Y Genedl Gymreig

Y N E THO B I ST IAID. (0 DAN OLYGIAETH METHODIST.] CLADDEDIGAETII EDWARD MATHEWS. Bychan yw effaitli treigliad amser a ehyf-, newidiad crefydd ar deimladau y natur ddynol parthed iladdedigaetb y meirw. Try yr holl ymdrafodaeth ysbrydolodd y bardd SOPHOCLES i j-sgrifenu yr enwocaf o ddrama- oedd Groeg, sef yr Antigone, ar gladdedig- aetli brawd arwres y chwareugerdd. A mawr yw 'r dedleu a'r ymresymu sydd wedi britho colofnau rhai o'r papyrau dyddiol yn ddiweddar, gyda golwg ar angladd EDWARD MATHEwa. Anrhegodd y Parch T. C. PHILLIPS (curad o Gaerdydd fu unwaith yn weinidog ?-hcistaidd? ei noddwyr newydd a phroaon sw adgo on o dueddiadau Eglwysig Mr MATHEWS. Ond dyna'r Parch THOMAS POWELL, o Ebbw Vale, ar ei draws, ac yn rhoi Iltnd colofn o ddyfyniadau allan o ysgrifau diweddar Mr MATHEWS, ac yn gorfodi'r wlad i gredu fod yr ymadaw- edig yn cael ei bortreadu yn angbyfiawn gun yr hwn broffesai ei adwaen eystal, neu ynte fod yr henafgwr o'r Ewenm yn dwyll- wr dihafal. Addawai Mr POWELL ddweyd ychydig yn ol llaw jTighylch troedigaeth ei gyfaill i gol yr Hen Fam. Ond credwn mai "tro shimpil," chwedl yr Hwntwaid, y gwnaeth Mr POWELL a'r clerigwT cynt Fethodistaidd. A chaniatau fod EDWARD MATHEWS yn Eglwyswr yn ogystal a Thori, creulondeb o'r mwyaf oedd amheu a drwg- dybio dywebadau Mr PHILLIPS o dan yr amgylch adau. Mr POWELL anwy ni ddy- l.isech ymddwyn megjs y ci yn y prescb! Ond gwelwch fel y mae peofedigaeth ar ol profedigaeth yn yuibentyru ar ben Mr PHILLIPS Ddydd Iau ymddangosodd llythyr anfonavai Mrs MATHEWS at y Prif- athiaw PRY8,jn gwidubaeriajait Mr PHIL- Lirs am anffyddlondeb ei phr od i'r ClfuD deb. Yn ddiau nid ydym ond ar fin cwo yl oydd yn s cr « f d yn chwerw, a gwae y sawl na ddaw allan obono yn fuddugol- iaetbus Dyddorol fydd cael banes troedig- aeth Mr PHILLIPS, ac helyLtion Cy fir fod Misol sir Fynwy, fel yr addawai Mr POWELL roddi i ni ar fyrder. Awgrymem betyd i rywuo ys^rfenu "A psychologeal, critical, and etb!cal study of Anglican converts from Methodism." Profa*, yn sicr, nad oedd troed'gaeth Saul o Tarsus mor wyrthiol ag y tybia y rhai un'.ongred. Ond gwell fyth, yagr lena un ohonynt fel y Cardinal NEWMAN, "Apologia Pro Vita Sua" (Amddiffyniad dros ei fywyd). Yr oedd gwrthgiliad NEWMAN yn taddol, ond y mae sydynrwydd rhycdd vn rhai o'r ■gwrthgiliadau diweddaf. Gyda. llaw, clywsom nad yw yn debyg y gwna Dr CYN-j DDYLAX JONES, wedi'r cwbl, ysgrifenn bywgraph adei frawd MATHEWS Cymaint oedd e ddigofaint a'i siomed'g»eth oher- wydd gorchymynion Mr MATHEWS am ei gladdu fel y penderfynodd ymatal rhag gwneyd cyfeiriad cyhoeddus ato. Er byny ymgynododd nor belled a thraddodi ei bregeth ang addol yn ddiweddar, ond dywed fod yr untg ddosbarth & brynai y Byw- graph ad wedi eu gwarthruddo drwy natur vr antrladd. I EIN COLEGAU. I Fel hyn yr ysgrifena gobebydd o un o'n Colegau Cenedlaethol: "Yn awr pan y mae, cwestijmau addysg uwchraddol yn mhlith ein cenedl yn codi i'r fath gyhoedd- usrwydd, buddiol yw i ninau fwrw golwg ar ystad ein Colegau Duwinyddol, 'a.c edrych a ydynt, fel y dylent, yn cadw i fyny ag anghenion yr oes hon. Gresyn fyddai i'r un ohonynt yn nghanol y cyhoeddusrwydd hwn a'r goleuni llachar a deflir arnynt droi yn anghlod ini, a gwaeth fyth fyddai i'r gangen hono o wybodaeth a goloddir genym fel cenedl gael ei hesgeuluso; cangen o wybodaeth o'r hon yr ydym wedi bod yn bur falch yn y gorphcnol, ac yr ydym yn hyderus y parnawn i fod yn falch o honi eto Ymhlith Colegau eraill y mae yn bwysig ini eu cadw i fyny a safon briodol y mae Coleg Trefecca. Y mae yn Goleg enwog, ond fe all fod yn enwoooach fyth. Drwg genym glywed fod safon yr arholiad i fyned i mewn iddo yn is na safon yr un o'r Colegau Cymreig. Fe welir y fath rwystr ydyw hyn i'r Coleg yma wneyd gwaith effeithiol mewn duwin- yddiaoth. Eithaf gwir fod y safon yno 3-n dechrou codi, ac nid da lie gellir ei well." Yr hyn ddylid wneyd ydyw cael ysgol ragbaratoawl er mwyn i fechgyn gael ymgydnabyddu rywfaint a gwybodacth uwchraddol eyn myned i'r Coleg, a chael eyfyngu eu hefrydiaeth tra y byddant yno i raddau helacth i dduwinyddiaeth. Gallent ar yr un pryd yn ystod eu harosiad yn yr ysgol ymgydHsbyddu a'r myfyrwyr a'r athrawon a bod yn bresenol mewn rhai o'r darlithiau. Y mae lie i ofni mai'r hyn sydd wedi bod yn rhwystr i Drefocca ddadblygu ydyw golrood o yriijraeth ar ran rhai oddiallan, yn rhwj-stro y myfyrwyr, fel mam Peredur, i gael ymddadblygu yn ddynion 0 ddewrder mewn dysg. Darfu i'r diweddar Brifathraw I Howells geisio dyfod a chynllun i weithred- iad a fuasai yn foddion yn mhen ychydig Hynyddau i wneyd y coleg yn goleg duwin- yddol, ond fe'i rhwystrwyd. Y mae yn dda genym ddeall fod pethau yn argoeli yn well yn awr. Camgymeriad o'r mwyaf ydyw troi coleg yn ysgol, a'r ysgol hono heb fod i fyny a safon llawer o ysgolion cyffredin. Y mae yn bryd bellach i'r enwad ddeall y bydd yn gwneyd ei ddyledswydd mown ystyr unveh a rhagoracli tuagat y myfyrwjT a'r athrawon yn Nhrefecca os bydd iddo ar fyrder godi safon mynediad i mewn. Ni ddylid derbyn neb i'r coleg oni fydd wedi darllen awdwr Groeg a Lladin a Saesneg: y mae gormod o lacrwydd yn yr arholiad y fwy niweidiol i'r myfyrwyr hyd yn nod na gormod o lymder mewn beirniadaeth." ATHRAWIAETH YR YMWAGHAD. Mae y gwrtdwynebiad ddangosir tuagat y syniadau y crybwyllais am danynt yr wyth- nos ddiweddaf yn fwy beirniadol nag y bn; lie os cymerasid sylw o ddaliadau anuuion- grod rhyw weinidog penodol, edrychid ar y rhai hyny fel ei fympwy cf. Dro yn ol clwyfwyd bagad 0 gyfeillion sir Benfro f ad o gyfeillion drwy i lywydd presenol C'ynianfa y Deheu- dir son am "ddammeg" y Cwymp; ac un 0 feddylwyr blaenaf yr un dala?th a gyffesai wrthym bythefnos yn 01 nad oedd efe yu boblogaidd oherwydd nad oedd yn union- gred. Mae efe erys blynyddoedd wedi bod yn pregethu athrawiaeth yr Ymwaghad," neu y Icenoais; teo nid yw y Cyfundeb hyd yn ddiweddar wedi dechreu sylweddoli pwysigrwj'dd y cyinewidiad yn ei dduwin- yddiaoth a'i addysg grefyddol achosir gan dderbyniad yr athrawiaeth hon. Ond pa beth bynag am uniongredaeth y Cyfundeb, mae hyn 0 leiaf yn amlwg, na fu erioed adeg o fwy 0 weithgarweh a diwyllinnt meddyliol. 1:1:0 IECHYD DR EDWARDS. Drwg iawn genym glywed am waeledd Dr EDWARDS. Hyderwn ei fod yn awr yn gwella, ond colled fawr i Gymra ac i Feth- odistiaeth yw anmhatiad iechyd un sydd mor llawn o yni ac o weithgarweh mewn cynifer o wahnnol gyfeiriadau. Feallai fod digwydd- iad fel hyn yn foddion yn llaw rhagluniaeth i'w rybuddio ef i beidio trethu ei nerth, er cymaint ydyw, yn ormodol, ac hefyd i ddwyn ar gof i'w gyd-genedl a'i enwad mor ddy- ledus ydjTit iddo. Nid oes genyf ond gobeithio y bydd i'r meddygon allu ei berswadio i gymeryd y seibiant angenrheidiol amo. Gwn o'r goreu gwaith mor anhawdd ydyw hjmy: nid yw y Prif-athraw yn credu o gwbl fod am bwn munyd yn segur, os gall fodd yn y byd wneyd' rhywbeth. Ond yn sicr, er mwyn y coleg y mae yn teimlo mor gryf o'i blaid, 8C er mwyn ei genedl, dylai'r doctor geisio gorphwysdra yn awr, fel yr adferer nerth iddo at y dyfodol.

GWELSION FFERMWYIR, I APEL GAN LANDLORDLAIT) I ATYNT. Anfona Iarll Winchilsea y llythjT canlynol i'r Times Cafodd cynhadledd fawr ei chynal yn ddi- weddar yn Llundain, yr hon a ddj-wedodd wrth y wlad fod amaethyddiaeth yn gwaedu i farwolaeth, ac nid oes neb wcdi gwadu hyny o gwbl. Tybia hyn ddinystr i'r tir- feddianwjT, methdaliad i'r amiu'thwyr, a diffyg gwaith a ehyflog o gwbl i'r rhan fwyaf o weision ffermwyr. Felly y mae y tri dos- barth yn bartneriaid yn yr un gangen, a dy- lem oll ymuno i geisio ei hachub os yn bosibl. Cynygir amryw feddyginiaethau. Cynwr- adwya hwn y peth yma, a'r llall y peth arall. Mae'r holl wlad yn tosturio wrthym, ac yn barod i'n eynorthwyo; ond hyd nes y byddwn wedi ymuno a'n gilydd ni bydd i ni dderbyn dim. Yn awr, yr hyn a gynygiaf fi yw undeb amaethyddol mawr i ni i gyd, ac yr wyf am ofyn i bob un ohonoch ymuno ag ef, Os y bydd i chwi wneyd, rlioddaf fy ngair y bydd i chwi gael eich cyfran lawn o lais'j-n ei reoleiddiad. Yr ydym yn gobeithio y gallwn gjTihal cyfarfodydd mawrion mown gwahanol ranau o Loegr yn ystod mis Ionawr. A ddeuwch i WMndo beth sydd genym i'w dyweyd ac os n? byddwch yn ddigon agos, cyniialiwch gyfarfodydd yn eich mysg eieh hmain, a gyrwch gjTirycliiolwyr, i'r rhai y rhoddir y croesaw mwyaf. Yn ffodus y mae yna amryw bwyntiau ar ba rai yr ydym oil JTI unol. Cychwyuwn gyda'r rhai hyny ar unwaith. Dyma ydj-nt: (1) I leihau y beichiau anheg sydd ar dir (2) I auiddiffyn ein da byw (yn arlenig ein moch) rhag heintiau; (3) I ddwyn y CJTI- yrchydd a'r sawl sydd yn defnyddio y cynyrch yn nes at eu gilj-dd drwy gyd- weithrediad, fel y gallai pob un ohonoch werthu ei wyau, cywion, a chynyrch ei ardd am y pris goreu ae am arian parod, with ei ddrws. Yna cynygiwn fod deddf yn cael e: pliasio i roddi papyr dyuodiadol ar gig tramor a threfedigaethol, fel ag y gall y sawi fedr fforddio i brynu cig cartref wybod eu I bod yn ei gael, lie na fyddo'r sawl fo arnynt eisiau cig tramor dan orfod talu pris cig cartref am dano. Y mae cwestiynau ereill o'n blaen: bydded I i ni symud yu uilaen gjda'n gilydd i'w trill, a byddwn yn sicr o fod yn llwyddianus, Un gair eto A fydd i chwi ymuno a ni r Ni chostia ond eeiniog y mis i chwi; bydd i ni gadw yn glir a politic*, ni bydd a wnelo'r undeb a hyny o gwhI. Hyderwi na fydd hi yn hir CYIl y gallwn sicrhau i berohenogion a deiliaid log rbosymol am eu cyfalaf, a chyflogau gwell a chartrefi mwy cysurus i chwithau. Ydwyf, eich gwasanaethydd ffvddlon. J WlNCHELSEA. I

Criccieth. I PRIODI YSGOLFEISTRES.—Gan fod Mrs Morris yn gado'r plant i lynu wrth ei gwr, angenrhaid ydoedd ethol ysgolfcistres new- ydd, a nos Fawrth diweddaf (yr 20fed eyf.) cyfarfu'r Bwrdd i'r amcan hwnw. Cymer- wyd y gadair gan y Parch W. B. Marks (cadeirydd y Bwrdd), ac yr oedd yr oil o'r aelodan yu brcspnol. Nid oedd nifer j'r j ni- geiswyr am y swydd yn agos gymaint ag yr ocdd pan wnawd y dewisiad I)Iaenor(il- rhyw buuip neu chwech yn unig oedd yn ymgeisio y tro hwn. Modd bj-nag am hyny ymdieiigys fod gan y rhai o,dd yn ymgeisio testimount's campus, a chafodd y Bwrdd gryn drafferth dewis rhyngddynt, ond ar ol rhoddi ystyriaeth ddyladwy i'r mater y can- ljTiiad ru dewis Miss Jones, o Gaergybi, yn nnfrydol. Dechreua ar ei gwaith yn mi" Chwefror. Y NADOLIO ey?ih?liwyd t.y?ri?d llen- yddol yn y capel Seisnig ddydd Dun di- weddaf, a ehafwyd hwyl dda. Y mae brodyr y capel hwn yn deilwng 0 bob anrhydedd am eu llafur a'u hymroad gyda'r plant. Y mac darllen rhaglen cyfarfodydd y Llun yn ddigon i brofi eu sel yn v cyfeiriad yma. Ar yr un pryd gormod o bwdin (hyd yn nod ar ddydd LlulI Nllrlolig "): a ,lag-a gi." Ac y mae gormod o blant mewn program cyt- arfod llenyddol jn ei wneyd brsiidd yn ddi- flas i'r rhai o/xldynt, fel fy hunan, Yn meddwl am hwvl I orphen dydd gwvl. Ceir gwybod pwy oedd y prif enillwjT eto gan—William Griffith.

Bala. Y COLEG DUWINYDDOL.—Trwy garedig- rwylld Mr a Mrs Evan Williams, Balu, gwahoddwyd yr boll efrydwyr i de yn yr Athrofa, ddydd Iau diweddaf. Yr oedd JT ystafelloedd wedi eu prydferthu ag amryw fiodau a goleuadau lliwietlig, Yr oedd y bjTddau yn orlawn o ddanteithion annoirii. a phawb yn mw) nlia i y wledd yn ardderchog. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod dan ly%v- J'ddiaeth Proffeswr Hugh Williams, M.A. Cafwyd anerchiad hynod dlyddorol 1 meistrolgar gau Proffeswr E. Wynne Parry. B.A., ar Welsh IlumovriiU." Dwigosod i trwy ddyfyniadau allan o awduron CjuireiL' fod yr elfeu ddigrifol (humourous) yn gn • yn y Cymro. Cynygiwyd pleidleisiau ddiolcligarwch i Mr a Mrs Williams am y t.. i Mr Parry am ei anerchiad rhagorol, ae i cadeirj'dd; a phasiwyd j'r oil gyda r brwi' frydedd mwyaf.

Y PARCH EDWARD HATHKWS. f Ai Eglwyswr Ydoedd yn Marw! Yn un o newj'ddiaduron dyddiol y Deheu- dir ej'lioeddir gohebiaethau o natur pur ddyddorol ar yt-tichod. Yn y rhifyn am ddydd bu diweddaf ysgrifena y Prifathraw Prys, Trefecca, i feirniadu llythyr a ys- ,,rifeikwv I gan y Parch T. C. Phillip. yr hwn, y mae yn ymddangos, oedd wedi cyfeirio at y diweddar Barch Edward Mathews fel Egl wyswr. Ar un o'i y m weliadau a Mr Mathews yn ystod oi aficchyd, dywedMr Prj's i'r hynafgwr ei hysbysu ddarfod i'r Parch T. C. Phillips ddyfod i'w weled, ac ychwancgodd, "Ond y iiitt,! ef wedi myui 1; ac ychydig, yn y dyfodol, a fydd yn gwyiod am ei fodolaeth." "Do," atebodd yr ysgrifenydd, "gyrwyd ef ar ft"o oddiwrth yr Hen Gorph oherwydd, feallai, y dwfr poetli yr Otd yn myned iddo." U' ,I," IIld,1u Mr Mathfws, mi gefais i iy hun m??%wi dwfr poetli lawer gwaith, "uol ni ddaeth ehocd i'm meddwl i fyn?) ?t K?twys L'?'gr na'r un corph arall." Siaradodd lawer tiefyd am ddyfodol C >li g Trefecca, ac yr aedd holl don ei ymddiddan mor Ixll o fod yr hyn it I)ri,)(I,)Iid -:iii Ilr Pilillil,l ag ydyw y Pegwll Uog-!t;,¡d"¡ oddiwrth y Deheu. Ysgrifenodd Mr Prys hefyd yr un pwnc at Mrs Mathews, yr hon 0(-1 yn bresenol ar yr adeg y cj'merodd yr ynte liddan le rhwng Mr Phillips a'i phriud, H.'i hatebiaii hi yd- oedd na chlj'wodd hi yr un gair o'r hyn yr haerai Mr Philhps oedd wedi cymerj'd lie. Yr oedd fy ngwr," 1Il..(lcbi, VII Fethooist o'r Methodistinid. Xis gown am ni>b a wnaetli fwy dros yr enwad na Mr Mathews, ac yn neillduol mewn cysylitiad Choleg Trefecca." Yehwanegai Mrs Mathews mai rheswm ei pliriod dros erchi cael ei gladdu yn niynweiit yr Elwys ydoedd ei liod yn 1It. na'r un gladdfa arall. Argraphwyd a chyhoeddwyd gan y p-reh- enogion, Cwinni'r Wasg Genedlaethol GjTnreig Cyf., yn eu swyddfeydd. Bala- clava Road, Caernarfon,

RHYDDFRV 1)1 A KTH CAER- I DrnD. Pleidlais o gerydd ar Syr Edward. Cynhaliwyd cj'farfod ystormus nos Woner o aelodau Clwb Rhyddfrydwyr Ieuangaf, Caerdydd, dan lywyddiaeth y Cynghorydd TLemas (Cochfatf), pryd yr oedd torf fawr yn bresenol. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr Robert Bird, yn datgan Fofid fod Syr Edward Reed wedi tuflu ymaitb gyfleusdra i gyfauu y blaid heb iselhau ei hun. Dar- llenwyd llythj-r hefyd oddiwrth y Parch George Hargreaves, yr hwn ar ol cyfarfod ddyad Mawrth sydd wedi vuiddiswyddo o fod yn aelod o'r Fil Ryddfrydol." Y Cynghorvdd Shout a gynygiodd, "Fod y cyfarfod hwn yn datgan ymddiriedaeth lwyr yn Mr Gladstone, at yn cefnogi y Llywodraeth bresenol i basio drwy'r Senodd y uiMui cyfluwn hwu o Ymreolaetli a fodd- Iona ddyheuudau cyfreithlawn y Wyddebg, lie yn goiidio gweled Rhydd- frydwyr doff tyD darogan pcrygl, ac yn gofyn am fesnr cyroedrol." Mr LLoYD MEYKICK, wrth eilio y cyn- ygiad, a ddywedodd fod sefyllfa Rhydd- frydiacth yn Nghacrdydd yn un i resynu droeto. Yr oedd y dyn y buont yn gweiibio drosto yn yr etlioliad eyffredinol diweddaf gydag yni na wclwyd ei gyffelyb eriood o r blaen wedi troi yn fradwr i Kyddfrydiaetli ac i'r Llywodth (cymoradwyaetli uchel). Nid oedd d lythyr ond yiuadroddioi; gwen- wynllyd Toriaeth lie tlndebiaeth (cynn rad- wyaethj. Gallai Syr Edward ddifrio a gwawdio y Rhyddfrydwyr ieuainc, ond nid oedd ef wedi elywed y diwedd ar y pedwar ar rldeg, Pan gaiff yr ethohryr y cj-fleustra yn y bk'idJeisgell byddai i Syr Edward 5tt-ed g.'n'l ei yru i rywle nrall, lIe y gwerthfuwrogid mvry ar ei sytiiaduu t cyniysgryw. Gwell ganddo ff (MrMeyrick) fuasai gweled egwyddorion Ceidwadol yn buddugoliaethu yn hytrach nag i egwydd- orion Radiealaidd gael eu difwyno (cymerad- ■wyaeth) Mr M'KKCIIATE a gefnogodd y c jniygiad. Credai ef mai y dirgelwch i gyd oedd y ffaith na wnaed Syr Edward Reed yn Brif Arglwydd y Moilys (Lleisiau Oywilydd," a cnynieradwyaeth). Y Cynghorydd Mimo.v a gynygiodd fel gwelliant, "Fod gan y eyfarfod hwn bob ymddiried y bvdd i Mr Gladstone ddwYJI yn mlaen fesur heluetli o Ynmolaotli i'r Iwcrddon ac yn crpdu y byddai i Syr Edward Reed roddi y gefnopraeth fwyaf (I errngar(,Ii'r(,N-fr%,w." Mr DAXIKL LKWIS a eiliodd y gwelliant. Gofynai ef a oedd y cyfarfod, oblegid fod ,Ki-r Edward wedi ysgrifenu llythyr a ystvr- itut hwy dipyn yn anoeth, yn inyued i daflu yr aelod dros y bwrdd (Lleisiau: Ydym," a "Nae ydym"). Yr oeddynt yn peryglu y blaid Ryddfrydol yn Nghaerdydd drwy eu I > bvniddygiiid. Mr Lit-v TiioxIA4 a gYlIygiodd. fel ych- ■yranegiad nt y cynypiad gwreiddiol, Fod y ?,Yf. d hwn yn condemnio Uythyr anocth ac MMuM'rt'I Syr E. J. Reed, ac yn ystyri<? ei wrthodiad i gefnogi Mesur Ymreolaeth y I.Iywodraeth fel dangosiad o'i atifiFyddlondeb i wit'idh WMcth Wyddclig Mr Gladstone (cjmeradwyaeth a hisiadau). 'Prot?sticdd amryw ad"dau yn erbyn JT ychwunegiad fel un afreolaidd, a chymerodd gryt) gynhwrf le, yn ystod vr hvni y trowyd un neu ddau allan. Yn ddilynol cydspiiodd rynygydd y penderfyma d gwreiddiol i gyraer )-d 3-? T I)eii(I t?r f ,iiia d gwreiddiol i gymerj-d yr ychwanegiad i mewn, ae yna aeth y cyfarfod yn ei tlaen. Yn y diwcdd jiasiwyd y eynygiad gwreiddiol a'r ych- wacegiad gyda inwyafrif mawr, a therfyn- vyd y cyfarfod.

Y PROFFKSWR RHYS YN I, MANGOR. Ymwelodd y Proffeswr Rhys. Rhydyth- ¡ ain, a Bangor liOS I.un (yn y diweddaf, ac ) anerchodd gj'fiirfod unedig o aelodau Cym- deithus Genenilaethol JT Efrydwyi Cymreig a Oliynideithjis liynalieitijol Co!eg y Bi J- ysgol. Testyii y ddurlith ydoedd Ll"n- gwerin Cymrw."

CYNEYCHIOLAETE DIVYREIN- W RUlTH SIR DDINBYCH. Mcwn cyfttrffd 0 Gymdeitbus Goidwadol rn (? 3 i ttr f (x l o  l e i t b tts Gtidwadol Dwyreinbarth sir Ddinbyeh a gynhaliwyd ddydd Inn, gwiiaeth Syr Watkin Williama- Wynn yr hysbysrwydd doeth nad yw ef yn ddyfod tdlnn etc fel ynigeiRydd Seneddol dros y rhaiibarth a enwyd. Yr oedd, ar yr un pryd, yn liarod i roddi y ;cynorthwv mwyaf a ullai i'r yuigeisydd dewisedig. Penododd y cyfarfod bwyllgor i djTW allan Testr o foneddigion o blith Y rliai y gellid dewis un a fyddo yn barod i jmdrechu am y punp y niethodd dyn o ddylanwad Syr Watkin ei chyrhaedd.

MABWOLAETH AR YR HEOL i nghaergybi. i 'No,-iWenei- diwcddaf c)-merold marwolaetli Mr Robert Martin, Cross Street. Caergj-bi, Je yn hyuod sydyn ar yr heol. Yr oedd VI; 09 mlwydd opd ac wedi gwasanaetliu am ]awer o flynyddmi o dan y City of Dublin Nteam Packet Company 3-it Xghaergybi, yn mha gysylltiad yr oedd yn dra adnabyddus. 'Yr oedd yn adod dichlvuaidd a ffyddlon gyda'r Vtthodistiaid Calfinaidd yu Armenia. Yr oedd wedi rhoddi goreu i*Ni- Nvfkith er's fvinthoffnos ohenr^'t^ afiechi-d, oiid yn gaUu urs'iied o gw«ip»s- Prydnawn Gweiw aeth i ymweled a'i fcrcb. Mrs.Uiams,^Ncww street, ac wrth ddychwclyd adref sj-rthiodd ar yr heol, a bu fanv yn fuan iawn. Gad- fiwodd weddw, pedwar 0 feibion. a dwy ferell i alaru fir oi ol a chydjindoimlir yn fawr a'i dculu yn eu profcdigactb cliwonv ac anis- gwyliadwy. Ml

YR ANNIBYNWIRj [0 DAN OLYGIAETH ANNIBYNWR]. Y KI.W YDI>Y\. Wrth yggifenu ein nodiadau olaf i'n colofn aui y flwyddjni hon teimlwu rhyw gym- hclliad naturiol i alw i gof rai o ddigwydd- isdau pwysicaf y flwj'ildy.i yn hanes ein henwad. Yn gyntuf oil y mae yn amhosibl peidio galw i gof y colledion ydys wedi ei gael fel enwad trwy farwolaeth rhai o'n harwelllN%I)rr-), P117-cil lL P. JOXES, Pen- cader; Pro £ feswr T. LEWIS, B.A., Bangor; T. LLEWELYN, Mountain Ash; W. WATKISS, Caerdydd; J. DAVIS, Tonmawr; R. T. WILLIAMS, Gwaenvsgor; CADWALADER JONKS, Gwalchmai; JOITN B. WILLIAMS, Pontlotyn; JOHN THOMAS, Abertawe; D. GEDEON DAVIES, Saron, Maesteg; Dr JOHN THOMAS, Lerpwl; ac yn ddiweddaf y Parch T. THOMAS, Llanfairclydogau. Dyna ddeuddeg o apostolion ffyddlon wedi eu oolli yn ystod y tlwyddjTi. Cymer- wyd rhai ohonynt ymaith yn zighanol eu dyddiau; eafodd eraill ohonynt weithio diwrnod llawn o waith. Y maent oil yn gorphwys oddiwrth eu llafur. Ond tra yn galaru ein colled o'u hol, yr ydym ) n llawen weled eraill yn cael eu galw i lanw y bylchau. Y mae cynifer ag ugain o urddiudau wedi cymeryd lie )"11 ystod y flwyddyn yn ein mysg. ICYMDEITHAS DDARBODOT, EIX GWEINIDOG- j ION. Yr ydym newydd dderbyn mantolen o gy frifo n y gymdelthas uehod am y flwyddyn hon. Sefyalwyd y gpnrleithas yn 1885. Ei harncan ydyw estyn cymorth sylweddol i weinidogion mewn cystudd a methiant, ac hefyd i'w teuluoedd mewn achos o farwol- aeth. Deugys y fantolen hon fod scfyllfa y gymdeithas yn foddliaol ac yn nodedig o lewyrchus. Y mae yn y drysorfa 1684p 10s ljc. Yn sicr, y mae rnudiad o'r fath hwn yn teilyngu pob cefnogaeth. Yr ydym yn llawen ychwanogu fod gofal y gywdeithas hon yn nwylaw swyddogion rhagorol, megis y Parch JOSIAII JONES, Machynlleth, fel cadeirydd; J. DENNIS JONES, Llanllechid, fel ysgrifenydd; a thrysorydd eyffredinol yr enwad, Mr WIL- LIAMS, Gwaelodygarth, fel trysorydd. Y mae blwyddyn y gjmdeithas yn dechreu Ionawr y lat. EGLWYB TOLLINOTON PARK. Yr oedd eglwys New Court, Tollington Park, y Sill wythnos i'r diweddaf yn dathlu cyiwng pwysig yn oi hanes. Yr oedd yn ben un mlynedd ar hugain er adeiladiad y capel newydd, a elwir New Court. Y pregethwr ar yr achlysur ydoedd cyn weinidog y r eglwys, sef ein cydwladwr y Parch J. OSSIAN DAVIES. Y mae yr eglwys hon yn un o'r eglwysi Anghydflfurfiol fiynjr yn y deyrnas ac y mae hanesmaith a dyddorol iddynt. Y mae ei sylfaeniad yn dyddio yn ol i'r adeg y pas- iwyd Deddf Unffurfiaeth. Y gweinidog cyntaf ydoedd yr enwog Dr THOMAS MAN- TON, cyn hyny rheit.hor Eglwys jSt. Paul, Covent Garden. Wedi hyny bu RICHARD BAXTER yn gweinidogaethu yma; ar ei ol ef restr o enwogion eraill, ac yn eu mysg DANIEL BURGESS a THOMAS BRADBURY' Ond yn ystod y deng ialynedd diweddaf y mae yr eglwya yn Tollington Park wedi dyfod o ddyddordeb neillduol i'r Cymry. Yn 1883 rhoddodd JT eglwys alwad i'r Parch J. OOSIAN DAVIES i fod yn weinidog, a ba yno 4Jn bum' mlynedd yn arferol o lwyddianus. Cafodd yr eglwys y fath flas arddoniau Cymreig, fel wedi dychweliad Mr DAVIEs i Bournemouth, mynasant gael Cymro arall yn ol) nydcl iddo. Caw- sant hwnw yn y Parch W. PIERCE, oedd ar pryd yn weinidog eglwys gref yn Birming- ham. Y mae gweinidogaeth Mr PIERCE, fel ei ragflaenydd, yn Uwyddiant maw. Deihvouodd Mr PIERCE bregethu yn Salem, Caernarfon, ac addysgwyd ef yn Aberhonddu. Y mae yn awr wcdi cyhoeddi llyfryn o hanes yr eglwys yn New Court. Dyddorol iawn ydoedd gweled fel yr oedd gweindogion Cymreig-Seisaig y Brifddinas yn tyru i'r cyfarfod anerchiadol yn nglyn a'r wyl hon; i longjrfarch eu brawd ac i ddy- inuno Duw yn rhwydd iddo. BYDDIADUR YR ANNIBYNWYR. I Addawsom, yr w}1.hnos ddiweddaf, alw sylw at y dyddiadur hwn fel un o'r tri sydd yn j-mgymeryd a gwasanaetliu yr enwad yn Nghymta. Y golygwyr ydynt y Parchn R. W. GRIFFITH, Bethel' a D. JONES, B.A.. Abertawe, a'r cyhoeddwr ydyw Mr W. HUGHES, Swyddfa'r Dysgedydd, Dol- gellau. Y mae o ran ei droad allan yn adestlus ac yn bylaw, cni y mae a wnelom niagef yn benaf o ran c, gynwjsiad fel dyddiadur yr Annibynwyr. Y mae ynddo gryn lawer o wybodaeth gyffredinol sydd yn dal cysylitiad a'r "ct-nhedloedd" yn ogystal &'r Annihynwyr. Cer ynddo yn y cylch Jiwnw ambell i ddemyn sydd yn tcmto dyn i ofyn wrth cirych ynei wyneb, "Y cyfaill, pa fodd y daethost ti yma ?' Ond at ei gywirdeb fel adroddiad o sefyllfa yr enwad. Er pob g fal y mae y golygwyr wedi syrthio i rai cam- gymeriadau pwjs'g. Er enghraipbt, yn rhestr Colegau JT enwad bu mwy nag liD camgymeriad. Rhoddir "Rotherham" ac "Airdfde" i IUWT gydag enwau eu pro- ffeswjT, pan y dylai fod yn wybyddusibob AnnibjTiwT fod y ddau goleg uchod er's PUM MLYNEDD wedi (u huno :a' u gilydd yn un sefylliad dan yr enw "The Yorkshire United Colleges." Gwnant yrun camgym- eriad gyda golwg ar Goleg Bristol. Y mae enw Coleg Bangor yn cael ei roddi yma ddwywaith, yn gyntaffel Bala-Bangor, ac mewn man arall fel I-Coleg Bangor." Nis gwyddom paham yr oedd galw am ei roddi i lawr ddwywaith, os nad er mwyn argyhoeddi rhyw ohebwjT rhagfarnllyd fel oich gohebydd arbenig a fu yn y Bala yr wythnos ddiweddaf, ac a ddaeth yn o gan ddweyd mae y coleg dan ofal Dr EDWARDS ydyw" yr unig goleg Duwinj-ddol Cymreig." Yn rheatr "Cenhadon Gymreig" ceir enw y Parch J. P. SOUTHWELL fel "CenhadwrjT India." Tra mewn colofn arall ceil' ei enw id gweinidog yr eglwys Seisnig yn Portland. Yn Africa ac nid yn India y bu Mr SOUTHWELL fel cenhadwr am j-chydfg fisoedd, nes y torodd ei iechyd i lawr. Y mae enw y Parch J. W. MORRIS, Glynnodd, hefyd yn cael ei ddodi mewn dau gysylltiad anghyson; mewn un golofn ceir ef fel "gweinidog heb ofal eglwys" yn Nghyfundeb Dwyreiniol Morganwg. Mewn colofn arall ceir ef fel gweinidog eglwys Glynnodd, Cyfundeb Dehouol Morganwg. Am rai o'r colofnau ereill, ein cwyn ydyw, nid eu bod yn anghywir, gan belled ag y maent yn myned, ond eu bod yn anghyflawn ac anmherffaith, ac felly yn rhoddi syniad eyfeiliornus am sefyllfa yr enwad i'r dar- llenydd. Y mae hyn yn wii- am y colofnau I EglwN-si newyddion," "Eglwysi wedi talu eu dyled," a "Chapelydd ac ysgoldai newyddion." Buasai yn sicr yn well heb y colofnau hyn, oni ellir ein cael yn gyflawn. Y maent yn garaarweuiiol ac yn agored i ddynion gymeryd inantais arnynt i wneyd easgliadau anheg am Iwyddiant a chynydd yr enwad. Yn ol y dyddiadur hwn nid oes ond wyth 0 eglwysi gan yr holl eu- wad yn y De a'r Gogledd wedi talu eu dyled 3m J'stod y flwyddyn; tra mewn gwirionedd y mac mwy na'r nifer yna o eglwysi JTI sir Gaernarfon ei hun wedi cynal eyfarfodydd Jubilee yn j-stod y flwj'ddyTi! Y mae y colofnau a roddir i farwolaethau "MyfyrwjT a "Gwragectd Gweinidogion" yn anghyflawn. Ni cheir yn y naill a'r Hall enwau a ddylasent fod i mown. Dichon y dywedir wrtliym nad ydyw y pethau a nodwyd oud brychau dibwys. Ein hateb ydyiv fod gwerth dyddiadur enwadol yn ei gywirdeb. Nid ydym wrth ddyweyd hyn oU JTI tynu dim oddiwrth y rhagor- iaethau lawer a berthyn i'r dyddiadur hwn. Bvdd genym air yn y rhifyn nesaf am "Uaw?'tr yr Anibynwyr."

1 Y BEDYBDWYR. I [DAN OLYGIAETH BEDYDDIWR]. CYMRY YN Y WEINIDOG AETH SEISNIO. Bu i mi yehydig amse: j-n ol alw sylw yn I j' golofn hon at amrai cr,greifftilln o Iwydd- iant Cymry yn y Weinidjgaeth Saesnig yn Lloegr. Gwelaf fod y J'iptid Mngazint am y mis hwn yn anrhydnidu y Parch E. THOMAS, gweinidog Mam street, Hackney, drwy gyhoeddi ci ddMiun. Cyfnnr y rhestr darluniau hyn yn y Uuptid Mttgaztne yn un detboledig iawn, ac ni ddodir neb ynddi ond y rhai a olygir, heb aniheuaeth na dadl, yu oreugwyr yr enwad. Dywen- ydd genyf longjfarch Mr THOMAS ar ei gyrhaeddiad o safle mor anrhydeddus yn mhlith gweinidogion y Brif Ddinas,-Bafle y mae yn ddios wedi ei chjrhaedd yn honol haeddianol trwy alln pvlpudol diamheuol, a llafur cydwybodol, Gwyn fyd, er credyd i'r weinidogaeth Gyinreig, na byddai eraill, rhai ydynt yn dra awyddus i ymenwogi, yn boddloni i sicrhau hyny ar linellau teg llafur ac athrylith yn lie trwy bwffyddiaetli papyrau newyddion sydd ddigon dichwueth ac anonest i fenthyca eu hunain i'r fath orchwyl budr, Y mae pwffyddiaeth rhai o bapyrau newyddioll Cymru i'w ffafr- ddynion yn codi cyfog ar ddynion gonest. Ond ychydig o hyn a geir yn y wasg Seisnig. A rhaid i ddynion a fynant ym- godi yn Lloegr wlleyd hyny ar linellau teg llafur a gwir allu. Dyma yn ddiau y llinellau anrhydeddus ar hyd y rhai y cododd Mr THOMAS, Hackney, i'r safle anihydeidus a phwysig afeddiana yn mhlith gweinidegi In yr enwad yn y Brifddinas. Dymunwn iddo flynyildau lawer i wnsan- aethu y Saeson, ac i ddwyn anrhydedd ar wlad ei enedigaeth, AWDWR YR ECHOES." Dyma Gymro arall sydd yn gosod bri ar I ei genedl drwy ei alluoedd arbenigol a'i lafur diflin, yn weinidogaethol a lleuyddol. Darllenais y dydd o'r blaen adroddiad pen blwydd ei sefydliad yn Holland Road, West Brighton. Durlunir stad pethau yn nglyn a'r achos fel mewn cyflwr gwych dros ben. Nid ydyw yr achos hwn ond ieuanc, rhyw bum'mlwydd oed, a Mr DA YlES ydyw y gweinidog cyntaf. Adeiladwyd y capel ardderchog ar ei goat ei hun gan Mr Cox- GREVE. Cychwynodd Mr DAVIES gyda deugain o aelodau, y rhai yn y pum' mlyn- odd a gynyddasant i 311. Gellir casglu rhywbeth oddiwrth ysbryd ac yni yr eglwys ieuanc oddiwrth y ffaith ei bod wedi casglu 930p yn ystod y flwyddyn tuagat drealiau yr achos. Cyfranodd dros 200p tuag at y Geuhadaeth yn ystod y flwyddyn. Arwydda y fath agwedd lewyrenus ar achos mor gyd- marol ieuanc lafur ac ymroddiad diarbed o du y gweinidog. Cynawnha ddeogrinad Mr CONGREVE, ei ddiacon ac adeiladydd ei gapel, ohono, fol "cynllnD o weinidog, pregethwr dawnus, a chadarn amddiffynwr y gwirionedd Efengylaidd." Yn ychwan- egol at ei lafur gweinidogaethol helaeth- fawr, ymgymera Mr DAVIES a gorchwylion llenyddol o gryn bwys a chyfrifoldeb. Parha fanvr, o gryn ?  hoes from the Welsh yn wythiiosol Echoes from the Welsh Hills," a'i dygasant i'r fath fri rhyw wyth mlynedd yn ol. Y mae yr Echoes hyn yn gwneyd gwasanaeth mawr dros Gymru yn mhlith y Saeson. Yn eu llinell, ac yn ol eu rhyw, y maent mor ddesgrifiadol o'r bywyd Cymreig yn ei wedd gref- yddol ag ydyw "Rliys Lewis" ar ei linellau yntau. Y mae bj-wyd crefyddol Cymru yn fyd newydd i'r Sais; ac y mae Mr DAVIES wedi n F. cld l;' ,'8 -'a' 'Ls y mae Mr DAVIES wedi profi yn gymwynaswr mhsr iddo yn ei waith yn agor mor ddeheui" y I byd newydd hwn iddo. Ac yn ddiaii LUal; poblogrwydd yr Echoes yn eglur d I pa mor werthfawTOgd o'r gymwynaa yay.v'v Sais, Hir oes a gaffo y brawd diwydhw!' i gynyrehu gwaith mor wasanaethgari Oynnu ac mor dderbyniol gan y Saeson, ag ylyv. cjTiyrchion ei ysgi-ifell sydd wodi ymt:d, Tigoi eisoes. YR HERALD CENIIADOL, I Daeth i'm llaw rifyn o'r misolyr, g,yda rhaglen ya calw sylw at drefnifi(l!i i ,,ii nglyn a'r cyhoeddiad am y flwydd_, u i fodol. Gan fy mod j-n rhinwedd fv u- ysgriflad yn derbyn yr Herald Baesi,,(,g, wyf wedi bod yn dderbynydd o'r un Cym- reig am ysbaid pump neu chwe' blynedd diweddaf. Dywenyda mawT genj-f ganfod y fath wclliant yu neillduol 3-11 ei ddiwyg allanol rhagor yr hyn fyddai. Y mae golwg barchus iawn ar ei amlen, ei bapyr, ei lythyrau, a'i ddaduninu. Yr unig beth sydd genym i aohwyn amo ydyw ei siUebiad. Y !n?e y cysodydd a'r dMUenydd wedi bod yn pendwmpian yn echrydus. Y mae y rhifj-n yn dryfrith o wallau or^iaphyddol. Ond bai bychan ydyw hwn. Y mae ei gyuwys yn rhagorol. Cynllul1 da er sicr- hau dyddordeb i'r darllenydd ydyw cael llythyrau gwroiddiol oddiwrth genhadon Cymreig, ac wedieu hysgrifenu mewn Cym- raeg da, hylithr. Y mae rhai felly yn llawer amgenach na chyficithiaduu, gan nad pa mor dda y gall y cyfryw fod. Y mae yn y rhifyn hwn adau yihyr oddiwrth frodyr rhagorol, wedi hen enwogi eu hunain fel cenhadon ymroddedig a llwyddianus, neb amgen na'r Parchn W. R. JAMES a DANIEL JONES, dynion ag yr ydym fel Cymru yn bendithio Duw am danynt. Eiionn FAWR I INDIA. Dyma fel y darluniai Mr W, R. JAMES yn ci lythyr, Hindoo dychweledig o'r enw RAJEN FAKEElt. Ymddengys ei fod yn berson nodedig. Wedi bod, er yn fab pre- gethwr, yn ddihiryn mewn annuwioldeb, cafodd waredigaeth braidd JTI wyrthiol. Ac fel mewn achosion o'r fath y mae ei gariad at ei Geidwad a'i zel dros ei ogoniant a'i lafur er Uedaenu yr Efengyl yn gyfatebol eiriasol. Ymddengys hefy l ei n gyf atebol 0 ddoniau siarad neullduol 0 ddylanwadol. Llefara mor ddylanwadol a Moody, a chana mor swynol a Sankey. Ac y mae o ran ei amgylchiadau yn annibynol felly at ei ryddid i gario ei waith o efengylydd yn mlaen lie y myno ac fel y niyno. Sylwai Mr JAMES, Golwg braidd yn anhardd sydd ar ei ddyn allanol, wrth naturiaeth Ondy foment yr egyr c-i etiaii i ganmawl Iesu, ac yn arbenig pan fyddo ei ysbrvd yn gwresogi ac wedi ei godi i lawn hwyl, diflana yr hag- rwch fel niwl y boreu o fiaen codiad haul, ac ymdaena rhyw brydferthweh annisgrifiadwy dros ei wynebpryd. Dyn ar d:,n ydyw, a thystiolacth pawb a'u clyweant ef yw, na welsant neb erioed yn fwy ar dan. Bwria allan eiriau o eigion calon sydd yn llosgi gan gariad at Grist nes y mae pob brawddeg fel pelen eiriasboeth. Y mae calonau celyd yn tyneru fel cwyr yn ei wifs. Peth newydd dan haul i mi oedd gweled cj-nulleidfa o Hindwaid yn hongian wrth wefusau pre- gethwr Efengyl. ac yn cael eu hysgwyd gan nerth rhyfeddol ei leforydd. Gwelais hwy 5m gwrando )'1l ddigon astud lawer gwaith o'r blaen; ond pan fyddai RAJEN yn agor tan amynt, yr oedd yr effaith yn weddnewidiol. Nid rhyfedd fod Mr JAMES yn galw y dyn yn rhodd fawr i India." Ie, yn ddiau, rhodd anmhrisiadwy ydyw, a phob un cy- ffelyb iddo. Dynion o'r nodwedd hwn a efengyleiddiant India mewn byr amser, fel yr efengyleiddiwyd Cymru gan y tri chodyrn, JOHN ELIAS, CHRISTMAS EYANS, a WIL- LIAMS o'n WERN, ac yr efengyleiddiwyd Lloegr gan WEBLEY a WIIITFIELD. Gweddied yr eglwysi am i ddynion onodwedd RAJEN FAKEER gael eu lluosogi wrth yr ugeiniau a channoedd. Credwn mewn ym- drechion o du yr eglwysi i godi trysorfeydd mawrion er hyrwyddo y gwaith cenhadol. Y mae gweddau ar yr anturiaetli a wna arian yn anhebgor. Ond wedi y cwbl os ydyw India i gael ei dayn at GRIST, gan ddynion o ysbiyd a nodwedd RAJEN I'AKEER Y sicr- heir hyny, ac nid gan Ewropeaid, gan nad beth fyddo eu sel a'u hymroddiad. Medda y brodorion y fath fanteision fel mai ofer yw i estroniaid fyth ddisg-,vyl cyrhaedd eu dylanwad hwy.

Y DDIRPRWYAETH i LAFUR. Y MKI. nAHBISHIRE, YOUNG, I A VIVIAN I v fG* VN Y iirr W. J. PARRY A W. J. WILLIAMS.) I X. I MEltTIlYRON 1MI), Bydd i ni yn awr ddechreu cdrycif i mewn i'r adranau hj'ny yn y cyturidel) ag sydd yn dal perthynas ag achos y dynion ag sydd hyd yn hyn yn cael eu cadw allan, yn ogystal a'r rhai a fuont feirw allan. Can- fyddwn mai y rhai hyny ydynt y gyntaf, yr ail, a'r bodworydd adran, a darllenant fel y canlyn can l "Ni fydd i unrhyw ddyn gael ei rwystro i weithio mewn canlyniad iddo fod ar y pwyllgor, nac am gymeryd rlian yn y cy ft road." Ni bydd a wnelo daliadau crefyddol a gwleidyddol dyn ddim 4 chael gwaith iddo." Gofelir am waith i bob dyn mor bell ag y byddo y chwarel yn caniatau: ac os gadewir rhai dynion allan, cymerir mwy i fewn j-n ol fel y byddo y gwell- iantau a fwriedir, yn myned yu mlaen, (mewn cj-sylltiad a hyn y mac yn briodol dweyd y bydd i'r cyfnewidiadau bwriadedig effeithio ar o 200 i 300 o ddynion), ond ni bydd i hyn gyffwrdd il'r chwarelwyr o gwbl." Yr oedd yr adranau yn nhelerau y cytun- deb a gynygiwyd trwy Mr Parry, ychydig wythnosau yn flitenorol, yn darllen fel y canlyn:— "Bydd i'r Anrh. W, W. Vivian edrych na bo i unrhyw ffafi iaeth gael ei ddangos yn Chwareli Dinorwig, ond y bydd i bob dyn gael ymddwyn tuagato yn ol ei werth fel gweithiwr." Mor bell ag y byddo hyny yn ymarftrol, y bydd i'r rheolaueyffredinol canlynol gael eu mabwysiadu yn y lleihad a wneir yn rhif y gweithwyr a gyflogir, h.y., y diweddaf i mewn cyntaf allan, a dynion songl." "I fyny i'r rhif anghenrheidiol cymerir i fewn yr holl ddynion fyddant yn meddu cymeriadan da." Y bydd i'r Anrh. Mr Vivian ystyried achos y dynion a attelir yn awr, o lfaen dieithriaid, pan yn cymeryd dwylaw newyddion i mewn." Am y rheswm a grybwj'liwyd yn barod nis gallwn ddal Mr Vivian yn rhwym wrth y telerau a ymddiriedwyd i Mr Parry, onide buasem i'n cyflawnhau am ofyn y rheawm paham y gofynir, ar yr adeg bre- senol, i ymgeiswyr am waith yn Chwareli Dinorwig, "A ydych w Æ gweithio yn Dinorwig o'r blaen A drwy chwilio yn mhellach i'r achos dros wrthod y sawl a atebant, Ydwyf!" A ydyw hyn yn ym- ddwyn yn Gristionogol, ac heb fod yn galed" ? Tybiwn fod yna rag-fwriad i wasga a darostwng y dynion er mwyn proti beth ellir wneyd mewn fforddo gynal ifyny awdurdod II chad", disgybIaeth hyd yn n d pe byddai raid tori ymrwymiad pendant. Yr ydym yn addef fod y dynion, p gael eu cyfarwyddo yn anoeth i wrthod y telerau cyntaf, wedi eu gwasgu i'r 11awr; a phan ar lawr gresyn oedd gweled pob tuedd i'w gwneyd i lyfu'r llwch. Eu troedio ar lawr. Ond dylid cotio mai yr ysbryd dynol a wesgir yn fwyof gormesol am amser ydyw yr un sydd mar" o law yn enill nerth goruwch-ddjTiol noidio ar ei;othrymydd megys y dderwen Ry1.d wrth ddal yr ystorm greulonaf yu ,ayd ei gwraidd yn fwy dwfn yn y .i.i,I('al', nes ei gwneyd yn fwy abl i herio yr j storm nesaf. Mae Hanesyddiaeth, mewn N atur a Dynolitteth, yn ail-adrodd ei hun. Pd r mac pethau yn sefyU yr ydym yn tcunfo fod yn iawn i ni ddal Mr Vivian a Mr Assheton Smith yn rhwym at lythyren act yspryd y telerau a wnawd gyda Mr Robinson pan yn gweithredu ar ran y dyiion. Cafodd y telerau hyny eu cyhoeddi y j ryd hwnw a'u derbyn yn ddifrifol gan y d) lion. Yr ydym yn gweled fod yr yiurwymiadau hyny fel y canljn:— 1. Nad oedd cysylitiad a pnwyugor u» "hyffroad i gadw neb allan. 2. Nad oodd bod yn Rhyddfrydwr neu YmneiUduwr i gadw neb allan. 3. Nad oedd chwarelwyr i gMl eHeithio amyut oherwydd y cedi,adu. Darfu i Mr Vivian, ran Mr Asslictou Smith, yn Chwofror,11886, yii wirfoddol a phwyllog roddi ei air sier, a chaniatau i hyny gael ei argraphu a'i ledaenu, yn ymgymeryd a chario allan y telerau hyn. Er ein galluogi i brofi yn glir a therfynol fod pob un a'r oil o'r rhai hyn wedi cael eu tori, bydd yn rhaid i ni, yn y lie cyntaf, roddi yn y fan lion restr o'r dynion sydd hyd yn hyn yn cael eu cadw allan, neu wedi meirw allan. Mae y rhestr ganlynol yn gwneyd i fyny ddeugain o enwau. Yr ydym wedi gwneyd ein goreu i'w gwneyd mor gyflawn ag sydd yn bosibl, gan adael allan bawb ag sydd wedi eu gosod ar y pension lift. Bydd yn dda genym ddcrbyn unrhyw gywirmdau neu ddiifygion yn y rhestr hon mor fuM ag sydd Vb??.ibl, gan fod amom eisiou R?dw cyfnf cvflawn a chywir o honynt erbyn y dyfodol. iii,) a 0 ,¿, A ?; S, ? t?? o 23 Wedi ?S marw 1 0. Jones, Caecerig, allan 60 50 2 O. Jones, Tanyffjnon eto 50 40 3 0. G. Williams, Pen- isa'rwaen eto 61 52 4 Thomas Jones, Craig ydinas etc 38 o R. J.J.Roberts,Fuches Isaf eto Õ 2 (i Evan Jones, Bedw Argoed eto 52 7 W. Thomas, Rhydau 8 J. Hughes, Gorsbach eto 9 W. Price, Tanymarion eto 10 J. G. Jones, Bryn gro eto Allan 11 H. Owen, Cwmyglo o hyd. 55 46 12 T. Rowlands, Eben- ezer eto 60 50 13 E. Williams, eto eto 40 25 14 G. W. Williams, eto eto 39 28 15 T. J. Williams, eto eto 33 21 16 J. T. Jones, eto eto 20 17 M. Williams, eto eto 54 44 18 0. T. Owen, Ty Canol eto 44 26 19 W. A. Davies, Llanberis eto 40 30 20 T. W. Jones, eto eto 24 14 21 T. Parry, Brj-n'refail eto 29 13 22 W. Evans, Llwyngogau eto 54 44 23 D. Jones, Groeslon, Dinorwic eto 57 48 24 W. J. Griffith, Glanllyn eto 47 25 W. Williams, Man eto 26 John Hughes, Mon eto 27 H. Pritchard, Penisa'r- waen, eto 63 o3 2S J. A. Thomas, Penisar- waen, eto 21 29 R. C. Williams, Nant- ucha, eto 29 14 30 J. Pluming, Llanbens, eto 31 J. J. Griiffth, Llan- beris eto H 29 32 T. Williams, Llanbens, eto ■33 R. Evans, eto cto 4., 32 34 T. Parry, Tanybwlch eto 22 10 35 J. H. Jones, Ebenezer eto 35 23 36 J. J. Hughes, eto eto 32 18 37 0. J, Rugh- eto eto 29 13 38 J. M. Evans, GaUytfoel ? eto 19 7 39 R. D. Jones, Pentraeth eto 46 40 R. 0. Jones, Ebenezer eto o0 40 Yr uchod ydyw y rhestr o FERTIIYRON DINORWIG YN ISNii mor gyflawn ag y gallwn ni, ar hyn o bryd, eu gosod gerbron y darllenydd. Mae yr hanesion ag sydd wedi eu hadrodd wrthym am y canlyniadau mewn amryw o eng- rciphtiau ar bersonau unigol a theuluoedd, y rhsi lUwynf torcalonus, ac yn ddigon i doddi calon unrhyw ddyn, os usd wedi hollol jTugaledu yn erbyn yr oil o r cyfryw ddioddefiadau. Cymerwn ychj'dig ohonynt ar hyn o bryd, fieb roddi yr cu- A. Yn 01 barn ei gymytlogion, bu farw o eisieu, canlyniad o gael ei gloi allan ar ol bod yn gwcithio yn Dinor- wig am uwchlaw ugain mlynedd." B. "Unig fab, ac unig gynhaliaeth, gweddw dlawd. Bu raid iddo ym- fudo i'r America." C. Gwr priod, yn byw yn gysurus nes cael ei gloi allan; ond byth er hyny nid yw lawer gwell na char- dotyn crwydredig." D. Ni wyddai neb iddo wneyd dim allan o'i Ie. Bu raid iddo adael y wIsd, a myned i'r America." E. Yn ddyn da, ac yn woithiwr da. Torodd ei galon a bu farw." F. Yn cael ei gydnabod fel gweith- iwr da. Cafodd waith mewn chwarel arall, ond ar ol gweithio uwclilaw It) mljTiodd yn Dinorwig, methodd a chynal i fyny ei yspryd mewn alltud iaeth rhoddodd ei iechyd ffordd, a bufarw." '1 Gallem roddi iJawer yn yenwaneg, eimr y mae hyn yn ddigon. Gall un yn hawdd ddychyiuygu beth allai kfod gweddiati rhai o'r bobl hyn. Gwyddom beth ddywedasant, a pha fodd y toimlent. Yr oinldynt yn dra sier y deuai eu dioddefiadau adrcf i glwydo, a phan y gwnant, y gwasgent yn galed ar galonau y sawl a achlysurodd eu dioddef- iadatt creulawn. Bydd i ni yn awr edrych i mewn i'r dull yn mha un y darfu i Mr Vivian a Mr Assheton Smith gario allan eu hymrwym- iadau,—eu gair i Mr Robinson a'r dynion. Yseyntai ydd,- Nad oedd cysylitiad a phwyllgor na chyffroad i gadw neb allan." Mae cwestiwn yn awgrymu i'n meddwl: A ydyw yn bosibl y bydd i ni ganfod yn mhlith y rhai a adawyd allan, ar ol yr addewid ddifrifol hon, unrhyw aelod o'r PWYLLGOR CYFFREDINOL ? Wrth edrych trwy y rhestr grybwylledig I o enwau canfyddwn y tri enw canlynol 0 I aelodau y pwyllgor hwnw:— 6. Evan Jones, Berw Argoed. 14, Griffith W. Williams, Ebeneztr. 15. Thomas J. Williams, Ond rhag y dichon Mr Vivian ddweyd :— ?nd rh ?n, j? yn golygu y pwyugor eyff- I redinol, ond y PWYLLOOR GWEITHIOL, I yr ydym wedi myned trwy y rhestr yn I fanwl i edrych a oes rhai o'r aelodau IIJTI yn eu mysg; tie er ein syndod canfyddwn y chwech enw canlynol o'r rhai oeddynt yn I aelodau o'r pwyllgor gweithiol:— I 1. Owen Jones, Caecerig. 2. Owen Jones, Tanyffynon. 18. Owen T. Owen, Tycanol. 22. William Evans, Llwyngogau. 24. W. J. Griffith, Glanyllyn. 31. John J. Griffith, Llanberis. Yna y cawn naw o aelodau y ddau bwyllgor o hyd yn cael eu cadw allan. Bit tri ohon- ynt farw; ac y mae y chwech arall yn aros o hyd yn dystiolaeth fyw i'r dull y cyflawn- wyd eu hymrwymiadau difrifol gan y sawl oeddynt yn gyfrifol ar derfyn Cload Allan Dinorwig. Bydd i ni yn awr edrych trwy y rhestr uchod er cael allan a ydyw yr un ditfyg anrhydedd yn nodweddu y dull y rhoddwyd yr ail adran mewn gweithrediad, sef Nid yw bod yn Rhyddfrydwr ac Ym- neillduwr i gadw neb allan." Wedi myned trwy y rhestr yn ofalus, a gwneyd yr ymchwiliadau manylaf a mvryaf eang, nis gallwn ganfod yn mhlith y 40 enwau ar y rhestr ond un Eglwyswr yn unig, at) yn ei achos ef hysbysir ni fod yna reswm cyfreithlon dros ei adael allan. Mae yr oil o'r 39 enwau gwoddill yn eiddo YMXEILLDUWYR, I Yr ydym ctto wedi gwneyd pob ymohwiliad oedd yn ddiclionadwy er boddloni ein hun- ain o berthynas i oly fri adau gwleidyddol y 40 dynion hyn; ac yma ctto yr ydym wyneb yn wyneb a'r un a'r unrhyw Geilwa(lwr,- gan fod yr oil o'r llcill yn YmneillduwjT a Rhyddfrydwyr; a'r mwyafrif mawr ohonynt vu RHYDDFRYDWYR I adnabyddus a blaenllaw, ae yn pcrtnyn 1 r adran fwyaf Radiealaidd. a Chenedlaethol o r blaid. A ellir disgwyl i ni gredu mai damwain hollol ydoedd hyn oil ? Bydd yn syn genym os gofyna Mr Vivian i ni grsdu dim o'r fath beth. Ymddengys yn debyg, a dweyd y lleiaf, fel pe bai y dynion wedi dy- oddef am eu bod yn BwyllgorwjT, Ymneill- duwyr, a Rhyddfrydwyr. Mae y trydydd ymrwymiad yn un ag y buasem yn disgwyl iddo gael oi gario allan yn ffyddlawn a gofalus, sef,— Nad oedd y chwarelwyr i gael eiteithio arnynt gan y cyfnewidiadau. Fe'u sioroir yiua eto. Allan o'r 40 enwau a nodir uchod canf j'ddwn fod 2!) o honynt yn eiddo chwarelwyr sef, y ffigyrau canlynol ar y rhestr grybwylledig-I, 2, 3, 0, b, 11. 12, la, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 2-t 29, 30, 31, 32, 33, 31, 35, 38, 39, a 40. Yn ngwyneb hyn oil beth allwn ei ddweyd, —beth raid i ni ddweyd Ar ol edrych ar yr oil o'r ffeitlnau hyn yn eu gwyneb, a hyny mor ddiduedd ag sydd yn bosibl o dan yr amgylchiadau, drwg genym ddyweyd nas gallwn dd'od i unrhyw gasgliad and fod pob un o'i- oil o'r yuirwym- iadau hyn a roddwyd mor ddifrifol wedi cael eu tori. Mae y ffeithiau uchod, fel y inaent yn dwyn perthynas a'r tri pwynt, a pha rai a os)dwn gerbron y darllenydd ar ol ym- chwiliadau eang a gofalus, yn profi yn eglur,— 1. Fod aelodau y pwyiigorau cynreu- inol a gweithiol yn cael eu cadw allan, er fod addewid wedi ei rhoddi mewn ysgrifenl- "Nad oodd cysylitiad 4 Phwyllgor na Chyffroad i gadw neb allan. 2. Allan o 40 o enwau nis gellir canfod ond un Eglwyswr a CheidwadwrA ellir disgwyl i ni gredu fo(? yr achos unigol hwn, pa un. moddir, a adawyd allan oherwydd rbesymau neillduol, yn ddigonol i brofi "Nad oeoid bod yn Rhyddfrydwr neu Ymneillduwr i gadw neb allan. 3. Fod y rhestr fl:tenorol o 29 o enwau allan o 10 yn profi yn eglur fod chwarel- wyr wedi eu gadael allan, fod pump o honynt wedi meirw allan, ac fod y gweddill o bonynt allan hyd yn hyn. er fod y Mri Assheton Smith a Vivian wedi rhoddi eu gai"- "Nad oedd Chwarelwyr i gael effeithio arnynt gan y cyfnewid- iadau.' Ond yr ydym yn barod am amddiffyniad araU a ellid ei gynyg, sef: -Eu bod o dan orfodacth i atal rhanau neillduol yn y gwaith; ac fod cadw allan am amser nifer neillduol o chwarelwyr ag oeddynt yn gweithio ar y creigiau hyn yn beth an- ocheladwy. Ein hatebiad, ac fel yr honwn, ein hatebiad terfynol ni i'r cyfryw am- ddiffyniad cloff-os eynygir if-yd3-w,- Fod yr un bargeinion a weithiwyd gan y dynion a enwir yn y rhestr uchod, wedi cael eu gosoJ i eraill. Gan mai felly y bu, a'u bod hwythau yn chwarelwyr, pa reswm ellir roddi dros eu cadw allan ? Onid yw hyn yn ddefnyddiad gormesol o allu? Onid yw yn doriad ar addewid bwysig a difrifol Wele restr o'r 1'! chwarelwyr, hargeinion pa rai a osodwyd fdly: 1. Uwen Jones, (Jae cemg. 2. Owen Jones, Tanyffynon. 11. Henry Owpn, Cwmvglo. 15. Thomas J. Williams, Ebpll. i> r. 17. Morsran Williams, eto 18. Owen Thcuuas Owen. Ty Cam 1. 19. W. Abel Davies, Llanlieris. 21. Thomas Parry, Bryn'retail. 22. William Evans, Llwyngogau. 24. W. J. Griffith. Glanyllyn. 29. Robert Wilil;t")- Nantudw, 31. John G. Griffith. Llanberis. 35. John Hugh Jones. Ebenezer. Wedi edrych ar y Illawr o bob cyfeiriad, mac y cwestiwn yn ymgynyg i'n meddwl, Paham y cadwyd y dynion hyn allan Nid oedd bod yn bwyllgorwyr, neu gynhvrfwjT, neu Ryddfrydwyr, neu YmneillduwjT, neu chwarelwyr, i'w cadw allan. Etol allan y maent. Pa beth yute a'u cadwodd, ae sydd eto yn eu cadw allllu A ydyw Mr Vivian yn barod i ddwyn unrhyw gyhuddiad arall JTI erbvn y dj'nio.* hyn A rodda efe UII- rhyw reswm arall dros eu cadw allan Ni fydd i'r fath foneddwr gwrol ac anrhydeddns wrthod dal ei dir. Mae y 111 iter nid j 11 unig yn d(lyddorol. ond hefyd o bwysig- rwydd hanfodol i enw da a ehymwiad yr oil o'r pleidiau oedd Y11 gysylltiedig a ther- fyniad cloail allan Dinnrwig yn 1 SS<i. Ae hyd nes y rhoddir rhyw eglurhail digonol rhaid i ni barhau i gredu, ac y mae y wlad yn gyffredinol yn credu, nad yw Mri Asshe- ton Smith a Vivian wedi cario allan eu rhan hwy o'r cytundeb o dan bit un yr ail YIII- aflodd y djnion yn eu gwaith yn Mawrth, 1886. Yn bonaf rhaill i ni ddal Mr Assheton Smith ei hunan yn gyfrifol am y sefyllfa yma ar bethau, gan mai efe yw y {H'rohetiog yn enw yr hwn yr oedd yu rhaid gwncyd; &c JT ydym yn apelio ?to ef. M nid at neb amll, er mwyn y gwerth a o?d.t ar ei enw da fel meistr, ae ermwyn dynoliaetli a eliyf- iawnder, i cùrych ar fod yr anghyfiawnder dybryd hwn yu cael ei sYlllutl ymaith. Hyd nes y gwneir hyn bydd pob dyn uniawn ei feddwl YII ei ddlll ef yn gyfrifollllU barhad o'r sefyllfa bresenol ar bethau. Bydd i ni yr wj-thnos nesaf ddychwelyd at adolygu rhanau eraill o dystiolaeth Mr Vivian, a gobeithiwn allu gorplien mewn dau o lythyrau ychwanegol. (flJl barhau.)

YR ALCANVVYU AT SnIUD- I ADAU [GAN UN OHONYNT.] GAIRATDiILO. Y mae eieh sylw:ulau yr wythnos cyn y ddiweddaf yn fwy tebyg i gynjTch plentyn wedi pwdi nag i ddim arall. I ddechreu yr ydych yn gwncyd camsj'niad mawr pan yu dywedyd yn Ix'ndant mai melinwr ydwyf. Hefyd yr ydych yn dyweyd mai unochrog vdwyf am i mi fod )11 ddigon gonest i ddat- gan fy marn mai ffolineb oedd eeisio gan 1111 dosbarth o ddynion roddi rhybudtl i'w niheistri heb achos digonol; yn neiUduol f..lly dan yr amgj'lchiailau presenol. Y mm1 pwyllgor gweithiol ein hundeb yn gorfod cyfalldef hyny eisioes, ac yn wir y lIIae gwrid cywilydd yn codi i wynebau ein swyddogion am y fath f -rbw)-U(L-,It. Mae yn nghjTuj dogaeth Llanelli yn ago i fil o aleauwyr allan o waith, ac yn dioddef eisieu j'mborth piio'lid, ae heb dderbjm oinl j'chydig syllt-iu yu awr ac eilwaita er ys chwech lie wyth utis o amser, am y rheswm, fel y gwyddoch, nad oes arian yn y rent rat J'n,ni. Beth, gan hyny, a wna y deuddeg cant wall, tj'bed ? Mae rhesymcg yn cael ei phardduo genyeh, a synwyr cyffredin JTI cael ei sathru dan dr;K' l. Gyda golwg ar achos- ion gwyr y tiuhoiisr, heriaf gymaint a hyn. fod iawnderau y dosbarth yma wedi eu hegluro a'u hamddiffyn mwy yn y golofn hon nag a gafodd erioed jn yr Industrial World. Yr ydym yn barhaus yn erbjn patents, black plate*, a r jluj rWYLLGOR Y TLODION YX LLANELLI. Mat; y pwyllgor uchod wedi dechreu eisoes gwneyd gwaith da JTI mysg alcanwyr y gymydogaeth, yn nghyda phob dosbarth nMttsydd!d)MUOwtith,acym;t"rhatC!tn- noedd o bunnau wedi eu casglu a'u haddaw eisoes. Hyderwn y ca y trueiniaid yma ychydig yn nghysgod Uawenydd y rhai sydd uwchben eu digon yn ystod y gwyllru. Y prif ddioddefwyT ydyw y dosbarthiadau gwahanol oedd yn ymddibynu yn hollol ar gynyrchioll Alcania. Mae symudiadau ereill ar drool hefyd yn Llangeunech er budd y gweithwyr alcan sydd jn segur yno or's wyth mis. AmweithwjTjTliendy.nidoes fawrsj'lw yu cael e da u iddynt, fe pe na byddent mewn cyni. Y m ie yo w)r f,)d liuaws ohonynt wed' dechreu g*eith 0 mown gweitli an erei'.l, on! y mae yno rji heb weithio dim e's bl -yd Ij'D a banner o am- ser. Y 1111>1 gweith'au Po-itardu a's yn mynel yi-, ri^i'iduo' o ddll. a'r dydd o'r blaen bu y gwe oidog parchus 0 Glandwr yno yn areithio er buld gweithwyr G'an- dwr. pp b ai gwe nidog on Deheui'.r Cym u yn dilyn csamp1 Mr Thomas, Glan- dwr, bydda t'.tt o ddioddefwyr yn bresenol yn e n hardilo dd, Etfeithiwyd ar ran- barth isaf Morganwg a rhanbarth nchaf Myidd n yn fawr iawn trwy yr a,gyfwng ahanaidd Ar y cyfan, mae yn (Ida genym allu dyweyd fol Uawer i Wir S irn 'rita i eto ya ty W. SEFYLf,F. Y F.k$N.tCTf AL(AN. Llesgaidd iawn ydyw y fasnach alcan ar y cyfan. Er fod y stociauwedi gostwng tua chan mil y mis diweddaf, y maent yn tueddu i f j-nod yn ol i'r un lIlan yn barhaus. Saif pris y blwch yn yr un man, heb fawr arwydd- ion am godiad. Dy wcxl awdurdodau mas- nachol Lerpwl, eu bod hwy yn disgwyl eyff- road buan ar ddpchreu y flwyddyn newydd. Nis gellir dwpyd fod y fasnach alcan Ameri- canaidd yn niweidiol iawn yn bresenol, am fod llawer o'r tinhouses wedi eu hatal, a'r rhai hyny s vdd yn gweithio yn gwneyd tffw- | plat** ac nid llafnau alcan priodol. Dofnydd- ir yno lawer o nwyddau yn lie llafnau alcan, am nas gall pawb fforddio prynu y llafnau am y pris presenol dan y diffyncoll. Beth bynag ydoedd achos y marweidd-dn yn lfaenorol, gellir bod yn sir mai achos uniongyrchol y tariff sydd yn gyfrifol am hyny yn .twr. Nirl yw Cleveland yn dang-os p-inaint)n erbyn y tariff ag y dymunai llawer o'r Rhydd-fasnaehwyr Ainericanaidd, er mai ar y mater yma yr ymladdodd ac yr enillodd frwydr fawr yr etholiad diweddaf. Hyd nes Y gostyngir neu y diddymir y tariff bydd eymylau duon yn parhau i hofran unveh ben Alcania. MR ROGERS WEDI ("YRIIAEDD ADREF. Cj'rhaeddodd Mr Rogers Lanelli ddydct Iau diweddaf, er mwyn ticulio ei wyliau pi Nghymru. Y mae hyd yn nod hen gyfeill- ion Mr Rogers sef oi gy(Ifeistri alcanaidd, JTI siarad yn gryf iawu yn erbyn ei anghy- sondetj. Yn ystod ei arosiad yn Lerpwl wrth ddyfod adref dvwedodd wrth fon- eddwr enwog syil(1 mewn ovsylltiad a'r fasnach alcan ei fod wedi ei siom yn fawriawnj'nyrantiiriaethddiweddaraf yu America. Creda y gwnant lafnait alcan rh yw 1)i-yd. ond nid heb 1:\ w"r iawn o drafferth ae amser mawr. Gallwn gasglu wrth d ym- adroddion ei fod mewn gofid gj'da golwg ar Pi ,ymwe]i;1 diweddaf a'r Am* rioi. AIL GYCHWYNIAD GWEITHIAU. Y mae pob sierwydd yn cael ei roddi yn bresenol y bydd yr Old Lodge, yn Van- elli a'r Ilendy, Pontardulai), yn cyeh- WYII y mi cyntaf oY tlwytldpt newydd. Mae ewmni Glamorgan o'r un lie wedi gwiioy(I cj-fnewidiadau mawrion 3-11 yr Hendy er Illwyn ei gario yn mlaen mewn trefni gystadlu a gweithiau newydd Alcania. Bydd y ddau waith yma yn rhoddi lie i tua chwe chant o weithwj'r. Yn raddol, gwelir fod y eymylau yzt clirio ymaith. Deallwn y bydd gwaith yr Hendy yn cael ei arolyga gan Mr Samson, GlaitiormriLiii; a'r Old Lodge gan Mr Perigriue, arolygwr parchus Cwuiaman yn bresenol. Y mae eyi- newidiau mawr wedi ejTucrj'd lie yn y Burry, sef, newid yr arolygwr, yr ysgrifenydd, a'r pwyllgor, fel y mae lie i gredu y bydd hwn h,?fyd li mj-ned ('?m y bydd y tlwyddyn n(,wy( It? y t? dri mis oed.

(l'arhad o'r Vadutn Avr o tivialen 7.) Paa oedd y bargyfreithiwr ar baner ci Stori daeth euro wrth y drws, ac welc wys i aelodau Pwyllgor y Streic gyfarfod mewi; ystafell aiali. Wel," ebc'r <ndcirydd, "ea Mr Pric- barhau ei stori JTI y cyfarfod nrsuf. (lS da i chwi i gyd. a gwyliau lliiwt ii i bawb— er fod y iiefo<sld yn gwj'bod mai Icily(lig I) lawenydl fydd yn Ngh wmllecha'v Nadolig yma." Felly nwahaimsoin. Ond er tj-wylled y rliagolwg yn Xglwm- llecha, prin y gcllid canfod cyniaiiit H chjrsgod o hono yt) lighartref elpl Mr Lloyd, y bjoji, y prvdnawn Nudolig hwnw pun euthym vno—nil i fw)'nbllu'r wvdd dew oud i ftad gwybod DIRGEI-WCTI Y GAD\n; Av >t. Yr oi dil yr eira yn fantell wen wedi diigyn y noson o'r blaen droit yr boll wlad, ac yn i ln-i golwg brydferth a ili.iu.antu> hyd yn nod ar fudr.-ddi a thlodi Cwm- Uocha, Wedi troi ciniuw lieibio, eisteduem 3-a gylch o gwmjias y tan yn y parlwr bach Mr a Mrs Lloyd, Owlady8 a Hywel (wrth g%rrs), Nid o(,I,l lwb arall wedi cael yr anrhydedd o ddod i'r gyf- rinachhon. | Ni vryddai Gwladus yehwaitli fod dim 1 neillduol ar gymeryd lie. Eisteddai yii r jmyl ei chariadlanc mor hal, at m"r ddj, daro ag oedd bosibl i eneth ieuanc brYI- weddol fod. Gwi-gui y Gadwen Aur am ei gwddf, a gorpliwysai'r wy euraidd ar ei bron. "Yn awr. Tomos," ebeMra Lloyd, mae Y n awr, Totu(*, yr wusk-r wt-di dod. Deunaw mlyuedd oedd ifod fcyn i ni fyuegi i Gwladus DDIRGELWCH YGADWK.V Arx-ac mae'r deunaw mljTiedd wedi dod i ben bono." (l'w barhan).