Y Genedl Gymreig

V MDD1S W1' DDI Ai) 11VVFA MOX. Mao tymhor Hwfa Mon wedi d'od i ben I fel gweinidog eglwysi Annibynol Llaugollen a Threfor. Nos Sabboth diweddaf traddod- odd ei brcgeth ymadawol i gynulleidfa luosog.

I I Cyrlmeddodd Jabez Balfour i Lundain ddydd LInn. a dvgwyd ef o flaen y llys yn- adol yn Bow Street., Ar ol gwrando tyst- iolaeth yr Arolygydd Froest, o'r modd y cymerodd y carcharor i'r ddalfa, gohiriwyd y pravvf hyd ddydd lati. Dyftd Ian cymer- odd cryn ymgiprys le o bcrthynas i'r wys y e.ynierwyd Jabez i'r ddalfa. Yna agorwyd yr achos yn ffurftol gan Mr Charles Mathews, yr hwn a aeth i mewn yn fanwl i'r cyhudd- ladau, ac yaa gohiriwyd hyd ddydd LluD.

AFLONYDDU AR DY'R IJYFF-I REtHN. Yn ystod y ddadl ddydd Mercher ar y Mesur i ddiddymu y Ddeddf Orfodol yn yr Iwerddon, cododd un o'r dieithriaid yn Nhy'r Cyffredin ar ei draed, gall waeddi, F0'm galwyd yn llofrudd yn y Ty hwn, ac yr wyf wedi d'od yma i ddyweyd ond ni ohafodd ddywoyd yr un gair arall, gan i ddau neii dri 0 swyddogion ruthro i'w war, a myned ag ef allan. Erbyn edrycb, O'Donnovan Rossa, hen arwainydd y Ffen- iaid, oedd yr aflonyddwr. Yn yr America y bu'r dyn hwn er's blynyddau yn chwytha bygythion erbyn hyn daeth yn ol i'r wlad hon, a bwriada fyned ar daith i ddarlithio, a chredai y buasai yn cael "hVRbysiad" rhft'^orol po tuflid ef am dymor i'r Twr. Yn hyn fe'i siomir, gan mai yr holl gosp » gaiff fydd ei atal i fyned byth mwy i Dy'r Cyff- redin.

DvfFryn Nantlte. I Eisteddfod Iau y I)YRtHLVFA,BL. mite y se"y(i I 'i;ta blynyddol uchod yn parhau i enill tir.ac argoelir y ceir e»steldfod eleni et,) na fu.mo'i bath ei's taltn. Y mae rhifedi yr ymgeiswyr ar y pynciau Uenyddol yn fawr iawn, a'r cystadleuwyr yn yr adran gerddorol yn fwy nag arioed. Diau y bydd yma. dynu torco galed rhwng y gwahanol !0rau. Ite V byàtl y cyfarfodydd am elen t?wn mor ddyddorol ag y mMnt wo?t nwo ffwbl.— D'llfninwr.  ?Yrnjt?O ??URIAtD 0 LADRATA PUNT, Yn Llys yr Ynadon Sirnl, Caernarfon, dydd Sadwrn, cyhuddlVyrl dau qrwydyn o larlratfl. punt, Yn ol y dystiolaeth 0 blaid yr erlyniad ymddongys i fachgen byehan golli V bunt yn yr heol, a th.? yr oedd yn chw?o d?i d.eth y diffynyddion ?'b'o g wel wyd un obonynt yn oodi ???th.?t ?y. Pan ddaliwyd hwy gan heddgeidwad cafwyd y wm hwn yn eu meddiant. Dy- wedai y diffynyddion eu bod yn ddieuog, 1\0 mai codi cvllell a ddarfu iddynt.-Gan fad peth amheuaeth ynglyn a r achos gollyng- r ) Y BN;RDD YS(I()L.-Yn nghyfarfo(I di- I weddafy bwrdd uchod, dan lywvdrliaeth Dr R. Jones Roberts, darllenwvd llythyr oddi- wrth y Parch J. Machreth Kees yn ymddi- swyddo fel aelod O'1l Bwrdd oherwydd ei fod yn symurl i Lundain. Gofi bai y Cadenydd fod amgylchiadau yn gorfodi i Mr Rees vmadnel o'r symydogaeth, vn neillduol pan ffofid ei wasanaetb rhagorol yn nglYD ag addysg elfenol yn y plwyf, so yn wir m-.wn cysylltiad hor) achos fuasw yn tueddu i hyrwvddo addvsgyn rays-leiientydy plwyf. Gan hyny nid mater bychan oedd i blwyf Llanllyfni golli gwasanaeth boneddwr mor alluog a Mr Rees. Dymunai fod cofnodiad i gael ei wneyd fod vr ymddiswyddiad wedi ei dderbvn gyda gofirl dwfll. BuDU-GYNOnEKDD. -(*,ynbal iwy(I budd- gyngherctd llwyddianus yn Assembly Kooms Talisarn, nos Wener. amcan yr hwn ydoedd cynorthwyo Mr John Griffith Jones, Bryn- derwen, yn ei hirfaith wseledd, Llanwyd y 1 gadair gan y Cynghorydd T. Robinson, PIttS Tan'rallt, ae arweimd gan Mr Owen Haftif, Llys Madosr. Y dadgeimaid oedd- yntMrs Henderson Jones, Mra Sarah, Miss Jane Williams, Miss Sarah, Mn Alexander Henderson, Richard Lloyd, J. W. Jones, yn orlcl tm dilyn ar yr harmonium gan Mr K. H Owen. Yn ychwanegol at y rhai a en- wvd rhoddodd y Nantlle Vale Brass Band (dan arweiniad Mr J. Sarah), yn nghydar .string Baud (dan arweiniad Mr Hugh Jones), eu gwasanaeth yn y cyngherdd. Llawen genym ddeall i arrangemeiit em cerddor ieuanc gobeithiol, Mr R. H. Owen, ar Sandou," pa un a chwareuwyd mor feistrolgar gan y String Band, gael cymeradwyaeth deilwng gan y gynulleidfa. Yr un modd hefyd am ddadgamad Mr Henderson Jones o'r gan newydd, "Hen Gadair Freichiau fy Nhad eiddo Mr John J. Owen. Y mae y cyfansoddwyr leuauic byn, yn feibion i awdwr Deigryn ar Fedd fy Mam," ac wedi etifeddu talent, eu tad. Y mae clod yn ddyledus i'r pwyllgor am ei weithgarweb, ac yu neillduol i'w ysgnfen- ydd, Mr Richard H. Williams. Cyfranodd Mr J. Robinson, Y.H. y swm o lp Is. &'r cadeirydd y swm o 10s tic tuag at amcan y cyngherdd. Yr enillydd ar yr unrhyw adroddiad ydoedd Mr W. W. Jones, Gam Ddolbenmaen.

I FICER NEWYDD CAERGYBI. L.??'L?' ?"y" y diweddar I 'g-4"1- ?Iliyr dd Nghaergybi ?ydd y •rch Uewe'- T?n.?. M.A., is-bnf- athrtwCoIegyrie?.Rhyjyc?. Rhodd y Coleg ydyw y fywot.?th.

ETHOUAD WARWICK. Hysbysir mai dydd Mawrth, wythnos i heddyw, y cymer yr etholiad ie ymll. Yr Henadur Duckworth (R.) a Mr A. Lyttleton (u.) yoyntyr ymgeiswyr.

ETHOLIAD DWVRAi.S DORSET- Heddyw (dydd Jilawrth) ydyw diwrnod pleidJoisio yn y lie hwn. Mr W Oùd Homer (A.) a'r Cyrnol Williams (T.) ydyut yr uuig ymgeiswyr ar y maes.

BONtDi»VR" vLiiDD. Dirwywyd boneddwr o'r euw Sheridan yn Dorchester dyild Sadwrn i op a'r costau lOW greulondeb at geffyl. llysbysid fod Sheridan wedi gyiu y celfyl ormod, u. thra yr oedd yu ei guru yn giaidd i'w yrll adref syrthiodd y cetlyl yn farw.

Portlmcthwy. LhvydJodd Mr M. C. C. Hughes, un o ddisgyblion y Parch Cynffig Davies, M.A., i enill First Class Honours mewn athroniaeth feddvliol au uwchanianeg yn Mhrifathrofa I Dublin.

Y ffordd fwyaf effeithiol i gymeryd Cod Liver Oil ydyw yu y ffurf o Scott's Emulsion, jaham na chymerwch ef yu y ffordd oreu ? Y mae Scott's Emulsion yn hawdd i'w gy- meryd, ac yn ysgafn ar yr ystumog.

Portlmindog. I Y GwtKFODDOLWjK. Dydd Radwrn, cafwyd tywydd ardderchog, a chymerwyd mantais o hono gan gwmni y gwirfoddolwyr i fyned a l lati aui fgr -? irfddol yr i fyned allan am ffug-ryfel (sham fiht). Aeth un adran, 0 dan Lieutenant J. R. Prichard, gyda'r tren un i Dalsarnau, tra yr aeth y gweddill, o dan Lieuteuant C, E. Breese, gyda'r tren ddau i'r Penrhyn i gadw'r adran gyntaf rhag cymeryd y dref hono a diweddu einioes ei lluaws drigolion. Oddeutu pedwar o'r gloch cyrhaeddodd y aewydd fod ohwech o gwmni Mr Breese wedi cael eu cymeryd yn garchMorun yn agos i Maentwrog gan barti o dan gy- farwyddyd Sergeant John Humphreys, tra yr ydoedd parti Corporal Simeon Thomas wedi eymeryd pedwar arall. Ar ol hyn daeth holl gwmni Lieutenant Prichard i lawr at y Penrhyn ar hyd llinell y Festiniog Railway, a (laethant- i wrthdarawiad ag adran Lieutenant Breese yn ngorsaf Penybwlch. Bu vmladdfa dost, ond liwyddodd y gelyn yn ei ymdrechion, a chymerwyd y Penrhyn. Ar ol y awbl cafwyd gwledd yn y Griffin Hotel, ac ymdeithiwyd adref. Yr oedd golwg flin iawn ar y cwbl, ond eto yr oedd pawb wedi mwynbau y diwrnod. Aeth llawer o bobl i fyny i'r Penrhyn, ond gan fod y gelyn yn cadw gymaint yn y coed; nid oedd yn hawdd iawn deall y symudisdau., Marwolaeth Cadben Robert Jones, C. E. SPOONER.Dydd Llun cyrhaedd- odd v newydd prnddaidd am farwolaeth y Cadben Jones. Yinddengys fod y Hong yn dyfod o Stettin, ac fod ganddi Iwyth o goed ar y dec. Tra yr oedd yn y North Sea cod- odd yn awel o wynt, ac wrth gerdded ar hyd y dec collodd Cadben Jones ei draed oddi- tano a syrthiodd gan daro ei wegil. Yr oodd hyn oddentu chwech o'r gloch ddydd Ian, a bu fyw hyd foreu Gwener, ond ni ddywedodd un gair. Galwodd y llone yn Dover,s daethpwyd a chorphlyrjymadawedig i'r lan, o ba le y daethpwyd ag ef adief ddydd Meroher diweddaf. Cymerodd yr angladd, yr own oedd yn un iiuosog, le ddydd Gwener. Claddwyd yn Maen- twrog. Y mae cydymdeimlad cyffredinol gyda Mrs Jones a'i phlant yn eu trallod chwerw. Yr oedd Cadben Jones yn adna- byddus iawn yma, ya cael ei barchu yn fawr gau y rhai a'i badwaenai. Abermaw. I CrFARFOD CvnoEDDTJS.—AOS Ian, cyn- haliodd adodau y Cyngor DIneaig gyfarfud cyhoeMut yo Y8oldy y Bwrdd, i'r dybeu o anerch y trethd?wyr, a gMod ger eu bron grynhodeb o sefyllfa an?uf)! y dref. PM- iwyd yn unfrydol bleidleis o ymddiriedaeth yn y Cyngor Dinesig. Nid wyf yn gwybod i bleidlais fel hon gael ei phasio erioed o'r blaen yn yr Abermaw. Cynoor Dinesio.—Cynhaliwyd cyfarfod gohiriedig o'r Cyngor ddydd Gwener, i ym- drin a materion arianol a chyfreithiol, ac i ymgynghori a Mr. W. J. Parry.

IlINDEB Y CHWARELWYE A'R t TWLPUD UYiiitElU. I A yw'r Chwarelwyr yn rhy Grefyddol? I [AT OLTOTDD "y GENEDL. Syb,—Yn eich adroddiad o gyfarfod blynyddol yr Uodeb uchod gwelir i'r llyw- ydd ddweyd yr ymadroddion cBl)tynol,- "Y ffaith oedd nad oeddynt hwy, fel chwar- elwyr, yn iach ar gwestiwn llafur, Yr oeddynt yn rhy grefyddol i fod yn ifleh, Nid oedd pregethu eu pwlpudau mewn cyd- ymdeimlad à. gwerin Cymru. Nid oeddynt yn pregethu bywyd betirtyddiol., GWllai Ciist hyny. DysgiiEfpa fodd yr oedd y bobl i fyw. Y dyddiau hyn nid oedd hyn yn oael ei wnoyd." Dim fod Mr Jenkins yn credu yr hyn a ddywedodd ond carem gael gwybod-ganddo ar ba sail neu seiliau y gwna yr haeriadau (a) Nad ydyw pwlpud Oymru mewn cydymdeimlad a'r warin; ac (b) Nad ydyw yn dysgu i bobl pa fodd i fyw." Byddai yn ddymunol iddo roddi mwy o oleuni ar y cwostaynau hyn, fel y gallo Mr I Jenkins argyhoeddi ei gyd-chwarelwyr it li gydwladwyr eu bod yn cyfeiliorni trwy fod yn rhy grefy.1dol," ac yn cefnogi gweinid- ogaeth sydd heb gydymdeimlad a hwy.—Yr I eiddoch, Gweeinwk.

I ETHOLiAW WvLWOimi Dydd Gwener Pnwyd C'yrnol J. Reade (11.). Mr G. Lansbery (Llafurl, ftnf, J. Bailey (T", fel ymgwwyr am y sedd uchod. Alleiiyw (dydd Mawrth) y cynvr vr nthuHud le.

I CREUL0\i)EItAU ARMENIA. Cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn Neuadd St. James, Llundnin, nos Fawrth, i brotestio yn erbyn y creulonderau arswydus at Grist- ionogion Armenia. Llywyddwyd gan (y Due Argyll, ac yn mhlith y siaradwyr yr oedd Esgob Henffordd, y Proffeswr Story, Arglwydd Faer Lerpwl, yr Arglwydde.s Henry Somerset, Mr F. S. Stevenson, A.S., y Canon M'CoIl a'r Canon Wilberforce, yn nghydag Esgob Llanelwy. Darllenwyd llythyr oddiwith Mr Gladstone yn gofi lio nas gallai fod yn bresenol oherwydd rhes- ymau digonol Gofidiai woled Twrci yn benderfynol i ddiuystrio ei hun. Ni ddylid rhoddi unrhyw bwy.s ar ei haddewidion. Yr oedd yn rhaid detnyddio moddion moesol, neu os na wnai hyn, foddion eraill i sicrhuu Bit chyuiorai v !,¡f,]¡ beth le etc.

CYNGOR DOSBARTH GWVRFAt. Cynhaliwyd cyfarfod blvnyddol y C.vngcr hwn ddydd lSadwl'n.-Ail-etholwyti 'Jr J. O. Hughes, Cae Hoerloii, Llaurug, yn gadeir; ydd, a Mr T. W. Williams, Penvgroes, yn is-gadeirydd.—Ni wnaod unrhvw gvfnewid- iad yn nghyfansoddiad y gwahanol bwyll- gorau. CytWlaledd y nm-wo!Mthtu o fewn y dosbarth yu ystod y mis diweddaf ydoedd 22'8 y fil. Hyrbysodd Mr Parry (yr Arol- ygydd Iechydol) mai pedwar achos o glefydau heintus a hysbyswyd yn ystod mis Ebrill, neu leihad o bump ar y mis blaenorol. —Cyflwynodd yr Arolygydd gynllun, vn unol ag argymhellion Dr Frasor, er ata'1 i Lyn Q.iellyn gael ei amhuro gan fudreddi carthffosydd Rhyd-ddu, Snowdon Ranger, &e. -Cyfarwydd%vyd Mr Parry i wneyd acu- cangyfaif o'r draul 0 gario allan y gwell- i iantau angenrheidiol yn nosbarth Gvvyrfai, a'i gyfl wyrjo i'r Pwyllgor Iechydol, 11a rai a awdurdod wyd i gyflawni y gwaith yn ddi- oedi.—Cyflwynwyd y cwestiwn o godi cyf- log y clerc (Mr J. H. Thomas) i ystyriaeth gvfunol o Bwyllgorau y Prif-kyrld ae Arianol. Mae y gwaith. o'i gvfRrbynu a'r I hyn ydoedd dan yr hon Awdurdod Iechydol, pan basiwyd i dfilti y cyflog presenol yn 1875, yn llawer trymaeh, gan fod y gwaith I ynglyn a'r ffyrdd, &c., ar ol etholiad y I Cyngor Dosbarth, ynl ychwanegiad o'r newydd Hysbyswyd fod Cyngorau Llandwrog a Llanrug yn barod i weithredu fel pwyll<?orau plwyfol dan y Deddfau leohydol.-Ilown perthynas i gais Cyngor Plwyf Llanddeiniolen am sylw y Cyngor i fichos o anghydfod yn nglyn a llwybr sydd yn arwain 0 Benisa'rwaen trwy dir Trasywaen i gyfeiriad Ffynnon Cogill Arthur, cyfarwyddwyd y clerc i ateb y byddai i'r Cyngor Dosbarth ystyried y mater os yn angenrhoMiol wedi i'r Cyngor Plwyf dd'od i beudorfyniad ar y rtiater, Mown atebiad i Jythyr a dderbyniwyd oddi- wrth Mr Mostyn Roberts ar ran Mr Assheton Smith am ganiatad i nowid cwrs y ffordd sydd yn ar-&;n o'r Fachwen i Bryn'refail, "cyfarwyddwyd y clerc i'w bysbysu i orphen eu trefniadau yn gyntaf gyda'r Cyngor Plwyf.-Cydsyniwy i dderbyn dirprwy- aeth o Lanberis yn ughylch gwrthodiad y Cyngor i dderbyn eu heolydd preifat fel rhai plwyfol.—Gwrthodwyd eais Cyngor Plwyf Llanberis am gael cydweithredu gyda'r Cyngor Dosbafih gyda materion y ffyrdd.- Hysbyswyd y byddai yn angenrheidiol ( gwneyd call o 2,457p i gyfarfod costau y ffyrdd, y costau iechydol, a chostau ereill y I Cyogor am y ffwyddyn yn terfynu Mawrth, 18S6* Golygai hyn dreth o ofc, yr hyn sydd ychydig yn llai na'r fl wyddyu o'r blaen, a chymeryd y costaii iechydol i'r cwestiwn. Cynwysai y call, hefyd, y symiau oodd yn ddylcdus i Then arolygwyr y ffyrdd. Yr oedd peth arian mewu llaw ar y cyfrif di- weddaf yn ffafr rhai o'r plwyfi, a gwnelai hyny y dreth, o angenrheidrwydd, yn llai ar y plwyfi hyny. Mwy na byny, yr oedd- ynt yn codi un ran o chwech, sef tua 60p, mewn llaw fel arian i weithio a hwy.—Mab- wysiadwyd y dreth, yr hon a delir ar ddwy waith.—Mewn perthynas i gais Cwmui Dwfr a Nwy, Llanberis, amirebeb orfodol, darllenwyd llythyr oddiwrth Fwrdd y Llywodraeth Leol yn datgan y farn nad oedd gan y Cyngor Dosbarth awdurdod cyf- reithiol i wrthwynebu yr archeb; ond galwant sylw at ddyfarniad yr Uchel Lys- oedd, pa rai oedd 8'U tuedd tuagat bender- fynu fod gan awdurdodau lleol hawl i wrth- wynebu amcamon gwrthwynebol i'w budd- iant mewn biliau yn y Senedd. Nid oeddynt yn arfer rhanu plwyfi fel bo y rhanau hyny oodd oddifewn cyrhaedd cyflenwad dwfr yn unig i ddwyn y draul, oblegid gallai yr holl gostau, fel rheol, gael do had-dalu fel rhenti gan y rhai fyddont yn gwneyd defnydd o'r dwfr, Byddent yn barod i ystyried y cais am wneyd y costau yn rhai arbenig ar blwyf Llanberis pan. y eawsent weled y mesur; ond awgrymant fod llais y Cynghor Plwyfol i'w gymeryd cyn inyned i gostau mawrion, fel bydd raid, os gwrthwynebidy niesur yn y Senedd.—Uyflwynwyd y llythyr i'r pwyllgor arbenig a benodwyd i gymeryd gofal o'r mater o'r blaen.

Bu agos i dair 0 ferched ienaiuc foddi yn Sydney, ger Caerloyw. Aethant i ben craig pn oedd y llanw allan. Daliwyd hwy gan y mor, Be yr oedd y dwfr at eu gyddfau pan achubwyd hwy.

AS?T>r>ANG"SFA GEFFVL4U Y I SULGWYN yw NGHAER- NARFON. [AT OLYGYDD Y oESEnt."] I Syk,—Er mwyn osgoi siomient i'r sawl a fwriadant arddangos ceffylau, &(! yn yr arddangosfa uchod yn y Pavilion, Caer- narfon. Llun y Sulgwvn, caniitowcli i mi goffa iddynt mai dydd Llun nesaf, yr 20fed o Fai, ydyw y diwrnod olaf i dderbyn enwan. Yr wyi yn y gorphenol wedi bod dan rwyman i wrihod llawer o geffylau rhafjorol, oherwydd esgeulusdra eu perchenogion i entn) yn brydton. Na chymered hyn le eleni. Danfonir rhestr y gwobrau a phob iuanylion yn rhad ondymofyn a'r Y sgriien- ydd. Yr eiddoch, DAN BUYS. Bodgwynedd, Cmr¡rfon. DAN RUys. I

llanberis. 1 1, I Nos Iau cynhaliwyd un o'r cyngneruaau mwyaf llwyddianus a gvnbaliwyd yma, ya y Concert Hall. Y, llywydd oedd Mr F. Turner. Yr oedd gwasanaeth Miss Bouflers, o Lerpwl, wedi ei sicrhau, a gwnaoth ei rhau yn rhagorol. Hefyd, gwas- anaethwyd gan Mri Cefui Jones, Jonah W. Owen, T. Padarn Roberts, R. Williams, Ap Glaslyn, ac ereill. Vr oedd yr adeilad yn orlawn. Yr oedd yr elw yn myuod at gael offerynau newyddion i'r seindorf. Yn hwyr nos Fercher ymoUyngodd darn fawr o graig yn chwarel Dinorwig, gau gladdu amryw o fargeinion, ond y mae ya dd i mti yn y nos y digwyddodd, nell diameu y buasai nr y w wedi eu lladd. Cylchwyl LENYDDOL Y Methodist- iaid. -Fel yr ydym wedi crybwyll ya ddi- wsddar, ni fu y gylehwyl drliwerldaf mor a'r blaenorol, a'r unig reswm svdd am hyny yw, ditiyg set a "•weithgarweh, Y m e y gylehwyl hon wedi bod vn enwog a llwyddianus am flynyddofedd, pan oedd uiideb yn bodoli rhwng yr oil o eglwysi y Method,st.aid yma. Tair blynedd yn ol torodd Capei Couh yr ulldeb, felly y milA Gorphwysia, 1 reswylfa, a'r Clegir we,li ei chynal am ddwy tiynedd, ond y mae yn dilrwg genym ddweyJ fod Preswvlfa a'r Clogiv wedi sofyll yn erbyu cael cyfarfod eto. Felly nid oes ond Gor- phwysfti yn sefyll, ac y mae y cyfeiluon yno yn bwriadu ei cfcadw i fyny. Gresya na wneid ymdrech i gael undeb eto ynzlyn a r gorchwvl. Y lilac yn dda geisym weled y Gymanfa Ysgolion wedi do'd 1 u plith eto, ac y mae rhagolygon am gytarfodydd rhaonrol.

NTAUS TiN. Mewn trengholiad yu Eastbrook, Sussex, hysbyswyd tod marwolaeth boueddiges i'w briodoli i ddefnyddio staus tyu, yr ÍlWIlIlo wasgai ar ei chalon.

DARWAIN I DREN FltENllINOL. Torodd y cyplau rhwng dau gerbyd yn y treu y teithiai brenin a brenhines I tali ynddi uos Lun. Yn ffodus Did aeth y cerbydau oddiar y llinell, ac ni auafwyd neb.

MARWOLAETH ARSWYDIS. Fel yr oedd gwas ffarm, yu Lanark, dydd Sadwru, yu gwoithio yn y maes yn rowlio yd, aeth i mown i'r rowler i roddi oil iddo. Ond cychwynodd y ceffyl, a gwasg- wyd y dyn ieuanc wor dost fei y bu farw yn mhen ychydig fynudau.

DAMWAIN GLYNR110VWY Cyhnddiftd o Ddynladdiad. Yn Llys yr Ynadon Sirol, Caernarfon, ddydd Sadwrn, gerbron y Cadben Wynn Griffith 60 ynadou eraill, cyhuddwyd J, 0, Parry, Ceunant, Llanrug, o ddynladdiad. Cyfodai yr achos oddiar ddumwaiu a gymer- odd le yn Chwarel Glyurhouwy, Llauberis, yn mis Mawrth, pan y lladdwyd dyu ieuanc o'r enw Edward Follow, mown canlytiiad i ffrwydriad gelatiue. Ar ol gwrandawiad maith, traddodwyd y cyhuddedig i sefyll ei brawf yn y frawdlys nesaf. Gollynswyd of yn rhydd ar feiohniaeth. Ymddongys ad- roddiad llawn yn y Werin" ddydd Iau.

CYTHRWFL Yi CIIICIGO. Cymerodd streic le yn ngwaith dwr Illinois, Chicago, am na chai'r gweithwyr godiad yn Oil cytfogau. Cynhaiiai'r streic- wyr gyfarfod ddydd Mawrth, pryd y daeth yr heddgoiilwaid i'w chwalu. Aeth yn ym- laddfa ofnadwy, a defnyddiwyd arfau tan gan y ddwy blaid. Lladdwyd prif swyddog yr heddgeidwaid a thri o'i ddynion, a choll- odd amryw o'r streicwyr eu bywydau.

Y LLONG FWYAF IN Y JIYD. Wedi ei Hadeiladu yn Nshyinru. Brvdnawn Mercher, hyrddiwyd i'r mor yu Pembroke Dock y ltong ryfel Brydeinig, lieiwon." Rhedwyd cerbydau rhad o bob parth o Ddeheudir Cymru, ac yr oc id mil- oedd yn edrych ar yr olygfa. Darllenwyd gwasanaeth crefyddoi gan y Parch A. Nicholls, M.A., a bedyddiwyd y llong gan briod arolygydd y llong wneathurfa. Hon yw y llong fwyaf sydd yn awr yn nofio ar wynob y dwfr, a bydd yn ychwanegiad pwysig at lynges Prydain.

Darfu i ugain mil o bersonau yn ystod y flwyddyn ddiweddaf dalu ymwoliad a mangre genedigol Shakespere, ac yn eu plith yr oedd rhai yn perthyn i ddeugain o wahanoi genhedloedd. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE 0 Is 60 i 4s y pwys. Gan bob Grocers BAnNo POWDWR BORWICK. Goreu vn SttftNG fOWOWB BO)tWK;K. y Byd. ?i?Sa POWDWR BORWICK. &chu? ?A?Ko POWUWR MWVMK. 1, ??tH P8WDWR BOitWlCK <it?,m

LLOFRUDDIO OFFELILLID. Achoswyd cryn gynhwrf yn Itharis, ddydd Sadwrn, gan lotruddiaeth offeiriad o'r cnw Abhc de Broglia, btawd i'r Due de Broglie, gan ddynes o'r enw Aiuelot, aelod o'i gynulleidfa. Ymddengys fod synwyrau y wraig wodi drysu, a'i bod yu meddwl fod yr offeiriad wedi dweyd anwirerldllu am dani. Aeth ato i geisio gauddo dynu ei eiriau yn ol, a phan wrthododd ef tynodd allan lliw- ddryll a siethodd et bedair gwaith. Bu farw yn y fan.

I CYNGOU DuScdHR LLEYN. Cynhaliwyd cyfarfod y Cyugor ddydd Mercher yn MhwUheli, Mr J. T. Jones, Y.H., yn y gadair. Ail etholwyd Mr J. T. Jones yn gadeiryddam y flivyddyn ddyfodol, a Mr J. T. Roes yn is-gadoirydd. Bu cryn lawer o ymdrafodaeth yn nglyn a rhanu yr Highway District yn ddau, sef rhanbarth Lleyn ac un Eift mydd, a chael dau arolygwr ffyrdd, y ddau i fod hefyd yn alluog i wneyd gwaith Inspector of Nnsiance. Yr oedd rhai o'r aelodau dros adael pethau fel y maent, a chael un arolygwr; oud pasiwyd gyda mwy- afrif mawr i ranu y dosbarth yn ddau, ac fod hysbysiadau yn cael eu rho,ldi allan ar ol y cyfarfod nesaf am ddau ddyn prtfiadol i lanw y swyd(li. Pasiwyd hefyd fod y pwyllgor i gyfarfod ddydd Merchcr nesaf i benderfynu pa blwyfi fydd i wneyd i fyny y ddau ddosbarth. —Gwnaed sylw 0 gais o Lanengan yn nglyn a ffordd baiarn sydd yn croesi y ffordd fawr, ac yn arwaiu i chwarel gerllaw. PMiwyd fod y mater yn cael ei drosglwyddo i'r Cyngor Plwyf i edrych i mewn iddo.

I BWRDD Y GWARCHEIDWAID. Cynbaliwyd y cyfarfod arferol ddydd Mercher, Mr J. T. Jones, Pareiau, yn y gadair. Ar ol myned trwy y gwaith ffurfiol gwnaeth y clerc yn hysbys fed yr awdurdod- au yg Llundain wedi rhoddi eu caniatad i apwyntiad Dr Griffith yn swyddo," ineddyg- ol i ddosbarth Abererch, a Dr Rowlands i Lauaelhaiarn. Galwodd Mr R. Jones Evans, Llangian, sylw at lythyr oeedd wedi ei gyfeirio ato ef mewn pe,thynas i weithiwr o Langian oedd trwy offerynoliaeth Mr Evans yn derbyn 2s 6c yr wythnos o'r plwyf, ac ar yr un pt-yd yn derbyn 10s yr wythnos o gyflog. Protestiai Mr Evans yn erbyn yr honiadau a wnaed yri y llytbyr, ac eglurodd i'r Bwrdd fod gwraig y person y oyfeiriwyd ato yn wael, a phasiwyd fod cymorth yn cael ei estyn iddi er galluogi y  se Ilwr i fyned yn mlaen gyda 1 waitn, ac yn mhellach ei fod ef ei hun yn bur wael, ond ei fod yn ymdrechu enill rhywbeth. Pasiwyd fod ill tic yn cael ei dalu fel o'r blaen.

äi&.TION DAFYDD DAFIS. I n»dl eu Hysi?rlfe«u srandrio Ef ei Hunj 'D,vn i yli y bvd Hut basu hi wedi bod .ir IJryn a I). A. Thomas y pryd bwmv oni but i waredigaeth anisgwyliadwy sjrthio i'w rhm. Mi rydoedd Claudia a Mrs Wyn- ft)rd w(,di yijxirf(,i i ry.i,,), t t(,(" dim dwywaith KYII i "a fllti nllw wedi gyru'r ddau o\i couau Ins Vn mheu chvdig ainser. Ond fel bu gwattha mm gurar modd, mi ddaeth Miss Stewart i fvi.y ar y > 1, Now (iden jentlmen, plis, obrani, ar rodi to 10 ddi matar biffor iw on aeeownt of bwitsh ei feutshyrd tw trybl iw tw acompfini mi biar. Tae oh i n gwelad mor dila oedd gyn Bryn" V. A., pwr ffelos, esgus a cliyfle i ddiancFunld 'run hogyu crMcrt gafodd bardwn pan oodd y wialen felw wodi cael IA 0hodi ato fo yn vmddangox yn fwy di- olchgar nag ydoedd y ddau hogyn drwg N-iiia Mi roedd yr ochenaid o foddhtid a diolchgarwch ddyrchafodd o fynwes D. A. yn ddigon ery i siglo mynydd ac am Bryn, -wel, pe tui Miss Stewart wedi gaddo ei gymyd o'n wr iddi rltag hlaen, fedra fo b" vth sbi-i'n fwy lion yn ei llygid Ili 11 Nefar meind, mei diar," ebra Mrs Wyu- ford Phi'.ipps with Claudia, nefar meiiid, mei diar, wi'l haf uiioddcr tshans som d' "Ei dm ditcst dlat Mi.« Stewart obn» Claudia'r. ol gan daro'i throod ar y llawr mown nv>yd, *'I £ vvot htsrirx had shi tw rom hiav intorffiaring widd ys!" Mi folrv/ih ddallt l'od Claudia wedi liw<Twi,i wiii'lodioii ci chalon cynbasa dcyd j>h felly, oanys mac hi a Miss •Stewart yu arfar bod } ffriudia gora Allan. Mi fuo.ld y ddwy, Mrs Wynford Philipps > Claudia'lI gwylicd yn hir alii gyflu arall ar y naill l.cn'r Hull or ddau aolod, ond wons bit tw(.is shei," lnc ld'n'v Sais, ac mi lwydludd y ddau i ddianc y tro hwmv. Sut bvdd Id yn y dyfodol sy gwostiwn arall ofnatsan ydy'1' lUerchlj¡l )'1ll:1 pan gym v nbw rwUntli yn ou pona Mae Ty'r Cyltirdiu rhyd yr wsnos ddwrntli t wedi b- "1 mor Gymrpi_ g a Sonodd ,-n eisti«ld ytt MacHyidloth m'u Ddolgellau. M.>snr Dadgysylltiad i Gywru yn llcnwi dwy tiosim cwostiwn y gwi'ih- wvr Cyi,.i'ei- tLi- N- yn llcnwi <lwy ar ill, a'r a^lodau C>ymt'tig jn ymladd "-I Ma" cacl dros chw«!c.h ug'iiii o a.'lotlau Sciioddol i g5miryd cwrs v1 or oithafol a phloidleisio yn orbyn trvdydd darlkmiad mesur preifat t.d t'iddo C\J\lIi'r Uelwc, yn both iwwyud .httt haul. Oudj):unMhcnni:.cwydd mvnai'r ?olod.m Cymrci? )-iiiitcl(I y alian i'r toifyn Achwi?togiTom Ellis: F-jdra fo ddim siarad o blaid yr aolodau Cymreig mown mater o'r fath yma, 01lv( mi tWaru iddo blcidleisio hefo nhw, fo a'i gvd-chwip. ebra ft wr t ti?-? fo DB m tchgM't i. EUis." cbra A wrt!u? fo t?n ddit(-t;tu:?"u?)'rd?shyn tobifMH;h vu mraicli a Tlerbert Tjawis, dit iiitchgi,,iii i Ellis Tydy swydd dan y Ijlywodraeth ddim wedi inyiid ;t d asgwnt cefn di i gyd, mi wel:" "Nllc ydy, diokh i'r anwylebra fo gan wcmi. Ag,itch l,eilcliii iii gar- ddwrn, ynto ? Mi roe Idwn i'n Gymro cyn bod yn Cliwip. ac mi fydda'n Gymro pan na bydd yr un chwip i'w chael." Fe,irwii i 3-n y -iiyw lai na chydmaru gwaith Ellis yn mynd i'r lobi hefo r Cyiurv'r noson hono a gwaith Ifr D. A. Thomas r.o.s Lun yn govtod ymddibynu am help y Tumid yn ei ym liech i niweidio'r Llywodr.i' th a pboryglu Mesur Dadgy- sylltia'. Mi allaswn fod wedi crio fel plentyr. wrtit pi "Tarl o'o eodi o'r aiuinciau Uhyddfrydol y lioscn hono ae yn oynyg poth mor wi.-ion am y Pe, it. )Iil gwybod rhywbatJi am y draffarth mao tferwwyr yn guel i hel y rlieut h jb son am y degvyin t'asa fo ddim uior barod i geisio'i gymyd o o'r plwyil gwledig i'w ranu yn mysg coliars sir ForganwR,! Chyniwn ni ddim a welis i rioed a sefyll yn ei sgidia fo'r noson hono byr Kichard Temple yr eodi o ganol y Toriaid i'w eilio fo, a Mr Balfour yn ei gefnogi o. "Cymwch chi gpllr, Mr Tlioinas bach ebra Mr Balfour at draws y Ty wrtho fo, Q'mweh chi gysur Os uad oes yna yr un Cymro, ita'r M' o'r ELyddfvydwyr, yn eioh cefnogi chi, mi alia i addo i chi rwan y cewch chi bol, cynorihwy fedrwn ni ar yr ochr yma i'r Ty roid i chwi yn ) mater hwn Mi ro i ngair i chwi rwan y pleid- leisiwn ni bob yr un ohonoiu gydii chwi "to os dowch oliwi a rhyw gynyg fel hwn yn inlaeii Felly ILIIo llidiwch fod eich iyiiiitlitiu,ii gwgn arnocli! Mau'r Toriaid, tw a man. yn eich edmygna'ch cefnogi: Oml dyna Fedra iddiiu dal i ysgrifenu vis ei pylch o Ae yntait'n tin fe,lrai wneyd cymint "V«»' Gyunu pP- tae o n myn 1 o sjvvuipas hyny'r ffordd iawn!- Yr eiddttch, DAFYDDDAfM.

CYMAXFA lilHHWKSTOL I iWCUGWVUFAI. I Bvdd Sadwrn, cynhivliwyd eyfarfoct blyn- yddol y gymdeithas yn Carmel. Cafwyd cyn'uadledd luosog a hvnod lwyddianus, dun lywyddiaeth y PaTch IIngh Davics, Mofcl- tryfan. Siaradwyd ar y gsvahanol tV.tcvion gan y Parch J. Friiuston, T.I)-rij; 'Ur Ed- ward Roberts, Gwernafalau; a Mrs Jones (Csrid win Peris), Fourcrosses, yr hon a wnaeth sylwadau gwerthfawr. Yu nghy- lurfod hwvr, Mr Davies yn y gftdair, wedi Liecht-eii trwy ddarllen a gweudio gan y Parch G. Parry, Bortli, anerchwyd y cy- farfod gan Ceridwen Peris a Mr William George, cvfieithiwr, Criccitth. Yn ystod y cyfarfod dadganwyd nifer o d^nau dirwestol ;;an y cor, dall arweiniad Mr R. J. Thomas, Groesloa Cyfciliwyd gan Miss Young, THrfyuwyd un o'r cyfarlodydd dirwcstol goreti -f%vvd or's aniser, drwy weddi gany Pllrch W. W. Jones, Pis*ah. Deafness and HEAD NOISES Ounw.-A Gentleman seuds free, full particulars of genuine and inexpensive remedy. Hundreds of worst csses.thoroughly cured. T. C. Kompe, 1Southampton Bldgs., Holbcu. London.

CWMNI R KHEIL- FFORDD 3 CYMRY. GALW SYLW'R SESEDB. I mFODAETH FRWD. I Y TORIAID YN GWAWDlO. I NOS IAU. Yu Nby'r Cyflredin, ddydd Iau, cymeroda y ddadl ohiriedig le ar crynygiad i ddarllen mesur y Loudon and North Western Rail- way. Mr J. Herbert Lewis a (llywedold ei fod yn dymuno gwneyd apel at y boueddwr all- iliydeddus oedd yn edrychar ol y iiiesur (Mr Pluukot). Yr ouad y trydydd darlleniad wedi ei ohirio lUll bythefnos i allnogi cyfar- wyddwyr y cwmni i ail ystyried eu liyni- ddygiad yn IJgIyu a clnvestiwn nad oedd ganddo ef bawl i fyn'd i mewn iddo, ohor- wydd dyfarniad y Llefarydd. Yr oedd yr aelod anrhydeddus dros Fwideisdrefi Arfon (Mr Lloyd George), wodi ysgrifonu Uyt-hyr at y ewmrii, a derbyniodd atebiad ddydd Mercher diweddaf. Yn unig dymunai ef (Mr Lewis) ddwayd yn nglyn a'r atebiad hwn—nid oodd am fyn'd i mown i'r cwestiwn o bolisi a godai yn y lIythyr-fod atebiad y cyhrwyddwyr yn rlioddi pwys —— Y Llefarydd Kid oes gan yr aolod an- rhydeddus hawl i fy'd i mew/i i unrhyw lythyrau ar y mater yr ydwyf fi wedi ei rcoli allan o drefn (cymeradwyaeth). Rhaid iddo yytyngu oi liun i'r rhesynau eraill sydd yn gymhwysiadol at y cwestiwn o ohiriad («y- lueradwyaeth). Mr J. H. Lewis a ddywedodd nad oedd am fyn'd yn mlaen gyda'r inater hwn. Atu- ean y mesur, mor bell ag yr oodd Cyiuni yu y ewfc-stiwn, oedd gwneyd rhai cyfiiewidi idau yn Llandudno Jnuotiou. Nill oodd dim alll- heuaeth fol nifer fawr o deithwyr yn gwneyd defuydd o'r J unction bob blwyddyu, ond dymunai ofyn i'r boueddwr anrhyd- eddus, fel cynrychiolydd y cwiiiui, i ystyriod a t'yddai y cytm-widindtm hyn mor angen- rlaidiol yn y dyfudol U" yi- yiuddarigosent ynawr; oi!i(i ef yu gwybod fod rhai o'r Cynghorau Sirol a cliyrpu cynoeauus eiaiu yn Nghymru wodi goiyn i gwuiniau rheil- ffyrdd craill i ddyfod a chymeryd lie CWLUni y London and North Western, yr hwn oedd yn IIwr yn meddu gorfuel mawr yn Ngog- iedd Cymvu. Gmi nad oedd ganddynt buwl i fyn'd i mewu i'r cwestiwn cyffiediuol, ni fyddai iddo oad gofy" i'r boueddwr amlyd- eddus a oed,i yn tybio ci bod o les i'r cwmui fod anghydfod rhwug y cwmni a phobl Gogledd dymru. Ej tuwyn rhoddi pob man- tais i'r cwmni i gyfurfod a dymuniadau y bobl, cynygiai ohiriad y ddadllllJl wythuos. jRhoddwyd y cwestiwn; i'r Ty ar uawaith, ac ymratiodd y Ty, y cyfrifwyr dros y cyn- vgiad oeddyut Mr J. H. Lewis a Mr Frauk Edwards, tra y cyfrifai Mr Boulnois a Mr J. G. Lawflon yu erbyn. Hysbyswyd y can- Ivnil\1 fel hvn — Droa eï" otiirio 90 I YlIerbyn I9- Mwyufrif .102, ?- I Mr Lloyd George a goUocia i siaraa yn ))ghallolgw"c(ldiadH,u o Trefn," Y Llefarydd a ddywedodd fod yr aelod anrhydeddus eisoes wedi siarad ar y prif gwestiwn. elsoes wedi SMMd ar y prif ° Mr Lloyd George a ddywcdai ei fod yn dymuno siarad ar bwynt. 0 drefn. Dymunai duweyd na siaradodd y tro diweddaf-os eauiateid iddo adgufio i'r Llefavydd—ar y plii gwestiwn, end ar y cwestiwu fod y ddadl i'w gohirio. Nid oedd gan y cyuygiad y dymunai ef ei wneyd yn awr ddim i'w wlleyd a'r pr¡f gwestlwlI, ond yroedd yr, seiliedig ar gwestiwn hodol wahanol. Y Llefarydd a ddywedai fod yr aolod an- rhydeddus wedi siarad, ac yn ystod ei araeth, wrth gwrs, fe gynygiodd y gohiriad, ond yr oedd hyny yn siarad ar y prif gwestiwn. Mr J. II. Lewis a ofynai a fyddai Mr Lloyd George mewn trefn wrth gynyg fod y mesur yn cael ei yru yn ol i'r pwyllgor yu nglyn ag itil-itilali Y Ludarydd a reolai 11a fyddai air ijloya George mewn trefu. Mr Frauk Ehvards a gynygiai fod i'r mesur gael ei yrll yn ol i'r pwyllgor, mor bell ag a l'ynai a'r ttdr,t iau i, offeithient ar Ogledd Cymru. Y Llefarydd a ddywelai nas gallui dder- hyn y cynygia 1 yn y ff nf hwu. Byddai yu aniuhosibl gwybod buth oedd yn cael ei roddi i ofal y pwyllgor, os geiriad y cyuyg- iad fyddai fod y mesur yn cael ei droi yn ol, mor bell ag a fynai a'r adranau a effeithient ar Ogledd Cymru. Gallai dadl fawr godiar ba adrunau oeddyut yu dill cysylltiad a Gogledd Cymru. Mr Edwards a gynygiai fod y mesur yn cael ei yru Til ol i'r pwyllgor mor bell ag a fpllli ag adranau 1:311 1-1. Mr J. Lloyd Morgan a eiliodd. Mr Plunket a oiynni a oedd yu bosibl yn y cyfwng presenol gydsynio ar ran yr hyr- wyddwyr i'r adranau neillduol hyn gael eu tyua ymaith o'r mesur er mwyn hynvyddo y mesur a chaniatau i'r aelodau anrhydeddus u wrthwynebent yr adranau i gymeryd y cyf- rifoldeb. Y Llefarydd a ddywedai mai mater i'r Ty i'w beuderfynu ydoeild hwn ar ol troi yr ad- ranau yn ol i'r pwyllgor. air Lloyd George a tILlywedai ei fod yn dealt fod Mr Plunket yn barod i dderbyn y cynygiad (Mr Plunket: Nac ydwyf, "). Yut rhaid iddynt ei bwyso ar y Ty. Mr Bryce a ddywedai ei fod of yn dy- muno dyweyd un ga, r, nid ynglyn a theil- yngdod y cwestiwn, onrt yn umg i egluro y rheswm am y bleidlais yr oedd amryw ohonynt yu teiuilo Tod yn rhaid iddynt ei rhoddi. Yr oodd y Llefarydd wedi rheoli nas gallai tcilyngdod —hyny yw yr amcan oedd y tu 01 i'r cynygiml-gacl ei ddadleu, Yr oeddynt wedi derbyn y rheoliad hwnw, Ystyrient felly nad oeddynt yn y bleidlais a roddai llawer ohunynt yn gwneyd unrhyw ddadgauiad o fam ardeilyngdod y cwestiwn nedd wedi achosi y gweithrediadau hyn. Nid oeddynt yn gwneyd dndg?M?d o ?wbl ar y pwynt hwnw, Y rheswm am ,?i bleid- lais ef oedd ei fod yn ccfnogi arferiad y Ty i I teidio dwyn i mewn yn aitiaer busues preifat faterion ag yr oedd y Llefarydd wedi dy- weyd ca l oeddynt yn codi oddiar y mesur. Syr G. 0. Morgan a ddywedai fod elfen nowydd wedi ei dwyn i mewn i'r ddadl hon, er pan ddaeth y cynygiad ymlaen i ddecbreu, trwy i'r CWLUni ei hUll ddydd Morcher gy- hoeddi dadganiad maitli, a laontrai ef ddy- wevd 11a wehvyd dim unvy ffroennchel (Gwaeddiadau uebel, Trefn ). Wid oedd y geiriaii yn rhai amhriodol. On 11a chaent dr,fod y dadganiad hwn byddent yn y sef- yllfa ryfedd o bleidleisio ar fesur heb gael caniatad i drafod y rhesymau dros bleid- leisio Y Llefarydd a ddywedai fod y boneddwr anrhydeddus yn myn'd ar draws dyfarniad y Gadair—(Gwaeddiadau Clywcb, Clywch" I gnn yr Wrthblaid). ° Syr G. O. Morgan t obeithiai y gwneid I protest ya erbyu gwaith y Cwmni, beth bynag. Mr D. A. Thomas a dybiai y dylent gael eguirhad pellach gan Mr Plunket, yr hwn oedd yn gofalu aw y mesur. Mr Plunket a ail-adroddodd yr hyn oedd wedi ei ddyweyd o'r blaen, os oedd yr ael- odau Cymreig yn cymeryd y eyfrifoldeb 0 daro allau o'r luesur yr adranau hyn nid oedd ganddo ef ddim gwrthwynebiad, er mwyn hyrwyddo y mesur yuilaen. Mr Å. C. Morton u ddywedai ei fod ef ya methu cydsynio a'r eglurhad a roddwyd gan Mr Bryce, oherwydd fe ddywedai wrth y Ty, er ei fod yn oydyradeimlo a phobl Cymru, ei fod am bleidleisio yn eu herbyn. Mr Bryce: Ni ddywedais i y lnth beth (ohwerthin mawr). CyworaiB ofal i beidio g.vneyd dadganiad o opiniwn o gwbl (cyinoradwyaeth yr Wrthblaid). Mr Morton a aeth yuilaen i sryfeirio at yniddyxiad y cwmni, pau alwyd ef i drefn gan y Llefarydd. g. ? y LI  Yna ymrariodd y Ty ar y gwelliant fod y mesur yn cael ei droi yn ol i'r Pwyllgor vntrlvn as1 adranau 13 a 14. I" brostiroi yn ot 100 Yu erbyn 233 Mwyafrif hO 127 Felly coll ivy r! y gwelliant. Ar y cynygvali i ddarllen y tnesur am y drydedd waith, Mr J. Bryn Roberts a ddywedai fod yr aelodau Cymreig, fel protent pellacb, am gymeryd ymraniad ar y cynygiad. Y Uti. ym ranodd v Tv. a obafwvd: I Dros y trydydd durlleruaJ 249 1 Yn erbyn 120 Mwya'rif 12^ .?- Yna darlloiivvyd y moiur am yarYlleaa waith. DYDD GWENER. Ar ol y ddadl uchod, rlioddodd Mr Lloyd George rybudd o gyn) giad o gerydd ar y Owmni atil eu gwaith yn troi y dynion ym- ..jt,h, a bu yn llwyddianus i gael gan uu neu ddau o aelodau i beidio dwyii oynygion ereill ymlaen nos Wener er mwyn i'r mater hwu gael ei lWfr dmfod. Mr Balfour a ofyn i ld a oeld y cynygiad yn enw Mr Lloyd George i geryddu Cwmni y L & N. Western Railway mown tr-fn, gan ei fod yn b^nderfvnia l yn erbyn cwmni preif it, Leb iddynt d,ri llythyren neu ysbryd y gyfraith. Mr Lloyd Georgo a ddywedodd ei fod am nowid geiriad ei gynygiad trwy gyny fod "Pwyllgor Detholedig i gael ei benodi i wneyd ymchwiliad. Y Llefarydd a atebodd, gan fod y cynyg- iad wodi ei newid, nad oedd yn meddwl y gallai oi reoli allan o drefn yn y ffurf lldi wygiedig, Yna gohiriodd y Ty 0 saith hyd naw, pan y dygodd Mr Lloyd George ei gynygiad i'r penvyl fod pwyllgor detholedig yn cael ei benod; i ystyriod gwaith Cwmni y L. and N. W. wrth droi o'u gwasanaoth Gymry unieithog fel llafurwyr yn y cymydogaethau IUwyaf Cyrarcigaidd yn y Dywysogaetb, tra ar yr uu pryd yr ooldynt yn cymeryd i'w gwasanaeth yn yr un ardi.loodd swyddogiou nitd oeddynt o gwbl yn deall iaith y bobl ooddynt yn dyfod i gyffyixldiad a hwynt. Aeth Mr Opor¡F dl'08 yr lianes fel y trowyd dynion ymaitii oddeutu tair blynedd yn ol, -to fel y dywododd y Cwmni pan ofynwyd iddynt nad oedd gan y troad ymaith ddim i' %v wueyd aK ititli. Yn 1894 trowyd 30 0 ddynion ymaith heb unrhyw reswm. Cyf- eiriodd at y cylchlythyrau enwog, a dangos- odd na fu yr un datuwain ar y liinell ei's hrmor can' mlynedd mown Hooedd y cedwid gweithwyr unieithog. Gofynodd hefyd 1H- liam IIa. chadwai y Cwmni orsaf-feistri, porters, &o., oeddynt yn alluog i siarad Cymraeg viewn cymydogaothau Cymreig. Mr Bryn Roberts a eiliodd y cynygiad, gan ddweyd. fod yr esgusodion dros ym- ddygiad y cwmni yu newid o hyd, a'r cagl- iad y deuai ef iddo oedd fod arnynt gyw- ilydd i ddangos y rheswm gwirioneddol. Gofynai yr Aelodau Cymreig am gyfieusdra i brofl y cyhud:liadau a ddygent yn orbyn y ownmi, ac yr oedd yn sicr os profeut eu cwynion y buasai y cwmui yn sicr o weled fod eu goruchwyliwr wedi gwneyd cam- gymeriad. Air D. Plunket a ddywedai fod y cynyg- iad yn tori tir newydd a pheryglns, o hor- wydd wedi hyu gallai y Ty wneyd ym- cliwiliad i ymddygiad unrhyw gwmni preifat yn nglyu a'r pcirsonau a gymerent i'w gwiisrinaeth. Fel cyfarwyddwr o'r cwmlli yr oedd mewn sef.vllfa i ddweyd cad oodd y cwwIJi erioed wedi gwrthod cymeryd dynion i'w gwasanaeth UttC wetli eu troi ymaith o herwydd eu bod yn Gymry uniaith, Yr oil a wnaethant oedd gosod i lawr reol nad oedd personau ooldynt yn fyr yn eu gwybodaeth o'r iaitlv 8 lesueg i gael on rhoddi mewn rhai lleoedd pwysig. Addawai os gwueid unrhyw gwynion i'r cwmni y gwnaent eu goreu i weila unrhyw gam a fodidai. Syr G. Osborno Morgan a gredai fod Mr Lloyd George, trwy y dewrder a'r gallu yr oedd wedi dadleu eu hauhos, wedi enill diolehgarwch miloedd o Gymry tlawd. E;allai fod y gwelliant yn g..m newydd, E,Il,i fo(I y ond yr oodd aehcsiou newydd yn gofyn am hyny. Edrychai ar boliti y cylchlythyr gwreiddiol fel un hynod ffiaidd. Mr Gosuhen a siaradodd yu erbyn y Cymry. Mr Abel Thomas a gofnogodd y pondei < I fyniad. MriBryce a ddywedodd cod y cwestiwn we,li cymeryd gwedd newydd ar ol araeth Mr Plunket, gan fod y ffordd a gymerodd efe wedi ei gwneyd yn haws i'r anhawsderau oedd wedi eu codi gael eu gwella yn y dyfodol. Yr oedd y mater hwn wedi codi teimladau dwfu yn Ngogledd Cymru, ac nis gallai ef, felly, gwyno fod yr aelodau Cym- reig wedi cymeryd mantais i godi'r cwestiwn yn y Ty, ond ar ol mynd trwy yr oil o'r amgylchiadau, yr oedd ef ar ran y Llywod- raeth wedi dod i'r penderfyniad nad oedd achos wedi ei brofi i gyfiawnhau y Ty mown penodi y pwyllgor y gofynid am dano. Mr Balfour a dybiai ei bod yn bwysig iawn na fyddai i'r Ty ymgymeryd a gwaith nas gallai dim dnioni godi ohono. Mr Lloyd George a ddywedodd nad oedd yn dymuno pwyao y penderfyniad i ym- raniad. { Felly collwyd y cynygiad heb ymraniad, yn nghanolchwerthiu gvawdlyd y Toriaid.

Vorthdinorwifr. I Boddiad.—Dydd Gwener diweddaf, daeth y newydd i'r ardal fod corph Cadbon Wil- liaul Parry, Port Terrace, wedi cael ei ddarganfod yn agos i'r lan, ger Beaumaris, tua y fan y collodd ei fywyd oddeutu dau lis yn ol, trwy svrthio yn ddamweiniol i'r afou, wrth geiso dringo o'r cwch i'r lloog. Cynhaliwyd trengholiad ar y corph bryd- nawn Sadwrn o flaen Mr R. Jones-Roberts, pry,l y dychwelwyd rheithfarn iddo foddi yn ddamweiniol. Yr oedd Cadben Parry yn ddyn ieuanc cymeradwy iawn yn yr ardal, ac yn aelod gweithgar gyda.'r Anuibynwyr yn Moriah, a byddai bob amser yn barod i gynorthwyo pob achos da, fel y teimlir chwitlidod mawr ar ei ol gan gylch eang o'i yinery a ded) net ehe dyw (dydd LIun) yu myuwent Lhmfairisgae1'. Cydymdeimlir yn fawr .«.'i chwaer a'i ddau frawd, ynghyd a'r perthytMS?u ?rctU, yn en I rote igl?et

—fflKJil.. ——— givnacth Chwarel wyr Ffestiniog wrth dd'od i'r Wyl Lafur yr wythnos ddi- weddaf, dioddcfasant yr anghyfleus- dra o dcithio gyda'r RheiJffordd Gul i Minffordd.agyda'r Cambrian i Afon- wen, er mwyn rhoi cyn llcicd ag oedd bosibl i'r London and North Western. Mae rhai Ysgolion Sul, hefyd, wrth drcfnu eu pleserdaith flynyddol, wedi gwneud yr un peth. Dysged pawb eraill y wcrs. Ami gnoc a dyrr y gareg, ac nid yw'i mor ond casgliad o ddiferion. Pe gwnae pawb yn Mgcglcdd Cymru yr hyn a allent i foycotio'r Cwmni hwn, buan y dcuai'r Cyfarwyddwyr i'w s/nhwyrau.