Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

30 articles on this Page

RHYDDFRYDIAETH TN I NGHAERDYDD.

News
Cite
Share

RHYDDFRYDIAETH TN I NGHAERDYDD. Anerchiadau can Mr Lloyd-George, I A.8., a'r Ucngadben Jones, A.S. 0 dan nawdd Cymdoithas Junior Liberals Caerdydd, cynhaliwyd cyfarfod mawr a brwdfrydig yu y Colonial Hall. Y prif areithwjT ar yr achlysur oeddynt Mr Lloyd George (yr aolod dros Fwrdeisdrefi Arfon) a'r Uehgadbon Jonos (cynrychiolydd Bwr- doisdrofi Caerfyrddin). Llanwyd y gadair gan y Cynghorydd Edward Thomas (Coch- farf), yr hwu a eglurodd mai amcan y cyf- arfod ydoedd rhoddi cchwyniad priodol i Gymdeithas y Junior Liberals, yr hon a ail- sefydlwyd rai misoedd yn 01. Cynygiodd y Cynghorydd Short bonder- fyniad o ymddiriedaeth Iwyr yn Mr Glad- stone. Mr Lloyd George, A.S., yr hwn a gafodd dderbyniad gwresog, a eiliodd v cynygiad. Dywedodd mai y tro olaf y cafodd ef yr an- rhydedd o anerch Rhyddfrydwyr Caerdydd yn y neuadd hono ydoedd dair blynedd yn ol, pan y gofynwyd iddo eilio penderfyniad o blaid Ymreolaeth i Gymru. Ar yradeg hono edrychid ar y cynygiad fol rhyw fym- pwy o eiddo pobl eithafol a haner call. Yr oedd dynion cymedrol yn cilio rhagidoac yr oedd pawb genteel yn eirych arno gydag atgased llawn a gweddus (chwerthin a chymeradwyaeth). Ond erbyn hvn vr oeid y pwnc wedi enill peth tir (clywch, clywch). Pared ydoedd hyd yn {nod dynion cymedrol yn awr i dderbyn mesur cymedrol o Ymreolaeth i Gymru; a gellid bod yn sicr y byddai i'r naill flwyddyn ar ol y llall ddadblygu sc a ystyr y fraw- ddeg, "mesureymedrol" (cymeradwyaeth). Yr oedd yn gweled fod Rhvddfrydiaeth iachus Junior Liberals Caordydd wedi dwyn elfen o annealltwriaeth i mewn i'w hym- wneyd a'u cynrychiolydd Seneddol. A thra yn y fan hon dymunai ddatgan ei gydym- deimlad llwyraf a Syr Edward Reed yn ei afiechyd. 0 dan yr amgylchiadau hyn nid gwedflaidd fyddai iddynt feirniadu yn rhy lym ymddygiad diweddar Syr Edward, er ar yr un pryd fod yna ddau neu dri o bethau ag y dymunai ef gyffwrdd a hwy wrth fyned heibio. Un o'r pethau hyn ydoedd ei fod yn yinddangos iddo ef na wnaed llawer o niwed pa faint bynaga amcenid (chwerthin a chymeradwyaeth). Pan y gwnaeth llythyr Syr Edward ei ymddangosiad gyntaf, croesawyd ef gan y blaid Doriaidd fel math o belen ag oedd yn llawri o'r nwydd ffrwydrol mwyaf dinystriol. Disgwylient y buasai y fatsen yn cael ei rhoddi wrth y belen hon yn nghyfarfod y Mil Rhyddfrydol. ac yna y calfai Ymreolaeth ei chwythu yn chwilfrwiw man. Ond rywfodd ni chymer- odd y ffrwydriad le, a therfynodd yr holl helynt mewn mwg (chwerthin a chymerad- wyaeth). Yr oedd un poth yn sicr, sef fod Ymreolaeth yn awr yn union Ue yr oedd o'r blaen (cymeradwyaeth). Yna aeth Mr George yn mlaen i ystyried paham y cafodd y jllythyr .ei ysgrife uu o gwbl. Y mae natur anmherthynasol eglurhad yr awdwr ei kunan," meddai, "yn profi ei fod wedi sylweddoli mai camgymer- iad oedd iddo erioed ei ysgrifenu. Syrthiodd i amryfusedd dybryd, mewn gwirionedd fe addefodd hyny; ond hawliodd ymddiheurad gan rywun arall am iddo nodi allan y cam- gymeriad (chwerthin a chymeradwyaeth). Mewn dull meistrolgar dangosodd nad codd Syr Edward Reed wedi bod yn rhyw hapus iawn yn ei ymwneyd a phynciau cenedl- aethol. Yr oedd ei olygiadau ar genedlaeth- oldeb wedi bod yn faen tramgwydd i lawor o'i edmygwyr, ac erbyn hyn yr oedd Syr Edward wedi syrthio ei hunan ar ei draws. Dyma i chwi un peth mawr ag y mae yr anealltwriaoth hwn wedi ei ddysgu," ebai y siaradwr, "y mae yn dangos pa mor bwysig ydyw i etholaethau ffurfio barn gadam ar bynciau cenedlaethol, trwy yr hyn y byddant yn gwbl annibynol ar fympwyon ac ystranciau eu cynrychiol- wyr Seneddol." Heb aros i ddadlou rhin- weddau neu ddiffygion unrhyw gynllun neilIduol o Ymreolaeth i'r Iwerddon, dang- osodd Mr George mai dwy fantais fawr a ddeilliai oddiwrth Ymreolaeth fyddai rhydd- hau y Senedd Ymherodrol o lawer o'i gwaith, a gwneyd y defnydd goreu a llawnaf o'r ysbryd cenedlgarol yn y Werddon. Hy- derai hefyd, ryw ddydd heb fod yn mhell, weled mesur cyffelyb yo cael ei estyn i Gymru (uchel gymeradwyaeth). Yr Uchgadben Jones, A.8., wrth gefnogi y penderfyniad, a ddywedodd nail gallai yr un dyn ddyfod o fewn y Junior Liberals heb glu north ac ysprydiaeth. Cyhuddid y Rhyddfrydwyr o fod yn addolwyr Mr Glad- stone. Addefai y siaradwr fod peth gwir yn yr haeriad, gan eu bod yn ei addoli mor boll ag yr oedd yn weddus addoli dyn oherwydd ei ardderchogrwydd fel ppr- son, oherwydd purdeb ei fywyd, oherwydd ei wasanaeth mawr i'r wladwriaeth ac i ddym- oliaeth, ae oherwydd mai ynddo ef heddyw yr oedd eu gobeithion am waredigaeth oddi- wrth ormes j-n cael eu canolbwyntio (cymer- adwyaeth). Aeth yr aelod anrhydeddus yn mlaen i ddatgan na phleidleisiai ef dros unrhyw gynllun o Ymreolaeth i'r Iwerddon os na roddid llywodraethiad hollol yr hedd- geidwaid a phwnc y tir yn nwylaw y Gwyddelod eu bunain. c m ,ra lwyai waith au car char onon y Llywodraeth yn rhyddhau carcharorion gwleidyddol; a phe ybyddai i'w gydwlad- wyr gael eu profi gan farnwr na ddeausi eu hiaith, a phe y gorfodai man ormeswyr yn ngwisgoedd barnwyr i Gymry unieithog i roddi eu tystiolaoth mewn iaith estronol yn eu gwlad ou hunain, datganodd yn groew y bxiastli yntau hefyd yn hawlio pardvrn (uchel-gymeradwyaeth). Ar hyn o bryd, ni chaniateid hwy i gael eu profi yn eu hiaith eu hunain hyd yn nod pan yr:oedd eu bywydau yn y glorian. Yr oedd y sylw nesaf a wnaeth y siaradwr yn gyfeiriedig at Esgob Llanelwy. Pan yn son am y Cymry, arferai ei arglwydd- iaeth wneyd hyny yn y trydydd person, sef "myfi" a "hwy," nid "myfi" a "ni" (ehwerthin a chymeradwyaeth). Trwy hyn, moddai yr Uchgadben, yr oedd yr Esgob mewn gwirionedd yn gwadu ei genedlaeth- olleb (clywch, clywcdi). Gyda golwg ar waith yr Esgob yn oyflelybu cenedlaetholdeb Cymreig—yn ngeiriau Hobbes-i anghyfan- eddrwydd yr asyn gwyllt, nid oedd ganddo ond rhybuddio ei arglwyddiaeth i beidio chwareu o gwmpas coesau ol yr asyn hwn (chwerthin ac uchel gymeradwyaeth). Wrth derfynu sylwodd fod y blaid RyddfrydoI wedi ymrwymo i wneyd bywyd y llafurwr amnethyddol yn fwy atdymadol, ae yr oedd pob tebygolrwydd y ceid yn fuan ddirprwy- seth; i edrych i mewn i sefyufa y tir yn Nghymru. Ar gynygiad Mr T. S. Jones, ac eiliad Mr Enoch Gronow, diolchwyd i'r siaradwyr ac I wedi hyny i'r cadeirydd, at yr hwn y cy- I feiriodd yr Uchgadben Jones fel un o wleid- yddwyr mwyaf gwvbodut4 y Dehen.

Nefm - --

Pwllheli.

Ffestiniog----- I

I - - Bethesda.

Dolgellau- I

Dinbych.

Advertising

I -Caernarfon.

Bodwrog. -.L-_-

gCYNGHRAIR REiyDbFRYDOL GOGLEDD…

IMARWOLAETH MAM Y PARCH ABEl,…

DIWYG10R EISTEDDFOD.| - I

EStOB LLANKLWY.

I GENETHOD AR -OOLL.

jBODDI YN YR HAFREN. _i

GWEITHWYR FFESTINIOG. i

0LYNYDD 1)R JOHN THOMAS,I…

BWRDD GWARCHEIDWAID I CAERNARFON.

Advertising

Perth.

Advertising

YMGAIS I DROI AHAETH-WR O'l…

UNDODIAETH Y.' NGHAER-I NARFON.…

YSGOLIOS ELFENOL OOSBARTH…

Harlech. I

I -Pantpertnog.

Advertising

Family Notices

Advertising