Y Genedl Gymreig

D AM WAIN Y WYDDFA. I CERBYDAIT MALURIEDIG. Mae'r cerbydau a faluriwyd wedi eu cludo i laivr i'r oTsaf. Cafwyd cryn drafferth i lusgo y peiriant, yr hwn a dorodd yn dri o ddarnau mawrion yn y codwm a gafodd o gopa Bwlch Penllyn i waelod Cwm Cwm- glas. Yr oedd un rhan wedi cyrhaedd gwastadedd y cwm, bellder agos i haner milldir o'r gledrffordd. Yr oedd y berwe t- ydd, a ffram isaf y peiriant, wedi sefyll oddeutu haner v ffordd i waelod y cwm. Maent wrth y gwaith o adgvweirio un peir- iant, a'r cerbydau.

I" HELYNT Y TK-ANSVAAL. I TRADDODI MRGARDI.VER WILLIAMS. D iydd Iau terfynodd prawf Mr Gardiner Williams, y Cyraro oedd yn oruchwyliwr i Gwmni Dc] Boers, a'r hwn a gynuddil o smyglio arfau i'r Transvial. M nvn atebiad i'r eyh,id,ii,ii, dyweiai y carcharor fel hyn Anfon wyd yr arfau a'r pylor y cyfemwyd atynt yn y tyatiolaethau, i mi gan y Cwmni Siarteredig gyda gorchymyn i'w hystono iddynt. Gorchvmynwyd wedyu gan swyddog I i'r Cwmni, enw yr hwn y well genyt beidio ei gyhoeddi, fod yr arfau a'r pylor i'w hanfon ymaith. At chymerais i ddim rhan yn y trefniadau hya; ni arwyddais bipyrau y rheildordd ac ni wyddwn fod fy enw wedi ei ddefnyddio i byny, Ni chymerais allan drwydded am yr arfau, gan na symudais mo bonyat ac na achosais iddynt gael eu symud. Eiddo y Cwmni Siarteredig ydyw yr arfau, &c., a vs tori wyd yn y mwnglawdd, ac y cymtrwyd meddiant o honynt gan y Llywodraeta. Traddodwyd Mr Williams i sefyll ei brawf yn Ki nberley, a chaniatawyd mei jhiafaeth.

Y F4SNACH AHJAX A'R FAS- NACH LECHI. I Alcan i Doi T;ii. Yu ddiweddar, clywsom fygwth cvsttd- leuaeth o'r Am-rica yn erbyn m'isnach lechi v wlad hon a mawr oedd yr he'ynt wnai rhai newyd liaduron o'r mater, oud y mae hwnw yn awr yn mysg y pethau a in ac nid yilvw wedi cael allan fod y bwgan dmnvei wedi effeithio dim ar bris lleehi Cymru. Yn awr cvnygir tfordd arall i ddyfod a ChYst Id- leuaeth yn erbyn y fasnach lechi, a'r tro hwn cvfvd y gystadleuaeth, os profa yr arb-awt- ion yn llwvddianus, o Ddeheudir Cymru, oddiwrth y fisnach a'can yr hou sydd er s llawer o amser wedi bod mewn cyflivr hynod o ddirwasgedig. Dydd Mawrtu di- weddaf, crewyd cryn dipyn o ddyddordeb yn Abertawc ar yr Exchange Pill ddangoswyd arbrawf ar doi, a wnaed gan Mr David Jenkins, Abertawe, gyda Uafnau M. F. Al trgim. Y mae Mr Jenkins ar ol gwneyd to o goei, yn gosod y Uafnau arno yn y fath fodd fel y mae rhan o'r llafnau yn gafael yn dyn y coed. Y mae y llafnau hefyd yn gorwedd ar eu gilydd yn yr un modd ag y gwnallochi. Yr oedd amryw o i boneddig- i IT1 oedd yn edrych ar y cynllun yn credu y deuai rhywbeth ohono; ond y bydd ti raid aros am ychydig o wybodaeth aT y I mater o'rAmerici. Yr oedd Mr Jenkins wrth gwrs yn bur byderu8 am lwyddiant y T.? vr oedd vn bawd i ddefnyddio y to y cyfl j cyntaf gaffai. Yoglyn a'r gost, dy- wedai y byddai yn chwarter cost lleehi. Yr oedd ei ffigyrau fel hyn:-I doi ysgwar o 100 troedfedd, byddai rhaid ciel gwerth lp 15i Oc o lechi; tra i doi yr un faint gyda terne-plates byddai raid cael haner boes, am, dyweder, 163 y bocs, neu 8s o'i gyferbynu a 10 153 Oe am lechi, neu lai n r chwarter. Ni fyddai i'r coed gostio mwy na phe toid a lIecbi. Byddai eisiau llai o scautlings. Vuglyn a'r to, credai y byddai y llafnau yn sicr o barhau yn hir, ao hyd yn oed pe na bae yn pirhau ond am ugain mLy-eu-, i gellid rhoddi rhai yn eu lie bedair gwaith am goot cyntaf y liecbi. Dydd Mercher ymwelodd dirprwvaeth a Chorfforaeth Abertawe i bwyso arnynt wneyd arbrawf ymarferol o'r cynllun new- ydd. Wrth anerch y cyfarfod. dywedodd Cyrnol Wright fod y llafnau terne yn cael eu defnyddio yn barhaus i doi yn yr America, ac anfona Cymru lawer drosodd i'r diben hwnw. Awgryment fod y Than ganol o r farchnadfa i gael ei thoi gyda'r temes, ac er niwyn gwney4 hyny eu bod i gael dyn o'r America i'w dysgu. Pe caent rhyw arbrawf ymarferol fel hyn, hwvrach y deuai yr arfer- iad yn un cyffiedinol, ac yna y deuai y fas- nach alcan yn ol i'w chyflwr eyntefig. Dy- wedai Mr D. Jenkins y gallent wneyd am 20p yr hyn a gostiai lOOp iddynt gyda Ilechi, ao os oodd ambeiiaeth am eu parhad, gailent doi yr adeiladau bum' gwaith am gost y Uechi cyntaf. Bu trafodaeth faith ar y pwno, ac yn y diwedd pasiwyd penderfyniad yn cymeradwyo yr egwyddor o doi y rhan ganol e'r farohnad gyda'r llafnau tenia, ac fod y mater i'w gyflwyno i bwyllgor y farchnad, gyda chais ar iddynt gyfarfùd pwyllgor yr Exchange ddydd Mawrth (heddyw).

Agorwydysbytty i gwn yn r.gos i Hyde I Park, er cof am gi perthynol i'r Bamwr Hawkins. Cedwir meddyg anifeiliaid ar y lie, ac ymwelir a'r ysbytty gan amryw o brif feddygon anifeiliaid y Britddinas. ANCHOR TEA! ANCHOR 'fE, ASOEOR TEA!—Y gwerth goreu y gall arian ei I bry nu.

YHXEILLDl'WVR CVERURFON A'R MESUR ADDYSG. Cyfarfod i Wrthdystio. Nos Fercher, o dan lywyddiaeth y Parch Owen Davies, D.D., cynhaliwyd cyfarfod o gynhadledd S.vyddogion Eglwysi Anghyd- ffurfwyr (Caernarfon, pan y daeth cynhulliad rhagorol ynghyd. Cvmeradwyai'r Pwyllgor Gweithiol fod cyfarfod cyhoeddus i gael ei gynal yn y dref yn ddioei i wrthdystio yn erbyn anghyfiawuder y Mesur Addysg newydd, yr hwn svdd yn amcanu rhoddi gwaddol ycbwanegol o 5 > ),000p y flwyddyn o drethi'r deyrnas at auacanion Eglwys Loegr. Penderfynwyd cynal y cyfarfod nos Wener, Ebrill 21fed, ac yn ngwyneb y ffaith fod dymuniad wedi cael ei amlygu i beidio cyfyngu yr arddangosiad i'r dref, pender- fynwyd cynal cynhadledd agor"d o wrth- wynebwyr y Mesur Sou dri o'r gloch pryd- nawn Gwener, ac i wahodd yr holl Eglwysi Anghydffurfiol, Bvrddau Ysgol, a chym- deithasau cyhoeddus eraill deimlant wrth- wyneb i'r mesur i ddan -on cynrychiolwyr i'r gynhadledd. Penodwyd is-bwyllgor bychan i wneyd y trefniad au angemheidiol craill. Etholwvd Mr J. H. Thorn vs yn drysorydd y Gynhadiledd, aph mderfynwyd fod y treuliau i gael eu rhanu cydrhwng yr eglwysi Ymneillduol yn y dref. Mae nifer o ddynion cyhoiddus y sir, 0 Fangor, Bethesda, Llanberis, Penygroes, a Phorthmadog, eisoes wedi amlygu eu bwriad i fod yn bresenol yn y Gynhadledd ac i gymeryd rhan yn y gweithrediadau, ae hyderir y bydd i bob ard tl ddanfon cyurych- iolwyr er dangos fod Cymru'n effro i bwysig- rwydd yr argyfwng. Slae y rhagolygon eisoes yn addawol am gyfarfodydd rhagorol. Mae Iluaws o ar- daloedd, megis Bangor, Bethel, Porth- dlnorwig, Llanberis, Ponygroes, Talysarn, vjlynnog, Pwllheli, a Chriccieth, eisoes wedi penodi cynrychiolwyr i'r gynhadledd, ae amryw o wyr cyhoeddus wedi datgan eu bwriad i fod yn bresenol ae i gymeryd rhan yu y gweithrediadau. Os oesardaloeld neu awdurdodau cyhoeddus yn y cylch heb ben- odi cynrychiolwyr, dylent wneyd hyny yn ddiymdroi er gwneyd y cyfarfod yn deilwng o Ymneillduaeth y sir.

CAPEL COFFA«>vVRLAETHOL PR PARCH JOHN ELIAS. Mae yn hysbys fod y Methodistiaid Calfin- aidd yn gwneyd trefniadau ers cryn amser i adeiladu capel coffadwriaethol i'r Parch John Elias yn Llangefui-ei hen drigle. Cyiog- asent Mr O. Morris Roberts, Porthmadog, i dynu cynllun, ac y maent wedi cael cyn- llun ardderchog. Gosod wyd y contract i Mri R. a J. Williams, adeiladwyr, Upper Bangor, am 3475p, ao erbyn hyn y mae y gwaith wedi ei ddechreu. Diamheu y bydd yn un o'r capeli harddaf yn Ngogledd Jymru. ao yn deilwng o golffadwiiieth y gwr parchedig. Yn ol ei haelioni arferol y mae Mr Richard Davies, Arglwydd Raglaw Mon, wedi cyfranu y swm anrhydeddus o 500D tuag ato, a Mrs Elias, Gwrecsam, lOOp. Gwiw fuasai gweled eraill ag y mae coffad- wriaeth seraph y pwlpud Cymreig yn anwyl ganddynt yn dilyu yr un esiampl (Ida yn ol eu gallu.

=- ^7" 11> (,T»Ti7 <. is i «• '"T,' rV-?YH]'E'<??'??'?'' f^mv>'M i oedl dodi "Rhnddlan yn nr:rvn "wrtbyr e.^y.i -Oyrf n WVl.1'Crist." a yaiddnngnsoddvn  T' IV Y t'inoq cyn y (idi- v .'GHii-Ii" vr wvt'inos cyn y ddi- ?''?l?-i'ut)?w..? yn ?bvsmM MrBichw-3 R;,J^ner,,?i^ol \r v ^rif i,,(rol ftr v 1)tii ?h?'i-- .?L?yJdo!Red- hvvr U.id*. —

LLiW' fESU K'l' 'SG -y' l.JL í W. onRt\'IH. Y mae v m^ur ?wn wodi creu y m;¡C mH,ur hwn wcdi creu .rtm-fa-"hyffrcdin drwy Logr a c"C'u»'t)'->dJiaTFdd S?cr o w* yn  yn ?to"d vr wvthnosau n?<. ?r oedd tr Uorm i'w Cycled yn dyn?u ers ?.??r!db-?ch.acarwydd.on ? J Hroe^d Rhyddfrydig ac Ym neillduol yn dechreu parotoi ar ei rhvf?. Tr oedd y gynad.edd Rydd- ?4d y-,i dit,7i,n yn fr)-dil, ?,n rcnc%N,Y(, a dan,?T?)sodd bur f,A%r vn yR? fod Go?nC?'-uobcnbwyg'? vn ?'c.ynddwfnynym?er. Ac M!yy?-Uddr? y deyrnas oil Dan vr anngvlchiadan hyn ueddid ),in \*r rhai i fedclw. n.bydd.iy mesur a dj?";dim:?canyl?y?d?eth ondrhvwbeth bychan dunwed, yn ceisio b t:p%,n ar ei heb?ojid'?f?nte.?-rth?-yn?b- u-yr <M ".rbyn i'r mesur ddyfod y mae yn ??-f.ch ac yn f?y chwyldro- ,d01 na? neb bu?t.a* Y mac y L'ywod»acth gyd?'' mwy- afrif mawr, :me yn amlu g wedi pen- '?rfynu?vi2vd Ilawe, 0 wa;th, Dr- wedodd Oi-ra-li 1 iwer n flyydJoedd yn 01, "N i bydd ein Llywodraeth yn hir yn ddio-el heb wrthblaid gref. Y mae yn cwvn ei phleidwyr i'r fath fel y gcllit cyhnwdu arnynt gall ddvlamvadau gobaith. Y mac yn rhoi 11? i ddialedd hynodrwydd r uchcl- (reisiol re vn rhoi gwaith i yni ys- brydoedd 'afl mydd, y rhai oni buasai hynv fuase»t yn tro: yn fiad- wyr, neu vn fradlofruddwyr mewn dad)." V* mae arwyddion lied an- Iwg o gjwirdeb y d-isgrifiad hwn eisoes we'.i dyfo l i'r gohvg Ond fel "rail y mae Arg'.wydd Salisbury yn barnu. ac yr ydym a n hwyneb ar gyfnod o frwydrau pneth yn ystod v blynydd.">ed.i dyfjdol, a chydag addysg y piant y mie yn dechreu. Beth frd:J y canlyniadau nis gall neb yn awr ragweled; ond ym1(, yn bur y bydd yn bur wahanol i'r hyn a ddisg'wylia Arglwydd Salisbury a'i "yfeillion. Ccidwadaeth, mcdaj Disraeli—" I$eth a g:d\vch- • Y mae Ccidwadaeth yn priffesu y dylai pr>b pcth sefydledig gael ei c;adw, ord mewn ymarfcriad yn dangos fod pob peth yn anamddiffyn- adwy, I drlwyn y broffes a'r ymar- fcriad i g'dgordiad. dy(!nt yr hyr. a elwir y f irgen oreu rhyw drefniad heb egwyddor nac amcan, ond Ibn. yddu y cynwf am ychydig, nes y bydd y Ceidwad vyr, hcb ar- weinydd ac heb nod. wedi dyrysu. wcci ei d.-m.tin, ac wedi ei wylltio, yn bared i dderbyn trcfniad arall mor ddiegwyddor a'r cyntaf.' Geiriau cryfion 0 ciddo Disraeli yw y rhai hyn, gyda i*olwgar driugain mlynedd yn oi, ond y maent yn bur darawiado! heddyw. Hyd yn hyn y mae ginym ddau fath o ysgolion elfenol,sef Ysgo! ion y Bwrdd ac Ysgolion E'fcnol G\yr pawb bcth yw Ysgolion v Bwrdd, y rhai a gynhelir trwy roddior. y Llyw- odraeth a'r gweddill o'r dretn. Cyn, helir >r Ysgolion Gwirfoddo! trwy roddion y Llywodraeth, tal ysgo! v plant (lie y codir hynv.i, a thanysgrif- iadau y rhai sydd yn awyddus i'w cadw felly yn hytrach na chael Bwrdd Ysgol. Ond y mae icxdo o ysgolion yn gallu byw ar ro ldion y Llywod- raeth yn unig ac heb ddim tanysgrif- iadau. a 3000 lie y mae y tanysgrif- iadau yn llai na 2s 6: ar gryfer pob plentyn ynddynt. Pa f)dd 7 mae hyn?" medd y trcthdalwr srdd yn grwgnach fod y drcth ysgol yn drom, pa f idd y maent hwy yn gallu gwneyd heb danysgrifiadau a'r Bwrdd yn talu cymaint o'r trethi. Sut na I allai y Bwrdd gario yn mlaen mor rad a hwythau?" V mae y cwestiwn yn bur naturiol a rhesymol. Yn gyntaf, y maent yn talu cylfogau llai i'r athrawon yn ail, y maent yn cynilo mewn llyfrau, dodrefn, mapiau, tan, &c., ac yn drydydd y maent yn cadw eu hadeiladau yn fwy anhrefnus ac afiachus, Nr canlyniad yw h1 yr addysg a roddir ganddynt yn salach, a'r grants a enillant yn lhi, a chyflwr eu hysgoldai yn fynych yn resynus, yn gymaint felly fel ycynyrchndd Mr Acland cu digofaint wrth ahv am ychydig wclliantau rhesymol. Ac yn mhellach, y mae y bobl yn talu eu trethi yn ddirwgnach ar y cyfan, tra y mae y tanysgrifwyr yn grwgnach yn enbyd oherwydd y baich a osodir ar- nynt. Paham gan hyny, na aKvant am F'.vrdd Y sgol a ?hanu ybaich? oddiar eu cefnau ? Dyma ni wed! dyfod at wreiddyn yr holl helynt i gyd. Paham ? Y mae yr ysgol yn perthyn i'r eglwys, y person sydd yn edrych ar ei hoi, y mae yr athrawon a'r is athrawon yn rldeiliaid ac yn weision ufudd iddo. a thrwvddi hi y mae yn lefeinio meddwl y plant a s/niadau Eglwysig. Pe collai hi clai darn mawr o'i iywodraeth ymaith, a chyfyngid llawer ar ei ddylanwad, ac o ganlyniad y mae yn ymlad 1 am dani hyd angeu Y ma1?, ei gyfeillion y tanysgrifwyr yn myned yn fwy fwy anfoddlawn i roi eu harian o flwyddyn i flwyddyn, ac y mae yntau yn dyfod i wasgfa, Ac yn enwedig y mae y lsrigwyr Uchel-Eglwysig yn cIa) gafael yn yr ysgolfeistr am eu liein- ioes. Y mae Iliav,.c; yn Lloegr, a Hawer yn Nghymru yn I chel-Eglwyswyr, ac yn defnyddio ysgol a'i dylanwad i hau eu hegwyddorion Pabyddol, ac i dynu y plant a'u rhieni hyd y gallant o dan eu dylanwad. Yn awr, cy- northwyo y trueiniaid hyn yn eu cyf- yngder yw amcan gwreiddiol Mesur y Llywodraeth, eu cynorthwyo yn arianol i gadw yr ysgolion sydd gan- ddvnt, a rhoi help iddynt i wneyd def iydd hyd y gallant o Ysgolion y Byrdd iu i ddysgu eu hegwyddorion. Dyma'r amcan az y mae v Mesur I wedi ei ddyfelsio yn ystrywgar i'w gario allan. Y mae Cynvu mor Ymneillduol fel nas gall wneyd llawer iawn yn y ffordd hon, er y gwyddom fod llawer- oedd o ardaloedd lie y mae nerth dylanwad y tirfeddianwr a'r person yn fawr. Ond yn Lloegr y mac hyn yn llawer mwy, ac y mae yr ymzais hwn am fywyd Y mneillduaeth Lhegr, i raddau helaeth. Ac y i-n-Ac yn ddyledswydd arnom eu cynorthwyo hwy-bydd arnom eisieu eu help yn y man i Ddadgysylltu yr Eglwys yn Nghymru, ac hwyrach y bydd y frwydr hon yn gynorthwy i cnill eu cydymdeimlad. Ond gwelir hefyd ei fod yn ymosodiad ar ein Protestan- iaeth. Soniai ein ta lau lawer, wrth geisio esbonio y Proffvydi, foi vm osodiad mawr o eiddo Pabyddiaeth i ddyfod ar y wlad hon ac y llwyddai dros enyd fecban. Nis gwyddom ai dyma y cyflawniad ond yn sicr y mae yn adeg o'r fath fwyaf difrifol ar ein gwlad pan y mae Llywodraeth gref yn rhoi ei holl nerth i gynorthwyo i ddwyn plant yr oes dan athrawiaeth yr Uchel Eglwyswyr. Bwriad Ivn yr wythnos nesaf egluro y ddeddf a'i darpariaethau, er dangos i'n darlhn- wyr fel y mae y cynllun hwn yn cae! ei gario allan.

CARTREFOL. Cvsm s/t1a'r Atiach. Y mae rhai o ivddygon Jjloe^r w<"ii ciol aclilysur i osnd y cvhoedii ar eu gochol- 1 11 ? .1 iad rbrg yr arteria l perygius o oaaei 1 r inch gysgu gydii'r attach a'r claf. Yin- ddengys fod anwybndneth ddybryd eto yn aros yn rnhlith y dosbarth gweithiol yn n^hylch egwyddorion iechydog. Nodir fod gwyr a gwrageld yn arferol a chysgu gyda'ii gilydd pan y bo y naill neu y llall yn dioddef yn drwm oddiwrth y darfod- eligaeth. Dodir plant i gysgu yu ngbyd o dan Miigylchiadau cyffolyb; bryd arall, arfer gvffredin yw dodi plant ieuainc a hen bobl i gysgu gyda'u gilydd. Cyfydymedd- I ygon eu lief yn uchel yn erbyn hyn oil; ac vehwanegant nas gall dim fod yn fwy ni- weidiol i iechyd. Y mae y clarioderligaetb vn heintus, ac o dan unrhvw amgylchiad- au, niddylai yr iach gysgu gydag un yn dioddef fsllv. A<!gofir y cyhoedd or ftn"pn gwastadol am lendid trwvadl ae IIwyr bur yn ystafell y claf—dillad glan am eu personaa ac ar y gwely; a symud o'r y st if ell bob peth fyddo a thuedd 1 gadw llwch ac ar-jgl-iilemis carpedau a llem (hangings) ffonestri. Nis gelhr pregethu elfenau y ddvsgeidiaeth hon ynrhy fynych. Amvvbodaeth yw gelyn penaf yr lechyd cvlioeddas. Dichon nad yw pobl Oymm yn hollol lan o ddilyii esiampl Lloegr yn hyn o fater. Y Gworsi o FanOT, y 1. inle br-ydp golcuo Bangor a'r trydan ar fin ] terfyniad. Bu cynrychiol- ydd Bwrdd MasnacU yn gwrandaw cwyn y trethdalwyr ddydd Mercher diweddaf. Gresyn oeda i'r dinas- wvr fyned yn benben ar y mater, ond y mae yr ymchwiliad wedi tangos yn eglur vr achos ohono Hawlia pTofiad dal uebe liawn am ci wersi ni fynn wiieud eithriad o Fan^or. Y mae dwy wers yn eglur i bawb ar wjTieb yr helynt. (1) Nis gall unrhyw Gyngor Dinesig. yn y dyddmu gwennol hyn. weithredu yn nnbenol, S™ nad P;\ mor ddeallus a diwygiadol y 'l'cJ 'n fod. Rhaid ymgvnghoii a'r trethdalwyr ynddvnt hwy y gorwedd pob i.vdurd0(1. P» v flvncor wedi gofyu cenad ybobli J -'0 dreulio mFcedd o bunau ar oleum tryaan yn lie goleuni nwy, ni bu?? y trybe? presenol. G?ir fod dinaswyr yn geidwadol ddigon ar fater gweUi.n? ac fo^d Uu oh?tyn?npobdiwy?do?.t? hyny ar y drotb ? ar yr un pryd, gy. da" ?. gvm.ri.dmawrobob math, dyna'r llwybr cyf.oddiadcl diogel -ie, a'r mwyaf Mwyd?nus yn y r? dMW. (2) Yr ail wers yw, nad doeth ?h.u gwelliantau tr.u?.wr ar vr un pryd. G? nad pa mor ddymunol {?s.i Mt wneyd Bangor ? un- waith yn ddin.s harddwyc gyia,r gwelliantau di?cdd?f. Y niaey^ nJ* „ ? odd.?msylelu.d.un.thy.uer y  1yny fod, Nid mewn uudydd yr adeilad- wyd Ehufain. Yn araf y 11wYl101a  wyr .iddg.r .0 uchel?eisiol B?go F/|r yn ?vynoU i wneyd eu tref yn de??wch bro lIawenydd glenydd y Fenai. Ai nid yw barbariaeth yn Cvnydil Barbru aeth S-iisnig. prysur fynd ar gynydd yn I nihlith gwerin Lloegr U 1 leiaf y mae lladrad yn dad- blygu vn un o'r galwedigaethau gwyaaouui. Dvhmytra pobl am ddulliau newyddion ) enill bvwoliaeth yn b«rhaus. D.chon filIi y diweddanf yw byw ar fftig-briodiisFLII. Ceir dynion barhaus yn enill bywoliaeth fras drwy briodi merched, ac wedicael gafnel ar eu holl arian eu gadael yn ddioed. A y llauron rhagrithiol hyn rhBgddynt, gan briodi y naill fenyw ar ol y llall, nes cael eu hunain yn y ddalfa. Dull arall, ac y inte yn ellyllig orlheth, yw ff,tvul,io babanod bach. Merched sydd yn euog o hyn. Yn Reding Y in-te dynes o'r enw Dyer yn y ddalfa ar y cyhuddiad o ladd un ar bynitheg o fabanod er dechreu y flwyddyn breseno Derbyniodd ugain er y pryd hwnw honai gadw cartref at y pwrpas o famaethu plant bach, ond wedi cael ei thalu y m!1e yn eglur mai caisio y llwybr dirgelaf i ddifa eu bywvd oedd ei hamoan cyntaf- Allan 0 ddyfroeddy Tafwys y caed amrvw o r cyrfF. Fod y druanes yn euog sydd yn hollol finilvvg ac er dianc rhag y gosb ceisiodd ddwywaith ddinvstrio ei hun. Byd ym y m«e dulliau uffernol o'r fath hyn yn dtii. eithnad I o'r achos o Golwyn Bay a hir ymgadwed ein srwliid ei "wisx yn lan oddiwrth y hth I weitliredoeid erchyll. I Magu Jèuit- iaeth. Fel y "i-allesid disgwyl, y mae Defodaeth ac Uchel- pflwysyddiii^th. yn yr Eglwys ScfydMig vn dwyn urvy™ prMol iddo ei hnn, a hyny gyda ohyfiym', der m.wr. Yr .mc.n yw tro? y S?efydhY".?d oddiwrth Drotest?iaeth a sefvdlii vp? ?w.y.B.bydd.?S?.. Yn  g-mwnt y mao o?m.?d o'r enw E. J. Mfns; Smith, M. A., cymTawd 0 Oolez Fpnfro, y arwemydd i'r mud?d. Dechreuodd ar ei waith mewn midal dirgel ddeng mlynedd yn ol, ac erbyn hyn y mae wedi enill i-00 o "leriewyr a lleygwyr ieuainc i ymffurfio yn fath o Jesuit aid yn y Sefydliad. Y mae seremoni y derbyniad i'r urdd yn un hynod iawn. Rhaid i'r ymge;.iivyr benlimo gyda mwgwd ar eii Ilygai(I a gwneyd Hwdifnfol y byddant hwy yn ufudd yn mhobpeth i orchymynion penaeth y gynldeithits, a gwystl,, eu huuaill i beidin siarad am na dadguddio dim o waith, nac hyd yn oed caw y g)"rn>ieithaB i nb pwy bynftg ocldi- gerth lodau. Ar o, gwneyd y diofryd blaenorol darllenir iddynt reolau yr urdd ?yw.ithgyn?. Un 0'1' rbeo1au yw, fod?e'cdnewyddynufuddiMl c'roh. ionyr.el.d?icyawyuoddi?ci.eth y .ymdeithM am 6U diwrnod, neu hyd y byddo efe yn allnog i gvflwyno aelod I newydd ei hun; ynadawyntau yn ei dro j yn feistr ar aelod newydd arall. Dull yt Urdd. Gwisgir arwydd-nod yr urdd o dan y dillad ni oddefir hyd yn nad i berthynasau -1 -1 ngnsaf yr sel..dt\u wybol eu DOU Y Cyffesir bob dydd edrychir ar hyny yn hanfodol rhag na bydd dim YIl y meddwl yn guddieiig oddiwrth arweniwyr y gym- deithss. U:i o'u harwydd-einau ydyw, A gwaed Iesu Grist, ei Fttb Ef, sydd yn ein glanhau ni (drwy ollyngdod yr offeiriad yn v gyffesfa) oddiwrth bob pechod Dibvna y gymdeithas i pell am ei Uwyddiant ar sel danllyd y troedigion newvdd. Yn gyntaf, dibyna ar ymdrecl. yr aelcdau diweddaraf i eael aelodau. newyddion mswn trefn iddynt hwy gael ymryddhau o gaethiwed y GO diwrnod. Ond hvdoliaeth a dwyrion cymdeithasol yw y prif foddion i hudo ac enill. Y mac y Parch H'iris-Smith yn berson o ddylanwad --yn swell II o'r dosbarth uchaf yn y Brifysgol. Diw dyn ieuano i deiralo yr urdd yn ei godi ar unwaith i gyleb urdd,s01 yn v ddinas a'r coleg. Poth mawr yw c 10I gwledda a chymdeithas gyda pherson o gyfoeth a safle y penaeth. Y mae 1I'1ris. Smith wcli astudio holl gynllwyniou L rad Jesuitineth Rhuf.iin, a chymhwysa hwy gyda dcheurwydd at amgylcliiadau Eglwys Locgr, Y mae y darganfyddiad-wedi creu syndod mawr ar bob llaw, ond ni phaid y mudiad a myned rhagddo er hyny.

I TRAMOR. I Lhvvddiant j y Mormon. Y mae i bob math o enwadau eu hamserau lwens, Daeth tro y Mormon troir miloedd I o drigolion Kentucky i fiydd Seintiau y Dyddiau Diweddaf. Yn wir, y fath fu y j llwyddiant fel y mae yr awdurdodau gwladol wedi teimlo fod yn bryd iddynt osod atalfa arno. Biithir y Dalaeth gan henuriaid y Seintiau dywedir fod chwech- a-phodwar-ugain o honynt yn y wlad. Svlwvd fod Tr oil yn ddynion llathraidd, terr yr olwg, o addysg dda, boneddigaidd, ac yn genhadon o'r dosbarth blaeraf. Y maent yn enill calon y rhyw deg yn mhob man, ac aeth miloedd o enetbod, ac hyd yn Dorlllu o wragedd priod i Utah. Y mae gan y cenhadon hyn doraeth o arian; gwisgant yn orwych. Pregethant yn mhob bro a thref mewn ysgoldai ac ysgub- orian, gan fod yr add >ldai yn gauedig rhagddynt. Cyfrifir fod 50 o denluoeld wedi myned i Utah o siroedd Johnson a Martin. Dywedir fod ganddynt gronfa o filiwn o ddoleri at gario'gwaith y genhad- aeth. Nid Kentucky yw yr unig dalaeth a oresgynwyd ganddynt; y maent yr un mor llafurus yn Tennessee, Arkansas, Alabama, Georgia, a Virginia. Arfaethant yn fuan adeiladu temlau gorwyeh yn New York a Chicago. Y mae gan yr eglwys Formon- aidd diroedd anferth a mwngloddiau ariar ac aur i lenwi ei choffrau. Nid yw y Reintiau yn arfer amI wreiciaeth bellach yn Utah; gwir y credir yn yr athrawiaeth fel cynt, ond atelir yr arfer gan gyfraith wladol. Arferir amlwreiciaeth yn Mexico. Achwynir ar ddull y cenhadon o geisio pcrswadio a denu benywod mewn eylehnecld aighyhoedd. I Algool Ild- o Canada. Gor f u ar Lywo-iraeth Canada roddi heibio Fesur Addysg Ysgolion Ddyddiol Manitoba, a threulio gweddill y tymor, cyn apelio at yr etholwyr, ar gyflenwad. Er yn y lleiafrif, ataliwyd y Llywodraeth gan y blaid Ryddfrydig: mewn gair, concradd y lleiafrif y mwyafrif. Datodir y Senedd, ac apolir at y wlad. Y mae y ddwy blaid yn dra hyderus o lwyddiant. Fel arfer, rhydd v Toriaid eu holl obaith ar y cl rigwyr Pabaidd, a rhaid addef fod ganddynt ddylanwad aruthrol yn Nhalaeth Quebec ac Ontario ond y mae hyder y Rhyddfrydwyr yn gryf yr enillant seddau lawer yu Mani- toba ac Ontario, ae y gallant ddal eu tir yn y talaethau ereill. Haeddant lwyddiant mawr. Wedi wythnos o frwydr, ddydd a nos, daeth y Sabbath, a therfynodd eis- teddiad didor er dydd Mercher. Desh- reuodd yr ail frwydr ddydd Llun a phar- haodd am bed war ugain o oriau. Nis gallwn lai nag edrych ar orchfygiad Tori- iaid Canada gydt'r Mesur Addysg Clerigol i Manitoba yn argoel obeitliiol o orchfygiad y Llywodraeth glerigol Seisnig-Wyddelig Prydain. I Prydain. YmMMbrwda.1]mtrs I A«a Leiaf. tro fod y Sultan wedi rhoddi I I ei fryd ar acuta holl lirist- nogion Asia Leiaf ac ymlirl y cenhadon o'i holl derfynau. Gwadwyd hyny unwaith a thrachefn. Ond dechreuir ofni fod sail i'r chwedl. Y mae gwaed pnbl oreu Asia Leiaf wedi dechreu cael ei dywallt o ddifrif eto, ac ymddengys fod tref Antiocia i gael ei 11 wyr ddifetha Amgylchynir rhanau helaeth o'r wlad gan gadwen o filwyr fel nad ellir anfon na llythyr na chenad i egluro yr amgylchiadau. Gwir I fod llynges Lloegr yn mau Syria, ond i ba ddyben Nis gallant amddiffyn na gwaredu neb yn Killis ac Antiocia. Caed gafael ar gyrff 96 o bersonau yn y lie blaenaf, ac y jaae 250 ar "goll." Amcenir i'r difrodi presenol yn Syria fod yn ddirgel; y mne rhai miloedd o filwyr y llywo?iract? wedi eu hanfon allan i wahanol ranau o Asia ar y neges arswvdus hono yn unig. Y mne c en had aeth Brydeinig yn nhref Antiocia a llysgenhadydd. Alltudiwyd Mr Knapp, y cenhadwr Amerioanaidd o Armenia erys nr hyn o bryd yn Aleppi. I bob golwg, jroddefir i'r Sultan fyned rhagddo byd y diwedd grda'r c;,gyddio; ni faidd Lloegr ei atal drwy orthrech, ac ni fyn neb ei cby- i northwyo. CvnUnn Sivdan. y Mae y LIN-wodraetli yrt graddol- ollwng a llan adnod I ar ol adnod o i bwriadau yn nglyn a'r Swdan. Erbyn hyn y mae sier- wvdd fod yn ei bryd i ddifrodi Mahdis- iaeth o ornrnu y Nile. Arfaethir anfon allan dden? mil o fillVYT Pryileinig o hyn hyd diwela yr bat. Yn yr Hydref yr eir i frny'r Nile. Anfonodd cadran o Canada am eenad i ymuno yn y gwaith disystriol. Diau y dyir rhai cadranau o'r India hofyd at v arorchwyl. Fel y gallesid disgwyl, ?mcenir eoncro yr boll wlad i fyny at K?rtoum ac i fyny y Nile Wen a'r ?i?!. Las; mewn ?oiriM eraill. eNeir adfer heddwoh lie ad-sefydlu masnaeh drwy holl derfynau y Khalifa. Ond nis gellir hyny heb wneyd pen ar Iywodraeth penboethiaid o fath y Derfisiaid. Yn y cyfamser, da jjweled fod vr Arabiaid cyfeillgar ynym- fyddino o dan nawdd y fyddin Seisnig er crd-ymosod ar y gormesvdd. Ond nis gellir gwneyd dim y.1 effeitbiol nes y byddo helyntion Affrica Ddeheuol wedi eu dwyn i derfyniad heddychol. Nis gellir gweled diwodd gwrthryfel y Matabeliald eto. Ond odid nad ymledu a wna efe. Ar y dyb- iaeth bono y mae Mr Chamberlain ar fedr cyfnerthu y cadluoedd yn Rhoiesia. Y mae yno brinder offer rhyfel, meirch a defnyddian Ililniaeth tra, ar y tu arall, y mae yr holl frodorion, ae eithrio eiddo Buluwayo ft (twelo, wedi codi mewn gwrthryfel. Ei raid dyweyd ychwanez na bod gwlai y Matabeliaid yn mesur 125000 o filldiroedd ysgwar, a bod y boblogaeth yn rhywle oddeutu 200,000, er dangos nad chwareu plant fydd eu darostwng. R'I"h M Abyssinia. Er hwyreit o ran araser, y mqA Rwflia wedi btrnu 1 yn briodol anfon cen- -1 hadneth y uroes uocu I Abyssinia er ovnnervd gofal o glwyfedigion y rhytel d^iwei^ar a fu rhwng yr Aby-siniaid a'r Italiaid. Cristnogaeth farw ae Ecrlwya fynaohaidd a di-ddim sydd yn Abvssinia; eto proffesa Rwsia fawr serch at v wlad a'r genedl oherwvd 1 ei bod o'r "ffydd Roemidd neu Uniongred." Ar yr uu pr vd, chwareu rhan y Lefiad a'r Offeiriad gyda r Samaritan a wna Rwia. Nid yw eu cen- haiaeth i d ist.urio wrth y miloedd Ittliaid eydd yn gurcharorion rbvfel yn y wind hono, a l!u ohonynt o dan eu clwyfau. Yr" Un- i..ner«d" yn unig svdd i dderbyn o ym- erelndd a meddyginiaeth y genhadaeth. Mewn gwirionedd, nid net a fyno Crist- nogaeth na dyngarweh a'r mudiad gwleid- yddol vw y neees o'r dechreu i'r diwedd. Oamgyme'iad fvddaitybied fod Menelic yn d lim ail<ren na barbariad creulon, er fod enw o Gristion arno. Golchiad has yw er byny. Dro yn cl anfonndd gadr.,tn dial er difrodi llwyth ar derfynau ei deyrnas. Gofidiai pan ddeallodd mai Cristionogion oeddynt o ran priffes; end nid ataliodd hynv mobfino i Incl(I terfeydd a chymeryd <6 01)0 yn garcharorion. Ac ymddengys nad oedd rinyn o wahaniaeth rhwng ei ymddygiadau creulon ef tuasat ei yspail rhyfel i benaeth- iaid barbaraidd Affrica yn gyffredin. Er esiamnl. dywedir iddo orchvmyn ton ymaith ddwvlaw a thraed cannoedd o garcharorion brodorol y fyddin Ihlltidd. Ac eto myn "nWHqh Saritaidd" faldodi teyrn creulon fellv, yn unig am fod,dy enw di arnom ni." I D.ir,manf id(lia(l Dydtlorol. Wedi Wynvddoedd o ar- ch wilio dyfal y mae cof- nodiad o enw cenedl Israel wedi ei gael yn yr Aipht. Dvma, nid yn unig ddarganfyddkd pwysic- afyflwyddyn; i'r efrydydd Beiblaidd, ftfe yw y darganfyddiad pwysicaf erpan giel gafael ar Garreg Moab-y ga-rej: dda » osododd Shalmaneser i fyny yn Ca lah. Fil- oedl o flynyddoedd yn ol blodeuai yn yr Aipht frenin o'r enw Araenhotep III. Efe oedd y cyntaf i grynhoi dwfr y Nile yn Ilynam mawrion er meithrin amaethyddiaeth yn yr Aipht Uchaf. Cododd deml ac uchel ddelw ohr.no ei hun. Un o'i olynwyr o'r enw Merenptah o dynodd y deml i Iawr er cael defnyddi-vu i godi teml ei hun. Yn mysg y defnyddiau, cymerodd garreg o ithfaan, pum' turell o bwysau, Naddwyd ei gwyneb allanol yn llyfn. lie arni cerfi'tdd hanes ei ryfeloedd yn ngwlal Syria. Ych- ydig wythnosan yn ol cloddiwyd y garreg hon allan o dywod srch dytfryn y Nile. Weli nodi fel y gyrodd efe y Libyaid o'r Aipht, daw at ei orchestion yn Syria. Ac yn nghanol y cofuodion dvddorol hyny ceir y giir "Is RA IL." Y mae yr athraw Pet--ie yn darparu erthygl gyda chyfieithiad o'r testyn ar gyfer y 11 Contemporary I I am fls Mai. Damcenir mai Pharaoh y Be;bl yw yr hen benaeth Merenpt ih dichon y ceir goleuni chwanegol ar y mater ar gofnodion Carreg Israel." Yn y cyfamser y mae hynafinethwyr Aiphtaidd, ac efrydwyr Ysgrythyrol, mewn ystad o ddisgwyhi»d pryderus. Pwy a wyr, dichon y deuir o hyd i gofnodion am Moses a Joseph rhyw ddvdd yn nhywod dyffryn y Nile ?

I NODION SENEDDOL. Rheolydd y Ffordd Haiarn. Cafodd Mr Lloyd George gyee rhagorol i dslu y pwytb i gwmni ffordd haiarn Llundain a'r Gogledd Orllewin am eu traha yn Ngogledd Cymru. Nos Fawrth, daeth eu mesur i eangu eu llinell o Gaer i Ogledd Cymru o flaen Ty'r Cyffredin. Yr oedd dan ofal Syr William Houldsworth, un o gyfarwyddwyr y Cwtnni. Aeth y gwr hwnw mor bell ag arfer y cloadur mewn trefn i wrthio y mesur drwold. Ac er ei fod yn gyfarwyddwr, pleidleisiodd yn ffafr mesur oedd wedi ei lunio i ddwyn elw personol iddo. Cyuygiodd Mr Lloyd George fod ei bleidlais i gael ei dileu. Bu hyny yn achlysur i godi y pwnc o ganiatau i gyf- arwyddwyr bleidleisio ar fesurau y byddont hwy yn dal cysylltiad arianol a hwy. Aeth y ddadl yn ei blaen yn llithrig, dangosodd Mr John Bums loa aeiouau Seneddol yn beiddio gwneyd yr hyn na oddefid mewn cynghorwyr .ir a phlwyf am foment. Ni bu yr Aelodau Gwyddelig yn fyr o drin y cwmni byd adref oherwydd eu prisiau teithio ac am na ddodant gerbydau trydydd dosbarth efo'r Irish Mail. Dan- odwyd iddynt fod eu prisiau masnachol hefyd yn uwch nag un linell arall yn y deyrnas. Yr oedd areithiau yr Aelodau Rhyddfrydig i'r pwynt; ceisiodd Mr Balfour amddiffyn hawliau cyfarwyddwyr, ond gwelodd yn fuan nad oedd ganddo dir i sefyll arno. Diwedd yr helynt fu i'r Llywodraeth addaw penodi pwyllgor i edrych i mewn i'r cwestiwn a dwyn eu ha.droddiad gerbron. Wedi enill y fath fuddugoliaeth annysgwyliadwy tynodd yr Aelod dros fwrdeisdrefi Aiion ei gynygiad yn ol. I Puro I Aeloiaeth' y Seucc!tI. Y mae yn hen bryd amcrinu at buro aelodaeth y Senedd. Ymddengys fod brys ar ami i foneddwr am y cyfle i gvn- ryebioli etholaeth, tra mai ei utiicaii pcuaf yw cael ei wneyd yn Aelod Seneddol er helaethu ei fanteision masnachol. Ymddengys fod yn y Ty saith o Aelodau Toriaidd, ac y maent yn rheolwyr mewn cynifer a 136 o gwmniau masnachol. Drwy eu hanwyliad- wriaeth goddefodd Gweriniaeth Ffrainc i lygredigaeth felly ymledu yn mhlith ei harweinwjT gwleidyddol, fel y mae ei Senedd wedi myned yn gors o bydredd cyllidol drwyddi draw. Hona Prydain fod ei Senedd hi yn lan oddiwrth lwgr felly, a bod ei haelodau yn wyr anrbydeid- us. A thybied fod hyny yn wirionedd, goddef i gyfran-ddalwyr a rheolwyr cwm- niau masnachol i;bleidleisio ar faterion o fudd personol a'i trydd mewn amscr byr yn o^of lladron. Nid ydym yn credii y gellir gwneyd llawer yn y cyfeiriad hwn beb enyn gwithwynebiadau cyndyn, canys y mae yn hysbys ddigon fod gan bob math o gowm- niau, megis yr eiddo darllawyr, ffyrdd haiarn, llongau, mwngloddiau, &c., eu cynrychiolwyr yn y ddau Dy yn ffodus y mae cydwybod gwlad yn gryf ar y pwnc unwaith y goleuir yr etholwyr ar y ewes. tiwn darfyddai am hoedl SeneddoI hunan- geiswy yn y fan. Y Gyllideb. Noson o lawen chwedl oedd I nos Iau. Dadth Canghellydd v Trrsnrlys a'i Gyllideb i I mewn. Cydnabyddodd yn fuan yn ei araith mai blwyddyn oludog a fu y flwyddyn ar ei hyd. Derbyniodd y Llywodraeth fwy o gyllid 'nag erioed o'r blaen, a threuliodd ychwaneg ar dymor o heddweh nag a wnaeth ar un eyfnod blaenorol yn ei hanes. Cyf- eiriodd at y ffaith ddifrif >1 fod y treuliau yn myned ar gynydd o hyd fo 1 treth yr inewm yn wyth geiidog y bunt ar gvfiiod o heddwoh fod toll eiddo'r marw wedi ei godi i'r pwynt uchaf. Rhydd y t ilfvriad a ganlyn syniad gweddol glir am brif ffigyrau y Gyllideb: Amcangyfrif 1S95-0. Cyllid £ 90,162,000 Traul 95,981,000 Enill clir £ 181,000 Cyllid £101,974,000 T.aul 97,764,000 E.ill clir 4,21'),000 Yr Elw a'r Djfnyddir yr e1.v mewn jtoddy rhan ar y llmgi'i rhyful u dufnvddir adeiledir. Arf ethir gwario ef. £ 14 040 000 ir y rh ji hyn. Y Diylel Wlidol. E'1rm hf 189,3 Talwyd yn 1895-6 8 134,001) E irill 1 if, 1895 652,026 000 A mcangyfrif 1896-7. C yllid tioi 11 "i 0011) Traul 100 047,0 i0 Enill Clir 1,708,000 Jt vna Y Cviehellydd dri cynniar1 fel hvn Cyf lewidiidyn r<holl y tir xioo,ooo E iodd er lliniaru irethi amaothwyr 975 010 Y"gafnha" toil 11\1nil:ll1 a bAn dd dref-L y bon- defig,lctl:1 200,000 1,275,000 E till Ciir ••• 433,000 O'r uchod telir go'ynioi y MMar Addysg newydd. Meaur Tir yr Iwerddon. Mr Gerald BlfoUT yw ei awdwr. Mesur at roddi arian yn llogellau tir-arglwyddi ydyw. Yn ngeiriau Mr Balfour, er gwneyd pryn- iant yn fwy denindol." Y mae benthyg i gael ei thalu mewn naw mlynedd a deugain. Wrth reswm rhed yr ardreth yn gyfochrog a'r tiliad. Ac byd yn oed pe y uiethid a thalu o fewn yr adeg benodedig, nid yw yr amaethwr i golli ei fferm. Yr iachawdwriaeth Doriaidd, megis yr un Ryddfrydig, yw gwneyd y Gwyddelod yn genedl o dir-berchenogion. Bu hon yn athrawiaeth wrthodedig am dymor maith, ond rhaid ei chredu. Dadl yr aelodau Gwyddelig yw fod yr ardreth gvfreithiol yu llawer rhy uchel, ac o ganlyniad fod pris y pryniant yn or-uchel. Eu g vaith hwy fydd tynu y swm:i lawr. Heblaw hyny,ni fynant wrandaw ar ddim os na foddlona y tir- arodwyddi i gydnabod fod yr holl welliantau a wnaeth y tenantiaid ar y tir a'u bi ar 1850 i gael ei gyfrif fel eiddo'r tenantiaid. Y mae'r mesnr yn cydnabod byn, ond yn rhoddi yr awdurdod i'r barnwyr i bender- fynu rhwng meistr a thenant. Ni fyn yr aelodau na Mr Morley mo hyny, h -b ei gael yn ffurf cyfraith. Rlioddant bwys ar y ffaith fod y gyfraith yn edrych ar bob gwell- iant o eiddo'r tenant, poed gynyrch llafur nell arian, yn eiddo pendant iddo ef dros byth, os na phrynir ef am ei lawr werth arianol gan y meistr tir. Di'm fod gwaith adlunio mawr ar y mesur. Proffesa y Gwyddelod ei ganmol; yn wir, ofnant i'r Llywodraeth ei dynu yn ol; ar yr un pryd, eu penderfyr.iad hwy yw ei gyferthnu yn y pwyllgor.

FFRWYDKIAD MEWN GLOF A. i Cymerodd ffrwydriad difrifol le mewn glofa, tua chwe milldir o dref Durham, nos Lun. Ar ol i'r ffrwydriad gym >rvd lie aeth y gwaith ar dan. Un ar bugain o bersonau adgyweirwyr gan mwyaf—oedd yn y pwll ar y pryd, a gwnaed pob ymdrech i'w gwaredu, ond pump yn unig allwyd gael i'r lga yn fyw, Aeth parti ymchwiliadol i lawT: i'r lofa, a chafwyd fod y gwaith wedi ei niweidio yn ddirfawr. Pump o gyrff god- # wyd i fyny hyd yn hyn, ac felly y mae ) chwech yn aros yn y pwll. Ychydig o oleuni y mae'r rhai a waredwyd yn eu dafla ar y trychineb. Pe digwyddasai'r anffawd rhyw ddwy awr yn gyrt, p-in oedd tua dau gant o ddynion a bechgyn i lawr, sicr yw y beasai'r nifer o fywydau wedi eu colli pawer mwy. Dydd Llun yr oedd Mr Burt, A.S., wrth anerch cyfarfod o'r glowyr yn eu llor- gyfarch ar y ffaith fod glofeydd Durham ers cymaint o flynyddau mor glir oddiwrth dam. weiniau difrifol. Erbyn nos Sul, yr oedd ugain o gyrph wedi eu codi o'r loh, a dywedir nad oes ychwaneg yno. Gan hyny y mae gwaith yr achubwyr wedi ei orffen. Dygwyd y chwech olaf i'r lan brydnawn Sul, ac yr aedd corph un yn y fath gyflwr fel y bu raid ei gladdu yr un noson. Gwelwyd arth Rwsiaidd yn rhydd ac yn cerdded hyd y lleoedd unig heb fod yn mhell o ardal Dyffryn Ardudwy yr wythnos I ddiweddaf. Ni wyddai neb o ba le y I daethai.

TAN GER ABERYSTWYTH. I i GER AmmYSTWr'rU. I Yn bwyr nos Litu derbyniwvdpe'Iebyr yn Ahprystwyth fod tan wedi tori allan yn mhal as Mr J. "Loxlale, Llanilart, mab-yn- ngliyfraitti Rn Prys" Pryse, Cychwynodd v tanddiffoddwyr yno yn mhen llai na chwarter awr, Gwnaed cryn ddinystr, oud Ilwyddwyd i arbed y rbtln bwysicaf o'r

CROhSUOKLlO DYNION. Mewn cwm hwel yn nghanol mynyddoedd y Santa Rita, Deheubarth Arizona, cymer cneshoeJiad le bob Gwener y Grog.ith. Rhydd aelod o frawdoliaeth grefyddol ei bun i fyny yn wirfoddj!. M wedi mJIwl drwy banyd crenlawn, h?olir ef ar groes, a midewir ef ynn i jf<rw^

WRPHWYAEI'H V TRWY- I DUEDAU. Erbyn hyn dewiswyd yr oil o aelodau y ddirprwyMthfrenhiMlaridn-drychifewn i'r fasnach foddwol. Gwneir hwy i tynyo wyth o bleidwyr dirwest wyth o eynj-V jli- ioiwyr y f^snanh, ac wyth 44 annihleidioi. Cvnhelir eisteddiad rhasbarotoawlyr wyth- nos bon. Bernir y cymer o dair i suth mlynedd cyu y byddant wedi cwb'.hiu eu ewaitb.

MWNWYR Y UOULtil) )• Cvnhaliwyd cyfarfod Pwyllgor Cvngrair Mwnwyr Gogledd Cyinrij yu Ngwrecsam ddvdd Linn, Mr John Bowon, Hifod, yn' Uywvddu. Gyda golwg ar IVsir y Rwrdd Cymodi svdd yn awr o fltc-n y Sened 1, pendorfynwyd na fyddis yn ptyr. ied yr un bwrdd yn foddhaol, os na fydd gand,lo awdurdod cyfraith i sicrhau safon cyflog isaf. Pasiwyd mai am chwe P.1: yn unigy rhoddir arian streic, ac os na f> 11 yr anghydwelediad ar ben yr adeg hon >, fid pob achos i gael ei ystyried ar ei deily, gbd ei hun.

TWYLWR L. & N. W I Yn Rhyl cyhuddwvd Geirge Howes, Dinbych, o deithio o Aber i Phyl heb dalu ei gludiad, gycb'r bwriad o dwyllo cwmni'r rheilffordd. Wedi holi yn ngorsaf Bmgor pa bryd yr oedd tren Rhyl yn cychwyn, cododd docyn i Aber. Dilynwyd ef gfln un o weision y rheilffordd, ac aeth y c ircharor yr, miaen i Rhyl. Yoo, heb fy id a'lau o'r orsaf, aeth i dren Dinbych. a phan g'sIH y tocynau yn Nlirefnant dywedodd mai o Rnvl yn unigyr oeld wedi teithio,thalodd y clud- iad o Rhyl i D linbyeb. Pan gyrhaeldwyd y lIe olaf aeth y swyddog o Fangor ato, -in ei syhuddo o deithio o Aber i lihyl heb d ilu. Addefai yn awr fod hyny yn wir, ac fod yu ddrwg gunddo. Wedi gwario mwy o arianyn Mangor nag a fwriadai yr ydoedd, a chvn- ygiodd yr arian i'r swyddog pan oedd yn Ninbych. Dir.vywyd ef i 10s a 17s 6c o Q'l)st16u.

ELUSESAU HASQE\Sl. Cynhaliodd Mr T. E. Morris vuic'iwil- iad i Alusenau y pUyf uchod ddydd Mercher. Yr elusen gyntaf yr ymwnaed a Iii ydoedd 1111 o oOp a adawyd gan Mrs Jane Roberts, Hoseiuount, Caergybi, i'r rheithor a'r war- deiiiaid yn 1875. I)ywedai y Parch Canon Williams mai yr arferiid cyn iddo er fyn.'d i Llangefni yd- oedd gdw goydaz un o\ wardeniaid a chodi swin o'r Banc i'w IHUU. Y SWUl oedd yu awr yn aros ydoedd £ 21 4s 3c. Daeth ef i'r lie yn 1887. Nid oedd cyfrifon yn cael eu eadw ar wahan i gyfrif y itane. B>ddai ef yn penodi YmneilMuwr i'w gyurychiuli ef yn nglyn a dosbarthiid yr arian. Y Dirprwywr: A fyddai y warden arall yn gwybod y byddai yr arian y i c iel ei godi o'r Banc ? Canon William': Yr oe,id Y IH'th ya ddigon hysbys trwy y draf fel ag y gillai wyood. Y I)irrrwyur: Ond a fydd,,ch cliwi yii anfon i'w hvsbysu r Canon Williams a ddywedai ra fyddai, ond yr oedd y peth yn dligon hysbys iddo wybod, ac yr oedd pobpetn wedi myned yu mlllen yo esmwyth hyd n, s i Dr Williams ytnvryd. Mewn atebiad i Dr E. Williams, dywedai Canon Williams ei fod ef wedi cllel ar ddeall fod ei r igflaenydd, y Pdreh Htnry Owen, wedi rhami peth o'r arian. Dr Williams: Ai nil yn mhen y 15 mis ar ol i Canon Willi mis ddvfod yma y gwnaed y rhaniad cyntaf ? Canon Williams Yr wyf yn teimlo yn sier na,i yw hynyna yn gywir. Dr Williams: Pa fodd yr oedd Canon Williams yn disgwyl i mi wybod am y rhan- iad ? Canon Williams a ddywedai fod D' Wil- l'amsyu ddigon cyfeTgir a Mr Hughes, y Ship, y warden arall, a gallasai w/bod. Ymddangosai yn anaihosibl iddo ef i\ arian gael eu rhanu beb iddo wybod. Sylwai y Dirprwywr fod yr arian w^di en gadael i'r rheithior a'r wardeniaid, ac telly dvlnsii y ddau glel rh/budd ynghylch y rhaniad. Dr Evan William, U, II., a roddai dyst- iolaeth fel un o'r wardeniiid. Dywedti mai y SWill a dal«ryd i'r Banc yn Mbefin, 1870, ar ol talu y legacy duty ydoedd £45, ae mai yn Rhagfyr, 1878, y tyuwyd peth allan gvntaf. Y cyfans'vm a dynwyd allan ydoedd £ 12 1 j, 2c, ae yr oedd yu ngweddill £ 21 4s 3c cydrhwng y llog. Yr oedd Canon Williams a Mr Huglvs wedi codi yr aria ar wahanol adegiu heb iddo ef fod yn gvybol hyd ar ol hvny, a Mr Hughes yn arwyddo drosto ei hun s'i gyd-ymddiriedolwyr, tra nad oedd ef (Dr Williams) wedi rhoddi can- iatad i hyny. Yn 1887 yr oeld ef (Dr Williams) wedi aTwy ldo g}nt If, Yr oedd ef wedi bod yn pwyso ar Canon Williams i'w hysbysu i bwy yr oeid yr arian wedi eu rhanu, oad wedi methu cael gauddo ddyweyd. Canon Williams a ddyvedai nad oedd ganddo ef ddim i'w wneyd a'r ffiith fod Mr Hughes yn arwyddo drosto ei hUll a'i gyd- ymddiriedolwyr. Gan gynted ag y oafodd ef wyb:)d fod Dr Williams ya anfoddlawn iddynt godi yr arian, yr oed I ef wedi anfon bob tro i ofyn iddo arwyddo. Aethpwyd yn ml ten gyda'r ymchwiliad » berthynas i elnsenau er aill.

I Amlwch. CYNGHP,RDD. -Nos Feroher,yn yr Assembly Rooms, cynhaliwyd cyngherdd chwaethus, dan lywyddiaeth y Cynghorwr O. E. Jones, Ty'nyrheol, ac arweiniad Cadfan, y bardd coronog. Cymerwyd rhan ynddo gan y Misses Sidney a Polly Williams, Beaumaris Mrs Ellis, Lerpwl (yr hon a ymddangosodd ar y llwyfan mewn diwyg Indiaidd); Miss Ada Evans, Lerpwl; a Mr T. C. Jones, Dinbych. Cafwyd unawd ar y cornet hefyd gan Mr R. Gussey, baker. Chwareuid y berdoneg gan Miss M. J. Phillips, Port. Yr oedd (latganiadma y Misies Williams y tu hwnt i ddim a wrandawsom er's amser, ac encoriwyd hwy bob tro. Yr oedd elw y cyngherdd yn myned tuag at yr achos Wes- leyaidd yn v dref