Y Genedl Gymreig

MARK THIS !-It i- I-Ot what w" read but wb..t we lemember that matiee us wiae; theTO- fore remember to ask your grocer f()l' Blue Crose" at 28 per lb. (take no substitute). "Blue Cross" is the champion to quality. Sold only In lead pteket? by grocers everywhere. Other q?it!? of Blue l Jjrosa Tom MM at 18 1M and 2, 4d per lb-

COMFORT IN OLD AGE. .1 n.n An income of from mu to tiw a year lur life, commencing at axe of 60, can be secured by any person now under 50 years of age by the new pension scheme of the" Royal Ex change Assurance," a Comply that h.9 had a nrosoerous career for nearly two centuries, & an??? claims Bbaeup??dsot JE36?00,00? No medical e?am?aCon h "quired and all premiums are returned in fu?)l T"? "'? interest if the pension age Is not "ached. A prospectus m»y be had on application to the Manager, S, Romford Stmt, Ltvarpool,

EI LLADD GAN BELEN EIRA. Cynhaliwyd trengholiad yn Leigh ar gorph geneth ugain oed o'r enw Jane Aspinall, yr hon a fu farw o dan amgylch- iadau anarferol. Fel yr oedd yn myned adref o'r capel foreu Sul, Ruchiwyd hi a pheleni eira. Tarawodd un"ohon t hi yn ei llygad, a phan gyrhaeddodd adref teimlai boen mawr ynddo. Aeth hwn yn waeth, ac ymledodd y been drwy ei phen. Yna aeth i ysbytty yn Manchester, lle y bu farw. Priodolai y meddygon ei marwofaeth i ddir- wasgiad yr ymenydd, a dywedent y gallasai mai pelen eira oedd wedi ei achosi. Dy- chwelwyd rheithfarn iddi gyfarfod a'i marw- olaeth drwy gael ei tharaw a phelen eira.

I" CENINEN GWYL DEWI," 1893. Pywenydd genym ddeall fod amryw o brif lenorion a beirdd ein eenedl wedi cydsynio i gy- foethogi y BHIJTN AEBENTO hwn o'r GENINBX a ffrwyth eu myfyrdod mewnjrseKiFAU BTWORAJT- TODOI. A BERRMIADOL, ac hefyd DDABXAU BAEDD- ONOL COFFADWRIAETHOL, 0 amryw KNWOOION CTMRKIO TM AD AW* wo, megiø y Parchn Ed- ward Mathews. John Thomas, D.D.; Gwynion. ydd, T. Jones, D.D., Tyddewi; John Thomas, Caerfyrddin; Mathetes, yr Hybarch Archddia- con Erans, D. Saunders, D.D.; Ap Vychan, S. R., Rabyn Ddu Eryri, T. Stephens, Islwyn, Huw Derfel, Vulcan (fel athronydd), J. D. Jones, Rhuthyn; Thomas Aubrey, W. N., Fferyllfardd, Creuddynfab, Onllwyn, Dewi Wyn o Eiflon, Glan Padarn, Cam Ingli, Edmund PrY8 &c. Pr 17. mhlith yr y.FMenwir ar yr enwogion hyn ceir y fath lenyddion a'r Parchn Griffith Parry, D.D.; Lewis Probert, D.D.; Griffith Ellis, M.A.; Llyfrbryf, T. J. Humphreys, Owen Davies, Pedr Hir, Ll. M. Williams, Rheithor Dowlais; Gwyneddon, Y.H.; W. Morgan Jones, B.A.; Rhuddwawr, E. Wynne Parry, B. A.; Tudno, Tafolog, J. Wyndham Lewis. D. Young, Alafon, D. S. Danes, Pedrog, Heir- iadog, John Owen Jones, B.A.: Anthropoa, Gwilym Alltwen, Elfyn, Spinther, Deiniolfryn, ynghyda'r Uenyddion ymadawedig-y Parchn John Owen, Ty nllwyn; Lewis Edwards, D.D.; Cvnddelw, Cynfaen, loan Pedr, Nicander, Lot Hughes, &c. Diau yr addeftr na chafodd Cymru erioed y fath swm o lenyddiaeth mor ddyrchafedig ae uchelryw, gan gynifer o awduron penaf ein eenedl, am can lleied o bris ag UN 8WLU. Gan mai MURYN ABBENIO ydyw hwn, fe 'ellir ei gael heb gymeryd Y GKNINEN ar hyd y flwyddyn. Goreupogyntedy rhodder amheb am dano i ryw werthwr neu ddoebarthwr llyfrau, neu anfoner i'r swyddfa i Gaernarfon, gan nad argmfkr ond cynifer a archebir.

PLAID LLAFUR. i Yn Bradford, ddydd Gwener, cynhaliwyd cynhadledd gyntaf y Blaid Lafur Annibynol sydd newydd ei ffurfio. Yr oedd tua 150 o gynrychiolwyr yn bresenol. Etholwyd Mr Keir Hardie yn gadeirydd. Cafwyd cryn ddadl ar enw y blaid, ae yn y diwedd pen- derfynwyd ei galw yn "Blaid Llafur Anni- bynol. Traddodwyd araeth gan y llywydd yn dadleu hawliau llafur.

GWAITH E10 I MR T. E. ELLIS. Y mae Mr Acland, A.S., Is-Lywydd gweithgar y Cyngor Addysg, wedi penodi pwyllgor i ystyried y ewestiwn o gyd-trefnu addysg ganolraddol yn Lloegr yn nghyda chysylltiad gwahanol adranau addysg y Llywodraeth a'r mater hwn. Allan o wyth o aelodau ymddengys enw Mr T. E. Ellis, A.S., yn ail ar y rhestr. Bydd ef ar y pwyll- gor yn rhinwedd ei swydd fel un o Ddir- prwywyr yr Elusenau.

CYNLLWYN I GIPIO YMAITH I DYWYSOG. Ffurfiwyd cynllwyn i gipio ymaith Dyw- ysog Montenegro. Ymgyfamododd tair mil o wladwyr a'u gilydd, ar anogaeth eu pen- aeth, i ruthro ar y brifddinas, gyda'r bwriad o ddwyn y Tywysog Nicholas i Dalmaha, a gosod ei fab a'r etifedd yn ei le. Bradych- wyd y gynUwyn gan ysgolfeistr, ac anf*n- ldy Llywodraeth filwyr rheowdd i'r gwa- hanol bentrefi i ddiarfogi y trigolion. Ni wnaed hyn heb ymdrech fawr, yn yr hon y lladdwyd 38 o bersonau, ac y elwyfwyd 90. Diangodd ugeiniau am loohes i'r mynydd- oedd I

Y SLIDING SCALE. CANLYNIAD Y PLEEDLEISJO. CYNHADLEDD YN NGHAEjfcDYDD. Ddydd Sadwrn, cynhaliwyd cynhadledd yn St. John's Hall, Caerdydd, o. gynrych- iolwyr glofeydd Deheudir Cymvu. a, Mynwy i benderfynu pa un a roddid awdurdod ter- fynol (plenary powers) ai peidio- i'w cyn- rychiolwyr ar bwyllgor y Sliding Scale i wneuthur cytundeb newydd am y dyfodol. Llywyddwyd gan Mr David JCMSM, ac yp oedd nifer fawr yn br-iscnol. Tra yr oedd pwyllgor penodedig yn cyfrif y plridleisiau, ymdriniwyd ag amryiv- bynciau o ddyddor- deb i fwnwyr. Punodwyd y Mri Issac Evans, John Thongs, ac^ Eva* Thomas i gynrychioli y mwnwyr Cymreig ar fwrdd llywodraethol y dEysorfa a godwyd er budd teuluoedd y rhai j laddwyd yn y danchwa yn Pare Slip. Pt,.aderfyxwyd fod y ewestiwn, oanfoudirprwyavthau ai aelodau yWeinydd- iaeth mewn perthynas i fesur yr wyth awr a. materion ereill i gael tL'adfcel i'r dosparth- iadau. Am haner. dydd, cyhoeddwyd cm, lyniad y pleidleisio fel isod|:— 0 blaid rlwaddi awdurdod terfynol i wneuthur cytundeb newvdd a'rmeistri 41814 Yn erbjyn hyny 1"1,1764 I Mwyafrif o blaid 24,050 I Yr oeda 145 a lofeydd yn cael, eu cyn- I rychioli yn y cyfarfod, a chynryohiolid 64, 55 o ddynion, o ba rai y darfu i 59,Ji8 bleidleisio.

t Pontardnlais. I)AXWALN DDYCIlRYNLLYD. Nos Ian cafodd Mrs John, priod Mr Alfred John, o'r lie h»n, ei thori yn ddarnaaar y rheil- ffordd, gan y gorbydres 8.4j nos Iau. Ni chafwyd hyd i'w phen a'i braic4 hyd foreu Gwener, ac y mae un troed iddi ar goll hyd yn hyn. ny trengholiad dych- welwyd rheithfarn o Caiwyd (Ai mar w ar y rheilifbrdd." >3 hoedran oedd 2.() mlwydd^ a gadawa dri c) bjant ar oi hoi.

1»YX(1AI R wythnos. Mesur t!i Airr. Yr wye,UO£¡ ddiweddaf, cynhaliodd y gweithwyr dtlwy gyr,hadledd-iin yn Birmingham a'r Hall yn Bradford. Yu Birmingham yr ymgyfurfydd. dd glowyr y deyrnas. Yr oedd yo bresenol gynrych. iolwyr 200,000: ac o ganlynia 1 y mae y penderfvniadan yn teilynjusy! w neillW. Y pw-ic cafod 1 fwyaf o sylw ydoedd pwne" YVyth Awr." Y mae Cymrii yn gryf o lil i;d Mesur Wyth Awr, a si* ad- odd M'.i. 'N- a Mr ISAAC EVANS yn hyawdl dios Gytnrii. Y nlle glowyr Gogledd Lloegr yn erbyn galw Deddf iiiiel i f; ddaeth i reoli -r,aii gwaith, un y ere 1 uit y gall Undebau y Gweith- wyr sicihui iddynt eu huuain oriau byrion. Ond y nne gweithwyr poh rhan &rill o'r (I:- yrnas yn liaerit f,i h)-n yn t ann.bos;b;, a dywelodd MABOX f d gJowp y Deheudir wedi ceisio yn mli ob rhyw ful l gaelbyrbau eu diwrnod gwaith, ond ni r. ddid yr ystyriaeth leiaf i'w cais gan y mei^riaid. Os yw wyth awr bob dydd yn dligon i d-lyn weithi,), ac os yw y gweithwyr yo dymnM cael byrhan eu diwrnod i wyth awr, yrydym yn ddibeti us o'r farn y dylid cael Deddf ar y pwnc, canys trwy ddeddf yn unig y gall gweith- wyr sic:hau eu hawliau. Tra y ma gweithwyr yn d'.byuu am eu bywiol- iaeth ar ewyllys gwyr cvtaluf, v mic cyfiawnder yn galw ar fod y gweithwyr yn cael eu hamdiiffyn trwy gyfraith orfodol. Plaid Llafur AnnihplO\, Amcan y Gyr.hadledd yn I Bradford ydedd ffirfio Plaid Lafar Annibynol. Y m,e liswer i',A- dd%vevd_ o l blaid y synisd, ond yr ydym yn teimlo fod mwy i'w ddweyd yn ei erhyn. Amcan yr aelodan sydd yn cynrychioli llafur yn y Senef) J ddylu fod lefeinio y blaid sydd yn cydymdeimlo fwyaf a hawliau llafur a'u syniad m. Tybia y gweithwyr a ym- gyfarfy'd la-ant yr wythnos ddiweddaf, pe ond y gallent ffurfio plaid yn y Senedd, y gallent orfodi unrhyw Weinyddiaeth i ddeddfu yn unol a'u cais. Aoffawd o'r fwyaf fuasai hyn. Nid oes arnom eisieu gweled ein Senedd wedi ymranu i fan bleidiau fel yn Ffrainc. Y mae ymraniad i lawer o bleidiau yn elfen o ansefydlog- rwydd. Myner diwygiadau etholiadol y cyfryw ag a alluoga y werin i anfon cyn- rychiolwyr gwennol i'r Senedd, a diflana yr angenrheidiwydd am fan bleidiau, canYA byddai i wir werinwr bleidio achos ryfia'rn p ib dosparth o'r boblogaeth. CamoVl.iad Ffnn- WJT Mon. Mae yn dod yn amlycach fyth bob dydd mai camsyniad mawr wnaeth Fferm- wyr Mon wrth ganiatau i'r landlordiaid gael gafael ar Iywyddiaeth y Gynadeithas Amaethv idol, Ni3 gallant ddisgwyl i'r gymdeithas, yn ei ffurf newydd, wneyd dim amgen nag amddiffyn buddianau'r landlord;a;d yn hytrach nag eiddo'r ffermwyr. Mae hyn yn ddigon amlwg oddiwrth waitb Undeb Arglwydd WIN- CHILSII-I. Nid ysgftfnhau beichiaa'r ffermwyr. ond lleihau baich y tirfedd- ianwr, yw amcan cydrabyddedig Undeb Arglwydd WICHILSEA. Pa fodd y gallai dynion fel Mr BUGH THOMAS, cyn gadeirydd y Cynghor Sirol, a Mr LEWIS HUGHKS, yr hwn arferid ei yetviied vn un o Radicaliaid mwyaf eithafol Ynys MOD, gefnogi y cyf- uewidiad hwn, nie gwyddom. Efallai y bydd i'r taill neu'r ll -.11 ein gf leuo ar y mater. Yn ffodus i anrhydedd Mon mae ganddi Jai na phlygasant eu glinia i Baal, ac y mae Mr SAMUEL HUGHE cyn-gadeirydd y Gymdeithas, a M WILLIAM EDWARDS, cyn-ysgrifenydd Gymdeithas, wedi dangos eu hegwydd orion wrth dori eu cysylltiad a Chym deithas Aniddiffynol Landlordiaid Mon. Gwerth Addjsg. Nid yw'r amser yn mhell pan osodir mwy o fri nag a WBeirheddvwarad?y'a?. Mae swydlJi o bob math eisoes yn gloedig i'r sa»l nad ydynt yn feddianol ar ry w gymaint o addysg, ond ymddengys cad yw yn anhebyg y cyfyngir yn y dyfodol buan hyd y nod ar faes dewisiad gweith- wyr. illae yn mryd awdurdudau yr Unol Dalaethau i wrthnd caniatau i ym- fudwyr lanio yn y wlad hono os na fyddant yn alluog i ddarllen ac ys^rifenu. A pbrin y gellir eu beio. Gollir rhifo yr Ymfuaw3,r anl!),th,, er.(,, i', Unol Dal- eithiau wrth y dcgau o filoedd bob blwjddyri Nid yw y dosbarth yma yn ychwanegu at na chyfoeth na diogelwch y wlad fawr hono. Amcunir yn y dyfodol gau allan o'r Gorllewinfyd bawb na fydd. ant wedi meisttoli elfenau cyntaf addysg. Cymered rhieniCymru yr awgrym. Os ydynt am i'w plant fod yn gaethion i'r tir lie eu magwyd, gadawer i'r plant dyfu i fyny heb addysg. Os, ar y llaw arull, yr ydynl am roi'r byd yn agored o'u blaen, addysg dda yw'r allwedd ddadgloia'r dorau ydynt heddyw yn cael eu cau.

I DADSEFVDLIAI) YN XUHY«1M"| I Beth (lflywml y "Speaker." Nid 008 o bosibl newyddur y gosodir mwy o bwys ar ei olygiadau gwloidyddol na r Speaker. Am y rheswm yinn, llawon- ydd i Gymru yw ei wol(>d yn tniethu barn mor groew ar gwostiwn mawr Cymrn, Fel hyn y dywed yn y rhifyu am ddydd oadwrn diweddaf Yinddengys i Es,ob Llanel%v, a Wimiaid i-glwysig ationydd ore ill, fod yn brysur iawn yn ddl\ycddar 0 bcrthyrms i'r .Mnthodistiaid Calhnaidtl. Mae yr enwad anffolws \1wu- ftnffodus ar gyfrif y ft'.uth nad ydyw vn mwynhau awdurdod cofnogaoth, a chvnehor gworthfawr y Wladwriaeth; a dwbl anftodus oblegill fod yn rhaid id 'o ddiwldef beirniadaeth ddiddiwedd y rhai sydd wedi ei> setydhi ftilly drwy gyfraith—ar y ffordd i liatitiuunonaeth, ac i boryifloii mwy fyth osydvm i goolio oi fciminid. Pel pmwf o hyn dywedir wrtliyra gan Esgob Llanclwy fod y Prifathrnw Edwards, o'r Bala, wedi dangos ei garodigrwydd fel bonwldwr ac ysgolhaig, no nid f(;l dvn ciiw,,t,l, i'r Pi-if- athraw Evans, Cuerfyrd" lin, ac yntau yn Ymneillduwr, drwy ei wahodd i gymoryd uian yn ail-agoi-iatl y Culeg Mcthodistaidd. Qwnoir cybudiliadau ereill gan yr Esgob beiddgaryn erbyn Prifathraw y Bala; ond gan fod y rhai hyuy wedi cael eu cyfarfod mown tyiuher mgorol a ehyda grym argyboedd- ituiol, yn atebiad y Dr Edwards ei hun, vn y ni raid i ni yma dratferthu yn eu cylch. Ao yn wir, ni buasai i'r mater ein harwain at y ewestiwn eangach sydd o n blaeu, oni bnasai ei fod yn ddangosiad mor eglur o'r gwedd uwehraddol a dd?tngosir Kau arweinwyr a !!cygwyr yr Eglwvs ",yledig, yn Nghymru tuagat cu eyd- ürrshonoglOn a wahaniacthant oddiwrthynt mewn crefydd yn y llythyrau. Y wers fawr oddiwrth gybuddiadau Esgob Llanelwy yn erbyn Prifathraw y Bala yw.-a dylem ni fel Eglwvswyr da ei deall yn hawdd,-fod y Methodistiaid Cym- reig yn llithro ymaith oddiwrth uniongied- edd. A phahain ? Am nad ydynt yn pertlivn i'r Eglwys Sefydl-xtig. Efall>,i y gellid galw hyn y gwrthddywodiad newydd. Er pa bryd y mae yr esgobion mor fanwl am i un athrawiaeth gael ei dysgn yn eu Heglwys hwy eu huiiaiii- Ond y mae yua bcthau eraill heblaw yrathrawiaeth Eglwysig yn nowid wrth gael eu troi i'r Gymraeg. Y mae y rhai sydd yn adnabod Cymru oreu, o leiaf, yu gwybcil nad yw uydwybod i ath- rawiaeth yn mblith yr Eglwyswyr, o'i chvf- erbynu ag eiddo y Methodistiaid Calfinaidd, ond rnegis dwfr yn ymyl gwin. Dysga hanc,situ,th hynyna, ae y mae yr hanes mor bawdd i'w wybod fel y bydd i'r hwn sydd wedi astudio pobl Cymru a'r ymddadblyg iadau crefyddol amrywiol a welir yn Nghymru ar hyn o bryd, ryfeddu yn fawr fod hyd yn nod esgob yn niethu cymeryd i fewn yr hyn sydd i'w wele(I iitoi- eglur. Mao y lhesyinau o blaid Dadgysylltiad Y11 NghjTnru mewn gwiriorie ld yn rhai y rhaid talu sy Iw iddynt ar unwaith; II dangosir hyn yn amI wg yn ffigyrau yr etholiad cyffredinol. Yn ol ystadegwyr cywrain yr Eglwys Sef- ydledig, v mae cynydd ei hfleloall yn ystod y deng mIynetld diweddaf yn Ltnithrol, a dangosant, meddant, ddeffroad mawr o'i phlaid. Ond beth ddaeth o'r ystadegau hyn, y meddylid mor uchel o honviit, pan ddaeth yr etholiad cyffredinol, pryd y pleidleisiodd boll Gymru, o'r bron, yn Rhyddfrydol 'i Yn Nghymru, golyga Rhyddfrydiaeth, fel y dy- wedasom yn ein oolofnau cyn yr etholiad, yn gyntaf, ac yn wir i bob dyben ymarferol yn y dyfodol buan, Ddadgysylltiad yr Eglwys. Cafwyd llais Cymru mor unfrydol, ae mor gyfansoddiadol, yn awr—gan ddwyn yn mlaen drachefn yr hen gri am Gydraddoldeb Crefyddol-fel y'byddai peidio talu sylw idfli yn gwneyd gormod o egwyddorion Rhydd- fryduaeth. Mae'r cri yn codi o waelodion teimlad cyfangorph poblogaeth Cymru, ar dyna y drychfeddwl mawr cenedlaethol a hyn 0 bryd. Dyma y symudiad agosaf i'r rhyddfreiniad cyfansoddiadol y mac Cymru wedi rhoddi ei bryd arno. Dyledswydd eglur y blaid Ryddfrydol Seisnig yw gweled fod v cais hwn yn cael ei ganiatau y foment gyntaf y gellir gwneyd hyny yn gydweddol a hawliau ereill a wneir ar y Llywodraeth, pa un bynag a wneir hyny gan ein cefndryd Celtaidd y tu draw i Gaergybi, gan Lundain, ai ynte gan ranau eraill o'r wlad. Dymunwn ddyweyd un peth yn mhellach gvda golwg ar ddyfodol Eglwys Loegr yn Nghymru, yr hyn y mae rhai o'i chyfeillion yn gymoryd yn ganiataol fydd yn drychin- bus iddi. Ond a fydd pethau felly Hoff gan y cyfoillion hyn yw y gyfatebiaeth rhwng Eglwys Loegr yn yr Iwerddon a'i Dadgysylltiad. Gadawer i ni eu hargym- hell i droi at ei sfyllfa bresenol, fel y dangosir of allan gan amryw o'i heigobion a'i chiwradiaid, ac yn arbenig gan Esgob Cork yn y Review of the ClourrlW9 am Rag- fyr. Oddiwrth y mynegiadau hyn, ym- ddengys fod Dadgysylltiad yn ton ic i unrhyw eglwys y byddo eigwaddoliadau a'i breintiau, ei huchelgais gymdeithasol a'i hesmwythyd a'i pharchusrwydd uwchraddol," wedi ar- wain i stad wahanol i'r iachusrwydd hwn a ddylai orwedd y tu cefn i fywyd ysbrydol a moesol, pa un bynag ai yn Nghymru ai ynte yn rhywle arall. Byddai yn well o lawer i'r Eglwys Esgobyddol yn Nghymru gael ei dadgysylltu a'i dadwaddoli, gan y byddai yn vhaid iddi wedi hyny wneyd yr ymdrechion annibynol hyny drwy ba rai y dysgir dynion yn niha le 3, gorwedd eu nerth, ac yn mha rai y daw y dynion goreu i'r amlwg, yn lie cael eu gwthio o'r naill du, fel yn awr, gan y rhai y mae dylanwadcymdeithasol o'u plaid yn cyf rif mwy na gallu a hyawdledd. Hefyd, wedi ei rhyddhau felly, tynid ymaith oddiwrth yr Bglwysyratgasrwyddpoliticaiddhwnwgyda Ehaun yr edrycha pob Rhyddfi-ydwr arm yr hyn a ddifoda Jbob effaith ddaionus a gaffai po byddai pawb yn gydradd yn ngolwg y gyfraith. „Gyda golwg ar yr Ymneillduwyr yn Nghymru, ni pherthyn i ni yn y cysyll- tiad hwn ymdrin 'a'r manteision a ddeilliai iddynt hwy drwy hymy.^|Ond pe na byddai dim i'w enill drwyddo ond symud ymaith yr hyn sydd yn faen tmmgwydd parhaus, yn effeithio yn anffafriol ar dymher y genedl Gymreig, gan droi eu hadnoddau oddiwrth eu hamcanion naturiol, byddai hyny yn ddigon o reswm ynddo ei hun. Da, felly, yw fod Cymra wedi ymddwyn yn deilwng I o'r amgylchiadau politicaidd.

I Clyuaoi? I YR YSOOL RAMADEOOL. Arnoiwya yr | ysgol uchod ar ddiwedd tymhor y gauaf gan y Parch J. E. Hughes B.A., Caernarfon, yr arholydd am y fwyddyn bresenol. Yn ei adroddiad dywed Mr Hughes fod yr boll sllranau wedi gweithio yn rhagorol, a bod yr athraw a'r ysgolheigion 1 w llongyfarch yn fawr ar ganlyniad yr arhohad. Dyga dystioheth uebel i lwyrder a goM y gwaith ymhob adran. ac y mae yr adroddiad drwyddo yn dangos fod yr arholydd wcdi ei foddhau yn fawr yn ystad yr ysgol ar l?yn 0 bryd. ''??' DA.-Newydd da i drigolion yr adsl hon yw fod Cwmni'r GEXEDL yn ym- gY ?ryd a phob rbyw fath o argraphn. "llach ni fydd eisieu ond gyru archeb gy a post am ar?phuo bob math r » National" Printing W Qrks, Swyddfa'r GENEDL, CMmMfon. a daw'r gwaith yn ei ol wedi ei wneyd yn dda, yn ddestlu., yn fnan, ac yn rhad.

NODION LLENYDDOL. I Gyda'l' rhityn pr"nol uian Mr Owen M. Edwards, yn yn gwneyd arbrawf newydd. Mae rhilyn Ionawr yn rhifyn dwbl, a'i bris yn swllt yn He chwe' clieiniog. Ond credwn na tbeimla neb ar ol ei we'od fod swllt yn ormod i dalu am gyhoeddiad o'r fath. Mae adolygydd arall yn dehyg- I) fwrw ei linyn mesur dros ynuldangosiad a chelfwaith y rhifyn hwn, ond nis gallwn lai na galw sylw arbenig at rai o'r darluniau brydfertlmnt Cymru Ionawr. Beiddiwn diyweyd yn ddibctrus y deil rhai ohonynt eu cydmaru yn ffafriol a'r goreuon ym- ddangosant yn y cylchgronau Seisnig. Nodwny darlunbyw o Gwenogfryn Evans, a'i- olygfa ar I Y Gareg Wen," a'r "LIe y cyfansoddwyd Codiad yr Eliedydd," [fel enghreifftiau. Gresyn na bai yr oil o'r darluniau i fyny at safon y rhai hyn. Ond am gynwys llenyddol y rhifyn, ar walian i'w faint a'i ddarlunian, nis gellir rhoddi ond caninoliaeth. Bydd darllen y Cynhwysid" ar y wjTieb-ddalen yn ddigon I argyhoeddl pawb am hyn. Parheir Hanes Cymm gan y golygydd, a'r Fun o Eithin- fynydd gan Mrs Oliver Jones, tra y profir yn yr erthyglau dyddorol ar Edward Math- ews a Gwenogfryn Evans fod y golygydd yn gofalu am Gymru Sydd a Chyinru Fydd yn ogystal ag am Gymru Fu. Nid ydym yn petruso dweyd y ceir yn y can' tudalen yn y rhifyn presenol gystal gwerth swllt o lenydd- iaeth iachus ac o amrywiaeth llesol ag a gi'ir mewn unrhyw gylchgrawn Seisnig. Llyfrau bychain o werth mawr ydynt eiddo Mr Buchanan Blake ar How to read the Prophets (Edinburgh: T. and T. Clark). Y intic y drydedd ddosran, yr hon sydd yn cynwys ysgriieniadau Jeremiah, newydd ei chyhoeddi. Yn y ddosran gyntaf, ceir ranau o ysgi ifeniadau Esaiah; yn yr ail ddosran y niae y prophwydi lleiaf, gydag ychydig eithriadau; fol y gwelsom, pregethau ag anerchiadau Jeremiah bia'r drydedd; yn y bedwaredd daw Ezeciel, a'r gweddillion ieuengaf o gynyrchion y prophwydi. Mantais wertlifawr i ddeall pobpeth yw cael ei am- seriad, canys y mae pob pregeth a rhybudd, salm a chan, yn berthynasau agos i'r am- seroedd a'r amgylchiadau a'i rhag-flaenasant. Nid yw ysgrifeniadau ysbrydoledig yn eithr- iad i'r rheol hon; am hyny y mae yr amser- oedd a'r prydiau yn amgenach esbonwyr nag hyd yn nod experts hanes ac ieitheg. Yn ychwanegol at ddodi ysgrifeniadau Jeremiah yn clllleoedd priodol, gan ddangos drwy gyfnowidiad llythyreu y gwahaniaeth rhwng y Testyn awdurdodedig a thestyn y deg a thrugain; mewn adranau ereill o'r llyfr ceir crynhoad eglur o amgylchoedd hanesiol y prophwydoliaethau, yn nghydag amgyffredion crefyddol y prophwyd. Y mae y Parch James Hastings, golygydd llafurus yr Expository Times, wedi cymeryd ei berswadio i arolygu cylchgrawn wyth- nosol arall at wasanaeth yr Ysgol Sul; gelwir ef The Sunihy School. Nid oes amheuaeth am fedr Mr Hastings fel golyg- ydd, eithr nid yw cyfrau y cyhoeddwyr yn gyfartal i gylchgronau eraill o'r un natur oedd eisoes yn y farchnad. Ar yr un pryd, y mae i'r ymgeisydd newydd hwn faes ardderchog i fod yn ddefnyddiol; y mae y ddysg a'r yni a geir ynddo yn elfenau a ddylai sicrhau iddo lwyddiant mawr. Pa bryd, atolwg, y ceir digon o undeb rhwng yr Ysgolion Sabbothol yn Nghymru i gychwyn a chynal cylchgrawn wythnosol at eu gwasanaoth-ar finellau eang manteis- iol i'r oll ?

Y LLYWODRAETH A I CHYMRU. Y Mrmiwjham Daily Post a ddywed :— Mae aelod o'r Cyfringynghor, yr hwn nad yw yn arfer bod yn rhy obeithiol, yn dadgan wrth ei gyfeillion os y gall y Llywodraeth gario yn mlaen hyd ar ol mis Ebrill nesaf y bydd iddi yn sicr barhau ar hyd Senedd-dymhorau 1893 a 1891, ac y gwneir pob ymdrech i fyned yn Uwyddianus drwy y crisis yn Ebrill. Y mae un adran o'r Weinyddiaeth wedi bod yn talu sylw arbenig i gwestiynau Cymreig, ac y mae ymdrafodaethau yn myned yn mlaen rhwng rhai o, aelodau y Cyfrin Gynghor a rhai o aclodau mwyaf blaenllaw Cymru Fydd gyda golwg ar gwestiwn y tir a Dadsefydliad. Y ffrwyth yw y penodir Dirprwyaeth Fren- hinol i edrych i mewn i gwestiwn y tir, a chredir y eaiff ei ffurfio yn y cyfryw fodd ag i ddwyn i mewn adroddiad yn ffafr ffurfio cyfundrefn debyg i'r un a sefydlodd Mr Gladstoneynyr Iwerddon yn 1881. Gran fod yn amlwg y cymerir llawer o amser y Senedd i fyny gan gwestiynau ereill yn y Senedd dymhor nesaf, yr hyn a rwystrai i fesur Dadgysylltiad cyflawn, bernir y cymer Mr Gladstone yr un llwybr ag a gymerodd gyda Dadgysylltiad yr Eglwys Wyddelig yn 1868; ac felly y cynygir penderfyniad yn rhwymo Ty y Cyffredin i basio mesur Dad- gysylltiad Cymreig ar fyrder, ac y dygir i fewn Fesur Attaliol i rwystro i unrhyw apwyntiadau newyddion gael eu gwneyd yn yr Eglwys yn Nghymru.

UNDEB IAELL WINOHILSEA. I MR KENYON, A.S., YN EI GON- I DEMNIO. Gyrodd Mr Kenyon, A.S., yr hwn a erys yn awr yn Naples, y llythyr caulynol at Iarll Winchilsea, mewn atebiad i gylch- lythyr yn gofyn am ei gynorthwy i'r Undeb Amaethyddol Cenedlaethol:— FY AXWYL WIXCHILSEA,—Yr wyf yn diolch i chwi am oich cvlohlythyr a'ch gwa- hoddiad caredig; ond hyd yn nod pe buaswn yn Mhrydain, nis gallaswn wneyd fy meddwl i fyny i ddyfod i gyfarfodydd a gynhelir dan nawdd y Mri Chaplin a Lowther. Y mae eich gwaith yn ceisio darganfod llwybr canol i'w ganmol, ond hyd nes y deallir yn glir fod pob cysylltiad a'r fath geudeb a diffyndollaeth a bi-metaltism nis g&Uaf am funyd gydsynio i gefnogi yr Undeb. Nid oes gan neb fwy o gydymdeimlad a'r amaethwyr a'r llafurwyr na mi; ond y mae yn ymddangos fod y feddyginiaeth a gynygir yn un greulawn i'r feddy ddosbarth, gan ei bod yn codi ynddynt obeithion am wleidlywiaeth nas gellir byth ei gario allan; a'r hwn pe y gellid ei gyrhaedd, na fyddai amgen na cham i drychineb llawer mwy.—Yr eiddoch yn wir. GEORGE T. KENYON." I

Dyserth. I Boreu Sadwrn, bu farw y Parch Thomas Morgan, fleer plwyf Dyserth. Yr wythnos evil y ddiweddaf, trodd 'y cerbyd yr oedd Mr Morgan ynddo, ac anafwyd y gwr parchedig yn dost. Torwyd ei fraich ac arehollwyd ei ben. Cludwyd ef adref, a dydd Iau darganfyddwyd ei fod wedi derbyii niwtddiau tufewnol, o'r rhai y bu farw. Yr oedd yn 70 mlwydd oed, a pherohid ef yn gyffrc-dinol.

Dinbych. I MARWOIAETH AMAETIIWB ADNABYDDIIS. —Boreu Sadwm bu farw Mr David JJavies, Lodge Farm, ger y dref hon, yn hynod o ddisymwth, yn fuan wodi iddo godi o'i wely. Yr oedd yn ei iechyd arferol yn ymneillduo y noson gynt. Adnabyddwyd ef fel amaetliwr profiadol, a dydd Mawrth yr oedd yn cymeryd rhan yn nghyfarfod yr amaethwyr.

GLOWYR Y DEHEUDIR AT HUNDEB. YR ARWEINWYR CYMREIG YN NGHYNHADLEDD BIRMINGHAM. Ffrwgwd a'r Siieson. [GAN AP IDANFRYN.] Addewais yn fy llith ddiweddaf roddi i'ch darllenwyr ychydig o hanes Cynhadledd Fawr Mwnwyr y DejTnas Gyfunol, a gyn- helid yn ystod yr wythnos a aeth heibio yn Biriiiingbain; ond yr wyf yn ofni, Mr Gol., na chaniata oich gofod i mi yr wythnos hon wneyd dim Illwy na rhoddi cipdrem o'r hyn a gymerodd le yno mewn perthynas a Cliymru. Yr oedd yn agos i 80 o gynrycli- iolwyr j-n bresenol yno, yn Saeson, Ysgot- iaid, a Chymry; ond ychydig mewn cym- hariaeth oedd nifer y cynrychiolwyr Cymreig. Yn wir, allan o gan" mil o lowyr yn y Deheudir, ni chynrychiolid yn y gynhadledd ond rhyw ugain mil o honynt. Yr oedd Mabon, wrtli gwrs, yno, a chydag ef Mi- Thomas Morgan, Cymmer, a Mr J. Voyles, Pentre, ar ran Mwnwyr Cvvni Rhondda; cynrycbiolid dosparth Llanelli ac Abcrtawc gan Mr Isaac E?ans dosparth sir Fynwy gan Mr Alfred Onions; a Chynghreirwyi sir Fynwy gan Mr Brac9 a Mi Hezeciah Sage. Dydd Mercher y cymorodd y ddadl fawr le rhwng pleidwyr cynllun y Cyngbrair a plileidwyr y sliding scale, a rhyfedd mor frwd y cariwyd y ddadl yn mlaen, Agorwyd o blaid y Cynghrair gan Mr Haslam, Derbyshire, a dilynwyd ef gan Mr Johnson, o swydd Warwick; Mr Brace, sir Fynwy; Mr Cowev, swydd Efrog, tra y siaradodd Mr J. Wilson, A.S., swydd Durham, yn gryf ae yn hyawdl o blaid egwyddor sliding scales. Yua cododd Mr Alfred Onions ar ei draed i ddadleu achos Cymru, a gwnaeth hyny yn ddeheuigddigon. Yn ystod ei anerchiad rhoddodd Mr Onions wadiad pendant i haeriad a wnaeth- pwyd ei fod ef wedi rhoddi i fyny ei wrth- wynebiad i gynllun y Cynghrair. Yr odd ef mor gryf yn ei wrthwynebiad ag erioed. Yr oedd yr oil o'r siaradwyr blaenorol wedi rhoddi pwys anghyffredin ar y ffaith fod gostyngiadal1 mawrion wedi cymeryd lle yn y cyflogau yn Nghymru, ond nad oedd neb ohonynt wedi cyfeirio at y codiadau mawrion gymerodd le yn flaenorol i hyny yn y Dywysogaeth. Dylent oil wybod eu bod yn awr yn Nghymru gymaint yn is n'1' Cynghrair ag oedd ychydig fisoedd yn ol yn uwch na hwynt. Mr COWEY: Rhoddwch ffeithiau i ni (cyineradwyaeth). MAIIOX, A.S. Dyna yw y ffaith, Syr. Sylwodd Mr OXIOXS fod y codiadau yn Nghymru wedi cyrhaedd 57} y cant uwch- law safon 1879, tra na chyrhaeddodd y Cynghrair ond 40 y cant. Yr oeddynt yn y gynadledd hono wedi bod yn son llawer am gyfundrefnau i reoli y cyflogau, ae yr oedd Mr Cowey wediegluro mai egwyddor fawr cyfundrefn y Cynghrair Prydoinig oedd gwrthwynebl1 trwy nerth Undeb bob cais am ostyngial. Nid oedd hyn yn gyson a'u hathrawiaeth mewn perthynas i fesur yr wyth awr, oblegid yn y ddadl ar y ewestiwn hwn y dydd blaenorol, pregeth pob un ohonynt oedd nas gellid cael wyth awr trwy nerth Undeb, ae mai rhaid oedd cael Deddf Seneddol. Os oedd nerth Undeb wedi methu sicrhau wyth awr iddynt, pa fodd yr oedd yn bosibl iddynt ddisgwyl allu cadw y cyflogau i fyny trwy nerth Undeb yn unig 'i Rhaid, meddent, oedd i'r cyflogau reoli prisiau y glo o hyn allan, ac nid prisiau y glo reoli y cyflogau. Dymunai ef 0 waelod ei galon allu credu yr athrawiaeth hon, ond ofnai nas gellid byth ei rhoddi mewn grym y tu yma i'r mil blynyddoedd. Credai fod yr athrawiaeth yn anymarferol, ae nas gellid ei sylweddoli. Cwynid mai ychydig o'r mwnwyr Cymreig oedd yn cael eu cynrych- ioli yn y gynadledd hono, ond haerai ef I mai ymraniad yn eu rhengoedd, a achoswyd gan rai a broffesent fod yn gyfeillion iddynt, oedd yn gyfrifol i raddau mawr am hyn. Mr BRACE: Credaf y dylwn gael gofyn ewestiwn yn y fan hon, Mr Llywydd. Y fi sydd yn cynrychioli y Cynghrair yn Nghymru, ac y mae fy nghyfiull yn dyweyd ein bod ni trwy ein hymddygiad wedi bod yn rhwystr iddynt yn Nghymru i ffurfio Undeb (cymerad wyaeth). Mr ONIONS Yr wyf yn mentro dyweyd mai y rhai ddaeth i'n plith i greu drwg- deimlad ac i'n gwahanu sydd yn gyfrifol am gyflwr di-undeb sir Fynwy ar hyn 0 bryd. Mr BRACE Y cwestiwn vw hwn, a ydyw eich Undeb yn Nghymru K?dyw yn llai nerthol nag oedd cyn i'r Gynghrair ddo'd i'ch plith ? Atebodd Mr Onions ei fod yn meiddio haeru ei fod (cymeradwyaeth). Yna aeth yn mlaen i gyfeirio at waith y Cadeirydd (Mr S. Wards, A.S.,) yn dadleu mewn owrdd yn Crumlinyn 1891, mai y Cynghrair oedd mewn gwirionedd wodi bod yn achos i'r cyflogau fyned i fyny yn Nghymru. wel'l os gwir hYR, paham ynte na fuasai y Cynghr.,? w ea, cadw e p Y"ogau i fyny? ?l.d eth). C.. Dywedaf yr un peth eto. Fe gawsoch chwi yn Nghymru y briwsion a gw37fWd oddiar fwrdd y Cynghrair (cymeradwyaeth). Mr ONIONS Os felly, vr oil allaf ddyweyd yw hyn, fod y briwsion yn Ilawer iawn mwy Yhd 37;,h (cymeradwyaeth). MABON (yn Gymracg): Clywch, clywch," a chwerthin. Y CAPEIRYDD Buoch yn lwcus dros ben felly. Mr ONIONS: Do, mae'n ddiamheu. Fe gyflawnwyd gwyrth arbenig er ein mwyn ni, mae'n siwr i chwi (chwerthin uchel). Caw- som enghraifft o wyrth y torthau a'r pysgod, a gobeithio y cawn yehwaneg 0 friwsion eyffelyb. Yna aeth Mr Onions yn mlaen i ddadleu rhagoriaeth y Scale ar gynllun y Cynghrair. Credent yn onest a thrvlwyr fod y cynlluniau a fabwysiadwyd yn Neheu- dir Cymru y rhai goreu oedd yn bosibl er lies y dosbarth yn gyffredinol. Siaradwyd gan Mr ISAAC EVANS hefyd o blaid egwyddor y Sliding Scale; ond dadl- euai nad allai unrhyw scale fod yn deg a boddhaol os nad oedd 'gwaelod iddi, fel nad allai y eyflogau fyned yn rhy isel. Wrth gwrs, p1eidiodd y Gynhadledd bron yn unfrydol 0 blaid cynllun y Cynghrair Prydeinig, ond ni wna hyn y gwahaniaeth ypwdo'in W, tganiad syml o fam oedd y pen- derfyniad, ac nid oes gorfodaeth ar neb ei ddilyn.1 Cymerodd MABON a'r cynrychiolwyr Cym- reig ereill ran aml wg yn y dadleuon ar Fesur y Mwnfeydd, a llwyddasant i gario gwelli- antau pwysig ynddo er lies y Dywysogaeth.

Y DYNAMITE A'U LLADDODD. Dygwyddodd ffrwydriad angeuol hefo dynamite ddydd Mawrth yn Bilbao. Fel yr oedd tri gweithiwr mewn mwngladd yn y llo yn cynesu eu hunain o fllaen tAn a wnaethant mewn lie yr oedd swm o cartridge« dynamite, darfu i'r cartridges ffrwydro. Lladdwyd dau o'r dynion, a niweidiwyd y trydydd yn enbyd.

Khoddir rhytldhad oddiwrth beswch mewn deng munyd gan Pulmonic Wafers Dr Locock. a rhodd- ant iachud sicr a buau i gaethdra, .Ui'f'XlodiTaeth, anwyd, peswch, bronchitis, a pnob matn o annwyl- demii yr 'anadl a'r ysgyfaint. At anhwylderau y giau a'r galon y maent yn ddiguro, tra mewn poenau o dan y cryd'? m.1?a u a'r nerfau y maent yn gweitwo fel swyn. iid oe? dim -'l a dd no?- ;Og;;gs:m ? yLa 7: ion a siaradwyr cyhoeddw y maent yn aumiwris- iadwy at glirio a enqfhau y iiais )? mae iddynt Ra? dymmol.; Mewn b?ychau Is lc, 2s 486e, ac Us. Gwerthir gan yr holL lferyU- yr.

row ASTIUFF GWEITHWYR I CYMRU. 1 [GAN HERBER.] j Nis gallwn ymatal heb gyfeirio at y gwastraff a welsom mor amlwg yn mhlith ein gweithnvyr, lawer ohonynt, yn y dydd- iau llwyddiannus ydynt newydd fyned heibio. Sicrheir i mi fod gweithwyr Pryd- ain yn cynilo llai na gweithwyr gwledydd y Cyfandir. Y mae eithriadau rhagorol, wrth reswm, oud y mae y cyhuddiad yn sicr o fod yn wir fel rhool. Y mae gan y gwr gwlad- :tidd (peasant) yu Ffrainc ei ychydig o dir yn eiddo personol; yn Saxony, y niae eu tai yn ;'iddo y preswylwyr ac y mao y Ffrancwr yn foddlon byw ar yr ymborth mwyaf cy- ffredin er mwyn cynilo digon i'w alluogi i brynu yehydig dir iddo'i bun. A sicrheir fod y swm anferth a dalwyd gan y Ffrancod i'r Germaniaid ar ol y rhyfel, wedi ei dalu gan mwyaf ag arian a fenthyciwyd i'r llyw- jdraeth gan y dosbarth gweithiol a gwlad- lidd, y rhai sydd Yll dal rhan fawr o rents Ffrainc, yr un poth a'r EIIglish Funds. Y mae cynilo yn sicr o fod yn egwyddor Feibl- lidd. ani buasai cynildeb Joseph buasai preswylwyr yr Aipht a Chanaan wedi meirw 11 newyn, Y mae y dyn ieuanc sydd yn lochreu cynilo swllt yr wythnos yn ugain oed, yn sicrhau iddo ei hun ddau gant o bunnau pan yn driugain. Y mae pob swm )..30(lir allan am bum' punt o interest (con1- nound) yn dyblu ei hun yn mhen pedair blynedd ar ddeg. Y mae arian fel coed, pan wedi eu planu yn dda, yn tyfu obonynt eu ninain. Nid ydyw yn ddigon i benteulu fod yn perthyn i glwb, er fod hyny yn dda, Rhydd hyny help iddo of pan yn aflach, ond lylai fod ganddo ychydig yny banc cynilo, ir gyfer afiechyd ei blant neu ei deulu, neu ir gyfer dydd du athywyll ar fasnach, fel y presenol. Y mae y peth yn bosibl i bawb; y mae llafurwyr ar stad Syr Baldwin Leighton, heb enill ond un swllt ar ddeg yr wythnos, a clianddynt 50p a lOOp yn y banc. Pobl gynil iawn oeddynt yr hen Gtymry, a phe buasai gweithwyr yr oes hon yn byw yn debyg iddynt, buasent yn dyfod yn capitalists eu hunain, ac yn gallu hawlio, yn y ffordd oreu, y prisoedd uchaf am eu llafur caled. Adroddir fod y diweddar Syr Robert Vaughan, o Nannau, yn ngliyda l rhai boneddwyr ereill, allan yn saethu adar. Yn ngwres y difyrweh aetliant lawer yn mhellach nag y bwriadent, a chawsant eu tiunain mewn lie anial a mynyddig yn Meir- ionydd. Pan ar newynu, cyflymasant at yr unig ffermdy byehan oedd yn y golwg, a jfofynasant i eneth dair ar dleg oed, oedd yn gwylio y ty, am ychydig luniaeth. Dygodd yr gnetli iddynt lonaid llestr 0 laeth enwyn a larn o dorth haidd ddu iawn, heb wybod dim pwy oedd yr ymwelwyr. Gofynodd Syr Robert, "Ai nid oedd dim ymenyn yn y t y, Atebodd yr eneth, "fod, ond nad oeddynt i iwyta dim o'r ymenyn ond ar y Sabbath." Ond penderfynodd un o'r boneddwyr ym- wthio i'r llaethdy i chwilio am yr ymenyn I gyda hyny, dyma'r bachgen bychan oedd wedi ei adael gyda ei chwaer i ofalu am y ty yn absenoldeb eu rhieni, yn gafael yn y rbaw, ac yn bygwth taraw y cyntaf a gyffyrddai a'r ymenyn. "Peidiweh," ineddai y gwron ieuanc, "oblegid y mae'n rhaid i ni gadw yr ymenyn oil i'w werthu, er cael arian i dalu yr ardreth i Syr Robert, Vaughan." Dywedir fod Syr Robert dranoeth, wedi gorchymyn gostwng rhent y tferm hono yn agos i'r haner. Yr ydym yn wybod nad oes gweithwyr tebyg i rai Cymru yn Mhrydain, ond yr ydym am eu cael yn rhagorach fyth trwy arfer mwy o gynildeb a darbodaeth, er eu mwyn eu hlm-, ain a'u teuluocdd.—O'r Oeninen am Ionawr.

¡ GOHEBYDD NINICEINION. I [AT OLYGYDD Y 11 GENEDL."] [ SYR,—Ymddcngys i mi fod y mwstard a gafodd eich got Lebydd orw yn un o gyrddau t6 y Nadolig wedi ??ff ,rtz.yn on o arno, a hyderaf erbyn iddo gael amser i oeri ei dafod, y gwel hyny ei hunan, gan fod mwy o lawer o fwstard yn ei ohebiaeth ar gyrddau te y dref nag sydd o gig. Gadawaf i gyfeillion ereill siarad dros eu lleoedd hwy, gan mai fy amcan ydyw galw ei sylw at yr ychydig a ysgrifenodd am gwrdd te Moss Side, gan fod genyf ran yn nhrefniadau y cyfarfod hwnw. Buasem yn meddwl ei fod yn teimlo yn fawr trosom; ond ai onid oedd ein cyfarfod eleni mor luosog a'r un a gafwyd er's llawer blwyddyn, pan gymerir i ystyriaeth y cyngherddau ereill oedd yn y dref yr un noswaith, yr hyn a achosodd i lawer gadw i ffwrdd. Ni chaiff cyfaillion Moss Side ddim llawer o'i gyd- ymdeimlad ef. Dywed fod Moss Side yn lied aristocrataidd, stiff a Seisnigaidd yn ei chyfarfodydd. Ymddengys] nad vdyw yn hoffi bod yn nghwmpeini boneddigion. Nid bai Moss Side ydyw ei bod yn well allan na lleoedd ereill, ac nis gwyddem o'r blaen am Gymro nad oedd yn mwynhau pobl fawr." Beth a feddylia wrth alw ein cyfar- fod yn I- stiff," nis gwn; ond gwyddom am gyfarfodydd te, hir 0 ran amser, a'r bobl wedi "stiffio" yn eistedd ynddynt, ond nis gall daflu hyny at hwn. Beia y cyfarfod ei fod yn Seispigaidd. Druan o hono; hwyracb y cymer drafferth i ddarllen ei erthygl i weled cymaint o waith dysgu Cymraeg sydd amo. Mae rhaglen ein cyf- arfod o fy miaen (yr hwn wyf yn ei amgau i chwi, Mr Gol.). ?welaf nad oes ond deu- ddeg o eiriau Saesneg ynddo. Dywed eich gohebydd am gyfarfod Heywood street fel hyn:—" Ac yma yr oedd yr iaith Gymraeg ar ei gorsedd, a'r iaith Saesneg fel morwyn fach yn gwasanaethu ami pan fyddai angeD." Os anfon gohebiaeth gadewch i'r wlad gael ] y gwir, y gwir i gyd, a dim ond y gwir. Mae rhaglen 0 gyfarfod Heywood street 0 fy mlaen. Beth ydyw y gwir ? Yno, allan o 31 o ddarnau, mae 13 yn Saesneg, a'r gweddill yn Gymmeg; ac, i fod yn f7 manwl, allan o 8aith o unawdau a roddwyd, nid oes ond un dernyn Cymreig ac eto, yn 01 syniad eich gohebydd am gyfarfod Cymreig, dyma y cyfarfod, tra nad oedd yr un-dernyn Seisnig yn Moss Side. Peth annoeth iawn ydyw rhedeg i'r wasg a thraethu rhywbeth, heb fanwl ystyried fod rhai call yn mhob tref a gwlad, heblaw gohebwyr papyrau nbwyddion. Maddeu- wch y meithder, ond ar ran Moss Side teimlwyf fod gair o eglurhad yn angen- rheidiolyn eich papyr clodwiw. -Yr eiddoch, &c., CYMRO. I

Castell Newydd Emlyn. I BWRDD Y GWARCHEIDWAID. Cynhal- iwyd eyfarfod pythefnosol y bwrdd hwn ddydd Gwener diweddaf, pryd yr oedd yn bresenol y Mri David Davies (yn y gadair) David Davies, Aberceri; G. M. Williams, Cenarth; A. E. Jeremiah, ae S. Hughes, Cilrhedyn; J. Maurice, Clydau; J. Rees, Henllan; Daniel Evans Llandyssul; Thomas Jones, Llanfairtreflygen; E. Davies, Llan- fibangel; John Rees, Llangunllo; D. Davies, a D. Evans, P-nbryn; a John Evans, Troedyraur. Talwyd allan i dylodion yn ystod y pythefnos diweddaf—Dosbarth Penbryn, gan David Jones, 90p 8s i 382 o dylodion; dosbarth Cenarth, gan John Thomas, 72p 2s i 330 o dylodion. Nifer y rhai sydd yn y tlotty yn bresenol, 25, nifer cyferbyniol y llynedd, 20; nifer y crwydriaid fu yn y ty yn ystod y pythefnos diweddaf, 55 nifer cyferbyniol y llynedd yn ystod yr un amser, 29. Anfonwyd galwadau allan i j warchcidwaid y plwyfi canlynol am y dreth, yn unol a'r archeb a dderbyniwyd oddiwrth Gyngor Sirol Aberteifi:—Bangor, 13p 13s 4e; Bettws Evan, 16p 10s So; Brongwyn, 15p 6s 5c; Henllan, 4p5s; Llandyfriog, I 38p lis 8c; Llandyssul, 143p 12s 9o; Llanfairorllwyn, 17p 9s 4c; Llanfairtref- lygen, 3p 19s; Llangranog, 28p 158; Uan- | I gunllo, 26p 15s 2c; Penbryn, 60p 9a 10c; a Throedyraur, 39p Is.

I PWNC Y TIR YN NGHYMRU Llythyrau yn y "Times" Ymddcngys fod pwnc y tir yn Nghymru wedi dyfod yn ddigon pwysig i gymhell y Times i nnfon gohebydd arbenig oddiam- gylch y wlad i wneyd yinchwiliad helaetli iddo. Dydd Mercher cylioeddodd y bonertd- wr dan sylw-cartref yr hwn, os nad ydym yn c: ymeryd yn fawr, a orwdl bron ar Ian y nni-y cynbf o gyfres o 1ythyrau. j Ys"rifcnwyd ef, fe ymddcngys, yn' ars-?l neillduedig Ysbytty Ifan. Wndi egluro mai .nlyniad i "I.a:t? Mr Gladstone yn NghwmlJan ydyw yi llythyrau hyn, cydncbydd y gohcbydd na bu sefyllfa amaethyddiaeth yn Nghymru gyn- ddrwg cr's ugain mlynedd ag y mae wedi bod yu y,tod y deuddeng mis diw,,Idf. Yn ystod gauaf caled 1891-2 syrthiodd prisiau gwartheg yn bur iscl; newynodd rhai anifciliaid; a gorfuwyd i berchenogion rhai ohonynt eu lladd oherwydd nad oedd gan- ddynt ymborth i'w cadw ddim yn hwy. SEFYLLFA PETHAU YN MON. Treuliodd lawer o ddyddiau yn Mon yn mhlith y tenantidid, ac ni chlywodd ond un gwyn yn erbyn y tirfeddianwyr, a'r gwyn hono ydoedd eiddo amaethwr ag yr oedd ar- dreth ei ffenn, ar ystiid Baron Hill, wedi ei chodi 53p yn ystod deng mlynedd ar hugain. Ni chasglodd yr ysgrifenydd oddiwrth yr amaethwr hwn pa un ai uchel ynte isel ydoedd yr ardreth yr adeg y cymerodd ef y fform. Gwyddai o'r goreu yr arferai yr heii Syr Richard Bulkeley wario llawer ar wella adeiladau ar ei etifeddiaeth, a'i fod hefyd yn dirfeddianwr da yn mhob ystyr. Ni pherthyn i'r ynys dirfeddianwyr ag ydynt yn byw allan oddiyno. Ar y prif etifoddiaethau y meistrl tir, fel rheol, fydd yn cario allan y gwelliantau ar ei gost ei hun. Rhydd yr awdwr ddarlun golygus iawn o amaothwyr wedi llwyddo yn eu hamgylch- iadau yn y fath fodd fel ag i ddwyn eu plant i fyny yn bcrsoniaid, meddygon, a bargyf- reithwyr. Gelbd dweyd fod amaethwyr yn Lloegr wedi gwneyd yr un modd gyda'u meibion; ond yr atebiad yw, fod amaethwr yn Mon yn gwbl wahanol i'w gyinrawd yn Lloegr. Anfynych y ceir daliadau mawrion yn y sir. Gwyddai am un o 1100 o aceri; ond am y gweddill, ystyrid fferm o 500 o aceri yn un anarferol fawr, tra y cyfrifid fferm o 200 yn un fawr. Fel Cymro, ymfalchiai yn y ffaith fod yr amaethwyr hyn, tra heb fod ar ol amaethwyr Lloegr mewn yspryd anturiaethus, yn gweithio dair neu bedair gwaith caletach nag amaethwyr Lloegr, ac ystyrir amaethwyr Mon ganddo y rhai mwyaf medrus a business-like yn Ngogledd Cymru. Talant yn dda i'w llafur- wyr, nid, yn wir, am eu bod yn ystyried bod y gwaith yn teilyngu hyny, ond oher- wydd fod chwareli sir Gaernarfon yn cadw i fyny raddfa y^cyflogau. Profion o ffyniant, yn ei farn ef, ydoedd fod llafurwyr yn der- byn o lfis i 188 yr wythnos pan yn "byw gartref fod rhai a drigent yn y ffermydd yn cael 2Cp yn y flwyddyn, allan o'r hyn yr oeddynt yn fynych yn arbed 20p; ac fod yr amaethwyr yn talu eu hardrethoedd yn well ac yn byw yn llawer mwy cysurus nag yr oeddynt hyd yn nod ugain mlynedd yn ol. Dywedai cynhyrfwyr ag oedd a'u cydym- deimlad gydar amaethwyr fod yr holl bethau hyn yn cael eu gwneyd gydag arian a fenthyciwyd o'r banciitii neu gyda chyfalaf. Ceisia yr ysgrifenydd broti fod y (Iciwy yston hynynanhebygolarywyneb. Arycyfanmae tenantiaid a llafurwyr Mon wedi llwyddo yn dda y naill flwyddyn ar ol y llall hyd yn ddiweddar iawn. Nid yw y gostyngiad yn mhris y gwenith wedi effeithio llawer arnynt, oblegid, er fod yn Mon lawer o dir llafur a fuasai yn tyfu gwenith braidd yn gystal a cheirch neu haidd, eto nid oes ond ycbydig o dir llafur yn yr holl sir ar nas gellid yn hawdd ei droi yn dir porfa. Y mae llawer o dir wedi ei droi yn y modd hwn. Cydsynia fod prydlesoedd yn bethau anaml, ond y rheswm am hyny ydyw gwrth- wynebiad llawer o denantiaid i gael eu cyf- yngu gan delerau prydlesoedd; ac yn absen- oldeb prydles, rhaid wrth gwrs gael cytun- deb. Ar yr un pryd anfynych y cyfeirir at (.elerau cytundeb ond mewn achos lie y byddo yr amaethwr yn un gwael. Y gwir- ionedd ydyw, y mae amaethwyr Mon wedi bod yn alluog i droi da corniog i'w man- tais pan na byddai yr yd yn ffafriol, ac i newid y drefn hon pan y byddai achlysur yn galw. Ar hyn o bryd y mae yd ac ani- feiliaid yn isel; ;a'r cwestiwn yw, pa faint o'r iselder hwn sydd yn ddyledus i achosion parhaol, a pha faint i achos- ion nad ydynt on.m dymhor. Barn yr ysgrifenydd ydyw fod tair rhan o bedair ohono i'w briodoli i dlodi anarferol y crop gwair yn Lloegr. Y mae oddeutu haner y gwartheg a fegir yn Nghymru yn cael eu magu i gyfarfod a galwad y porthmyn, y rhai nid ydynt yn debyg o brynu os y gwyddant nad oes eu hangen yn Lloegr oherwydd prinder gwair. Yn Mon, fodd bynag, neu yn y rhan fwyaf o'r sir, cafwyd crop nelaeth o wair, ac ni bu y ei nhauaf diweddaf haner mor niweidiol yn y air hon ag yr adroddwyd amser yn ol. Symia yr awdwr ei lythyr cyntaf i fyny trwy ddweyd fod heddwch a chymydogaeth dda yn bodoli rhwng y tenantiaid a'u meistriaid. Nid yw wedi canfod dim tebyg i gwyn gyff- redinol gyda golwg ar ddaliadaeth tir, a phan grybwyllid am y Mesur Tir a'r Ddir- prwyaeth Dirol bwriadedig, ni wnai yr am- aethwyr ond gwenu. Er gwaethaf sylwadau Mr Gladstone ystyria yr ysgrifenydd fod yr ardrethoedd, fel rheol, yn gymedrol yn ngwyneb gwerth a natur gynyrohiol y tir. Hefyd, yr oedd y tirfeddianwyr wedi troi yn ol symiau mawrion mown adegau o ddir- wasgiad. Yn fynych, hawlia tirfeddianwyr bychain ardrethoedd afresymol; a'r cwes- tiwn ydyw,—a yw y dosbarth hwn yn haeddu Dirprwyaeth Frenhinol a Deddf Seneddol, ac a allai Deddf Seneddol eu gwella ? Gyda golwg ar denantiaid i fe Id- ianwyr mawr-y rhai yn amI a wariant 10. y cant o'u hincwm ar welliantau-y mae ganddynt hwy fwy na'u meistriaid i'w ofni oddiwrth Fesur Tir.

COLEG Y TONIC SOL-FFA. Cynhaliwyd cyfarfod arferol cynghor y coleg uchod yn Llundain, ar y 7fed cyfisol, Mr J. Spencer Curwen yn llywyddu. Yr oedd y chwe' cynrychiolydd Cymreig—Parch E.Cyn £ Bg Davies, Mri D.Jenkins, Mus. Bac., W. T. Samuel, D. W. Lewis, M. O. Jones, a D. Pryse Jones—yn bresenol. Yr oedd y gweithrediadau yn hynod o ddyddorol i Gymru, gan fod y cynrychiolwyr Cymreig wedi cynyg penderfyniadau o blaid cael llyfrau Cymraeg ar gyfer yr oil o'r tyst- ysgrifau, ac hefyd fod pob Cymro i gael rhyddid i ateb yr arholiadau yn Gymraeg neu Saesonaeg, & hyny yn hollol ar yr un tir a'r Sais. Siaradwyd hefyd yn gryf o blaid cael mwy o sefydlogrwydd yn y trefniadau am dystysgrifau. Addawodd Mr Curwen ar unwaith ddyfod a llyfrau Cymreig allan, ar ol deall fod galwad neillduol am danynt, a phasiwyd y perderfyniadau eraill gyda'r un- frydedd mwyaf. Felly, yn y dyfodol pan fydd yr oil o'r trefniadau wedi eu ewblhau, eaiff pob Cymro lawn fantais i ateb ac i as- tudioVn y aymraeg.1 Gan fod y cynrychiol: wyr iCymreig wedi ymladd brwydr deg i sicrhau hyn, yr ydym yn gobeithio y gwnaiff Cymru werthfawrogi y bremtiau.

I HELP I'R FFERMWYR. I I DEISEBU TIT Y CYFFREDIN. I Mae y llj-thyr a ganlyn yn egluro ei hun, ac mae'r mater yn sicr o fod yn un sydd yn haeddu ystyriaeth ddifrifolaf y wlad. Nid yw hon, er hyny, ond un agwedd o'r ewes- tiwn, ac nid yw yn cyffwrdd ond ag un dos- barth o amaethwyr gorthrymedig Cymru.

CAIS AMAETHWYR SIR GAER- I FYRDDIN. [AT OLYGYDD Y GENEDI.] I SYR,—Penodwyd fi, gan bwyllgor 0 am- aethwyr sir Gaerfyrddin, i anfon ychydig linellau i'r Genedl Gymreig, i grefu ar eu cyd-etholwyr drwy y Dywysogaeth i ar- wyddo eu henwau wrth y ddeiseb ganlynol at y Llywodraeth, drwy eu haelodau Sen- eddol, fel y gallont ei chyflwyno gerbron y Ty, pan gyfarfyddo y Senedd yn mis Chwefror nesaf. Mesur sydd a'i fawr angen yn y parthau yma o'r wlad ydyw.-Yr eiddoch, dros y pwyllgor, Trelech. 'PrcroN AP IWAN. Ion. 14, 1893. FFURF T DDEISEB. I To the Honourable the Commons of the United Kingdomjin Parliament assembled. The Humble Petition of your Memor- ialists resident in Wales sheweth That most of the Peasant Proprietors of the above Principality have, during late years, become the owners of their respee tive Farms-the same being purchased by them at a period when times were good. Most, if not the majority of them however were obliged to borrow money on Mort- gage to enable them to complete their purchases, and have ever since been paying interest thereon at the rate of Four Pounds per centum per annum, which, having Te- gard to the great depression in trade,and the present low prices on Farming Stock, is considerably more than the several Mortgagors are able to pay, and they con- sequently become greatly involved. Your Petitioners therefore pray that your Honourable House will take into considera- tion this question which is of considerable importance to Agriculturalists and others in Wales, and endeavour to pass a Bill to enable the Government to advance money to Farmers on Mortgage of their Property to the extent of about three fourths of their value, and at such a rate of interest, say Three Pounds per centum per U"lu will relieve them from the great hardship they are now suffering. And your Petitioners will ever pray, &c.

I CEISIO LLADRATA Y,10,000. I Tra y symudid yr ariau "oedd wedi eu helwa gan berchenogion y ty hap-chwar- euol yn Monte Carlo i le o ddiogelwch dywedir fod cais wedi ei wneyd gan rai o'r gweision i ladrata cymaint a deng mil o bunau o honynt. Cymerwyd unarbymtheg o honynt i'r ddalfa, act) n llogell un o honynt cafwyd swm o ddynameit.

I CREULONDEB AT FERLYN. Yn Maidenhead, cyhuddwyd Robert Mason, yr hwn a ddesgnfld fel "boneddwr," yn trigo ym Eton Wick, ac Alfred Deverill, ei was, o arfer creulondeb at ferlyn. Tyst- iodd amryw iddynt weled y ddau yn curo y merlyn gyda chwip nes iddo orwedd. An- fonwyd y ddau i garchar am fis.

CASGLU RHENTI YN LLAN- ERCHYMEDD. Derbyniasom y llythyr canlynol oddiwrth Mr J. W. Paynter, cyfreithiwr, Amlwch [TO THE EDITOR OF THE OENEDL GYMREIG. "] SIR,—A friend has called my attention to a statement made by you in your i88Ue of the 4th inst., to thbe y e ieo; Zt Y our issue of the 4th inst., to the effect that amongst the farms from which I collected rents at Llan- erchymedd some belonged to Mr Paynter himself, I beg to inform you that none of the farms belong to me, and I shall thank you to correct this error in vour next naner.— I Yours truly, I Yours truly, J. W. PAYNTER. Amlwch, January 13th, 1893.

THROAT IRMTATIOS ASB couGL-swenem and dryness, tiokling and irritation, ÏBducing cough and affecting the voice. For theee symptoms use Epps's Glycerine Jujubes. In contact with the glands at the moment they are excited by the -t of.-ki.g, the Glycerine in these BIT fcctions becomes actively h.f.. Sold only in boxes, 7 id, tins, Is l|d, labelled James Epps & Co., HomcMpathiO Chemisb!, London." Dr Moore, in his work on "ose and Throat Diseases, says; The Glycerine Jujubes prepared by James Epp& & Co. are of undoubted service as a curative or palliative agent," while Di Gordon Holmes, Senior Physician to the Municipal Throat, and Ear Infin¡¡ary, writes "After an extended trial I have found your Glycerine Jujubes of considerable benefit in almost all forms of throat disease." Also Makers of Epps's CoQoaiao or Nib Extract: Tea-like.

j MAllWOLAETH AELOD I SENEDDOL. Nos Sul, bu farw Mr Thomas Shaw, un o'r I aelodau Seneddol dros Halifax. Iihydd-1 frydwr blaenllaw oedd y trancedig.

COBPHHYNOD. Bu boneddwr farw yn sydyn ydydd o'r blaen yn Paris, a phan wnaeth y meddygon archwiliad ar ei gorph cawsant fod y galon, yr iau, ae orgnnau ereill ar yr ochr gyfer- byniol i'r hyn y maent mewn dynion ereill. Er hyny bu y boneddwr fyw i fyned i'r oed- ran mawr o bum' mlwydd a pliedwar ugain.

LLOSGIADABLUNFA. I Llosgwyd arlunfa werthfawr Mr Fowler, R.C.A., yn Nhalybont, ger Conwy, gan ddinystrio yr holl ddarluniau oedd gan Air Fowler. Goleuwy y tan gan y forwyn fel arfer, a darganfyddwyd yn fuan fod y dar- luniau ar dan. Dangosir cydymdeimlad mawr a'r arlunydd anffodus, a sonia ei gyfeillion am wneyd casgliad tuag at ei golled fawr.

YSBEILIVVR LLOFRUDDIOG. I Ddydd Gwener cymerodd ysbeiliad a llof- ruddiaeth le yn Lickey End, yn sir Wor- cester. Aeth dyeithrddyn i fewn i shiop a gedwid, gan hen wraig barchus, ac ymosod- odd a.mi gyda bwyaU, ac yna diangodd ymaith gyda'r holl arian aUai gael yn y lie. Bu yr hen wraig farw yn mhen ychydig oriau. Yr oedd yn 71 mlwydd oed, a blwyddyn yn ol dathlodd ei phriodas eur- aidd. Nid yw y lleidr wedi ei ddal eto.

ENLLIB MEWN ETHOLIAD. I Dywedir fod Mr Ralli, yr ymgeisydd Ceid- wadol yn etholiad diweddaf Newcastle, yn d'od a chynghaws am athrod yn erbyn Mr Harford, ysgrifenydd Undeb Gweision y Rheilffyrdd. Haera fod Mr Harford wedi hysbysu yn ystod yr etholiad ddarfod i Mr Ralli ddwyn oddiamgylch ddiswyddiad goreaf-feistr yn Hert fel dialgarwch politic- aidd.

I LLADD DWr FIL 0 BOBL. Ymosodwyd ar dref Kambi, yn China, gan fintai fawr o garnladron, y rhai a lwyddas- ant i ysbeilio tai y trigolion tra yr oedd y preswylwyr yn y deml yn addoli, yna aeth y lladron i'r deml i hawlio arian gan yr offeiriad. Pan wrthodwyd hvny, rhoddas- ant y denil ar dan. Cymerodd golygfeydd VMI,Zyd le yn mhlith yr addolwyr. Ymledodd y tan mor gyflym fel y bu i ddwy fil o bobl golli eu bywydan. Mathrwyd rhai canoedd i farwolaeth, tra y mygwyd neu y llosgwyd y gweddill.

I ERLYN STREICWYR. Yn yr Old Bailey, ddydd Gwener, erlynid pymtheg o ddynion oedd yn sefyll allan o fygwth Henry Brown, Arthur Greenwood, ac eraill, am ddilyn eu;galwedigaeth. Cod- odd yr ymrafael o sefyll allan yn mhlith gweithwyr y Mri Greenwood, gweithwyr esgidiau. Dywedai eu cyfreithwyr fod bywyd yr erlynwyr yn cael ei wneyd yn annioddefol gan y diffynyddion, y rhai a ddygent sein- dyrf i chwarcu y Dead March o flaen en ty. Dywedodd y barnwrnadoedd y dynion i'w cyfiawnhau i aflonyddu felly, er fod ganddynt hawl i osod pickets. Addawodd y diffyiiwyr beidio dwyn y seindorf yao, a gohiriwyd y prawf.t

I IIR: HERBERT GLADSTONE. A.S., I AR AMAETHYDDIAETH. Cynhaliwyd y ciniaw rhent fel arferol ar etifeddiaeth Penarlag nos Iau diweddaf. Uywyddwyd ar yr achlysur gan Mr Herbert Gladstone, A.8., yr hwn a srymerai olwg fwy calonogol ar MUMthyddiaeth nag a wneir yn ;?;t y dyddiau hyn. Anogai amaeth- wyr i ymuno ac i gydweithredu i'r amcan o sicrhau gwell prisiau. Er fod cigyddion yn gwneyd elw da, eto yr oedd yn rhyfedd fod eu nifer yn lleihau yn barbaus. Yn rhy fynych yr oedd yr amaethwyr yn ormodol at drugaredd y cigyddion, a synai ef eu bod wedi-dyodddef mor hir o dan y fath aefyllfa ar bethau. Dyl r amaethwyr ar bob cyfrif ymuno a'u gUydd s hawlio prisiau digonol.

ACHOS. "R ATHROD 0 I FFESTINIOG- Daetb y cynghaws am athrod a ddygir gan Edwards ac eraill, chwarelwyrjo Ffes- tiniog, yn erbyn Mr Robarts (goruchwyliwr un o chwarelau Ffestiniog), a phaoyr o'r ,enw y Mining Journal, unwaith. yn rhagor gerbron y Barnwr Horatia Lloyd yn llY8 manddyledion Llandudno ddydd Iau. 'Cyfyd yr achos o sylwadau a, wnaeth Mr Robarts mown cyfarfod <xgyfarwyddwyr y chwarel, y rhai wedi hyny a gyWeddwyd yn y papyr a enwyd; a ein darllen- wyr fod y cynghaws ar droed or's llawer o amser. Ar ran y diflynyddian apeliodd Mr Humphreys ar fod i'r aclos gael ei wrandaw ar fyrder, a phenderfypodd y barawr fod iddo gael ei brofi yn y Uys manddyledion nesaf yn Nghonwy.

ICATARRTT  I HAY FEVER C?TARRHAL DEAFNESS A NEW HOME TREATMKVT Sufferer* are not generally aware that these diseases are contagious, or that they are due to the preseuca of living parasites in the lining membrane oi the nose and eustachian tub. a. Microscopic rwearch, however, has prcved this to be a fact, aad the resnlt is that a simple remedy haa been formulated whereby these ilistressiug diseases are rapidjy and permanently cured by a few aimpu applica- tions made at hoa;e by the patient once in two weeks, A pamphlet explaining tbi. new treatment is sent on. rOc.llpt \>12d stamp by A. Hurrox DIXONV 43 and, 45, 19%1% UL04 Street, Toronto, (fewi*

I PUMP WEDI BODDI. IBoddodd pump 0 bcrsonau drwy i 7wc? Idroi yn mhorth?dd Dartmouth nos S.twm

I DAMWAIN DDYCHR YNLLYD." I Fel y safai eerbydres bwn 0 deithw>T ar un o ystrydoed l Chicago. h"do Id ce: oydres gyflym iddi. llaluriwyd anirrw o'r cerbyd- an, ac anafwyd o leiiif g t!a haner o ber- sonau.

DAMWAIN LOtfAOL. Cymerodd dainwain angeuol le yn Nglofa Cwmbran Uehai, ger Casnewydd ddydd Sadwrn. Syrthiodd rhan o'r nenfwd yn ddisvõJlwth a lladdvyd Tli-'ii'^ M'l-^an 40 iidwydd oed, a bachgen o'r enw Hainan,

I COSB DPiOM AM DY-DORIADI Yn yr Old Bailey, anfonodd y Barnwr Gratham Mathew Haley, 24 mhvydd oed, i benyd wasanaeth am uc; .in mlynedd, am dori i mewn i dy, gan ladrata oriawr, a tharo gwr y ty yn ei ben a bar o haiam.

I CAMDRIN PLENTYN, Yn heddlys Caerdydd, ddydd Gwener, anfonwyd Ann Connibeare i garchar am ddau fis gyda llafur caled am ymddwyn yn greulon tuagat eneth deg oed ei meistr.

HAWLIO TRI CHAX MILIWX 0 BUNNAU. Gwnaeth Mrs Davies, gwraig adnabyddus iawn yn y llysoedd cyfreithiol, gais o flaen y Prif Farnwr Coleridge, i fyned yn mlaen gyda chynghaws yn hawlio tri chan miliwn o arian oddiar y Trysorlys. Taflwyd yr achos allan, gan ci fod yn afreolaidd.

LLADRAD BEIDDGAR. Cyhuddir Hugh Williams a Thurston Harrison o ladrata 400 o oriaduron o fas- nachdy Mrs Williams, Ivcgate, Bradford. Newydd dd'od o garchar ydyw Williams.

Y DDIRPRWYAETH GYMREIG Dywed y Press Association mai un o'r pethau cyntaf a wneir y Senedd-dymhor nesaf fydd datgan bwriad y Llywodraeth i benodi Dirprwyaelh Frenhinol i edrych i mewn i bwnc y tir yn Nghymru.

IDIRWYO YNAD HEDDWCH. Yn yr Old Bailey, Llundain, ddydd Sad- wrn, dirwywyd William Heywood, un o ynadon Suffolk, i I ()( p am ymosod ar beir- ianydd o'r enw Buckwall. Rhwymwyd ef hefyd yn y swm o iooi, i gadw yr heddweh.

I MR GLADSTONE. Ddiwedd yr wythnos taenodd y Toriaid chwedlau maleisus fod iechyd Mr Gladstone mewn stad beryglus. Da genym ddeall nad oes dim sail i'r cyfryw, ac fod y boneddwr anrhydeddus yn teimlo yn bur heinyf, ac yn edrych yn mlaen yn obeithiol at gyfarfydd- iad y Senedd ar yr 3lain cyfisol.

I DAMWAIN ANGEUOL YN NHALYSARN. Cyfarfu dyn ieuanc o'r enw John O. Owens, Ty'nyweirglodd, Talysarn, a'i angett mewn modd disyfyd foreu ddydd Iau. Yr oedd ef, a phartner iddo o'r enw John Williams, yn gweithio yn ngwaelod pwll Chwarel Talysarn, pryd y daeth darn o cmig i lawr gan ei ladd yn y fan. Maluriwyd ei- gorph mewn modd dychrynllyd. Gadaw wraig a thri o blant bychain, a'r rhai y mae cydymdeimlad dyfnaf yr ardalwyr. Credir mai gwaith y rhew yn dadmer a fu yr achos o ryddhad y graig.

OGINIAETH YN NGHYMBU. Y chydig ddyddiau yn 01 derbvniodd Mr Aeland, is-lywydd y Cynghor Addysg, ddir- prwyaeth ar ran ysgolion coginio. Caerdydd, lanchester, a threii ereill, yn galw sylw at v ffaith fod diplomas a thrwyddedau athrawoa mewn coginiaeth yn cael eu dyfarnu i ber- sonau heb fod yn hollol gymhwy3, ae yn gofyn ar na fyddo yr un drwydded o'r fath yn cael ei rhoidi ond fel canlyniad arholiad o eiddo y Swyddfa Addysg. Mewn atebiad cydnabyddodd Mr Acland bWysigrwydd coginio fel rhan o wyuodaeti nterched, a dywedodd y caffai goLygiadau y ddiiprwyaeth ei gosod yn llawn o ftien pwyllgor ag oedd wedi ei beaodi W r Swyddfa Addysg.

gael rhybudd o'i thynged. Ond fel y sylwyd mesur mawr y flwyddyn fydd Mesur Yrorcolaetb. Y uiae y Wasg Seisnig K b dyU yn Hawn prophwyi oliaethau ynghylch y Mos'ir, ihai yn dweyd fel hyu ac erel11 f,)1 araB. Y gwir ydyw nad oes neb tu all m i',i Cyfriti«vi).;hor i n gwylwd beth yw dar- pariad,i,) v llythvr pwysig gm Aul- d Ckilireig-it-f Mr D. A. THOMAS, yn y London Daily Chronic! dydd M-twith (lined Uf, yn r hwn y d.11,3nit o 1)!a d cadw yr Aelodau Gwyd-lelig yn y Sanedd wedi caff iel 0'1 Iweiddwi Yuar<?olaeth. E: reswm drja hyn yw— (1). F d yn iawn i'r Iwerdd" £ iel ei chvi i v cliioli yn y Sunedd Yraher 001'1.1 tl a y cyfrenir arian ganddi tuag at P). Fod presenoldeb y Uwvddelnd yn "y SoDedd yu angentheidio] er pasio raesurau diwygmdol, cams Rhyddfrydwyr trwyadl yw nwyafiif yr Aelor!au G\yrldeJig. Pe na chynrychiolid yr Iwerddon fel yn bresenol vn y Senedd, ni byddai y gobaith lleiaf a ui Dladscfydliad yr Eg'wys yn Nghvmru. Yr yrlym yn hydr.u y bydd i Ddeddf- wriaeth 1$93 ddwyn i v.e throdiad effeithio) yr egwyddor o lywodracthiad ybcb),:anybab!ermwyt.yb..M canys dym,r cgwyddor blill\r! yn 1832, ac y nue J'" lIwn bryd iddi ddwyn ffrwyth ar ei ihanLd.