Y Genedl Gymreig

CYNGAWS DVDDUROL YN NGWREUSA5L Dydd LInn, yn Ngwrecsam, penderfynwyd achos dan y deddiau trwyddedol sydd wedi ereu gryn ddyddordeb yn y gymydogaeth, oherwydd dyfarniad yr ynadon a'u clerc ar bwynt o gyfraith pan ddygwyd y mater ger eu bron i ddechreu. Y ditiynydd ydoedd Evan Robinson, tenant y Bull's Haad Inn, Gwreeaiim, a'r cyhuddiad yu ei erbyn oeddo fod yn feddw yn ei dy ei hun. Pan ddaeth yr achos gerbron beth amser yn ol taflwyd ef allan, gan fod yr ynadon a?u clerc yn haeru 088 gellid dirwyo y diffynvdd. Gofynodd yr heddgeidwaid i'r achos gael ei anfon i'r Uchel-lys, a chaniatawyd hyn. Pendorfynodd y Uys hwnw fod yr ynadon yn anghywir yn ell dyfarniad, ac y dylasent ddirwyo. Dydd IJlln rhoddwyd tystiolaetb gan y Bhingyll Farrell a'r heddgeidwad Rigby i'r perwyl fod y diffynydd yn feddw pau ymwelsant a'r ty ar y 24ain o Fawrth. Wedi gwrando y diffyny !d a'i wraig a thystion eraill taflwyd yr achoa allan.

I Yn Lerpwl, cynhaliwyd trengholiad ar ddyn & gafwyd yn farw mewn baddon. Xni'idegys iddo fyned yna a thalu am fadd- on i ymurochi ynddo. Gan ei fod yn hir yn dyfoLl oddiyno, aeth ceidwad y lle yno, a chafwyd y truan yn gorwedd yn farw yn y baddon. Ymddengys iddo fod yn ddiweddar yn cwyno oddiwrth boenuu yn ei ben a cholli cysgu, a. thybid ar y dechreu mai boddi ei hun a wnaeth, ond dychwelwyd rheithfarn agored.

I FFYNON GWF.NFRKWI. ■ Ni welwyd cynifer o ymwelwyr erioed yn I Nhreffynon ag sydd yn myned yno y dydd- I iau hyn oherwydd y gwyrthiau a wneir yn ffywon Gwenfrewi. Yr wytunos ddi- I weddaf dad h cauoedd o boreriuion o swydd Lancaster i'r lie, a chafwyd nnhaws le>- nawr i gael He i bawb. Boreu Sal cynhaliwyd cynifer a thri gwasanaeth yn yr Eglwys Babaidd, er mwyn i'r holl addolwyr gael lie yn yr eglwys, ac er h /ny yr oedd yr eglwys wedi ei gorlenwi yn ystod pob gwasanaeth. Yn yr hwyr cynhaliwyd gwasanaeth wrth y ffynon. Cerddodd tua 500 o bobl yn cario canwyllau goleuedig o gwmpas y ffynon, gan ganu hymuau. Yr oedd nifer luosog a, gleifion yn bresenol. a bu raid eu cario i'r ffynon. Y Tad Beuclerc a draddododd anerchiad ar y gwyrthiau diweddar, a chu8anwyd crair Gwenfrewi Santea gan yr holl bobl.

I ARWEST GEIRIONYDD. "Yn ngwyneb haul a JlygBd goleuni," cynhaliwyd yr uchod yn Nhrefriw dydd Tau. Yr oedd y cynulliad yn well nag y dysgwylid. Dadganwyd peth gofid oher- wydd absenoldeb Tubal Lleifiad (yr Henadur Samuelson), trwy afiechyd, yr hwn oedd un o'r llywyddion. Er pan y mae yr henadur hynaws wedi cymeryd ei drigfan yn Nhref- riw y utae wedi cysylltu ei hun yn mholv modd a'r sefydliad cenedlaethol, yn neillduol mewn perthynas a dadblygitd cerddorol y eyfryw. Nid yn unig fe hysbyswyd ei fod i. lywyddu yr arwest, ond ei fo 1 hefyd i chwareu y crwth hcnafol, offeryn a wnaed yn arbenig iddo ef, a'r delyn. Ond er nad allai wneuthur hyn ar lawnt Taliesin, chwareuodd yr henadur ddau neu dri o ddarnau yu y prydnawn yn y Neuadd Gyhoeddus gyda Thelynores Mepai. Dechrouodd y gweithrediadau gerllaw cofadail Taliesin oddeutu naw o'r gloch, 8C arholwyd ymgeiswyr am urddau yr Orsedd. Ara haner awr wedi deg ffurfiwyd gorym- daith o'r llys i'r Orsedd, yr hon a lywydd- wyd gan (Iwilym Cowlyd (Llanrwst), y prif fardd. Yn mysg y rhai a urddwyd yr oedd y Mri J. Owen Jones (Ponmaohno), R. Jones Temple (Dinbych), Jabez Jones (Trofarth). Derbyniodd y rhai emlynoi urddau cerddorol: Miss Gwen Williams (Dolwyddelen), Miss Janet Davies (Bettws- y-coed), llri Owen Evans a O. T. Jones. (Ffestiniog), Edward Thomas a R. Roberta (Talsarnau), Owen Hugh Davies. Griffith Williams, a William 'Williams (Talybont), Miss Griffith (Llanrwst), Cadben Ashley (Llanrwst), a Mr Dibdin (Lerpwl). Yn mysg y rhai a wnaed yn ofyddion oeddynt Dr Morgan (Conwy) a Mr J. Humphreys (Bangor). Yn y cyfarfod cystadleuol ddau o'r gloch rhoddwyd ar d,jp:II nad oedd neb yn deilsvng o'r wobr, rhoddedig gau Gwilym Cowlyd, am bryddest y gadair. I Yn y prydnawn, yn y Neuadd Gyhoeddus, 1 cymerodd y cystadleuaethau cerddorol le. Y beiruiaii oeddynt Tubal Lleiliad, Penfro (y Parch W. Morgan, periglor Glall Conwy), I a Alyrddin (Mr T. T. Marks, Llandudno), j Yr Henadur Samuelson, with agor y gweith- rediadau, a dywedodd fod yn fater o lon- I gyfarchiad fod yr ymgeiswyr yn rhifo mwy I nag y diswylià, ffiiith a obeithiai oedd yn dystiolaeth o'r cynydd yr oedd yr adran j hono o'r Eisteddfod yn wneyd. Prophwydai { y byddai i'r arwest hon cyn bo hir ddyfod J yn adnabyddus fel un o'r prif fanau i arholi j ymgeiswyr am urddau cerddorol (cymerad- wyaeth). Ar yr un pryd gofidiai nad oedd ymgeiswyr ar y dadgauiad goreu o'r anthem, gan ei fod yn bryderus am weled cynydd yn cael ei wneyd gyda'r rhan hon o ganiadaeth y cysegr. Mewn perthynas a pbrinder cerddoriaetb offerynol yn Nghymru, dywed- odd mai ei ddymuniad ef bob amser ydoedd gweled y crwth a'r delyn yn cymeryd gafael ddyfnach Illt\' hyn fuont. yn Nghymru hyd yn hyn. Wrth derfynn dywedodd fod hen- aint yn ei analluogi i gymeryd rhan mor flaenllaw gyda cherddoriaeth delynol ag y dymullui, ond mor bell ag yr oedd yn abl byddai iddo roddi pob cefnogaeth yn ei allu (cymeradwyaeth). Yna aethpwyd yn mlaen gyda'r cystadleuaethau, a rhoddwyd gwobr- wyon i rai am ganu unawdau soprano, tenor, a bass. Dyfamwyd y wobr gyntaf am unawd ar y delyn i Telynores Menai, ac i Master Marshall am yr unawd ar y ber- doneg. Euillydd y wobr ar yr unawd tenor ydoedd lago Firaid .(Mr J. Smith Jones), Glan Conwy.

O BWYS I BAWB. I  B A W B I Beth yw yuimne Bitters t?wnyM jSTMS r Physigwriaeth lY8itmol enwog, wedi eu PbLysig% ;?y modd mwyaf celfyddydgar ac yn ,ynwy8 elfenau gweithgar y prif lysiau meddyginiaethol a ddefnyddir yn y gelf- yddyd feddygol. Pa lysiau Tor y rhai hyny ? Quinine, Sarsaparilla, Dant y Llew, Lafant, Cynghaw (Burdock), a'r Crwynllys (Gentian). Cynhwyss y Bitters heiyd rin- weddau adgryfhad amryw chwerw a melus- lysiau erefll, a'r oil wedi eu cyfartalu yn y fath fodd ag i sicrhau cydweithrediad yr oll ohonynt, fel y mae y meddyglya hwn yn awr yn cael ei gydnabod yn Feddygin- iaeth Lysieuol BeTffeithiaf yr oes." At ba anhwylderau neu glefydau yn neill- duol y eymeradwyir Bitters Gwilym Evans ? (1.) Yn benaf at Ddiffyg Treuliad a Gwen- did Gieuol (nervousness) yn eu gwahanol agweddau; sef diffyg archwaeth, our yn y pen, llosg cylla, gwyntogrwydd, cwsg anes- mwyth, ofnau disail, curiad y galon, &e. A ydyw yn feddyginiaeth boblogaidd ? Ydyw, ac yn cynyddu mewn poblogtwydd y naill flwyddyn ar ol y llall, fel y mae ei rinweddau yn dyfod gyn fwy hysbys. Mae yn y Bwyddía ganoedd o lythyrau cymer adwfol, ac yn eu plith lawer oddiwrth fedd- ygon, fferyllwyr, gweinidogion, offeiriaid, masnachwyr, a dynion cyfrifol ereiU yn mhob rk= o'r .12-(,]1 ya tystio i effeith- iolrwydd y Bitters nodedig hyn ? Oes; y Mae dynion diegwyddor mewn amrywfanau o'r wlad yn eyny g darpariaethau ereill i'w cwsmeriaid pan ofynent am Quinine Bitters Gwilym Evans, Mae enw Gwilym Evans' Quinine Bitters ar bob stamp, label, a photel o'r wir feddyginiaeth. Gwerthir yn nmmewn poteli 28 9c a 4R 6c gan yr holl r11r neu gellir ei gael yn nniongyrchol oddiwjrth y perchenogion: QOTNINB BITTERS MAXOFACTUMNFL Co., LIMXXED, LLANELLY, SOUTH WALES.

Prydnawn Sadwrn, fel yr oedd Mr David Jones, Tuhwnt i'r Fawnsg, Capel Garmon, yn gym mewn oerbyd i lawr i Lanrwst i oreaf y rheilffordd, cyfarfyddodd a damwain. Ar ffordd (Jarneddau, tua milldir a haner o Lanrwst, dychrynwyd y ceffyl a thaflwyd Mr Jones rhwng y eerbyd a'r wal. Auaf- wyd ef yn ddrwg yn ei ben a'i wyneb ac yn ei ochr a'i aelodau, Dygwyd ef i Lanrwst, I a chafwyd cymorth ineddygol. Yr oedd mewn cyflwr pur ddrwg.

LATHERS FREELY IN THE HARDEST WATER.^ WATS ON BEST' SOAP, FOR ALL PORPOSES Largest Sale of i lb. Tablets in the World. Wrapvers the splendid Picture, "The Citnrgfi of the Light Brigade," In' gilt frantn. will be sent cari-inz-,iaid. rmriiruio-rs mt tack Wrapper.

I CYFARFOD MISOL GORLLEWIN MEIRIONYDD. BETlIANIA, COUEIS, Awst 13 a 11. Llyw- ydd, Mr E. Griffith, Ab.'i'llyfeni. Bu cyfar- fod yn y boreu i gael hanes yr achos yn Bethania ac Ystradgwyn. Mater ymdra- fodaeth yr awr gyntaf ydoedd—" Esiampl Crist. Agorwyd yn rhagorol gau y Parch J. Jones, Croesor. Wedi cael gair o eglur- had, cadarnhawyd gab- HI eglwys Penna!, o'r Parch R. M. Jones, Lknfacbreth, i fod yn weinidog. Y Parch D. Anes, Garregdda i holi hanes yr achos yn y Cyfarfod Misol nesaf, yr hwn sydd i fod yn Peniel, Ffes- tiniog, yr ail ddydd Llun yn Medi. Penod- wyd personau i gymeryd llais yr eglwys yn Abergynolwyn yn newisiad gweinidog. Y Parch S. Owen i gynrychioli yn Nghymanfa Ddirwestol Gwynedd yn Llangefui. Y Parch J. Wiliams, Dole-ellau, a Mr Morris Thomas, Corris, i gynrychioli yn Nghy- manfa Ddirwestol Meirion, yn y Bail. Y Parch D. D. Williams a Mr Wil- liam Davies, Ffestiniog, i gynrychioli yn nghynhadled yr achosion Seisnig yn Nghaer. Trefnwyd materion yr ym- weliad a'r Eglwvsi, a'r ymwelwyr. 1,. "Cedweh fy Sabbothau; perchwch fy Nghysegr." 2, Y pwysigrwydd i bobl ieu- aine yr Eglwysi fod yn gwbl gysegredig i waith cretydd. 3, Yr angen am adfywiad. Yr Ymwelwyr. Y Parchn W. Jones,. Trawsfynydd D. Jones, Garegddu; Robert Roberts, Penrhyn; John Roberts, Corris; Samuel Owen, Tanygrisiau; Richard Row- lands, Llwyugwril; R. R. Morris, Tabernacl; E. J. Evans, Nazareth; D. Evans, M.A., Abermaw; Robert Owen, M.A., Pennal. Mri Wil- liam Jones, Pennal; John Timothy, Saron; Meredith Jone8. Towyn; Hugh Jones, Pennal; EUis Edwards, Gorphwysfaj R. G. Pritchard, Castle House; David Evans, Cae-einion; W. E. Jones, Bryn- twrog; E. R. Jones, Abermaw; Thomas Williams, Croesor. Yr ymweliad i gymeryd lie ddiwedd Medi a dechreu Hydref. Pre- eethwyd gan y Parchn R. R. Morris, D. C. Edwards, M.A., Merthyr; D. Hoskins, M.A., D. Jonus, Garegddu; S. Owen, J. Davies, Bont Ddu; W. Jones, Trawsfynydd; ac E. Roberts, Dolgellau.

Wrth feddaIn a golcbi PABHA YS HWY eich dillad, defnydd- PARHA YS liwy iwch Hod son's Extract PARUA VX HWY f neu Dry Soap Arbed" rwbbio ac nid j ydyw yn breno y llian

Dydd Llan. Yo Nhy'r Arglwyddi, daeth JVIesur y Ten- jntiaid gerbron. Cynygiwyd yr ail ddar- lleniad gan Iarll Spencer, uu o gymeriaduu øwyaf ardderehog y byd gwleidyddol. Tra- ddofiotld araeth ysblenydd. Apeliodd at yr arglwyddi i roi prawf eu bod yn cydym- deimlo a'r Gwyddelod, ae yn barod i wneyd rhywheth er sierhau eu hapusrwydd. Cafodd yr araeth ganmoliaeth uehel gan Arglwydd ihlfllur o Burleigh, yr hwn oedd y siaradwr nesaf. Yr hyn a gynygiai Arglwydd Bal- four oedd fed y mesur yn cael ei wrthod. Eiliwyd hyn gau Due Argyll, un o wyr mlluocaf y Ty Uchaf. Bu'n Rhyddfrydwr tiddgar un waith, ond yn awr y mae yn fwy Toriaidd a chrebachlyd ei syniadau na nem- svrr un o'r Toriaid. Melldigai ef y mesur yn ddiarbed. Parhawyd y ddadl gan amryw o fin arglwyddi, nad ydyut ya werth eu henwi. Yn y Ty Isaf, gofynodd Syr G. O. Morgan gwestiwu yn nghylch pout breii ger Gwree- narn. Yr oedd dwy eneth fach wedi boddi wrth groesi afon Ffrwd, SY'11 lliio rhwng Ftliut a Diubych, ac yr oedd yr awduidodau n, o! wedi gwrthod adgyweirio'r bout. Mr Siinw Lefevre a ddywedodd fod plwyf Pen- arlag, lie yr oedd upi pen i'r bout, yn barod i adgyweirio, a chredai y eytunai plwyf Gwr- ii d ,m .vwe i r i o, a (, ecsam, lie yr oedd peu arall y bout, i gyd-1 weithredu. Apeliai Mr Weir am dymhor hydrefol, modd y gellid pasio Mesur y Crofftwyr, ac amryw fesurati angenrheidiol eraill. Ond ni ddaliai Syr William Harcourt y gobaith Ieiaf y gellid gwneyd hyn. Aeth y Ty i bwyllgor i ystyried Mesur y Rheil- ffyrdd a Chamlesydd. Aed trwy amryw welliantau. YLla cymerwyd Mesur Wyth Awr y Mwnwyr. Gwelir adroddiad helaeth o'r ddadl hon mewn colofn arall.

Dydd Miiwrth. Yn y Ty Uchaf, agorwyd y ddadl ar Fesur y Tenalltiaid glm y Due Devonshire, Ar- ghvydd Harrington y dyddiau a fu, pan ydoedd efe eto yn Rbyddfrydwr. Gwnaeth araeth alluog iawn. Gwrthwynebai y mesur a'i boll egni. Gobeithiai rhai y buasai yn eyuvg d'od i gytundeb a'r Llywodraeth, ar yr arnod ei fod yn cael eyfnewid rhai o adran- au y wesnr, a dwyn i fewn yr egwyddor wirfoddol. Ond ni chaed arwydd o hyn o gwbl. Yr oedd gelynineth y Due yn anghymodlawn, Arglwydd Ashbourne ddaeth nesaf, ond ycliydig sydd i'wgael gan ybrawd hwn heblaw twrw. Y inae ganddo litis fel swn dyfiocdd lawor, ae fo dybir fod ganddo i ddiolch i'w lais am ei lwyddiant gwleidyddol i raddau helaeth. Araeth feistrolgar iawn gaed gan yr Arglwydd Gangbellydd, yr hwn sydd un o'r bonedd igion mwyaf deallus a uiwyaf galluog yn y Tv. Rhoddodd Arglwydd C'auriearde hanes rliVi o'r helyntiun 1.1 ar »i ystad ef. Clau- ricarde yw y pocbadur duaf, o bosibl, tu mysg landluiiaid y Werddon. iio d gau T. W. fewgir arno hytl yn nod an T. W. Russel ei hun, eyfaill mawr ly landlordiaid. Birwynwyd y ddadl dros yr Wrthblaid gun Arglwydd Salisbury, mewn araeth hynod o feistrolgar. Pan oedd ef yn llano, yr oedd landlord, meddai, yn wr a gyfrifid yn lied barthus. Yn ddiwe'darach collodd y land- lord ei safle gyntefig, ac edrychid amo gyda graddau o amheuaeth. Erbyn hyn, fodd bynag, y mae wedi syrthio yn isel iawn, ac. eilrychir aino fel yr edrychid ar yr Iuddew yn y canoloesoedd. Hwyrach iod mwy o wiiiuuedd yn ngeiriau ei ar- glwryddiaeth nag a dybiai efe pan yn eu lldru. Siaradwyd yn olaf gan Arglwydd Rosel>ery, yr hwn a wtiai th ymosodiad ffyr- nig ar Clauricar Ie, ae a dalodd y pwyth yn 01 i'r Due Argyll. Yr oedd Clanricarde 'w,li gvniey(I gwawd o'r tenantiaid. Yr oc'ld y gwitwd vii chwerw iawn i'r tenantiaid eu huii-iin, au yr oi'dd y trethdalwyr wedi gorfod gwario 22,0(Klp ar ystadei arglwydd- iactli. G"firJi"i ArgllVydd Kosebery fod yn aunihosib) trafod p) uciau'r dydd yn Nhy'r Arglwyddi, gau nad oedd ronyn o gytlyttt- di'iuilail rhwitiz yr arglwyddi a'r wlad. Piiijlcisiodii St* uros y Mtnur, a 219 yn er- byn; mwyafrif i'r Wttliblnd o 219. Dyna hoel "rall yn arch y Ty Uchaf. Yr unig futer o ddyddordeb yn JJby'r C'vffredin 0"(1<1 yr Wyth Awr. Gwelir aJruddiad o'r djadl mewn colofn arall. Mr Sunuel Smith a gynygiodd fod ymchwiliad yn cael ri wneyd i gytlwr ar- iauol yr Iinlia. Fyuai infod iogrwydd yn ughylch y dull y.turid ymlaen lywodraeth ] yr India. Yr oedd yu rhy unbenaethol, acyr oedd yud i ungen diwygiadau pwysig. Yi oetld eisieu uewid liawer ar gyfundrefn y ,tretbi. Ategnyd gan Mr Naoroji, y duy s ini'ii Arglwydd Salisbury a\a d-.iuu. Gwitliwyntbwyd gan Syr Andrew Stwble, a gobiriwyd y di-tdl.

n, Dydd Mcrcher- 1. I i imi.oaa tiyr Andrew ei araetn ar gwes- tiwn yr India. Dilynwyd ef gan Mr Paul, ^yr G. Chesnev. Mr Seymour Keay, Syr R. Temple, Syr W. Wedderb'irn, a Mr Fowler. Y pwiic oedd, meddai Mr Balfour, pa -an 61 fllPthiunt si ynte llwyddiant ydoedd IIYAodraeth yr India, o safbwynt yr Indiaid "a hunain. Oredai ef ei hod yn lhvyddiaut, bod yr Indiuid ar eu heniu o fod dau y uiier Brydoiiiig. Nis gallai addaw yru- ^wiliad i'r gyfundrefu weiuyddiaethol, ond y fhvydctyn nisif bwriadai y Llywodraeth )oenodi pwyJJgor i edrych i mewn i gwestiwn J trethi. Ar bwys yr addewid hon tynodd Mr Smith ei gynygiad yn ol.

tovd(i lau. I Mesur Trethi Llundain yn cael ei ddarllen yr ail wnith yn y Xy Uchaf, a thrafodaeth ya luliwvllgor ar Fesur Llywodraeth Leol Yn y Ty Isaf, Mr Tim Healy a ofynodd 11 gvii. r fod seindorf filwrol wedi gwasau- iethn rnewlI cyfarfod o'r Piiraros Lig yn Surrey. Mr W ondall a atebodd na wyddai > rmd°rf 1Il,.i gwleidyddol ydoedd y cyfar- loi1. ouide na funsent wedi niyned vno. r Bryn Soberts a ofynodd gwestiwn yng I arolygwyr y ck'/ftTeli. Gwelir *lr,ldi?d mewn o?o{KM&?. Mr Sexton 'MenyftH gael gwybod sut yr oedd ? Time)) yu ?l? 6"h<Md<ii adroddiad o ?.?orau tyfriuachol. B:trn<M y Uufarydd s Morley fod yn rhaid fod alolau 7 r'?y?orxu yn rhoi h&8M y pwyUgorM i 1Iyr y wasg. Nid ar v '1Mg yr oedd y bai, "Iid%i'rLIefarvad, ond ar yr aelodau en 00' Syr William Harooort a gynyg- MriH fod y rheol haner nos yn oael ei dodi r eilldu o hyn i ddiwedd y tymor, nodd y lhd lDyned trwy fwy o waith. Bu dadl itwd ar hyn, yr aelod yioa a'r aelod arall yn NbUil dr,, eu M"Uro.. Mr Herbert 4-i, & Neidi? am dra?aredd i Fesur ydfmniad AddoI?M. Ond 'do<?d dim i"d i'w gael. Cariwyd cynygiad Syr .t]Mt?y?mwyafnfol30 yn erbyn 23. '?dtteth Mr Fowler a chyllideb yr India 1I1Jln. Ar y cyfm. yr oedd y M(yMa yn iSl yn foddbaol. Dangosir cynydd da !J¡e1l'!l masnacb. Y pcth mwyaf anfoddhaol rw, foo. llai wedi ei wtrio ar reilffyrdd. r augen mawr am reilffyrdd yn yr India, eaiampl Bwsia II Yn Siberia. Cymerwyd rhan yn y ddadl 01 Syr C Dilke, Mr Chaplin, Syr W. lIar- '*Un se e,.W.

(1_ Dydd Gwener. ynau ycghytch y tariff American- a gan y f"1. Syr E. Grey yn K°bpbu a'r Unol Da!aethau ar y ?e. Atr Moriey a ddywedodd y byddai i y nnr y Tenantiaid gael ei ddwyn i fewn eto wyddyn neMf. A ddygid efoaaen u ?Ur D?ysyUtutd, gofynai Mr Macartney: jn, r gwrtbudodd Mr Morley u a Syr W. I wcottft ?? y cweBtiwn. Bu tndodtMith ar ?Oftbt?d CMrcyM a rheilffyrdd ysgafn i ?" "droddiad ? ba un a welir mewn "of" ?jt Mewa oolofn M&!1 hefyd '\Ihr y drafodaeth ar arolygiaeth chwareli. Svlw&dau pdl?.h ar MotygiMth fhtns amrchiaid, a rhai inaterion tramor. Mr Tim Healy a gynygiai fod y taliadau at gostau Ty'r Arglwyddi yu cael eu gostwng 40,000p. Dywedodd y cadeirydd nad oedd syfanswm y costau ond 22,595p. Yna tynodd Mr Healy ei ffigyrau i lawri 20,000p. Bu liawer o siarad ar hyn. 0 blaid y gostyngiad pleidleisiodd 58, a 67 yn erbyn.

I UrNGOR UlNBlCH. I YSGOL RHUTHYN. Cynhaliwyd cyfaxfod arbenig o Gyngor Mr Udinbych ynNgwrecsam ddydd Gwener, Mr Samuel Moss yn y gadair. Y busnes mwyaf pwysig oedd ystyried adroddiad y pwyllgor Addysg ynnlyn ag Ysgol Ram- adegol Rhuthyn, ac adroddiad Pwyllgor Deddf Cyngor Plwyf. Mabwjsiadwyd adroddiad y pwyllgorjdiweddaf. Cyflwynodd y PwyUgor Addysg adrodd- iad maith yn rhoddi hanes yr ymdrafodaeth fn yn Nhy'r Arglwyddi ar gynllun Addysg Ganolradd Dinbycb, ao hefyd amryw o ffeithiau y rhai meddid, a wrthbrofant yr haeriadau wnaed o blaid y penderfyniad a gynygwyd gan Arglwydd CroBS ynglyn ag Ysgol Rhuthyn, yr hon a ddangosai hefyd yr anghyfiawnder mawr y byddai raid i drigolion Khutbyn a'r gymydogaeth ddioddef oddiwrtho yn y dyfodol os na chaent y safle yr oedd cranddynt yn y cyn- llun. Adroddwyd hefyd opiniwn Syr Edward Clarke, i'r perwyl fod Ysgol Rhuthyn "ynawryn ysgol an-nnwadol, ae y mae o gaillyniad o fewn dargariaethau Deddf Addysg Ganoliad Cymru. Nis gallaf fi weled unrhyw ffordd trwy yr hwn y gellir galw sefydliad Rhutbyn yn ysgol Eglwysig yn awr." Aeth yr awdurdod ymlaen i ddangos fod yn rhaid, oherwydd fod Rhuthyn wedi ei gau allau o'r cynllun, gadael o'r naill du yr ysgol i'r genethod a ddarparwyd dan y cynllun, a'r hon sydd yn angenrheidiol yn y gymydogaeth. Dangosid hefyd na fyddai Ysgol Ruthyn, fel ysgol Eglwysig, yn dderbyniol gan fwyafrif trigol- ion Rhuthyn, gan eu bod yn Ymneillduwyr. Diweddai yr adroddiad trwy ddweyd Y mae genym hawl i gwyno fod amryw o ffeithiau pwysig wedi eu eadw yn ol (a hyay, yr ydym yn ofni, yn fwriadol) oddiwrth aelodau Ty'r Arglwyddi,y rhai a gymerasant ran yn y ddadl, y rhai y dylasid fod wedi eu hysbysu yn llawn iddynt. IPwy sydd gyf- rifol am ymddygiad mer annheilwnjf, ,nid ein dyledswydd ni ydyw chwilio allan, ond mai hyn ydyw'r ffaith nis gall fod unrhyw amheuaeth. Pe buasai yr holl ffeithiau wedi eu rhoddi gerbron eu Har- glwyddi, teimlwn yn gryf y buasai y cyn- llun fel ei cyflwynwyd wedi cael eu cyrner- adwyaeth, a buasai dosbarth mawr o'r hwn y mae Rhuthyn yn ganolbwynt wedi derbyn yr un manteision addysgol a'r rhanau ereill o'r wlad." Yr Henadur Thomas Gee a gynygiodd fod yr adroddiad yn cael ei gyineradwyo, ae fod y Bwrdd Llywodraethwyr Lleol, gyda'r Pwyllgor Addysg Ganolradd, i gymeryd y camrau angenrheidiol i Jbarotoi a chyflwyno i'r Senedd naill ai cynllun newydd neu fesur dros Ysgol Rhuthyn,trwy yr hwn y gellir sicr- hau i ltuthyn a'r gymydogaeth yr un braint- iau addysgol a phe buasai yn ysgol rainadegol wedi aros dan y cyullun presenol. Dy- wedodd oi forI yn teimlo llawer oherwydd y camrau a gymerwyd gan Dy'r Arglwyddi a'u cynghorwyr, ac ystyriai fed cam dybryd wedi ei wneyd a phobl Rhuthyn. Ysgrifen- odd y noswaith gyntaf at Mr Acland, i ofyn am hysbysrwydd yn nglyn a safle bresenol cynlluu DinbYJh-a ydoedd wedi derbyn eydsyniad ei Mawrhydi ai poidio. Derbyn- iodd yr atebiad canlynol gyda'r pellebyr: Cynllun Dinbych wedi ei gymeradwyo gan ei Mawrhydi.a daeth yn ddeddf ar y 7fod o Awst." Mr E. Hooson, Rhos, a eiliodd y pen- derfyniad. Mr J. E. Powell, Gwrecsam, a dybiai na fuasai Ty'r Arglwyddi wedi gwneyd yr hyn a wnaetluint oiiibao eu bod wedi eu cam- gyfarwyddo. Yr oedd hyd yn oed Esgob LlaneUvy weii cvfa ldef ei fod wedi ei gam- gyfarwyddo trwy ryw wybodaeth a rodd- wyel iddo. Gan fod y pethau hyn felly, nid ooddynt yn bwriidu galia.et i'r mater aros llo yr oedd yu bresenol. Nid oedd unrhyw gyf- leusdra wedi ei golli i unioni y cam dybryd. Os ceid hwynt allan o drefn wrth ofyn i Ddirprwywyr yr Elusenau ganiatau iddynt ffurfio cynllun newydd, yna byddai iddynt fyued at eu cyuvychiolwyr yn y Senedd a hawlio i fesur gael ei ddwyn i mewn yn gwella y cynllun presenol. Y Cinghellydd Trefol Parkins a wrth- w/nebai y peuderfyuiai,a pbieidiai y hyn a wnaeth Ty'r Arglwyddi. Mr Lumley a ddywedodd fod Rhuthyn wedi c.Ael cam mawr, ac wedi ei hysbeilio o ddarpariaethau addysgol am fod camddar- luaiadau wedi eu gwneyd i Dy'r Arglwyddi ac fod ffeithiau wedi 011 eadw oddiwrthynt, Beiai Warden Rhuthyn yn fnwr am y rhan y dywedodd ef iddo gymeryd yn y mater. Warden Rhuthyn, yr hwn oedu yn bre- sonol, a ofynodd a gai wneyd dadgauiad, ond rheolwyd hyn allan o drefn gan y cadoirydd. Mr Simon Jones, Gwrecsam, a ddywedodd fod dwy ran o dair o ysgolheigiou Ysgol Rhuthyn yu Ymneillduwyr. Mr T. A. Wynne Elwa-ds a wadai hyn. Darllenodd o lythyr a dderbyniodd oddi- wrth y prifathraw, a dywedodd fod 41 allan o'r (io ysgolheigion yn perthyu i'r Eghvys a 22 yn Ymneillduwyr. Cybuddai Mr Lumley o wneyd yinosadiad llwfraidd ar Warden Rhuthyn, ae aeth ymlaen i wueyd sylwadau ar adrocdiad y pwyllgor, gan ddweyd fod amheuaeth yn nghylch rhai o'r datganiadau. Ar ol ycbwaneg o siarad rhoddwyd y pen- derfyniad gtirbron y cyfarfod a phleiclJeis- iodd 22 drosto, a thri yn ei erbyn, tra yr oedd chwech heb bleidlaisio o gwbl. Mr Gee a gynygiodd benderfyniad arall i'r perwyl, os methai y ddau bwyllgor a chael g A olliant boddhaol i'r cynllun dros Rhuthyn, lod cynllun newydd i'w barotoi, i ddarparu ysgol i'r bechgyn a'r genethod yn Rhuthyn, dan Ddeddf Addysg Ganolradd, au felly rhoddi y manteision priodol i Ruthya fol y mae y cymydogaethau eraill yn ei fedd- iauu. Eiliodd Mr T. Parry, Colwyn Bay, a phasiwyd yn unfrydol.

i Llithfaeu. .1 Nos rercher a ayda lau cynnauoda eglwys Annibynol y lie uchod gyfarfod ail- agor ei chapel, ar ol y difrod a wnaed. arno gan yr ystorm yn mÎ8 Tachwedd diweddaf. Pregcthwyd yu nerthol ac effeithiol iawn gau y Parchedigion O. L. Roberts, Pwllheli; W. J. Nicholson a H. Ivor Jones, Porth- madog; ao E. James, Nefyn (cyn-gadeirydd yr Undeb CynuUeidttMl Cymrcig). GeUir dweyd fod g.m yr eglwys hon yn awr un o'r Lau mwyaf c)flous la dymunol yn yr boll wlad, a chydag ychydig ymdrech a chynorthwy eto bydd yr holl draul wedi ei thalu. Teimla yr eglwls a'i gweinidog yn ddiclchgar iawn i'r personau hyny estynasant eu eynorthwy eisoes, ac yn arbenig yr eglwys a'i gweinidog yn Mhenlan, ynghyda Mr a Mrs Roberts, Hope House, a Mr Isaac Morris, The Lodge, Pwitheli, y rhai a rodd- aaant ddeg puut yr un-rhyngddynt yn gwneyd y 8wm anrhrdeddus o hanner can' punt. Dyna weithred Gristionogol, yn ddiau, a the ilwng o efelychiad. Pwy eta Y

MEXICAN CURE. KNOWN as Rev Joseph Holmes'Mexican Prescription, is the only guaranteed remedy for all those who suffer from the errors of youth, nervous weakness, exhaus- ted vitality, kidney, bladder, gravel, pro- state and kindred complaints, and has stood the test for twenty years. Send a self- addressed stamped envelope to Jos. Holme's RemedyCo., Bioomsbm'y iujoll8, Blooms lburyBquare, London, and get full partic- are of this great remedy free of charge.

AROLYGIAETH caw ARELI. Mr Bryn Roberts yn parhau i Gwestiyno. Yn Nhy'r Cyffredin, nos lau, Mr Bryn Roberts, A.S., a ofynodd i Mrl Asquith a wyddai efe na fu Mr G. J. Williams, a apwvntiwyd yn ddiweddar yn arolygydd chwareli.a'r hwn ddywedid fuasai'n gweithio mewn chwarel agored, erioed yn gweithio ar y graig, ond yn unig, pan yn llanc, yn pigo I fyny ddamau o gerig a deflid o'r neilldu gan y chwarel wyr rheolaidd, a'u gwneyd yn lleehi; ei fod byth er hyny wedi bod yn pupil teacher 80 athraw ysgol; gofynai yn mhellach, gan fod arolygydd arall, hefyd o Feirion, yr hwn a feddai wybodaeth bro- fladol o waith mewn chwareli tanddaearol, wedi ei benodi, a fyddai i Mr Asquith ail- ystyried ei ddyfamiad, a phenodi arolygydd arall yn gyfarwydd a chwareli agored; hefyd, a oedd yn gwybod nad oedd ond oddeutu 4,200 yn gweithio yn chwareli cauad Meirion, ae fod y ddau arolygydd yn perthyn i'r rhanbarth hwnw, tra yr oedd dros K.000 yn gweithio yn chwareli agored sir Gaernarfon. Mr Asquith: Y mae yn ffaith ddarfod i Mr Williams, pan yn ddyn ieuanc, ddechreu gweithio yn y chwareli fel y dywedir yn rhan gyntaf cwestiwn fy nghyfaill anrhy- deddus; ond yn ddiweddaraca biiln gweithio yn y feJin lechi. Ni fu yn gweithio fel creigiwr, ond derbyniai y ceryg oedd ganddo i'w gweithio o ran o'r chwarel oedd y pryd hwnw yn agored, a'r hon y talai ymweliad a hi bron yn feunyddiol. Wedi gadael y I chwarel Wn cyflawni swydd athraw ysgol. Ymddengys i mi, fodd bynag, nad oes liawer o bwys yn y ffaith na fu Mr Williams yn gweithio fel creigiwr, pan ystynom y profiad helaeth o bob adran o chwarelydd- iaeth y mae wedi gael ar ol hyny, a'r hyn, fel vr wyf wedi dweyd o'r blaen, sydd yn ei lawn 'gymhwyso, yn fy marn i, i fod yn arolygydd. Rhif chwarelwyr sir Gaernar- fon yw 8,436 ac y mae 4,321 yn gweithio yn chwareli tauddaearol Meirion, o ba rai y mae mwy na'r haner yn gweithio yn yr agored. Y mae hefyd yri Meirion rhwng 300 a 400 yn gweithio mewn chwareli agored, a dylid cofio fod bron yr oil o chwareli Meirion yn cael eu gweithio yn agored ar y dechreu. Apwyntir yr arolygwyr, aid i siroedd, ond i'r oil o Ogledd Cymru, ac nid wyf yn meddwl fod neb yn fwy cymwys i'r gwaith yn ei holl ganghenau na Mr Williams. Nis gallaf apwyntio arolygwyr ychwanegol ar hyn o bryd. Yn Nhy y Cyffredin nos Wener galwodd Mr Bryn Roberts sylw at apwyntiad Mr Williams fel arolygydd chwarelau Cymru. Yr oedd dau ddosbarth o chwarelau y rhai oeddynt o nodwedd hollol wahanol. Y rhai hyn oeddynt chwarelau tauddaerol sir Feirionydd a chwarelau agored sir G.iernarfon. V r oodd y damweiniau a ddygwyjdi vu y ddau ddosbatth yn wahanol. Y prif bsrygl a berthynai i chwarelau sir Feirionydd ydoedd y darnau o geryg a ddisgynai odiliar y to ar benau y dynion, ond mewn yerthynas a chwarelau agored y perygl ydoedd y byddai i ddyn chwarter milldir o ffordd ymaith gael ei daraw a darn o ga^eg mewn canlyniad i flastio. Felly yr oedd y profiad yn nglyn a'r ddau fath o chwarelau yn hollol wahanol. Gallai dyn fod wedi cael profiad gyda chwarelau tanddaearol, ac yr un pryd fod yn hollol anghymwys i arolygu chwarelau agored. Dymunai ddioleh i'r Ysgrifenydd Cartrefol am apwyntio dau arolygydd chwarelau, ond ei gwyn ef (Mr Roberts) ydoedd fod yr Ysgrif- enydd Cartrefol wedi apwyntio dau fonedd- wr oeddynt wedi cael profiad yn unig gyda cbwarelau Meirionydd, ae heb fod yn fedd- ianol ar brofiad ymarferol gyda chwarelau sir Gaernarfon. Nid oedd yn dymuno gwneuthur ymosodiad ar Mr Jones na Mr Williams, y ddau foneddwr upwyntiedig. Gallai Mr Williams fod yn ddaoaregwr ymarferol, ond dymuuai eto ddweyd yr hyn a ddywedodd yn y Ty o'r blaen, fod chwar- elau agored sir Gaernarfon yn gymaint ddwy. waith ac yn rhoddi gwaith i gymaint ddwy- waith o ddynion ag oedd chwarelau sir Feirionydd. Yr oodd yn ddealledig fod yr is-arolygwyr hyn i fod yn ddynion profiadol. Paham, gan hyny, na etholid arolygwr oedd wedi oael profiad ymarferol o chwarelau sir Gaernarfon P Yr unig brofiad a gafodd Mr Williams oedd hollti llechau; ond gellid yr un mor briodol ddyweyd fod gan ddyn a ddeliai gyda llechau ar gei Pinilico brofiad ymarferol o weithio mewn chwa,rel agored. Dymunai roddi ar ddeall fod yr Ysgrifenydd Cartrefol wedi camarwain y Ty i raddau yn un o'i atebion, ei- yn hollol anfwriadol. Dy- wedodl fod haner dynioa sir Feirionydd yn gweithio yn yr awyr agored, ac felly yn arwain y Ty i dybied fod haner llech- chwarelau y ::air hono yn agored, ond un chwarel fechan yn y sir hono oedd yn agored. Dywedwyd fod Mr Williams wedi bod yn darlithio ar ddaeareg gerbron chwarelwyr. Ni fu erioed reawai gwanach dros beidio apwyntio dyn profiadol. Yr oedd y rheswm arall a roddid yn wanach eto. Dywedodd yr Ysgrifenydd Cartrefol fod gan Mr Williams brofiad digonol o chwarelau agored oherwydd ei fod wedi ysgrifenu, neu yn bwriadu, traethawd ar lech-chwarelau. Fel rheol yr oedd pobl gwledig yn chwanog i edrych ar yr hwn a ysgrifena lyfr gyda pharch, ond synai fod y Swyddfa Gartrefol yn edrychlar y mater yn yr un goleuni. Yr oedd yr Ysgrifenydd Cartrefol yn deall fod yn yr alwedigaethy perthynai iddi ddigon 9 raiaysgrifenasaatlyfrau, ond nifu ganddynt erioed achos ultra llaw. Addefai ef fod Mr Williams yn ddyn galluog, yn ddaearegwr da, ac yn wyddonydd, ond yr oedd yr Ys- grifenydd Cartrefol wedi addaw mewn rhan fod ei brofiad ymarferol yn annigonol, gan ei fod wedi apwyntio dyn arall, yr hwn oedd yn chwarelwr profiadol. Dylasai fod wedi apwyntio un arolygydd o ddosbarth Caer- Darfon a'r llall o Ffestiniog, ac yr oedd yn warth fod y ddau wedi eu hapwyntio o Ffestiniog. Dyna oedd y farn yn sir Gaer- narfon, ac hyd yn nod yn Ffestiniog teimlid fod yr apwyntiad o'r sir hono. Gan hyny cynysriai wneuthur gostyngiad o lOOp yn y bleidlais o gyflenwad. Dywedodd Mr Asquith (yr Ysgrifenydd Cartrefol) nad oedd ganddo barch neilldaol tuagat wirhyw berson a ysgrifenai lyfr. Ni ysgrifenodd lyfr ei hun erioed, ac nid oedd yn barnu fod ysgrifenu Uyfr yn unrhyw gymhwysder nen anghymwysder i lanw swydd o'r fath. Apwyntiodd y ddau arol- ygydd mewn atebiad i gais pobl Gogledd Cymru,; ac wrth wneyd yr apwyntiadau ni chymerodd i ystyriaeth unrhyw sir neillduol. O'r holl geisisdau a anfonwyd iddo ef daeth i'r penderfyniad mai y ddau berson a apwynt- iodd oeddynt y goreu i lanw y swyddi yn nglyn a chwarelau tan-ddaearol 801 agored. Yr oedd gam Mr Williams y ddwy fantais o fod nid yn chwarelwr profiadol wedi ei ddwyn i fyny yn y gwaith, ond hefyd yn diweddar yr oedd wedi casglu gwybodaeth wyddonol helaeth. Yr oodd yn ddaeareawr o radduchel, )r oeddawedi astudio ohmrel- yddiaeth yn ei holl ganghenau yn Nghymru ac mewn gwledydd ereill. Cyweradwyid y boneddwr hwu yn gryf gan sir Gaernarfon, ac os nad oedd yn camgymeryd, gan gyd- aelod Mr Roberts yn ngbyurychiolaeth y sir. Sylwodd Mr Roberts nad ei fwriad oedd awgTyma nad oedd yr apwyntiad yn un da. Cradai fod Mr Williams yn arcdygydd da, ond ei ddadi ef ydoedd y dylid apwyntio arolygydd oedd yn feddianol ar wybodaeth ymarferol o chwarelau agorea sir Gaernar- fon. Wrth wneyd yr apwyntiad nid oeddie wedi cymeryd i ystyriaeth ond chwarelau Meirionydd yn unig. Yna tynwyd yn ol y gwelliant. J

i DAMWAIN I'R BARNWB WYNNE I FfOULKES. Dydd Mercher. oyfarfyddodd y Bamwr Wynne Ffoalkee a damwain tra yn gyru mewn eerbyd o Lys Sirol Gresford tuagat orsaf y rheilffordd. Dychrynwyd y ceffyl gan agerbeiriant elai hyd yr heol, a rhed- odd ymaith. Maluriwyd y cerbyd, oud di- angodd y Barnwr heb dderbyn niweidiau, er iddo gael ei ysgytio yn dost. Cafodd an o'i wasanaethyddion oedd yn eistedd y tu- allau i'r eerbyd ei-dafla i'r heol, ac aeth un o'r olwynion droøto;" gan dori ei goes. Cludwyd ef yn uniongyrchol i'w gartref yn Birkenhead. s

I CABIADON YN DIANC, YSAITH. | fa I I Anhoswyd cryn gyffro yn ardal Clydach, sir Forganwg, dydd Mercher, mewn can- lyniad i waith yr heddgeidwaid yn cymeryd i'r ddalfa ddyn a merch ieuanc a ddiang- asant ymaith gyda'u gilydd. Ymddengys i fasnachydd adnabyddus yn yr ardal golli bocs yn cynwys 60p, a chanfyddwyd fod ei fab wedi dianc ymaith gyda'r forwyn gan gymeryd gydag ef y bocs. Rhoddwyd hysbysrwydd yn uniongyrchol i'r hedd- geidwaid, a daliwyd y ddau yn Landore. Hefyd anf modd ynadon Morganwg un o'r enw Frederick Cooper i garchar am fis am ddwyn amryw nwyddau a berthynai î lafur- wr gyda gwraig yr hwn y diangodd.

Y PRIFWEINIUOG IN COLLI'RI STfiilAR. I Nos Fercher, aeth.ý Weinyddiaeth, yn I nghydag oddeutu ha.1IM cant o'i canlynwyr i Greenwich i fwyta'r cinio penwaig. Hen arferiad fiynyddol yw hon, er ei bod wedi ei gadael heibio er's thai blynyddoedd yn ddiweddar. Dull y gwleidyddwyr o deithio i Greenwich ydyw ar fwrdd agerlong, yr hon a gychwyna oddiwrth y Senedd-dai. Nos Fercher, yr oedd y cwmni oil ar y bwrdd yn brydlon, gydag un eithriad, sef Arglwydd Rosebery, y prifweinidog. Rywfodd neu gilydd daeth y gair i glustiau'r gwabodd- edigion fod ei arglwyddiaeth yn bwriadu dreifio i lawr i Greenwich, a rhoddwyd gorchymyn i'r capten i gychwyn. Gyda fod y llong wedi gadael y lanfa wele Arglwydd Rosebery yn gwneyd ei ym- ddangosiad. Brysiwch, f'arglwydd, mae'r atemar ar gyohwyn," meddai rhywun. Stopiwoh hi, stopiweh hi," gwaeddai un arall. Ond yr oedd y llif yn rhy gryf, ac nis gellid troi y stemar yn ol. 'Doedd dim i'w wneyd ond stopio yn y lanfe. gyntaf, sef yr un o dan Charing Cross, a gadael i Arglwydd Rosebery ddod yno goreu gallai. Digwyddai fod un o gychod plismyu yr afon ym ymyl, ac yn hwnw y cludwyd ei arglwyddiaeth i'r stemar. Cafodd y Prif- weinidog dderbyniad ardderchog gau ei gyfeillion.

DEDDF Y TLODlON. I Cynadledd yu Rhyl. I Yn Ngwesty yr Alexandra, Rhyl, dydd Ia.u, cynhaliwyd cynhadledd cyfyngedig i siroedd Fflint, Dinbych, Caernarfon, Mon, Trefaldwyn, a Meirionydd. Llywyddwyd gan y Cadben B. T. Griffith-Boscawen (cadeiryddBwrdd Gwarcheidwaid Gwrecsam) Sylwodd y Cadeirydd eu bod trwy gyfarfod mewn cynadledd yn cael ar ddeall both oedd yn cael ei wneyd yn y gwahanolundebau.— D aril enw yd papyr gan Mr R. A. Leach (olerc Undeb Rochdale), ar Gynorthwy Allanol." Credai y byddai i'r cynorthwy allanol fod yn llai o lawer pe byddai mwy o ymchwiliad, a phe byddai i'r achosion gael eu hystyried yn amlach nag yr oeddynt ar hyn o bryd. —Wedi pasio pieidlais o ddiolch- garweh i Mr Leach am ei bapyr, dywedodd Mr Owen Williams (cadeirydd Undeb Rhuthyn), na welodd ef erioed anhawsder wrth Ylllwneyd ag achosion pobl hollol barchus, y rhai oeddynt wedi ymdrechu ar hyd y blynyddoedd i gadw allan o'r tlotty. Gwell fyddai gair lawer o bobl fyned i'r carcbar na myned i'r tlotty. Barnai mai ffordd ddoeth i leihau y cynorthwy plwyfol ydoedd trwy wneuthur ymchwiliad llwyrach i'r achosion ar y cyntaf.—Credai Dr Jones (cadeirydd Bwrdd Corwen) mai gwell fyddai cyflenwi rhai pobl a chynhal- iaeth ac a nwyddau na rhoddi iddynt arian,-Ar ol sylwadau gan Mr Evan Jones (Bala), sylwodd y Parch J. Gower (cadeirydd Bwrdd Gwarcheidwaid Llanrwst) mewn trefn i wneuthur y tlotty yn fwy etfeithiol mai angenrheidiol fyddai rhanu y ty i bed war rhan-un rhan ar gyfer moesoldeb y merched, rhas arall ar gyfer I moesoltleb y dynion. a'r rhanau ereill ar gyfer meddwolI a dyhirod, yn ddynion a merched. Barnai pe gwneid y cyfuewidiadau hyn y byddai yn bosibl symud ymaith y gwrthwynebiad a fodolai yn erbyn y tlotty. Mewii perthynas a chynotrhwy allanol anogai hwy i wneuthur ymchwiliad lIwyr, canlyniad yr hyn a fu iddynt arbed 1260p yn uudeb Llanrwst. Mr J. T. Jones a ddywedodd mai doeth fyddai i'r gwarcheidwaid dalu ynl- weliad a'r gorsafoedd talu heb yn wybod i'r swyddogion cynorthwyol. Cafodd hyny ei wneyd gydag effaith dda yn Undeb PIVJl- heli.—Cymeradwyodd Mr Hugh Thomas (cadeirydd Uudeb Bangor a Beanmaris) olygiadau y siaradwyr diweddaf.-Mr W. J. Williams (Caernarfon) a sylwodd mai priodol fyddai i'r gwarcheidwaid geisio anog y dos- barth gweithiol i ddarparu ar gyfer amser adfyd. Credai y buasai i gynllun o flwydd- daliadau ysgafnhau y trothi.-Barnai Mr T. W. Williams (Caernarfon) nad oedd y drin- iaeth a dderbyniai y gweithwyr a ddalient berthynas a chymdeithasau cyfeillgar yn galonogiad. Dylai y gwarcheidwaid gyn- orthwyo cymdeithasau cyfeillgvr pan nad oeddynt yn derbyn digonedd.—Dywedai y cadeirydd ei fod yn ofni y byddai i'r cyng- horau newyddion fod yn rhy rydd, a gobeith- iai y byddai i lawer o'r hen warcheidwaid gael eu dychwelyd arnynt. Credai y gellid i fantais leihau y cynorthwy allanol yn Ngogledd Cymru.—Siaradwyd yn mhellach gan Mrs Lloyd Jones (Rhyl).—Penderfynwyd cynhal y gynhadledd y flwyddyn nesaf yn Llandudno.—Darllenwyd papyr gan Mr P. Harding Roberts (clerc Undeb Treffynon) mewn perthynas a Deddf y Llywodraeth Leol.—Ar ol ymdrafodaeth fer ar benawd y papyr, daeth y gynadledd i derfyniad.

COCOA CADBDRT yn cadi ei arwyddo ei fod yn hollolbur, ac yn un o'r Coooas mwyaf perffaith sydd yn cael eu paratoi.—The Analyst. SELF JIELR Fel y hyabys cynygiodd perobeneHOgion y Grenedl" 25 Gini o Wobr am y eyfieithiad goreu i'r Gym- raeg o Self Help,' eampwaith yr awawr Sei6iiig enwog Dr Smiles. Fel prawf o'r dyddordeb gymerwyd yo y gystadleuaetb hon da genym ddeall fod cynifer a 18 o gyf- icithiad#tt wedi cael eu derbyn. Dyfarawyd y wobr i'r Parch H. Edwards, LUnerohymedd Gan fod y llyfr godidog hwn wedi end cylchrediad o ddegau o flloodd"yn yr iaith Saegneg, 8C mai'r d,ymalt tro cyntfcf erioed iddo gael ei gyfi^iu i'r Gymraeg, a chan fod Yr Jfawlrsgrif Gymraeg o'r eyfieithiad buddugol yn eidao perohenogion y "Genedl," bwriedir cyhoeddi Sell Help yn Gymraeg yn fuan. Ceir manylion pellach mewn rhifynau dyfodol.

Y MUDD YR ACHUBODD FYWYD I EI W RAU; Y mae Mrs Jane Wheeler, 10, Stanley Grove, Croydon, yn ddyledus i'w gwr am ei bywyd, yr hwn, yn ystod ei hafiechyd maith a pheryglus, na roddodd i fyny y syniad nas gellid ei gwella ac na chaffai ei hiachau, serch fod ei chyfeillion a'i chymydogion, oeddynt dystion o'i dioddefiadau dychryn- llyd, yn edrych ar y peth fel ymladd yn erbyn tynghedfen. Yn hollol ddamweiniol elywodd Mr Wheeler am iachad o afiechyd cyffelyb trwy ddefnvddiad o Warner's Safe Cure. Pryn- odd y eyffair a dechreuodd y wraig ei gymeryd, a rhoddir y canlyniad yn ei eiriau ef ei hunan:—" Y mae fy ngwraig wedi bod yn ddioddefydd tost am dros naw mlynedd. Bu dan y triniaethau a elwir Allopathic, Homoepathic, a'r Antiseptic, ond methodd yr holl ohonynt a gwneud un- rhyw les parhaol iddi. Yn 1887 goddiwedd- wyd hi gan byen ffyrnig yn ei hechr dde, a methasom a chael dim i'w esmwytbau. Weithiau byddai'r ymosodiad yn para am- ryw ddyddiau a nosweithiau, gan achosi hyrddiau dirdynol o gyfogi, diffyg ewsg, lludded, diffyg archwaeth, bias drwg yn y genau, tafod gwyn, rhwymedd, a dihoenedd mawr. Tua chwe' mis yn ddiweddarach cafodd ymosodiad gerwin o'r cryd mslyn ac eayniad yr yswigen ddwfr. Byth er hyny y mae wedi cael ymosodiadau mynych o'r dyspepsia ae anhwylderau'r iau, yr hyn a'i gwnai yn gwbl analluog i gyflawui ei dyled- swyddau. Myned o ddrwg i waeth yr oedd, a phob ymosodiad yu ei gadael yn wanach, wanach. Ar derfyn y flwyddyn 1891 aeth yn liawer gwaeth: pasiai ddwfr yn bur fynych—weithiau'n lhvyd, weithiau wodi ei liwio'n uchel; ar amserau pasiai raian (gravel) a gwaddodion gwyn galchog, yr hyn a barai deimlad o bwysau mawr: byddai arni syched hefyd, nerfusrwydd eithafol, gwynebwst, a churiad y galon. Hysbysodd y doctor fi na fyddai fy ngwraig yn ddim gwell, ond yr elai'r ymosodiadau yn fwy mynych a thostlym. Hi a barhaodd i waethygu hyd Awst, 1893, pryd y pender- fynasom roddi prawf ar Warner's Sate Cure. Araf iawn y bu'n dweyd arni pan yn Medi yr ysgrifenais at Mr Warner; ac wedi dilyn ei gynghor ef, bu i'r gwahauol argoelion ddechreu diflanu. Mewn ffaith, yr oedd y cynydd yn rhyfeddol; ac ar ol eymeryd y Safe Cure am bum' mis, mae yn well nag y bu ers blynyddau. Mae ei chyfeillion yn synu ei gweled, a phawb yn canmol pa mor iach yr edrych."

FFitWYDRIAD DYCHRYNLLYD I i GER CAERGYBI. -1 Prydnawn dydd Mercher cymerodd ffrwydriad le yn nghymydoga.eth y North Stack, oddeutu tair milldir o Gaergybi. Yn hollol ddirybudd chwythwyd yr adeilad lie y cedwid pylor at wasanaeth y gynau a ddefnyddir i rybuddio llongau mewn tywydd niwliog. Derbyniodd un o wasanaethydd- ioa y Trinity House niweidiau difrifol. Ni wyddis ar hyn o bryd beth fa achos y dygwyddiad.

Y LLAN A'R PHIF?WNSTABL  PROTHERO. I I, [AT Y GOLYGYDD,] I «YE,—JJa oedd genyt gllntod yn y Genedl" fod hyd yn oed, y "Llan" yn Uongyfarch yr Arolygydd Prothero, Bangor, ar ei ddewisiad yn brif swyddog yr hedd- geidwaid yn Yuys Mon, a dartod iddo weithio ei hunan i fyny trwy bob gradd a gris oe td o'i fhen, hyd nes Mhaedd yr uchaf, heb lychwino ei gymeriad." Gwir bob gair. Ond beth am ymddygiadltu isel- wael a chwerw teulu v "Llan "tllagltto tra yn ceisio cyflawni ei ddyledswydd gyda gonestrwydd teihvng o swyddog a (iyn ? A oedd a waalo y ffaith ei fod yn Ymueillduwr rywbeth a hyn ? Ond galara y,¡ Llan "fod ysbryd plaid ac enwad wedi gwenwyno rhai yn y dowisiad, a phe buasai Mr Prothero yu Eglwyswr a uheidwadwr, er iddo fod yn Gymro trwyadl, ni fuasai wedi cyrhaedd y ffon uchaf yn yr ysgol." Dylni a chwerwedd ysbryd a barodd i olygydd y Llan draethu y fath ffwlbri. Gwneir y pwyllgor i fyny o un Ceidwadwr ar ddeg, a'r rhai hyny oil ond un yn Eglwys- wyr selog, ynghyda thri-ar-ddeg o Rydd- frydwyr lie Y'nnt'illduwyr. 3n id oedd ond un ymgeisydd Toriaidd ac Eglwysyddol am y swydd, ae yr oedd y gwr hwnw yn fonedd- wr galluog, yn Gymro trwyadl, a chanddo dystysgrifau o'r radd flaenaf, ae nid oedd am- heuaeth na buasai yn swyddog ardderchog pe yr etholid ef. Eto ni dderbyniodd ond tair pleidlais allan o'r podaii- ar hugain, a deg o'r eyfryw o'r un gredo ag ef ei hun. Credai yr un-ar-hugain arall, debygeiu, fod cym- hwysderau tri o'r ymgeiswyr eraill yn uwch, ac yr oedd y tri hyn yn Ymneillduwyr. Ond am eu credo boliticaidd, heriaf olygydd y Llan i brofi y gwyddai aelodau y pwyll- gor beth ydoedd. O'r deg Eglwyswyr a Cheidwadwyr, cawn sftith yn pleidleisio i Ymneillduwyr y waith gyntaf, yn lie i'l blIledclwr oedd o'r un gredo a bwy tu hunain. Cymeriad, oedran, gallu, profiad, a sobrwydd dyna oeddynt y oymhwysderau yr edrychai aelodau y pwyll- gor am danynt yn eu dewisiad o brif swyddog heddgeidwaid Ynys Mon. I lberi-ybi. ROLAND WiLLiAita. I