Y Genedl Gymreig

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL I Y RHYL. [AT YR YSGRIFENTDD.] I SYR,—Caniatewcb' i mi ofyn y ddau I gwostiwn canlynol i chwi: 1, Ai gwir yw ( fod amser anfor iad i niewn y cyfansoddiadau ar gyfor eich Eisteddfod wedi ei ohirio o'r laf byd yr 21ain o Orpheiiaf.1 2, Os felly, paham na ehyhoeddasid hyny yn y newydd- istduron, yn lie liysbysu fod y cyfansodd- | iadau i fod mown llaw Gorpbenaf laf, modd y gallasai pobymgeisydd gaol yr un chwarcu teg ?—Yr ciddoch yn gywir, YMGEISTDD, I

CWYILP NIAGARA. -1 I Gwneyd Defnydd o'r Dwfr. I HYRbysa y Glasgow Ilerahl fod y Proffeswr Unwin, prhirmydd enwog o'r wlad hon, wedi cael cynyg 5,OOOp yn y flwyddyn os k i gynorthwyo ydlÙ gweithiau trydan a gerir ymlaen yn Nghwymp Niagara. Yr hyn a I wneir yno ydyw defnyddio ewymp y dwfr i greu gallu "trydanol, » defnyddio hwnw dracbefn i weithio molinau. Gwnpir twncl 0,700 o droedfeddi o hyd uweblaw y cwymp. Owneir 100,000 o briddfeini bob dydd. Rhed y dwfr trwy y twnel, a thry turbines mawr. Cynyrchir fel hyn tua haner militn o hcir>«-jx>wer. P. defnyddid ager at hyn byddai raid cael 400 tunell o lo bob awr. Adeiledir ffatris YIl y gyinydogaeth, ae y inao puiu' milldir o reilftyrdd eisoes wedi eu gosod i IlmT, Er cymaint a wneir gyda gallu'r dwfr ni amherir dim o gwbl ar hardd- weh yr olygftt.

I Y PARCH J E. THOHAS, RHUFAIN. Diau v bydd yn dda gan lawer weird y Parch J. E. Thomas a'i bri d, y rhai sydd ar ymweliad a Chymru yn awr o brif ddinas yr Italiaid. Y inae Mr Thomas yn adnabyddus ddigo. drwy Ddehru a Gogledd Cymru fel hen fyfvriwr o Gaerfyrdilin, gweinidog o Glanliafren, Maldwyn, ac ysgrifenydd llawer o obebiaetbau Aifyrus o Sardinia, Itali, i'r gwabanol gyfnodolion yn Ngliymru. Y JUM) deng mlynedd er pan y bit yn ywlad hon o'r blaen. Er iddo fod yn y carchar am Air Duw a thystiolaeth losu Grist" wedi ei ymweliad diweddaf a'n gwlad, eto y mac efe a'i briod yn «dvych yn iach clialonog. Am dri mis y bwriadant aros. Dengys gwoithrediadau y Feibl Gyindeithas ei fod cf a'i briod wedi gwneyd gwaith mawr dros 1(.,ti Grist u'r aclios Protostanaidd yn Sar- dinia a Rhufain eisoes, to y lane gwaith lawer yn ell liaros yno eto yn ddiau. Dymnnwn iddynt adloniant yn mhlith cu cyfeillion nos dychwelyd.

I Mil GLADSTONE YN DJCH- WELYD ADREF, Cychwvnodd Mr Gladstone o Bracmar am n:tw o'r gloeli foreu Mercher, a chyrhnedd- o Id ritlorchy am chwech yn 3-r hwyr. Cyflwvmvyd dau anerchiad iddo i-P. mhentrof Kirkmichiol, a thraddododd yntau araetli for, yn niha un y datganodd ci foddlonrwydd ar y mwyafnf a gafodd y blairl Eyddfrydig yn yr etholiad diwwldar. Dranoetli VIIl- udawodd gyda'r gerbvdres am Benarlag. Ymgasglodd torf fawr yn ngorsaf Perth i'w woled yn pasio trwodd, oithr gwrthododd Mr Gladstone sinrud. Yr oedd tyrfa fawr yn Carlisle hefyd. Cyrhaoddodd orsaf Caer- ileon am haner nos, a Chastoll Penarlag am un o'r glocli y boren, Yr oedd wodi blino gan y daith yn fawr, eithr mewn iechyd rhagorol y j,yddiau diweddaf,

MARWOLAETII DR LLEW- ELYN lOAN EVANS. Borcu ddoe (ddydd Llun) derbyniMom y .f,?'y 0Ittetli v Proffeswr Liewelyn loan Evans, D,D" B?la, enw yr hwn sydd. wedi dyfod yn fwy adnabyddus i'r wlad hon yn ystod yr ychydig fisoedd diweddaf nag y bll, feallai, criocd o'r blaen, ar gyfrif ei benodiad i'r swydd o athraw Hebraog yn Ngholeg Duwinyddol y Bala. Ar walioddiad taer Cynideithaflfa Gogledd Cymru y daeth Dr Evans drosodd i'r Bala i lanw y gadair o Broffeswr Hebraog ac Esboniadaethyr HeuDestaiuont. Nid oedd wedi bod mown iechyd foddhaol am lawer o flynyddnu. Hysbysolla medd- vgon America ef fod oi afiechyd yn cyfodi oddiar yr afu,ond ar ol cyrhaedd i'r wlad hon ymgynghorodd y gwr parchodig a'r inoddyg onwog, Syr William Roberts, yr hwn a'i liysbysodd mai nid yr afu eithr un o valve* y galon oedd yn ddrwg, gan hefyd ei rybuddio i beidio gwneyd dim gwaith 0 natur gyfi'rous. Yn ngwynob yr am- gylchiadau hyn nis gallasai dim ond 01 ymlyniad nUlWT wrth ei waith symbylu Dr Evans i gymoryd i fyny ei ddyledswyddau nowyddion yn y Bali. Er y daw yr hysbys- rwydd am ci farwolaeth gyda sydynrwydd neiliduol i gyfangorph ei gyfeillion, oto nid oedd yn anuisgwyliadwy yn mhliih ei gydnabyddion meddygol. Er pan y daeth i'r Bala, trigai Dr Evans yn Plas-yn-dref. Gadawa weddw ac un mab. Yr oedd yn oil mlwvdd oed. Bangor yw y dref sg sydd yn gallu hawlio y diweddar Dr Evans fel ei phlcntyn. Yr oedd yn un o gylch o fechgyn talentog ag I ydynt erbyn hyn wodi dwyn clod iddynt eu hunain a'u gwiad. Yr unig ddau sydd yn aros yn ttwr ydynt Mr Johu Davies (Gwyn- oddon), liner Caernarfon, a Llew Llwyfo. Ymadawodd Dr Evans, pan yn 15 oodgvda'i rioni o Fungor, B hwyliasant gyda llong Gymreig a hwyliai o Lerpwl. Gelwid y llestr yn Llornj Gymreig, am fod nifer fawr o vmfudwyr Cymreig ar eibwvdd. Yr oodd y Doctor o du oi flad yn wyr i'r hon flaenor onwog, Thomas Evans, Maosycoed, ao o du ei fum yn wyr i'r hen batriaroh adnabyddus, y PIITch fi. Roberts, Rhosllanerchrugog (dau fuont yn arwoinwyr yr wrthblaid yn vialadd yn erbyn TTchel Galflniaeth yn nadlo^on duwinvddol sir Fflint. Ynisefydlodd yn Racine, Wisconsin, ac aeth oddiyno i Cin- cinnati. Ei fwriad wrth fyned i'r ddinas bono ydoedd ymgysylltu a nowyddiadur, a dyfod yn journalid, gan ei fod yn adnab- yddus y pryd hwnw iel ysgrifenwr gwyeh yn yr iaith Saesneg. Ond yn ddamweiniol i olwg dyn, ond yn ol eingor yr Hwn sydd yn llunio dyn i'w ogoniant ei hun, perswadiwyd of i fynod i'r Lane Seminary, i ynigym- hwyso i waith y weinidogaeth. Ar dorfyn ei addysg golegawd dewiswyd ef i lanw cadair "Hrmesiaeth Eglwysig," ac yno yr I arhosodd hyd yrntt, wodi llanw pob cadair o fewn y sofydliad hwnw. Dylem grybwyll, feallai, os yw athrylith yn etifeddol o gwbl, ei bod yn disgyn yn fwy ynjgyffredin o du'r fam nag eiddo y tad. Mile yn wybyddus i'w hen gyfeillion yn y wlad hon fod mam Dr Evans yn un o'r gwragedd mwyaf synwyr- lawn, ac <<yn un o ragorolion y ddaear. Mao yn gofus gan rai yr elai hi o'r neilldu bob dydd gyda'i bachgen addawol i woddio yn y dirgol, a'i dymuniad olaf cyn marw ydoedd id(lo hvyr gysegru ei dalentau i wasanaeth yr Arglwydd lesu. A hyny a wnaeth am ysbuid mwy o amser na chwartcr canrif, heb gwmwl ar ei gymetictd, Yr oedd Dr Evans yn ddiddadl y Cymro mwyaf dvsgedig yn America, a safai yn rheng flaenaf ysgolheigion Beiblaidd. Bu Dr Evans yn efrydydd yn Ngholeg y Bala o 1864 hyd 1869. Yn Schaffs Encyclopedia of Living Divines" hysbysir ei fod we(li graddio vn Ngholeg Racine, Wisconsin, yn B.S. yn 1854; yn B.A. yn 1856, ae yn Lane Theological Seminary yn I860. Yn 1860 aeth yn weinidog ar eglwys yr athrofa ddi- weddaf a nodwyd; Be yn olynol yn athraw mewn Hanesiaeth Eglwysig yn 1863; yn athraw mown Llenyddiaeth Feiblaidd ac Esboniadaeth yn y flwyddyn 1807; yn fttVuw yn y Testament Groeg Be Esboniadaeth yn 1875. Cafodd y mdd o D.D. o Brifvsgol Wabash, 0., yn 1872. Yr ofidd yn aelod o Ddeddfwrfa Wisconsin, rhwng y blynyddoe<ld 1856 a 1859, ac yn correol,ondi),y "lilflr y Central Christian Herald rhwng 1863 a 1866. Cyfieithodd a golygodd Esboniad Zoekler ar Job yn y Lange Series, New York, a gyhoeddwyd yn 1874, ac y mae wedi cyhoeddi llawer o bregethau pampbledau, ac yggrifau Bacsneg a Chymraeg. [

CREILONDEB AT VYARTHEG YN M0«. I Dirwy Drom. ) Yn Llys Ynadol Arnlwch, ddydd Gwener, I o flacn y Cadfridog Hughes, ac ynadon eraill, cyhuddid Ann Jones, T'ynymynydd, Llanfocholl, gan yr Arolygydd W. E. Yates, R.S.P.C.A., Bangor, o greulondeb tuagat ddwy fuwch trwy esgeuluso rlioddi digon o fwyd iddynt. Erlynid gan Mr E. G. Roberts, Cacrgybi. Yiuddongys, oddiwrtli y tystiolaethau, fod, ar y ltieg cvfisol, allfln o chwoch o wart hog, dair wedi IDIHW, un yn mron marw, a'r cymydogion wedi cymeryd gofil o'r ddwy arall. Ystyriai yr ynadon yr stchos yn un o'r rhai gwaotbaf a ddaethai eriocd blaen, a dirwyasr.nt y ddiffyn- yddcs i Jp, yu cynwys y costau rieu fis o garchar gyda llafur caled.

I Abermaw. LLYS YP. YNADON.—Dydd Gwener, ger- bron Mr R. S. Wayne (cadeirydd), Mr R. Prys Owen, a Dr Llovd. Lluirad.—Anfonwyd Elias Roes i g.irchar am saitli niwmod am ladrata llysiau o oroll Dr Lloyd. Ymneillduodd y doctor tra y bu yr achos hwn o flaen y fainc. Aclios o'r D'iffri/n.—Ychydig nmser yn ol crflogodd Mr Roboi-t Pugh, Llcohoiddior Isaf, Dyffryn, was o'r enw William Williams. Yn nihon mis otinser ymadawodd Williams hob roddi rbybvdd. Y nine yn ymddangos nad odd yn gyflcus i Mr Pugh gaol gwasyn ei Ie ar uinvaith, ao mown tretn i gaol dyn ar fyr rybydd gorfu iddo dulu llawer mwy iddo ef nag i'r gwiis blaenorol. 0 ganlyniad daeth Mr Pugh a chvnghaws yn erbyn y gwas anfuddiol am inwil, si dyfstmodd y fainc iddo bedair punt a'r costau. MfldvJod.—Dirwywvd William Williams (Wil bach) Dolgellau, i bump swllt a'r costau am fod yn euog o'r trosedd hwn. Am yr un trosedd dirwywyd Sarah Jans Dormer i bum' swllt a'r costau.

Yehydig o IwyddiMt a ddilynodd rleulu y Jonesiaid TO Lloogr. Collcdd Mr B. Jones vn Woolwich, Mr B. J,)nvg yn Peckham, Mr Lcif Jones yn Westmmst(!r, Dr Sydenham Jonos >n Horniey, a Mr HatcheK Jones yn iin.

MRS ItIX YN NGHERBYD TIt ARGLWYDD FAER. Dygwyd Mrs Rix, y negroes a ddaeth o Affrica i weled y Frenhines, i dy'r Arglwydd ITacr, a bu yn ciniawa gydag ef a'r Arglwydd Facres. Gan fod cerbyd ewyddogol yr Arglwydd Facr yn ei aros wrth y drws, dywedodd y gallai Mrs Rix fyned iddo aiR ychydig. Aeth bithau, a gyrwyd hi drwy ystrydoedd Llundain am both amser. Bodd- lonwyd hi yn fawr, a pharwyd peth difyr- wch gan yr edrychwyr, gan faint ei llawen- ydd.

SAETHU Y PHXRHEOLWR. 11 Pellobyr diwoddaraoli a ddj-wed fod Mr H. C. Frick, Melin Carnegio, woli cael ci saetlio gan un o'r gweithwyr, Iuddcw o gonedl. Er ei to, I wedi ei glwyfo yn drwm, v mae vn alluog i niarad, a dy wed fod djm wedi dyfod i fewa i'w iwyddfa tua dau o'r gloch, o'i fod yn Iiollol tlrlirylnuld werli ei saethu bedair gwaith. Cymerwjil yr ludd- 8W i fyliy.

DYSGU'R i)0€T0HIAID. YSGOL DDI* W IN YDDOL MANS FIELD. Profliid Cymro yn Rhydychain [OAN Y PAIWH Z. MATHER, AllEHMAW.) I. Drychfl.,ltlwl dl.'¡wyrlcl yd,)('(ld yr UTI () dddo Dr Fairbairn i roddi oyfloustra i niier o woinidogion o bob oiiwsid yn ddiwuhsiti- iaoth i wraiidaw itr rai o ysgolhoigion a duwinyudion i wrandaw ar rui o ysgolhoigion :I dllwilyddion blatlaf yr oes yn traethu cii sniiadau iir rai o brif bjnoiau y ilydd iu<-wn Ivimiiidueth Feiblaidd a duwinydd- iaeth: I, mown gciriau crcill, rlioddi eyf- lemdrst i rai ydynt awyddus mu gyrhaedd KViiiadau mwy clir am y gwirionodd i fym-d drwy gwrs tyr o addysg dduwinj'ddol. Y r inae y dryohf'd Iwl vii dvfod vii ifaitli, sie mrio yn bosibl y bydd y yn un parhaol. l'VTV YW'U M Yl'YHWYH '? Yr yilviu f.-I inyfvvwyr (oblcgid dyna ydym wrth gwrs yn iith- rot'aol) uwchlaw tri chant mown lhifedi, !h.)i o L?)'. Cymru, T.-?otian?. Iwerddon. America, a'r Cyfttn.Iir. Yry.!y'"y"?' wt t<? yum, yn ol oyfirtalcdd y bob)(?th, fwv ?o ?vittry nag '.ms'? um1l, 1\ chy-I inoryd !'r(-yfiify'))ti?My"w<-iur!t'gi"" ur oglwysi Xcisnig yn Lloogr yn gj'sta! 11 •' j "woinidogion Cy'"?!? Cy" Y'' y'?' «n i"' nivfyrwyr yn mawihau cin b:?mto ?.? .ny:d drwy cin ''?''? ?''w"y<I'? yn Rhydjvhain. Mao y ii., vit d lyd lorol. Dyiiift ddiusis i> golegau sis i yr a wvr, a phob cam h gvinerir yn cfici ,.j •• iddi ar d'l ii iv hanosyddol. Dyd I- orol yn y dydd y ly w edrycli ar y tyraii, v a'reloehdai yn mbob cj-feiriad ao line l-'iyv fath o fwvnhad yn nystawrwydd V li'is ])M| yn lacthii (rvsffii i wrando ur y ci'ilu>j;i)d yi: atcb oil j^ilydd. Y toJ.Kd. I Yn oob'jjau nid ydyw Mmsficld o I'Ii4I .1 on,1 IJwgys halum n«!wydd-an<«li^. oiid, ci- lijiir, m «* »"0<li ]>fri clywcd ei lais I" '"Ii w!ll'y(l ¡"do (.j It,lU el\\V dsO('s. d-tii i'-didwyr n Chyiiic<>i' Atlu-oia Spring Hill, llirmingluun. v ibai a gyturasant i'w »vii:ud i liy ly. liain u'i it'tw isr i-itiv y ti-iiiii a n j;w;d li.i'.Hwuit av ci iWcclirouad yn Spring lIil Ag",rwyJ cf llydvci 14, 15 a 1(5, 1NW. Mao- yit avddcrcliog, a dcil gym- Iwria.'th ffafriul a rlmi o golcgtiu crcill y •Idiuu. Y TUI.RXIADAR. I Tr ydyin yn »>niiod o rifodi i ginmwa ~r.U'n gilydd; oblcgid hyny dai-p' iirciniaw *'u t'utit yn yr liwyr yn iit-ii-.t,ld-tii colcgau Mwnlii'M. a(- Am turner »wr vr> li wn-tli ii,-s l,tin vv oeld Dr }"Lirl",ira yn ciiiesnwu y niyfyrwvr duwiiiyddol, yn llyt'rgell|Man*ticld. Yroedd !iwn yn gvfleiLstrii rluigond i hen gyfeillion yaiil \Mirwyd dwylnv. ae yingoiuio gydu'u gilydd, ac yn ncilldmd i ddyfod i gyftyrdd- n dynion byd-adimbyddiis. Yn mysg y rhai ▼ cawsom y fruint y gyfnt'wid vcbydig eiriau yr oedd Di Biiggs, a KViiem fod gwr nior tycli tn a diolwg wcdi i>eri v filth g)"n- IJlvrf vii Amcricii. Mor wahanul ydyw ilrnion i'r sjTiiad a ff;irliwn am danynt yn I «n in'"ldyli;m I 0 naw i ddcg canwyd iBiryw d iarnau yu dva swynol gan Glee l';uty. iiEcnuEi: l'Y^c.r. I llmw. ,¡dyùd Mawrth am chwsrter wodi I nAw t?r i-?it gw:titl, (? I,Iifrif.I D.'chti'uu'K?ith?bdhvmoddrwyyuui n»wl, darllen, a gweddio. Tra'i'??wydydtMith?ynt.tf?tnDr I Miraw D(M? ar i>DYSoi:u)iMrni ir.sr. I Mi-i I)i, Do(Is yii ddyn o gvf:m*:iddiad «KVUII, grda llygaid byliain llawn treidd- givwi-li, lie inno yn gN%-itt,y(I aigruff union- ei fod -t-ii tl(lvii o wroltlt-b iiiwy U!i'v oyfiVcdin. vii llefaru pI IIdwl, lie T:I gwneyd ci feddwl yn glir frl grisial. Ti'indi'ii nvii dodwydd oedd de('breu y cwrs »y U hilt, ac o boll ddarlitbiau y iliwrnod dyma y ddarlitb wnaetb yr ai ^niff ddyt'naf. Sylwui III' mgoioldeb anghydmarol (ly.vgtiili.vctli lesu, a dysvedai fed y aiwmldiir Matthew Arnold yn ei ;lll:\hltl wweblaw beiiniadaetb. Mor Mill,'] iiiso Efe wedi dyrcbafu y syniud am Dtlitw i% cliyiftkwii(ler! (Tau nml ocs genvm an Uyfr wedi ci ysgrifeun gan yr lesu ci iiunaii, nid oesgenym end trui i'r Efengyluu i ffurtio -l yniarl am dano t'cl Dysgawdwr. Yr ixdd K;\ yn gwclnd fod tuedd mewn dynion •ti'wn p tbsm crefyddol i ocpliwyn ar y llvthvivn :io csgeuluso yr ysjirj-d, ae mac yn ¡" .sihl rnii dyma barodd iddo beidio ys- grifeuu. N; I vw JT Eft'ngylau yn gosod o'n Miiensu ddysgeidiaetb lesu niewn gwedd STtuudrai'thol; obkgid ni cbeir ynddvnt dmiian o'i bri<(t!i;iu. A pi if buasai ci l)l'(tf,"f'thl\1I 1\'{'(li eu eofnodi yn gyflawn, inae I y c),iitllleidftockld y prcgctliai iMjrnt yn brawf Jias galhlsai ei ddysgcid- yn Dv,w,lwr i gyaul! •idfaoedd yn yr awrr agored, y rliai II liuwidicut yn bai iinus ydocdd Efe. LId. *rai gyda north tic avrdurdod, acyr ocdil cJ- sylltiad »gos rhwng ei ddysgeidiaoth a'i t'ywyd. Yr oedd y Deymas y daetbui i'r lird i'w v,tv,lili yn eael lie amlwg yn ei ddyiig.-idiaeth Ef, a dylasiii fod wedi cael 11 • mwy amlwg mown cvfun Irefnau duwin- ydd.l. Yr oedd lesu yn achub yr uuigol m''wn tr?fu i wuoyd i fyny y D?-mit?. l>it 'I.YI: 'I¡ lIY\) T.-¡'í\Yl>OT.. Af e.\ Dr TVids trnddododd Dr Civr y gyntsf o'i ddmlithiau ar )' liijtl i/tfiryib-l iju ttjvltniH nt',nnri„t!l, ut/.rtntyivlol mtffjir fifrtJiu; hIK.-h Dangosai fod pob gwybodaeth yn dwyn ac fod byd ys: !-y,lo! y-n I. HI mor v,irioncddol i ddirnad- i»t!i y.jnyilul nn-wii dyn ag ydvw v bvd :u.itov»wl i ^ynwyruu v codf, Onilmi am y symwyr rs}>ry«k>l »ydd mewn dyn, ni fuasai 11:1:&8 H gwelf 1 dilH ond ft' in mown fi' in, » lnui mown haul: ond obiogi t y ,4ïlw#r Tydul .T.lt1 )'11,1.1,.1, line ya gwueyd «uwiau ohmi_\Tit. A ■ 'Miwcdd y d lai'lilh lion bvsby-iwyd y mytyrwyr y buasai yn dda g.in ProflesvvT .1"t 1',1 cynirfod UI1I dri o'r gloeh J':¡ n 'ladl C'llcg lialliii], n rlioddi anerehi:i I i-■ ijrui ai- h,\iI"1i y Colog. Dorbvniwyd yr V*<uy4ad dy'.l HOI gy.la llawenydd ]'1'1', .1 pwy ll cliwcny. liai gad gweliil a .¡'¡,w'J.l dyn mnr enwog n'r l'roiTe.iwr cyiii 'thydd gwoithiuu l'lato. TtM?uhB??tfnr.uluuHrCavcytIocdd un g.in Dr Brown, Now Y?.Yn ":{b.l\' ItHlliol, ar y^.r^iniwbm /)'- *H yr He,t Pwno y ddarlith • ii y.tio ld eyfanioddiadllyfrau li:in'>syddol y: H\'I\ ]),"t'IlIll'lIt, G\'I1:r ddarlitli lion yr •-•id gwaith boron y iliwrnod eyutsu yn t. qyuu. VR0FKS80R JOWETT. Yr oeddym oil yn ol yn yr un lie erbyn tri i gyfurfod Proftflwr Jowctt. Welo cf vn gH-noyd ci ymddangosiad ar yr esgvnlawr, j a rhoddwyd iddo y dorbj-nind mwyuf bnvd- fiydig. Mac do yn yinyl pedwar ugain ocd, I a'r olwg anio yn urddasol a phatriurchaidd. AVcdi cin crocsawu yn y modd mwyut siriol ft chynes, aeth yn miaou i ddweyd hanos Balliol o'i sofydliad hyd yn brcsonol, a dar- llenodd rostr o enwau dynion enwog oodd- ynt wedi derbvn ell haddysg yno. Datganai ei Ittwenyd(I yii y ffaitb cin bod tel plcidiau j crofyddiil yn agosbau at cin gilydd. Tor- fynodd drwy ddweyd fod y Coleg oil yn rlivflti i ni fyncd drwvddo. Yr oeddym yn i cyfarfod drachefn yn Balliol am haner awr wcdi pump i wrandaw ar Professor Massil yi 1 t.nddo li ci d'l'.rlith sir toirniadaeth j YHgrythyrol." i (iW.Vllir CnUŒITII\SJI. n: ¡;¡¡LWY;¡. I Yn yr hwyr aID hanor wedi wyth yn yr un He eynhaliwyd cyfarfod i siarad ar yr eglwys ii cliwKtiynau cyiudeithusol. Yn gyntaf, darlleuwyd p?pyr byr ar y pwne can Piofe.Hsor A?idcy, Hnv?rd. America. bitn?u;Mt fed gan Y;. cglwys i ofalu am gyrpli pobl yu gy ital a'u heneidian, ae fod eweiuidogion i fut] ya arwoinwyr jmbHc iii.ii,inn. Ar ei ol cf siarudodd Mr W. i Kuasou, M.A., Mansfield House, Llundain. Dywedai fod dyfudcroodd o ddynoliueth a daioni yn y ù():;¡¡brthi"dlu gweithiol, ond i'r cglwys a!lu eu houill, Mao svniad o fraw<lgai won yn mysg y dosbartb gwoitbiol nas coir yn :ny:;g uu dosbarth until. Galwai y rliui h)'11 y rliai goivu yn mysg y gweith- ivyr, y rhai y gellir ca g dw yu b: ndetigaoth y dosbartli gweithiol. PÙalll y maent vit Hofvll draw t)'u Ueoedd addoliad!' Ofnirfod llavver o'r UdloM 0 hya i'w briodoli i'r eglwys. Siaradodd Mr Hoi-ton ar y pwno gyda h:lfrydod:1 iiiawr. Sylwai fod an- hawo loi au dirfuwr ar v ffordd i enill y dos- bartliiudau gweithiol, ond fod cglwys Crist i fod yn allu i'w hcaillll phuro eymdoithas. Dywedai Mr Ilulcigh, M.A., Rhydyclmin, cadeirydd y cyfarfod, yn ei sylwstdsiu ter- fynol, nad ocs gan woinidogion liawl i gymo.-yd rhan o blaid y nuill ddosbarth yn crbyn y Hall, y tla wd yn cibyn y cyfoetliog, uu'r cyi'oetliog yu eibyn y t'.awil; onJ i ddysgu yr cgwyddorion in.iwr sydd i reoli y bywyd cyin loithasul yn gy11:hdinoJ. Dyma waith y diwrnod cyntaf, a plian goiir fod gan y luyfj rwyr i gymoryd i lawr nudi:tdau o'r hull dlarlit'niau, gwelir fod ganddyut ddigouedd o waith, a byddant, mae'n d liau, weli cu trethu yndrwuimewn j meddwl a ohorpli crbyr. diwedd 7 cw.s. Temtir ui iirnoyd syiwadau ar d4?;?,-Iill, ieistrolgar a galluo^; Dr Fitirbairii neithiwr (nos Feroher) yn Mansfield ar Ddedtlf dnd ■ iiljijiiud 111"1/11 /)1I.¡'¡!Jr¡'¡"'tth," y frawddeg gyntaf yu yr hon oodd,—" Yr elfen sydd yn dynodi Duwinvddiaeth ddiweddar yw, tfimhid ihu-ydd dros Griit," ac liefyd ddarlith ragorol Professor Brown foreu heddyw (ddydJ litti) yn Balliol ar-11 i* ya yr b-H IHskvnent," ond rliaid cu gadael hyd oin llythjT ne>;af. Dengys y darlithwyr oil eu bod yn meddu parch dwfn i'r lioibl, lie aWldd angerduol am gad allan y gwiriouedd a'i cyluro i er.,ill. Y prydnawn hoddyw yr ydyin i gltel JT anrhydedd 0 gaol a in cymeryd drwy Gob'g :¡,Ialen, ac y ma? yn bosibl y bydd genyiu air av hyn yu Pin ilythyr uesaf. Khydyehain, Gor. 21 fod, 1MUJ.

CfMUU YN ATEB CHAMBEK- LAIN. Beth ddjtfed y « Star." I Dyfynwn ganlyn o'r Shrr, un 0 brif 1 iiowydsliaduron y dydd | Y iliac Mr Joseph Chwnborlain wedi (ler- b)Ti ill ah:hiQd o (iymru, ac y mae yr atcbiad y.i gyflawn. Nid ocscymaiut ag unKhydd- i'rydwr Undebol wedi ui ddyehwolyd o Gymru. Gwrtbodwyd y Milwria l Cornwal- lis West gydtk,r mwyafrif anfertli o 2,333. Nid ocs olid duu 0 gynrychiolwyr Toriaidd o Gymru, y naill am Fwrdoisdrefi Maldwyn I'r llall am Fwrdoisdrefi Dinlvych. Collwyd y sedd tiivuaf yu unig am nad oedd yno drofniadau «r gyi'er y bwrdcisdrnfi ar wahan i'r sir. Oymerodd Mr Chamberlain sir Aber- teift yn fln-n I)rawf o'i ddylanwad yn y Dy- w\'sog;tetli yno ymgeisiodd un o'j gnnlyn- wvr llipa yn erbyn Mr Bowon Ilowlands. Aeth Mr Ohnmborlain ui hun i lawr lIro yn ol i Tlighmead, preswylfod Arglwydd-IUtg- law Toriaidd y sir, y Milwriad Davies- EVlln: traddododd anieth yno yn llawn o'r ffiloreg arforol yn nghylch gnrmosu Ym- neillduwyr Ulster, y gwyr y wlad mor dda am dano erbyn hyn. Gorchfygwyd enn- lyuwr Mr Chamberlain yn Aberteifi gyda mwyafrh' o 1,971, er nad oedd y uiwyafrif Rhyddfrydol yn erbyn y diwoddur Mr David Davies, Uudebwr, ond naw. lihaiil gwneyd Mr Chamberlain mor an- mhosibl yn Lloegr ag ydyw yn Ngliymru. Chwarouodd alii y Bri?wi;inyddiaeth, a chollodd; ac ttibyu hyn rhaid ei fod yn gwvliod nad yw Gymru o Ifiaf yn dueddol i'w gynorthwyo cf na neb o'i fath. Y mae Cvmrii wedi glanliau ei bun oddi wrth bob lviiyddfrydwr tMnbeus, ac y little o ddifrif yn awr o blaid Ymreolaoth i'r Iwerddon a Dadgysylltiad i Gymru ftl na bit criocd o'r bison. Nid yn unig fe fetliodd Syr JohnPuleston droi yr aelod poblogaidd dros Fwrdoisdrefi Arfon allan o'i sedd, ond fe gynorthwyodd i roddi iddo fwyMrif ychwHBegoL Y mae 28 o'r ?t) admlnu Cymrcig wedi yiurwyiuo i gefuogi Dadgysylltiad, ac y mae Cymru yn edrych at y inwyafiif lihydd- ttitt gyfittwmd(-r. Y teimlad eyfihJclillol trwy Gymrn ydyw y biiasjsi Chamberlain, yr hwn a adawodd Mr Gladstone yn y gijbaith o gaol ei ddowis ei linn yn ci to, yn gswlael y Toriaid yr un modd yn gyiubwys pe tybiai yr enillai ei i ameanion huu-uvA trwy hyny. Y gri vn luholmiitn ydyw y dylid eadw y bradwyr ?hyddu-ydu! yn y 'IL' yr aethant iddo,—?d Chamborlain wedi cywirio pi wdy Toriaidd, ac y rhaid iddo orwa Id at-no mown rhagor nag un ystvr.

LIABAIMIIIO- YB Y.«K>IIH. —Oherwydd gorwm k r yr ysf-i-m d lydil Mjwitli diweddjf mJwù,1 yr ?i<erl;mgju a ihvra.'dd ym* o lic-rl)wl. Cyohwynodd y Mt, Tudno vu Ji lunb'Sf arforol, siilir ptin ar gyfor Ho"vlalr? in iluriodd rhai o'i Floats uf ei gwnovd irsi \L.i11n!! i (MtM ar ei siwrnrii, a throdii yn am y Mi'rswy," lie y eyraeddodd yn ddyogi 1 yu luryr y bono dan ofal T profiadol Gadben L ■<r\s. Tua dan u'rglochy prydimwutyohwyn- ()\1 y a uo jxirthynol i'r un CWluni, t 1:, ei tliaidi, nndoh '"vyddyoorvnt a'r dyinhestl, l^rnodd C idliea Wi iiitms mqi iWth oedd eeisio llo-lics, a dychwolodd yn ol i afon LcrpwL HSiind h. u ddwvlaw .tf ar-l J hon na ch^yth idd eyu g doted or's 11 awev dydtl, 11, KIVIBKK A Otwmff T RAVINOX -Pr.rhau I ,1y:lItan V III\ ry.lthi I'll Wllg yr lu,tlJ'dtl fnwo? Kivioro a "hw!\mi y i'ior. lino yn ym- ddan^os ni'ii ?rwm y ?Yn"n T?yw ??.h y C'.vmni yn m?i t"! 'M g?,?i ?. liioioro am f, ?ittli'v? -y at ryw h os wrsono l o' i ¡; iu'lil\'¡r.t; h: i%? r.l }I:: o kid cf w«di ri wiicyd i'» i-wimi yn dtligon r dal itldvnt. Fodd byn? trumi ydyw f? holynt a aU derfynu mor dditnfot yn »odi o ncb?t mor I ddibwyt.

I COCOA CADPFRY. -Dym?'r C"fM rJl yn i {e?mu.'t nr xdm?thm «nswd-gyiiyrcJii«l ?n W.Vi.aao .Ak a t?m?tdM- XmM.

DT(JWYDI)IAI) DIFRIFOL YN NGHAERFYRDDIN. CYHUDDIAD 0 GEISIO LLOFRUDDIO. Fel yr oodd William Dennis, Llanddowror, St. Clears, eeidwad hclwriaeth 3-n ngwas- anaeth Mr Leolor, Abertawc, yn cymeryd allan wye yn NIghwrfyrddin, ddydd Gwoner, daeth lioddwas ato i'w hysbysu fod ei eisieu; ac mown Jlvs agynbaliwyd yn ddiweddaracli cyliuddwycl ef o saethu at Thomas Morgaus, fformwr, Dolderwydd, hefo gwn gyda'r am- ain o'i lofruddio. Gwrandawyd digon o dystiolaeth i ganiatau gohiriad yr aclios am wythnos. Cynygiodd y (iyhuddiedig mwyd datganiad, ond cynghorwyd ef gan y clorc i ohirio ci svlwadau. Symudwyd ef i'r car- char, a gwrtbodwyd cymeryd meichiafon. YinddcHgys mai cymcryd allan wys yn crbyn Morgans yroedd y oircharor pan y dygwyd y cyhurldiad yn oi erbyn. Yr oedd y ddan wedi bod yn oweryla, ae aethant i ymladd II'U gilydd. Tybir mai y eeidwad oedd yn oael y gwaethaf, ac iddo itnclu ei wn at Morgans. Llwyddodd Morgans i droi ffroen y gWll ymaitli, ac yn union wedyn gollyngwyd yr ergyd allan. Dywedir gan rai y bydd i'r eeidwad lwyddo i brofi ei ddiouogrvvydd.

CIG AFIACH. I Yn llys ynadol Bootle ddycld Gwener, gmiaetl cais am ganiatad i ddinystrio 100 r mses o diniau cig, a gafodd eu glanio o'r agerlong Arizuwi. Yroedd yr lioll diniau yn eyir.vys 721)0 pwys o gig, yr hwn ocdd iiollol anghymwys i ddyn ei fwyta. Dadleuai y perchenogion lutti at fwydo moeh y bwriadent ei werthu. Bhoddwyd awdurdod i'w ddinyBtrio i gyd.

0 FWG Y GWEITHIAU. -1 COLOFN IIR GLOWYK. J [GAX AP IUAVFRYN.] CTV-ESTIAVX Y SLIDING SCALE. Parhoir i ddadlcu y cwestiwn hwn yn ei holl agweddtu, a disgwylir y bydd i'r holl lofoyd(I bleidloisio yn derfynol arno yn fuan yn awr. Cynnaliwyd cyfarfod pwysig o lowyr Merthyr i ystyried y mater ddydtl Llun. Gwelir mewn colofn arall adrodd- I iad maith o'r ymdrstfodaoth a gjmerodd Ie, I HTlLYNT YX KQLOEA GOUSEIXIOX. Y mae gwaith wedi ei atal yn nglofa Skerry Mountaiu, Gorseinion, mown can- lyniad i anghydfod cvdrhwng y dynion a'r perchenogion. Dywedir fod y porchonog- i ion eisieu cynyeldu y oynyrch am ychydig amser, drwy roddi tri dyn yn mhob stall yn llo dau, ac fod y dynion, dan y grediniaeth y buasai trefniad o'r fath yn effeithio yn ddrwg ar eu henillion, wedi gwrthodcytuno. Y canlyniad fu i'r lofa guel ci cliau i fvnv, ac i'r dynion, y rhui arifant titit 300, gaol ou taflu allan. Y mae gwaith alcan Gravos- end hofyd, a ddibynai ar y lofa hon am oi ?vficnw?d glo, wedi sefyll. De?U?-n fod Mr Isaac E?ms wedi talu ymwoliadau mynych a'r Ho, ond byd yn bj-n nid yw yr anghydfod wodi ei setlo. olo YX LLAXCAIACn. Ychydig fisoedd yn ol pcnrlerfynocld Mr W. C. Bcddoo, Cofn Llwyna, wneuthur cais i gael hyd i ddarn o wythien glo tat Myn- yddislwvu odd lieb ui gweithio ar bcn/aidt Ponallta. Gyda hyn mown golwg, cyflog- odd nifer o ddynion i dori level yn X ghac Pistyll, ar dir Ponallta fawr, ychydig uweb- law hon bwll Gelligacr; a'r wyHmos dlli- woddaf, pan wodi tyllu rhyw ddeg llatb ar huga'n, darganfyddasant y wythien, Dy- wedir fod nrnryw aceri olioni bob ei gweithio, ac fod y glo o ansawdd rhagorol. CVMDEITIlA9 GLO TAT Y ItHONDDA. Bu cvnrvchiolwvr pyllau glo ti cym- oodd y llhondrla, Gilfaeh, G'.yncon-wg, ae Ynysybwl, yn cynal cu cwrdd misol yn ngwesty y Washington, Porth, ddydd Llun. Cafwyd dadl faith mown perthynas i festir newydd er rhooleiddio pyllau glo, sydd wodi ei dynu alhn gan Gynghrair Mwnwyr Prydain Fawr, a galwyd sylw neiliduol ut yr adran ynddo yn gorfodi defnyddio stifety- lamps mewn pub pwll glo yn y dyfodol. Datganodd poh un o'r cynrvehiolwyr, arrau y glofeydd, y gwrthwynobiad mwyaf i adran o'r fath. Siaradodd Mr Morgan Weeks, yr agent, yn gryf ar y ewostiwn, a invnogodd yn ddiofn po corid adran o'r fath i weithred- iltd v buasai raid cau i fyny dair rlian o bedair o holl byllau glo tai Delioudir Cymru a Mynwy, tte yr ofToithiai i ddwyn o amgylch ostyngiad uniongyrchol o bymtheg y cant vn ou cvflosau. Gollid vn hawtld, cfalbi, gymbwyso adran o'r fath i bylift'i g-lo Lloogr, ond yr oedd yn borffaith anmhosibl, am amvyw t'csymitu, ei chario allan yn mhyllftii glo t;ti Cymru u Mym't'y. Yn ddi'vnol ponderfj-nwyd yn iinfi-vlol fod yr ysgriienydd (Mr A. Bobbins) a Mr Morgan Weeks i ysgrifonu at holl aelodau Scneddol y dosparth yn gofyn iddynt wrtbwj-nebii yr adran pe deuai o flite-n y Scnedd; aciys- grifeii u liefy(I fit holl gymdeithasau mwnwyr y Delieudir yn eu gwahodd i weithredu yn gyffelyb yn y mater. Bu amryw tatcrion ereill dan sylw. Yn achos y gwrthsafiad yn nglofa Llwynoolyn, pendorfj-nwyd gadacl yr holl fator yn nwylaw Mr Morgan Weeks a'r pwyllgor a bonodwyd gan y gwaith; a phasiwyd penderfyniad cryf yn protostio yn crbyn gwaith pcrsonau anghyfrifol yn ymyryd )'11 yr anghydwelediad. Gadawyd yr anghydwclediad yn nglofa West Llan- twit, hefyd, vn nwylaw y gorachwyliwr. Trefnwyd fod'i bob glofa anfon at Mr Weeks yn ddiood os yn dymuno cael ei bresenoldeb yn eu cyfarfodydd i ystyricd cwestiwn y sliding soale a Chynghrair y Mwawyr Pryd einig; ac anogwyd pob glofa i gymeryd pleidlais ar y muter, I CWYMP DIFRIFOL YX XGnEI-X-MXn-CY'JtEl! I -LL.um DAU O'R GWEITIIWYR. J Yn gynaf forou dydd LInn cwympodd rhan fawr o'r cop yn ng-Iofa y Cwm, Cefn- Coed-Cymer, gor Merthyr, gan ladd dau o ddynion bron yn y fan. Enwau yr anffod- usion ooddynt James Havard a William Jones. Preswyliai y ddau yn Cofn, a chyd- ymdoimlir yn ddwfn a diffuant a u teulu- oedd galarus. Ymddongys fod y traneed- igion ar eu ffordd, gydllg amryw •reill, i r gwaith yn y pwll pun gymerodd y cwymp le a'u claddu yn fyw odditano. Ar y cyntttf ni wyddid pwy oedd wedi eu lladd. Yn mldith y rhai oeddynt yn gweithio i glirio y rwbel ymaith srrawyn estyn gwaredigaeth i'r trueiniaid yr oedd gwr ieuanc o r euw Havard; nc or ei fraw, y corph cyntaf a gan- fyddodd oedd eiddo ei dad. Yr oedd Havard yn 45 mlwydd oed a J ones yn 70. Cafodd gwr o'r onw Lewis niweidiau dy- chrynilyd.ji cliludwyd>f i Glalrly Merthyr. EI'IIOLIAD AELOD AR Y SLIDING SfjLLB. Yr wythnos ddiwoddaf bu glowyr dos- parth Aberdar, Mortbyr, a Dowlais yn pleidleisio yn etholiad dau aelod i'w cynrych- ioli ar fwrdd y Sliding Scale. Cyfrifwyd y pleidleisiau ddydd Gwencr diweddaf yn y Globe Hotel, Merthyr, gan y Mri J. n. Jones, Aborcanaid; J. Thomas, ysgrifenydd dosparth Merthyr ac Aberdar; W. Thomas, Gadlys; Robert Phillips, Aberswmboy; John Davies, Hirwaon; John Eviwis, Tre- aman; W. Jones, Cyfarfbfa; a Morgan I Williams, Dowlais. Enwebwyd chwech o bersonau i'r swydd, a rhanwyd y pleidlei-siau < fol T eanlm;- Etholwyd. I D. Morgan, Aberdar atlgg P. D. Rees, Treaman ":). Hob on hethol. D. S. Thomas, Dowlais 5014 i H. Davios, Fforeliaman 1881 T. Davies, Lower Dyffryn 840 E. Davies, Aboramtm 715 DAMWET-FIATT YR WYTHO. X OK rILU, osfodd Michael Barry, a dngai yn y Catholic Buildings, Hirwaon, ei daro yn fstrw trwy i ddornyn o'r nenfwd yn nglofa Aberdare, Mc-thyr, Hirwain, gwympo ar ciben.—Dydd Gwener, bu George Morgan farw yn hynod ddisyfyd yn mhwll No, o lofoydd Femdale: syrthiodd mown llewyg, a bu farw eyn i'r moddyg gyrhae,ld ato. Gadawa y trancedig wraig a tli-itlu mawr o blunt, a chydymdeiralir yn (Mwys i liwy yn QU profedigftoth. I Kos Forchtr, cynhsliwyd cyffrodinol o lowyr Rhymm pi Victoria HaU y (ir(,f o dan lywyddiacth Mr David W. Davies. \r oedd cynulbad lluosog yn brenol. Dy- wedodd y cadeirydd mai amcau y cyfarfod ocdd egluro y dull o bleidobu ar gwostiwn y Sliding Scale. Cafwyd nifor fawr 0 (Jreith- ian a throfnwy" d fod y pleidleisio i amueryd lie yn nilienychydig ddyddiani. Yr oodd j-n hawdd gwelod fod teimlad y eyfurfod yn gryf o blaid parhau egwrdior y Stiding Scido a tfnrfio undeb eryf yn mhlitii glowyr Delieudir Cyiaro. 3 Mynwy. I DjLMWEINIJLL- YR WTTIISOI. I Digwyddodd amryw ddnmwcininu dlfrifol yn ystod yr wythnos ddiweddnr. Hoi Forciier syrthiodd darn enfawr o'r top yn nglofa Cwrt Herbert, Castollnedd, trwy yr hyn y lladclwyd dnti o'r gweithwyr. Tarawyd David Shsvddick, Pentreffynon, Skowen, gwr a plnnnp o blant, yn farw yn fan, a dorbyn- iodd Win. Thomas, Eastland Row, Neath, gwr a thri o blant, y fath niweidiau fpl., bu farw yn mhen ychydig oriau.—Boreu IfU drachefn, digivyddod(I damwain gyffelyb ktTm mor fRvwychus yn nglofa Prinw of Wales, Abercarn. Tua pedwar o'r gloch, fell yr oedd dau wr o'r enwau Perry a Limerick' yn tori'r gwaelod yn y stall, syrthiodd rhai tunelli o'r top am ou pen. Yn tfodus, yr oedd train yn digwydd bod yn sefyll yn y fan ar y pryd, athrwy drugaredd torodd hon rym y cwymp, a ffurfiodd ryw fath o am- dditfpifa i'r dynion truan. Claddwyd y ddau ddyn yn fvw yn y rwbel: a clian nad oedd neb arall yn gweithio jm agos iddynt ar y pry (I aeth rhyw beduii- itwr heioio cyn i neb wybod fod damwain o gwbl wcdi (li^wydd. Wedi llawer o draffortii, cafwyd y ddau allan; ond canfyddwyd ou bod wedi eu niweidio mor dost fel y uisio gobaita gwan, os dim, sydd am Oil hadteiiad.

I GlyROLDEB CYMRU. I I [AT Y GOLYGYDD.] I SY;—Xid oos ond ychydig I v.- ddywoyd I am yr Ei:ho?d Cy?r.) Lmol yn awr pan y MM wedi tcrfynu; ond cyilwynodd un ii^w^dd i'n sylw, mown perthynas a'r hwn ni bydd gair neu ddau yn anfuddiol. Yr ydym )n I cyfcirio at y btiddu?oli?eth?u Rhyddfrydol I M'ddcrchog yn Nghvmru. Nid ocs ond dau Geidwadwr truanaidd wcdi eu slyciiwelyd trwy yr holl Dywysogaeth, a hyny gyda mwvafrif bychan iawn. Y mae y gweddill yn "Rhyddfrydwyr mewn. gwirionedd. Ac nid yn unig y mae Rliyddfrydwyr wedi ou dychwelyd, ond dychwclwyd hwynt gyda mwyefrif tllhwut i bobpeth gwybyduus yn yr etholiadau Seisonig. Etholwyd Mr Samuel T. Evan3 dros Forgnnwg gyda mwy- stfrif o 4216, yn Merthyr Tydfil yr oedd y mwvafrif dros 0,000. Y mae y fath Radical- iaid a Cynlas a Mr W. Davies wedi eu dych- wolyd gyda mwyafrifoedd arddercbog. Mewn rhanau lliosog o'r wlad yr oedd Tori- aoth, yn llytbyrellol, wedi inarw. Yr oedd y blaid Doriaitld wodi ci diddymu. Ie, yr oedd hyd yn nod y blaid Undebol, yr lion yr oedd Mr Chamberlain wedi cymeryd cymaint o drafFortli i'w haddysgu, wedi ei gwasgu o fod. Yngwynob dyhtnwad lleol Mr Corn- wallis West,—yr hwn sydd yn fwy adna- byddus ful gwr un o foneddigesau teg cym- doithas—a thud yn nghyfraith tywysog Ger- m,n:tidd--b,.th byuu a olyga hyny, cafodd ei cbwiliriwio yn anoboitliiol yn ngorllewin Dinbyoh gan y Cymro dowr o Frvngwonallt. Hefyd ftnrl.eithiwyd < 'cidwadw3_r Bwrdois- drefi Fflint gan y gfrr aiddgar a thwynm- galon o Gaorwys. Mown gair, y inae y fath rawd a gwrthwoithiad yn anwybyddus, tie y mae dev/rdor Cymru yn sefyll hoddyw fol y rhan arwcinyddol Woriniaetliol yn y Deyrnas Gyfunol. Dyna'r atobiad y nnc Cymru wedi ei roddi i apol drawshudiadol Mr Chambor- laill, ac i gwlbrenoidslio Mr Matthews. Y mao yn ofynol adgoffa hefyd mai yr hyn ti ii-nwtli Mi- Balfour yn yr Iwerddon, a Mi- Matthews yn Nhrafalgar square, hyny hefyd a wnaeth Mr Matthews i Gymru. I sicrhau y degwm i offeiriaid cstronol, y rhai y lIIae Cymru yn cu gwir ddiystyru; gorchyniyn- odd ar fod i filwyrddyrnn Cymry ar eu penau, lie i'w saethu os byddai mid, Yr ydym yn credu ilft chlywir mwyach sun gisglu y deg- wm ar flaen y bidogau. Hierhawvd y fuddugoliaeth ardderchog bon yn Nghy" >. trwy ddau foddion. Yr oedd mwyarii. yr ymgeiswyr a fu yn fuddugoliaethus yno yn lladicaliaid mown gwirioiiiidd, 8C fe wnuod y mater yn glir eyd- rhwng bmldianau Cymru ar y naill I:tw, a'r parsoniaid a'r tirfeddianwyr ar y llall. Y inae yn arwyddocaol. po fwyaf digamsyniol yn eu R!ltliculÜeth Gymreig fvddai yr ym- geiswyr, mwyaf oil fyddai eu mwvafrif. Y inae Mr HIlLs a Mr Evans yn Radiealiaid,— dynion ydd yn credu mewn llywodraeth ° bbth y werin, gan y werin, ae i'r werin." Sicrhaodd y ddau filoedd o fwyafrif, tra v gorchfygodd eu bvawd yn y ffydd, Mr Lloyd George, Syr John Puleston, yr hwn a bor- 8wadiwyd i ro(ldi ei sedd i fyny mown lie arall, oherwydd fe'i siorhawyd mai efe, ao efe yn unig, a allasai enill sodd Bwrdeisdrefi Caernarfon. Gadawer i'r Rhyddfiyilwyr ofnus » phetru8gar—gads\wer i Mr Glad- stone ei hunsm sylwi, fod y bobl yn pleid- leisio yn ddi-ofn, ond nid i'r hurt, digalon, sydd yn bloesg-lofaru ei shibboleth, ond i'r gworinwr trwyadl, yr hwn sydd yn meddu ftrgyhoeddiadau ne yn glynu wrthjut. Cymaint a hynyna am yr ymgeiswyr. Yr oodd y pynciau liefyd yn llawn mor glir. Gofalodd y parsoniaid fod achos yr Eglwys yn cael ei wneyd ya glir hcfyd, Yr oodd y cwestiwn ganddynt y flwyddyn ddiweddaf yn y Cynghor Eglwysig yn Rhyl a chawsant Archosgob Caergaint i fod yn brosenol, a mynogodd esgobion Seisnig ou bodyn bwriadu sefyll yn blaid i Eglwyswyr Cymreig—os OB y fath boblyn bod. Ceisiodd brofi drwy fligyrau anonest fod yr Eglwys yn Ngliymru yn prysur enill tir, uc fod y cri am Ddad- gysylltiad yn wag ac ofer: wol, y mae erbyn hyn wedi cacl ci atebiad gan Gymru, ac y mae yn gwybod yn awr fod achos breintiau eglwysyddol yn Ngliymru wedi oil difodi tn- hwnt i bob posiblrwydd o ail-gaffaeliad, Dylcdswydd y Llywodraeth Ryddfrydol yn awr yw Dadgysylltu a Dadwadcloli yr Eglwvs yn Nghynim ar unwaith. Fe ddylai Mr Gladstone gyd-ym- ddiddan ar aelodau Cymreig, a thynu mesur yn ol llineUau cymeradwy ganddynt liwy; dylai y niosur bstsio trwy Dy y Cyffredin trwy arfer y cloadur os bydd eisieu, ac yna beidclio Ty'r Arglwyddi i draws- faraiogaeth dros ewyllys y Cymry. Ft ellid gwneyd hyn oil o fewn ychydig wythnosau, os yw y Ty o ddifrif. Oherwydd uid yn unig y mao pob aelod Rhyddfrydol wedi ymrwymo i Dtlad- gyfiyntiit,l, y iiiae ]Lri- ChlLlnbcrlain ei hunan yn ei gymeradwyo. Trwy Ddadwaddoli yr Eglwys defuyddid y dogwm i amcanion cenedlaethol cymeradwy gan y bobl. Pwnc arall y mae Cymru wodi llefaru yn bendant arno yw pwnc y tir, yr hwn a gyn- wysa hefyd y cwestiwn o diroodd mwnol. Hwynieh na fu landlordiaeth ddim mor ffyrnig vn Ngliymru ag y bu yn yr Iwerddon ac Fcheldiroedd Ysgotland, ond y mae wedi bod yn ddigon drwg, fel ag y lIlae yn mhob m:m. Nid yn unig fc warchlueddwyd Cymru gan frenliinoedd Soisnig, ond fe l'anwyd ei thir mown mesur helaeth i'r dos- barth hyny a adwitenir wrth yr enw hen- mclielfonodd." Y mae Cymru wedi gorfod cynal Eglwys cstronol, ac y mile wedi ei gor- rentn a'i gorthrymu gan dirfeddianwyr es- tronol. Y mae wodi iboddef y pothau hyn (Ires ainser rlly fititli, oherivyd(I y iiiae yn amyneddgar, trugarog ond y iliac wcdi dat- gan barn ddMmwys nu. oddefa hyn yn hwy; hdyd y ,,?,li'hy,,bysu ei gofynion, ei bod i fyw a Uwyddo ar y tir sydd yn eiddo .iddi. Y mae yn rhaid i landlordiaid Cymni fu(}o ac enill eu bywoliaetb trwy foddion amgen ui lladruta. Y mae etholiadau Cymru, mwn gair, yn dangos vr hyn ellir wneyd gan ymgeiswyr gwir Rvddfrydol. Dyl'asai yr etholiad fed yn wers wrthddrychol i'r werin Scisnig, y rhai, y mae yn dtlfWg genym ddvweyd, sydd yn llawer mwy cysgadlyd Cymry; uc fe lldvlai cglur ddangos i'r arwoinwyr Rhydd- frydol pa un yw y cordyn enillgar i chwarcu via rr wrthno*»u dyfodol. I Traffynou. ii. IV. J.

I Ti'FTHU,lt DIVYOLWYNWYII. Rhoddodd M. Deloncle, gwcinulog cyil- idol Ffraino, rybudd y bydd iddo ddwyn cynygiad ymlaen er trollIU dwyohrynwyr i iS\Tiu cyfarttd i Hs o m hurifin ni ynnyuvddol. Gail fod cymaint a 300,000 o ddwyolwyn- wvr yn Ffi-aine, ameaiigyfriflr y deuai y cyf- ryw dreth gymaint It 120,000p i goih-au y Llywodraeth yn flynyddol. Bvtriodir cyf- lwyno vr arrm i ffurfio cronfa er cy:ioith- wyo gwc,ldwon rhai IL gyfarfyddant a dam- weiniau angeuol. Dywedir nad yw y dos- liai-fli y bwriodir en trethu yn gwrlhwyncju. •rrm-L „jm ■—

) Y SENEDD NEWYDD. Galwedigiwthan yr Aoloihui Allan o'r 669 o aelodau a etholwyd yn barc.i, yr oedd 432 yn aelodau o'r ScnfMld ddiweddaf; felly ellir ystyried 217 yn rhli dyeithr i fywyd Seneddol. Yr unig wagle hyd yn hyn yw yr un yn Holborn, yr hwn a achoswyd gan ddjTchafiad Mr Gainsford Bruce i'r fainc favnol. Peth anghy-ffrodin yw hyn yn hanes etholiadau cyfFrodinol. [ EU OALWEDIGAETIIAU. Arianwyr, 21; br-gyfrcithwyr, 143; bragwyr a dLstyllwyr, IS; aileiladwyr ac arch-adeiladwyr, 2 perchenogion glofeydd, 15; llys genhadon. 8; peirianwyr, 9; goruchwvlwyr tir a chyfrifwyr, 6; fferinwvr, &c., 10; perchenogion gweithfeydd haiarn, a masnachwyr haiarn, &(. 10; cynrychiol- wyr llafur, 15; llaw-wneuthurwyr, 5-1 motldygon, 15 marsiandwyr, 55; cyn- woinidogion yrefongyl, 1; newyddiadui wyr, 35 meibion a brodvr pendefigion, 31; rhai wedi ymneillduo o fusnos, 18; perchenogion ac adoiladwvr Uongau, 19; cyfreitliwyr, 21; stockbrokers,' 4; proffoswyr yn y prif atliro- feydd, 9; gwabanol alwcdigictbau, 13—616. Y fyddin a'r llyngos: Capteniaid, 20; milwriiiid, 4 is-^adfirdog"ion, Ii; is-fLdl)en- iaid, 10; uch-gadfridog, 1; uch-giulbeniaid, 4; llywyddion llyngesol, 2; llvngeswyr, 1- 53. Cyfanswm, (JOS). Yn yohw?mt?ol ?t y s?'ddo?on pcrthynol i'r fyddin a'r Hyttgcs, ceir hefyd 32 o swydd- ogion yn ncrthyH i'r -wirfoddolwyr a'r car- ,zi,n yn Tl,,rti.,r a 105 () wyr milwrol yn Senoddwyr. Y BRAGWYIl A'n DlSTYLLWYIl. Yn y Senpdd ddiweddaf yr odd nifor yr aelodau a ddalient gysylltiad a bragu a dis- tvllio yn 21; yn y Senedd nowydd nid ydynt ond 18. Eii henwau yw:J. T. Agg- Gardnor, Cheltenham; yr Anrhydoddus G. H. A-llsopp, Worcester; T. W. Boord, Greenwich; Mark Beaufoy. Lambeth H. C. O. Bonsor, Wimbledon; Hannar A. B:v,,i, Gorllowin sir Stafford; Spencer Charring- ton, Mile End; C. H. Combe, Chertsoy; Sidney Ever shed, Burton; H. E. Hoac, Chesterton; F. Seagcr Hunt, Marvlebone; W. M'Ewan, Edinburgh; Francis Taylor. Doheubart.il Norfolk; T. Usborne, Chelms- ford; Samuel Whitbroad, Bedford; y Gwir Anrhydcddus J. Stansfield, Halifax; Samuel Young, Dwyroinbarth Cavan. CYXHYCIIIOLWYH LLAVUR. Bydd cynryehiolwyr llafur yn lluos.icacii yn y Bendel newydd nag yn y ddiweddaf. Eu henwau vdynt: -\Y. Abraham, Rhondda; W. Austin, Limerick Joseph Arch.Norfolk; Thomas Burt, Morpeth; John Burns, Bat- tersea; W. R. Cremer, Haggerston; C. Feiiwick, Wansbock; Georg« Howell, Beth- nal Green; J. Keir Hardie, West Ham; B. Pickard, Norimuiton: J. Rowlands, Finn- bury J. Wilson, Durham; J. H. Wilson. Middlesborough; a S. Woods, Incc. GWYR Y WAIG. I lttle y dosbarth hwn yn lluosocach hefyd. Enwau y rhai mwyaf adnabyddus ydynt Syr Algernon Borthwick, W. P. Pyles, T. G. Bowles, Dr Cameron, J. H. Dalziel, W. A. Hunter, Louis J. Jennings, J. nenniker Heaton, W. J. Ingram, H. Labouchere, John Long, Arnold Morley, y Gwir Anrhydoddus John Morley, H. W. Paul, George Nemws, Syr H. M. Thompson, J. A. Picton. W. Saunders, Samuel Storey, James Stuart, J. A. Wiloox, J. Carvoll WTilliains, J. J. Clancy, T. P. O'Connor, D. Crilly, Michael Davitt, T. Harrington, L. P. Hayden, J. M'Carthy. James O'Connor, W. O'Brien, Thomas Sex- ton. D. Sullivan, T. D. Sullivan, a JallWS Tully. TEXAXTIAID AMAKTIIYDDOL. Er i amryw aelodau o'r dosbarth hwn gael ou gorchfygu, eto llanwyd y rhengau i fyny, a cheir tua'r un nifer yn y Senedd nowydd. Eu henwau ydynt—Bernard Collery, It L. Everett, J. Finucaine. P. Fullam, D. Hil- bride, P. J. Kennedy, P. Macdermott, G. Lambert, J. Pinkorton, J. Roche. Y MKDDYGOX. Yn y Senedd ddiweddaf yr oedd yn dal perthynas A'r alwodigaeth feddygol. Yn y newydd ni bydd ond dog, sof Dr Cameron, Dr Clark, John Dillon, Dr Fox, Dr Foster. Dr Farqnharson, Dr Henry, Dr W. A. M'Donnell, Dr Donald Macgregor, a Dr Tanner.

NAID AN RVDDID. Dygwyd rnilwr, yr hwn ft gyhuddid o ddianc o'r fyddin, o orsaf Charing Cross, Llundain, i Shorncliffe, o dan ofal dau filwr. Tcithiai y gerbydres yn gyflym gerllaw Marden, pryd y noidiodd y carcharor alkn drwy'r ffonestr, or fod ei ddwylaw yn rhwym. Gafaelodd un o'r rhai a ofalent am dano yn ci ddillad, sithr torodd y rhai byny, a syrthiodd y dyn i lawr. Tarawodd ei ben yn y cerbyd. A tali wyd y tren, a chafwyd fod y carcharor wedi ci anafu yn drwni. Aed ag ef i'r ysbyty yn Shomcliffe, He y bit farw dranoetb.

CYXGHOK ARFON A'R GWEITHWYR. [AT Y GOLYCYDD.J.. Syit, -CLniiAtewch i mi alw iiylw Non uar- Uenwyr, yn enwedig y gweithwyr, at bwnc tra phwysig i ni fel dosbarth gweithiol sydd i dd'od gerbron y Cyngor uchod yn cu cy- farfod nesaf, ac efallai wedi oael ei esgeuluso Ijraidd oherwydd y berw etholiadol. Yn nghyfarfod fliweddaf y Cynghor Sirol fe ddacthpwyd a'r un cynygiad ynmlaeno blaid amddiffyn y gweithwyr ag a basiwyil glln GjTig'nor Trefol Caernarfon, yr hwn nid yw worth ypapyr yr ysgrifonwyd efamo. Yr hyn sydd arnaf eisieu ydyw i bob cynghorwr aydd yn earn lies y dosbarth gweithiol bleidio gwclliuntau Mr J. R. Pritchard, (yr hwn gyda llaw a ymladdodd trosom fel llow yn y Cynghor Trefol, ond a orchfygwyd trwy fwyafrif o un) MrLioyd George, A.S., sof, nad ydyw y Cynghor i roddi gwaith ond i'r sawl sydd yn talu cyflogau yr Ulltlcb, Y line y Toriaid yn csisio dod a rhywbeth tebyg YII. mlaen, ond nid yw ond ymgais i daiiu llwch i lygaid y gweithwyr. Ni fydd cu cynygiad hwy byth o unrhyw fantais i'r gweithwyr. Y JUae Cynghor Trefol Caer- narfon wedi gosod un neu ddwy o ijoutmcti er pan basiwyd y popdarfyniad, ac yr wyf yn herio unrhyw un o aelodau y Cynghor i brofi eu bod wedi gofyn un gair yn nghylok y cyflogau oeddynt yn ei dalu i'r siwl yr oeddynt yn idsorl y tontrads. Dym* gyfeillion v gweithwyr! Aelodau Cynghor Sirol Arfon, na thwyller ehwi gan y Toriaid; byddweh fol un g-,vi- yn amddiffyn cin bndd- ianau, a cliynhaliwch i fyny freichiau Mr J. R. Pritchard a Mr Lloyd George, A.S., er Kiel chwarcu teg i'r dosbarth gweithiol, a pheidiweh a bod yn foddion i basio rhtfn o benderfyniatl. Y mac Cynghor Llundain wedi pasi* penderfynkid cryf ar y mater hwn, ac ni raid i Arfon gywilyddio gwneuthur jT un pctli. Byddwn yn gwtlio yn ddyfal "nr weithre.diadau y Cynghor nesaf, a chawn welod pwy yw eiii gwir gyfeillion. pwy fydd am cin eadw i lawr. » I phwy fydd am roddi help llaw i ni i ddod i fvnv.—Yr eidiloeh, J tiWHIilllWR.

I CYFLAFAN MEWN STREIC, I Gwrthdurawiml Oftiadwj Rhw;i,- Hfterllugrwydd Cyfoeth a Digof- aiat Llafnr- Fel a ganlyn yr vsgrifena gohebydd am v gvflafan crciiyll yn PennsylvaniaDydd Mercher, Goqihonaf 6ed, gvda'r wawr, tor- odd rhvfol erchyll allan rhwng y gweithwyr vn Homestead, Pa., a'r Pinkertons, sot byddiu av fog o weision cyfoeth. Y mae y ciwaid hon vn hvsbvs bellach fol byddin anghyfrifol I ddefnyddir gan onneswyr y gweithwyr i'w dvcltrynn a'u darostwng sir adegau o anghvdwclediad rhjTigddynt si r meish-adoedd. Y mac yr enw Pinkerton yn feUdigcdig yn ngolwg pob gweitlnwr, ac y mae y croesaw poeth a gawsaut yn Homestead yn nghyda choncwest ardderchog y gweithwyr arnynt yn llawn arwrddion yn cyfeirio at foliad y fath gyfundraoth fygytiuol. Y mao y svniad fod y fath gorpli o n.wyr afroolaidd wedi ciddioddefcyhydmewngw lad rydi i arswydo a llofruddio gweithwyr yn coisio eadw eu hawliau a breintiau naturiol yn warth i wareiddiad. Mite ymddygia I gwrol y gweithwyr a'u gwrthsafiad peudor- fyuol II di-ildio dros cu hawliau rhesvmol, yn sicr o greu a brysio diwygiad trwyadl yn inherthvn is y meistri a'r gweithwyr. ^il.ie y frwydr weithfaol yn Homestead yn esbon- lf1.d tanllvd ar ragrith a haorlbigrwydd y dosbarth goludog sydd a gormosgarwc.i yn anian eu citlontil. NI(I mwy cyffrous au arwyddocaol odd y taniad ar Fort Snmtor. na chwibaniad v hwlcll a glwyfodd y gwrol William Foy ar draoth Monoogahsda ar ganiad v ceiliog boreu ddydd Morohor, Gorphenaf 6od.' Bydd y Pinkortons yn cofio yr atebiad chwcrw i'r rhagyma Irofl,l hn?t-iing ? ehrcuton hwnw cyhyd ag y "ydd auadl yn eu ffroenau. Nid gworinos udivm- gyfrif ac anwaraidd oedd yn cyfarfod a g.voision cnlnn-arldt\1i!1"th eyfoeth ar Ian yr afon ar doriad y dydd. cithr plant y tsidau a wrthwynebasant filwyr Brcnin Lloegr yn Lexington a Bunker Hill; ac y m'e 011 coir- adwriaeth mor gysegrcdig a'r Groogiai 1 I I gynt a gadwasant fwlch TinrmopyLf. I ACHOS T TElVTYSa. I Xidd?dl yn n?n-Ich cyfto? oeilu acnos pn,.f y frwydr i-? Ho'nesttMd, oithr )? ,'r- litil- p encl(- ,rf,,niik,l an-Amerioai Idi beidio cydnabod cymdoithas T ?w?ithivvr. Mae T cwiuni hllach cr's UyitvU?t 'wfJi cu U<-nwi & dn-myg at y gweithwyr M dOHoarth rhy is?I a "ino? iddynt hwy tidal yr un ymddiddan 1 hwy, Y m ioiit eisieu c.iol eu ffordd eu lninam i di in podair mil o weithwyr fol y niynant, a rho Idi Y eyflog iddynt a wolaut hwy yn dda. Un penderfyniad cvboeddus i ddinystrio yr A. A., sof cymdoithas y gweithwyr Imiarn a dur sydd wodi cynhyrfu y gweithwyr. Xid vdynt yn cvfrif fod hawl gan y gweithwyr i siarad dros on hawliau nao amddiffyn eu bivintinu fol cymdoithas. Daeth II. C. Prick yn llywvdd y cwmni yia:ddiweddar: a clian ei fod eisoes wedi cael y cuke rn/inn dan ei draed trwv offi>rynoliacth y Pinkortons, (t chsin ei fod wedi inyned yn dra ymhorodrol i drwy rinwe Id gwonwyn ei olud aruthrol. nis gallasai feddwl ymostwng o uchdor ei falch- der i ddal pen rheswm i clialod-woithwyr ehwyslyd a difonedd. Folly nid yw yn | bwriadu cy<lnabod y gweithwyr o gwbl mnWIl unrhpT fodd. Marnt islaw ei sylw. Mao yn eu dirmygu fol pothau dihawl a dideimlad. FIlyyiiil.-v(i, l altlgyd-I nabyddiaeth y mao y gweithwyr, ymladd | rhag suddo yn ddiymadferth dtan draed haerllugrwydd gormcs. Er mai ar gctfn y gweitlnwr ycododd y gwr o'r Uwch, y iuao ei haerllugrwydd yn ddiarhobol a'i ymddyg- iad yn anvoddofol. Mao y gweithwyr yn adwaen H. C. Frick yn rhy dda, ac y maent yn gwybod mlli yr hoclion yn ngwadnau ei esgidiau yw y manau tyneraf arno. Cauodd | y gwaith i lawr. a chyhoeddodd fod yn rhaiil i bob dyn ddyfod at ei waith bollach fel j trugavedd [Ie ymostwng i'w ewyllys penol ef.. Nis gllll v gweitlnwr dderbyn y telerau hyn heb wadu ei ddynoliueth a gwerthu ei anni- byniacth, Y cynllun nesaf oedd cael yr olwynion i droi. Yn y cyfamser, heb yr un angen- rhoidrwydd am hyny, cyflogid ar hyd y wlftd o Chicago i New York wyr arfog, a moddion dinystiiol i dywallt gwsied 08 y byddai eisiou. Pan yr oedd trigolion Pittsburgh a'r trefl a'r wlad am- "ylchynol yn dathlu annibyniaeth y bobl, vn canu mawl rhyddid a bendigedigrwydd y llafur, yr oedd sWYfldog-ion y cwmni yn cytllno" dyhirod llofruddiog i ddira ldio a dinystrio dynoliaoth Homestead. Drwv gydol Dydd Annibyniaeth yr oedd gwyr a gwragodil Homestead yn disgwyl dy fodiftd ostroniaid llawn arfog i gario ftllan ewyllys I "olyii I)Piiitf eu hawliau. Aeth y dydtI heibio dan gwinw). ond yr oedd gwylwyr yn gofalu am bob heol a ffordd i'r! Homestead. Dydd Ma wrth daeth y sirydd a bagad o weision i fyay i gymcryd meddiant o'r gwaith. Ond wedi edrych o amgvlch, penderfynodd y cvfryw ddyehwolyd yn eu hol i Pittsburgh ag ergyrn cyfan, gan ddiolch i'r mil- oedd gweithwyr am eu oaredigrwydd a'lI houo,lrlig¡)iddrwydd (:-), Daeth nos Fa wrth, ond gwylid symudindau y gclvn gan I ffvddloniaid hyd yn nod yn Pittsburgh ae ar hvd !tn.m '<"HoK y Monongahela. Yr oodd y lh-ior yn tywynu ar lawer un digwsg y Boson hono. Yr oedd y gelyn yn broiuld- wvd o am fuddugoliaeth a thalodigaeth y wobrwy. Yr odd dau fad anferth yn llawn digonedd a cloddest a gwyr arfog llechwr- aidd, fol ooffyl pron Caerdroia gynt, ar gy- chwj-n o Pittsburgh dan gysgodion y nos. Ond yr oedd llygaid arnynt yn eu troion dirgelaidd. Wole y newydd yn Ilamu fel llyoheden ar hyd y wifren i Homestead fod y lIonm rhyM wedi cychwyn. Dyina yi- a»orfad bychan a bcrthynai i'r gweithwyr yn bfysio i lawr JT afon i wylio y Uynges yn dyfod. Yn y cyfamser deffrodd y trigolion o hyfrydweli cwsg anwastad gan agerdd ehwvtliell y gwaith, ysgrech yr hon a ai drwy unigedd golltydd glanau yr afon dawel ftb, i oernad drj'chiolaethus am filldiroedd gan ddadgan y newydd cyffrous fod y Pinkortons yn dyfod. Yn mhon ychydig fmirdau wodi y chwyth erchyll yr oedd 10,000 o wyr, gwragodd a phlant hanor noeth a brwdfrydig yn rhutliro tna'r afon mewn brys i gyfarfod a golynion eu bywol- iaeth a'utawelweh. Yr oodd mynwes yr flfor y niwl a distawrwydd, ao ugoiuiau o fin gychod yn gwau tlny eu rilvdd yn chwiho am ddyfodiad y llyngos fel'dige'dig. I fyny i'r nef dawel y saethai pioollau tanllyd a ffrwydrog, gweddiliion dathliad v pedwerydd—y fath ddofnvdd o offi»rvnau a thoganau rhyddid—i hyebysu yu ago-l fod y llj-ngos llofruddiog vn bvgwth anmbymaoth clkl- wcithwyr Homestead. Am bedwar o'r ?nch vr o"dd H"!ncst?d yn imghyfanodd y c)vw!d wn tnicd m?irch yn čar}""lIlI I drwy yV hoolydd a'r marchogion yn I t?ddi ? uchfl I'r afon—i'r '? I mae'r Pinkortons yn dyfod ?!" -Gydft hyn (.ty?id vsa-rceh wm?dd yr tgf-r?d bv?hM. N:< f"l 1'?? ?eryn ?dt ei r!:lr!u I Ctn rvw gvf?? nosawl as annhvmo)-oL Yn ¡  UPS ? yn nos y deuai, y brymai yr E7««, yn MtMtU V" t'?rh? yn y d au ?d ,fo» "hyyt1n()l. YM y gwclid rny.v bpn?-rdu yn rhTdno drwr y dw'r ewyn- nvd a d \'S\lacr, Dechrcuodd y ,IFf.. ¡r-ffn)a '0 ??' \YMdd, a phlant frysio tua'r .rwMth. ac i bwr ar arg.? good o lf:>en rhnthur ofn.?v a ?-y?? v wcnn. Yr ) '[,nt vn bnnd?rfvnol ? mg?.?nu y glan- i?t-C?c?di?lM yn a?b g?.?Idi?dM a i g?roid? vn !!?g: ;-n mhob cdon. Er fod vr agorfad ynoohenoidio am gyr.?M y tir o ))?)tTdoff.h?LMa l!!tnmygwyr?'r g?ddd?rfry??.lhyrd?LYro.U ygl??ivu dygyf.;r g.?n dy.?ocdd gwyht ab:?-dhvdi! P.mocldvbtdMyn ago?u at ylM ag?'yd y dry sail yn PH i hoehMU, a daeth y Pmkerato!M ? r golwg, P-0?n un a'i Winc h osto- poo un a'i Winchosto:- ya barod i'r gwaith draystriol, Ac er fol yr arfau andwyol yn dysa-jcu-to yn nwylaw y geljuion, yn mlaen hyd ian y dwfr y rhuthi-ai y dorf vn ddi- (Idychryn a beiddgar i atal v glaniad. Mor fuan ag y taflwyd yr j stylion i lanio, vm- g isglo Id y gweithwyr ati i rwystro y Pin- k-rston.s. XiII oe Id y rhych-dilrylliau itneledig yn tyoio dim i ddychryn y bobl awyddus a gwrol. Ymdrechai rhai o'rgwyr pwyllog i ddal y bobl yn ol. ond nid oedd modd i reoli y cyflVo a'r g>-nddaredd. Gyda. hyn dy-.ia ffl'tch ar ben blaen y bad, ac ar ,hr'll\viad dyna William Foy yn sj'rthio wedi ei ghvyfo yn ei fynwos, ar ilarawiad yr ocdd y lan yn un wenfflam, y bobl )11 tanio eu Ua.v-d.'h jdiiau gyda buandra tcgliyffretlin. Aeth mor booth ar y Pinkorstons fol y bll raid iddynt encilio yn ol i'r bad tu toodig. Yu y cyfamser aeth llawer i'r dref gan ddyehwolyd fu;.n a rhychddiy'liau a gpnu i wrt t- wyuobu glaniad y Pinkortons. Yr oeddynt yn ca hv yn ohlas o fewn y badau megys mown tai hob un agoriad iddynt ond drysssu syiuudol llj'dain. Givnaod ymgais arall i lauio im 8.30 o'r gloch, ond erbyn hyn JT oo lcl saothwyr campus yn yuiguddio o fewn v tehu nc hyd crib yr afon, tie yn gwneyd dinjvtt' ar y Pinkortons, Yn yr j mdrech hon y lladdwj'd Homy Straiglo a Jolin Mor is (CjMiro). Yn fuan dpllllJdd y giwaid fod byv.-ydau mewn porygl, a ya ystoly dyd I cadwasant eu liun-Liii y tu mown a'r <lry ian yngauedia hiblwllian i llndcwyddo. Dy.vo lai rhai o honvnt we li dyfod allan, "i.a fuont yn y fath ufl'orn o le erineJ o'r bi,ten." G.volwyd un ya tori twll a bwj-oll yn oalir y bil IT :u.vy:i a wyr iach, »•} nid eynt y gw-'wvl hyuj- nag v chwib:mai y bwlodaa digofas i mown yn gawod. Yr oedd y gA-oirgloddiau a'r llwyni j-n ochr lira Ho 'c yn cuddio saethwyr d.^heuig ag ooldj-nt yn eyfarch pob un a feiddiai wthio ei b \*i allan am 'lipvii o awj-r iach. Erbyn hyn yr odd IIn¡"'1l'1 ar y twyn ar oohr IIo;u"ib)c}d, ac un avail yn ochr Braddock yn ehwytau haiarn briw ar draws yr afon, ,1:\ drÜlwch a cliywiidob magnelwyr p.ofc iig, sii ya dcch- rell anlwyo non ac ochrtu y badau yn enby.l. Yr oeld amryw o'r Uildodigim wedi syrthio i'r afon, y olwyf d'gion yn gorwedd y tu luewn. a'r Pinkortons suxfriw- edig fo' ychain dychryne lig yu ymguddio yn mhlith y nwy l l.»u hob lo i o-tvn eu hon- ?finim. 300 oh?nyut. Yr ooddynt Inh munj-d vn disgwyl eu tj-uged. W" li rlioddi i (my yilil:tf"l yii yn cynllunio ffordd i dd?nc? .?tmd ?-U fioo-d l i hyny. Gwthiasant fan"f "I'n a!hn dioiau.ac nid cynt I y deui i'r golwg »tg v sa-chil hi i \vI'IH oddiar y c.iesyn. l); wy v prydnawn g'f'nn' ,,1 ymgais ddyfal i ditln o'ew o'r 1'elin dros y badau a llosgi y Pinkortons yn un gooloerth, ond er ymdrech barbaus a If\'rnig tr,xld hyny yn f. hiant. O'r diwe Id dfwj- ddvlsinw.ula ebyfryngwriaeth blaenor- iaid cymdoithas y gweithwyr, cafwyd bodd- lonrwyd 1 y boW i'r Pinkcrt ms rodili cu hun ain i fyny a dyfod allan bob yn ddau ac yn rhi; ao fel yr »*ddynt yn ymddangos, dyg-id ou harfau oddiarnynt, ac ofnadwy oedd y gofbedigacth oedd yn eu haros. Cpl cj-rhac ld y dref yr oeddynt wedi eu euro & Ith:tst) na,i a'ti troeiis a'ii cle%-tio)-n druenus; rliai yn f;wacldi ac eraill yn gweddio am win'cdigneth 0 ddwylaw digofus y bobL Ca.lwyd hwy yn y Biuk hyd y nos pan jr danfonv yd hwy yu. cu hoi i Pittsburgh. Wedi cael y Pinkortons allan o'r badau, l'hutlirfdd y weriaos i mown g,1Il ddwj-n vimitb yr holl awyddau ag oedd jno; yn hlrlion rbyftl, bwydydd, llostri nowj-i .dion, blaneedi, a gvrolyau, &c. Dj-gwyil dillad y Pinkortons oddiarn daily it, a thorid y botym i i dysglaer oddiarnynt i'w oadw yn rtiict o'r frwydr. Cafwyd tua BOO o flanoedi. Yr oedd y bobl yn oario coffee 1!(,.Is nowr(I l spoil, a cliyllyll, a cbelfi oegin, ar hyd lan F afon, fol po baent yn dychwelyd o bicnic. Wedi oael yr 011 allan, rhoddwyd y ddau fad wawr ar dan, in: yn ngolen tonllvd y llynges yr I o(vld miloedd o «U Moniostead ae ochr Braddock yn dathln y fiul'lugoliaeth gyda. llawemydd a rhialtweh anghyffredin hyd hanor nos. Mae y fuddugoliaet'n yn rhyfedd rar lawer eyfrif. Mae y bobl drwy ( yr holl wlad ym edmygu wroldeb gwyr a gwragedd Homiatoad; ac y mac y teimlad drwy holl aragylc'aotdd Pittsburgh yn oefn- ogi eu hynidilygiad. Kifl yw y gweithwyr wedi niweiilio neb, na dinystrio dim o'r gwaith, na Ihuri hoddwoh v wlad; eithr gorchfygn kaerllugrwydd ym- | yr-vyr diogwyddor. a rlioddi rhj-biidd i ormeswjT anffyddion i gj-funsoddiad ao ysbryd y wladwriaeth. lilac sirydd sir Alleg- | liony wodi niethu a ehodi dyn yn Ilomestad yn foddion i fyned i aaiddiffyn eid lo y cwmni. Daw digwyddiaila* o'r fath hyn, os y rhoddir aclilysur i lawer o honynt, gan hyf- dra a gormes y»ieistri, a nerthoedd y bobl i wrthdarawiad A'r dosbarth sydd yn lloffa ac yn ysbeilio Ihfur oo or ddiddioleh a dibarch a phan y cyfyd y bobl, y miliynau -nag sydd yn deall grymus ler eu gallu, i ba le y ffy yr sivglwyibli a'r ponaetliiai lY bobl yw y wiad,* ybobl tydd yn ad. iladu y wlad, a'r bobl fo lr ci diiiyatiie. 0ALW Y MiT-WYR At Nos Sul, jrorehvmTno Id v LH-wodraelhwr i Pattisony Ifiltia—WHK) o honint -i fvnoo i Homestead i gynwryd m»ddiaut o'r Ho, itc adfer hoddweh. Hysbysir y do:bvnir niilwyr gyda bonllef; tnll os daw Pinker- tons i fewn tan eu fxM. ofnir y bydd yno (Ivwzt gwaod *M.—O I'umhiu.

I ( BUDDUG0LUKTH MERTHYR. AnfonoM Mr D. A. Thomas, yr aelod liynaf droo. FeKhy», y Ilythyr canlynol at ysgrifenj-ddion ei wall inol bwyllgorau Tllillhorwen, Aberdar, '• Gorpli. 19, 1882. Anwyl Syr,—A (y.Hwch ?hwi mor mt? cdig a chyftwyM i'ch p'?yM?'' ?y mlch- garwoh m.vyaf difatjit ;tn y fuddugoliaeth ai'ddoi'chog a enilkisant i Ferthyr ao i Gymru Trwy en liyni n',i sol diflino hwy, a ffyddlondob yr tiliolwyr i cgwyddorion fhyddid. parha Merthyr i y kiLAfAt fiaenaf, yr hon a roddaH avweiniad i Gymru yn yr ymdreeh yn Biha un y difoJwyd Tori- aotli o'r bron o'r Dywysogaeth. Saif ein mwyafwf o agol i ddeng milllr ei bem ci hun, a tt iagoni ar bob mwvafrif arall; lie y mae y (liith fo 1 j- Rliyddfrydwyr wedi siorhau T3 y eunt o'r pleidleiswyr oedd ar yr etholrciitr YR beth na fu erioed o'r blaen (i gj-ffolvb mewii linn' ? etholiadau. "C hynyn foddhi.01 a yn hynod iawn, yn enwedi g pin y.riyviwn yr 1ln1l1\"Sllernu mawrion oodd genym i'w eyfarfoii: I,- _Iran yr etholvostr; y .yrll ddydd y polio; arwj-ncbedd mawr yr etholaeth; a-; yn fwy na'r cwhI, y (futh nvl oodd gi'iiym. hyd o fewn ryw dair wythnos ueu lis i'r etholiad, yr m *i»efnktnt- y gallosid dibynu arno. jcrhtir it gnii In o g-yfeilliü8 o wabanol ranau o Gymyn fod einbuddugol- [ iaolii ni wodi oario dyli*twad mawr cr enill t fath f uildugoiiaetbau a-ddorchog yn dill- i lyti'l i byny yn yr et'i'j?R' !hau c.-oiil. Fegofirnm fwyafrif Merthyr yn 1892 yn mhcll oesoe 1,1 at). Gall pawb a fa a liaw ganddo yn yr f?uc?R?.f:h hon dRimlo yK faleh o'r rhan a f?'?? ? h?.-rwyddo yn mitt?a au?o" eT ?wndt'r a rhy,HI,1 ya yirhvtUYH.—Yrt?M.)? yn ?ydlt?wu, D. A. THOMAS."