Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Hide Articles List
5 articles on this Page
--.--.-'!!'".....,...." "YSBRYD…
News
Cite
Share
YSBRYD Y GWR! [GAN K. LLOYD WILLIAMS]. COAX E. 1.1.( IYD WI LLUYSJ. 'llivv'n m'vn,]; ffanvd; bydd1\'ch ffydd- 1 );.i." ,:h:,ïl' cadlxa iemUle oedd uv ?.;?''i./??i<h.unoh?;.dd.?d, ?ntwrtaf.Tc!. i<?..c brydwwldol. ?:?.). f..?y)y?n' bydd "? nn ams('r VN"* O'IU oof, oDuiiiithftiii Jtc ?r y.??!? '?-"? ? "~M dwchefn, ymwulmims.Mit. M?KWY'? y ?'t?ddyn hyn yn ymyi PM ,n)vdd. Baoiit V" eyd-chwarou adog ?cnt;n'!oJ. yn cvd-ddys?t yn yr un y.s?); i?vn?'r??'h?yutwt'dtcytunotdrouho (-It 1,?c-wii iii)d?!b a'u gilydd, "K<Jmy«r;ii H!un William* yr eneth honM yr I,t-3?(If?-rthalf -i (:IIA-Iuel.ia,l yi? yr ]„,11 fro: HC HP y Haw M?!. tcuntM Mm Evans y dyddordcb mwyaf vn Harri, o'r H'lfp? pan ocdd yn fucligeu bochgoch yn yr v^ol liv l VII jiwr, ]>aii oodd ar fin cymeryd llrwv!dm..lh Hong ci dad, yr hwn oedd newydd ymnoillduo o'r n>r- Nid oedd I l ?to (, r i.i ambcuaeth na tliarai y ddcuddyii hyn on "ilydd yn angerddul, ae nid ainlmodol l'vddai ycliwuncffii fod teuluocdd y ddau yn V-rffaith fi>-ldlawn i briodas gymeryd lie rhyngddynt. Ilyd yn I'.vn bu haul llwydd- iiint vn gvvcnu -it arnynt. Ptt ystonn- ydd bynag a gyfarfyddudd y dyn leuaiic vn ngliwrs ci onuliwylion ar J dyfroedd dyinion, uid oild yr un awel groes wedi chwythu ar ei lestr trak yn hwylio IIrfôr cariad, Cychwyno lil Him Williams i'w fordaith Adyogel, ond cyn y gallasai y Uostv fod w. rii cvrh;<edd vni ci shvrnai cododd ystonu law, Gwelwyd y dwylaw gan gadbcn llong arall yn iuynr-1 i'r cwch, IU: yn tynu am y lan; ond 'vr ordd y tvwydd yn rhy ystoruius iddo allu csivii vr un cyuortliwy lddynt. Cafwvd hvsbv-ncydd hefyd fod v owch yn mhcn yclivdig ddyddiau wedi dicl ci ddar- gatifo(I Iï wyncb i lawr, ond ni wclid arwydd o srwbl i d vr un o'r dynion wodi < a<'l cu hiiclml). Cyrliacddod,! y ncwydd y wind lion, a rlioddwyd y llong i fyuy gan yr awdurdodau, a tbalwyd yr yswiiiuctli dylcdus ami. Yr un modd, difl inodd ji"b gobaith cael gwclod i,i- iiii o'r dwylaw wcdi liyny yn fyw, aoacth y gwabanol dnul\1lH.,1<\ i wisgo galavwisg- oedd ar ol cu iiertliynasail. Profodd y brofcdiiractli yn un lelll iawn i Mary £ vau.s, dyweddi v cadlKjn. Bu am wytluioRau yn mctlm hwyt na chysgti, lie ofiiid fod ci hicchyd wcdi cael ei ddinvstrio yn barhaol. Kill iii dros riniog y drws am heth amspr: a phllll acth, ar-Nvydai v cymyd- ogion wrth wcled y fittli gyl'npwidiad wcdi eyi,i(-ryd 11c vnddi. Omi yn raddol fo ddactli Alllscr, yr hwn sydd "mJi iachau cymaint o friwiau.a uiedd- yginLi. th idtli. Yn raddol adfvddianodd ci chjnicfin icchyd, a dacth y lhosyn )-it pI i'w gruddiau gwclw. Yn gydfynodol a hyn, tauiwyJ cnaid Gruffydd Huws, un o'i chyd- ysgolht\giov., a cUaviad angcrddol tuagati. Yr o' <Vt y tan wcdi bod yn mud-losgi yn ei fjTivvs ar liyd y blvnyddoedd. Ond aiulwg vdociid mai Hurri Williams oedd dowis-ddyn Miss Evall; ac fel dyn icuanc call, nid oedd Gruffy^.d II w; am wthio ci huu i le nad I ocild crocxaw iddo. Ond erbnli hyn tybiai fod ci fford.l yn glir i gcisio onill llaw a thalon yr uu oedd wcdi bod yn oi distaw giiru or's cymaint 0 aiueer. Ar y oyntaf ychydig o groesaw a gai yn ei aiituriactli, gan fod Miss Erans yn tueadu i grcdii ci bod yn rliwym i ban hu coft'adwr- inctb ci diwcddar !;lIri:1I1 trwy barhati yn ddibriod. Ond nid ocdd Gruffydd Huws yn gwangaloni: ac wcdi cad cynoithwy gwcrth- iawr ci tliad a'i mam, ae yn arbcnig Shon a Jennie Willisana, rhieni y diweddar Cadben Willi:lllIs, yr ü,H jietlutu yndytod yn mlacn .Ml weddol llafriol i Gruffydd. Yn when rliai misoedd yr oedd prioda wedi ei threfim i gymcryd lie rhyngddynt ac mi lioswaitli pan ocdd y bnodastcrca yn parotoi ei hun ar gyt'er y seremoni a gymerai le dranocth. clvwodd guoc ar y drws. Anfonwyd v forwyn jmo, yr hon a ddvoh- welodd yn ddycliryncdig iawn, a'i gwyneb fol y galchcn. Mcistrcs unwyl," meddai, gwolais ysliryd Hmri AViifiams yn y drws yrwan." •' lieih Ysbryd Han iA ydych yn sicr, Hani; .'i 'r dolcfai ei uieistres icuanc. Yu.vvj, J J, reit siwr. 'Does dim am- Y(iA,I, i-ii r(,it siwr. 'I)ue.?; diiii itiii- Ddywcdodd o i-vwlit?tik? "Fl" ofyuood a ovddych ch^i i mown, a heth ooddych yn ci wncyd, ac fe barodd i mi ddywcyd wrtlivcli y dpulli atoch chwi ar "1 iddo wcled ci dad u'i fain yn gyiifctf, ae ar byny acth ymaith cyn i mi allu dyweyd gnir iirall wrtlio." Ar hyn torodd Miss Evans allan i wylo, w obai: -"Mi wnes ar fai addo priodi Gr;¡!fYlhl IIuw.<; ciddo Havri oeddwn mown jrwirionedd; a dyma fo druaii yn methu pirwedd yn dawcl yn ngwaelod mor o'm Irled i, Turai yr cucth ci chalon yn lan, wrth fwlilwl y gallasai fod yn achos o bocn i'r ciwl fu yn ci garu gyntaf. Ceisiodd y for- wyu ei chysuro y gallasai wedi'r cwbi, mai lid ysbryd vdoedd, gan ci fod wcdi addaw tlyvhwvlyd yno ond iddo yn gyntaf welcd « dad a i Tyciodd hyn am ychydig, hyd tes y gwclvvyd mai ofer oedd disgwyl iiil-ymwcliad oddiwrtho. Nosw;u;h anesmwyth a fu hono i AIiss EMK.—y nus.tn o H?'u ci phriodas, a hftbau Wtdi dobyu ccnadwn o fyd arau wliuwrth yr lnvn yr addawodd y byddai 1 I'll Knl yn tt'yddlawn iddo. Ni chafodd ei "iji fud yt) tt'yd.na.wn iddc. Ni ch?fodd oi 'uhu iawn dianooth :tPth i d? t?d a mam y 'liw?dd?r H?rn WiUmms. a dy.( wnhynt yr hyn ocdd wedi digwyda 1(1(11, gufynodd am eu eynghor. Yn awr taflwyd hi i o ddyryswch fyth, oher- wydi yr ocdd gan yr hen bobl drachefn vstori lawn mor ryfedd i'w liadrodd iddi Utbau. diwnlOrl cynt yr oedd yr ben wr a r hen j Waigwedi talu ymweliadapherthynas iddynt a dripii mewn pentref saith neu wyth mill- oddivno. Ar y tt' odd adrcf, cyfarfydd- O&lnt a damwain,dr\vy i olwyn y cerbyd dori, 1IC nicwii eanlyniad ni chyraeddasant gartref ?'1 agos i haner nos. Erbyn hy"y yr oedd y ddwy fo) w?n mewn braw lUawr; yr cedd- ?<yn)tn(.s<nwyth yn ngh'leh dyogclwch vll 411(-, ac yr ocddyKt befyd *(ili ewclcd drychiolaeth. Clywsant guro Ilk'? li gw(?l(.(l (IrN-ch i.lit(?th. Cl)-wsaut giiro ?ht?-yocJdyno. Wodi agor, btrwyd tti H dvchrvn mawr rtmwcMd H?rn?tl- mab y ty, yr hwn oedd wcdi boddi cr s ?-dd. yn ,?fvll u'i Naen. C?odd !tr un- ?th :lIll'y briJd?s oedd i ?ymeryd De borou ?a.?th. rhodd,xld un ysh, ?msyrtluo ?-s,! i chctn. Pau ?ywodd yr ys?-ch ?:ithrodd y forw)'n amll i'r drws, a gwdo<M ?L&u y ddrycluJit?tIt y?g?t'.? yn ?l ?y"' Jorwyn i rw'vstm iddi svrthiu, Gallodd hon ?<}M yn ?.ddot fanwl ar yr hyn a safai 0 1 aj yr ocdd yn barod i dyngu with ei -icistrc-s mai gwyneb Harri Williams ocdd j Stoddo, ond yn unig ei fod yn llawer llwyt- ?Ji. a'i lineilau wedi eu dyfnliau, fol pe wedi \>od yudyoddef llawer. Gotyu- -"id iddi a ocdd ei lueistr a'i in.,istrcsvny :r, ac atfcbodd Uithau eu bod yn y wl;ui. ^vwedodd yr ysbryd oi fod yn gwybo 1 naIl le il,i. i cysgu, ac am hyny yr ai i'r gwesty, ac y deuai i edrych am ei dad 14 i fam air. naw o'r gloch boreu dmnocth- awi oed l y briodas i gymeryd lie. IVndirfynodd Miss Evans ar unwaith nad "t'dd yr \m briodas i gyiueryd lie y boreu a brvsiodd adief yn ci hoi. Gyrodd am Gruffydd Huws, ac eglurodd yr amgvlch- Udau iddo. Rbaid iv.ldcf mai anghmlimol iawu y trcKld Gruffydd Huws allan; nid '<ddmodd ei t.?w?dio VK?t?M v? ? yn wir. Daliai allan nad o(-dd yn boMbi In iyddai wedi g.idael y fucbedd bonclalu t-b iydlai N I aii-vmweliad a'r bclen ddaearol. Ond gall- wyd ei argyhotnldi i gytuno i'r seremolli Witiio cymeryd lIe y boreu hwnw, a cheid gweled » fyddfti i'r ymwclydd dycithr gadw t i gyhoeddiad am riaw o'r gloch. Yiil,gl0(1,1 nifcr fawr o ferched -yn ol yr rl(!r-i cglwys y plwyf i weled y j briodas, ac yr oeddynt wedi d'od a cbyflcn- wad mawro rcis gyda hwy ond bu raid ei gyflwyno i aiugcu gwasauacth na r un y bwriad-.vyd ef ganddynt. Er i'r gvnullcidfa hir ddisgwyl, ni ddiicth na phirodfab na ]>bnodasfcrch i'r allor i gael eu huno y borcu hwnw, Mawr oedd y dyfalu beth allasiii fod wedi digwydd i'r pur icuanc. Dyina'r digwyddiad rhyfeddaf yn nghof pawb oedd yn brosenol, a bu raid ymwaB- garu cyn dcrbyn yr uu goleuni arno. YIL y yr ocdd Miss Evans wew niyued cilwaitl) i dy rhieni Ilarri Williams, i Jdrych a fvddai i'w hen anwylyd droi i fYIIY YIIO, ÈÍ!;teJdl1slmt yn gyleh bychlm yn y parlwr, ac ful y ucsai bysedd yr awr- lais at nuw o'r gloch curai eu calonau yn gyflyin;icli. Gredai yr hen wraig, y fam, yn ddiysgog fod Ilarri ei mab wedi dychwelyd i'r dref !1IPWIl gwirionedd; ond ofnai ei gwr mai ysbryd ei fab oedd wedi d'od i'w cciyddu am iddynt gymciadwyo priodas ci ddarpanvraii; gyda Gruffydd Huws. Bid a fyno, mae'r amsor i dori y ddadl yn ymyl. Tarawodd yr lien awrlais naw gyda'r muwredd a'r hamdden hwuw ocdd nodwedd- iitdol o glooiau yr ocs o'r blaen. Clu»tfeiniai y cWlUui a glywcnt gnoc ar y drws; ond distawrwydd a devrnasai. Cyfrifent dip- iadau y cioc, ond nid oedd neb yn d'od at y drws. lrhyn hyn yr oedd yn ddeg o'r gloch. Mi ddywedais inai drychiolaeth ydoedd, (nido" cbo'r hen wr o'r diwedd. "Nid ydym yn sier o liyny eto. MILe Harri yn y gwesty. EfitHid ei fod yu ftiu- edig ar 01 iaith galed ddoe," awgrymai yr hen wraig. Nid ydoedd hi yn foddlawn rhoddi i fyny yn rliwydd yn y gobaith ocdd ganddi o weled ei mab. Twt, wt(-i,!i i chwi hob a cheisio per- swadio cicli bun yn ofer, Jennie fach," ebai ci gwr; "mi glywais lawer o hanesion eyffelyb yn fy oes." X", wir, Mr Williams," dmi Misb Evans, "ai ni fyddai yn well i chwi fyncd i'r gwesty i edrych ai ni allai fod yno O'r g,)r(,Li; mi iki ynte," atebai yr hen wr, ac ymlwybrodd yno gyda'i ffon. Gofynodd i wr y ty a oedd Harri Wil- liams yno. Pwy Harri Williams, cicli mab Onid vw wl.c1i boddi cr's misoedd bellach r" gofynai lnvnw mewn syndod. Ad lefai yr lieu wr tod liyny yn wir, ac adroddodd yr hyn oedd wedi cymeryd 11# y noswaith flacnorol. Fe cllwcli gymeryd fy ngair nad oodd Ilani Williams yn uu o'r teithwyr gyda'r goaoh fawr ueithiwr," eb¡i'r gwestywr, itr ul gwmllllo ystori vyfedd ci hen gymydog. Wei, wir, yr oedd iii-i-.af ofn nad oedd ef ar (lir y rhai byw. Druan o'r hen wraig acvv: yiuae yn crodu yn gryf y caiff hi weld ei bachgen eto." Tiodd ci wYllcb tUllg adrcf a chalon drom. Aeth y saet h yn ddofn i fynwes yr hen wraig, fpl y daioganai ei gwr. Bu am ddyddiau heb yngan gair; ac yn raddol iawn y gwcllhaodd. Agorwyd v briw yn nghalon Mary Evans hefyd; wi wIlli rhyw anesmwythder mawr YUlIghyleh ei chysylltiad a Gruffydd Huws. Xid oedd hi lawn itior oforgoelus a'r hen gadbcn, ae du i gyd metliai yn glir ag es- bonio yu foddhaol yr hyn oedd wcdi cy- meryd 11c. Ceisiodd Gruffydd Huws ei oreu i'w phcrswadioi grcdu fod yiia gamgymcr- iad,—mai dychymyg y morwynion oedd yn gyfrifol am y cwbl. Oud bu alii dri llIis eyn y gallodd gael ail addewid gan y ferch icu- KC y dcuai gyda, of i'r allor. Buitu yr ymledodd yr hanes am yr ym- welydd dycithr a fu pi iiliy Miss Evans ac yn nhy y Cadben Williams, a chredai y mwyafrif mawr inui Harri Williams wedi talu ymwcliad o'r byd arall ydoedd, a chon- demnid Miss Evans yu gyffredinol am ei bod yn peri atlonyddweh i ysbryd ei hen gariad. Felly pan wnaed yn hysbys yr ail waith ddiwrnod ei pliriodas, ysgydwai hen wrag- eddos eu penau, gau ddatgan, Ni ddaw dim daiulù.o hyn. Pan ydoedd y briodasfcrch a chyfeilles iddi eilwaith yn brysur y noswaith o flaen ei pliriodas yn gwneuthur parotoadau ar gyfer dranocth, rhcdai ei meddwl yn naturiol at noson gyffclyb dri neu bedwar mis yn ol, a cbofiai 1\111 y braw a gafodd yr adeg hono. Pan yn myfyrio ar hyny, dyna guro ar drws, ac acth ci chyfeilles yno. Er dychryn mawr iddi, pwy welai yno ond Harri Wil- liams, yn guriedig ei wedd! Bu agos iddi roddi gwaedd, ond eododd yr ymwelydd ei fys i fynv, act a golwg awdurdodol arno, archodd iadi fod yn ddystaw. Gallodd hithau feddianu ei liun, lie ufuddhaodd iddo. Hyshvswvd hi y hyddai i'r ymwelydd ddy- chwelyd i welediss Evans, wedi iddo yn gyntaf dalu ymwcliad a thy ei dad a'i fam ac yna heb ychwaneg o siarad diflanodd i'r tywyllwch. Pan ddychwelodd i'r ystafell, gwelodd Miss Evans oddiwrth wyncb gwelw ei chy- feilles fod rhywbeth hynod wedi cymeryd lie. Cododd amheuaeth ar unwaith yn ei meddwl, a gofynodd, A fu t..1 yn y drws heno eto ?' Do, fe fu ymll," oedd yr atebiad. Beth oedd ei lieges y tro hwn t" Fe ddywedodd y deuai yma. eto ar ol gweled ei dad a'i fam." Gorehfygwyd teimlaiau Miss Evans, a thorodd allaii i "ylo yn hidl, ac ni fynai ei chysuro. O'r diwedd sychodd ei dagrau, a gofynodd a ddeuai ei chyfeilles gyda hi i dy Mr a Mrs Williams i adrodd yr hanes a gofyn eynghor beth ddylai wneyd dan yr I amgylchiadau. Cydsyniwyd a'i chais yn ebrwydd, M acth y ddwy tuag yno. Pan aeth Miss Evans i tewn i'r parlwr at y teulu syrthiodd i lewyg, gan ci bod yn awr wedi gweled ysbryd" Harri Wil- liams, ei hen gariad, a'i llygaid oi hun. Ond os ysbryd ydoedd, gwnaeth ei hun yn wiisanaothgar yn ddiymdroi. Rhuthrodd yn utlaen i ddal Miss iivans yn ei freichiau eytl iddi syrtbio ar lawr. Wedi myncd trwy y triniaethau arforol dan amgylchiadau eyffclyo dacth y ferch ieuanc ati ei hun. Cyfarfyddodd llygaid y ddeuddyn iouainc, a dychyuiygai Miss Evans ei bod yn gweled yr hen gariad yn gwreichioni o'i lygaid megya cynt. Dcchreuodd gt-edu yn awr mai nid drychiolaeth ydoedd, ond yr Harri Williams y bu hi yn ymhyfrydu gymaint yn ei gwmni yr araser gynt. Ond pa fodd y daeth yno ? we(li cael Nid oodd Harri Williams wedi cael cyfleustra eto i adrodd yr helyntion y bu trwydvlyiit wrth ei dud a'i fam, ac felly rhoddodd grynhodeb o honynt pan oedd tjvwelwch wedi cael ei adfer. Dyma yn fyr yr hanes adroddodd:— Cawsant dywydd dyruuno1 y.rhan gyntaf o'u mordaith; ond cyn cyrhaedd pen y daith, yr hon cedd i un o wledydd gogleddol tewrop, d'lliwyd hwy gan ystorm fawr. AlJth yr elfonau yn gryfach na'r llestr; a phun welsant ei bod ar suddo, aeth yr oil o'r j dwylaw i'r eweh, gan dynu am y lan. Ond cyn cyrhaedd daeth moryn anfcrth heibio, gan droi y eweh ar ei wyneb, a thaflu y i dynion allan. Ar ol ymdrech galed, llwydd- odd y cadben ac un dyn arall i gyrhaedd y I tir; bu i'r oil o'r lleill foddi. Derbyniodd y cadben y fath niweidiau drwy gael oi guro yn erbyn y creigiau fel nas gallai gerdded, a bu raid i'r roorwr arall ei gario i'r ty agosaf. pvsgotwr oedd yn byw yn hwnw, a chytun- ood ef a'i wraig i roddi llety i'r ddau. Rhoddodd y cadben gyfarwyddyd i'r morwr i fvned i'r porthladd agosaf, a cheisio Hong i fyued adief gan gynted ag y pllai, ac i roddi hysbysrwydd i'w deulu fod y cadben wedi ei achub, no yu mha lo yr oedd yn gorweid. Ymadftwodd y dyn, ond m chlywyd byth air oddi wrtho. Ysgrifenodd y cadben hefyd Iythyr-nid oedd pellebyr yr amser hwnw—a gyrodd ef adref, ond ym- ddcngys nad oedd hwnw ychwaith wedi cyrhaedd. Wèdi iddo wella, aeth y cadben tua'r porthladd, a bu yn ddigon ffodus i gael llong a hwyliai yn ebrwydd am Terpwl. 1 Wedi cyrhaedd yno, eymerodd y goach fawr" arn adref. Yu y lle y newidid y ceffylau olaf, tarawodd ar ben gyfaill iddo a thm yn ymdroi yn ddifater yno, aeth y cerbyd i ffwrdd hcbddo, a bu raid iddo gerdded yr ychydig filldiroedd diweddaf. Mewn caslyniad yr oodd yn hwyr ar y dydd pan gyrhaeddodd ei dref enedigol. Ar ei ffordd i dv ei dad trodd i dy MiM Evans, fel y gwyr y darllenydd. Pan welodd nad oedd lie hwylus ar eigyfcr ynei hen gartref, jienderfynodd fyned i'r gwosty; ond ar ei ffordd yno, daeth y press gang-y rhai y pryd hwnw a grwydrent o amgylch y porth- laddoedd, gan gipio y neb a allent, i'w gor- fodi i wasanuethu ar longau y brenhin-ar ei draws, ac aethant ag ef, or ei holl brotest, ar fwrdcl y llong ryfel a orweddai yn y ban, yn barod i hwylio ar doriad y wawr boreu dranocth. Felly cipiwyd ef i tFWTdd heb iddo gael cyfleustra i hysbysu ei berthynamu. Yn fuan sicrhaAvyd amodau heddweh, a chafodd yntau dd'od adref, fel y gwelai y cwmni yn awr. Dyna yn fyr yr esboniad cywir ar yr "ymdlllmgosiad ysbryd" y siarcdid cymaint am dano yn mhlith trig- olion y dref. A gaf fi eich danfon adref ? ebai wrth Miss Evans, ar ol gorphen ei ystori. Cewch," atebai hithau, ac ar y ffordd cafodd Miss Evans gyfleustra i ddyweyd ei helynt hithau, gyda'r hwn yr ydych oil yn gydnabyddus. Adnewyddwyd yr hen amod oedd rhyngddynt; ni chymerodd y briodas le boreu dranoeth; ac wedi i Gruffydd Huws wybod am ddychwelia.d Harri Williams, rhyddhaodd Miss Evans ar unwaith o'r cytundeb oedd wedi ei wneyd rhyngddynt. Loes drom oedd hono i Gruffydd Huws, ond ystyriai mai dyna oedd ei ddyled- swydd. Ni threiglodd amser maith heibio cyn i Harri Williams a Mary Evans ymbriodi, ac y mae llwyddiant wedi gwenu arnynt byth or hyny. Nis gwyr y wraig ieuanc yn iawn pa un a ddylai roddi coel ar ymddangoaad ysbrydion ai pcidio. Beta ddywedwch chwi ? Wei yn wir," ebe Gwladus, gan wrido yn brydferth dan lygaid serchlawn Hywel, "dyna dri chyuyg iddi ar briodi!" I Gwt-11 hyny na pho bai hi wedi priodi y tro eyntaf," ebe Hywel. "Beth ddelai o honi pe bai wc<li prioili Gruffydd Huws a bod Harri yn troi fyny wed'yn ?" "Eithaf gwir," ebo gwr y ty. "Ond gadewch ini gael tipyn o newid eto. Dowch chwi'r lien wr o'r gornel, beth sydd genych chwi y I I W"l eb("r ben hen wr mewn llais cryn- edig, "'dwn i ddim fedra i neud yn well na rhoid t chwi garol Nadolig y bardd o'rjNant- glyn." Ac ar ol pesychu tipyn dechrcuodd. CAROL NADOLIG. I (Ar y don Diniweidrwydd.") Crooso foniu gwelwyd golau, Mae cysgod angau'n gwisgo dydd; Haul cyfiawnder o'r uchelder, U weh y ser yn llewyrchu sydd; Mab a roddwyd er boreuddydd, Cyn cad o for na mynydd sail, A aticd lieddyw'n Fab y Forwyn, Duw a DJTI, pob un heb ail! Llawen ncwydd ar blygeinddydd, Caed Gwaredydd, a gwir yw; Bechadur salw, elyw dy alw, Cwyd o farw-cei di fyw. Rhyfeddod nef, rhyfeddod daear, Duw digyiitliar Dad y gair; Lluniwr bydoedd, llywydd lluoedd, Daliwr moroedd ar lin Mair; Nefoedd wiwlwys nid oedd gymhwys I gywir gynwys Gwr a'u gwnaeth, Y Duw hwnw diwahanol I natur ddynol atom ddaeth; Fe wisgai ar? dano yr anian hono, ,wedi ei d'wyno gan bob dyn, Nid oedd bywiog gnawd di cuog, Na dihalog, ond ei hun. Dyn pan bechodd gynt o'i wirfodd, Fe warth dorodd gyfraith Duw; Dnw gyhoeddodd pan droseddodd Nad oedd fodd i'w adaw'n fyw, Pob cnawd trwy ddelw y codwm hwnw, Yn yr un enw, marw a wnaeth, Nid oedd gan ddYllna grym na galin I 'madnewyddu, ond mjTi'd yn waeth; A Christ yn loew, er ein meirw, A wisgodd ddelw ysig ddyn; = Condemniodd bechod, dros ein cymod, Yn ei hynod gnawd ei hun!, ■ I wel'd y mab mewn priddlyd babell Q- Daeth o tell rai doetha'r byd, Er hyny Herod oedd ddyhirol IV) neb bradol JT un pryd; Y bechgyn Ile, a 'n Methle'm Iuda Yn ei ddalfa a laddodd 6, Rhag ofn i'r Iesu gario'r orsedd I freiniol eistedd yn ei le; Y gelyn dall, heb ddealltwriaeth, Ac ariwybodaeth ano'n bwn. Nid oedd yr Iesu a'i deyrnasiad I Erbyn tcimlad o'r byd hwn. Brenin nefl.f,id d t-ea Yw'r lesu breiniol rasol bryd, Nid milwyr cnawdol ond ysbrydol' Yw ei bobl yu y byd; Bywyd glan mewn cnawd a gariodd, jn ni wyrodd yn ei waith, Daeth i'n deddf-le tan ein hangau, Am hyny diodde'n mhen ei daith Cymerodd faich yn more'i einioes, I'w ddw-yu clrw-y oes, i'wgroes o'i gryd, A baich ydoedd o bechodau, Mwya'i bwysau yn y byd. Awn trwy ffydd i ddinas Dafydd, Gwelwn arwydd golau'n awr, Yn y preseb mewn cadachau Cawn rasusau'a Meichiau mawv; Cymerodd eglur le pechadur Yn y natur wana' o nerth, Fel byddai'n Noddwr, ac lachawdwr Byw i gj-flwr o bob gwerth; Neb nis gwrthyd, derbyn hefyd Bawb tan g'ledfyd, tyn ei glwy', Itiddewon, Groegiaid, pell genhodloedd, Eitha' pobloedd, ni waeth pwy. Mellt, a th'ranau, gynt ar Sinai, Glywodd rhai gan Dduw ei hun Sain Efengyl glywsom ninaa Hodd W' borau i bob un; Ni ch&'Td el? tadau trwy'r proffwydi Am Oen Duw ond gwaeddi "Daw," Hwnw heddyw gawsom ninaa Yn enill oreu yn ein llaw; Rhoes ddiluw dwfr i foddi ereill, Rhoes arch i'r lleill i nofio'r lli, Rhoes ddwfr o'r graig i deulu Moses, Ond gwaed ei fynwes i-ocs i ro. Am ein bara, yn ngkanol gwasgfa, ilawl o'r l-hwydda.' a ddylem roi, Alu i'r Arglwydd ar ein meusydd Beri tywydd i'w bar'toi; Wodi ein bygwtli, i'w debygu, A ncwyn du i sengu'n sam, Cofiodd eilwedd am drugaredd, Cyn ain bedd mewn canol bam,- Amluniaethu, a gorphenu, Ffordd i'n prynu ar y pren, I'r gwir Undod yn y Drindod Y bytho mawrglod byth, Amen. v Wei, mae'n bryd ini gael stori arall yn awr, nwncwl," ebai Gwladus. Ydyw, ngeneth i, mae hi'n bryd," at. ebai gwr y ty. "Acamwni nad tro'r gwr dierth yw hi." Cododd y gwr dieithr ei ben, ac edrychodd ar y CWUlm o'i gwmpas. Ie," ebe fe, "1m welais i lawer cwmni I difyr cyn hyn. Tal, a Ceiriog, a Mynyddog, I a hen gowri'r Eisteddfod. Do, a bum mewn llawer cwmni arall hefyd. Ond gan fod arnoch eisien stori, dyma hi
I ANGEL Y MEDDWYN. I ANGEL…
News
Cite
Share
I ANGEL Y MEDDWYN. I ANGEL Y_MEDD'VYN. I I [GAN LLEW LLWYFO.] Mae yr ystori sydd genyf i'w hadrodd yn cynwys hanes Cenhadaeth Gartrefol heb awdurdod Cymanfa. Dylwn ddyweyd fod yr hyn sydd genyf i'w ddyweyd yn seiliedig ar ffeithiau hysbys. Gallaf ddyweyd itiai yr hyn a wn yr wyf yn llefani am dano. PENOD I. CENADWRI Y FAM WitTTI FAllW. Er fod y cyhoeddiadsu dyddiol, hwyr a bore, wythnosol, misol, a chylchgioiiau o bob math, maint, pris, ac amcan, ac yn mhob iaith, trwy holl Ewrop, America, a'r Trefedigaethau Prydeinig, fel pe ar eithaf eu hegni yn cystadlu mewn cynysgaeddu y cyhoedd A llenyddiaeth fywiog, swynol a difyrus, ac phob rhialtweh a dybiant hwy yn amserol a gweddus trwy gydol y tymhor hwn o'r flwyddj-n,— ac yr wyf yn llawenhau wrth ganfod y Gentdl Gywng yu rhengau blaen y goreuon o'r anturogion llenyddol hyny,—yr ydwyf, ar yr un pryd, yn teimlo yn ddyled amaf ymbil ar y darllenydd am iddo ymatal rhag fy nliraddodi i galedwcli barnol," ar unwaith, wrth fy mod megis pe dan orfod i gynyg ei dywys i blith golyg- feydd o dristweh a thrueni, am ryw enyd o leiaf, gan hyderu y cawn owyllysio blwyddyn newydd dda i'n gilydd mewn cywair llonach nag yr ydym yn dechreu ein hanesyn ynddo. Ar yr in pryd, dymunwn sicrhau i chwi wrth eich gwahodd i blith rhai o'r golyg- feydd canlynol, nad yw eu pruddglwyfedd yn lleihau dim ar eu cywirdeb fel adlewyrchion o fywyd, fel y mae mewn liuaw afrifed o aneddau, liefydliadau, trefi, pentrefi, a dinas- oedd trwy ein gwlad. Ilais addfwyn mam glaf yn anerch ei bachgen serchoglawn ydyw'r sa'n eyntsf a wneir yn wybyddus yn nechreuad y chwedl- onig bresenol, a'r fam yn dyweyd, loan bach, a wyt ti yna, 'macligen i Ydw, mam: oes amoch chi eisio rhyw- beth fedra ft wnclld" oedd atebiad loan Rhydderch mewn llais alawaidd ac aconiad hyaorus, er fod rhyw ddifrifwch Ilnghyd- naws a'i oedran yn nodweddu toll ac agwedd y bachgen. Dim ond ust yn i mi ddos o'r botel yno. sydd ar y bwrdd, 'nghllloll i, a throio a fedri di 'nghodi fi ychydig yn uwch JTI y gwely." Nid oedd angen cymhell ar loan Rhydd- erch ac er mai gyda Uawer o ftuhawster 'y llwyddodd ef i gyflawni cjiis iselfryd ei fam, gallaf eichaierhau nad oedd dim a fynai diffyg ymgiiis teg, na gradd o anewj-llysgarwcli, 1'1' drafferth; ac fel yr oedd efe, gyda gofal a thynerwch tcilwng o wyryf, ynad-drefnu'r gobenyddiau ac yn gwneyd y gwely yn fwy esmwyth a chysurus, yr eedd llygaid y fitm yn dilyn pib ysgogiad o'r eiddo ef gyda manylder cariadlawn a phryderus. Ond nid oes diben mewn cadw'r ffaitb yn f'frinach, eithr cyfaddef ar unwaith fod itair ??fMcrc? yn marw Ac fel yr oedd yn gorwedd yn y fan hono, gyda chymylau angau yn ymgasglu o'i hamgyleh, a hithau yn dynosu yn nes ac yn nes bob eiliad at y eyfwng hwnw o'r hwn nid oes deithiwr byth yn dychwelyd, ymgrwydrai ei meddwl yn ol at amseroedd ac amgylchiadau oeddynt wedi myned heibio. Ii;, a gorphenol trteithiol o I chwerw ac ingol oedd hwnw a elai heibio ei chof ar y pryd fel darlun-len banoramaidd. Nid oedd yn ymddangos iddi onid megis er doe er pan ddarfu Ithel geisio ac enill ei chalon. A dyna hi yn cael ei hun eto, mewn adgof, yn briodferch wylaidd gerbron allor hen eglwyø y dreflan; y mae yn clywod sain y clycbau yn ymarllwys o'r twr, yn gwrando ar fendith offeiiiadol rheithor hybarch y plwrf. a llongyfarcLiadau cyfeillion o bell ac agos. yn enwedig (mewn dychymyg), ei hun yn pengrymu i dderbyn [bendith ei duwiol dad, a'r weddi, "Duw fondithio fy mhlen- tyn," oddiwrth ei thyner, garuaid(I bill: Nac yw," hi a sisi&lai rhyngddi a hi ei hun, nid y? yn ymddangos ddim oud fel pe buasai er doe," actetc yr oedd tair blyn- edd-ar-hugain wedi myned heibio er pan aherthodd Ithel a Mair Rhydderch eu humiin i'w gilydd. Ydyw, y inae'r gorphenol, fel hyn, yn ymrithio l'r moodwl, ambell waith, fel pe yn fodolaeth fyw a gwirioneddol. Fe ddichon fod gan athronwvr dysgedig eu deongliadtm cyfrin o hyn, ond ni pherthyn i'r adgof hwn onid gwneyd y darllenydd yn gydnabyddus a chyflwr meddwl Mair Rhydderch pan yn cael ei hun yn rhydiau'r afon," a'r canlyn- iadau o hyny, a gadael i bob un dynu ei gasgliad ei hun, yn ol fel y byddo fwyaf naturiol iddo. Y mM Mair yn canfod nnwaith eto y cartref bach dedwydd lie y treuliodd gyfnod boreuol ei gyrfa briodasol, a'r lie yr oedd cysur a Uawenydd iddi yn eiddo beunyddiol a helaeth; pan yr oedd serch ac ymroddiad priod hawddgaryn destyn edinygedd y fro; pan yr oedd plant yn lluosogi er llawenychu calonau a disgleirio aelwyd y rhieni ieuainc a serchtle. Yna y mae cyfnewidiad arafaidd, graddol, cynyddol, i'w deimlo yn treiddio trwy y cylch, a Mair yn cael rhybuddion yn awr ac yn y man nad oes iddi yma ddinas bar- haus." Hi a genfydd ellyll, gyda'i droed clwb a'i ewin fforchog, yn ymlusgo yn lladradaidd i'w paradwys dlos, ac o'r foment hono y mae hithau yn dyfod, fel yr oedd ei Gwaredwr wedi bod o'i blaen, yn wrtkrych bywyd gofidus a chynefin a dolur,yu llythjTenol felly, megis y tystiai mrnych gleisiau ar ei thyner gnawd, yn gyctal a'r "Poena loesau mawrion pam. lesmeiriai ei hensid dan gawodau o regfeydd yn lie bendithion, oernodion yn lie cusanau ac yn lie alawon hyfryd a difyrion coethedig, baldordd y meddwyn Y mae'r holl olygfeydd, hyd yn nod mewn maaylderoraneywirdeb II. graddau, yn myned heibio i'w meddwl y foment hon, ae y maent mor groyw ar ei chof a phe buasent oil yn cymeryd lie o ncwydd yn awr. Tdynt, y maent yn rnynsd, o ris iris, i lawr, i lawr, ac i lawr yn ngraddfa cym- deithM. Denant yn gynefin ag eisieu, a diflPyg cydymdeimlad, a chlefydon A holl awch danedd y lluchedenau," eh wedi Y Gwyn o Eifion yn ei "Elusen- garweh;" ac ig angau mewn amryfal ddull ac amryfal fodd. Gwelsant y naill ar ol y Hall o'u plant y-n cael eu cludo a'u dodi i orwedd, yn eiroh diadduro y plwyf, mewn beddau cyfbedin, heb byth i ddyiiodi eu gonveddfeydd gymaint a'r Gareg arw i'r ddwy lythyren, GQrfiodd rhyw anghelfyd(I laiv. Ac erbyn yr awr olaf hon, nid oes o'u tyaid plant wodi eu gadael onid yr loan y crybwyllasom cisoes am dano, ae am yr hwn y mae genym ychwaneg i'w gofuodi, a'i chwaer fach, Gaynor, ffafren y dyffryn, a hithau yn ddall! Er nad oedd loan, ar y pryd, amgen bachgenyn mewn oedran, yr oedd wedi cae) mwy o brofiad o'r byd a'i helbulon na llawer henafgwr a ymfalchiai mewn bod wedi treulio cenhedlacth yn ngwasanaetb ei wlad. Wedi bod enyd allan o r ystaiell symi a glanwedd lie y gorwoddai ei fam ar Ian lorddonen ddofn," efe a ddychwelodd cyn ei bod hi wedi sylwi ar ei absenoldeb, gan mor angerddol oedd y dyddordeb a gymerai hi yn y darlimleni meddyliol—y panorania- bywyd a ryglyddwyd i'r,ferch, y wyryf, y wraig, a'r fam. Ymruthrodi loan i'r ystafell gyda chyf- lymder a brwdfrydedd oedd hytrach yn am- heuthyn iddo ef, er nad oedd y bachgen mewnunmoddynunodymhereddsnrug a cli- gyweithas; eithr, yn wir, wrth naturiaeth yn gwbl fel arall, ac nid oodd fachgen yn y wlad fedrai fwynhau difyrweh diniweid yn fwy trwyadl nag ef, pm y gaila,?ti gael; ond byddai Tn gorfod ei aberthu yn f 'ye'h, er mwyn ei fam glaf oOOd bron wedi d.?o(l, a'i chwaer fach oedd yn gwbl ddall! Ond nid ydym yn eredu fod loan wedi sylweddoli na diraad y gwir ynghylch cyf- lwr ei fam, onide y buasai yn tcimlo'r priod- oldcb o liniaru ei orfoledd pan y daeth i mewn, yn lie gwacddi fel y gwnaeth "Hwre, malll t wplwch chi YlIla beth dd'ais i chi Te biff ydi o, oddiwrth Mrs Bowen, ac wedi cael 'i neud gen Mrs Bowen li hun o bwrpas i chi ifendio" Gyda. sigliad egwan ar y pen, fcl arwydd o anobaith, atebwyd yn llariaidd a melod- aidd gan Mrs Rhydderch, ae loan erbvn hyn yn ofni ei fod ef wedi bod yn rhy Jddiffrwyn yn ei orlawenydd: d.pv, 'nghariad i, y nine Mrs Bowen pl garedig droB ben! Yn wir, nid vyf yn meddwl y buaswn wedi byw cyhyd pc na buasai am ddaioni a eharedigrwj'dd cin gweinidog efen ylaid(l a'i wraig dduwiol, or mod i'n gwybod yn dda mai digon anhawdd yw id(IN;?t ffora(lio (Iiiii! Ond, y mae'r cwM bron ar ben bellach! Tyr'd yn nes atnf, 'mhlontyn i!" Yr oedd loan wedi llwyr ímwydm erbyn hyn; a chan ymwasgu fit crchwyn gwcly ei fam, efe a ofynodd yu ei fiuw Beda chi'n fcddwl, mam, wrth na fasecli wedi byw cylyd.- Tymii Mrs ?owen ei phlentyn yn lies-nes ati, gan ei wasgu yil ei mynwes, a gollwng oclienaid o ddyfnder ei clialon, a gwlyehu ei rtidd a deigryn mam, tra yn dywedyd mewn math o sibrwd tjTier "Pour little loan! Mae amaf ofn fy mod, wrth dreio pcidio dy frifo, trwy gadw'r gwir oddiwrtliyt, yrwan yn dy glwyfo yn dyfnach trwy wneud y cwbl yn hysbys ar un waith, a'th adael yn hollol ddibarotoad 0: na, na, na i" gwaeddai loan Rhydd- erch fel plentyn ar wallgoii, "peidi welt a sLtrad fel yna, mam Tydach obi ddim yn meddwl pob gair ydach chi'n ddcull r" I I Ydivyf, fy inab Y i- wyf yn teimlo fod fy awr olaf wedi d'ed! a sychodd y ,hgmu oeddynt yn gorchuddio gN?yn(?b y bachgen —cymysg ddagrau y fam a'r mab; ac wcdi selio ar ei wefus gusan fwy gwresog, fwy hirllaes, fwy pendifaddeu nag oedd arferol hyd y nod iddi hi, ychwanegodd: Mite eich gadael eich tli-dy dad, Gay- nor, it thithau-yn gwpan chwerw a chroes drom Ond nid yn gpllaint felly ag j'r oeddwn wedi arfer ofni gyda golwg arnat ti a dy chwaer: y mae rhy wbeth wedi sicrhau i mi y byddwoh chwi eich dau yn dcliogel am yr ychydig "amser torfynedig" sydd wedi ei osod "i ddyn ar j- ddaear," a bod eich dedwyddwcli tragwyddol chwi a minau wedi ei bwrcasu yn y nef. Ond yr wyf yn methu cael i-m math o dawelwch meddwl yn nghylch dy dad: Ti wyddost, loan, fy mod wedi arfer gweddio drosto, ddydd a nos, cr's blynyddoedd, Ond y mae'r Ddiod YB" fel lie wedi cael llwyr orucliatiaeth a!'110 Gwyddost, loan, mai y Ddiod sydd wedi distrywio dy dad: Gwyddai loan Rhydderch hyny yn rliy dda, er nas gallai ateb gair ar y pryd, ac aeth ei fam yn mlacn 11 Er hyny nis gallaf grodu ei fod wedi myned tu hwnt i bob gobaith am adforiad. Ond-y mae fj' nerth i yn pallu: rhaid i mi lonfddu." Cauodd ei llygaid, a chymunodd eienaid a Duw am euyd for. Agorodd ei llygaid yn drlisyfyd, a tlirodd ei gwyneb at ei bachgen, gan (Idywedyd: Paid a synryfeddll am y peth yr wyf ar fedr ei ddyweyd Yr wyf yn credu fyjilod uewyad gael ffafr gan Ysbrydoliaeth, a dat- guddiad o'r Nef fod genyt ti Genhadaeth ogoneddus i'w ellyflam,ni A wyt ti yna:- ac a wyt ti j'n clywed, loan ?" "Ydw, mam," atebai'r bachgen mewn llais dirgrynol, a'j brj'dor a'i ryfeddod yn cynyddu. "A!—purion. Gad i mi afael yn dy law. Ie, dyna hi!—Ydwj'f, loan, wedi cael ryw sicrwydd fod genyt ti genhadaeth fawr a phwysig i'w chyflawni, a 1, yny yn ddim llai nil. gwaredu ae adfer dy dad Tydi, a thi yn unig, yn llaw Duw.'sj'dd i lichub dy dad, a'i adferu o Sodom Meddwdod i Winllan yr Iesu a fu farw drosto. Dyna dy genhad- aeth A wnei di addaw ei chyflawni 'r O, mam Uefai yr hogyn tlj'chrjTiedig. Mae'n rhaid cael un gwell a mwy na mi!' Rhaid ebai Mrs Rhydderch "a thi a'i cei! Ti a gei holl nerth yr HWIl sydd yn 'Gymhorth hawdd ei gael mewn cyfvng- ùo1' A wnei di addaw ymdrcchu ? Os rho'i di i mi dy addewid yn awr, yr wyf yn foddlawn i farw! Fflachiodd rhyw danboidrwydd ysbrydol ar enaid y bachgen, a dywedai: "Dyma fi'n addo, mam Dyna fydd prif amcan fy mywyd o'r foment hon Y mae genyf ffydd yn mhenderfyniad fy mhlentyn a ffyddlondeb fy Nuw!" ebai :Mr8 Prydderch, liiewn llais isel, ond gobcithlawn. Ymddangosai megis yn huno drachefn am yspaid byr. Agorodd ei llygaid, a gwelai loan wen ddisglaer yn ymdaenu dros ei gwyneb gwelw, tra yr ychwanegai hithau Dyma'r diwedd wedi d'od, loan b,,i,eli 1 A wyt ti yna, machgen i P Prin yr wyf yn medru dy wel'd. Cofia fi at dy dad! Dywed wrtho fy mod yn ei garu hyd y foment olaf, ac wedi inaddeu pob peth iddo. Cusanodd Gaynor fach er mwyn ei mam. Druan o Gaynor! Drwg genyf na chaf ei gweled hi cyn ymadael! Ond, efallai mm dyna sydd orea !-Onid yw yn dywyll iawn, 'machgen i ?" "Nac ydyw," ebai loan, dan wylo yn ddis- taw, "mae yn oleuach na chyffredin. Wel- web chwi mo bolydrau yr haul yn dawnsio ar wydyr y ffenest, mor siriol a phe buasai'n ddiwrnod o haf! Na, fedraf fi ddim eu gweled," ebai hi. Ond, fy mab, 1 bendithion yr hon sydd ar ddarfod am dani a ddisgyna arnat.' A chona am dy genhartaetn—am ay aauewiu. lJY- wed wrth dy dad yr hyn oll a wyddost am Iesu." A chan bwyntio at ei modnvy briod- asol, ychwanegodd: Cofia roi y fodrwy yma iddo fel fy anrheg olaf i, ar y ddaear. Gofala am Gaynor, a chofia dygenhadaeth Un gusan arah-tin arall.-dyna Wol, I Iesu-lesu-wyt yn ddigon.'— Ydyw, ac yr wyf inau'n gwybod i sicrwydd nad oes neb a ddeil fy mnen' Ond fy anwyl Briod-Iesu;" TjTiodd y gwr dieithr ei gadaeh poced allan, a sychodd y chwys oer safai yn fotymau ar ei dalcen. Ceisiai gwr y ty chwythu ei drwyn ercuddio'r dagrau redent dros' ei ruddiau rhychiog, tra yr oedd y rlian fwyaf o'r gweddill o'r eWDlni yn wylo yn agored, a Gwladus a'i modryb, a Jane y foi-wyn, or's amser a'u harffedogau ar waith yn svehu eu llygaid, a chan fod Jane, ychydig cynt, wedi bod yn trafod y tegell, a pheth o'r parddu wedi glynu wrth ei 'ffedog, trosglwyddwyd hwnw i'w bochau cochion, g¡,n wneyd iddi ymddangos yn fwy tebyg i Indiad ar lwybr rhyfel nag i forwyn respectable mewn teulu parchus. Ar hvn daeth curiad ar y drws, ae wele r ddau aelod o'r ddirprwyaeth anfonwyd gan y gweithwyrjat MrLlewelyn yn d'od i fewn. "Prin mae eisieu gofyn i chwi ganlyniad eich cenadwri," ebe gwr y ty. "Mae eich | gwynebau yn dweyd ;mai ofer fu eich neges "Ie, Mr Lloyd, ofer fu," ebe Richard Thomas. Mac Mr Llewelyn fel y graig. Gwrthoda ildio dim, na clianiatau i'r dynion fynd yn ol ar yr hen delorau." "We1, y nefoedd a drugarhao wrtho ac wrthym ninau," ebe'r gweinidog yn ddifrifol. Ofniv-yf mai Bhvyddyn Newydd Ddu fydd hon i ganoedd o deuluoedd." "Poor Mr Llewelyn," (-be Gwladus dan ei hanadl, mae'n drueni am dano hefyd, hen greadur unig heb neb i agoil ei galon." I I Wel gyfeillion, dowch yma cto wythnos ihenc. Efallai erbyn hyny y bydd rhyw newydd gwell i'w gael. Cawn y pryd hwnw I orphan stori'r gwr dieithr, a chael un neu ddwy arall ati." Ac ar hyn ymwahanwyd. (l'w burhau),
[No title]
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
I YI). Ddydil ManTth. — Jtarehnad dawol mewn gwonith, ac ni *vnaed ond ychydig fuenes je y canpw y s yn is. AnLf oedd y farch.??(I mown blawd t.r, a'r prisiauj g3-ffr?.? yn i?; Nti.wd citrtreM braidd yn Gt,lw '?e'dl(,l am iudran'n aia godiad 0 l? y canpwys, ]Wuid yn daivel. LEnpwL, DdyiVl Gwener.—Gweiuth Calitoruia, 6s He i 6s Ole; eta gmmwyu, 5a 1 lie i UsOJ. Ceircli yudawd gWJU newydd, 2a 7c i Oc Indrawu eymj'sg goreu, IsJJoits^jo. Blawd j'n d.iwel, ac heb gyfnewidiad. CAERDYDD, Ddvdd SadwTn.—Yehydif; mcirn eymhariaeth oedd )"11 breseuol heddyw. Marchnad lanvaidd muvrn g'ù"cJiith Seisnig a tliramor. Prisiau indrawu a liaidd yn tuoddu i foil yn is. Dim eyf- newidi;id melm ceirch a ffa. CAERIXJVW, Dtlydd Saclwrn. Cyflcuwad gwcdilul o wenitli Sl'isiug, ond y fasuach yn afai, am brisiau yr wytlmos Haenorol. Indrawn, 3c i tie y chwartcr yu is, Oeirchyn ffafr y pryuwr. POSTFAKX, Ddydd Mawrth,-Dim ?yl.e.,idid yn y prisiau heddyw, Gwenith JS Ie i 3 7c y ?wmpt: h?dd, as ? i :M 6c; ccirch, ?s i _a ?e. Mas- nach yn araf. CASNEWYI D, Ddydd Jfercher.—Ychydig oedd yu breseuol lieddyw yu y laiclniad, a'r fasnach yn iyduu, Uwuiiitli yn farwaidd, a'r prisiau yn is Uiig y gwelwyd livvy erioed o'r blaen. (iweuith coch SeLsnig, 2fis i; eto, gwyn, 2Ss i 3Us. Galw di am ddefnyddiaii ymburtli anifeiliaid, aphrisiau in- drawn, liaidd, a clieirch, yn gadarn. GWAIR A GWELLT. LLVSDAIN, Ddydd lau.-Cyflenwitd cymodrol, a'r fa.macli yu araf. Trusiau Gwair goreu, 7.r)s l Ill's; eto, ad-iuddol,-t.>si 65s; glofcr goreu, SOs i 115s; eto, ail-raddol, i 7.5g; gwellt, 2S, i 4-is y llrtyth. AXIFEILIAID. SAT.FOKD, Dilyild .Vawrth. — Cyuhaliwyd mar- ehviad y Nadolig Ueddysv. Mwy o 17,cro w¡¡rthcg, er nad oeddyut o'r ansawd<l orou. Y f:i»nach In arai, a phris y matliaa goreu owld 7e. Y uifer ar- l'erol 0 ddefaid, a'r ia.suaeh )'11 Í<Lrw,ml<ll\1u hnt- iau diweddar. Llai o loi, a galw mwy bywiog, a'r prisia u yu well. Prisiau'rgwartheg, .">! e i 7c y pwys; defaid, 5ie i Sc; Hoi, Co i 7Jc. Yn y ffu-chn.td: liwartlic/, 45SU defaid, 2,f63; lloi, 207. LLUXUAIX, Ddydd Iau.—Cyflenwad mawr o wartheg, a'r fasuaoji yn bur ddi-fywyd. Ychydig o OfYll am thlefaid. am biUiau diweJdar. LIui yu ami, Prisiau Buchod godro, 15p i L9p yr Jan. Gwartheg, 4e i 4a 10c JT wyth bwys; delaid, .Js Gc i Ss tie: lloi, 2s Sc i 5s. Yn y farclmatl: 1,100: deflli<1, 3530; lloi, 50 moch, O, BiitinxuuAM, Ddydd Iau,-Cyflcuw,ul mawr 0 wartl1ch; yelly,lig o ddefaid. Cyflawndor o fuel). Y farclmad yn araf. Prisiau: Gwartheg, 3Jc i 7 e; defaid, oe i 71e y pwys; moch at helm, uti 0c i 0s Ue yr ugain pwys; eto at bore, Us So i 12s. CAEltLLlMX, lJdydd Iau.—Mwy o gyflc-nwado anifeiliaid, a'r prynwyr yn lluosoeaoh, a nm-y o ku-odrwydd i bryim. Er hyny nitl oedd modd codi y prisiau. ond gwerthwyd y stoe yu bur hwyr am y ff.?"r blacii. (jiOlh'¡:c:{: ro, yn euwedig ygo,e.. Nid oedd gwar- theg tcwion yn ci?l eu cyny? ar werth. Pri,.?,u Buchod gudro, 14pi22p; gwartheg evUoion loni 121?; hegr)l, 9p I 12p; U'vy'.Mi.?', 5p i 7p. DUIIUN, 'Ddydd hu, — Masnach d.h mesn gwartheg o'r inathau goreu )nwfydiog,yn ..rbnig anifeiliaid ar gyfer y Nadolig mathau ereill yu f,.w.i?(l. Plihtu: G?adl??g, 36s i 56a y c?, pwy,, defaid, 3e i 6,1 ? y pwys moch, 428 i 50s y can pwys. Yn yGwarth,g, 315ti defaid, 62ôù, CAS.VEWI'BD, Ddydd )fercher.-Cyt1enwad mawr. Prisiau: Gwartheg goreu, 6t c i 7c y PW)"; eto ail- raddol, 5¡e i tie; llvdnod, 7 e i ,7 e y pwys; mamogiaid, 5je i (je y pwy"; moch at hole, 10s 0c i lis yr u g ani pwys. CAERLLEO.V, Dyad Iau.—Cyflenwad bychan o geffylau oe<ld yn y fhir heddvw, ac yr oedd y fas- "aeh yn farwaidd iawu. Ni diluigosai y prisiau uurhyw gy'd t'newiihad rhagor y liair e'r blaen. Uwerthwy yr ychydig gellylau gwedd o'r math goreu yu rhwydd aia brisiiiu buddhaol, ond yr ocdd amryw o'r matllau is-r.uldol yn aroshebeu gwerthu. POSTFAHS Ddydd Mawrth.—Cyflenwad bychiin o wartheg. Cyflenwad gweddol o.ddefaid, a gwerth- iant llwyr. Lliiouag arfer. Prisiau Gwartheg, 6k i 7c y pwys; defaid, tic I 71c moch, 00s i 00s yr 20 pwys; moch at f:tcw:i, 0s6c i lis; eto, at bore, 10s i 1 is flc. CAEBDYDD (lioath), Ddydd Mawrth. Cyflen- wad eithriadol fawr o wartheg. Prisiau: Gwartheg goreu, 56 0c i 60s; eto, ail-raddol, 548 i áüs; eto, gwaelacli, 125 i 48s 0c y pwys llyduod goreu, Oc i 7c; ImiJllogiaitl, 6c i 6jc; moch at fac- wn, Us 6c i lOs; eto at bore, 10s 6c i lis 3c; hychsd, is He i St 6c yr ugain pwys. CIGOEDD. LWSDAIY, Ddydd Iau, Yr oedd cyflenwad mawr heddyw, a'r fasuadi yu hynod farwaidd. Prisiau: Beef, Is 8c i 4s prime Scotch, eto, 4s i 4s 2c; mutton, Is Gc i 4s; cig llo, 2s 6c i 4s 2c; pore mawr, 3a 6c 1 4B 0C; eto, byeh. 4s 8e i 4s 10c JT wyth bwys. GwP-SCSAlf, Ddydd Uun.— Hoc owld fawr y NadoJig, ac yr oedd llawer o anifciliad tew- jou yiid(li, a'r pryiiwyr )n (Im Iltioiiog. Prisiau Gwartheg, 7c i "ic y pwys; defaid, 7c l 10c; moch,at facwu. 10s i 12s yr ugain pwys; moch at bore, 12s 0c yr ugain pwys., GWLAN. BRADFORD, Ddydd Iau,-Y fasuadl heddyw yu gyfirediuol yn dawelaeh.. Daliai prisiau y gwlan Seisnig yn gadarn. Nid oedd mermo mor gadarn. Llai o fusnes mewn ednfedd, (.ond y mae y nydd- wyr mewn llawu gwaith, a'r prisiau yu gadarn, YMENYN. ConK, Ddydd au.-Ordina-y: Firsts, 119; seconds, 103s; thirds. 38s; fourths, 72s. Keje: thirds, — s; Fourths, 70s. Mild-cured firkiie: Superfine, 127s; flue, 116s; mild, 100s. Yn y farclmad: 151 firkins, 3 kegs, a 21 mild. CAWS. CASXEWYDD, Ddydd Mercher. — CyHettw.Mi mawr yn y farchnad heddyw. Prisiau: Caws eer- flili, 6)?, i 65s y C.'p??,y?3; Caerloyw, se.gl, 50s i 5(?,; r,(,i î: t ¿£î: [J.' 5üs; PWLLIIELI, Ddydd Yercher,-Ceirch, 158 Oc i 17s y peg; haidd, 10s i 12s ymenyn ffres, Is 3c i OsOcypwys; wyau, 10s yr 120; perehyll, 18 i 22s yr un; dofednod, 2s 4c l 3s 6c y cwpl; beef, 4c i 9c mutton, 6c i 11 p.-p ?ig Ilo, 4? i 8c pore, "c i 9c 3-?,?yu hallt, Is 2? i I i 3c. GWBKCSAM, Ddydd Iau.—Gwenith coch newydd, 48 i 4s 5c y 75 pwys; hen geirch, as ic i 4s Oc y i5 pwys ymenyn, Is ic i Is 5c y pwys; beef, 5c i 9c mutton, 6c i 9c pore, 7c i De cig llo, 7c i 9c; cig oen, 9c i 0c; dofednod, 3s Oe i 5s itc y cwpl; hwyaid, 4a 6,? i 6!? 4s tic i 6s 6c v cwpl; gwyddau, 10c y pwys; wyau, 8 i 9 am t. WYDDGBUO, Ddydd Mercher.—Gwenith coch, 8s 9c i 9s; haidd ttthadvd, 9s i 10s Oc hen geirch, 5s 6c i fe ymenyn, Is i Is 3c y pwys; wyau, 110 am Is pytatws, is Gc i 5s yr hobeo. HHUTHYN.—Ddvdd Liun.—Gwenith, Os i 9s 9c yr hob; haidd, Os ÍJc i 00s; ceirch, Os Oc i Os Oc ymenyn; ifves, Is 5c i 0s 0c. y pwys; wyau, 12 am Is dofednod, 3s fic i 4s 6c y cwpl hwyaid, 45 i 4s Go y cwpl ymenyn llestri, Os i Os Oe y pwys. ABEUTSTwrrn, Ddydd Liun.—Gwenith, 5s Ge i 6s y 65 pwys; haidd, 4s Oc i 4s 3c; ceirch gwyn newydd, J80C i as tic; du hen, as i 3s 3c y bwsiel; wyau, 10am swllt ymenyn: hallt, Is i Is Ie; fresh, 1 s 2e i Is 3e y pwys: dofednod, 3s tic i 4s tic y w-pl wi.)11,, 3s 6c i 4s; hwyaid, 48 Oc i 5s Od; pytatws, 25 Ge v canpwys; gwyddau, os i 7s. DINBYCH, Ddydd Mercher.—Gwenith, 9s Oe i Os Oc yr hob; haidd, is i 8s Ge JT hob; ceirch, 66 i is Oc yr hob. Pytatw, is ius, Ymenyn ffreg, Js 5c i Is 6c y pwys; eto, y llestri bach, 1. 2ici Isoc y pwys; eto, mawr, Is lie i Is 2c y pwys; leir, o 48 I 4s 63 y cwpl; hwyaid, o 48 9c I 5s Oe "IT cwpl; wvau, 9 i 10 am Ifi. Blawd ceirch, 2ie y pwys. Biff, o Cc i 9c y pwys; veal, Cc i Sc y pwys; mutton, o 7c i 8c y PAe; lamb, 7c i 8c y pwys; pore, o 7c i 8c y pwys. awid(lau, S? i 9c y pwys; tm-ciod, 9c i 10c y pwys. %-crthai ff. o 10. I t,d, i), i loc y p,I ?l? i 14?. 11 s hob hen ffa, 13s i 14s, LLANHWST.—Ddydd Mawrth.-Yr oedd cynull- lad da yn y farchnad heddyw, a gwnaed masnach fvwio". Prisiau: Haidd, 10s i 10s 6c yr 147 pwys ceirch, is tic i 8s 0c yr 105 pwys; ymcuyn ffres, Is Ie i Is 3e y pwys; wyau, 10 I 12 am Is; dofednod, 0s 0c 1 0s 0c y cwpl; hwyaid, Os Oe i Os 0c • 'y perchyU. oo? i OOs yr un; blawd e?irh, 40s i 41s S 232 pwys; pytatw, 5s i,6s yr 124 pwys.
Advertising
Advertising
Cite
Share
I I GOFYNWCH AM HUGHES'S BLOOD PILLS EDRYCHWCH YN FANWL AR BOB BOX A byddweh jn SlCR na byddwoh yn cael eich twyllo, a GWELWCH ¡"od y TRADE MARK sef (Liun CALOX) ar bob Blweh. Y mae uu- rhyw Pills a gynygir yn ei 110 yn Ddyuwarediiul a Thwyll "I ?'; AC NID YDYNT YR IAWN BELENAIT, ac ni chjuwysant yr un rhinweddau a HUGHES'S BLOOD PILLS. OOCHELWCH Bersonau anonest y rhai a ymostyngent mor isel nes ymgeisio twyllo trwy werthu PiUs diwerth yn lie y rhai Pur. Y mae y RHYBUOD hwn yn ddylcdus i'r Cyhocdd cr ea hamddiifyiiiad, er mwyn iddynt Ricrliau y Pills gwirioneddol, ac fel y galloRt "helyd y maanaohdai hyny lie y mae twyll yn cael ei ymarfer. GOFYNWCH am IIUGHES'S BLOOD PILLS a Liun Calon ar bob blwch. G wrthod« weh bob peth arall. GWAED DRWG. OCURVT WAED DRWG. OCURVY IROEN (TLEFYDAr. V>OEN PEN. ?ROEN GLEFYDAU. POEN PEN. AFU DDRWG. TVFFYG TRAUL. FU DDRWG IFFYG TRAUL NERVOUSNESS. I~I WYJIEGON. NERVOUSNESS. GWYNEGON BILIOUSNESS, /^ILEFYDAU ARENAI BILIOUSNESS. ?LEFYDAU ARENAU, oz Y maent yn iachau pan bydd pobpcth arall yn methu. He'o oedi danfoner am Box o "Hughes's Blood Pills" gyda Liun Calon ar y Label. Pcidiwch cymeryd dim arall. Ar werth am Is lie, 2s ge, 4s 6c. Gyda'r Post am 18 3c, 2s lie, 4s 9c oddiwrth y Perchenog, JACOB HUGHES, MANUFACTURING CHEMIST, PENAHTH. NO CHARGE WHATEY^ I HEREBY UNDERTAKE TO REWARD JOHN SMITH, AND YOU, AND EVERY OTHER READER OF THE GENEDL GTMREIG, BY GIVING AWAY GRATIS, FREELY AND UNRESERVEDLY DURUM- TH« "e.tf,,?d, HANDSOMB A?m AthNe COLD LONG GUAMD OR NECK CHAIN. This Ch.i. is a Murvel of Wortmimship, made -d fin- ::Îis Highest Style, Strong and Serviceable, and a most Desirable and Attractive Spoamen of the Jeweller's Art. ?e Gu?d is ?IfrY U?t?ES ? Length, with .g 8-'vel co.?l,,te, and onbiks ;'4jtiK1vL;Kfle1Ia:: i= the Guard gives an UNUSUALLY BRILLIANT EFFECT which is not surpassed by Bod Gold CI\aÍm COSTING ?K) each -d upward& I am presenting this Valuable Free Gift to all who during the next ? en Days send applications for my lu trated 1rim LLt and intcnX becoming lu-chawrs of some Article no matter how small. The chain is Rent along with the Catalogue (Gratis), and I w&nt it to I"* the means f placing tili. M-??ll.- B-k ¡ 11.71noet'vl:m :rI: I Ð; in ?di Goods is so great that ;everyone ought to t:e Advantages they are ahlo to effect by "cndin" their order direct to me, as no Ordinary Rd,Üler can po?ibly Rli at anything nAr my P?«. I ?\T; THE LARGEST SALE OF 'VAI?,l??s AND ,TE,iJT IN THE WORLD. MY WATCHES ARE WORN BY MORE THAN A MILLION PEOPLE. I ban had to enlarge my Factory, and we are frequen21 I orkrarhnnaory to a;h "Ördu: all ,a& o f the World. The Wonder Watch at 78 6d Splendid Chains from 18; The Hndsome Log AURANIAN GOLD GUARD which I premnt free may be worn in several waye u for inst?nce (1) A ulg (-ard, round the n?i; (2) A Double Albert from pocket to pocket; P) A Single Albert with four or si* chains; (4) A Necklet for a lad". A little manipulation is all that is required to carry out these changes. I will give one of these Splendid Guards to every Reader sending an application for a Catalogue within Ten Days from this date. THE CHAIN IS OlVEY ABSOLUTELY WITHOUT .urY CHABOB TO TOU WHATEVER.—H. SAmuEL, Lever Watch Manufacturer, 97, 99, and 101, Market Street; and 1 and 3, Marsden Square, Manchester, i'.S.—WriteyourNameandFull Addrese, clearly, and send for Cost of Catalogue, Eipensesof Packing, and Postage of the Free Gùt-Nine stamps. Dunt 8f11d from curiimty only, unle*» you tire likely to bccoma a purchaxer. S- y liwy 18(J8. Coi phorwyd 1868 CYMDE1THAS ADEILADU BAR- HAUL baauok AC ARVON.; KwvHUFA PLAS LLWYD, BANGOR LLYWYDD HBNADUR JOHi* hVAN ROBERTS, BANGOR. Rueive Futd, BNtB (yn cymyddu ye Oyn?do! Cyfu.BMD?a.JBlOyrnn | Cvfranau eieiU, 5s yn y mis ac ?!I????) echod. 1 J "s(,c y y r..o, Hhoddir Lenthig tr?a ar ei< do Prydle? Cen Rydd-ddaiiadol(i'w had-rialti t'WY;dahsd&u misoll i-m 5, 10, 15. u, a 20 mlynedd MANTEISION. ? Hfrmidalwyr. 1. He ?Mte'Hol a dyogel i roddi a» M .I'M M [t?D*. 2. Lie hwylus i'w CM! yn ol ar cnthyw tdee ty ebdt:nief:nD Iulr ul1rhyw:ade¡ I ?'ftt?ycMy. 1. Uigonead o uian at alwad b t am 2. Ad-dalladau misol rteyml 3 Costau cyfreitbiol cymcdrol (ttwy drefnii dui asuldnol). 4. Ych?negir yr Arian PtyniMtt AT, M nig !.ymr ODDiwRTH, yr AnM Beathyg lyni. r ODDIwEpTom b' l?sues .i?d' ■"«'»«>. ? dull mwyaf cyfrinacboL 6. RhwyddiMb  gMo y ?rtff? ar unthy, °, & byny yn ddigbd. Am fMyiicn vm?fyner Alr YN?ifa.?.t JR ROBERT HUGHES. Jo& Pia Llwyd. Bangor. JOHN fel. ti A V I E S, U TEGID HOUSE, COLWYN BAT. Town-crier, Bill-poster, and distributor under the Local Board. Member of the United Kingdom Billposter association.
CANOLBRIS YR YD. I
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
CANOLBRIS YR YD. I Cvhoeddwyd yr adroddiad canlynol f?nFwrdd Masnach yu <bmgos y swm a werthwyd a chy- {i?talead pri6MU Prydeinig, am yr WJ!h08 yn iiD. 37:- 1 diweddu Rhag, 10, 1892, yn.uno1 a 45a46Vtctona, Y swm a I werthwyd. I Caaolbris. Qr*. Bus. I s, c. G?,.ith I 53,11; 1 :2G 10 H.?dd 1 M3,8C6 7 I 25 1 C?-ch 1?2 2 | 17 4 Dengys y tahl canlynol yr adroddiad am yr 1 wythuosau cyferbyniol yn y blynyddoedd o 18bo Y swtn a werth"yJ. b;olbriø, I j ^Qirenith.! H?idd. C?,i,&. Haidd. Ctirch !Q«. BUS.! tfw.Bus.Ore. Bus. ». c. I s. c, .,e, 188865,06-3 0| 9.S58 4 30 10 27 1 IB 10 1689 91,222 17 2: 4! 1') 17 11 l(N0.79'.7MS'Hl'.(r?<??Mt4 3?2'?6 ?71? 1891:I 80,611 1,2»,115  4 37 10 30 1121 ? ?tt.