos ddiweddaf :Oes, y mae lla- wer heblaw trochwyr yn darllen y Seren.' Yr wyf fi yn un ohonynt, ers yn agos i 40 ml,y,ned. Methaf yn lan III deall paham y mae'n rhaid hysbysu gyda'r fath orfol- edd, un oddiwrth y Methodist- iaid,' dau oddiwrth yr Annibyn- wyr.r Ai nid mwy cyson fuasai dywedyd un oddiar y comin,' 'dau eto o'r un lie'? Hefyd, pa- ham y rhaid dywedyd fyth a hefyd 'ein parchus weinidog' ? A oes llawer o weinidogion y Bed- yddwyr heb fod yn barchus ? Addawsom ddywedyd gair am lyfr newydd Mr. Llewelyn Wil- liams, K.C.,—"iThe Making of Modern Wales '—ar ol inni dynnu trwyddo. Y peth cyntaf sydd i'w ddywedyd yw hyn dylesid rhoi enw arall arno, oblegid y maecyf- rol Mr. Howel Evans o dan yr un enw eisoes ar y maes. A wydd- ai Mr. Williams hyn? Pa fodd bynnag, idyma un o'r cyfrolau mwyaf godidog a ddarllenasom ers llawer dydd. Y mae Mr. Will- iams yn feddiannol ar arddull rymus ac ystwyth, ac ar fddawn i osod ei faterion ger bron yn y ffordd "sicriaf o hoelio sylw. Heb- law ihynnjy, nid yw'r balchter sy g'anddo yn ei genedl yn peri iddo redeg i ormod rhysedd, nes di- fetha'i farn a'i degwch. Ar ol Rag- arweinia;da Phennod glir ar han- es Cymru o 1282 hyd 1542, ceir ganddo hanes deddfwriaeth Harri'r Wythfed, lac ni phetruswn- ddy- wedyd [y saif y gwr hwnnw jallan mewn goleuni newydd' irr sawl na wyddai am dano fel gwleidJydd pell ei drem, a doetheimdan. Ceir yn y ddwy bennod nesaf— Council of the Marches 1542 -1689,1 a ',The King"s 'Court of Great Sessions 1542—1830'— olwg ar lywodmethu Cymru o Lwydlo, a'r barnu oedd ar-ei hach- osion yn íYi llysoedd ac efallai nad oedd nemor neb arall a fedrai sgrifennu'r hanes hwn mor gywir a chyflawn âg y gwneir. Parat- oisid ni gan yr ysgrifau a fu'n ';Y Cymrodotr,' o dro i dro, ar gyfer eu cynnwys, ac ar gyfer y bennod nesaf—' The Reformation.' Y feirniadaeth sydd i'w rhoi ar hon yw mai am Gatholigion Cym- reig y Cyfandir y soriir, agos drwyddi. Da oedd rhoi i'r bennod ei lie, er hynny, oblegid y mae fel darn o ramant. Efallai mai'T bennod y ceir Jleiaf o. dorchi ati i chwilio am hanes cwfel igywir- yw'r un a elwir 'Nonconformity!/ Teimlwn mai gormod o ol byw ar draddodiad, ac o ddilyn y diwedd- ar Udr. Thomas Rees sydd yn y bennod hon. Oni wyddai Mr. Wil- liams iam erthvglau Mr. Shank- land ar lyfr Mr. Beriah Evans, er engraifft? Pa beth, tybed, sy gan ddynicn fel Mr. Shankland, Mr. Thomas Richards, Maesteg; a Mr. Howel Evans i'w ddywedyd am' yr hyn a geir, o'r pen uchaf i'r gwaelod, ar dudalen 271? Hgff em wybod, yn wir. The Welsh Language yw teitl y bennod ddi- weddaf, a cheir ynddi lawer o bethau yr oedd yn fuddiol eu gos- od at ei gilydd. Y mae The Mak- ing of Modern Wales (Macmil- lan, 6/- net), yn haeddu ei Ie lYim- hob llyfrgell yng Nghymru, a chredwn y caiff dderbyniad hel- aeth. ♦ Yr oeddym yn rhyw feddwl y 483,em air p atgof am Wilym Ceir- iog oddiwrth y Parch. O. At. Pritchard., Efallai y cawn eto. Wele, oyn. hynny, englyn olaf y bardd, ac er cof am Grace, iannwyl ferch y diweddar frawd Moses Roberts, Llangollen, y mae Byrr a hardd ei bore hi ;-merch y wawr, 0 mor chwith ei cholli! Goeth eneth—pregeth inni A'i gwersi'n aur—Gras i ni." pefais yr englyn gan Wilym Ceiriog" medd Mrf Carey Rob- erts, ei brawd wrthym, "F, bore Sul olaf y bu allan, a sefyll yr oeddym ein dau ar y pryd uwch ben bedd fy niweddar annwyl dad, ac yno mi gredaf, tra'r oeddym uwchben y bedd y cyfansoddwyd yr englyn." m «. m. 10 Yr oedd gan y Parch. iT. tGwer- nogle Evans, Castellnedd, awdl ar Y Proffwyd yng nghystadleuaeth y Gadair yn Eisteddfod Corwen, a chyhoeddir hi, yn awr ganddo ynghydag ehglynion i'r Prifwein- idog a Mr. John Hinds. a'r Bluen Eira, a soned i'r Bedd Dienw (1/- oddiwrth yr awdur). Y: Imae Gwernogle yn hen ffrind i'r gyng- hanedd, ac wele engraifft o' i ddawn Gwyr angelion gwyhio,n gwawl Am y difeth rym dwyfawl Na ifaidil y by ei f aeddu, Na'i roi i lawr a imawr lu. Y idyn mae Duw'n ei danio Ni phyla mwg-fflam yw o." Gwerthwyd miloedd o'r llyfr ,Ni'n 'Doi,' oi waith Glynfab, :ac wele ddilynydd iddo—' Y Partin Dwpwl.' Y mae hwn lawn mor ddoniol a'i flaenorydd, er bod rhai o'r storiau yn bur adnnbvddus i mi, bellach. Diau y caiff miloedd yr un pleser wrth ddilyn helynt- ion Dai ia, Shoni yn y gad, y tro hwn, ag a gawsont, y Itro o'r blaen. A ddewir "Y Twll Cloi diwedd yr hanes-cy,n hir. Yn y cyfamser, 'gwelwn liaws yn ym- lonni uwch ben H Y Partin, Dwp- wl." Y mae eisia,u "Y" 10 flaen "Llyfr mwyiaf difyrrus yn yr, iaith.' (W. M. Evans, Swyddfa'r S„eren '—Pris Is. 3c.) Anfonir iatom o hyd vnghylch ysgrifau sydd, ers wythnosau, yn y Swyddfa. Anfoner yno yn eu cylch._ Disgwvliwn ddechreu cy- hoeddi. yr wythnos nesaf. stoji newy-d-d gan Mr. J. Isaac Thomas, Llan'dysul-' H,y;we Prys — ac an- ogwn ein darllenwyr i'w darllen drwyddi, a son am dani wrth er- aill. A geir gair hefyd dros len yddiaeth yr enwad o bob pulpud, y Sul nesaf? Hyderwn y ceir, a,c y trefnir dosbarthwyr ymhob eg- lwys sy hebddynt.

CWM RHYMNI. Mae Mr. J. Fisher, B.A., wedi ei ddewis yn ddarlithydd mewn Daeary,ddiae.th yn Athrofa Caer leon. Bu yn swyddog yn y. fydd- in, a gwelodd frwydro ff rnig. Mab yw ef i Mr. T. B. fisher, M.E., Aberbargoed, ac wyr i'r dyn. mawr, William Phillips, Soar, Pont lottyn. Eiddunwn eto lwyddiant mwy. ,-i 5 ,Bu dau weinidog Bedyddiedig yn darlithio yn y cwm hwn yn ddiweddar, sei y Parch. Herbert Morgan, M.A., Bristol, ar "Maz- zini, dan nawdd Eglwys Noddfa, Bargoed. Y gweinidog arall yw'r Parch. J. Russell Baker, Birming- ham. Darlithiai ef dan nawdd y. Y.M.C.A., (Industrial Branch). "The Scope and Science of Swank," oedd ei destyn. Cadwodd ei gynnulleidfa am awr a hanner heb ei blino. Siaradai'n rhwydd, a naturiol. Yr oedd yn 'feistr Ar ei bwnc dieithr, ac felly fe'i prof- odd ei hun yn feistr y gynulleid- fa. Y mae galw mawr iam dano fel darlithiwr. Yn wir, gellir dweyd ei fod ar ei ben ei hun fel y cyfryw. « Mae Eglwys Ainon, Gilfach Far goed, wedi dathlu Jiwbili talu'r ddyled. Y mae'r eglwys hon yn llewyrchus iawn dan weinidogaeth wlithog y Parch. George Bowen. Y mae dyfodol disglair iddi'n ddi- os, oherwydd ,ei bod ynghanol pob- logaeth fawr, a hithau'n ddoeth wedi ei chyfaddasu'i hun ar gyfer gofynion dwy-iejithol y cylch. Boed llwyddiant mwy. Sefydlodd rhai Eglwysi Gynl-, deithas Lenyddol i'r ifane. Gwnel- ed y swyddogion eu gor-eu i'w cefnogi. Na rodder gormod pwys ar nifer mawr. Os'gellir sicrhau nifer mawr, goreu oil, ond gwasger ar feddwl yr ifanc, y pwysigrwydd o wynebu cwestiynau mawr y dydd mewn awyrgylch grefyddol. Pe baem yn sicrhau ond d'au Iddws- in i ddod at eu gilydd a phender- fynu eu diwyllio eu hunain, bydd- ai hyn o fantais awr iawn i ddy- fodol ein heglwysi. Gofaler am ddigon oi amrywiaeth yn y cyr- ddau. I gynorthwyo y cymdeith- y asau, y mae gan yr ysgrifennydd restr o siaradwyr. Anfoner at y Parch. R. G. Hughes, Pontlottyn am y manvlion. M. S. N.

TALIADATT. Receipts Dec. 15—23. Rev. D. E. Williams, • B.A Beekington 0 2 2 J. Davies, Pontycym- m'21 1 6 0 J. Davies, NantyrhyAd- od 010 6 J. Jenkins, LIangen- deirne o 16 0 Davies & Co., Abercarne 1 18 10 0. Nicholas, Llanelly 1 17 6 Joseph Jones, Holywell 0 15 4 M. R. Morris, Pwllheli 013 7 Mrs. J. Thomas, Saron, Llandebie 0 16 0 J. R. Williams, Rhyd- wen, Valley 0 15 5 T. H. Hughes, Llan- gefni 0 18 0 Rev. W. H. James, St. Dogmaels 0 15 4 Evan Thomas, Llwyn- TTr dafydd 0 10 4 W. Thomas, Llwyncelyn 3 15 0 T. Francis, Penycae 0 10 10 W. Thomas, 'Nantymoel 2 9 8 G. Nicholas, Argentina 0 8 S J. Davies, Cwmduad 0 18 10 Advt. Bapo-or University College 0 12 0 Children's Era 0 8 0 M. Rev. Ii. G. Young, Mynachlogddu 0 6 0 Spere Co., London 3 15 7 Tor Hi. u. 1 nomas, Treasurer.

in a'r llywodraeth i'r bobl, -ond 1 qpn thynny, rhaid mesur barn y werin wrth ei eiddo Ef, a phwyao f bobl yng nghlcriau v cy/egr. 00- baith y bobl ydyw r llywodraeth i Grist, trwy fod yn (ldeliaid ew- yllysgar iddo Ef. Yn y. cyfoeth dis- grifiad sydd gan y proffwyd hwn, gwelwn bwysleisio ei gymhwystcr i deyrnas a llywodraeth. Un oi deitlau ydr:w'rCynghorawr: Efe ddylai ly,wodraethu oblegid ei ddawn i addysgu a chyfarwyddo Ynddo Ef y mae digon "doethineb a gwybodaeth i lyw io'r wladwr- iaeth ar hyd llinellau diogel 'a da. Gweled o ran mae pob gwladwein- ydld a phob parti, ond gweled yn gyflawn, a gwybod yn llwyr y mae liwn. Senedd gyfan yn plygu i Iesu, ac yn "go'fyn Ei gyfarwyddyd ar bwnc heddiw, a deddf yfory, fydd- ai senedd yn arbed y. wlad rhag niwed a chamwri. Golyga hyn ei air a'i ysbryd Ef, yn safon i bob dadl, a sel pob deddf. Nid ydyw hyn eto, ac nid oes yn y golwg yr un blaid yn barod i hyn, ac nid ydyw 'addewid heddiw yn datgan y daw yn fuan y eaffael drud hwn. Rhaid, meddai proffwyd y cynddydd, i lywodraeth feddu nerth, oblegid teitl arall arnc ydyw Duw Cadarn.' Melltith gwlad yd- yw llywodraeth wan a gwamal. Cryfder yw anhebgor llywodraeth, ond rhaid iddorfod yn gryfder moes- ol ei ansawdd. Gellir cryfder an- ianyddol, yn rhoi ei amlygrwydd mewn byddin a llynges, a chyf- arptir iddynt. Cawsom brawf, ar gost truenus, o'r cryfder hwn yn ein gelynion yn yr alanas ddiwedd af. Y mae gwers yn hyn i'r bobl' ar nerth llywodraeth a natur 'aw- durdod. Nerth moesol ydyw grym llywodraeth-iawndr yn gryfder, ac uniondeb yn gadernid diysgog. Enneiniog Duw y Duw Cadarn yw sylfaen a, chonglfaen gwir awdur- dod. Tad tragwyddoldeb yw'Ef— nerth a chyngor Tad. Nerth ofn- adwy yidyw hwn—mae yn nerth y tan ysol, yn difa ei elynion a gair ei enau, ond diogel yr ym- 9 a ir e.L enaii, ddiriedaeth ynddo oblegid Tad yd- yw. Agosach i weiniaid ydyw'r Tad na'r Duw. Duw yn Dad 'sydd yma, yn bod ynddo ei hun, yr unig myfi ydwyf—ond yn rhoi bod a bywyd i eraill. Anodd, ie amhosibl, fydd rhy- el, pan (drosglwyddir y llywodraeth i ysgwydd un 'sydd yn Dad tragwyddol. Gair perthynasol yd- yw Tad diystyr ydyw heb ei gyf- agos. Rhaid wrth deulu cyn cae l tad. Hiliogaeth Duw ydyim ni, cynnyrch yr un tad. Ewyllye y tad yp-yw achos teulu, ¡a,r holl deulu yn berthynasau i'w gilydd oherwydd yr un tad. Gorffwylledd ydyw caead y tad allan o'r draf- odaeth. Amddifad ydyw bywyd, nid yn unig rhaid i Iodolaeth wrth dad, ond rhaid i lywodraeth wrth ysbryd tad., Ni ellir adnabod ael- odau'r teulu yma heb adnabod y Tad. Wrth guddio'r tad a dyrch- afu'r teyrn, y, mae traha a ithru- eni yn canlyn. Ofer disgwyl byd heb ei glwyf hyd oni chyfarfyddom oil yn feibion un Tad. Y mae per chen y llywodraeth, yn ol Esaia, yn 4 Dywysog Tangnefedd.' Gellir yn gyfiawn d&isgwyl heddwch ar lwybr llywodraeth fel hyn. Lly- wodraeth deg a chyfia,wn, ac ys- gwydd ddigon ctyf i'w chynnal— dyma waelod cadarn i heddwch byd. Cynghrair y cetthedloedd i esgor ar heddwch cyffredinol Duw yn rhwydd medd pob person syn-' hwyrol, ond rhaid gofyn afn gyf- 1wr moesol ac ysbrydol y cenhed- loedd. 0 bydd y bobloedd yn ddar- ostyngedig i Dduw a'i gyfraith— da fydd y, Cynghrair. Oni bydd- ant, daw siom. Yr hyn a aned o'r cnawd sydd gnawd 'serch/iddo fod yn gynghrair. Amod heddwch y byd ydyw cofleidio'r Bachgen a aned, a rhoi'r llywodraeth iddo. Daw llywodraeth gwlad ar ei ys- gwydd Ef, pryd y bydd Ei deyrn- as Ef ynoch chwi. Prysied y Nad- olig llawen hwnnw. Ystalyfera. E. D. LEWIS.