Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

PWY DDI^ODD HELI?:

News
Cite
Share

PWY DDI^ODD HELI?: [GAN J. R. PRICHARD, PORTH- I MADOG.] ) I Addew? wrth fy ngnyfaiU John Law- rence na wn.? byth gyhoe? y digwydd- iadau rhyfedd a gymerodd Ie aynyddau lawer 3 n ol j-n ei hanes. Mae yr addewid wedi ei chadw am .mMi ?? ?h nidd?we?? air wrth neb ond yn &wr, ar ol taer erfyniad, ,,ii ?i g..i.taci i torodd y eyfan, )-r hj-n a wnaf mor fyr a doaU.udwy ng Y llIae £ u-u. Yr Ty< yn C()f"  dda yr fi!  ? gy?f. ?r o.dd? i yn  ?ddeutu uu ? hugain o ,I ac yn? y?yd? <t,?..???ddvn h?ach. Pan jn fa_(': anfonwyd fi i Llundain i swyddta v lrlTn clerc a threulias jawer bI wyJdyn Ino ond yr od yr oriau maith a'r awyr afih yn effeithio ar fy iechyd; a ph(?nder- f £ &, pe cawn ,.iih, y dych- Iwll dr- chtfnS 63m-. Un diwrnodgvreais b s- bysiad yn un 0 bapyrau dyddiol Llundain, Jd ar un o'r enw John Lawrence ClSIOU g" ieuanc mOOrus i gymeryd goM s)v,),,ldiia borthynol i chwarel oedd yn y Sy!'|\d yrhonoeddefynberchenogi. 6,.L?fodylle U agos i fv hen gartref, ?b?. yr hysbys- ?ad, a daeth gai nfuali yn ol yn dcrbyn fy ?wasanaeth" Wedi cael pob dymuniad da gaii fy hen feistriaid a ckymenad .?? <-??- Sadewais Y brif ddinas un diwrnod yn y boreu, ac erbyn yr hwyr yr oeddwn yn gysurus mewn palasdy ar lanau tir Lleyn. Derbyniwvd fi yn wresog gan fy meistr nowydd, a boddhawyd fi yn fawr pan y dy- wedodd fy mod i gymeryd fy mhreswylfod eydag ef yn ei dy. Ehedai ? ?mscr yn gynym. Yr oeddn?-n yn faleh iawn o'm lie. Wedi gorplien fy ngwaith byddai fy meistr a minau yn treulio 11awer o amser gyda'n gilydd; ac aetli y gyf- eillach rhyngom yn nes nil. gwas a meistr —aethoin yn ffrindiau calon. Brodor or Alban ydoedd, ond wedi byw yn Nghymru yn agos i ddeng mljTiedd; ac yn ystod yr amser yna yr oedd wedi meistrioli yr iaith, a gallai siarad y Gymraeg yn rliwydd. Y r oedd y chwarel yn talu yn dcta iddo, a phen- derfynai dreulio gweddill ei oes yn Llan- fjTior. Cycerai lawer o ddyddordeb yn mu- g)'lchiaduuygymydogaeth,gangeisiogwneyd ei hun yn gartrefol gyda phohl yr ardal. Yr oedd ei dy yn hardd so yn llawn o bob cysur, ond yn rhyfedd yr oedd y cj'.sur mwyaf a'r dodrefnyn pwysicaf ar ol. Yr oedd wedi cyrhaedd yr oedran hwnw pryd y rhyfeddai gwragedd y fro na fuasai yn cymeryd iddo ei hun gydymaith bywyd, a theimlai yntau ei hun yn llithro yn gjTiym i dir henlancyddiaeth. Treuliodd nynydd- oedd boreu eioes yn dra gwahanol i'r cyffredin o bobl ieuainc ni chlywid iddo erioed gad\v cwmni lodes lan er fod amryw yn yr ardal at ei alw. Derbyniai lawer o'ifywoliaethoddi- wrth fasnach oedd yn ei borchen yn un o drefydd mawr Lloegr ond hoffai fyw yn Nghymru yn dawel rhwng y bryiiiau, gan ymbleseru yn nghwmni ei enwair a'i wn. Byddai dal eog yn yr afon yn ei foddloni yn fwy na chwmni rhianod harddaf y wlad. Yn fy meddwl i, gwendid mawr yn ei gym- eriad oedd hyn, ond yr oodd nodweddion eraill yn perthyn iddo yn gorbwyso oi holl ddiffygion. Yr oedd bachgen yn Llanfynor o'r enw Wil Tomos, a fyddai yn dilyn fy meistr pan y byddai yn myn'd allan i bysgota. Bachgen rhyfedd oedd Wil. Unwaith y bu erioed oddicartref, yr adeg yr aeth Ysgol Sul y capel yr oodd yn perthyn iddi am drip" yn yr haf. Yr oedd Wil yn dra anwybodus. Methai ei rieni a'i ddenu i fyn'd i'r ysgol pan yn hogyn, byddai yn well gan Wil fyn'd i ddal pysgod yn y fFrwd neu chwilio am ddeunydd ffon yn y winllan. Ond er ei feiau a'i anwybodaeth yr oedd yn fachgen ffyddlawn ac yn hoff o fy meistr, fel y can- fyddir ymhellach ymlaen yn yr hanes. Un noswaith wedi i mi orphen fy ngwaith, ac, fel arforol, ymneillduo i gwmni fy meistr, parodd i mi eryn syndod pan y dywedodd ei fod unwaith wedi bod mown cariad: ond yr oedd hyny wedi cyinoryd lie pan yr oedd yn blentyn, ac yr oedd bron ag anjhofio y cyfan. Pwysais amo i arirodd yr hazes, a declireuodd drwy ddweyd,— Fel y gwyddoch, yr oeddwn yn byw yn yr Ysgotland, ar lan un o'r llynau pryd- ferthaf eydd yn y wlad. Yn agos at ein ty ni yr oedd palasdy hardd, lie trigai gweddw d 'i hunig ferch. Ei henw oodd Helen McDonald. Yr oedd Helen yu bum' mlwydd yn iau na mi ond gan mai hi oodd yr unig blentyn yn y gymydogaeth a hoffai fy mam i mi gymdeithasu a hi, byddem yn am! iawn gyda'n gilydd, a rhaid i mi gyf- addef fod rhyw gariad plontynaidd rhyng- om. Ein hoff blesor fyddai chwareu ar hyd glan y llyn, am y goreu i daflu ceryg a lithrai hwyaf ar ei wyneb heb suddo. Yr oedd genyf gwch. a theimlwn fy hun yn bur bwysig pan y cawn rwyfo Helen allan ar y b-ysi g F#1 pob bachgen, teimlwn lawer o bwysigrwydd yn perthyn i mi. Yr oedd fy mam widi fy rhybuddio i fod yn ofalus iawn o Helen, oberwydd yr oedd yn werth- fawr yn ei golwg ac os digwydJlli rhy w- beth iddi, dj-wedodd y byddai yn sior o fvn'd a'r cwch oddiarnaf, ac na chawn byth fyn'd ag .Helen allan drachefn. Gellwch feddwlmor ofalus o dan yr amgylchiadau oeddwn ohoni. Un noswaith, tra yr oeddym yn chwarou ar lan y llyn, daeth cwch i'r golwg, ac ynddo yr oedd dyn a dynes. Ehwyfasant atom, a gwahoddisant ni i'r cwch. Tr oedd y ddau yn edrych mor gar-: edig fel na ddarfu i ni betruso am foment. Rhwyfwyd ni am amser oddiwrth y lan, a svlwais fod y wraig yn cymeryd dyddordeb neillduol yn Helen c-anwolai ei dillad a lliw prydferth ei gwallt, a rhoddodd iddi gyf- lawnder o felusion. Wedi cael ein rhwyfo 0 amgylch am amsor erfyniais am gael ]nyn'd admf gan ei bod yn dechreu ty- wyllu. Dychwelwyd yn ddiymdroi, ond yr oeddym wedi myn'd y'mhell i'r llyn, fel yr oedd yn dywyll iawn erbyn cyrhaedd at y fan oedd i ni lanio. Wedi cyrhaedd man neillduol gwelwn ddyn yn ein disgwyl, a dywedodd wrthyf fod fy mam mewn pryder j am danaf a'i bod twedi ei anfon ef i fy ughyrchu gartref. Dywododd wrth y gwr j oeda yn j ewch am rwyfo Helen gartref, gan y byddai yn gynt iddi na dod gyda ni. Nid ooddjgenyf amheuaeth o'r bobl, oherwydd yr ooddynt mor foneddigaidd a charedig. Ffarweliais a Helen, a dilynain y gwr dieithr at fy nghartref. Ymddangoimi ei fod mewn BTTSurdeb mawr. Dywedodd wrthyf am eofio dweyd wrth fy mam fad Hdenwedi. Me! ei danfon gartref yn ddyogel. Cyt?rf? f T mam fi wrth y drw., a cheryddodd fi am IA allan mor h*yr, a gofynodd am Helen. Attcbaia hi fel y cyfarwyddwyd fi pan 1 gwr di?hr. van groda fy bun f rZHe ? een nerbyn hyn yn ddyorl artrof AdroddaM wrth fy n?m ua fodd y '?'?' '?? mor hwyr, ond ?u?ni? ?1 M y dyn dieithr wedi dweyd wrthyf ei fod wedi cacl ei anfon .?i i ? rwain gartref, gwelwn r bod yn ?nommwyth, a dywedodd w.Md hi yr un ? dieithr. ?.  fyn'd i'w gwelyau dyms goLf^ gartref HeC yn ymofyn am dani,  n?r ,dd y dychr pan yr adrodda?8 ei bod ?di dychwelyd prtref yn y cwch. ??d y gweision a'r morwynion: yn Sr?r o?ddyr hoU ardal we& CY'ffroi. ?dd' ycymTdogion aUangydaIan?mau. ond nid oedd hanM am elon fach. ? Chwil- iwyd glanau y Um ,r g«^«rig gyf^os^a llefwn inau yn uchel am dan). ed dyli" weithiau fy mod yn ei chb? yn arob, ond vr oedd y gwynt mor gryf M y boddid pob —edd. Ar (I y cymydogion allan hyd T wawr, a daeth amryw o heddgeidwaid I "'Deyd pob ymchwiliad, ond er g?eydhyny yn Y mood mwyaf trw yadl nid oedd hanes o Helen i'w gMl. HYrno^dd &am yn yb?cdi?hf?. ?.?discwrl yn haU8 am ,ly ,hw,, ^eth^s, ond ni chlywyd dim am dam. «^dwn i, er yn ieuanc, yn teimlo i'r b^^yylais lawer, a cheryddaM fy hun am ei gadael yn ngofr.1 yr estrom?d. MM, I'i g-af1f\1 yn ngoft.l yr c"troni:Lid. Mac I blyuyddoedd lawer wedi myn'd heibio er hyny. Mac fy intsin yn huno yn dawel yn niynwent y plwyf, ac yr wyf finau wcdi eyr- haedd oedran helaeth, ac er fod pob ymdreeh wodi ei wneyd ni chlywaig byth air na hanes am Helen. Mae mam Helen eto yn fyw, wedi dal trwy yr hall brofedigaeth, ac yn I dis<"vyl dychweliad ei inercli gymamt bron a'Htoreu cj-ntaf wedi iddi ei eholu. Bbyfeddais I?wor wrth -nlilv nr h?ps fy MNstr, a gofyt?'s iddo •'Oes genych ryw feddwl betl? ddi tjwyddodd i'r eneth Ehoddwn fy hol. l "N?c oes," atobM. "Rhoddwn fY holl eiddo am gael gwybod; ac yr wyf wedi gwneyd pob ymdrceh i gael rhyw wybod- aeih am dani, a byddaf yn barhaus yn disgwyl civ wed am ci dychwcliaa. Mentrais i awgrymu fod y cwch wedi suddo. Chwarddodd am fy mlien: yr oedd dynion wedi bod am dflyddialJ yn treillio y gwaelod. Nis gallaf wcFd i ba amcan y cymerwyd yr eneth ymaith. Y mae eiddo mawr yn d'odiddi wodi marwolaeth ei mam, ond os na clieir hyd iddi y mae y cyfan yn myn'd i blant masnaehydd yn Glasgow. "Tybed," awgrymai, "fod y gwr hwn wedi cynllunio i'w ehymcryd ymaith." Trodd arnaf yn frysiog. Nid ydych yn adnabod John Dennit ¡ -y dyn gsreu sydd yn Glasgow. Ni welats ) neb erioed yn teimlo mwy nag y darfu et pan gollodd yr eneth; a gwnaeth bob ymdreeh i gael hyd iddi, a byddaf yn drrbyn llythyrau oddiwrtho yn anil yn dwpyd ci fod yn parliau i wneyd ymchwiliad." Rhyfeddais lawev wrth feddwl am y dirgelweh rhyfedd oedd yn perthyn i'r hrmcs. I II. Yr oedd bl wyddy n wedi myn'd lieibio er pan y deuais i Llanfynor, a rhyfeddwn mor gyf- lym yr oecl(I yratUscrwedi ehedeg. L n boreu derbyniodd fy meistr lythyr oddiwrth John Dermit o Glasgow yn derbjni ei wahoddiad i dd'od atom i dreulio ychydig ddyddiau. Awgrymai y byddai ei feroh hynaf yn d'od gydag ef i gadw ei gwmni, Yr oeddwn yn Hawn disgwyliad am danynt, oherwydd byddai rhyw newydd-deb yn ein dull arfeiol o fyw trwy gael dieithriaid yn y ty, ac uii yn lodes ieuanc. Dychmygais fel y byddai ystafelloeild y ty yn cael en bywiogi gan ei llais; a'r bywyd unig oeddym yn ei dreulio yn cael ei sirioli ganddi. Gorchym- ynodd fy meistr i mi fyn'd gyda'r eerbyd i'r orsaf i'w cyfarfod. Pan ar y ffordd cyfar- fyddais a Wil Tomos yn edrych yn brndd iawn. • Ilelo, Wil, beth ydi'r mater,. gofynais, gan stopio y eerbyd. Dim byd neillduol," atebai. Yr wyt yn edrych yn ddigalon, Wil, mae yn rhaid fod rbywbeth yn dy boeni, meddwn. Yr ydw i wedi elywad fod pobl ddiarth yn d'od i'r Mas, ac fod un yn ferch ifanc, ac y bydd meistar hefo hi o hyd, lie yr anghof- ith yr hen Wil." Ceisiais ei gysuro trwy ddweyd nad oedd perygl i hyny gymeryd lie. Ond atebai Wil, Os priodith meistar y ledi yr ydw i 3-11 wr na clia i ddim myn'd gyda fo i bysgota; fe fyddlii yn siwr o gymeryd fy lie." Anmhosibl oedd cysuro Wil, ac yr oedd yn rhaid ei adael yn ei drallod. Yn wir, yr oedd 8ylwadaii Wil wedi deffroi mciddyliau rhyfedd jTiof finau. Beth, tybed, os cymerai meistr y foneddiges hon yn wraig ? P'le byddwn i r Byddai yn rhaid i mi adael y ty, ac ni chawn fod at fy rliyddid yno fd o'r blaen, a byddai yn rhaid i mi fyw arlai o gymdeithas fy meistr. Cyrhaeddais yr orsaf fel y daetli y trin i mewn. Gwelwn wr mewn oed a mercli ieuane hardd yn disgyn. Cymerai yr eneth ofal neillduol o'r hen wr: a phan y cytiwynais fy hun iddynfc, holodd fi yn fiinwl oedd y eerbyd yn ddiogel a'r eeffyl yn un tawel. Wodicaelatobiadcadunihaol, esgyn- odd y ddau i'r eerbyd, a chyflymasom at y tj. Yr oedd y ddau am y goreu yn fy holi. Sut oedd fy meistr ■ Beth lyddai yn ei wneyd ? Pwy oedd yn byw gydag ef? Holai Miss Dermit beth gawsai ei wneyd yn ystod ei hymweliad, Atebais iddi fod genyf gweu y gallai rwyfo ynddo ar y mor. Yr oedd yn faleh o glywed hyn, a dywedai ei bod yn gallu l'hwyfo yn ddlt. Wedi nesau at y ti-, gwelwm Wil ar y nbrdd ond pan welodd y eerbyd, neidiodd i ben y wal ac o'r golwg. Sylwais pan yn pasio y Ufcyu y difianodd, ci fod yn craffu arnom trwy y ( gwrych, a meddyliwn fy mod yn ei wel'd yn can ei del wrn arnom wrth i ni fyn'd heibio. Daeth fy meistr i'n eyfarfod wrth y ty, a derbyniodd y ddau ddyeithr gyda phob gwresogrwydd. Deallais nad oecld),tt yn bwriadu aros ond am ychydig ddyddiau. Yr oedd rhywbeth yn rhyfedd clywe.l lleisiau estronol yn y ty, wedi arfer byw mewn dull mor dawel. Ychydig o waith wnaed genyf yn ystod eu hymweliad; gal- wyd amaf i rwyfo Miss Dermit yn y ewch, nou ei dilyn yn y eerbyd trwy y wlad lJryd- ferth oodd o amgylch. Ni wnai fy mcistr ond yehydig sylw ohoni, byddai yn barhaus yn nghymdeithas yr hen wr, a gwyddwn yn dda mai cynllunio yr oeddynt ryw ddull newydd i gael hyd i'r cncth golledig. Yr Zd7 Miss Dermit a minnah yn barhaus ? n nghymdeithas ein gilydd, ac yn naturiol syrthiais mewn dwfn gariad a hi. Yr oedd yn oneth ddymunol lie yn lodes wrth fy modd. Ceisiais beidio g^wnoud yr un ar- ddangosiad o fy nheinilad. Yr oedd hi yn ferch i fasnachydd cyfoethog, a minnau yn ddim ond clerc gwledig. Ar adegau credwn ei bod hithau yn fy lioffi: a phan ddychmyg- wn word arwyddion o hyn, ai fy nghaloll ar dan. Prydnawn un diwrnod cyn i'r 'eitliiiaid ym&lacl, yr c ddwn yn fy 'y If? pan y clywn swn pobl yn rhedeg ae yn 8iarad ?m, gyffrous. Brysiais allan, 8 gcfynais beth Vd y mater ? Atebwyd fi fod rhywun wedi boddi vn ymyl y lan, Rhedais fel -effl b(d'l* l n !I 'a ?,ddgwyddidwdni dyn g,,yllttyyd,,Yh,? mai fy ngeneth anwyl oedd, gan iddi ddweyd wrthyf ei bod yn bwriadu myn'd allan yn y cwch. Wedi cyrhaedd glan y dwfr gwelwn gwch yn cael ei rwyfo at y lan gan Wil Tomos, fy meistr yn eistedd ynddo yn welw iawn ac yn cynal Miss Dermit, yr hon edrychai fel marw. Rhwyfai Wil yn brysur gan edrych yn bwysig ry- feddol, a deaUsis mai mewn llewyg yr oedd Miss Dermit. Yr oedd cymaint o bobl wedi ymgasglu o amgylch glan y dwfr fel yr oedd yn amhossibi cael manylion o beth oedd wedi digwydd. Cariwyd Miss Dermit i'r ty, a phrysurodd fy meistr i'w ystafell i gyf- newid ei ddillad, o herwydd yr oedd yn wlyb trwyddo. Dilynais ef, ac adroddodd yr helynt. "Yr ueddwn gyda'r gweision yn y cae sydd wrth lan y mor yn eu cynoithwyo i godi yr yd i ben y llwyth, pan dynodd un o honynt fy sylw at gwch oedd ar y dwfr heb neb ynddo. Prysurais at y Ian, a gwelwn rywun yn ymladd i gadw ar y gwyneb. Gwaeddais fod cynorthwy wrth law. Gwelwn y perygl, ac er fy mod yn llawn ehwys men- trais i r dwfr. Yn fy mhrysurdeb nid oeddwn wedi ystyried y pellder o'r lan at y person anffodus, a theimlwn fy hun yn gwanhau. Penderfynais achub y person tra byddai nerth ynof. Cyrhaoddais y fan fol yr oedd yn suddo, a chanfyddais mai Miss Dermit oedd. Gafaelais yn dynn juddi, ond yr oeddwn yn rhy lesg, a theimlwn ei phwysau yn fy nhynu i lawr ei- fy ngwaethaf. Collais bob gwybodaeth o honof fy hun, hyd nes y deffrowya fi gan law yn ymafael yn fy ngwallt a llais yn gwaeddi- Ffei honoch, meistar. Dyma'r tro crn- taf erioed i mi eich gwel'd gyia inerch ifanc. Ond beth ydych yn wneyd gyda hi yn y dwfr P "Llais Wil oedd, a deffrois o'm llewyg. Ymoflais yn dynn yn fy mraich, a thrwy gy- northwy Wil cafwyd m ein dau i'r awch." Fe fu agos i chi a boddi mistar," dywed- ai Wil, "Iwc fy mod wedi eich gwel'd, Peidiwch byth a myn'dhefo merchedifainc etc. ne fe fyldwcli "yn siwi- o foddi, ac ni fydd Wil ileii achtib. Yn wir byddai y ddau ohonom yn sicr o foddi onibae am Wil. Yr oedd yn digwydd bod yn pysgota wrth y Graig M en, pOll Y gwelodd rywbntli arydwfr, a chyrhaeddodl ni mewn pryd." Gwellhaodd Miss Dermit yn gS-fljTn, ond, yr oodd wedi cael braw anghyffredin. x r oedd ei dioleliiadau mor gynes i fy meistr am achub ei bywyd, nes teimlwn yn ddig na fuaswn i wedi gwneyd hyny yn ei le. Cafodd Wil dal da, ohcrwydd onibai am dano ef byddai y ddllu y sicr o fod wedi boddi. Digwyddodd JT anffawd trwy i Miss Dermit ymgjTliaedd am rywbetli yn y dwfr a phwj-so gormod ar un oclir i'r cwch n--s iddi syrtliio i'r dwfr. Yn fuan ar ol y dygwyddiad hwn bu yn rhaid i'u hyniwelwyr ymadael. Teimlwn yn bur bruddaidd wrth feddwl fod Miss Dermit yn myn'd i ffwrdd, ond penderfynais na chai yr un weitlmd, geii)-f fradychu fy nheim- ladau tuagati. Ffarweliodd yngjmes ami, a gwahoddod.l fi i'w elurtref os deuwn byth i'r Ysgotland. Atebais mai dyma yr haf diweddaf y cawn byth ei gweled, acewyllys- iais iddi bob ditioiii. Ychydig feddyhais ar y pryd y byddwii yn ei chyuideithas dra- chpfn cyn bo liir. Y diwrnod wedi iddynt ymadae1 cymcr- wyd fy meistr yn ddifrifol o wael. Gulwyd V meddyg i mewn, a dywedai ei fod wedi cael anwjrd trwm trwy fyn'd i'r dwfr ac yntau jm llawn chwys y diwrnod yr ac-iub- oid fywyd Miss Dcrmit. Sicrhai y meddy g wrthyf y byddai yn iMh cyn pMiyohydig ddyddiau, end aeth yn waeth ac i gytlwr pcryglus iawn. Bu yn ei weIr am wyth- nosau lawer, a phan yr oedd ) n alluogi godi yr OOtId mewn gwendid mawr. Parodd y gwendid yma gymaint o bryder i'r llIeddyg fel y gorchymynodd y b),ddiii yn rhaiù iùdo fyn'd i hinsawdd gviie. i dreulio misoedd y gauat. Safai fy meistr yn gryf yn Mbyn. ond ar fy nhaer erfj-niad i a'r meddyg cyd- syniodd i fvn'd; a bu'r prysurdeb mwyaf yn y plas am ddyddiau lawer yn gwneyd parot- oadau ar gyfer ei daith. Gadawodd gartref yn niwedd mis Hydref, wedi ffarwelio a lln o'r eymplogion. Rhoddodd y cyftm o 1 eiddo o dan fy ngofal yn ystod ei absen- oldeb. III. Ni bu erioed amser mor anifyr arnaf nu'r adeg y bu fy meistr oddicartref. Yr oedd nosweithiau y gauaf yn ymddangos yn hwy nag arfer, y gwynt yn fwy ciaidd, a'r ystormydd yn fwy dinystriol. Eisteddwn yn y purlwr mawr yn datllen aiii oriau yn yr hwyr, heb neb i afloiiyddu aniaf ond pan ddeuai Wil Tomos i'r gegiu i ofjii a oedd- wn wodi clywed rhywboth oddiwrth fy meistr, Yr oedd Wil yn ddigalon iawn. Yr oedd yn ffaelu a deall beth oedd myu'd i hiusawdl g)-iies ac ar Y CyftLilclir." Yr oedd yn anmhosibl egluro i Wil, oher- wydd credai fod tywydd a liinsawdd pob gwlad fel hon. Dywedir fod Wil wedi poachio mwy y gauaf Invn nag a wmeth I drwy ei oes, a chlywais fod dipyn o ym. rafael wedi bod rhyngddo a "keeper" rhyw foneddwr yn y gymydogaeth yn yr inn un noswaith. Methais a chael allan yr holl fanylioll, ond deallais fod Wil yn diraddio ae yn colli ei gymeriad, ac yn chwenycliu ewmni drwg, lie fod y "keeper wedi ei gyhuddo o ddal phnmint. Gwadodd Wil hyn, ae acth yn^ymrafael. Ymdreiglai y keeper" aWilar lawryr "inn," a phastynai y iundlurd y ddau, ond Wil oedd y gorch- fygwr. Teimlai Wil fel minau yn bur ddi- galon yn absenoldeb fy meistr, a themt- iwyd ef i gymysgu a hogiau drwg yr ardal. Deuai llythyr oddiwrth fy meistr yn anil, a byddai eu darllen yu rhoddi y boddhad mwyaf i mi. Desgrifiai fel yr oedd yn rhodio o dllu awjT las ac lieulwen gynes, tra yr oeddwn i yn l'hynu gartref o flaen y tan. Byddai ei ddesgrifiad o'r golygfeydd rhamantus yu ngliymydogaeth Lucerne yn ereu amaf awydd am fyn'd jno. Desgrifiai yr olygfa ysblenydd fyddai yn ei fwynhau yn y boreu pan godai yr haul dros yr Alpau cribog a u copau o eira tragwyddol, ac yn yr hwyr pan daenid y ddaear gan fantell y nos, ac fel y disgleiriai yr eira ar ben y mynyddoedd gan daflu- polydrau o oleuni i'r dyfErynoedd tj wyll. Byddai rhwyfo ar y llyn yn dwjm i'w gof ei hen gartref yn yr Ysgotland; ac onibai fod y mynyddoedd yn uwch ac yn fwy ysgythrog, credai ei fod yn agos i'r ardal y treuliodd ei ieuenctyd. Yr oedd ei iechyd yn cryfhau pob dydd, a disgwyliai y byddai yn ddigon cryf i ddychwelyd gartref mewn yohydig amser. Yr oedd ei lythyrau yn llawn o gofioh cynes at ei gyfoillion, a dangosai awydd am gael do'd yn fuan yn ol. Un diwmod daeth llythyr oddiwrtho yn dweud ei fod am fyn'd am ychydig ddyddiau i le o'r enw Fluelen, yn nghwrr pellaf y llyn: ac wedi aros yno am ychydig, bwriadai ddo'd yn 01 i'r hen wlad. Ar ol y llythyT hwn aeth ei lythyrau yn anaml iawn, ac nid oedd awgrymiarl ynddynt ei fod am ddychwelyd. Yr oeddwn lllewn profedig- acth ) ii ei gylch. Gwyddwn nad oedd yn un i gael ei ddenu gan gwmni drwg, a threuliwn lawer noswaith bur anesmwyth yn ei gylch. Rhaid cofio nad oedd bynvyd yn yr ardalocdd byny ugain mlynedd yn ol beth ydyw heddyw wedi agor tunnel y St. Gothard. Tra yn nghauolfy mhrofedigaeth dacth Illythyr oddiwrth Miss Dennit yn ymofyn pa le yr oedd fy meistr. Yr oeddwn yn faleh cael cyfle i ysgrifenu ati, ae atebais ei fod yn Fluelen, ac awgrymais nad oedd yn son am ddj-chwelyd adref. Rhyfeddais yn fawr wrth dderbyn llythyr drachefn ganddi JTI fuan yn dweyd fod ei tha,,i wodi I myn d yn anosmwj'tniawn we(ii aaruen i? Uythyr a'i fod yn taer ddymuno i mi ddod i Glasgow. Ni wyddwn beth i wneyd. Tcimlwn y byddai yn nnbawdd i mi adael cartref, ac eto yr oeddwn yn falch o gael cyfle i wel'd Missr Dermit. Penderfynais anfon y deuwn yno cyn pen dau ddiwrnod. Yn y cyfamser daeth llythyr oddiwrth fy meistr yn dweyd y cawn glywed pethau rhyfedd oddiwrtho yn mhen ychydig ddyddiau. Cyrhaeddais Glasgow yn gynar un boreu, a phrysurais gyda chalon grynedig i dy Mr Dennit. Derbyniwyd fi wrth y drws gan Miss Dermit, yn ymddangos yn bruddaidd iawn ac yn wylo. Beth yw y mater ?" gofynais. "0, mae fy nhad wedi ei gymeryd yn wael iawn. Mae eish llythyr wedi cael effaith rhyfedd amo, ac y mae yn awyddus iawn am eich gwel'd." Prysurwyd fi i'w ystafell. Gwelwn yr hen WI" yn ei wely. Prin y gallwn ei ad- nabod, yr oedd wedi cyfnewid cymaint, wedi heneiddio a hagru yn arw. Gwnaeth arwydd am i'w ferch fyn'd allan o'r ystafell, ac i minau dd'od at ei wely. Dychrynais wrth ei glywed yn siarad-yr oedd ei lais mor doredig. "Ydyw y drws wedi ei gau?" gofynai. Sicrheais ef ei fod. A glywsoch chwi rywbeth oddiwrth John Lawrenoe yn ddiweddar ?" gofynai. Atebais fy mod wedi cael llythyr eyn gadael cartref; ac adroddais wrtho ei gyn- hwyaiad. Gruddfanai wrth wrandaw amaf, a gwelwn ei fod mewn poen mawr. Cododd yn sydyn ar ei eistedd, ac ymaflodd yn fy ysgwydd gan fy nhynu ato, a sibrydai yn fy nghlust, "Yr wyf yn marw. Mae fy mhechod yn fy lladd. A wnewch addaw wrth un sydd ar jmadael a'r byd na ddywedwch yr hyn wyf am adrodd 1 chwi wrth neb ond John Lawrence ?" Atebaia, yn ddychrynedig iawn, y gwnawn. Gwelwn ei fod mewn poenau mawr, ei anadl yn gwanhau a golwg angeu ar ei ruddiau, Gwrandewch cyn iddi fyn'd yn rhy ddi- weddar. Y fi a gynlluniodd i ddwyn Helen McDonald ymaith. Y fi sydd wedi ei chadw i ffwrdd. Y fi sydd wedi bradychu John Lawrence, fy nghyiail1 goreu, y dyn a | achubodd fywyd fy ngenetb. Ie, er mwyn J ei heiddo eynlluniais i'w chael o'r ffordd, fel | pan fyddai marw ei mam y deuai yr eiddo i !Hi, Mae Helen yn lHrhymdogaeth Fluelen, at; yr wyt yn sier fod John wedi dod o hyd iddi. Gofynweh, gweddiwcli arno faddeu i mi. Madden i John Dennit, y gwr yr oOOd yn yinddiried cj-maint ) nddo. Maddeu i'r peehadur, ei frmlychwr, y Ileidr a ddygodd ymaith yr un anwylaf arodd erioed. Yr wyf yn marw. Cofiwch ddweud Cyn iddo allu gorpheny frawddeg gwelwn fod angeu yn ymaflyd ynddo. Rhoddais ef i orphwys ar y gwely, golwais y teulu i mcivii. Xi bu fyw ond am yehydig fanudau, ac ni ddywedodd air wrth neb. Yr oeddwn wedi fy nghynhyrfu gymaint fel lias gallwn ddweud yr un gair wrth neb. Teimlwn fy hun yn hoUol ddiyni?dferth wedi gwrandaw ar eiriau olaf yr (hen bcebadur. Ai tybed fod yr hyn ddywedodd yn wi!' Tybed Iod Helen yn fyw ? 0, nas gallwn anfon ar un- waith at John. Beth allwn ei wneud ? Gelwais ar Miss Dermit, a dywedais fod yn orfodaeth i mi ddychwelyd adref ar un- waith. Erfyniodd yn daer i mi aros. am yehydig oriau. Cydsyniais a lij-n, ond yr oeddwn vn teimlo mor atgas at yr hen wr am ei weitliredoedd fel y methwn a pheidio trcdu nad oedd hithau yn gwybod y cyfan. Beth oedd fy nhad eisieu ei ddweyd wrthych ? gof) nai. Oni wyddoch yn dda ? dywedais. Na, nis gwn, yn wir. Y mae rhywbeth wedi bod yn aflonyddu ei feddwl or's amser nes creu ofn arnom." Teimlwn fy hun yn bechadur yn meddwl drwg am dani, a dywodais mai cenad oedd gan Ido i roddi trwyddof fi i John Lawrence, ac nid oedd o bwys mawr. Gadewais Glasgow y noswaith hono, ac fel y tybiais JT oedd llythyr yn fy nisgwyl oddiwrth fy meistr. Un byr ydoedd, ond J'l un cynhwysfawr iawn. Darllenai fel IIJTI :— "Yr wyf wedi d'od o hyd i Helen Me Donald wedi ymladdfa galed, ae o dan ei dwyJIHY tyner, mae fy mriwiau yn iachau yn brysur." liewn llythyr arall ytgrifenodd ei fod wedi gwella, a gorchymynodd fi i dd'od i'w gyfarfod i Llundain, ac y cawsai liauidden i adrodd yr holl ddigwyddiadau wedi i ni gyfarfcxl. Ar foreu tyner yn y gwanwj-n yr oeddwn yn ngorsaf Victoria Street yn disgwyl y Dover express" i mer-n. Teimlwn yn bur i gj*nhyrfus. Disgwyliwn wel'd fy meistr, ac hefyrl yr eneth yr oedd wedi siarad cymaint am dani. Daetli y tren i meifn, a gwelwn John yn cynorthwyo boneddiges ieuanc i ddisgjn. Teimlwn braidd yn swil myn'd atynt, ond cefais hyd i fy ngwroldob a mentrais y'mlaen. Ni fu erioed y fath ysgwyd dwylllW a llawenydd, Nid oodd y Iriiviau wedi cael f:7 o effaith ar John, yr oodd yn fywiog ac yn llawen anghyffredin. A dyma Helen ? C yflwyn- odd hi i nii, a siaradodd a mi mewn Saesneg nad oedd yn hollol rwydd. Yr oedd yn un Vr merched harddaf a welais erioed,—ag eithrio Miss Dermit! Llygaid tywyll, llawn bywyd, yn syllu arnaf nes teimlwn fy nghalon oer yn twymno, a gwenau oedd i mi yn hj-fryd, ond pan oodd John yn wrtliryeh ei sylw ymddangosent gan'waith yn fwy swynol. G?elwn fod rhyw angerdd I serch rhwng y ddau. Synais yu aughyffredin wel'd ei anferth yn eu dilyn, a gofynais o ba le yr oedd wodi d'od. "I bob tt.byg ni fuasai Helen na minnau pna heddyw onibae am Carlo, fe acbubodd fymywyd. A rbaid i Carlo gael pob parch." Yr oedd mor fawr fol yr oodd arnaf ofn dangos parch nac anmharch iddo. Wel, gyfaill," dywedai John," rhaid i ni brysuro i Ysgotland. Mae mam Helen yn disgwyl am dani, cawn yno hamdden i adrodd yr holl belynt." Ac felly heb j-mdroi prj-surasotn i'r gog- ledd. Yr oedd y weddw yn disgwyl hwyr a boreu ainei geneth hardd, a rhaid i mi dynu lien dros eu huniad ar ol blynyddau o ym- raniad, mae'r tir yn rhy gysegredig i ni sangu arno. IY. Y diwrnod canljnol adroddodd John yr holl brines i mi, a djma ei eiriau Yr wyf yn cotio i ini ddyweyd yn un o fy llythyrau fy mod yn gadael Lucerne ac yn myn'd i Fluelen am both amser ? Ychydig feddyl- iais wrth ysgrifonu y byddai y fath ddi- gwyddiadau rhyfedd yn fy nghyfarfod. Mae Fluelen yn y cwr deheuol o'r llyn, yn gorwedd yn nghanol dyffryn prydferth y Rtlos. un o'r manau mwyaf rhamantus y gall Uygaid dyn orphwys amo. Wadi cyraedd byddwn JTI treulio llawer o amser i syllu ar brydferthwch y lie. 0 fy mlaen gorweddai y llyn, yn cael ei amgylchu gan fryniau serth, tra yn y cyfeiriad arall ed- rychwn i fyny y dyffryn ar yr Alpau cribog yn cyraedd hyd j- nen, a'u copaau wodi eu gorchuddio ag eira tragwyddol. Anhawdd i lygad meidrol syllu ar olygfa mwy amryw- iol ac urddasol. Dwfr, awyr, eira, a mYII- ydd, yn gwneyd un darlun mawr. Yn hwyr un prydnawn tra yn rhodio trwy y dyffryn gan feddwl am y cartref i'r hwn yr oeddwn am ddyehwelyd mewn ychydig -oriau, meddianwyd fi gan awydd esgyn bryn ger- llaw. Yr oedd yn nosi yn hyfryd, a'r lleuad yn dochreu goleuo yr holl wlad. Dringais i fyny ar hyd ochr y bryn, heb gadw at yr un ilwybr, ond dilyn fy mympwy fy hunan. Nid oes cloddiaa a gwrychod yno fol yn y j wlad hon. Wedi cyraedd pen y bryn eis- teddais i lawr i fwynhau yr olygfa. Gwelwn y llyn yn ngwaelod y dyffryn, a'r mynyddoodd uchel yn taflu eu cysgodion ty- wyll iddo. Yr oeddwn wedi ymgolli yn yr olygfa, ac yn meddwl mai anmhosibl oedd cael man mwy paradwysaidd ar y ddaear. Yr oodd yr hin mor gynes a thawel fel yr eistoddais yno am amser maith, fy meddwl )?1 crwydro yn mhell gan anghoifo yr amser a'r amgyichmdau o m cwmpas, i^enrowya fi i gofio fy mod mewn gwlad unig ac heb gydymaith, gan gi mawr yn rhedeg ataf. Codais ar unwaith, oherwydd yr oedd yr anifail yn hynod o fawr, ac ofnais iddo ddod yn agos at fy mherson. Ni chymerodd fawr o sylw ohonof, a dychwelodd i lawr y bryn; dil) nais ef er eywreinrwydd, a gwelwn ef yn rhedeg at eneth ieuanc oedd yn cerdded ar y Ilwybr gerllaw. BhyfeddMS pcI'd neb felly mewn lie mor anial, ond gwelwn ei bod yn teimlo yn hollol ddiofal yn nghwmni y ci. Dychwelais i Fluelen, a digwyddais adrodd wrth berchenog y gweaty yr hyn oeddwn wedi ei wel'd. Ateboda yntau fod rhyw ddirgelwch yn perthyn i fywyd yr eneth. Dywedai na byddai bytn yn dod i'r pentref, a'i bod yn byw gyda gwr a gwraig mewn amaethdy i fyny y dyff- ryn. Yr oedd y ddau yn ofalus iawn ohoni, ond sut y daeth yno nis gwyddai neb. Byddai yr eneth i'w gwel'd allan yn and yn nghwmni'r ei, yr hwn oedd yJJ. hoff iawn o honi. Wodi clywed hyn, mynais gael deall y dirgelwch. Y noswaith ddilynol dringais drachefn i ben y graig, ac oddeutu yr un amaer aeth yr eneth a'r ci heibio, a dilynais hwy nes iddynt gyrhaedd y ty. Yn foreu y diwrnod dilynol cerddais heibio yr amaethdy gan gymeryd arnaf nad oedd genyf yr un neges ond mwynhan y golygfeydd o amgylch. Gwelais yr eneth yn yr ardd. Syllais am amser arni yn ddliarYwn y Kr d dd 8 Uai amser ami yn ddiarwybod iddi, a rhyfeddais wrth edrych ami ei bod yn wahanol iawn yn ei gwynebpryd i ferched y wlad. Teimlwn fod rhywbeth yn ei pherson yn adnabyddus i mi. Gadewais y fan. Yr oeddwn yn bur aflonydd trwy y dydd, a gyda'r hwyr mentrais unwaith eto i ben y bryn. Daeth yr eneth heibio fel arfer. Yr oedd arnaf ofu y ci, ond mentrais ati yn wrol. Gwelodd fi yn d'od ati, a chanfyddwn ei bod yn cyffroi yn ddirfawr, gan alw ar y d. icrhcllis hi yn yr ychydig eiriau o iaith y wlad nad oedd dim perygl, mai Sais diniwaid oeddwn, wedi colli fy ffordd. Rhyfeddais yn fawr, pan yr atebodd fi mewn Saesneg dipyn yn doredig, y dangosai hi y ffordd i mi i Fluelen, gan fy rhybuddio os deuwn y ffordd hono yn ami, ac y byddai i'w thenlu hi fy ngwel'd,na chawn ddianchebdriniaeth anymunol. Pan ar ymadael cyfaddefais wrtlri fy mod wedi ei gwylied am nosweith- iau, Dychrynodd yn fawr at hyn, a dywed- odd pc gwyddai ei rliieni na chaw.sai adael "Peidiweh byth a d'od j'ma eto, dj'wdai, Byddai eich bywyd mewn perygl pe gwyddai fy rhiani am danoeh." "Na, fy ngeneth," atebais, y ma" rhyw- beth yn eich person yn fy nenu, a dof ynut drachefn a thraehefn; dowch i'm cyfarfod." Cyffrodd at fy ngeiriau, ac atebodd na ddeuai ar un cyfrif, lIenad oedd gcnyf sj"niad o'r perygl yr oeddwn ynddo. Erfyniais am gael ei gweled ond am un rtwi- r noswaith ddilynol, ac na ddeuwn i'w phoeni UlWy. Llawenychais pan yr atebodd y deuai ar yr amod hwnw yn unig. Prysurodd adref, a cherddais inau i Fluelen a'm calon yn uchel iawn. Methais a ehysgu y noswaith hono, meddyliwn am yr eneth. Yr oedd yn un hardd, a theimlwn ryw gariad cryf ynof tuagati. Wrth ymdroi yn fy ngwely medd- yliais am Helen McDonald. Onid oedd I yna ryw debygolrwydd ynddi i'r eneth hon Pwy nllai 1-r eneth hon fod yn siarad Saesneg yn nghanol y wlad? Tybed fy mod wedi dod o hyd i'm hen gariad ? Yr oeddwn ar ochr y bryn awr cyn fy amser y noswaith ddilyriol, ac weli aros yr smser gwelwn)T eneth dlos yn dod ataf a r ci yn ei chanlyn. Beth yw eich cnw," gofynais. "Maria Bolinto," atebai. A ffcoch chwi erioed yn cael eich galw wrth enw arall ?" "Do pan yn eneth filCh, cyn dod pUtt i fyw. Gellwch feddwl pa mor gyffrous oeddwn. Beth ydoedd:" gofynais. Helen," atebai. 10," atebais, "yr wyf yn cieh ad waenyn awr. Ie, Helen McDonald! o'r diwedd yr wyf wedi eich cael." Yn fy malchder amgylehais hi yn fy mreichiau a chusenais hi a chusan cariad gwir. Rhoddodd yr eneth lef, a chyn i mi gael amser i sylweddoli beth oeddwn wodi ei wneyd, neidiodd y ci arnaf a syrthhis i lawr o dan ei bwysau. Meddyliais ei fod am fy llarpio, onibai i Helen ei alw i ffwrdd, ond nid d Carlo yn mhell. j Trodd Helen amaf ei llygaid yn ffl tcliio. Yr wyf yn rhyfeddu eieh hod chwi wedi ymddwyn mor anfoneddigaidd wrth eneth unig. Dyehwelweh gartref a pheidiweh byth dd'od y ffordd yma eto, neu gwao i ehwi." "Helen" llefais, onid wyt yn fy ad- nabod? Wyt ti wedi anghotio dy gariad eyntaf Onid wyt yn fy adnabod i John Lawrence, cyfaill dy blentjmdod a th gariad cyntaf." Gwelwodd ei gwyneb wrth fy nglywed yn siarad, edrychodd yn syn arnaf a gwelwn ei bod yn fy adnabod, ac yn mreichiau ein gilydd y sicrhawyd am y tro diweddaf y cyfamod oedd wedi ei wlleyd o'r blaen pan ar lanau y llyn yn ein hen gartref. Rhaid i mi brysuro. Dyma'r modd y cefais hyd iddi. Adroddodà y dull y dyg- wyd hi i'r wlad gan bobl ddyeithr, ac fel y cadwyd hi gartref heb neb end Carlo yn gydymaith iddi. Saesnes oedd y wraig yr oodd yn byw gyda hi, yr oedd yn ddynos alluog iawn, ac yn ystod y blynyddoedd y bu yn byw yn y mynyddoedd yr otidd wedi dysgu llawer iddi. Meddyliai na eliai byth fyn'd i ffwrdd, ac yr oedd wedi dod i garu y mynyddoedd a'i chaethiwed. Dywedais wrthi y byddai yn rhaid iddi ddod gartref gyda mi, ond atcbodd nas gallsai heb gacl rhai o'i phethau o'r ty, a byddai hyn yn ,icr o wueuI l i'r teulu fod :aewn amheuaeth, ae yr oedd dynion ar hyd yr ardal yn cael tal am ei 'y'i' Yr oodd ein cyfarfyddiad ar ochr y brpl I yn digwydd bob noswaith, ac ofmis fod rhywun yn ein gwylied. Pendcrfynfus yr achubwn hi un noswaith, a dywedais wrthi am fy nghyfarfod mewn man neillduol gyda'r cyfan oedd yn ddymuno ddod hi. Daeth at y fan yn brydlon, a'r ci gydn hi. Cymerais afael yn y bwndcl oodd j'n ei gario, a phrysurasom iKliliwitli y ty. Cyn i ni fynd ond ychydig o'r ffordd, clywn siarad u.  .1 ? nd Y(;Ilydig ?? ? y ty. uchel yn nghymdogaeth y ty. "Maent wedi deall fy mod wedi dianc," meddai Helen, rlicdwch chwi yn mlaen neu byddant yn sicr o'ch lladd." Chwarddais am ei geiriau, a phonderf JTI- ais mladd hyd farw. Corddasom yn bry- sur, gan gadw yu y cysgad. Daeth y lleis- iau yn agos, a neidiodd dau ddyn atom wedi eu gwisgo yn eu mantelli llydain tywyll. Gwelwn eu bod yn gorchymyn Helen yn ol, ac ymaflodd un ynddi. Gafaelais ynddo yn erbyn ei wddf, a thofUis of ar lawr, noidiodd y llall amaf gan geisio rhoddi ei fantell dros fy mhen, ond ffaelodd. Trywanodd fi yn fy mraich. Teimlwn y gyllell oer yn tori fy nghnawd. Tarewais ef a'mhollnorth, acyr oeddwn ynparotoi i wneud byny oilwaith pan afaolodd y llall ynwyf gan geisio fy nhrywanu. Ymladdais fel llew, ond yr oodd y ddau gyda'u cyllill miniog yn drech na mi. Gwyddwn fy mod yn colli gwaed, a theimlwn frath ar ol brath. Meddyliais fod y diwedd yn agos, a phender- fynaill wuoud un ymdroch neillduol: gaf- aelais yn yr ieuangaf o'r dynion, a cheisiais ei daflu dros glogwyn oedd wrth law, ond trywanwyd fi drachefn yn fy mraich nes gwanhaodd fy nghalon. Gwyddwn fy mod at eu trugaredd, ond pan yr oeddynt am roddi y gyllell farwol i mi dyma Helen a'r ci attom; neidiodd yr anifail ar un o honynt, a chlywn ei ddanedd yn tori i'w gnawd. Wedi cael yn rhydd oddiwrth un, gwneis un ym- drech drachefn, ymaflais yn y dyn, yr ooddym ein dau yn ymdreiglo ar y llawr ond yr oodd wedi colli ei gyllell. Ymaflais ynddo a'm holl nerth, gan ei ddwyn at y dibyn, taraw- odd fy nhroed a disgynodd ef a minau dros y clogwyn. Gollyngas fy ngalaol, a chefais amser i ymaflyd mcwn non buaswn vn sier o gael fy nryllioyn y gwaelod. Bron llewygu gan wendid disgynais ar y cae, hyd nes daetli Helen ataf. Cymerodd amser maith i ni gyrhaedd y gwesty: yr oeddwn mor wan wedi colli cymaint o waed. Ond o dru- garedd cyrhaeddaaom y lie. Bum yn fy ngwely am ddyddiau, yn cael pob gofal o dan ddwylaw tyner Helen. Deallais nad oedd yr un o'r ddau ddyn wedi ou hanafu yn ddifrifol. Fe fuasai y ci yn sicr o ladd yr hen ddyn onibai i Helen fod wrth ei ymyl. Yr oedd eyffro mawr ynyr ardal, a chymor wyd y dynion i garchar. Dyma yr hanes i gyd. Ond nid wyf eto yn gallu deall pwy a anfonodd Helen at y bobl hyn." Fy meistar anwyl," atebais, "yr wyf yn gwybod y cyfan." Ac adroddais yr hyn a grmerodd le yn nhy John Dermit pan ar ei wely marw. Yr oedd fy meistar yn angrhodu fy ngeiriau onibae am fy nhystiol- aeth sicr. Wel, dyma'r hanes i ben. Ymunwyd meistr a Helen mewn glan briodas, ac y maent heddyw yn byw yn eu hen gartref yn Ysgotland, ac yr wyf finau yn byw yn yr hen blasdy ar lanau Lleyn yn gofalu am eiddo fy meistr. Cyn ael Y sgotland wedi i meistr briodi gelwais gyda Miss Dermit, » methais ag l heb adrodd iddi ystad fy nghalon. Rhyfeddais pan y dywedodd ei bod hithau yn fy ngharu i. Priodasom yn fuan; ac y mae Nesta Dermit, o dan enw arall, yn gofalu yn dda am fy nghartref fel y gwDa pob gwraig rinweddol. Nid oes yma fawr o gyfnewidiad. Yr wyf wedi cymeryd Wil Tomos i'm gwaaanaeth, ac y m%e yntau ymufuddhau fel gwas da i'w feistr: ond pan y bydd y demtasiwn o fyn'd i'r "inn" yn ei orchfygu; ofer yw i mi ei geryddu. Wel, dyna ddwy stori garu yn un," ebe Mrs Lloyd. Ie," atebai Gwladus, ond fedra i yn fy myw wel'd pa gysyUtiad sydd rhyngddi fy Nadolig chwaith." Pa fodd bynag am hyny," be gwr y ty, o'r oadair freichiau, YaWri reit dda yv hi, Nadolig a'i peidio. Rwan cawn stonr &rmwr."

I