Y Genedl Gymreig

Borthveest- Da genym ddeall am Iwyddiant raga!. bwrda yn y lie hwn, yn yr arholiud diwedda?.  Enillwyd y gnat uchaf gan y bechgyn, y genethod, a'r babanod, Adlewyrcha hyn yn uchel am aUn a 8'ydJJondeb yr ysgol- I f )i tr, Mr Thomas, yr hwa.-i huu= a fu dan arholiad am B.A. wythnos a flaen arholiad jr yegol.

Llanberis. Ymgyfarfyddodd y Gymdeithas nydd- rydig yn y Concert Hall, nos Fereher, er «thol awyddogion a pbwyl1ger gweithiol am y flwyddyn ddyfodoL Llywyddwyd yn ddeheuig gan Mr R. E. Jones, yr hwn a roddodd awgrymiad a gafodd gan rai o'r aelodau o flaen y cyfarfod, eef y byddai cael Cymdeithas Cymru Fydd yn Ue y Gymdeithas Ryddfrydig yn ei ffurf bresenol, yn fwy ,UwyddianuB. Rhoddwyd y mater i bleid- 1aÏ3, ond cafwyd mwyafrif o blaid cario 1- Gymdeithas yn mlaen yn y ffurf arferol. Etholwyd y swyddogion canlynol:—Llyw- ydd, y Parch G. Tecwyn Parry; ysgrifenydd, Mr J. F. Roberts, Lome Hotso, trysorydd, Mr Hugh Hughes, Bedwargoed House. Yna penderfynwyd gwneyd cais ar Mr Rath- bone i gynal cyfarfod yma cyn agoriad y Senedd. NEWYDD DA.—Newydd da i drigolion yr ardal hon yw fod Cwmni'r GEWEDL yn ym- gymeryd a phob rhyw fath o argraphu. Bellach ni fydd eisieu ond gyru archeb ?yda'r post am argraphu o bob math i'r Welsh National" Printing Works, Swyddfa'r GENEDL, Caernarfon, a daw'r gwaith yn ei ol wedi ei wneyd yn dda, yn ddestlua, yn fuan, ac yn rhad,

TAFLEN CYHOEUDIADAU METHODISTIAID MON. [AT OLYQYDD Y "OENEDL."] SYR,—Y mao y daflen hon, ond odid, wedi cyraedd llaw pawb a gymer ddyddor- dob ynddi trwy y sir erbyn hyn, a da. mae'n ddiau ydyw ganddynt ganfo.1 yr amrywiol wolliantau sydd ynddi, rhagor yr un ain y flwyddyn orphenol. Gobeithio y cerir y rhai hyn yn mlaen hyd nes y perffeitliir hi ymhob ryw fodd. Un peth nowydd ynddi ydyw y nodiad a goir yn ngwaelod yr ail dudalen, ymha un y dymunir ar i swyddog- ion yr oglwysi He y digwyddo "Sabboth gwag" fod, anfon i Fangor at brogethwr neillduol am un i'w cyfteuwi, Ar un olwg, da genym woled hwn, ond amheuwn a ydyw pwyllgor y cyhocddiadau wedi gweithredu yn o?th ae yn deg at rai o'n gweinidog- ion a'n pregethwyr eraill nad yw eu llinynau wedi disgyu yn Mangor, ond sydd heb bron hanner cu Sabbothau yn llawnion. Nid dieithrweh yr ychydig bregethwyr ieuaingc sydd yn Mangor i'n blaenoriaid trwy y wlad a roddodd fod iddo, mi goeliaf. Ai onid gwell a theccach gan hyny fuasai gadael i'r swyddogion at eu rhyddid fel arferol, gan nad oes gonym seiliau digonol dros dybied fod y rhai a ddigwyddant fod yn Mangor yn rhagori ar y rhai nad ydynt yno. Y mae y daflen ynddi ei hunan yn ddigon o guide iddynt gan amlaf, fel ag y gallant weled pwy fydd yn wag, a phenderfynu at bwy i anfon. Na thybier ein bod wrth hyn am foment yn gwrthwynebu i'n dynion ieuaine sydd yn Mangor gael pob mantais ymhob eyfeiriad or eymhwyso eu huuain i'r gwaith mawr a phwysig y maent wedi ymgymeryd ag cf. Yn wir, nis gallem lai na rhyfeddu pa mor gywilyddus o anaml y ceir eu henwau hwy ac eraill sydd yn y sir ar dudalenau'r daflen. Y mae ym- ddygiadau rhai o'n heglwysi tuagatynt, i bob amcan ymarferol, yn ymylu ar fod yn greulawn. Y mae genym awryw ohonynt ag sydd o'u bodd yn aberthu llawer mewn mwy nag un cyfeiriad, yn feddianol ar dalentau disglaer, ac ar alluoedd uwchlaw y cyffredin, y rhai pe eu troulid ac eu def- nyddid i wasanaethu cylchoedd ereill (a 8i&rad mewn dull dynol) a gvdnabyddid ac a werthfawrogid yn deilwng ac yn anrhyd- eddus. Dylai y wlad feithrin mwy o gyd- ymdeimlada hwy, a rhoddi iddynt lawer mwy o gefnogaeth i'w calonoi yn eu hymdrech i dreiddio trwy y y ?weh dudew o an- hawsderau a chyfyngderau (o bosibl) 8ydd yn amgylchynu rhai ohonynt. Ni ddymunein weled cyhoeddiadau y sir wedi eu cyfyngu yn gyfangwbl i'w phre- gethwyr ei hun. Ond ar yr un pryd y mae canfod enwau eynifer a phymthog i bump ar hugain o bregethwyr o siroedd ereill ar restr amryw o leoedd ag y buasera yn disgwyl pcthau amgenach oddiwrthynt, tra y mae lluaws o'n pregethwyr, ie, ac hyd yn nod ein gweinidogion ni ein hunain, yn cael eu han- wvbyddu, yn rhywbeth nas gall ein natur ddygymod ag cf. Pa bryd y ceir diwygiad, tybed ? Os ceir eich caniatad, Mr Gol, efallai y cawn yn y dyfodol gyfle i ddweyd rhagor ar hyn, a cliarem hefyd gael cyflous- dra i draethu ein barn ar y dull presenol o ofyn a rhoddi cyhoeddiadau, a'i ganlyniad yn ei ddylanwad ar ein gweinidogion, ein pre- gethwyr. s'n blacnonaid.-Yr eiddoch, &c., METHODIST.

Commas, Maldwyn. CYNOBERDD.-Nos Fercher cyn y di- weddaf, cynhaliwyd cyngherdd yn yr Ysgoldy Brytanaidd, er sdgyweirio capel y Wesleyaid y Cwmllina. Cymerwyd y gadair gan Mr D. Evans, C.S., a chymer- wyd rhan ynddo gan Mri R. H. Humphreys, D. Morgan, Machynlleth; R. Jones, Cwm- eidrol; J. Howell, Commins Coeh; R. Jones, Hendreddu; Hugh Evans, Minllyn; a T. C. Daviet, Dinas Mawddwy, Cafwyd cynull- eidfa dda.—G'yfaifL

CYMRO WEDt Et LADD YN f)T. j HELENS. Cafodd Edward Parry, 15 nilwydd oed> mab William Parry, glowr, 5, Rolling Mil I Lane, Sutton, St. Helens, ci ladd yn Nglofa I Florida, Bold, nos Lun. Yr oedd Parry yn I gweithio hefo'i dad pryd y cwympodd careg fawr o'r nenfwd, nes taro y bachgen i'r llawr. Bu farw cyn y eafwyd ef yn rhydd. Cafodd y tad ddiangfa gyfyng. Syrthiodd y gareg fawr ar ei ben a'i fraich, ond efe a symudodd i'r ochr ac a ddiangodd heb ond ychydig friwiau.

Arthog. I CYFARFOD ADLONIADOL.—Cynhahwyd y trydydd o gyfres 0 gyfarfodydd a gynhelir yn ystod y gauaf, o dan nawdd Ysgol Sab- bothol y Methodistiaid, nos Fawrth di- weddaf, o dan lywyddiaeth Mr Cadwaladr Williams, Cosgenan. Cafwyd caneuon swynol gan Miss Annie Jones, Mri William Wynne, Edward Owen, a Lewis Davies, Bwlchgwyn. Enillwyd gwobrwyon am amryw bcthau, ac fel arfer cafwyd adrodd- iadau a chystadleuaethau buddiol. NEWYDD DL-Nowydd da i drigolion yr ardal hon yw fod Cwmni'r aenedl yn ym- gymeryd a phob rhyw fatli o argmphu. Bellach ni fydd eisieu ond gyru archeb gyda'r port am rgmph,, o bob math i'e Welfh National Printing Works, Swyddfa'r Qenedl, Caernarfon, a daw'r gwaith yn ei ol wedi ei wneyd yn dda, yn ddestlus, yn fuan, ac yn rhad.

Llanbedr.- NOH Fawrth diweddaf cynhaliwyd cyfar- fod dirwestol yn y D(larUetif GyhoeddtM, a thraddodwy anerchiadau gan Miss Dale, Birmmgham,?Mi's Dr ?Jnnes, Harlech, ac I eraill.

Yalley. LLYS YR YNADON.—Dydd Llun, o flaen y Parch J. Richards, Mr H. H. Williams, Dr E. P. Edwards, a Mr W, H. Edwards, yr hwn a eisteddai am ytro cyntaf fel ynad yn y llY8 ar ol ei benodiad. IlerwMa. Thomas Hughes, ceidwad helwriaeth, Llanbeulan, a gyhuddai John Jones, Bodffordd, o'r trosedd yma. Erlynid gan Mr T. Prichard, Llwydiarth Esgob. Dirwywyd y diffynydd i 3p 2s, cydrhwng y costau. Dyma y nawfed gwaith i'r diffyn- ydd gael ei euogfarnu am droseddau o'r fath. Meddwdod. Yr heddgeidwad Thomas Hughes, Bodedern, a gyhuddai Owen Jones, Refail, Llechylched; William Jones, Tai'r- lon, Llechylched; a W. Hughes, Peuybryn, Ceirchiog, o fod yn feddw ac afreolus. Gor- I chymynwyd i'r diffynyddion dalu y costau.

Abermaw. BWRDD YSOOL.—Cynhah wyd cyfarfod o'r ) bwrdd hwn ddydd Gwener, o dan lywydd- I laCth Dr Hughes. Yr oedd hefyd yn brasenol y Parchn Gwynoro Davies, a Z. II Mather. Dim Arian.—Yr oedd cyflogau yr I athrawon a swyddogion y bwrdd yn ddyledus ddiwedd Rhagfyr, ond nid oedd arian yn y banc Mewn cyfarfod blaenorol pasiwyd fod cais yn cael ei anfon at y treth- gasglydd i dalu call y bwrdd yn ddiym- droi. Pasiwyd hefyd, os na byddai i arian gael cu tala erbyn yr lleg Cy8801, fod y bwrdd i benodi trethgasglydd o d3n y bwrdd, a phasiwyd yn mhollach fod i'r cadeirydd ac aelod arall o'r bwrdd i ymweled a'r treth- gasglydd a'r overseers. Yr lleg, ddaeth a dim arian yn llaw'r trysorydd. Sylwoild r cadeirydd eu bod hwy wedi cyttawni y gwaith a ymddiricdwyd i'w gofal. Dywedai yr overseers a'r trethgasglydd nad oedd ganddynt hwy mo'r help: fod yn anmhosibl cael arian gan y ffermwyr. Awgrymwyd yn y cyfariod fod calls yr Undeb yn caol eu talu yn brydlon; fod arian a ddylai fod yn cael eu trosglwyddo i'r bwrdd yn cael eu rhoddi i'r gwarcheidwaid. Barnai y bwrdd nad oedd hyny yn deg. Penderfynwyd gohirio penodiad trethgasglydd i'r bwrdd tan y 25ain o Fawrth. 0 flaen yr Ynadon.—Sylwyd fod amryw rieni i gael eu gwysio o flaen yr ynadon am esgeuluso anfon eu plant i'r ysgol. Yr un pechaduriaid oedd ar y rhestr o fis i fis. Pasiwyd fod i'r Parch 0 .t0 ro Davies fynei i'r yn?dlys dranoeth i wty?el yr achosion ar ran y bwrdd; a dymunwyd arno wasgu ar yr ynadon y priodoldeb o weinyddu y wialen fedw ar y plant drwg. Banc Cynilo.-Rhoddodd y Parch Gwynoro Davies rybudd y bydd iddo gynyg yn y cyfarfod nesaf fod bane cynilo i'r plant yn cael ei sefydlu ynglyn a'r ysgol. Hys- byswyd ef fod plant y Dinas, er pan fabwys- iadwyd y cynllun hwn,wedi bancio dros 50p, Y Parch Z. Mather a gydolygai yn hollol a'r hyn a ddywedwyd gan Mr Davies, a sylwodd y cadeirydd y byddai yn beth rhagorol i'r plant. LLYS YR YNADON.—Ychydig o faterion oedd yn yllys hwn ddydd Gwener. Dirwy- wyd Rebecca Griffiths a Cadben John Wil- liams, Aberamffra, i Is yr un a'r costau am beidio anfon eu plant i'r ysgol yn unol a'r Ddeddf Addysg. SWPEL-Nos Wener cynhaliwyd gwledd gan weithwyr ewyddogion y Cambrian, o dan lywyddiaeth Hr Dulston, gorsaf-feistr, Ar ol awpera cafwyd caneuon, anerchiadau, ac adroddm&u dyddoroL Cafwyd eyfa;iz doniol dros be&. | BWRDD LLEOL.—Cynhaliwyd cyfarfod o'r bwrdd hwn ddydd Gwener, o dan lywydd- iaeth Mr Hugh Owen. Yr oedd yn brescnol hefyd Mri B. J. Allsop, John Evans, Bryn- ymor, John Evans, Manchester House, Owen Edwards, David Davies, Meredith Evans, Owen Evans, M. J. Morris, G. W. Pybus, clorc, Hugh Jones, surveyor, a Dr Hughes, swyddog iechydol. Pasiwyd fod i'r holl weithredoedd," &c., perthynol i'r bwrdd, i gael eu cadw yn y banc yn lie yn swyddfa Mr Pybus fel yn bresenol. Cynygiodd Mr Owen Owen fod holl lyfrau y bwrdd, yn cynwys llyfrau y cofnodion a'r cyfrifon, i pel eu cadw yn swyddfa y bwrdd ac nid yn swyddfa Mr Pybus, ond ymddiriedwyd y mater hwn i bwyllgor. Gosodwyd plan gerbron y bwrdd o gaerfa a fwriedir adeiladu ar Marine terrace a'r Cei gan amryw foneddigion o'r Abermaw, ac anfonwyd ef i'r Works Committee. Dywedai Mr Davies nas gallent wneyd y wal heb ei ganiatad ef, oblegid efe oedd perchenogrhan o'r tir yr elid drwyddo. Rhoddodd Mr DavidDavies rybudd y byddai icllo yn nghyf- arfod rheolaidd nesaf y bwrdd gynyg fod tri mis o rybudd yn cael ei roddi i'r elerc i ym- ddiswyddo.

I Portlima<log. "GARDD Y BYD. Dyma O id testyn darlith ddarluniadol Mr J. R. Prichard not Fawrth yn y Neuadd Drefol. Yr oedd trig- olion Porthmadog a'r amgylchoedd yn hir- aethu am dani gan fod y rhai a gafwyd yn flaenorol mor ddyddorol a difyrus. Y cadeir- ydd oedd Mr D. Lloyd George, A.S., yr hwn. a gafodd dderbyniad ardderchog. Yr un modd Mr Prichard hefyd ar ci ymddangos- iad. Dechreuwyd y cyfarfod gyda violin, trio gan y Mri E. B. B. Thomas, D. 0. M. Roberts, ac R. Jones Lloyd; yna arweiniwyd y gynullcidfa fawr gan y darlithydd o Borth- madog i Plymouth a Gibraltar, ae yna caf- wyd hanes ymladdfeydd teirw yr Yspaen, gyda rhan o seinduii y Gwirfoddolwyr (dan Rrweiniad Scrgemt-Major Ilenscoe) yn chwareu amryw o alawon y wlad, a chanwyd y Toreador gan Mr Robert Davies (mewn gwisg briodol), yn gantnoladwy iawn, a b. raid iddo ail ganu. Yna dangoswyd un ferched y Dwyrain yn ei gwi.sg lrodorol. Awl yn mlaen gan ddarlunio y daith ar hyd Mor y Canoldir, i Naples, Rhufain, a Flor- ence a phan oedd y darlithydd yn dweyd fel yr oedd yn meddwl am ci wlad tra yu rhodio yn nghanol golygfeydd ysblenydd, ac y deuai i'w|gof un o hen alawon ei wlad daeth Miss Nicholson yn mlaen a chanolld" Yn iach i ti .Gymru," yr hyn oedd darawiadol drosjben.'abu raid iddi ail ganu. 0 Florence awd i Venice, Milan, Como Lugano, a'r Al- pau, ac yma hefyd dychmygai glywed cor Alpaidd yn canu. Ar hyn ( ynLL gor I) feib- ion yn tori allan i ganu un o alawon y wlad yn brydferth iawn. Yr oedd yr' amrywiol olygfeydd yr cael eu darlunio ar ganfas trwy gyfrwng y Lime Light Lantern, dan ofal Mr David Williams, ac yn cael oi gweithio mewn modd meistrolgar neillduol. Yr oedd y dar- lithydd (enwog erbyn hyn) yn ei hwyliau goreu, ac yn cario y gynulleidfa gydag ef ar flaenau ei fysedd,a threuliwyd dwy awr hel- aeth, nes yr oeddem bron meddwl ein bod yn ymweled a phob un o'r lleoedd a cnwyd- mor naturiol oedd y cwbl. Ar y diwedd dangoswyd gwisgoedd gwragedd y Dwyrain, arwyr ymladdfeydd, teirw yr Yspaen, a brodorion yr Eidal a 8-witzerland, Talwyd diolchgarwch i'r llywydd, y darlithydd, a phawb oedd wedi gwasanaethu. Y cyfeil- ydd oedd Mr GrifBth Roberts, C.E., a gwnaeth yntau ei waith yn ei ddull arferol. Elai yr elw at y Clwb Rhyddfrydol. (JYMDEITHA9 LIENYDDOL Y TABERNACL.— Cafodd y gymdeithas uchod ei soiree blyn- yddol, nos Fercher, Mr J. R. Prichard yn y gadair. Dyma y rhaglen: Carol y Nadolig," gan barti dan arweiniad Mr R. Jones Lloyd; can, gan Mr E. H. Hughes. Yna cafwyd pymtheg munyd i fwyta y dan- teithion, a bwytawya y diss-rt tra yr elai y gweadill o'r cyfarfod yn mlaen: adroddiad, gan Mr David Williams; unawd, gan Miss Arnold; triawd offerynol, gan Mri Thomas, Roberts, a Lloyd; dialogue o waith Mr Beriah Gwynfe Evans, gan Misses Roberts, Hughes, ac Edwards, a'r Mri Hughes, Williams, Arnold, Jones, Williams, Jones, a Roberts; can, gan Miss Nicholson deuawd ar y crwth, gan Mri E. H. Hughes a Daniel Williams; can, Miss Rebecca Roberts. Gwasanaethwyd wrth y bwrdd gan Misses Jones, Thomas, a Paul, a Mri R. E. Jones, G. J. Owen, G. E. Edwards, T. LI. Williams, J. W. Jones, Robert Williams, a J. Williams. Yr oedd Miss Paul fel arferol wedi rhoddi y boddhad mwyaf gyda'r rlanteithion. Cyn- ygiwyd diolchgarwch i'r oil gan Mr Jonathan Davies, ac eiliwyd gan Mr Richard Lloyd, a phasiwyd yn unfrydol, Treuliwyd noswaith wir ddifyrus. NEWYDD DA.—Newydd da i drigolion yr ardal hon yw fod Cwmni'r Gwcdl yn ym- gymeryd a phob rhyw fath o argraphu. Bellach ni fydd eisieu ond gyru archeb gyda'r post am argraphu o bob math i'r Welsh National" Printing Works, Swyddfa'r Gt/wii, Caernarfon, a daw'r gwaith yn ci ol wedi ei wueyd yd dda., yn ddestlus, yn fuan, ac yn rhad.

COLOFN EEIRIADAETlI. EISTEDDFOD DALAETHOL POWYS, 1892. 1 A10DL Y GADAIR—" KMAS Y THESBIAI)." I Ofnwyf nad vw y pwyllgor wedi gwneyd eu testvnau rhagorol yn ddigon hysbys drwy y wlail" onido caw.-id lluosocach a rliagorach ejsUdleuaeth ar destyn y gadair. Nid ow yma ond tri yn yingystadlu; a thrwy rrw ainryfusedd, nnfonodd un ohonynt bryddcst i mewn vn 110 a mil, ac felly gesyd ei hunan 1.1Ian o'r gystadleuaeth yn ol vr amodau. Ond, heb yindroi yn afreidiol, prysuraf dafuli y oyfansoddiadau yn ol Craddau cu teilvngdod cymhanaethol. guyales. Er nmi pryddest yw hon, kwyrach y dylwn wneyd sylw neu ddau arm. Y mac yn llawer rhy fyr i wneyd dim tobyg i gvfiawr: lor n.<r nrwr raor aruchcl. B.loIlaw hyn, y mac hefyd)"11 cynwys bron Tr oil o'r beiau itifHd.il i'r lenyddiaeth fardicnol, y—mae'r i,th yn garpiog, y iarddoniaeth yn gloW, a'r odliad yn dra pl."d.ll" F/dd,-BrasliueUiad o'r hanes Y'«f1,thyrol am Elit.f\ "ycld gan yr awdwr kwa, a jilirin y gollid dyfalu ptyr ci bortread niwliog hob fod yn gyfarwydd i'r adroddiad FMMtidd. ^r uochreu i r diwedd, vnrddongys yr awdwr fel pe tnewn ymdrech boenus i ddyfod ttllan o'r caddug Iydd yn gordoi ei syniadaeth, a hyny heb ømhorth ovmaint aWClchiad yr un wrcich. icsen o ddim fc'byg i f trddoinac-th. Y vndod yw fodcyflmsellidwr mor wael wedi Iwrddo i feistroli deddfau cynghanodd mor ida-r nad yw Tn agos yn berffaith hyd yn mod yn y #vfeiriad hwn. Beichir y cyfan- goJdiad a tlioricth o eiriau nowydd- fcthcdig a diyctvr. a llusgir i mewn both- wmbowti, o "ansoddeiriau Uanw er atab gofvnion v gynghanedd. Syrthis yr •wiwr hVfvd. i'r camgyiueriad o gymysgn yr Moerau gorphenol a phresenol yn bar- Yn hytracu na thn-tl.u gofod, tybiais yn ddoeth liodi gwendidau a diffygion laoMgTT awdwr ar ei gopi cvstadleuol, gan kydcru v bvad byny yn gvmorth iddo ym- kflrffa'hio ihagllaw. Anilwg yw mai ieu- aiko, ■cwn profiad llanyddol o leiaf, yw yr yawootdd hwn; a ehreded fi mai gyda'r aaMBa p-i hyfforddi yn hytraeh na'i sarhau yr yrrf wedi nodi allan luaws o'i amrywiol ^diffygion. Na food iddo wangaloni ar un dyffif, eithr yn hj-trach ymrodded i ymddi- irrllki mown coathdor ioithyddol ac awen- jidtl, gan gofio mai nid cynghanedd yw asig anhebgor btt.rdloniacth. A««7j.-Dynia awdl lafurfawr, yntynuat 4trif% y ehwe' chan' Uinell gosodcdig, ac yn 4wya i mcvrii y prif lincllau yn hanes yr arwr. Ond glyna yr nwdwr yn rlt] wasaidd wrth yr adivddiad TsgrythyroL Nid oes ym* ddigon o n€?s a cbyntcriad Y TValaid, gan ddefnyddio yr haaes yn is- wafiMiaethgar. Y itao yr awe wr yn gyngluuieddwr rbwydJ, a c liywrain ar bryd- imAL Gan mai prin J frallai nodi allan y kryctau mewm iaith a -,Iiynghaue&l- ddy- 4141ori y durUiuvyr, nodtis bwyut a: y eopi oystadl,uol er budd porsonol yr awdwr. Hwyrach y dylwa wneyd difjuiadau Vyrion ardangot gwendid a nersh vr awdL Yn aheriad y ddadlar Garmel, gaUosid dif gwyl t i'r awen fod ar ei goreu; otid yn lie 1,nv, iyma yr aralleiriad a geir o ymadroddtf n y prophwyd: — Tt A?? drwy jdyi oer ?th, r eltJFuv-k mW1Ilul ef£ai J?A? im ffddu ?'t dtlwydd— T?a?'M? ei?ydd. O. tftr'r AriivyM. drwr dda befn. Y. (M Jf»i?«vdd»rv ddiÍn O wlaw da, iuawl cwlu. Yr eiddof fi yw italeiddiacj y hmwddegaR BeiUaidd; ond swra a sylwedd Y dyfyniarll hwn, yn nsreiriau dirodrei Kli tfc, yw hyn "Pa hyd yr ydych ciwi y* cloffi rliwng dau feddwl ,J Os yr Arglwydd sydd DdlW, ewch ar ci ol ef; ond os Baal, ewch er ei ol yntau." Modd bynag, teg yw dvwoyd nad I dyna ardduU wasgarog yr awdwr bob amser: er CD?rfupht. y mae ei ddcsgnRad o esgyn- hd y prophwyd yn lKxl gryno a gafaelgar, awdT aciddit ? ddyf'uu M un o cm?u yr awcu:- Ar ei e?ynmdyu ei ?ysR.womu, lal.h ?h?d-da g?ru??,h y rhc?dau O'i o Ta? ddas &d&wai i WMteddau Yu ail i w fautcll unwylaf yntau; Draw i'r bur ",iw-Ilef ui drwy'r wybrtnau, Uorhoew ddnnpodd o gyrhaedd yr Azou: Drwy hnwcllt ei dorfynau-,ii yn glyd .u.l" J UlloAU, °) w U lngran nen waeau. Er nad i'w gydmaru a desgrifi&d Eben Fardd o r un amgylchiad, cto nid yw hwn t w ddiystyiu mewn un modd, serch fod y bin "rhy dcbyg" wedi llithro i mewn i'r llineU cyn y ddiweddaf.JRaid i mi gyduabod nad yw yr awdl hon-—er yn ddiamheuol oreii jti dyfod i fyny A'in disgwyliadau, ac felly yr wyf yn gadael yn nwylaw y pwyll- gor y priodoldtb o wobrwyo nc aairhydeddu Cynaa fel Cadeirfardd Eisteddfod Dal- aethol Powys am y flwyddy n 1882. T. TUDNO JOXES. CAN'—" QOLYGFA 0 11EN GALLT YR ANCR." -N id oes ond dau yn cystadlu ar y testyn swynol hwn, o dan y ffugenwan Bran Maldwyn" a John Brown." Y mae gan y ddau beaillien rhagorol, a choir ganddynt laww o gyffvrddiadau liynafiaethol a golyg- faoL Y mae yr hwn a esgeulusir gan y naill yn cael i wnpyd i fyny gan y IlaU, fel y gwnelai rhagoriaethau y ddwy un gan dda. Xid 008 ynddynt lawer o darawiadau bardd- onol na phortreadau gorphenedig, ond y mae amlder y golygfeydd yn eegusawd dros y diffygioa hyn mewn cylch jtior gyfyng. Heb ortanylu, yr wyf yn cael y ddau mor gyfartal mewn rhagoriaethau a diffygion fel ag i'm cy"wnhau yn anog y Pwyllgor i rMm r wobr rhyngdd?nt.-Ya g,, y ??vyllgor T. Tuimo JONES. EJ1OLY"'ION-" EINQION V OOF." Ceir yma kdwar-ai-. ddeg yn cystadlu. Ond eystadleuaeth wnnnydiawn ydyw wedi'r cwbL Er mwyn prysuro i gael gafael ar y goreu, rhaid deoli yn ddiaylw y rhai canlynol fel yn wallus eu cynghaceildiad, sef eiddo Vulcan, Blackwell (dau englyn), Hen 0' o'r Wlad, Tubal, 8am, a fowya. Yn onglynioa Caledonian a ;Porthorian y maer bastorddair "nais" (n itw) yti anodd- efol, heblaw nad oes ynddyat ddim yn darawiadoL Hytn..t ddiafatJ liefyd yw eiddo Vuleaa (Rhif 2), sydd yn dechreu gyda'r linen, I "Un gedwir dan ergydWn, Y bastarddair (??r ydd yn nndwyo englyn Dwyreinfab, a hynod ddiafael yw eiddo Morgan Ddn. Lied ddibwynt hefyd yw englyn Gwemydd Powys. Y mwyaf pwrpasol o lawer yw eiddo Anrin, a dy- FM,U ef ya deil o'r wobr. ===- T. TRASW JONES. I

IBWIIDD ISUOL I FETIIESDA. I fAT OLYGYDD Y U 6KNEDL, 1 I gyit,-Da genyf fod y mater uchod yn cael sylw dyladwy yn ciuh colofnau yr I wythnosau diweddaf, a chyda'ch caniatad ceisiaf fuiiui ddweyd gair neu ddau ar y mater. Credaf y byd(lai yn fantaio fawr i ni gael liwrdd Ysgol i avdal Bethesda. Y brif fanbis fyildai oaeladlygg fwy effeithio!. Gwn yn dd., fod y gcii-iau addysg fwy effeithiol" yn swnio yu lied ddyeithrol ar glustian llmver un yn yr ardal y dyddiau nyn. "Addysg fwy effeithiol," meddant- onid yw yr addysg gyfrenir yn bresenol yn effeithiol ? Onid oes cystal ysgolion yn Methesda ag sydd mewn unrhyw gyinydog- aeth tebygjiddi yn y wlad ? Atebwn yn hyf nad ydyiv yr addysg'iiz,,r cffeithioI..ag y gallai fod. Cydmarer a Ffestiniog er engraipht, ardal chwarelyddol fel Bethesda. Yn eich colofnau ychydig wythnosau yn ol ym- ddangosodd adroddiad yr Inspector ain ys- golion Ffestiniog, a ehydag un eithriad enillasant oil yr Iriifher grant. Y mae nifer yr ysgolion yn Bethesda a Ffestiniog yn debyg. Ond pa nifer o ysgolion Beth- esda dderbyniodd yr hiyhtr grunt ? Ysgol Cameddi yn unig. Dengys hyn y gallai yr addysg yn Bethesda fod yn fwy effeithiol. Y gofyniad sydd yn codi yn naturiol yn awr yw, pahai-a y mae ysgolion Ffestiniog yn fwy effeithiol. Gellir nodi dau reswm. Un ydyw, y mae gwell staffs yno—y mae yno asustaitts yn gwneyd y gwaith a wneir yn Bethesdagan pupil teachers. Y mae cyfnn- drefn y pupil teucheri yn sefyll yn goll- i farnedig*. yn ngolwg yr [Education Depart- ment ac yn marn y wlad. Y mae y Depart- Tnent yn arafaidd wneyd i ffwrdd a hwy. Dyna ydyw cyfundrefn y pupil Uachtrt —plentyn yn dysgu plentyn. Nid yw rhicni Bethesda yn hoffi gwel'd yr arolygwr yn yr Ysgol Sabbothol yn rhoddi plant 14eg oed i ddysgu eu rhai bychain, ond dyma both sydd yn cael ei wneyd bob dydd yn yr ysgolion dyddiol. Rheswm arall (Iros fod addysg Ffestiniog yn fwy effeithiol yw, y mae y Bwrdd Ysgol yno yn darparu llyfrnu. copy-booh, a phob peth angen- rheidiol i bob plentyn, a hyny yn rhad. Y mae pob pleut),n yno wedi ei arfogi yn llawn a phob peth angenrheidiol i wneyd ei wersi. Ond aut y mae yn Mhethesda ? Llyfr rhwng dau neu dri o r plant, haner y clau hob copy-boola, creill heb pencil., &c? Y canlyniad yw fod yr athrawon yn methu dyagu y plant yn cffdithiol; Be y m%e mor annaturiol disgwyl i blant allu dysgu heb y pethau angenrheidiol, ag a fyddai disgwyl i chwarelwr weithio ac nill cyflog heb forthwyl ac ebillion. Disgwylir Ysgol Ganolraddol i Bethesda, a dywedir fod Arglwydd Penrhyn, Mr Rathbone, Mr Henry Tate ac eraill yn bwr- iadu sefydlu ysgoloriaethau mewn cysyllt- isd a hi. Y cwestiwn yw, a all plant yr ysgolion elfenol enill yr ysgoloriaethau ? I Crodwn nad allaut. Os gallant, bydd y safon yn drucnug o inel, neu fe gostia lawer o weithio dros amser i'r athrawon. Dylai fod staff yr ysgolion yn gyfryw ag y gall T prif athrawon roddi amser a sylw dyladwy i Standards vi, rii, a'r Ex-vii fol ag i'w parotoi ar gyfer yr Y Igol Ganolraddol. Y mae plant y safonau hyn yn cael dirfawr gam yn ein hysgolion. Ofna rhai na cheir yr Ysgol Ganolraddol i Bethesda. Os felly, dylem gael ysgol elfenol uwchraddol fel sydd yn Ffestiniog. Y mae yr ysgol hono wedi bod o fendith amhrisiadwy i'r ardal hono. Y mae y Ddeddf Addysg ddiweddaf yn rhoddi gorfodaeth ar y managers i ddar- paru pob llyfrau, &c., yn rhad i'r plant. Dyma gost ychwanegol, ac nid ydyw y Free Grant yn haner digon i gyfarfod a hi. Am- ■congyfrifa un y bydd y gost yma tua £25 yn tynyddol ar gyfer pob cact o blant mewn average attendance. Os felly dyma draul ychwanegol o £70, dyweder, ar y Carneddi. A all yr ysgolion gyfarfod a'r draul ych- wltnegol hon Y mae yr ysgolion Eghvysig dan ddyled drom. er fod Arglwydd Penrhyn yn tanysgrifio cniiuoedd bob blwyddyn tuag atynt. Y mae Cdnfaes yn gruddfan dan y I baich er's blynyddan, a < harneddi, meddant hwy, yn motnu noiio." Y inic yn amlwg fod yn rhaid cael gwaredigaeth o rywlo. Byddai cael Bwrdd Ysgol yn fantais fawr i Ymneiilduaeth. Ysgolion enwadol yw holl ysgolion Bethesda. Y mao yr ysgolion Eglwysig yn nwylaw yr Eglwyswyr, ac y iiiao yr Ysgolion Brytanaidd yn nwyhw y Methodistiaid a'r Annibynwvr. Ysgol Fflthodistaidd yw Ysgol Frytanaidd Rachub, ac o eiddigeddj at yr enwad hwnw enfyn llawer o rieni Ymneillduol eu plant i'r ysgol Eglwysig. Ysgol Annibynol yw y Cefnfaes, ac o genfigen at, yr enwad .hwnw enfyn llawer o rieni Ymneillduol eu plant i Ysgol Glanogwen. Rhyw vmgiprys ydyw rhwng yr ysgolion am y plant, ac y mile disgybl- aeth yr ysgolion yn rhwym o fod yn fwy llac oherwydd liyny. Pe rhoddid yr holl ysgolion ar y bwrdd byddai y llywodraethiad yn nwy- law yr holl enwadau a'r Eglwys Sefydledig fel eu gilydd, yn nwvlaw y trethdalwyr. Darfyddai yr eiddigedd, y dyegu catechism, a clieid cystadleuacth iach«s rhwng yr ys- golion am ragori. Pe na theflid yr ysgol- ion Eglwysig ar y bwrdd, byddai pob esgus dros i Ymneillduwyr anfan eu plant iddynt wedi darfod, a. chan y eeid addyag well yn Ysgolion y Bwrdd buan y gwelid yr ysgol- ion Eglwysig yn gwaghau o'r plant Ym- neillduol. Y dreth yw y "bwgau" mawr; ofn treth. Y mae Deddf Addysg Rydd wedi lleihau tua 600p o faich addyag yr ardal trwy dalu y fees. Y mae gwerth ardrethol plwyf Llanllechid yn lö,-OOOp a Llandegai jnt25,00op, a byddai treth o dair leeiniog yn y bunt yn Chwsrthinllyd ydyw -elywed ambell un sydd ganddo dy bychan -yn gwrthwynebu Bwrdd ysgol, a hyny ■oherwydd treth o swllt neu ddtunaw cein- iog yn y flwyddu,! ac yntau wedi bod yn talu 2& yn nynyddtl am tddy<? #i blant, heblawjprynu llyfmu iddynt. Gofidus yw gwcled Hea yr oea sydd yn eodi yn pwyso cyn lleied ar fcddyliau pobl ddylanwadol sydd yn yr ardal. Gwell ganddynt weled haner plant Ysgol Cefnfaes yn myn'd i'r ysgolion Eglwysig na sefyll dros eu heg- wyddorion. Yn awr am dani, 01 am -ri? ysgol. Feallai na cheir byth cystal oyf- leustra, ac os esgeuluswn y cylleustra hwn gellir dyweyd am Bethesda mewn un ystyr .oi bod yn gwrthod ei hiaehawdwriatith ei hum—Yr eiddoch, Ac., CIRWR'ADDTSO.

TIRFEDDIANWYR GOGLEDD I CnlltU A MR. GLADSTONE. Ar ol disfawrwydd maith, cawn fod Mr G. H. M. Owen, Caernarfon (ysgrifenydd Cymdeithas Amddiffyniad Eiddo yn Ngogledd Cymru) wedi ysgrifenu llythyr arall i'r Times ddeehreu yr wythnos ddiweddaf mewn cysylltiad ag areithiau a draddodwyd gan Mr Gladstone a Mr T. E. Ellis, A.S., ar bwne y tir, ae yn arbenig ar ardrethoedd yn Nghymru. Dywed miti y rheswm na buasai datganiad pellach wedi ei wneyd gan y tir- feddianwyr mawn atebiad i haeriadau Mr Gladstone yn ei araetli ar y Wyddfa ydyw y disgwyliad am y Ddirprwyaeth Dirol, ac yna a yn mlaen i geisio profi nad ydyw y wybodaeth oreu ag sydd yn meddia.nt yr Inland Revenue Department yn unrhyw ddangoseg o'r hyn ydyw ardrethoedd Cymru. Un rheswm am hyn ydyw na wna yr awdur- dod hwn gyfrif o'r gostyngiadau am dymhor a wneir gan y tirfeddianwyr. Rheswm arall ydyw fod peth tir yn Ngogledd Cymru -mewn amgylchiadan lie y byddo yr arian pryniant wedi eu benthyca am log uwch nag y gellid disgwyl i'r tir ei dalu mewn ardreth —wedi ei brisio i ameanion trethianol yn llawer uwch nag y dylai.

CYMDEITHAS AMAETHYDDOL NEW YDD. Can Allan y Tirfeddianwyr. Dydd laii cynhaliwyd cynadledd o gyn- rychiolwyr tenantiaid amaethyddol yn Nghaer i'r amcan o ystyried cynygiad i ffurfio cynghrair cencdlaethol o denantiaid amaethyddol. Daeth yn nghyd gynrych- iolwyr o siroedd Lancaster a Chaer ac o Ogledd Cymru, a gwnaed yn amlwg yn vstod y gweithrediadau fod amaethwyr ritligr megys y rhai inwyaf anni- bynol o amaethwyr Moil, yn teimlo mai nid buddiol iddynt hwy yw ymdrechu am eu hiawnderau mewn undeb i'r tirfeddianwyr. Condemniodd un siarad- wr undeb Arglwydd Winchelsea am ei fod yn ceisio edrych ar ol buddianau y medd- ianwyr, yr amaethwyr a'r llafurwyr, ac yna cydsyniwyd i alw y symudiad newydd newydd yn Gyngrhair y Tenantiaid Amaethyddol. Trefuwyd i gynal y gyn- hadledd gyntaf yn Prcston ar y 25ain cyfisol.

GWERTJlU CEFFYL YN MON. | Cynsjiiaws Dyddorol. ) qng ?l Yn Llya Sirol Caergybi ddydd Mawrtn, o I flaen y Barnwr Syr Horatio Lloyd, gwran- dawyd achos ag sydd o ddyddordeb i am- I aethwyr ac eraill, o berthynas i werthiad ceffyl. John Williams, certiwr, Mount Pleasant, Caergybi, a hawliili 3;fp os oddiar John Thomas, Pencraig, Llanynghoiiedl, fel iamx mewn cysylltiad a phryniant ceffyl. Ymddangosai Mr J. Bryn Roberts, A.S. (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr E. G. Roberts, Caergybi), dros yr hawlydd, a Mr S. R. Dew, Bangor, dros y diffynydd. Dywedai Mr Bryn Roberts fod yr hawl- ydd ar y 18fed o Awst diweddaf wedi prynu ceffyl am 43p 10s gan y diffynydd, yr hwn oedd wcdi sicrhau fod y ceffyl yn weithiwr da. Nid oedd felly, a gorfu i'r hawlydd ei werthu am 20p, ac felly collodd 23p 10s arno. Yr oedd wedi ei gadw am bum' wythnos, a hawliai 2p 5s am hyny; ac hefyd h,, liai 7p 10s am y golled.a achoswyd iddo t, fethu gweithio yn ystod yr wythnosau hyny. Tystiai yr hawlydd mai certiwr ydoedd yn ngwasanaeth yr Holyhead Steam Mills, ac yn mis Awst prynodd geffyl gan y diffynydd am 43p 10s. Yr oedd y diffynydd ar y pryd wedi dyweyd wrtho y gwnelai,y ceffyl ateb ei bwrpas yn rhagorol, a'i fod yn gwneyd pob gwaith ar y fferm, "yn y blaen ac yn y bon." Pan y byddal y ceffylau ereill yn methu symud y peiriant dyrnu, byddent bob amser yn cyrchu y ceffyl hwn. Yn mhen ychydig ddyddiau ar ol dyfod a'r ceffyl i Gaergybi ceisiwyd ei weithio, ond er pob ymdrechionyroeddyn "nogio." Rhoddodd y tyst ddesgrifiad manwl o'r gwahanol droion yr oedd wedi ceisio gweithio y ceffyl, modd yr oedd yn gwrthod myned ond ychydig latheni. Yn galwyd pedwar-ar-ddeg o dystion i roddi tystiolaeth o'r modd yr oedd y ceffyl yn gwrthod gweithio er pob ymgais. Tystiai y diffynydd fod y ceffyl wedi ei fagu ar ei fferm ef, ac yr ocdd wedi dyfod ¡ yn geffyl defnyddiol iawn. Nid oedd yr hawlydd wedi gofyn iddo ef, ac nid oedd yntau wedi dyweyd dim o berthynas i fedr- usrwydd y ceffyl Y cwbl a ddywedasai efe ydoedd ei fod yn gwneyd pobpeth ar y fferm, ond nad oedd wedi bod yn y bon" yn y peiriant dyrnu, ddim ond "yn y blaen;" ond ei fod wedi bod "yn y bon" amryw weithiau yn y drol, a'i fod yn geffyl def- I nyddiol. Yna galwyd wyth o dystion o blaid y diffynydd, ond gorfuwyd gohirio yr achos ) cyn galw yr oil o'r tystion. Wedi gwran- Idawiad o oddeutu chwe' awr, gohiriwyd yr achos i Lys Porthaethwy.

T ZEE 23 WtL ?f Tt B?sss?a y ?Br V V V ? Mum??m? N'ma?!?? ?Ba??staa ?BNMMMt I i\ Jt t )L A t tt A ? ? JBL ?? ? Z\ \A/ ???1 ? ) F?m <* t< M ) t t r? tr? WV ? ? N  JHMNMMMBe ? A ? J? BL ??? L ?L A JNk A ? N ?ta ?is?m: ? ? At ?aBaatM  C 0  l 13 A Nqy CEYM m Tom?any Wish it to be distinctly understood that they DO NOT TRAFFIC IN COMMON TEAS l j o? 6? which are dear at any price, and a fruitful cause of diseases of the nervous and digestive organs,   !8? f!  sBB)B     THEY WARN l-HEPUBIIC. & N I e ? a L= ? ?????- ? !LJ? ? B ?? <— ?????? mNn?NZ Mt '????' against being tempted into buying rubbish, even at the low prices now advertised. c- Bear in mind that the MAZAWATTEE blends recall the delicious China Teas of Thirty Years Ago, and are to be obtained from specially appointed Agents amongst the leading Family Grocers in the United Kingdom. AGENTS.—THOMAS LEWIS & Co; 3J5 HIGH STREET, and RATHBONE PLACE BANGOR