Y Genedl Gymreig

STREIC Y SEIRI MEINI YN I MHONTYPRIDD. I Terfynu y Frwydr. I O'r diwedJ, ttr ol parhau am agos í ur. mis, y mae y frwydr rhwng seiri moinl Pontypridd a't, meistri wedi d'od i derfyn- iad, ac ail-ddechreuwyd gweithio yno ddydd Llun (diloe). Yr oedd yma 300 o weithwyr ar streic, ond llwyddodd y rhan fwyaf o'r rliai hya yn ystod yr ymdroohfa i gael gwaith mewn cymydogaethau eraill. Ar- wj-ddwyd y eytundeb mewn cynadledd o weithwyr a moistri vn ngwcsty y Now Iun, Pontypridd, brydnawn ddydd Mercher diweddaf. Yn ol tolerau y cytundeb bvdd i'r dimioix o hyn allan gael eu talu yn ol 9c yr awr, ond gwaherddir hwy rhag cymeryd piece work gan neb, a rhag gweithio o dan is-gontractors. Cytunodd y moistri i dynu yn ol y chwcched adran y cwynid mor dost yn ei herbyn gan y dynion. Yr oriau gweithio fydd 4SJ yn yr wythnos yn y gauaf, a M yn yr haf.

MABINOGION ARABIA.. i GAN CAMHUDOL. [HAWLYSOIUF Y "GEDL GYMREXG."] I CARWRIAETH CAMARALSAMAN} A BADWRA. SYLW.—Y Mabinogion ctaf o'r gyfres gyhoedd I SYLW.-Y.Ckrab'?nopon ei 1l,adiu a'i L:Lmp: dech- wyd gonym OJ Id haii" Aladin a'i Lamp: dech- reuwyd K00,. "Y G dl Muwrth 16?, a ;lew;d k nY rIiùlil'M": Yi ail ystori i'r gyfre3 yw AWu Ilassau, yr hou a ddech- reuwyd yn Uencdl" am Ehril120fed), Gwolodd y caetliwas, yr hwn erb)n hyn oedd yn haner marw, ei fod yn y perygl rowyaf o gael ei foddi gan y Tywysog, lC er iiivrn-n aclmb ei iywyd g\?aeddodd o'r I pydew, "Arbodwoh fi, 0: Dywysog, a dy- wedaf y cwbi wrthych." Tynodd y Tywysog ef i fyny, a gofynodd iddo ddethfeu ei ystori rhag blaen. "Fû wel eich mawrhydi," ebo yntau, "nad wyf mewn cyflwr i aros yn eich gwydd fol hyn; erfyniaf eich caniatad i fynod i nowid fy ngwisg yn gyntaf." "Wel, dos a brysia," ebe'rTj-wj'sog, "a phan ddoi di yn ol cofia di baidio davnguddio dim, onide gwae di." Prysurodd y caethwas o'r ystafell, ac ar ol cloi y drws ar y Tywysog, rliedodd i bias y brenin fol yr oedd. Yr oedd y brenin ar y pryd j'n ymgynghori gj'da'r prif-weinidog, ac newydd fod yn son wrtho fol yr oedd yn ymboeni o horwydd j-mddygiad ei fab, a'r prif-weinidog yn ceisio ei gysuro, ae yn ei anog i amjuedd gan sicrliau y byddai i'r mab o'r diwedd j'mostwng a gwcled ei gam- syniad. Ehoed pen areu lij-uiddiddan, foddlijTiag. mewn modd diswta ar ddyfodiad y caethwas i mown yn wlyb dyferol. Ymgrj-modd i'r breDin, a chydag edrychiad brawj'chus d)-- wedodd wrtho fod y tywysog wedi inj'ned yn wallgof beryglus, a'i fod yn holi am ryw foneddiges brydfcrtli fu gydag of neithiwr, a'i fod wedi ei haner foddi ef am iddo wadu fod boneddiges o'r fath wedi bod i mewn. Tarawyd y Brenin a syndod a braw, no wedi gnvueyd i'r caethwas adrodd yr holl lianes yn famyl, edrycliodd ar y prif-wein- idog a dywcdodd wrtho, j" Chwi welwoh y fath feddyginiaeth siomedig ydyw y carchar. Mae yu bur wahanol i'r hyn y ceisiech fy mhorswadio i gredu ei fod. Brysiwch yno i wneyd ymehwiliad i'r mater, ae 3-U ol i ddwcyd yr banes wrtliyf." Ufuddhaodd y prif-weinidog; ac wedi myned i mewn i j'stufell y tywysog, cafodd of 3m eistedd ar erchwjn y gwely mewn tymher dda, ae yn darllen ei Iyfr, Wedi cyfarcli eu gilydd yn garedig, cis- teddpdd y prif-weinidog gerllaw iddo ar ercliwyn y giwel)-, a dywedodd, "Fy ar- glwydd, mao yn rhaid i mi gospi y caeth- was am iddo ddychryn y brenin, eich tad, gyda newyddion mor frawychus." '■ Pa newyddion:" gofynai'r tywysog, "beth ddywedodd ef i beri anghysur i'm tad ? Mao genyf fi, mi dybiuf, iwy o achos cwyno yn erbyn y caethwas nag of." "Fy arglwydd," atebai y prif-weinidog, ca ato Duw fod yr hjTi a ddj-wedodd y caethwas wrth y brenin j'n wir; ac o ran hy-uy, 3-r wyf jrn gwelod eisoes nad all ant fod yn wir, oblegid yr wyf yn eich gwolcd cwhi mor hunanfeddianol, a'e11 tymer mor dawel. "Efallui," meddai'r tywysog, "na wnactli y caethwas oi neges jn ddigon dmllaùwy, ond gan eioh bod chwi yma caniatewch i mi of pi i chwi pwy oedd y foneddiges hono fu gyda mi neithiwr 'r" Braidd na tharawyd y prif-weinidog å mudandod gan y ewestiwn hwn. Fodd bynag, wedi dyfod beth ato'i bun dywedodd —"Fy arglwydd, na fydded i chwi ryfeddu at y dyryswch a bair eich cwestiwn i mi. A fyddai yn bosibl, dybiech chwi. fyarglwydd, i unrh)-w foneddiges ddyfod i mown yn y no i'r fath le a hwn heb ddyfod trwy y rlrws, a inj'ned dros gorph eich caethwas ? Yr wyf JTI erfyn arnoeh, fy arglwydd, i j-mbwyllo, a chwi a cllwch weled mai breuddwyd yw hyn a gafodd y fath argraph arnoeh." "Nid wyf Y11 malio dilll pa beth a ddy- wedweh," ebai'r tywysog, mewn llais uehel a digofus "rhuid i mi gaol gwybod gcnych ar unwaith pa beth a ddaetli o'r foneddiges hon; os 1lI wnewch chwi ddweyd hyn wrthyf rhag blacu, yr wyf mewn lie i'ch gorfodi i wneyd hj-ny." Deolireuodd y prif-weinidog doimlo ofn ae arswyd, ac awydd bod yn rhywle allan o'r gell hono am ddiogelwch. Ameanodd dawelu y Tj-wysog, a gofynodd gyda difrifweh a welodd efe y foneddiges i sienvydd. Do, do! ebe yntau yn ddiamynedd, mi a'i gwelais hi, ac nid oes dadl yn fy meddwl nad chwi neu fy nhad a'i hanfonodd ataf fi, ac y mae hithau wedi chwareu ei rhan .yn dda bur, oherwydd methais a chael ganddi ddweyd yr un gairlwith),f. Yr oedd yn cymeryd and gysgu, ond mor fuan ag y cysgais i cododd a gadawodd fi. Gwyddoch chwi hyn gj'Rtal a minau, a 'doos dim dadl nad ydyw wedi bod gyda chwi'n dweyd yr hanes. Ac yrwan, wedi chwareu cymaint ar fy nhymerau, JT ydych YII bwriadu cael y pleser o'm gweled ar fy ngliniau yn begio am dani'n wraig, aie fe f" "Fy arglwj-dd," atebai'r prif-woinidog, gyda gWYlleb gwelw, ofnus, "yr wyf YR tyngu gerbron eich nclielder nad oes dim o'r pothau hyn a ddychymygwoh wedi dygwydd; ïe, yr wyf yn tyngti yn cnwharfyprophwyd maw na wnaeth eich tad na minau anfon y foneddiges a dybiweh i mown atoch, ae ni feddyliwyd am y fath beth gan yr un ohonom. Caniatewch i mi felly sicrhau eich uchelder mai breuddwyd yn ddiau ydyw'r cwbl." Beth! a ddaothoch chwi yma i groes- ddadleu 4 mi ac i fwrw diystyrwch arnaf," ebe'r Tywysog yn ddigofus, -1 ac i daeru yn fy ngwyneb fod hyn oil yn frcuddwyd ? Y cnaf digywilydd ebai, a gafaelodd yn ei farf, a chystwyodd ef yn dda bur. Gwnaeth y rif-weinidog bob egni i ym- gjnal dan arllwj'siad digofnint y Tywysog, ac o dan y dyrnodiau a ddisgyneut arno mor ddiarbed, gwaeddodd am gyfleustra i gael ei anadl ato a dweyd gair yn inliellach; ac ar ol blino yn ei ddyrnu, caniataodd y Tywysog iddo hamdden i hrny, "Yr wyf yn cyfaddef, fy arglwydd," ebai'r Prif -weinidog o'r (liwedd, y gall fod rnyw sail I eu amneuon, ona gwyuaocn onwi yn dda y rhaid i weinidog ufuddhau yn mhobpeth i'w frenin. Os gwel eich uchel- der yn dda i mi gael ymadael, jTnrwjmaf i ddwyn i'r brenin unrhyw gonadwri a ddew- isoch oddivrrthych." Wel, ewch, ynte," meddai'r Tywysog, "a dywedwch wrtho fy mod i yn foddlon i briodi y foneddiges a anfonodd ef, nell, yn hytrach, a fu gyda mi neithiwr. Brysiwch yn ol gyda'i ateb." Ymgrymodd y Prif-weinidog, ae aeth allan, heb deirnlo ei hun )"11 ddiogel lies iddo gau y drws ar y Tywysog, a myned allan o'r Twr. CyrhaedJodd brcscnoldeb y brenin, a'i ymddMigosittd ar y pryd yn ddigon o dyst- iolaeth ei fod wodi oi ganwlrin yn fawr. Wel," ebai'r brenin, "yn mha gyflwr y cawsoch chwi fy mab" Eich Mawrhydi." ebai yntau, mae'r hyn ddywedodd y caeth- was yn rhy wir;" y- dywedodd wrtho yr holl ymddiddan fu rhvngddo a'r Tywysog, gan ddangos fel yr o' d yn myned i natur ddrwg wrth geisio ei berswadio i gredu ma breuddwydio y bu, fel y cafodd ei gam-drin ganddo, a'r modd y llwyddodd i ddiane. Wedi hyn, aeth y brenin hofyd, gyda'r prif-weinidog, i ymweled a'i fab, yr hwn a I' dderbyniodd y brenin gyda'r parch mwyaf. lihoddodd y brenin luaws o gwestiynau iddo ar y peth a a'r peth arall, a chafodd ei fod yn ateb y cwbl yn y modd mwyaf syn- wyrol; a phan roddai ei fab yr atebion, edryehai yntau ar y prif-weinidog, fet pe byddai yu dyweyd ynddo'i hua wd ocai yn cael fod dim ar synwyr ei fab, ond mai I tcbycach oedd fod rhywbeth o'i le ar synwyr y prif-weinidog. O'r díwedd aeth y brenin i siarad am y bendefiges, a dywedodd, Fy mab, dy- munwn wybod ai gwir yw i rj-w foneddiges fod yn yr ystafell yma neithiwr "FA.? Mawrhj'di," atebodd Camaral- saman, "byddaf yn ddiolchgar i chwi os arbcdwch i mi ragorobryder yneicliylcli, ac y bydd i chwi fod mor fwyn a'i rhoddi yu wraig 'i mi. Pa wrthwynebiad bynag oedd genyf o'r blaen i briodi, mae'r bendefiges ytua wedi fy nwyno gymaint fel na waetli genyf pwy wypo ly mod wedi gwiriuni am dani. Yr wyf yn barod i'w derbyn o law eich mawrhydi gyda diolchgarwch talon." Synodd y brenin yn fawr pan glywodd ei fab yn siarad fel hyu, ac yntau wedi ym- ddiddan hyd yn hyn mor synwyrol, a dywcdodd wrtho, Fy mab, yr ydycli yn peri i mi rjfeddu yn fawr wrth wrando amoch. Yr wyf yn tj-ngu wrtliyoh yn enw fy nghorou, yr hon a fydd i chwi, ntid wyf yn gwybod dim am y beudcliges 3-iuti; osbu un yma gyda chwi, ba ywra heb yn ivy bod i mi. Ond pa snt y gallasai ddyfod yma heb fy nghaniatad ? liiiaid, yn ddiameu, mai breuddwyd oedd y cwùl, a disgwyliaf yn fawr y bydd i chwi yuilid jinaith y filth dybiaeth o'cli meddwl." "Eich rnawrhyrli," ebe yntau, "bydJv.'n am byth yn anheilwng o'ch ffafr, pe na bawn yn credu j- cwbl a ddywedwch chwi wrthyf. Ond, F un pryd, erfyniaf arnoch wrando yr hyn sydd gonyf finau i'w ddy-weyd, ac yna bernweh chwi a all yr hanes a ddywedaf wrthych fod yn frcuddwyd ai nas gall." Yna dywedodd Caiuaralsaman yr holl hanes yn fanwl wrth y brenin ei dad, y niodd y bu iddo ddeffro, a gwolod y bendefiges brydferth wrth ci oclir, a'r modd y gorch- fygwyd ef gan sereh ati ar JT olwg gyntitf; fel Y cymerodd y fodrvy oddiaui ei bys ac y rhoddodd ei fodrwy ei hun am ei bys hi. "Mae eich mawrhydi, wrth gwrs," medda.i, yn colio fy modrwy i yn dda, a chwi wel- woh mai nid hono sydd am fy mj's, ond modrwy merch. Oddiwrth hyn oil hyderaf y gwelwch nad wyf wedi colli fy sjmwjrau, fel y bu agos i chwi gael eich perswadio i gredu." Teimlai y brenin wrth oi wrando mai gwir bob gair a ddywedai, ac nid oodd ganddo air i'w ddweyd yn ei erbyn, ac eto methai yn lan a dimad pa fodd y digwyddodd hYII oil. Cymerodd y tywysog fantais ar y distaw- rwydd, a dywedodd yn mhellach, "llhyngcd bod i'ch mawrhydi, mae fy seroh at y ben- defiges hon sydd a'i delw'n fyw o flaev. fy llygaid mor ofnaiiwy gryf, fel nad oes modd i mi fyw os na fydd i'eh mitwrhydi roddi i I mi y pleser o'i gwelod eto; gwn fod hyny yn bosibl i ehwi. gan y rhaid eich bod yn gwj'bod gwy ydyw." Fy mab," ebai'r brenin, "ar 01 olywod yr hyn a ddywedasoch wrthyf, gwirio edd yr hyn a siorheir gan y fodrwy, nis gidlaf amheu nad yw eich seroh yn gywir a chiyf at y bendefiges ddioithr ae oh, gan Dduw, nas gwyddwn pwy ydyw, a gwnawn chwi yn hapus y foment hon. Ond sut y gallaf fi gaol gwybod pwy ydyw, a pha le y mae hi i* Pa sut y gallai ddyfod yma heb fy aghydsynia!l ? Paham y daeth i'ch llenwi a'i swj'nion ae yna eich gadael pan oeddych yn cj'sgu ? Mae'r pcthau hyn oil, rhaid i mi gybtldcf, uwchlaw fy neall; ac os na bydd i'r nefoedd roddi goleuni ar hyn bydd i ni suddo gj'da'n gilydd yn futin i'r bedd. Tyred, gau hyny, fy mab, awn i gyd- ymofidio-tydi am y gobeithion a gollaist, minau o herwydd dy weled yn poeni, ae heb allu genyf i gael meddyginndh i dy gl wy Yna arweiiuodd y brenin ei fab yn ol i'r palas, ac mor fuan ag y cyrhaeddodd yno eymerwyd of yn glaf iawn a chyfyngwyd ef i'w wely, a chauodd y brenin arno ei hun gyda'i fab yn yr ystafell woly gan ymollwng dan ei alar nes myned yn ddifater ynghylch ci waith a'i ddyledswyddau fel brenin y wlad.

LLOFRUDMO SWYDDOU Jnmn-I GEIDWADOL. DetltVyd Marwolacth. I Yn yr Old Bailey, Liundain, ddydd Morclier, cafodd cigydd Gcmanaidd o'r enw John George Wouzol, 25 mlwydd oed, ei ddodfrydu i farw »m lofruildio Sergeant Joyce ar yr 20feil o Fehefin d'weddaf. Pau ddaetli Wenzol i Lundain gj'ntaf lletyodd gyda dyn o'r enw Seizor, ac wedi hyny g-yùn.g un Ruhmfmn. Wedi ymadael o'r ddau lo hyn ymddengys iddo dalu ymweliad a hwy drachefn a lladrata arian o'r lie blaenorol ac oriawr a chwylddryll o'r llall. Gosodwyd y mater yn llaw yr heddgeidwaid, a daliwyd y carcharor ar yr lieol gan Joyce a'r dynion ereill. Ymneillduasant i dy Euhmann, piyd, wrth i'w arddyrnau gael eu rhoddi mewn eyfrion, y tynodd y carcharor y Uawddrjdl lladratedig o'i logell gan saethu Joyce yn faMI" ac anafu y lleill. Tm yn ngharchar ysgrifenodd Wenzol lytliyr at ei gariad yn yr hwn yr addefai y lladrad a'r llofruddiaeth. Addefodd ei euogrwydd hefyd yn ystod y I pmwf, ac yna pasiwyd dedfryd manvolaeth arno yn y dull arferol.

TWYLLO AELODAU SENEDDOL- Er nad yw Milloson Christopher Butteriss ond deunaw oed, y mae yn fedrus tuhwnt i ddim a ellid disgwy1 oddim-tho. Wrth gan- fod y parodrwydd a'r hwn y bydd aelodau Seneddol yn cyfranu at achosion teilwng pan y byddo eu teitl yn crynu megys yn y glorian, dywedir fod Buttoriss wedi anfon llythyrau at alUryw o'r boneddigion hyn yn Llundain yn erfyn am gynorth vvy arianol i sefj'dliadau eluseuol. Ei ymgais ddiweddaf ydoedd un a wnaeth ar ran pleserdaith fiYll- yddol Ysgol Sul Deptford, ond yn auffodus i Butteriss yr oedd swyddog perthynol i'r gj'fraith mown cysylltiad hefyd a'r Ysgol ul, ac felly eymerwyd cymwjuiiswr muwr i'r ddalfa. Yn Greenwich ddydd Mercher addefodd ddarfod iddo dderbyn arian oddi- wrth dri o aelodau Toriaidd dros Lundain. Cysodydd ydyw y cyhuddedig o ran ei alwed- igaoth. Y mae ei achos wedi ei ohirio. •

DATHLU DYCHWELIAD MR I THOMAS LEWIS, A.S. Yn Llys Ynadol Caergybi, ddydd Mer- chor, o flaen General Hughes, Mr T. For- cer Evans, a Mr Thomas Owen, R.N., gwysid pedwar o fechgyn o 14 i 18 oed gan yr Heddgeidwad Richard Thomas am olou crackers ar yr lieol ar nos Sadwrn, T 16eg o Orphenaf-y dycldiad yr oedd buddugoliaeth Mr Thomas Lewis, A.S., yn cael ei wneyd yn hysbys. Ymddangosai Mr David Owen, Bangor, dros ddau o'r bechgyn, a Mr E. G. Roberts, Caergybi, dros y ddau arall. Rhoddodd JT Heddgeidwad dystiolaeth fod j- pedwar diffynydd oddeutu ugain mjTiyd wedi saith y noswaith a nodwyd yn tanio "crackers" yn Market street. Sylwodd y Clerk (Mr J. Lloyd Griffith) ei fod wedi gweled crackers yn c?wl eu goleu, ond ni w(?Tod(I ddim niwed yn cad ei wneyd. Dyii-cidodd yrynadon, heb i'r cyfreith- wvr ddyweyd gair, Oil bod wedi clywed llawn ddigon, a.'u bod yn taflu yr achosion allan.

GLOWYIt Y DEHEUDIil A'll SLIDING 8CALE. A I>»IDi)YMIIl un Patll Frwjl. [GAX AP IDANFRYN]. >- Cyn y daw y l'hif"I111Wn 1 dllwrlaw y darllenwyr bydd y frwydr fawr rhwng y sliding scale a Chynghrair Mwnwyr Prydain Fawr wedi ei benderfynu trwy y tugel, er efallai nil. fydd y ffigyrau eu hunain wodi dod i law. Wythnos lawn o helbul fu y ddiweddaf. Tmddodwyd areithiau ddwsinau gan bleidwyr y ddwy ochr, tra y nlle papyrau dyddiol C:u;rdj*dd wedi bod yn llawnion o lythyrau oddiwrth bleidwyr y scale a'u gwithwynebwyr. Gan fod y pleidleisio weili cymeryd lie, ni fydd o un dyben efallai i ni j-n awr roddi hyd yn nod grj-nhodob o'i- dadleuon ddefnyddiwj-d ar y ddwy oelir. Y mae holl lowyr y Dchclldir a sir Fyu wy yn hon hyddysg ynddynt bellach, ac erbyn hyn wodi cael mantais i ddatgan ou bam hwythau mown porthynas i'r dull y dymunent i'w henillion gael eu rheoleiddio yn y dyfodol. Bu Mabon a'r Cvnglmrwr Daronwy Isaac yn dadlou yn grj-f o blaid y scale ger bron cwrdd dosbarth mwnwj-r y Rhondda ddydd Sadwm, a dilynwyd hwy gydeg anoreliiadau byrion gan y pedwar-ar- ddeg-ar-hugain cynrychiolwyr yn bresonol —pob un o honynt yn ddieithriad yn dwyn tystiolaeth gref i'r manteision oedd wedi deilliaw oddiwrth y scale yn y gorphenol, ac yn datgan penderfyniad i lynu yn dyn wrthi yn y dyfodol. Y nosweithiau dilynol atebwyd eu dadleuon hwy arran y Cynghrair gan Mr Samuel Mills, Abertileri; a Mr E. Ed wards, Stafford (Trysorydd y Cynghrair) yn Cross Keys; a chan Mr W. Brace, Crumlyn; a Mr James Haslam, Derbyshire, yn Mhontj-pridd. Ynlllhapymu dydd Gwener, ymddangosodd llythyr maith a llyrn odrliwrth Mr B. Pickard, A.S., Cadeirydd y Cynghrair, yn atcb dadlclIon Mr David Morgan, Aberdar tra y mao Mr Morgan a Mr Brace wedi oytuno i gael dadl gyhoeddus cydrynghddj-nt ar y ewestiynau mewn dadl yn Neuadd y Farchnad, Pont- ypridd, ar y Llun cyntaf yn Medi. Un o ddi- gwyddiadau lij-notaf yr wythnos, efallai, oedd cj-fres o lythyiau yn y Soutlt Wuhs Ihiily Newi oddiwrth y Cynghorwr R. Morris, Pentro (gwrthwynobydd euciliedig Mabon yn yr etholiad (ii Iveticlitf), yn dadleu yn erbyn eg"wy(ldor y sliding scale; ond gan nad yw Mr Morris na mwnwr lUg arweinydd, nid yw yn debygol y bydd i'w ddadleuon gario uiirliyv ddylanwad. Cyfaddefa cefnogwyr y Cynghrair na bydd iddynt enill y frwydr hon yn awr, a'r unig gwes- tiwn gan hyny yw miiut y mwyafrif fydd yn eu ficib?,ii y yw iii-t i ut y inwya f t?,* f fydcl

Yli HEDj>(iK £ i>nrAm A'U DEGWM. Yn nghyfarfod chwarterol Cynghor Laer- fj-rddin, a gj-nlialiwj-d yn Tdanelli drlyrld Mercher, galwodd y Parch Thouuis Jolius, Gapel Als, sylw at fil am lOp 88, cost gwas- anaeth yr heddgeidwaid mewn arwerthiant degwm yn Cilrhedyn. Dywododd y cadeirydd fod Mr Johns allan o drefn, gan fod y bil wedi ei basio gan y cydbwyligor. Yna rhoddodd Mr Johns rybudd y byddai iddo gynj-g, yn y cyiarfod nesaf, fod cyfar- wyddiadau i'w rhoddi i'r Prifgwnstabl i ddefnyddio dim ond nifer byclian o'r swydd- ogion Ilcol mown arwerthiant degwm o hyn allan, gan fod presenoldeb nifer mawr o swyddogion yn fcueddu i greu oynhwrf, Iln yn ychwanegu yn afreidiol at gostau y sir.

Mao yn Chicago swyddfa gyfreitiii'd. b' j- rhoudir cynghoiion cj-freithiol yn rliad i r tlawd. Y Plesei 0 FWVTA A-: Yrai>.—Golehwe'i b. tri hreewast, cinio, a the gyda Hudson's Extr:" of Soap. Gwn" i saiiri helleg i Ni bydd l>y:U yn easglu Nid yw yn gadael arogl. Mieya (TWneyd cyllill, ifyre, lUvyau, a pha beth olehir gydag ef, yn neillduol o Ian a phur, a thrwy hyny y mae y plesera'rdyogelwch o iw-ta. ac yfed yn Uawer mwy,

Epps's COCOA.—GHATEFUL AND COMFOETINO. By a thorough knowledge of tho natural laws waich govern the operations of digestion and nutri tion, and by a careful application of the fine pro- perties of well-seler.tcd COCOA, Mr Epps has pro- pep our breakfat tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such articles of diet that a constitution may be gradually built up until strong enough to resist every tendency to disease. Hundreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever thero is a weak point. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves well fortified with pure blood and a properly nourished frame."—Civil Sfrtiee Gazette. Made simply with boiling water or milk. Sold only in packets by Grocers, labellel-IIJku-Es Epps & Co. !l')m"'I'thi Chemists, London."

Cwmysflo. I MAUWOLAETH BHODOU IEIIANC.— x mae genyf yr wj-thnos hon y gorcliwyl gofidus a phruddaidd o gofnodi marwolaeth y ej-faill icuanc twymgalon a charedig, Robert J. Roberts, mab i Mr John H. Roberts, Mur- moch, Cwmyglo, yr hyn a ddj-gwyddodd ar 01 byr gystudd mewn canljTiiad i'r "slow fever," pan yn yr oedran cvnur o 2oain mlwydd oed, yn mhreswylfod Mr Hugh Roberts, 14, Station terrace, Pontypridd. Bu farw ar ddydd lau, yr 2lain o'r mis hwn. Cafodfl gladded:gaeth barehus ar y dydd LllUl dilynol 3-u Nghladdfa Trefforest.

GADAEL YR EGLWrS. Givers Lcm i'r Toriaid gan Dori. Wedi i'r Ceidwadwyr a'r Undebwyr gulli pedair sedd yn Nghymru -Bwnleisdii ti Mjmwy a Phenfro, sir Faesj-fe 1, a Rhanbarth Orllewinol ir Ddinbyeh, ac (?nill dim on i un, sd llwrdeisdrefi ?Nlald%v)-ii-V I weinwyr gwleidj-ddol yn dechreu ymh.,li beth )'W)T achos 0 atlwyddiunt )T YIU,i,. w r Ceidwadol yn y D. a'r G,,gl, A rhj'fedd bwn, y !nt-,)'r hyulI. law. r o honynt-wc\h dyfod i'r pendei:, tiiad mÜ yr Eghvj-s yn G'hYlllm YIV y prif "111' ,r holl aflwydd sydd wedi goddiwedlvl yr ymgeiswyr Ceidwadol yn ein mj-y! Fel canlj-niad o'r darguniyddiad hwn, awgrymir gan y doethion hj-n mai'r unig feddyginiaeth yw taflu yr "Hen Fam" dros y bwrdd — gadael iddi gj-merj-d ei si:l.i:J.c ymll,1<1 ,.¡ brwydrau ei hunan Credant, 0111 i,ly::t beidio j-mrwymo i aiiiddillyn yr Eglwvs, a I chyho(!¡{di eu bod JTI ffafr ei D.idgvsj-Utu. y r bydd gobaitli iddynt hwythau gael JT :ili- rhj'dedd o eistedd yn 11Y y Cyffii din. Ond dyn a'i hclpio, byddant mor bell ag er:1. oblegid nid dj-na y gwir a'r unig aclios. Y 3-11 iiii,wri,) yneu herbyn y'.yw y trtith nad allant si iivtd iaith y bobl, cub4 wedi troi oil cefnau ar hen sef j'lliadau y wl i l. a bod eu cydj-mdeimlad yn gj-fangwbl yn rhedeg yn wrthgyferbyniol i sj'niadau y genedl Gymreig. Nid yn unig nid j'dj-n; erioed wedi egluro egwyddorion C\.idw.d. iaeth i'r Cymrv yn eu hiaith eu hunain, on,I nis gallant yehwaith gyffwrdd a elial ui y gene 11 trwy iaith e^tronol. Collaut wasan- aeth yr elfen gref bono, gwladgarweli; IIIWY, y mae y g-allu hwnw yn gweithio yn eu herbyn o herwydd y rhesymau a nod v. yd. Os ydyw ccnedl yn canfod pJlli,I--)'1 hvtraeii yr arweinwyr yti mynd yn crhvu poh- petli allwyl ganddi, a ydyw yn syndod ei gweled JTI gwrthod gosod ei hYillrldiriCfi yn y cyfryw Dvlai arweinwj'r y blaid Geid- wadol golio fod y Cymry yn ynie U waf""t- iaethnl iu* wahan i fod y mwyafrif o hun MI yn YmneillduwjT; ac er iddynt hwy y:n- ry ldhau oddiwrth yr Eglwvs, na fyddrat ronj-n nos—J-n wir, bj-ddant j-n mhellaeti fytu o Neuadd St Steplian. Yr unig tn- lj-nwj-r sydd gunddt yn awr vwearedigion yr Egl.vy i ac os rhoddaut amdiiilyn yr Egl'.vj's i fyny, ni bydd gand lvnt oni y gyntfon ixdianrhydeddiLS liotio-y Dieod Shion Dafydd—o'r taol iddjTit! Anwlad- garw. ii y dosbarth hwu, eu gwrtliwyiebiad i bobpeth Cymreig, sj'dd w(',li gw¡¡"u,1 y blaid Geidwadol mor anmhobloguidd, ae y mae a fyno cysylltiad clerigwyr yr Eglwvs a'r rhai hyn fwy nag y mae neb yn f,1wl a'r|ffaith fod y Cymry ynplei lio Dadgysvllt- wyr, Beth byuag ydyw yr Eglwys heddyw yn Nghymm, y mae y peth ydyw mown can- lyniad i wasanaethu y rhai hyn. Y mae T Elwy) Nghymru wedi bod yn gwu- o:- aethe. .1m broil i mi ddwnyd, "ad loli v Dicod Shon Dafydd hyn lawer rhy hir. ae ar y draul o anghofio y genedl. Y la" wedi rhoddi ei lwnan yn hollol mewn llawer m:n at eu gwasanaeth. pan esgeiiluso y werin-bobl, a thymi cu givg a'u gorfodi i a leiladu capelau (-it hunain i gael addoli j'n hen iaith anivyl eu tadau. A (lj'ma'r dioleh a ga! Y mae y dosb irth y bu yn edrych ar 01 eu haddysg ae yu j!wa.. anaethu iddynt mewn pcthau crefyddol m >r Iryddlun trwy y blynyddoedri, a'u ta dau <n blaen er's mwy na clau cant 0 flynyddau -y mae y rhai hyn yn IIIpd i'w gadael a'1 hanwyhyddu--yn union fol y gwnaetlnnt a'r genedl! Ni,l wyf yn synu dim at eu hymddygiadau iselwael, oblegid, wedi g.vai'.a eu cenedl, gullant witdu pobpeth arall er 1I1\ya tipf'1I 0 anrhj'dedd gwagsaw v byd, ac y mao'n ddrwg genyf fod yr Eglwys erioed wedi bod mewn un eviathmch a iiwy. Dyma y dosbarth trwy y b'ynyddoedd -vd I wedi damnio pob symudiad cenedlaethoi ya ein mysg, ae y mae'n dligon digywilj-dd a liaerllug yn y dj'ddiau hyn i wneyd yr iiii peth a'r Eglwv- sydd wedi on gwa'11'1(,thn m >r ifvdiHon. Ar ryw olwg, y ma-'n dd i genyf fod plant Die" we'li dangos t a hunain o'r diwedd j'n eu Iliw eu hunain, a grosyn na futsitilt- Eglwys er's ugi iniau «> flyriyddoedd wedi preget.hu y giwaid hyn tllan ya lie y genedl. Priodolai gilygj-dcl Si reii Gmn-r, pan yn cyhoelli. îwy na thriugain mlynedd yn ol, na dleaai y cr- hoed iitid allan mv.'yaeh, yr atlwyddiant yn benaf i'r lEaith foil bourJd,lig-ion a ¡¡klll,j: ion Cymru wedi troi yn et-b yr iai 'a a lli-nyddiiieth Gymreig, a bod llu lnawr <> edlj-ehiaid erniil ) hoffi ell dj-nwar- 1; a llawer ewpanaid fdus 1\ ,hmwod.1 y riiain I) law y genedl pan' oedd yn godedig at ei gi nau (:rasIyd II syehedig. O! na .1,li'"ynIÏ denparth o ysbryd yr hen Ddewi ar ein bofteiriadon, fel yllenwid yr Eglwysi trwy y wlad a Ciijrnraeg; lie yna, a Chyrnrv :t>- .i'- genedl, yr hon a fyddai yn fur o dm "'i halllgylch rhag pobgelyn. Dyma nerth ,J¡ sefydliad, a gofid ydyw meddwl fod Kjv.vys y gene ll yn neillduol wedi troi ei (.1; :a. i raddau, arni i wasanaethu plant yr 1."n "Ddic," y rhai sj'dd yn awr yu t, i "I cefnau arni hithau!—IDUISW Y.V.

PERYGLON mCHn) Y CHWAHKLWiR Me!\V'!1 hyeban a gylioc Ur." r in Dr J. Williams, meddyg Chwarel r lVnruya, canfvddjm amryw lythyrau odiliwrth f My_n enwog, a dreuliasaut flyny-l.Wdd yn 1I11 y llechi, as yn mysg chwarclwyr, a'r rh.i a dystiant fod galwedigasth y ch ware'.r-'r )11 afiich. Ysjfrifena j diweddar Ddr L'i. berin, fol y canlyn:— "Mae yr anhw»ldnran y m u> r (';lIv1r;') en ddarostyngedi; iddynt yn eodi" oddi:ir intur yu gwaith, oherwydd eu bod yn yr aTyr :1" 1 hob gysgod rliag y gwyut a'r gfwhw, felly dyoddet'ant oddiwrth oerfel yn ei w.¡bu,,1 ffurftau. Mao genym yn y wlad hon lwyddianus i wrth sefyll cifeithiau oerfel a tfvrlybaniaetli ar yr ieehyd, yn "f.J ago i adferu north i rai yn uihoeni mewn ar ol y:nos')diad o gvstudd neu afieoiiyJ. Y rl.1.t"r:\I;nth rajrirol hon yw v fcddygini^A enwog Quinine lii: tors Gwiiym Eran> yr d" sydd hsllol lysieuol, ao nid yw yn ovnwr*" t!I:;];!f gyffyr all fod yn niweidiol i'r eyfari^cMi-l gwanaf. Mae y lluaws tystiolacthau cyltclyl) i'r un aatilvn a dderbvnir yn harliaui 0 '.job prth o'r wlad yn profi olfeithiolrwydd y Bitters Lju- Plmtdovey, Alierd»vey, Ion. ?(i. f??- Anwyl Syr,—Yr wyf wedi profi fol Quiuine B,tters> Gwiiym jGvans yn w,,thf,- adfywio naturdvn pan m Iluddedig jfan yn mhob math o dywydd. Tr ydwyf h'vd P ,"lcl ei fod yn feddviriniaoth rairarol i a-l. pan yn gwella ar ol yiaosodiad o'r A»v.-yl~ (INj'u,'n;aj.-Yroid'II)<)h yn gywir, Henry JOlle, (Lifcbft IiittHtiH ■■ Mae lluaws o ev,tiolacth,t odihwrth f II* ygnn enwojf yn tysrio i etfeithioIrwyiM (Ju: Bit ters Gwiiym Evans, a'i fod yn h'/llol lysieuol, yn ddarpariaeth etfeithiol i n- • thwyo bwyd dreuliad, crvfhau y cvfans > puro y gwaed, a symud niweidiol afiechyd o'r corph. Gochelweh gael eich twyllo. Os cynvgir rhyw diLarpariaeth arall i iin: 1;:1\" brynwr dau yr csgus ei fod lawn cystal. a ¡"¡\r rhataeli, liyderir y l<ydd iddo ei wrthod yn lu: dei-fynol. Gall f»d yn sier fod ymgais yn c:o:, ei wneyd i'w dwyllo. Mae cnw Gvrilym Evans' Quinine Bitter.- ar bob stamp lab," a pliotel o'r wir feddy.fi*i:aeth. Gwerthir yn unig mewn poteli 2s 9c a Is ft1 an yr holl fferyllwyr, neu gollir ei gael yn ddidrml tnvy y post am v prLsiau hyn vn uniougvr- hel oddiwrth y perehenogion: Quinine hr, Mannfactnring Co., Limited, Llaneily, W.-i's

 AT Y BEIRDD.—Fd hysbysi y oyhooddir auorchM?u Pri() Wriaethol, ftc. N, ,-hym;.nr twlyngd, od. dMMU U?vddoi felly Y-t 'ti? Am j talemu.vm?yMr ?'' cY?x?dwY?

CLADDEDIGAETH MOSES. I Moses oedd gl%Nw grymuswaitli Gwron teg i arwiun taith. Hon arweinydd yr amal Nid elrti ger Sinai 11 sal: F,ithr P,ki it iliri%,y y mwg, I deirnlo V Dnw amlwg • Hit! m" niwliog ueignelau Duw, o hyd, yn ymdewhau: Mell* Io«, M coron ccrydd, Yn llawn rhwysg, pi troelh n rhydd O'i gwmpas. yn urddas nef; A dialedd, mewlI dolet Ymr?TK?'? ?? i??wy?.. Fodd en b. yr ulys:? ddu Ofn m?t! crchyH ,,I g«d Ar welwon, fud iMa'?td: Wele, dodo yn yiuyl du 'FwKV'I?'y?'"?'? Er hynv, cu lmrweiuiwr, Wrlh hw, geid )" nothol wr. Y gwron hwn geir, yn awr, Yn cyrlmedd hvd dranc omwr, Lie mac ang'U Ilym, ingol, Trwy t'i nerth, yn troi yn ol Y dyn liardd yn ddaear ddwl, Heb rodd, neu fodd i feddwl! Arweiniodd, drwy yr anial, Dculti Diw; wele ci dil:- Ni oha' wneledd, na cholyn Ing dwys gwely angeu dyn; Ond caiit" rywfodd. heb ddioddef, Fllrw'n iach wrth fur y nef I ben Nebo, nnnybon Esgyn wna, is gwenau non; Ac yno. uwchben Camian, Sylwa'n hir, 1111:. el yn Yn wylaidd ar haftvidd wrid GwIad oi D, uw, gw J f" .v ..( orwo(ld, .,J,i i, I ol)eii)-dd hed(I "w gjnd dan rwj-g einioes, Sel Duw. in- lioswvliad OCR Ei anit.11 wan dawel Mae ei einioes yn mynul! Wele'i wtitil, f),Nvy(iol h', Yn drai aeth drwy ei wythi A"f!> llemv traethell einioes Yn drai s jcli bliuderus ocs! Nid odd neb, ar ben Nebo, I'w cicl, o/i l anpou ac o; A'i Dduw hefvd yn ddwyfawl Gvdyjii'iitli, is wpnwlsg wawl, Uwcb ei porphytt dyn nid oedd, Ond heiiiitiaid y ncfoijdd Dd'wod vi neb, n;'b ond y nbw- DYIII" wr wedi mavw! Diauicu Dllw a'i liuindodd; Hwn, o'i ivilwes, anfonodd Dcleidion i'w dylodi,— Blodau wnaent i'n blodion ni, Er rho'i jiareli, oil wyro {ten,— Edwi'n wy.udd clan beulwen! I'w angladd del angelion- Torf wen. !ll'g-'n ol trefniad Ion Bodau liyfryd byd uwehben, A'n ftiilitriritij yu 9h,en"tll Am ei gorjih of yn yuigau Mae elm- <> gyniylau Digymysrt,—un du gwmwl Ni ddaw WHI\ olygfa'n ddw!. Yn wych, beb wall, nweh ei ben Haul eurliw yw'r elorlen! Rhyw wibiedig gerbydau Ysplenydd sydd yn nesbau, Khwydd yw yr hjiit ar ddiri' Olwynion o oleuni A nefoKon vn tiloedd,- Nefol lu'u rbo'i llawen ttoedd T Mn -.f yn rymusiiwl, "m udtoT.) hyfryd gerbyd gwawl! Oloow-wedd d: g gladdedigueth,— Y dydd hwn, eit fDuw a ddaetli O'i lys, lieb ddifaol wg, I ro'i gwnelodd o'r golwg. Hyd i'r gl\"n y diigul eheil I agor b< dd fi'r gair Byddud Ei alln Ef yw'r lioll waith— Yr arado a'r oryiudaith Ar warawel, j r elawr, Drwy y nef, gludir yn awr; A plumvyn, d; g offeiriad Nef y ln-i sugna fwynbud I'w drag'wyddol, freiniol fron Yn noswyl un o'i weision! Dilyn y gannaid elor Wna. bendigaid gannaid gor: Cor lion, heb y cywair lleddf,— Un a'i ganu yn Yu bur dod, a'i seinber dant. Yn deljTiol adloniant. Elai'n filCh, o'u canol nhw, I ganol y niwg liwnw Seiniant gudd dannau rhuddaur,— Alaw nef ar delyn aut Uwchlaw bedd, gwaeledd, nou gur, 1\10:;(', s"n dysgu'v mesur: "Mewn hedd nefolaidd, luwynhau Ei dant wna'i enaid -ntau Ac nine Enoe, mw)" Lynod, Gyda Duw, 'n deg, wedi d'od 0 ogoniant cain gwiwnef, Y<hjtr, a'i fforph < Dyina wr esyd Mawredd I arwain saint teynuis hedd, Yn golufn, heb swn galar Ar ol corph marwol eu car. Iaith oeh nid oes, na thuchan, I Na grudd wIph, drwy'r osgordd lzlii; Heb ddaearol ymddolof, Llawenhant yn null y nef! Mewn dull dwyfol o foli,— Dull nnf uweliluw'n deall ni! Wrth reol anfeidrol h's Anfarwol dorf nef crys; Yiia cawn hwy, 'n mlaen ae ol, Ar lwyfanau'r elfonol F V., dPIrhyw (lyrfit fawr, fawr, YD sy}", ar g-3,s elawr Ac o'r heulog orielau Liu nef sydd yn llawenhau Tra sylw.uit i'r iseledd Ar wael fan daearol fodd, Am inai byw byth mwy, heb baid, Wrn gwj-n gadwodig enaid Or liedd-osgordd lor ddisgjn I fyd gitl:ir,L-tear dyn; El a'i faich mewn dirgel fodd I gwr y bedd agorodd. Oddi ueliod daw blodion Gwynaf dduil teg nsfoedd Ion: Isou ''11 bwysiau del Hwy fwrir dros nef-oriel A Duw'r not. eu hawdwr nhw, Dtlifyrus gladd ei farw Yn eu mysg. IIllian main Ei gariiid, fel clog gywrnin, Am y eon ill, a gemau cu Khinwedd aini'n screnu! A'r hynod, hen arweinydd, 'N ol trafferthus, ddyrus ddydd, El i'r glyn mewn dysglaer gIog- 0 law Duw yn flodcuog Ar ci gu lwch, lor a glodd Y (Irws,- lUau'r angladd drosodd; A r dilj-nwjT adlonol Ant adrof i'r nef yn ol Ha' wr Duw, a'th fro dawel, Yn orwych, mynych ymw?— Ic?nu'r Uwch—h?Ti a'r Hall 0 (li? y bywyd Mtjl' Ond ?yr nc?. drwy-n d?M ni SiHor hMteaUG'rhum' ,ear ni, W)*lo ,b Mae awen )D nglyn Moab! Bsair. I

ARGLWYDD FAER LLUNDAIN, 1B92. Gomorydd sereho mi. rain-idd ei fame Yw Arglvnrda Fuor laundain Ajrorjk'i ncuadd gr^Train» I Llanw 'i gyloh wna oil yn gain. I Un o'r llnaws ydyw'r Llywydd-godwyd Yn gadarn dilinesydd; Hwn a ddmoth yn ei ddydd-yn^wir amlwg,- Un o Forganwg yw, 'n fswr ei gynydd. t Paisarfau rhin y IJlifddinas-enwog Fetldianodd mewn urddas; Docthwr yw, 'n iri eymdeithas, Yn ystyr gwerth meistr a gwas. Ac yn addwyn gweinydda,—a phura'r Gorphoraetb flaenora; Am roi dysg mltc'r Cymro da I lwydda. Y gwr sydd yn rhllgoti,-fe ddonia Y Urifddinas drwyddi; Odli IIcrth ein eeneill ni—wna n wastad, A'i wir ddylanwad sy'n aur ddolem. Daioni eyffredinol-yw ei fod Yn Filer Ci:nedlanthol: Am roi nawdd i'r Cymry'n ol-mae yn 11on, Ni wd?yd g?-?n yn fwy gwladgarol. Priodol Brif Faer Prydain-yw c£o,- Pwv sv'n fwv'n boll Lunaam ? Hiroesidilo, 6,mi-o egiii;-c)i bur chwaoth A'i ddwys wybodaeth ga'i ddiaspedam. H&! pan eistedd y pea Ustus,-profa'n Piifwr bobl ddrygionus; Eu hy.-igwyd wna o'u hegus,- I wYllt ci nertli ant yn us. Ar ei sedd myn hedd o hyd-i hydi-aidd Ddadrys pob pwnc d lyslyd; Evans -sy", n hefyl, I roi barn, uid oina'r byd. A baner hardd Ll jegr bounydd-gwyd yn iawn Gvdn nerth Gomeiydd; Hoedl i r\pg ei "euedl rydil, A chin wrth w, ei chynydd. Llawn yw trysor Llantrisant—yn Evans Sy'n notio mewn lhvyddiant; Ar ei sedd uuio'n gywir sant teg, ffyddlon,— 33ft yw y Scroll u i dewisasant. Am roi gwledd mae ei Arglwyddos—burwen Yn bod o'i mynwos Ar ci llaw, i'r tlawd ceir iles-mewn hael fodd,— Y Naf a'i g-dwodd yn lan fugeiles, Own.YNt PENXANT. I

TAN MAWlt YN BOOTLE. ColM o 30,000p. Tuag un M ddeg ddydd Gwener canfydd- wyd fod tan wedi tori allan mown ystordy enfawr, saith uchder IloSTt. yn Eningham street, allan o Derby road, Bootle Rhodd- wyd hysbysrwydd i'r brigade, ae yn fuan yr oedd y tauwyr yuo, yn ymladd a'r elfon ddinystriol. "Ymdilengys mai yn y llofft ucliaf yr odd y tau wedi tori allan. Perth- jnia yr ystordy i Mri D. ac L. Hughes, ae yr )e(ld ynddi dair mil o belles o gotwm perth- ynol i'r Mri Kalli. Ymhen chwarter awr wedi i'r tan dori allan yr oedd y pedair llofft uchaf yn wenfflitm. Tua phunil) o'r gloch sN-i-thit),Id mur yr ystordy, gan aeliosi difrod ftn jhyffiedin. Yn r cwymp cafodd SWIll o'r e >twm liylosg ei Ifordd i seler taf- I urmly gerllaw, sof y Piince of Wales Vaults; a buasui citnlyniadau difrifol iawn wedi dilyn hyn onibai i ddau o'r tanwyr fwrlymio tunelli o duwfr yno yn ddiatreg ar ei ol. Yr oedd dau eraill o'r tanwyr yn sefyll ar esmjie., a syrthiodd hono, gan fwrw y ddau ddjii i'r Uawr, a'u hanafu yn dost. Awd a hwy i Ysbyty Bootle, ac ofnir am adferiad un ohonynt. Erbyn naw yr oedd y tan wedi ei orchfygu, o:iti ni diliffoddwyd of yn llwyr hyd iuiiier nos. Tvbir fod yr oil o'r golled rywle t Yr oedd yr ystordy a'i gynwys weli eu hyswirio.

MILTWX A (HWAHTKR ETO AT I GAAILAS 31ANCEINI0X. I Yn ol adroddind ag y mso yr Henadur Hanvood, Mancelnion, wedi ei barotoi, yn cyflcu gulygbclau ejmrychiolwyr conihor- aeth y ddinas hono ar Fwrdd y Gamlas, y mile yn ymddaugos fod angen miliwn a chwarter o bun IU eto er cwblhau y gwaith anferth llwn.

YNAD YX GWEITIIIO AR Y 1 SUL. Yn y Llys Heddgoidwadol yn Clerkon- well, yn Lliindiun, ddydd Mercher, cwyn- odd yr Yllad cj-flogodig, Syr Peter Edlin, yn chwyrn oblegid meithder y copiau o dystiol- a(-tliitti ft anf(,Ydl i(ldo. "Yn ystod y tair blvnedd diweddaf," nieddai, JT wyf wedi eistedd yina bob dydd, a rhaid i mi dreulio fy Suliau i ddarllcn y tystiolacthau hyn. Bydded i'r modd yr ymddygir ataf gaol ei wiicvd yn gj-hoeddus. Ni phetrusaf ddy- weyd fod jniiddvgiad o'r fath hwn yn ang- hyfiawnùpr gwarthus."

I El-i HAKLODAU SENEODOL A'U COSTAU. I [AT Y GOLYOYDIX] Gyda llawer o bleaor y darlleaisyn eich nodion arweiniol yr wythnos ddiweddaf am yr awgrj-uuad i gytiwyuo tysteb i Mr S. T. Evain, A.S. Byddaf yu falch o'r cyfleusdra o gael ej-flwyno fy hatling tuag at yr am- can gwir deilwng, Nid oes reswm mewn unrhyw fodd i ddj-nion talentog fel Mri S. T. Evans, T. E. Ellis, D. Lloyd George, ac ereill, sydd yn sofyll i ymladd brwydrau cyhoeddus Ehj-ddfrydwyr, i fod yn golled- w-, r mewn arian. Mae yn llawn ddleon 0 aberth iddjut ùJioddd eu dinuygu a'u difrio, a eholli eu hamser, heb son am gael ?l dyn da ac yr anrhydeJd hono. Os yw cael dyn da ac egwyddorol yit aelod Sencddol yn werth rbywth, y mao yn sicr 0 fod yn worth talu ei gostau etholiadol, ac he' d ei gadw I yn Lhmdain i wyliod ein buddianau, y ?l rhai yn ddiau sydd yn llawn mor bwysig i ni, a dyweyd y lleiaf, ag ydynt iddynt- hwj-. Credwyf, ond gwueyd apeliad iawn at worin Cymru, y gellid cael tysteb dcilwng i'r tri neu bedwar o'r aelodau Cymrcig sydd wedi dechreu o ddifrif i gael cyfiawndcr ac an- ] rhydedd i Gymru, yr hon sydd wedi bod yn cael ei chamgynrveliioli yn rhy hir gyda ein gorthrymwjT a'n gelynion cenedlaethol, y-j rhai sydd, elrwy drugaredd, bron wedi eu bwrw ymaith oll-tlim ond dau yn aros. j I E. WUJJAXB. t

Gwertbwyd dau fwrdd mahogany fel ad- fofion am y Ileia j>enffoitld enwog Jack heppard, am gini yn ddiweddar yn y brif- ddinas. Mae yn perthjTi i'r Fyddin Norwegaidd adran o Uthrigwyr. Dewisir JT aelodau o fysg dyniùn o gJrfansoddiad cryf ac yn saethwyr da. Mac yr adran lithrigawl hon o'r Fyddin yn gallu gweithredu ar y rhew neu dros eira rhewedig y mynyddoedd gyda chyflymdm nsd yw yn ail i eiddo y mcirch- filwjr gowu.

CATRIN HUWS. I Nid oes ond ychydig o'n darllenwyr yn ddiau yu gwybod nninawr i ddim am yr arwrei y inile ei henw yn benawd hyn o ysgrif. Y mac Catrin PIuws wedi ei geni a'i magu j'n un o gyrau mwyaf anghysbell Cyun-u,—ar gwr eithaf Lleyn. Nid ydym j'n meddwl ei bod yn eithriadol ei thalent a'i gwybodaeth nis gallasai ar yr ystyr- iaethau hyny yn unig yn sicr enill lie neillduol yn eieh colofnau. Ond perthyna i Catrin Huws un neillduolrwydd mawr;— y mae yn hen iawn. Yr oodd v atrin Huws wedi dysgu cerdded, rhedeg, ac cnill ei bara a'i chaws a'i dwyltIV ei hun, cyn bod y ganrif bresonol wedi cymaint ag agor ei hamrantau a chymerj'd y cam eyntaf ar ei gyrfa faith. A braidd na duywedwn, er iddi gyeliwyn ar oi thaith lawn un mlynodd ar ddeg o flaen y ganrif, ei bod yn edrych mor hoenus a hithau, ac yn eithaf tebyg o welod dydd ei chladdu fel ag y gwelodd ddydd ei genedigaeth. Pan ddolo mis Medi nesaf bydd Catrin Huws wedi cyrhaedd yr oedran patriarchaidd o gant a thair o tlwyddi llawn. Yr oedd clywed y gallem gaol yr am- heu th j'n o weled lie ysgwyd llaw ag un o blant y ganrif o'r blaen, ond cymeryd taith o ryw saith milhlir o'n preswylfod, wedi enyn ynom awydd cryf am hyny. Gwydd- em hefyd y eaem ar y ffordd fwynhau goIyg- foydd o'r fath fwyaf swynol ag sydd bosibl, y caem groesaw calonog gan rai o aiuaeth- WJT caredig Lleyn; y e-tem hefyd olwg ar hen balas pendefigaidd y Madrj-n, lie hyd o fewn yn ddiweddar y trigai y diweddar farwnig Rhyddfrydol tt chalon agored, Syr Love Jones Parry. Wel, i ddeclireu yn y dechreu, gadawsom Bwllheli yn gynarol brydnawn ddydd Al.,twith diweddaf dan ofal y cerbydwr car- odig Mr Thomas Hughes, a chawsom ein hunain yn duclus orbyn to yn y ffermdy dy- munol a cliysgodol it olwir y Tyddynbach, lie y trig-a y diddan Mr Owen Williams a'i briod. Yno hefyd yr erys oi fam weddw, Mrs Jane Williams, sydd bellach wedi cyr- haedd yr oedran parchus o ddwy a phedwar ugain mlynodd. Nid yn antI y daw i ran un y pleser o gy- farfod a hen wraig mor dalentog, mor drlon- iol, ac hofyd mor grefyddol ag YIlyw Mrs Jano Williams. Yr oeddhydo fownyddwy flynedd ddiweddaf mor hoenus ae hoyw a hogan, ond daeth yr "influenza" o hyrI iddi, in yn nghyrau Lloyn! ond yr oedd I coi-[)h iaeh cadarn yr hen chwaor yn rhy gryf iddo; er derbyn peth chwerwder oddi- wrtho, eto diangodd o'i afael yn fwy dianaf na lluaws o'i hieuengach. Ac for fod ei chlyw wedi pallti j'chydig, y mae ei golwg mor gryf ag erioed, ei chorph mor gadaru ag arfer, a'i thufod mor lithrig ag eiddo unrhyw un o'i rhyw yn ngwlad L'eyn, Gwraig ddeallss yn mysg gwragedd ydyw Mrs Jane Williams, ac un ytlyw hob ddim dadl sydd 11 yn ofiii Duwyn fwy llI llawer." Dydd-j orol dros ben oedd ei gwrandaw yn adrodd adgotton y gynt; yn dywedyd am ei detbj-niad yn gyflawn aeloll yn Pendro, Caernarfon, gan y diweddar Hybareh Grif- fiths, Bethel, pan nad ydocdd ond gcneth bedair ar ddeg oed. Yr un mor ddj-dd- orol ydoedd ei chlywod yn adrodd am yr hen bererin Owain Thomas, Carrog, yn pregethu gyda hwyl mawr ar gwrt Maesneiiadd, ar ei ffordd i gymanfa Pwllheli. Llawn mor ddoniol ydoedd ei chlywod yn ymffrostio—a pllwy a warafun iddi y fath j'mffrost ?-yn oi gwaith yn rhoi y rhodd a gawsai i brynu gown newydd gan ei mab, i brynn llestri cymundeb ngwydd i gapel Ceidio. Y mae yn fwj- hyddysg yn y Beibl nag ydyw merched diaconiiiid yr oes hon yn y Family Haald, ae y mae ireidd-dra ei phrofiad crefy(hlol yn ei henaint yn dystiolaeth diamwj's ddarfod iddi fyw ar hyd ei oes ar frasder yr Ys- grythjTau, ac nill ar bod dwr llenyddiaeth nofelaidd yr oes hon. Ae y mae Airs Jano Williams hefyd yn Annibynwraig, ydyw hyd fer ei hesgyrn, lie yn Ehyddfrydwraig hyd flaenau oi byseld. Difyr odiaoth yiloodd JT j'chydig oriau a gawsom yn y Tyddyn Bach. Yr ydym o galon yn dy- muno i'r hen chwaer hwyrddydd tawel; a plian drlelo y dydd iddi ymadael a'r fuchedd hon, bydded iddi gael dyfoiliud helaeth i I mewn i'r trigfanau nefol. Ond ar ein ffordd yr ydym i welod Catrin Huws y hi ydoedd arwros y dydd hwnw, Yn oi liyniyl hi nid ydyw pwniig hyd yn nod o oedian Mrs Jane Williams, Tyddyn Bach, ond megys genetli. Y mae genym rhyw filldir o ft'ordd i gerdded o'r Tyddyn Bach i Yard Madiyn, lie y triga yr hen Gatrin Huws. Yr ydym ar ein ffordd trwy y pare yn cael y pleser o weled Natur yn dechreu rhoddi am dani ei gwisgoedd goren. Wrth edrych i gyfoiriad y gogledd oddi wrtlijrn gwelem sir Fon yn gorwedd yn dawel yn nghanol y dyfndor, a'r olwg gynil a racin ar ei ruj-nydd mawr," y mj-nydd, y Twr, yR mwy na hanor go-li hiraefch ar fwy nag un o'r cwmni am fod ynddi un- waith eto. Ond rhaid oedd boddloni ar ddim ond anfon ambcll ochenaid lechwraidd yno. O'n blaon i gyfoiriad arall gwelem nifer o'r ceirw nwyfus ac harddsydd yn aros yno, mcgis er dwyn i'n cof ddydd- iau gynt a dyddiau gwell amgylchoedd Madryn. Y fath newid sydd yma er dydd- iau Mr Jepliry Parry, noddwr Anghyd- ffurfiaeth yn nyddiau y trallodau gynt: Ond y mae yr had da a hauwyd ganddo of ac ereill yn aros, ae yn ffrwytho ar ei ganfed yn mhrofiacl uchel a gwresog Catrin Huws. Ond dyma ni bellach yn Yard Madryn, aD ya cael ein harwain gan fab Catrin Huws i woled ei fam; ae, er fod ei chlyw yehydig yn drwm, eto yr ydym drwy yebydig drafferth yn gallu gwneyd ein hunain yn glywadwy iddi, ac y mae oi pharabl hithau mor nwyfus ag erioed, ond fod "yr hen gorph yn cau byhafio," chwodl hithau; ond chwareu tog i'r "hen gorph," y mao wedi "byhafio"yn well na llawer. Nid yw yn ymddangos y bu erioed yn rhyw gonsern mawr llai na'r cyffredin o gryn dipya ydoedd pan ar y goreu. Nid hawdd y gallwn ddesgrifio y teimladau a'n meddianent wrth edryeh ar Catrin Huws, a sibrwd wrthym ein hunain, "Dynm un welodd, ac efallai glywodd, y cewri oodd ar y ddaear yn y dyddiau gynt, megis Charles o'r Bala, Ebenezer Morris, ac Ebenezer Richard yn pregethu, oblegid Methodist ydyw hi, ac mor ffyddlon i'w I henwad a neb pwy bynag." Wrth siarad a I hi cawsom allan fod ein dyfaliad yn gywir. I Yr oedd Catrin Huws wedi clywed Charles o'r Bala yn pregethu, er nad rhyw argraff ffafriol iawn ychwaith a gafodd ami, ac fel h)-nybu,ebMhi:YrocddChttr!esibre- getliu rhyw ddiwrnod yn Edej-rn, tua'r adeg yr oodd hi wedi dechreu gweini, ae yr oedd son am ei ddyfodiad yn mholl cyn yr adeg, a disgwyliad mawr am darto pregethai ar enedigaeth Crist; ac ebai Catrin Huws, Ohlywisji ddim byd gantho -mi gljrwis ei well o lawer gwaith." Dyna adgofion Catrin Huws am Charles o'r Bala!! Mor gysurus, onide, i bregethwyr gweiniaid. Nid oes unrhyw bregethwr yn boddloni pawh, Yn nglorianau Catrin Haws, pan bwyswyd jmddjmt Charles o'r Bala, "de a gaed jm bri?!" Ond nid dyna oedd tynged pawb 0 bregethwyr y cyfnod hwnw yn nglorianau Catrin Huws. Na, fel JT oedd ci hoedran a'i barn ynaddfodu, deuai piegethwjr "Cymru fu" i feddu swyn mawr iddi, a dylanwad mawr arni. Medda adgoflon melus o Ebenezer Morris a Ebenezer Richard yn pregethu 3-n Nghlynog fwy nag unwaith. Holem hi a oedd lii. erioed ddim wedi clywed Mr Robert Roberts, Clynog, yn pregethu-y gwr hwnw a bregethai weithiau mor ofnauwyo gyffrous ar y farn nes gyru pawb allan o'r capel mewn ofn a dychryn. Ond yr unig gof am y gwr hwnw uydd gan Catrin Huw8 ydyw iddi fod, pan yn ieuangc, yn gweled ei fedd yn Ali-nwent Clynog, Am Mr Michael Roberts, Pwllheli, a rhagor o bregethwyr y cyfnod hwnw, y mae yn meddu adgoflon bron dirifdi, Holem hi a ydrv pregethwyr i- dyddiau hyn cystal a'r rhai oeddynt ar y maes pan oedd hi YIl iouiangc, ond JT unig ateb agaem ganddi oedd nad ydynt i'w cyd- maru a'r hen dadau. Wcli siarad hwnt ac yma am yr hen bobl, gofjriem iddi ai nid oedd yn rhyw deirnlo yn unig iawn yn y byd yma bellach ? Ydwyf wir, welweh chi," ebai Catrin Huws, y niae fy holl gyfoedion wedi myn'd, ac yn y nefoedd y nitte fy ffrindiau mwj-af inau yn awr, ac yno yr ydwyf ina yn treulio lJawer o'm hamser; yr ydwyf yn 'nabod yr hen chwiorydd sydd yno, Mair a Martha, Elizabeth, a Mair mam yr leitt, a'r hen Fair Magdalen, gystal ag ythvi yn 'nabod neb, ac y mao arnai hiraeth mawr am fynod yno atyn' nhw, ond mi ddaw 0 i fy mofyn yn ei amser da ei hun." Yn yr ysbryd boddlongar hwn yr )"111- adawsoma Catrin Huws: ac wrth ddychwclyd i'n cartref y nosou hono teimlom yn sier y dylai pobl Lleyn fod yn falch o gael yn eu mysg engreifftiau mor deilwng o grefj-dd- wyr yr oes o'r blaen ag a geir yn nghjTnar- iadau inamau fel Jano Williams, Tyddyn- bach, a Catrin IluNvii, Yard Madryn. 0. L.

HANESYN RHYFEDD. I Mao yr hanesyn canlynol nowycM gyracdd y wlad hon: Tua naw mis yn ol aeth Hong o'r enw Tahiti ag ynddi cllbu gant o gactliion Ynys Gilbert ar dueddau New Mexico. Credid ar y pryd fod yr oil o'r dwylaw a'r caetbion wcdi colli. Ond yn ftwr dywed dyn o'r enw Matrell iddo yn Mexico gyfar- fod a dyn iirnll o'r enw Johnson, yr hwn oedd yn un 0 ddwyhw y Hong grybwylledig, Dywedodd y dyn hwn i'r llong fyned i lawr ar y dogfed o fis Hydref diweddaf, a bu iddo of, a phedwar o ynyswjT eraill, un ohonynt yn ddyne3, ddiane yn un o'r cychod. Buont. ar y mor am un-niwmod-ar-bj'mtheg heb na gorchudd, bwyd, na diod. nu y ddynes farw ar y pedwerydd dydd, a bwytaodd y brodorion eraill ei chnawd, a thrwy hyny cad wyd hwy yn fyw am amser. Aeth un ohonynt yn wallgof a neidiodd i'r mor, a bu farw y llall. Cafwyd Johnson a'r pedwerydd ynyswr mown scfyllfa anymwy- bodol gan ryw bysgotwyr. Cymcrwyd hwy i'r Ian a daethant atynt eu hanain.

AUR YN NGHYMRU. I Darganfyddiadau Nodedig. I Hysbysa y South Walea Drlily News fod dirganfyddiadau nodedig wedi eu gwneyd yn ardal Dolgellau. Tybid unwaith fod mwnfa Gwynfynydd, a berchenogid gynt gan Mr Pritchard Morgan, ond sydd yn am yn eiddo i gwmni, wedi ei weithio allan. Dywedir, modd bynag, fod gwythien arall wedi ei darganfod, yn cynwys aur mewn sjruiau mawrion. Y mae ei thrweh yn bedair troedfedd, a cheir o honi Bwm da o aur. Hysbysir hefyd fod cwmni bychan arall yn Nolgollau wodi darganfod gwythienau go- didog mewn tir heb fod yn mhell o fwn- glawdd Gwynfynydd. Cychwynodd y cwmni hwn tua diwrld y flwyddyn ddiweddaf, gyda chyfalaf bychan, dim ond oOOp ond am y chwo' mis yn diweddu Mehefin talwyd 6000p mewn dividends, sof 1200p y cant o log ar y eyfalai, Mown canlyniad i'r cynghaws iu rhwug Mr Pritchard Morgan a'r Goron y mae y royafti/ ar aur wedi ei ostwng o 30 y cant i 1 y cant. Fe welir fod hyn wedi rhwyddhau ffordd perclienogion aur fwngloddiau yn ddirfawr.

0 WYTHNOS I WYTHNOS. nUAID I DDEFFRO. RUATD I GYMRU DDEFFRO. Mao yn ymddangos yn awr fol pe bai Cyim-a i gael ei gwertliu unwaith eto gan y bluid Ryddfrydig, a da fyddai i'r wlad gael agoriiui llygaid i'r pcrygl hwn jnewn pryd. Er yr etholiad y mac holl anveinwjT y blaid, yn nghydit phrif newyddiaduron Lloegr, wedi bod yn hollol ddistaw gyda golwg ar liawl Cymru i Ddadgysylltiad yr Eglwys Scfj-dledig. Yr wythnos ddiweddaf derbyuiais lytlij-r maith oddiwrth aelod o'r National Liberal Club, yn yrhwn yramlygai oi ofnitu am Gj-mm druan. Yn awr," ublli, "nid oes yr un gair i'w glywd 1\111 D,I.d,-ysyllliitcl a Dadwaddoliad. Yn wir, sieryd y Sacson yma am bob gwdlbllt IIC am bob mesur oddigerth y mesur hwn, a dylai aelodau Seneddol dros Gymru ddyfod allan fel un gwr, a dyweyd wrth Mr G1¡¡dstOlIû a'r blaid fod ou cefnogaeth hwy i'r blaid Uydd- fiydig i'w gael yn unig ar yr ainod foil Dad- gysyUtiad a Dadwaddoliad yr Eglwj-s yn Nghymru i dd'od o fbcll y Ty, cyti gyntcd ag yr â :1Iesur Ymreolaeth i'r Iwer Idon i fyny i Dy yr Arglwvddi." Os nad wyf yn eaiagynieryd yn i'a-.vr ni fydd bech-jm dewrion Cymru Yll barod i adael i'w gwlad i fyn'd dan draed, s:>mh i h)-ny ddwyn arnynt wg Mr Gladstone. Y mae rhai ohon- ylit eisoes wedi d.'v.gos digou o annibyniaeth meddwl i osod lies ell gwbdo flaen tipyn o ganmobaeth o enclu y mawrion. Gwell i Gymru fod heb ei hiawnderau oherwydd gormes ei gelyni in nag oherwydd difater- weh rhai a broffosant fod ci cliyfeillion. Yr wyf wedi cael ar ddcall y bj'tld i'r ael' inu Cymreig gyfarfod a'u gilydd un o'r dy.i liau nc«f, ac y penderfynir yno pa fod l i weith- redu yn j-rargyfwng preseno). Gobeithio y bydd yno undeb hollol, tie y bydd yr oil oiionjut yn barod i roddi y gwrthwyiielii.id mwyaf di-ildio i Mr Gladstone os bj-dd iddo mewn iinrhyw fodd ddangos anmharod- rwydd i roddi i Gymru rr hyn y mae yn ofyn am dano, a'i- hyn y lilac ganddi ber- ffaith hawl iddo, Odrllg"¡lrc(H Hmo yhntol jm cael ei dal gan yr aelodau Cj'mreig, a diau mai mantais i Gymru yw fod mwyafrif Mr Gladstone mor fj-chan. < ETHOLIAD OKKEVOCK. I Drwg iawn genyf am ganlyniad etholiiul Greenock, am fod y sedd wedi ei cholli i Mr Bruce, JT hwn, or 3-n Ysgotyn, sydd ya ?'fnill calon i amryw o'r aelodau Cymreig, ac yn teimlo y dyddordeb mWYltf mewn ewestiynau Cj'mreig. Hyderaf y gwelir of yn aelod dros ryw gynryehiolaelh Y sg.1bÚdd yn fvan hwn. TLOM'LI J'ARSOXIAID. Sonir llawer iawn gan higlwyswyr am saflo gymdeithnsol eu gweinidogion, a honir ilitli gan Eglwj-swyr y mae cyfoeth y wlad. Nis gwn pa fodd y cydsaif hyn a'r ap,.1indau mynyeh a wneir ar ran 11n o barsoniaid ago y dywedir eu bod hwy a'u teuluoedd mor dlawd fel ag y macnt yn dioddef eisieu. Ychydig ddyddiau yn ol daeth i'm llaw bam- phledyn yn dwyn y penawd I "TIIE DISTRESS OF THE CLERGY." Os yNv y ddegfed ran o'r hyn a draethir JTI y pumphlctlyn hwn yn wir mae y sefydliail drwyildo draw yn bwdr i'r eithaf. Ceir vii- ddo fteithiau sydd yn dangos fod amaethwyr byelmin wedi andwyo eu hamgjdehiadau drwy geisio talu rlienti afresymol o mdicl i'r parsoniaid. Dyma un engraifTt: —Deng mlynedd yn ol yr oedd bywioliaeth neill- duol yn wertli t.100 y flwyddyn, yr hwn SWill a ddeilliai od'.liwrth fferm it osodid am l j swllt yi- acer. Yn mhen j'chydig flynvdd- oedd methodd yr amaethwr yuei anigylehiad- nn. Ceisiwyd caeI tell>mt arall, ond i ddim i pwrpa3. Yna vmgymerodd y person a thrin y fferm, ond gan fod y tir yn dir cleiog, ac yn gofyn am lawer o driniaeth, collwyd llawer o arian, a bu raid gosod y fferm am 1,5 swllt yr acer." Gwelir fod yr amaethwr eyntaf druan wedi gorforl talu io swllt yn y ttwyddyn am dir nad oetld and n werth 15 swllt. Yn awr, apelir am gynorthwy, nid i'r tenant druan, yr hwn a ranodd ei holl eiddo ar y ftJ1'm ac it ddinystriodd ei im- gylchiadau ei hun a'i deulu; O na, ca ef drengu neu f j'nd i'r tloty os myn; ond rhaid cld help i chwyddo oyflog yclerigwr o £ '200 i X5()(). A i nid fel hyn y mac wec1i bod mewn ugeiniau o achosion yn Nghj niru '1 Yr amaethwr druan yn myned yn dlawd er IIIwyn cadw y tirfeddianwr a'r person yn dda eu byd. Hyshysir ni yn y pamphled dan sylw fod 400 o glorigwyr yn Lloegr n Ciiyiilrti nad) yw cu cjflogau ond X,50 yr un vn unig, ae fod 3,000 a'n cyflogau o clan £ 150. Ai nid yw y ffeithiau hyn yn ddigon o gondemniad ar yr Eglwj-sBeth am y miloedd lawer a dderbj-nir gan yr esgobion, deoniaid, canoniaid, archddiaconiaid, a llu 0 segurswyddwyr ereill ? Ai dyna ddysgeid- iaeth y Testament Newydd, sef fod i nifer o | ddynion fyw mewn palasau, bod yn bc-rchen meirch a cherbydau, dcrbyn miloodd lawer o bunau yn y flwj-ddj-n am wneyd diln, tra Y I itiat llu o'u brodyr, y rhai ydynt yn lIfLftirio yn g-alcll, yn gorfod byw ar ryw I)tt.it yn yr wj-thnos, ac ni ehatnt hono oni bai fod eyfraith anghyfiawn jm gorfodi Ymneilldu- wyi- i gyfranu tuag at ell cynhaliaeth ? DIAL AR GYMKF. Gwelir fod mesur neu gjTillun ar drocd i ddial ar Ryddfrydwyr ar Ymneillduwyr Cymm urn yr hyn a wnaethlmt yn yr etholiarl diweddaf. Y mae rhai o newyddiaduron Lloegr yn cynghori y Saeson Toriaidd i bcillio 'er ¡;ilim roddi eu cefnogaeth mewn masnach i neb o'r he-eticiaid hyn. Yn wir, dywedir fod rhestr yn cael ei darparu, yn cj-nwys enwau pob Eglwj'swv a Thori sydd yn dcrbytl Ylllwelwyr yn IllllOrthleoedd Cymru, ac befyd enwau masnachwyr, &c., Eglwysig. Ar ol i'r rhestr hon gael ei gorphen bvdd copi o lIoni yn cael ei osid i fyny yn nihob Clwb Ceidwadol, ac yn cael ei anfon i awdurdodau y Primrose League yn mhob lie drwy Loegr, fel ag i fod yn gyfarwyddyd i'r ffyddloniaid pwy i gefnogi. Mewn difrif a ellir meddwl am ymddygiad mwy plentyn- aidd ? Y newydd nesaf a glywir fydd fod y Toriaid a'r Eglwyswyr pcnbocth hyn yn gwahardd i'w canlynwyr yfed dwfr ddaw o Gymru. na llosgi glo Cymreig, Yn sicr ni wna neb ohonynt halogi eu geneuau glan drwy fwyta Welsh mutton, a givell fydd ganddynt fj-ned yn noethion na gwisgo gwlan Gymreig. Bydd drosodd am byth ar chwarelwjT Arfon a Meirion am na fynv- I Saeson o hyn allan yr un leehen Gymreig i doi eu pafasdai. Ond dyna, gwell tynu'r Uon, mae T outlook yn rhy arswydus. I ■WILLIAM JOXES, BIRMINGHAM I I A WILLIAM HUMPHREYS, ABERCIN. I Paliam 113 bai y ddau William hyn yn cy- Illcryd y gurfa dost gawsant yn fwy tawel Am Amaethon, y mae ef yn ymddwyn lawer callach nu,'i frodyr yn y flydd; ond am y ddau William y maent hwy yn gwingo yn arswydus, ac y mae'r ddau wedi dechreu ys- grifenu i'r newyddiwluron i draothu eu llen, fel y byddis yn arfer dwcyd. M tc y cyntaf yn ysgrifenu i'r (jolemd, a'r olaf i'r Gwalia. Ymddengys fod gan Mr Humphreys gryn ddylanwad ar y papur hwnw, oblegid dywed ei fod yn ymrwymo y bydd i bwy bpla ddaw allan i'w wrthwYllcbu ef mewn dltdl cael maes y Gwnlia Nm rhydd. Baicli cenadwri Mr William Jones yw ymosod ar flaenoriaid Ceredigion. Os ydj-m i gredu Mr Jones, mae blaenoriaid sir Abortcifi yn ddynion cas; yn wir y maent yn ymron cynddrwg a'r Gwyddelod. Boy- cotio yw eu hoff waith a boycotio y dosbarth goreu yn y wlad, sef y pregeth- wyr druain. Nid oedd yr un pregethwr yn meiddio ymddangos ar yr un Uwyfan a Mr Jones, rhag iddo gael ci foycotio; ao yr oedd ar gyfeillion Mr Jones fwy o ofal am ddegwm eu gonneswyr, sef y blaenoriaid, nag¡¡.m egwyddorion mawrion Undeb Papyr, Dywedodd arwr cyfarfodydd 3fr Jones, sef y Parch James Hunter, fod digon o'r cy- thraul yn Nghymru i groeshoelio Gwaredwr y byd pe doi i'r ddaear oto a dywed Mr Jones, mewn cyfarth, fod digon o Judas yn rhai o'i ddisgj-blion ef i werthu arwr Bir- mingham am lp nou lai o ,lIkg-wm. Nis gWll pa un ai y gweinidogion ai y blaenoriaid sydd ddrwg yn 01 bam Mr Jone,1. Ai oni 1 yw Mr Jones ei hun yn lfaenor 'l Ai onid un o wyr Ceredigion yw Mr Junes:- A chan mai dynion peryglus yw blaenoriai I Cered- igion, felly, yn ol ei logic ef ei hun, dyn (lrw hwn yw Mr Toties hyny ydyw, os ytlyw boyeotio pregethwyr yn beth drwg. Am Mr William Humphreys, students Clyn- nog, a phregethwyr LIOJTI ac ii-fon syll(I yn po 'ii ei enaid cylhwn of. Mao wedi de- chreu ar gyfrcs o lj-thyrau, a'r teitl a fu- aSlVIl i yn ci 1O.1.i iddynt fua«ai, Y pe l- var pe lwai-iaid." Mae lian?3 y pelwpr cyntaf weili ymdilangos eisoes, sef v Parehn W. O. Jones, B.A., WaJnfawr; J. Hughes. E leyrn Hugh Pug-h; aelJEdwar 1 Lloyd, Preiiteg. Trosedd mawr Mr John llu'lies, E Iej-ni. yw ei t'o 1 wcii ei alw yn Wil yr om llyw.ieth." Y mae Mr Hugh Pngh wedi dywin'd na fydd yr un Union- ist yn y nefoedd." Hofyd dywedodd, meddai Mr Humphrej-s, "y bydd hIdo eto. ) fel o'r blaen, fj ned i ginio a the i'r Aber- Iciii." T,yel,'t:kf yn RIVY(I'ills i (](Iilyll eyfre-i 1!yi:hr¡';m )[1' IIlImphmy fel yr j'lilddang- osaut. Ac, a J'llOi 1,j¡ digi'ifwch o'r neill- flu, y maent yn liyiod diiarllenadwj-, ond y linn, fel y rhelyw o'r IToriaid, yn eam- gymia vd pan y dj wed nad oedd gan weini- dogion bawl i ymyraeth mewn pynciau ffwleidyddol. El:iTEI)DFOD lIfYI.. I Nid wyf yn g'alla "r,Iwdel! a'r i-ii;ti hyny ydj'nt ynbeio Esgob Llanelw^ am ddadleu o blaid cael y faril gwnvi fewn i'r eisteddfod. Coflai yr osgob ju dda am y gwasanaeth mawr wnaeth y faril i'r Church Cmyrtu j'n Rhyl, a buasai yn wrthun i'r eithaf wrthod rhod li derbyniad i'r fti-il i'r eisteddfod, a hithau wedi cael y fath groesaw gan yr anwjl gariad'.is frodur." Na, na, dyn call a llygadog yw y tra Pharchedid Esgob Edwards, ag y mae dyled yr Eglwys yn Nghymru ju fawr iiuvn i'r tafarnwyr. Onid hwy yn benaf JTI prif .ini(Miffynwj'r y s"lyd- liiwi yn awr ? Caf wyd mwy o gynorthwy mewn cyrph ac ysprjdion hefyd i ymladd yr etholiad diweddaf oddiwrth Jai,tIuw, II darllawjT na neb arall, ac nid Deon ac Esgob Llanolwy yw y dynion i anghotio y gwasanaeth lleiaf er IIIwyn yr "lIchos d L" felly rhaid oedd dadleu yn gryf am ddigon 0 gwrwynglyn a'reisteddfod. Erhvny gr. syn nas gellid golllllllfLu y sefydliad eenedlaethol o'r ffynoncH aflan hon. Pe gwelsai J'r esgob yr hyn y bum JTI llj'gad-dj'st o hono adeg Eisteddfod Gwreesam, sef gwele I gwr mown urddai eglwysig mewn ymll1(l'¡: mewn lie neillduol, ac jm rhy feddw i fynod i'w wely, nid wyf ytl meddwl y buasai yn rhy awyddus i gefnogi y faril.

ETHOLIAD ORKNEY A SilET- I LAND. Brydnawn Gwener liysbyswyd canlyniad I y pleidleijio yn Orkney a Shetland. Mr Lyell, R '-WIS I MrYounger, U 1 (374 Mwyafrif fI!l I Yn ISSli yr oedd y mwyafrif Rhyddfrydol yn 971.

CNAFlAIi) VN <\r.L EU I MAEDDIANT. Yu )Irawdlys Clerkenwell, Llundain, ddvdd Mercher, dodfiydwjd Carl Ifemiiann a Charles Flashmau, y naill i lll1m' -nlyn-dd a'r llall i bedair blj'nedil o benj-;l-w isanaeth, am gael nwyddau trwy dwj-11. Arferiad y ddeuddj-n hyn ydoedd cymeryd y:,taf(.Jhe(ltl luewn ty preifat, gan aros yno am ddiwrnod neu ddau, ao yna ruddi archeh am IIwy,lilau--megp crythau, arfau Il1eldygol. &c.,gydagorchymyn iddynt glwl eu danfon i'r ty. Pan gyrhaeddai negeseuwyr y masnaeh- wyr, telid iddynt mewn arian-nodau ar faneiau na,loed,lynt mown bodo'anth, neu nad oedd gan y carcliaroriori f.'jfrif yn- ddjnt.

LLOSGI EI BLANT I FARWOL AETH. Foreu Sul, mown pentref ychydig filldir- oedd o Ballyfarron, swydd Roscommon, darfu i ddynes a fuasai allan o'i phwyll am hdh amser yn ddiweddar, roi ei thri phlentyn a'u pcnu i lawr mown pot o dJw 'r Iw.vodiK1, a'u gwlyb-losgi i farwolai:th. "i\rcdi hyn fe wnaeth gais at ladd oi hunan drwy roi ei plieu yn yr un pot, a llosgvyd hi mor (ldj'chrynllj'd fel nad oes dim g )baith am ei I hadferiad.

Llanberis. I Y SXOWDOX MALE VOICE CIIOUI.—Ym- ddengys fod y cor enwog ueliod, o dan ar- wciniad Mr Jonah M. Owen, yn prvsur ber- ffeithio ei liunan y dyddiau hyn gogyfer a myned i wasanuethu i gyngherdd cj-segj^edig i gwmni y Palace, Douglas, Isle of Man, ar y 7fed o'r mis hwn; ac y mae yn sicr genym y bydd hi yn wledd o'r fath oreu i bawl) fydd yno yn eu elywcd yn canu.

Y dderwen fwyaf sy'n aWl" yn sefyll yn Lloegr ydyw y "Cowthorpe," a mesura 71i o droedfeddi o dryfesur wrth v llawr. Ar un amser gorcliuddiai y goeden hon a'i ehanghenau dros acr o dir. Dywedir fod yr hen "Parliamentary Oak" anfcrth yn Clipstone Park, Llundain, yn 1,.500 o flynyddau o oed. Gelwir y dderwen dalaf yn yr Ynysoedd Prydoinig yn Ffongerddeg y Due. Mae yn llwch na tho.i-r Mynachlog Westminster. Daeth derwen Gelemos, yr hon a dorwyd i lawr yn IS 10, a 870p. i'w pherchenog; gwerthwyd y rhisgl am 200p., a'r gfwraiild a'r canghenau am 670p I'ha.gnr. Cyhoeddir y newyddiatlur hynaf yn y hyd yn China. Ei enw ydyw "King Pan," ac efe ydyw papyr swyddogol y llywodraeth, ac wedi ei sefydlu yn 011. Y lDae yneael d gyhoeddi yn awr dair gwaith y dydd, a gwerthir ef am oddeutu dimai. Cynwysa papyr y boreu ddim ond newyddion mas- nachol, ac argrefifr ef ar bapyr melvn. Mae ei gylchreliad tua S,000. Cynwysa iLr- gratfiad canol-dydd grybwyllirn swyddogol a newyddion eyffredinol. Ac argraffiad yr hwyr, yr hwn a arg-rcffir ar bapyr coch, y newydclion diwedl1ami, ac :Lrb"madall o'r ddau argniffiad arall. Dygir y papyr jTnlaen gan ehwech o ysgrifer wyr wedi eu dewis gan y Llj-wodraeth. CWMNI YSWIRIOL BYWYD Y MUTUAL 0 NEW YORK.—Y mae genym y pleser mwyn.f mewn hysbj'su fod Mr D. Hi.wkins Tilston I wedieiddewis ynLlywodrnethnTyRhanbarth (yr hyn sydd ? n eynwys Lerpwl a Gogledd Cy'll i'r Cwmni uchod. yn lie Mr Sharp, yr hwn sydd wedi jnnddiswj ddo. M?r Mr TiMon wedi dal y swydd o arolvgy d y Rhanbarth yn ystod y ddwy flym-dd ddi- weddaf. Yr yd)m yn ei lon?-f.?rch ar d benodiad prcscnol. Mae y Cwmni yn ?n 0 gryfder amirferol. Yr ydym yn dead fod gan y cwmni hwn fwy 0 swill 0 gronfeydd (actumulated fundt) nag unrhyw Gwmni Yswirio Bj-wyd arall yn y byd, yr hyu sydd yn profi ei fod 3-n berffaith ddiogel.