Y Genedl Gymreig

Ainhrch. DmryiAn ÐMrDVRYDIG IR liNVADUR •SAMPM- llrGHICØ. Cafodd yr Hensdur Zamuel,flug,hes dderbyniad tra brwdfrydig a ehroesawpar ar ei ddychweliad o Langefai tins Tan, wedi ei ethol yo gsdeirydd Cynghor airn) Moo. Cyfarfyddwyd ef vn tigoriaf y rha-'lffordd gao dyrfi Ineeog, y rhai a roisaat iddo chttrt byddarol, ao yna aetbpwyd ya orymdaith, to cut ei blaenori gas Seindorf R; 811 y dref, i'w ddanfen trwy y Borth i Bodedoyfed. Wedi cycaedd Bodedny/ed traddodwyd aoercbitdaa gan y Parch T. Evan J, y Cysgborwr 0. E. Joops, Mr Hulebes ei hon, ac amryw ereill. Yr oedd nifer looeog o'r dorf yn carw fTlimdorobau, pbawb ye eyd-laweeban o galon. Diaai- boa fod pleidwyr ei wrth-ymgeisydd yn teimlo yn eiddigeddns o'r anrbydedd sydd wedi ei oaod ar Mr Hugbes..

LLYTHYRAU O'R SENEDD. [QAPT MR T. E. ELLIS, A.S., A MR D. LLOYD GEORGE, A.S] RHIF VI. Dyddorol yo y dyddiau ddaw fydd pWflo a wasur y thesyman a'r ymadroddion ddefnyddiwyd yn y ddadl gyi.tif g4fwycl vn Nhv yOyffredin arsil-idarlleniad Mpear Ti, I i Qymra. Cydmarer, er eaiampl, beth i ddywedwyd (tan flienor y blaid Rvddfrydol, a chan Mr Ch-plin, cynrycbiolydd y Llyw- odraeth Doriaidl. Beth ddywedodd Mr Gladstone ? 1. "TbiA debate will be ntcmoralU in the kin- tory of the Land Ques- tion in Wales." 2. "What I wish to imprtia apon bar M..i..tyGovernmet t i. this <mat and imme- diate quc>Uon that a cise haB be.. ?.io out (Or thorauirh, øearchillg and impartial i n q n i r y." What uk mint in re- gard to Wales is a full u:n1 it' i:J: 8 While we a-t jmtified in proceeding to take ..ch a measure at my honourable friend propoma at the present day. I do not prelude mvsclf front the ultimate adoption of the mtaturc. if upon careful and adequate inquiry it appears to be demand- 1.4 11 Beth ddywedodd Mr Chibplin ? 1. The Government coal not, and would not, cogent to an en- quiry iitto the propriety of etabli"binK a court to fix fair rente." 2. "He appealed to hon. members in every p? t of the Hou.. to rejeot thiR midobievou8. nnprin c i pi e d, and MMUedtMBUL" rwy BLElPLKiSIOftD DROS rESUlt TIE I <STMR0. 1. Aelodaa Cymreist, 19. ran o aygwyd I Dsdtfjsylllfad i Gvmrn am y ',rl\ evrtaf o BaeD., Tv, Baith aelod Cymreig gafwyd i bleidin drosto. RrbSD hyn naent yn S8. Gvn hit, hefyd, myn Cymrn 28 nen 29 i bleidio Mesat Tir i • Gymra. 2. Aelodau Seisoig, 48, oil yn Rhyddfryd- wyr. Ni pbleidie;8iodd un Tori Seisoig droftr). ll/id oedd Svr John Puteston yno i bleidio dros dytldynwyt Cymru. 3. Aelodan Rbyddfrydol Ysgotaidd, 16. 'Ni pbleidiodd nu Tnri Ysgotaidd drosto. Pleidleisindd dau Undebwr Ts?otaidd drosto, Mackintosh, nn o aelodau y Crofftwyr, a Barclay, awaPthwr. 4. Aelodau Ceoedlaethol GwyddeJi^?, 2&. Onibai fod yr aelodau GwvddeH ar by-d a lied y deyrtras yn dathlu dydd gwtl RantPadri(r,bnasem wedi canl nid 29.4Jd 69 o Jeiaf obonynt bwv. Ni pbleidl eis- iodd un Cenbedlaetholwr Gwyddeli' yn ein berbyn. Pleiil;odd 00 Undtbwr Gwyddelig, T. W. Russell, dros Gymra. FFAITH I'W CHOFIO. Yn Liverpool a Manclipgtjr, lie vmlr Cymry ya llaosog, pleidiodd vr r/eledau Rbydrlfryool drosom yn dda. Cym- mm 1Ir Nsville a Mr T. P. O'Connor droa Liverpool, a Syr Henry Roscos, Mii Jacob Bri gfct, Wm. Mather, Robert Leake, a Caleb'Wr iftt, dros Manchester o'r amgylchoedd. Ond. ffleidleis- iodd aelodan Toriaidd y dinasoe 'id yoa yn ein herbyn. Ymysgyrhai blaidre: tioddynein hnrbyn yr oedd Mr W. S. B. Mactaren. J Cofied Cymry Orswe byn. Bye ided iddynt I ei holi a'i egwyddori. I PWY OEDD YN MIN HEI LBYW F 1. Aelodau y prif-fauic lila- ,e1;.mfrild, 10. Ond gwelir oddiwrth araeth Mr Gladstone mai am nad (Ieild ganildynt adroddiad Royal Commi wion y riiodd- wyd eu p!eidlais yn ein herbyn y tro hwn. 2. Aelodau Rbyddfrydol!Jewnig acYsgot- aidd, 8. Odd garth as M ddau, t Wbigisid ofnns a gorgynwdrol ydyw y rhai byn. 3. Undebwyr. 27; yn ea mysg Cornwallis West, R. Chamberlain, J. A. Bright, Oeo. Dixon ,Wigr;in, esnlynwyr agos Mr Chamberlain. YroeddChs,nborlain ei hun, Jesse Colli ago, Powell Williama, a Kenrick, yo absenol. Wele ffrwyth araeth Chamberlain yn Llstrybyther I 4. "Tori Cfmreig, 1. 5. T riaid Seieoig.YsgoSaidd,8 Gwyddelig, 180. A aes eisieu gwall gweta mewn Home Bule i Qymru 1

CYFARFOD DADGYSYLLTIADI TN MANCHESTER. I Nos Iau cynbaliwyd eyfarfod lluosoa; a brwdfrydig yn Manchpstar er pleidio Dad" gyxylltiad a Dadwaddoliad Eglwys Loegr yn Nghymtu. Llywyddid gau Mr Thomas Gee. Darllenwyd Jiythyrau yn gofidio am ea habsenoldeb, ac yn artvyddo en cyd- ymdeimlad a'u cydweithrediad, oddiwrth Mr John Morley, Syr George Trevalyan Mr Jac)b Bright, a Mr C. E. Schwann. Tri- ddodwyd anerchiadaa gallaog gan y Cadeir vdd, Mr Hugh Rowland, Mr C. P. Scott Gwir Anrhvdeddos J. Stansfield, A.S.,A T. E. Ellis, A.S. Pasiwyd yn Dr benderfyniad o blaid Dadgvsylltiad a Dad. waddoliad yn Ngbymrn. Iae n star 11i pwnc hwn y. nryeur addfedu Y' A j], 6 ogystal ag yn Nlgbymrni e, yo

PROFI TROSEDD).(i 0YM11EIG ALLAN 0 r <1Y|TRU. YoMMwdtytBf. A. ddydd Sdwrn'1 aoehodd?ucb? ?A?yr at y Bsrnwv Vagban WiHia ?, ddwyn Rerbrt)u pwyllgot o fMnwyr aft ?y? yn. lst8dd M hyn o bryd. yr anmbrr ?l?bo ?ario ?)am y bwnadi gasglu CC ,eiz tares Qogledd Cymru i gael eu profi Y A Nghaer MTO Lerpwl. Buasai hyn yn .jbied ych^aneg o gost a thraffertb, so r. myned yn eftiyu syniadau y Cymry, y 4ytai eu haeUotion gusl 'eo trafod gan ea eyd-idynion. Atebiad y Birnwr ydoedd nad oedd hyn yn un o'r oweetiynaa ag y gaawtd ar y pwyllgor fw hyatyried, a sior- baodd cad oedd angen *r i'r rb.ithwv"foi o daB ontUyw ofn y ceBglid achosion Cymra i na Chans a Larpwl.

CYinJDOIAB PWYSIG TN ERBYS POST-FEISTR AWLIVCH. Prawf ya y Brawdlys. Tr unig achos i'w brofi yn Mrawdlys Mon ddydd Sidwro, gerbron y Barnwr Vaughan Williams, ydoedd cyhuddiad a ddygai awdurdodau y Ltythyrdy yaerbyn William Jones, 51 mlwydd oed, ironmonger, Amlwch, a pbost-feiatt y lie hyd o fewn ychydig limeer yn ol, o gyflawni twyvl-trwy dderbyn y swm a lp 14s, a ffagio derbynebaa am yr tn swro, mtfwn cvsylltiad fi • blwydd-dftl o eiido un Owen Williams, Chapel street, Atnlwcbv Erlynid ar ran y Goron gan y Mri Morgan Lloyd, Q.C., a Clement Lloyd (yn oael eu cyfarwyddo gin Mr AUansnn), ac araddi- ffynid gan Mr Clement Higgios, Q.C. (yn cae! ei uyferwyddo gao MrS. R. Dew). Yn <4 tnerohiad aeoriadol Mr L'oyd, ym- ddnngys fod Owen Williams, Chapel street, yr hwn a fu farw yn ddiweddir, yn arfer talu syreiao neilldasl i'r llythyrdy er mWVD iddo gai-i y budd oddiwrthynt mewn fifordd o flwydd dal. Atferai ddetbyn yr ad-daliad hwn yn ol lp Hs bob haner blwyddyn, sef yn Ionawr a Gorpheoaf, a'r nn adeg anfooid iddo dderbyneb o Lnndain fel ag y gallai ef ei lauw am vr ariao. Bu Williams farw ar derfyn yr haner blwyddyn diweddaf yn 1889, a cfcyrbaeddodd v papyrau arferol o Lon- dais yn Ionawr, lBOO, pryd y hlwyd lp 148 i'w-weddw, ond gwnaeth y carcharor dyst- ysgrif fod Williams yn fyw. Yr nn modd daetb y papyran arferol i law yn N gorphenaf yr nn flwyddyn, ond gan y gwyddai y weddw na feddai hi hawl i'r arian dych- wotodd y papyran i'r llythyrdy hebeu hagor. Agorwyd bwy, roact bynag, gan y carcharor, yr hwn a arwyddodd y dderbyneb yn enw Owen Williams, a thvnodd allan dystysgrif ei fod eto yn fyw. Yn ddilynol cafodd yr awdurdodan achlysnr i gwyno oblegid ym- ddygiad o eiddo y carcharor, a chanlyniad yoichwiliadau a wnaei y pryd hwnw ydoedd y cvDghaws presenol. Galwyd amryw dystion o blaid y Goran, ac yn en v!ith un o'r enw Owen Williams, Well street, yr bwo addywddodd iddo brynu blwyd-t-dal o 3p 88 yn Llythyrdy Amlwch, ao arferai dderbyn yr arian bob haner blwyddyn. Pan roddwyd yn nwylaw y tyst v dderbyneb a bertbynai i'r ymadawedig am fis Gorphenaf, dywedodd ei fod yn llaw- ysgrif ei ferch ei hunan, gan nad oedd ef adref ar y pryd. Sylwodd y Barnwr ei foi yn amlwg fod rbyw gymysgedd wedi cymeryd lie. Dy- wedndd y tyat olaf a alwyd mai ei ferch a ysgrifenodd y dderbyneb—er y cyhaddid y curcbartir o'i ya rifeon; ar y llaw arall, tystidaeth Mr Robert Roberts, yr hwn oedd eanddo brofiad helieth mewn pethan o'r fath hyn, ydoedd fod y papyr yn Ih.vysgr/f y carcharor. Gan y bodolai cymaiot o wahaniaeth yn y tystiolaeth-ta rhaid ydoedd i'r achos fyned i'r iheithwyr. Wedi i Mr Lloyd anerch y rheithwyr, agorwyd yr aonos dros yr amddiffyniad trwy i Mr Higine ftlw tystion gyda golwg or gymeriacilda v catcharor. Wedi i Mr Lloyd anerch y rheithwyr, nsorwvd yr achos dros yr amddi- fifyniad trwy i Mr Higgins alw tystion gyda golwg ar gyoieriad da y carcharor. Yn ei anerchud i'r rheithwyr o blaid y oarcharor, dadleuai Mr Higgins nad oedd tystioliethan boddhaol wedi ei dwyn yn mlaen i brofi mai y carcharor a ysgrifenodd y dderbyneb RC, bydyn nod pa y erellid olrhain yr ysgrifen iddo, rhaid fyddai cael tystiolaeth 0 i fwrud i dwyllo. Gydt golwg ar hyn ni buasai dim yo fwy naturiol nag i'r carcharor gam- gymeryd y ddao Owen Williams, gan fod y ddan yo hyw yn Porth Amlwch, ac yn meddn blwydd-d31 am yr nn swm. Parodd gwraodawiad vr achos am saitn awr a haner, a the fynodd trwy ddychweliad rheithfarn o "Ddieaog," yr hon a dderbyn- iwyd gyda mawr gymeradwyaeth gan y llye. Yo ntwynpb hyn, nid aeth Mr Lloyd ya mlaen a d,u gyhnddiad arall yn nglyn i'r an arian.

Cvnhaliwyd CwrddChwarter Annibynwyr Dwyreinbarth sir Gaerfyrddin yn Bshoboth, Llanelli,3 ddyddiau Mawrth a Mercher diweddaf, 0 dan ty?yidtMt.h y PMch W. diweddsf, o d:o lyw Y? oedd yn breseDol Davies, Llaad 0. Pas- nifer mawr o weinidogion a lleygwyr. Pae. iwyd pleidlais o gydymdeimlada theulaoedd y Prifatbraw Lewis, Bingor, a r Parcb C. H. Spargeon. Pasiwyd psaderfymad hefyd yn amlyga boddhad am ganlyniadaa r etholiad i'r Cynghor Siiol, ae a laweoydd am lwyddiant mesar Mr S. T. Evans ar RyddfrAiniad Addoldsi; befyd, pleidlais o faivenydi am arwvddion adferiad iechyd I Parch J. Thomas, D.D., Liverpool. Penod; wyd yr He-iadnr Joseph. Llangenooh, i jrynryohir'li'r cyfnndeb ar Bwy Igor Cym. deithas Genadol Llundain. JregHhwyd im y Parchn Elfed Lewis; f. Thomss, TUnaadoB- D. Morgan, Pontardulais; D. P.;&ards, Mydifai; Jones, Pontarddulais; Rees, a D. Lewis, Docks.

CaerphtH. CTNOHORSIROL.—Trwy fod y Cynghorwr H. Anthony, U. H., wediei etbol yn henadur, y mae y gwagli yn nghynryehiolaeth adran OaerDhily ar Oynghor Sirol Morganwg. Deal lw.Cpt El,Mile, P,)Btypr,&d, fydd yr ymgeisydd Rbyddfrydol. gethesia. I 8ethes'a. I CYFARFOD BALW -()Ynhaiiwi(i cyisrioa cerddorol so adroddiadol yo íhIem 80S Wener, Mr W. H- Haghes, Carneddi. yn y Itidltir. Cymerwyd rhan gan gity Le, 0. C GriflStb, Grace Lewis, Jane Rees, D. Thomas, E !an Pritchard, M. J. Williams, Ann E. Huihes, Evan Jones, Mary E. Rees, Hannah Ree!, J. Thomss, Mary E. Robert*, T. J. Williams. R. E. Williams, W. Davies, J. Williams, Tenorydd Infryn, E Hughes. W. Williams Tregartb, a'i barti, Elizabeth Williams, PoUy Williams, Maggie Roberts, Maggie Williams, R. Evans » Deiniol Fychan. Arwoinid gan Mr D. Hushes, Panybryn, a chyfeilid gan Miss Annie Jenes, Carneddi Roid. Cafwyd eyfaifod rhagorol.

0 WYTHNOS I. -YTIHI(Os. i T SKNSr SlK0L< y 8r ioh,,a BUlOL. Beiiacn y mae r Q.ngiiorau Sirol wedi dechren ar ??yMhotfMSMwedi deehfen M eu  ?th M GMr vn'lfni ? yp rawer gwell nag yr oaddis Mr W. J. P?y?deirydd ? ? ? ?? y? dymMO ei ion?fMch "elJdyr Vhafiad i'r 8WJdd. Ya?fn iawn „, ? g?awdtyd Mr r?dD?iM ln J"n. Pe ?aMM ef yo d?oddio yr "?°" )r ? riuch ceid allu fod y ToriMd wedi "° ?ham6c a myuydd, dyfeisio pob ?ywittn. geime oael y Undebwr ir ?a?.ir. Ya wir, yr oeddynt ddau Mu dn Iniwraod cyn yr ethofiad yn teimlo yn ber- ihith sior mai ef a etholid; ac ya mhellach ticrhaent yr ethohd o leiaf ham' Ceidwadwr yn heuadariaid. Ond o drngaredd, dan Ryddfrydwr yn unig gafwyd yn barod i ayrthio i fewn i'w Cynghrair hwy; folly y I mae air Gaeraarfon yn ddyo el am dair blyuedd arall. Am sir Feirionydd, ba hi yn ffyddlon, fel beb amser, i'w hegwyddorion. Mae yn dda pit bawb fod Mr Osanoud Williams, Caaselldeadraeth, wedi ei ddewi, yn gadeirydd. Ba ef yu ffyddlon i'w blaid pan oedd y tatn ysweiniatd yn troi eo cefnau yn nydd y frwydr. Mr Williams a Mr Pope oadd yr unig ddaa o blith y mawrion lya- asant wrth y blaid hono yn cael ei harwain i'r gad gan y bachgen ieuanc o Gynlas; ac o'r adeg hono hyd yn awr f mla Mr Wil- liams wedi profi ei hon yn wir gyfaill i Mr Ellis ac i'r achos Rhyddfrydig yn y sir, er fod hyny wedi tynu arno wg ambell i grach- foneddwr. Allan o'r saith henadur y mae no o faonynt yn Geidwadwr, sef Mr C. H. Wynne, Rhug. Gallwn fod yn Bier pe y Caidwadwyr fuasai yn y mwyafrif maihollol ofer fuasai disgwyl am i gynifer ag on Rbyddfrydwr gael ei ddewis yn henadur; ond gall y Rhyddfrydwyr fforddio bod yo fawrfrydig, a rhoddi gwers i'r bl&id arall, mewn gwneyd i ereill fel yr ewyllysiem i ereill woeyd i Di. Fe gefir mai v Ceidwad- wyr sydd yn y mwyafrif yn air Frycheiniog, a chofir hefyd nad oell yr un Rbyddfrydwr weli ei ddewia yn henadur fila. Dyna Doriaeth yn ei lliw ei hau. Qadawaf y Cynghorau Sirol yo y fan yna. COMG ABERYSTWYTH. Y mae cwestiwn oofrestrydd Coleg Aber- ystwyth wedi ei bendsrfynu. Y Parch T. Mortimer Green, gweinideg gyda'r Metho- distiaid ClfiDaidd, gafodd ei ethol. Er fy mod i yn gobeithio yn fawr mai ymgeisydd arall fuasai yn llwyddo, eto yr wyf yn cyd- nabod yn rhwydd fod Mr Green yn meddu ar laaws o gymhwysderau i wneyd oofres- trydd llwyddianns. Fe gofir fod 76 yn ym- geisio am y swydd. O'r nifer yna dewiswyd chwech i ymddaugoo o flaen y Cynghor, sef yr la-filwtiad Simner, Llnndain y Parch J. Mortimer Green, y Parch J. Eiddon Jones, Llanrag, Caernarfon; Mr David Samnel, M.A., a Mr Thomas Owen, Aber- ystwyth; a Mr T. J. Williams, B.A., cyf- reithiwr (mab i'r diweddar Mr B. T. WiI- liams, A S. dros Fwrdeisdrefi Caerfyrddin). Ganwyd Mr Green yn Aberaeron; felly y mae yn Gymro glin gloew. Am rai bly- nyddoedd ba mewn swyddfa yn Lerpwl. Ar ol hyoy bu yn cadw ysgol, ac yn ysgrif- onydd i Goleg Trefecca. Bu hefyd ya wein- idog ar yr eglwys Seisnig yn Ninbych. Yr oedd yn ymgeisydd am y swydd o gofrestr- ydd i Goleg Caerdydd, ac allan o 128 o ym- geiswyr efe oedd yr ail. Yr cedd ganddo lythyrau cymeieradwyaeth oddiwrth y Prif- athraw T. C. Edwards, y Bala; y diweddar Dr Harries Jones, Trefecca; Arglwydd Aberdar, Esgob Llanelwy, ac ESItÐh Abertawe. Y oyflog yw 250p, ac i godi i 3o0p y flwyddyn. y 11 Wawa REVIEW. Yr wyf yn methu deall ar ba dir y gor- ganmolir y miaalyo a g a men wir yn Welsh Review. Gwir y golygir ef gan Gymro yn Llundain, ond yn Llandain yr argrdnr Be y cyhoeddir ef. Nid oes yr ao erthygl Gym- raeg byth yn ymddangos yoddo ac aUan o'i gynwYR fie ar ol mie, ni oheir ar gyfartaledd un ran o bedair o hono ya CYDWYS erthyglau yn dwyn y berthynas leiaf a chwestiynau Cymreig a Saeson gan fwyaf eydd yn ysgrifenu iddo. Os Welsh Review o gwbl, wel gadewch iddo fod yn cyfateb i'w enw. Yo wir, yr oedd pawb o fewn y wlad wedi hen flins ar y drafodaeth rhwog Stead a'i wrthwynebydd, ao nid oedd y dJadl yn dwyn y oysylltiad llaiaf a Chymra. YR BI8TKDDF0D. Ai nid yw yr amser wedi dyfod bbllach pryd y dylid protestio yn y modd mwyaf pendant yn erbyn gwaith pwyllgor y gwahanol Eieteddfodall Oenedlaethol yo gwneyd y sefydliad yn destya i'r Saeson chwerthin am ain peuau 7 Flwyddyn ar ol blwyddyn oedir nodi amseriad yr ucbelwyl i gyfarfod a dymuniad Tywyssg Cymru, yr hwn, meddir, sydd yn awyddus am fod ya brotnol. Ni bydd wythnos yn myned beibio ion cheir yn y newyddiadnron rybadd- ion gyda golwg ar ymweliad ei Fawrhydi a'r Eisteddfod: end pan ddaw yr adeg ni ddaw'r Tywysog. Paham na adewir iddo i fwynhan ei huo ya y dull ar modd yr hoffa efe-I Gadawer iddo yn lonydd, a3 na cheisier ei ddeou i le nad yw ya dymano dyfod iddo. BWRW ALLAN OYTHBETOIAID, Nid i bawb y thoddwyd' y; gallu i fwrw allan gythreuliaid; eto y mae ambell an i'w gael yn'ddehenig gyda'r gwaith. Y dydd o'r blaen teithiai owani nrdd-sol o Geidwad- wyr rhweg Portbmadog a Chaernarfon. Yn yr Afoa Wen ymnnwyd A hwy gan ereill o'r frawdoliaeth 0 gyfeiriad Pwilheli. Pan oedd y tren ar gychwyn o'r Afon Wen am Oaernarfon, pwy ddaeth at ddrws oerbyd o'r ail ddosbarth ond Mr Lloyd George, A.S. Er fod y cerbyd yn llawn, gwahoddodd Ceidwadwr sydd yn byw yo yr an dref ef i fewn. Aeth yntau. Ond (lwl gan gyated a g yr eisteddodd i lawr dyna ddao neu dri o'r frawdoliaeth allan, ac i gerbyd arsl). Wel wel," ebe'r Seaeddwr ienaac, "ni feddyliais erioed o'r blaen fy mod yn medda ar y gallu i fwrw allan gythreuliaid." Nid oes eisien dyweyd i'r syhr gael ei fwynhaa yo fawr gan bawb oedd yn bressnol. Ni chaf- wyd cwtaoi Mr Lloyd George yn mhellach na Chwilog, ae ya Mhenygroes dychweledd y rhai aethint allan yn ol at 8n eyfeillion. ylt KZN WLAD XYRDDIN. 0 hcdl siroedd Cymru Did Gee yr an ag y mae y werin mor gryf yn y <fydd Rydd- frydol a sir GMrfyrddin. Er ?s blyoyid- oedd bellach nid Gel ond Rhyddfrydwyr trwyadl wedi eu hanfon g adcii i's Senedd. Yn awr naif ar ben y rhes yn nghyfartaledd y Rhydd frydwyr ar y Cynghor Sirol. Rhifa y Toriaid 6, a'r Rhyddfrydwyr 43, tri y mae yno 2 Undebwr. Da iawn, hen wiad Myrddin: ti a ragoraist arnyot oil" Ni feiddioddy Cuidwadwyr ddyfed i'r mae a i ymladd am 25 o seddi. BWRDEIBDREFI VfRSDIV. I Parodd yr anRbyawelediad gyda goiws ar ymgeisydd Rhyddfrydig droj fwrdeisdrefi Caerfyrddin Iawenydrt aid byehan yn ngwp.rayll yr undebvyr. Tra nad oedd ond un ymgeisydd GladstoDaidd ar y maes Did oedd gsnddynt galon i ymladd am y sedd: ond mor faan ag y gwelwyd fod yao ddan, dyna Syr John Jones Jenkins yn rhnthra i'r frwydr, gan deimlo yn berffaith tier y dychwelidef gydamwyafiif mawr. Erbyo hyn gwelir nad oedd y llawenydd ond o fyr barhad. Nos Weoer penderfyocidd Rhydd. frydwyr Cafirfyrddin ddilvn ee ampt en eyd- Ryddfrydwyr yn Llanelli, a gosod y owes tiwn i faro cyflafareddwr i'w enwi gaa Me Gladstone. Ni fydd ond nn ymgeisydd, a gofala trigolion L'anelli a Chaerfyrddin na chi Syr John, beth bynag, fyned i'r Seoedd i'w cyaryohioli. Nid yw Ymneilidawyr Llanelli wedi anghofio fod Syr John Jones Jenkins, y Rhyddfrydwr selolr a'r Anni- byowr egwydd?rol, wedi ffarwelio fi'r hen ffydi, Ae ya awr yo awr yn addoli oebr-ya- ochr i'r rhai sydd yn sycheda am waed Ymneilldaaeth Cymrn. Mid yw'r Cymry yn atfer anrhydedda y rhai a wertsant 811 plaid en henwad er mwya anrhydedd daearol. X CHURCH TIKIS. Nis po pa nifer o ddarllenwyr y Genedl sydd yn arfer darlien y "Church Times," prif organ y blaid Eglwysig. Byddaf J'A, [ 9W mswr foddbad wrth ddarllea cyawyi y "ChoMh TiaM<M ni fynwn er dim aael fy amddifada o'r papyr hwnw. Rai ptydiM dywed winoceddM h?ittion iawn yd& ?olwg ar 1r Eglwya yo Ngbymra; ya wir, y mae yn mrJn a dyfod drosodd i bleidio I Dadgysylltiad. Yn y rhifyn eye y diweddaf cawn ganddo rai thesymaa pabam y mae yr I Eglwys mor ddilewyrch yn y Dywysogaeth. Dywed wrtbym fod ya air Foa 24 o blwyfi lie nad oes yr no gwasanaeth Eglwysig yn oael ei gynat ar nos Sibbothaa. Y oan- lyniad," meddai, yw fod y gwasanaeth yn eiddil ac anaml; eglwysi wedi eu can a'r offeiriaid mewn difrawder dyna y pethan sydd yn gwneyd dynion yn Ymneilidawyr ac yn eu cadw mewn stlld o elyoiath at Eplwys nad oes ganddi, mewn ymddangos- iad both by so, ddim i gynyg iddynt. Cofiar mai Did y Genedl, neu ryw newyddiadur Radicalaidd Cymreig, sydd yn traetha y Rwirioneddau iachus yna, ond y Church TiNes."

Y BRAWDLYSOEDD. I SIR GAERNARFON. n I Cynhaliwyd y irawaiys af.Boa yn iN gliaer- narfon ddyddiau Morcher a Ian, gerbron y Barnwr Vaughan Williams, yr hwn sydd yn awr yn talu ei drydydd ymweliad i Gogledi Cymru er pan bsnodwyd ef yo farawr. Yr Autbydeddos Fredorick G. Wynn ydoedd blaenor yr aehel reithwyr, y rhai a longy- farchwyd ar safla foddhaol y air gyda golwg ar absensldeb troseddau. LLADRAD YN MAKQOR. I Yr unig achos troseddol i'w brofi ydoedd cyhuddiad a ddygwyd yn erbyn Bessie Heraee, gwraig ienanc o Fangor, o ladrata siaced werthfawr o groen morlo berthynol i Mre Jenkins, Railway Hotel, Bangor, Addefodd y garchares ei heaogrwydd, a wyl- odd yo chwerw yo ystod y gwaithrediadaa. Oynryohiolid hi gan Mr Honoratas Lloyd (yn cael ei gynorthwyo gan Mr S. R. Dew), yr hwn & eglarodd yr amgylchiadaa o dan y rhai y cyflawnwyd y lladrad. Yr oedd y garchares wedi priodi gwr meddw, ymddyse- iad yr hwn tnagati a'i gotfododd i'w adael. Ar y 27ain o Ragfyr diweddaf ymwelodd i'r Railway Hotel, a chan ei bod yn dioddef eisiau angenrbeidiau oyffredin bywyd prof- odd gweled y siaced yn ormod o demt3Biwn iddi. Cymerodd feddiant ohoni, ao aofonodd hi i gyngwystlwr ya Larpwl, gan yr hwa y derbyniodd 8p am dani. Yn fuan wed'yn addefodd yr oil wrth heddgaidwaid Bangor. Cyn yr amgylchiad hwn meddai ar gymeriad rhagorol, a Ralwyd amryw dystion i gad arn- hall hyn. Hysbysodd Mrs Jenkins hefyd na ddymunai bWYBO y cyhaddiad yn mlaen, ac ar ran yr ochr erlynol cafwyd Bicrwydd cyffelyb gan Mr Arthur Griffith.- Wrth gymeryd yr amgylchiadau hyn i ystyriaeth credai y Barnwr y gweithredai yo gyson &'i ddyledswydd pe y rhwymai y garchares drosodd i dderbyn ei dedfryd pan y gelwid arni.-Yna rhyddhawyd hi. HAWLIO CYFLOO. Charles Kneebone, Finsbury PAveraent, I Llandain, a erlynid gan Robert Williams, Ty Ysgol y Bwrdd, Baddgelert, am weddill o gyflog. Ymddengys i'r eriynydd weith- reda dres y diffynydd fel arolygydd Gwaith Mwn Bygan, am 96 o wythnosliu yn y blyn- yddoedd 1888, 1890, a 1891, am gyflog yn ol 30a yr wythnos Talwyd iddo 9p 6s 8o, ond yr oedd 133p 13I 40 eto yn ddyledus, a hawlid llog hefyd ar y gweddill dyledns. I Nidymddangostdd y ditfynydd ac ni chyn- rychiolid ef ychwaith yo gyfreithiol. O ganlyniad dyfarnwyd o blaid yr eriynydd am yr holl ewm.- mddangosai Mr Honor- atas Lloyd (yn cael ei gyfarwyddo gan y Mri Lloyd George a George) dros yr er- iynydd. CRAAHAWS AR KODYN O ADDEWID. Dygodd W. Jcses Owen, Pwllheli, eyng- haws yo erbyn Francis Robinson, Dwy- gyfylchi, i hawlio y swm o 122p dylcdus ar nodyn o addewid. Oynrychiolid yr erlynydd gan Mr Honoratas Lloyd (eyfarwyddedig gan y Mri Lloyd George a George), a chan nad ymddangosodd y diffynydd na nebtrosto, cyfarwyddwyd y rheithwyr i ddychwelyd dedfryd yn ffafr yr eriynydd. CTKOHAWS XBWNG AMARTHWYR YN NGHYLCH DWFR. Gerbron ei arglwyddiaeth a rheithwyr atbenig gwrandawyd achos yu yr hwn yr hawliai Owen Owen, Felin Llwyndyrns, Abererch, y swm o lOOOp o iawn oddiar Frank Lloyd, Glasfryn Fawr, yn yr un gymydog- aeth, am droi owrs dwfr oddiwrth felin yr eriynydd. Dadl yr eriynydd ydoedd fod ganddo hawl i ddwfr a redai o'r afon Erch at ei felin. Oddeutu haner can' mlynedd yn 01 ymddengys i ffos gael ei hagor ar dir y diffynydd, trwy yr hwn y dygid dwfr yr afen Erch ohoni am gryn bellder, gan ei ddychwelyd drachefn iddi ychydig yn is i lawr. Nidymyroddhynogwblacharioyn mlaen y felin. Fodd bynag, yn mis Chwef. ror y flwyddyn ddiweddaf, trodd y diffynydd ran o'r dwfroddiwrthyfelintrwywneydagor- iad yn y ffos, gan adael iddo redeg i'w dir ei hun. Haerai yr eriynydd ei fod trwy hyn yn golledwr, aa o ganlyniad gofynai am yr iawn a nodwyd yn rsghyda gerchymyn y llys i rwystro y diffynydd i gadw yr agoriad yn y ffos fel ag yr oedd.—Ar ran yr eriynydd ymddangosai Mri Honoratas Lloyd, J. Bryn Roberts, A.B., a T. E. Morris (yn cael ea I cyfarwrddo gan y Mri Lloyd George a George), tra yr jmddangosai y Mri F. Marshall a Herbert Williams (yo cael ea cyfarwyddo gan Mr Cledw/n Owen) dros y diffynydd, ar ran yr hwn y dadleaid na throwyd y dwfr o gwbl o'i gwrs priedol. Gyda gelwg ar yr agoriad ya y ffos dadleuid nad oedd haner y maintitli ag y dywedid ei fed at ran yr eriynydd. Parhaodd gwran- dawiad yr aohos hyd wyth o'r gloch y nos- waith ddilynol. Holwyd Iluaws o dyation o'r ddwy oehr, a cbeisiodd y Barnwr fwy nag unwaith i'r pleidian ddyfod i gytnndeb heidychel. Y canlyniad fa i'r eriynydd gael rheithfarn am 408 o iawn a'r costan, a gorchymynwyd i'r eriynydd beidio ymyryd eto a'r dwfr. MEIRION. Dydd Sadwrn yr oedd y brawdlys ya cael ei agor, a dydd Lluu eisteddodd y Birnwr Yanghan Williams. Uywedai y Barawr wrth anerch yr aehel- reithwyr fod yo dda ganddo fod gwaith yr nchel-reithwyr mor fychan yn y brawdlys- oedd chwarterol. Gwnaeth gyfeiriad at y gwobsool achosion eedd i ddyfod gerbron, TvryUo Gwraig Weddw.-Cybuddid un o'r enw Henry Stanley o fod, ar y 25aino Raitfyr y flwyddyn ddiweddaf, wedi derbyn 7p 5s trwy dwyJI gan Mrs Mary Edwards, Dslfawr, Llanelltyd. Ymddangosai Mr Heneratns Lloyd dros yr eriynydd, yr hwn a gyfarwyddid gan Mr W. R. Davies, cyf- reithiwr, Dolgellau.. Y mae y ffeithiaa wedi ymddangos gebym o r blaen, felly ni roddwn .Li y Barnwr, pan ddeuwyd a'r aches gerbron, aad oedd ganddynt brawf ei fod wedi eu derbyn trwy dwyll, gan na phrofid nad oedd careg ar fedd y mab a ehyfarwyddai y rheitkwyr i ddychwelyd rheitbfarn o ddieuog, yr hyn a wnaethpwyd, heb alw dim tystion. Catl 138 6e irwy Dwyll — Mr Robert Ed. wards, Dslfawr, Llanelltyd, a gyhuddai yr an person o fod wedi derbyn 13s 60, fel pris eagt i gadw parrot oedd y carcharor yn myned i'w roddi yn anrheg i'r arlynydd.- Mr Ribert Edwards a ddywedai fod y carcharor wedi dyfod i Dolfawr ddydd Nadelig diweddaf. Dywedodd wrthyat ei fod yo adiubad ei frawd, yr hwo a fa farw yn yr Amwioa. Dywededd fod ganddo parrot yn Nghaer, yr hwn faasai ef yn ei roddi ya anrheg i'r eriynydd os rhoddai ef ariao pris y eage iddo, a gofynai 13s 60 am daDe. Talodd yr eriynydd yr arian iddo. Yr oedd i g-tot gwybodaeth ar ol hyny o bi Ie yr elai i ymofyn y parrot, end ni chafodd na llythyr, parrtt na eaqe hyd yn hyn Gtafynodd y carcharor i'r eriynydd a ofvnodd ef (y carcharor) am arian iddo.—Yr Eriyn- ydd: Do.—Y Carcharor: Dywedodd o flaen yr ynadon nad oeddwn weJi gofyn.-Y Barnwr Nid yw hyny yo y tystiolaethaa. -Mrø Edwards, mam yr erlynydd, a rodd odd dyatiolaeth gyffelyb. Y Rhingyll Haghes a roddodd dyatiolaeth o dderbyniad y carcharor o law yr heddgeidwaid yn Swindon. Ymwelodd hefyd a Cnaer i y h a oedd wedi gadael parrot yno, ond i chafwyd hyd i un.-Ar awitrymiad y Barnwr daethpwyd a dedfryd o ddieuog ar yr achos hwn eto. Pibell trwy Dwyll.—John Edwards, Drnllycar, a gyhuddai yr un carcharor o gael pibell trwy dwyll ganddo ef.—John Edwards, Drallycar, a ddywedodd fod y carcharor wedi dyfod i w dy ar y 24ain o Rigfyr y flwyddyn ddiweddaf, a dweyd ei fod yn ad- nabod ei fab ef (y tyst) David, yr hwn sydd yn yr America. Gofynodl y tyst pa snt yr oedd y mab, ao a oedd arno eisieu ihywbeth. Dywedodd y carcharor ei fod yn gofyn a gaffai bibell. Gofynodd i'w wraig a fuasai yn well iddynt anfon parsel bychan gydlÙ carcharor i David, a dywedodd hithau na faasai yn ei drnstio. Fodd bynsg, aeth gyda'r carcharor i'r Abermaw a pbrynodd bibell, a rhoddodd hi i'r carcharor i fyned i'w fab.—Robert Edwards, Dolfawr, a roddodd dystiolaeth iddo dderbya pibell gan y car- charor ar y 25ain o Ragfyr, yr hwn a ddy- wedai iddo ei chodi ar v ffordd. Dangos- odd hi.—Rhoddodd J. Edwards, Drallyear, dystiolaeth mai yr un a ddaugosid gan y tyst diweddaf ydoedd y bibell.-Rhoddwyd tystiolaeth gadarnhaol gan Richard Jones, Faaner, Llanelltyd.—Cafwyd ef yn euog. -Wrth rcddi ei ddedfryd sylwai y Bunwr wrth y carcharor, pe buasai yn gwybod yn sier ei fod wedi mabwysiadu bywyd o lad- rata, mai nid dedfryd ysgafn a gawsai, ond un o benyd-wasanaeth am flynyddoedd lawer. Ood nid oedd ganddo ddigon o dystiolaeth yn yr achosion mwyaf pwysig. Dedfrydai ef i ddau fig gyda llafar caled. Anudoniaelh yn y Bala.-Robeit Roberts a Henry Jonas a gyhaddwyd o fod wedi tynga anadon yn y Bala. Cyfaddefasant on heoogrwydd ar y 30ain o Ionawr di- weddaf. Erlynid gan Mr Honoratas Lloyd tya fcael ei gyfarwyddo gan Mr W. R. Davies) ac amddiffynid gan Mr El!is Jones Griffith (yn oael ei gyfarwyddo gan Mr R. Jones Griffitb, Dolgellan).-Erfyniai Mr E. J cnel Griffith ar y barnwr i basio did fryd ysgafn ar y carcharor Robert Roberta oherwydd ei fod yn an- llythyranog, yn hollol anwybodns o'r ia> ti Saeaneg, ae hefyd fod y tro y gwnaeth y llw drwg yn ymddangos y tro cyntaf iddo ym- ddangos mewn llys cyfraitb. Galwodd ar y Mri John Evans, Cwmtylo; W. Pugh, Pantglas; a Robert Jones, Gyffdy, y rhai a roddasant dystiolaeth ei fod wedi bod yn en gwasanaethu ilwy, a'u bod bob amser wedi ei gael yn eirwir a gonest. Galwyd hefyd ar y Mri J. Evans a W. Jones < roddi tystiol- aeth o blail Henty Jones. Tystient eu bod wedi ei gael bob amser yn fachgen goirwir a gonest.—Y Barnwr a ddywedai fod yn ddrwg iawn ganddo weled dan facbgan got. ygas fel hwy yn cael eu cjhaddoam y fath drosedd. Cyn-eraii ystyriaetb, wrth roddi y ddedfryd, fod y ddaa wedi cyfaddef en heucgrwydj, a hyny yn mhen ychydig ddyddiau ar ol y Hw. Amheuai yn fawr a allesid byth gael allan eu heuogrwydd onibai iddynt hwy eu hanain gyfaddaf, Dedfryd- odd y ddan i fis o girshar gyda llafur caled. Teimlodd y ddau yn fawr oddiwrth hyn, a thorisant i wylo. Tenant a Melatr lit.—John Rees, di- weddar o Goilwart U chaf, ger Abermaw, a hawliai gan Mr John Abraham, perchenog Ceilwart Uchaf, y swm o 105p. Yr oedd gaa y diffynydd groes-hawliad am y swm o 5op 4s, ac yr oedd wedi talu y gweddill, 4lp 15s ÕC, i'r llys. 0 claim y diffynydd yr oedd yr eriynydd wedi talu 3p 108 i'r llys. Ymddangosai Mr Horatius Lloyd, yn caal ei gyfarwyddo gan Mr J. Charles Hughes, Dolgellaa, dros yr e lynyid; a Mr T. Mar- shal, yn cael ei gyfarwyddo gan Mr Pybos, Abermaw, dros y ditlynydd. Ar y dechreu gofynai Mr Marshall am ohiriad yr aohf s, am fod tyst, yr hwn oedd yn un o'r rhai pwysicaf gyda'r achos, yn anallnog i fod yn bresenol oherwydd anecbyd, Gofyn- odd y Barnwr a oedd ginddynt proof o'i dyatiolaeth; atebodd Mr Marshall fod. Awgrymodd y Birnwr fod iddynt dderbyn hyn, ond ni chymer&i Mr Lloyd ef cs La chaffai yn gyntaf ei weled. Awgrymai y Birnwr ynta fod y cyfreithwyr i fyued i lawr i'r Abermaw y prydnawn hwnw, ac iddo yntau glywed yr achos y boren can- lynol ond ni fynli Mr Maishall hyny, oherwydd llaaws o resymau. Ar hyn, dy wedodd Mr Lloyd, er mwyn gwneyd pob- peth mewn ffordd hollol ddymunol, y cymerai y proof. Ond erbyn hyn teimlai Mr Marshall ya anfoddlawn i gymeryd y proof. Ood ar ol hir ymaros cytanodd i'w gymaryd. Wrth agor yr achos dywedai Mr Lloyd nad oedd y diffynydd wedi gwneyd dim ond hel rhyw bethan bychaio a thleio en gwneyd i fyny yn swm mawr yn ei fil. Galwodd ar Mr John Rees, yr eriynydd, yr hwn a ddywedaiYr wyf yn byw yn y Dyffryn. Bum yn denant i Ceilwart Ucha. Bnm yn byw yno o Ionawr, 1887, byd yr 21ain o Fcdi, 1891. Yn y brydles y mae dan gae wedi eu can allan o'r lofad o Hydref, 1888, byd y lofed o Fai, 1889. Yn Chwefror, 1890, darfa i mi gytuno i werthu y defaid i Mr Abraham (ei feistr tir). Rhifai y defaid 117. Ar ol i mi werthn y defaid cytunais i edrych ar oly defaid i Mr Abraham. Tra yr oeddwn yn dal y fferm yr oeddwn yn tain yr income tax dros y perchenog. Telais y degwm dros y ddau gae hefyd am bedair blynedd. Yr ydwyf wedi rhoddi yr hyn sydd yn dbg, yn 01 fy meddwl i sydd yngyfiawn, am y ddan gae.—Mr Marshall a alwodd ar Mr John Abraham: yr I unig beth a wnaeth oedd daogos a dweyd ei fod yn hollol anwybodns o banes y fferm. Dywedai fod y fferm wadi ei gosod i Mr John Rees am yr amser a nodwyd o'r blaen. Nid oedd yn ccfio dim o'r manylion. Derbyniasai lythyr oddiwrth Mr Reis yn dweyd y rhoddai 4p am dis o redyn a phytatws, ond nis gwyddai pa le yr oedd.-Galwfd Mr Pybus, cyfreith. iwr, Abermaw, yr hwn a ddywedai ei fod yn dwyn pethan yn mlaen dros y diffynydd. Yr oedd yn agent iddo.—David Pritchard a ddyweiai ei fod wedi bod yn gwylio y defaid ya Ceilwart Uchaf o'r 24ain o loaawr, 1891, hyd yn biesenol. Pan aeth yno gyntif rhoddisai dro i'r defaid (chwerthin).-Y Barnwr: Rhoi tro i chwi eicb bun o'n cwmpas. mae'Q debyg. Y Tyst: Ië. Aethnm lawer gwaith yno wedi byn. Byddwn yn aros am taa baner diwrnod bob tro. Ni welais yr eriynydd erioed yn edrych ar ol y defaid. Yr oedd gan Rees warthog yno. Yn y casau yr ochr nellaf i'r ffordd yr oedd y gwartheg.—Darllenwyd tystiolaetb Owen Pugh.-David Jones a ddywedai ei fod jrn foreman mason. Yr oedd yn gweithio dros Mr Abraham. Rhoddodd dystiolaeth mewn cysylltiad 4'r cloddian a'r adeiladau, a'i farn am danynt.—John Rees a alwyd dracbefn Ni chefais bytatws na rhedyn gan y diffynydd. Nis gwn beth a ddaethai o'r dis redyn. Ni chytunais i daln 3p am dis a lp am bytatwa. Pan ddaettium i dalu y rhent ni soniodd Mr Pybua air am danynt. Gweriais lawer o arian am adgyweiriidau. Cododd y gwas y psntanau a gwalian y mynydd. Qadewais y fferm mewn RWlI trefo o I?wer nag yr oedd pan aetham yno. -Cyfeiri ?i y Barnwr y rheithwyr at y ffigyrau yn y bit y ddwy ochr, a dywedodd wrtbynt am dynu pobpeta oeddynt bwy yn weled i'w dynu yn y ddau.—Dygssantreith- farn yn ffafr yr eriynydd am 96p 6s 8e, as i'r diffynydd am 3p 193 10c, heblaw y 3p 10a o ddegwm.

Gorchwyl poflius ydyw cror.iolo ym&daw- iad rhai hynod mewn dnwioldeb, pan gofiom y fath gol)td i'r hv,i vdvw. Bu farw y fou- eddiges uchod ddydd Llan cyn y diweddaf, wedi cyrhaedd yr oadran teg f 87. Yr oedd yn ferch i nu o hen dadau Muthodistaidd Mon, yr Hybnrch J. Prytherch, Dyffryn; ac vn wpddw y diweddar Birch W. Will.^JIS. Mazodd denlu llunsog, sydd yn enwog drwy y wlad am e-a lledHoiarwydd a'u du-i,ldeb. Mab iddi ydyw y Parch J. P. William* ac y mae iddi ddnu o ffibion yn yr America mewn safleoedd pwysig a dylanwadol. Gidqwndd befyd ddwy ferch i nlaru ar ei bol. Teimlir col;ed ar ei ho), yn enwedig mewo cylchnedd crefyddol, yn y rhai yi oedd yn diagleirio fel yr haul, Claddwyd bi ddydd Gwener yn mynwept Llangrist- iolas, lie yr huoa ei thad parchedig a'i phriod, a llaaws ereill o'r t';ulu. Bydd ei henw ya berarogl a'i choffadwriaeth yn fen- digedig.

Cweryl Amlwch. Mae yn nysbys i lawer fod cryn gwyno am golli Amlwch i'r Rhyddfryd- vyr yn yr etboliad diwecidiir. x r yaym "edi der byn llu o ohobiaetbati ar Y, cwestiwn, a sieryd rhai o'n gohebwyr yn I fiuiog ac yn chwcrw iawn. Yr oeddeml yn awyddus, trt yr oedd yn bosibl cadw'r I sedd ac enill y dydd, i beidio dyweyd dim fyddai a thuedd i ddolurio teimladau, neu i wneyd y drwg yn waeth. Pell ydym o ddymuno gwneyd hyny eto. Ond nid trwy guddio'r dolur mae ei wella. Rhaid myned at wreiddyn y drwg cyn y gellir ei eymud Da genym felly hysbysu y cyhoeddwn yr wythnos nesaf, y cyutaf o gyfres 0 lythyrau gan Mr Lewiil HIgheB, I Amlwch, ar Paham y collwyd Amlwch i'r Khyddfrydwyr." Bydd ein colofnau yn agored i nob a ddowiso ateb Mr iT.u the.% ar amodau nodir uwchben y Hythyr cyntaf. Hyderwn y bydd ein gwaith yn cyhoeddi yr ohobiaeth hon ya foddion i symud ymaith y gwreiddya chwerwedd sydd wedi bod mor niwcidiol: i achos Iihyddfrydiaeth. j Pwy Y,n iawn? Pa un ai Mr T. E. Ellis ai Mr Bryn Roberts sydd yn iawn f es r anghenion Cymru, ac yn iawn lynegi ei tnenniaa J Dyna gwestiwn y gorfodir pob dyn yatyr- iol yn ein plith i'w ofyn wrth adolygu, gwaith yr wythnos ddiweddaf. Yn ei Lythyr o'r Senedd yr wythnos hon dyry1 Mr Ellis i ni ddarlun byw o sefyllfa pethau yn St Stephan, a thyn y casgliad: fod yn rhaid i Gymru gaeT yr hawl i bea- derfynu ei materion ei hunan cyn y ca chwareu teg. Ceir Mr Bryn Roberts, ar y Haw itrtJL-aewnymgom gyhoeddir mewn newyddui Toriaidd, yn chwerthin am ben y syniad, a dywed nad oes ddwein yn y Dywysogaeth yn teimlo dim eN droll yr achos. Pan gofiwn fod tri 0: bob pedwar o'r newydduron Cymreig, a dau o bob tri o'r aelodau Cymreig, cisoes wedi datgan eu barn o blaid rhoi hawl i ni drefnu ein materion cartrefol ein hunain, ym ldengys braidd yn syn fod dyn fel Mr Bryn Roberts yu dyweyd nad yw'rcwbl ond "lol potes faip." Prin mae eisieu mwy o ddatgan barn ar syniad Mr Bryn Roberts na dyweyd fod y papyrau Toriaidd yn ei ganmol i'r cymylau.

I De&Uwn fod Eglwys Salem (A\ Portb- r madog, wodi rho?di ?!wtd i'r PaMh W. I J Nicholson, Abertawo, i'w bo?t'o. Preptbwyd yn n?hyf? d blynyddol I OwMpyr W v Parcbn Abraham BobMM, i Larp?tQtiathOwM.B&O?B. I

I Caernarton. I « CVFABROO LLENVDDOL SIL(M.-Derbvc- iwyd niter mawr o enwau a chyfansnddtaian ar gyfer y eyfarfod hwo sydd i'w gynbal nos Lun nesaf. Mae eynifer yn ymgeisio ar yr unrhyw nnawd a'r adroddiad fel y bydd yn rhaid cynhil cystadleuaath ragbaroto- awl am 5.80. Diamheu y ceir cyfarfod da. CLADDKlIIGARTU MR R. HUMPHREYS — Cymerodd oladdedigaeth Mr Humphreys !e brydnawu ddydd Gwener yn ssynwsDt Llanbeblig. Daetb tyrfa fawr iawn ynghyd i ddangos eu parch i'r ymdawedi*, a Stweinyddwyd wrth y ty gan y Parch J. Hogbes, D.D., ao ar Ion y bedd gan y Parcbn Evan J ones, a W. Williams, Tal- ysarn. Nos Sal, pregebhai Dr Hagbes yn Moriah, a gwnaeth amryw o gyfeiriadau at weithgarweh Mr HumpbreVft; chwareuwyd v Dead March ar yr org"o gan Mr 0-wig Williams, a chanwyd yr authem, "Y cyfiawn a drig yn y nef." MARWOLAETH MRS EVANS, ST. HELEN'S TERUCE.-Drwlf genym orfed cofoodi marwolaeth Mrs Evans, gweddw Mr Owen Evans, RIo fusnachydd, a mam y Cynghorwr Owen Evans. Rn farw biydnawn ddydd Gwener, wedi cyrheedd yr oedran tag o 82 mlwydd. Yr oedd yn nn o'r aelodau kynaf "da'r Wealeyaid yn Sbeneter, ac yr oedd llwyddiant crefydd yn y lie yn agos at ei chalon. Y flwyddyn y bu farw ei pbriod oedd blwyddyn ei phriodas earaidd. Yatyrid hi yn an o'r gwragedd gorea, ac yn llenwi yr pnw wan. Y inse merch iddi yn briod 4'r Parch Ishmael Evans. Oherwydd fad ei (Silyw wadi t'ymhau nid oedd er's peth aenser wedi dilyn y oyfarfodydd yo y capel. Ni bn ei ohystudd ond cydmarol fyr. ond yr oedd yn barffaitb aedifed i fyd sydd well i fyw. Berea dydd Mawrtb, claidwyd ei gwoddillion marwol yn myowent Llanbeblig. CTNLLBN ADDYSG GANOLRADD. Yn ngfcyfarfod diweddaf y Bwrdd Ysgal pu- iwyd pendeefyniadau fel a itanlyn yn nflch y cynllun addysg ganolradd Y dylai amryw waddoliadau yn ORbymydoReetb Caernarfon, gwerth toa 283p ya flynyddol, gael en evnwya yn y cyollan; na ddylai deon a glwyegor Bacpor «!\ot yr an cynrycbiolydd ary nwyllsror llywodraethol; nad oes augen- rheidrwydd am ysgolioa yn Llanberis a Phanygroes, gan eu bod yn ddipin agoet Caernarfon; nen, os aa rhytolllli y Dirpr", wvr EKisenol i hyn, y dylid Ilpiasn yr amser obnm' mlynedd i dair. Cafwyil cyfarfod bywiog iawn. Nid oedd y Parch W. Morgan yn oytano i'r cvnygtadaa ucbod, v rhai a wnted Ran Mr W. G. Thomoks. a chyfeihai at yr ymdrafodaath fel gwastrsff ar amser. Llangefni. TALWRH.—Yr wythnos hen cyrhaeddodd Dewydd tcalarns i'r gymydogaeth hon, sef f"d Mr R. 'Williams. mab ienengaf Mrs WHliaits, Shop, wedi boddi. Morwr yd- oedd, a cbymerodcl y tiipwyddipd ralsrns le yn Mor y Werydfid er's amryw wythnosan bellaeh, aithr nw gsllid anfoa y newydd yma ya Bffhynt. Cydymdeimlir 4'i fam weddw a'r tenia oil yn et galar. DlRWRST.—Da Benyra rHpall fed y fyddin ddirwestol a gyehwvnwvd Pr's rhai blyn- yddau hsllach yn Rhostrebwfa, ger y dref hon, yn pathan i wneyd irwaith rhagorol. Cynhelir cyfarfodydd ganddyst bob pym- tblllrno Y" gys->n. lie y maent drwyly cyf. arfedydd hyn wed' cadi to o siaradwvr rkarorol o With yr ie-venctvd, yr bvn 19'" argoeli vn dda ar gyfer y dyfodol. Yr oedd y evfarfod a gynbaliwyd vr wythnom ddi- weddaf yn an rhagorol. Bwch rbpteach. MAEWOMIW MItS ROBKRTS, BANK.- Yn hwyr nos Wener bu farw y fooeddiges ucbod, ar 01 oystndd ma;tb a phoenns, cyn cyrbaedd 40tic mlwydd ned. Cymer y gladdndigaeth le ddydd Mercher yn y gladdfa (ryheoddm, a deallwn mal preifitt fveld. Cydymdeimlir yn fawr a Mr E. M. Roberts, a'i bedwar plentyn, yo y brofedig- aetb chwerw o golli priod hoff a mam dyner • gofalu.

"Brithdir, ger Dolgellau. CYFARFOD LLKNYDDOL. JN08 ",e[Jr diweddaf. cynbaliwyd cyfarfod lleoyddol yn ysgoldy y lie ucliod, mewn oysylltiad a chap". Rbiwspardvn. Llywyddwyd gan Mr W. R. Davies, Dolgellau, ac arweimwyd gan Mr W. Williams, Dolgellau. Eaillwyd gwobrwyon gan y rhai a ganlyn :-Mri Jones. Eistick a'i barti; Mr G. Evans, Brithdir, a'i barti; Mr D. Jones, Dolgam- edd a'i barti; Mri H. R. Williams, Goleuarl Offica, Dolgollaa; John Owen, Brynbru T. Hughes* Ty"nyclawdd Morris Griffitb, Cwmblaeoglyn D. Jones, Dolgamedd R. Jones, Rhydymain; G. H. Parry, Cefn- ymaes E. Richards, (IeulD Olan Edog); J. Roberts, Rhiwspardyn; John Jones, Rhiwspardyn; John Evans, Brithdir; Harold Jones, Dolgellaa; R. Robertf, Rhiwspardyn; Misses Greaves, Bronrhiw, Dolgellau, J. Evars, Msesy belmai; Maggie Piero-, Brynrhng Maggie Pritchard, Dol- gellau Janet Owen, olgellau; a Mrs Roberts, Rhydymain; a Talfardd, Rhyd- ymain. Cafwyd cyfarfod bynod o hwyliog.

HWN All LLILL. I Cmmola y Times ya fawr berfformiad y telynor medrua APTOUAS yn St. Jatnes's H All, Llundain, brydnawn Sadwrn diweidaf. Tinysgrifiodd Mr R P. EVANS, Cymro o Lnndain, gan' gini taagat adeilada tv i'r gweinidog mewn cysylltiad ag addoldy y Methodistiaid yn Nhrefeglwys. Cynhelir cyfarfod dyddorol ar ddydd Ian, Ebrill 7fed, yo "mharlwt" MAKB MAN- CHESTER. Antrchir ef gan nifer o'r pedwai a deugain boneddigion sydd yo Faerod yo Lloegr a Chymra. Yn mhlith y tanyserifiadau a roddwyd Ddydd Gwyl Dawi i Ysgol Gymreig Ash- ford, yr oedd pam* gini ar hngain gan Arglwydil Faer Llandain, deg gini gan Siryddion Llandain, a pham' gini gan Faer Abertawe. Gadawadd y Parcb Ddr FAIRBAIRN, prif- athraw Coleg Mansfield, Rhydychain, y wlad hon er tala ymweliad &'r America, pryd y bydd iddo draddodi eyfres o ddar- lithian yn y Coleg Dawinyddol Undebol, New fork. Tebyg nad oes derfyn i ddyrchafiaj y Parch AARON DAVIES. Myn un newyddar Seisnig oi ganoneiddio, a geilw ef vr Henadur y Parch Gacon Davies." Un Aaron oedd genym, ac mae yn rhy ddrwg i'r Saeson eia hyabeilio ohono a'i wneyd yo Ganon." Tynodd Mr EBBNKZER PROUT a Mr CUMMINOS eu byingoisiaeth yn ot ara y swydd o Brifathraw Ysgol Gerddorol y Gnildhii.il, Llandain. Tybir y bydd i crpill ddilyn ea hesiampl, ac mai rhwng Mr Casins a Mr Joseph Barnby y bydd yr ymdreohfa derfynol. Perchenoga Mr' CHARLES AP GRIFFITH, brodor o Gaerdydd, y prif newyddiadur ya Buffalo, sef yr Evening News. Y man yn Gymro aelog, ac ef,) yw sefydlydd y Gym- deitha8 Gyiuroig yn y dref hoco, yr hem a gymerodd mewn llaw y gwaith o hjrwyddo yr Eisteddfod Ryng-genedlsethol. Wrth gymeryd y gadair ya DRhyf"rfod cyntaf Cyughor Sirol Ceredigion, dywedodd Mr MORGAN EVANS, wrth siarad yn GYM- ra"g, ei fod am ddeclirea gweithrediadau y Cytgbor newydd yn hea iaith y wlad, no y byddai pawb at ea rhyddid i giarai yu yr iaith a ddewisont hwy tra y byddui ef yn gadeirydd. Da iawn. Tra y teithiai boneddwr o Oglcdd Cyruru un diwrnod gyda Dr VAUOHAN, Fzgob Pabyddol Salf';rd, arturiodd ofyn i'r prc-Iad a oedd yn dwyn cysylltiad a'r Dywysogaeth. Atebodd y Doctor ei fod; er nad oedd yn gallu siarad yr iaith Gymraeg, eto yr codd yn un o ddisgynyddion Vaughans Mor- ganiT^. Llvvyddodd dau n efrydwyr Coleg y Brif. ysgol, Bungor, sef Mri PRICE F. WHITE a J. R. MATTHEWS, i fyned i wasanaeth swyudfa y L'ytbyrdy, fel aelodan o staff y goiouni trydanol. Derbyniant bnnt yr wythnos i ddecbrea. Cwblhaodd y ddau gwrs o ddwy flynedd o aidysg yu Ngholeg y Goglccld, ya yr adran beirianyddol. Mae y Proffeswr BLACKIE yn 85 mlwydd oed, er hyny ni wiagodd yr un par o wyrir- ddiycbaa yn ei oes, ac hyd yo ddiweudar iarn ni fa ya derbyn cynorthwy meddygol am dros 30 mlynedd. Priodola ei iechyd rbaaorol i'w ddull rheoaidd o fyw. C;fyd am 1.30 yn y.bereu, pryd y cymer ei fl,.en- bryd. Treulia y bareu gyda'i waith ac yn ysgrifena ei lythyrau. Aiff allan bob dydd, gwlaw neu b?idio, am ddwy aw: cyn clivaw, ac yna ailf yn mlaen gyda'i waith hyd naw o'r gloch. Yna cyroer yehydig adioniaut, ac uiff i'w wely am haner nos i'r man) d. Ilysbysir am farwolaeth y Dr 1h;SAC THOMAS, Esgob Golbourn, Awstralia. Brodnt o Aberteifi ydoeddjyr esgob; a gRowyd of yn Nghereditfion 76 mlynedd yn ol. Grndd. iodd yn Ngho!eg y Drindod, C.iergrawnt, a phenodwyd ef i puradiaeth yn Birmingham, a bu yn ddilyool yn ficer yn Suffolk ac ya swydd Watwck. Wedi hyny ba yn gwoith- redu fel ysgrifenydd Cymdeithas Elwrsig y Trefedigaethau a'r Cyfandir: dyrchaftvyd ef yn y rhan ddebeuol o Ddehendit Cymru Newydd, yn ngweinyddiad pa swydd y dangosodd lawer o frwdfrydedd a gallu-. Yr o,dd yn nn o'r ychydig eegobion Trefed- igaethol hyny a fu farw yn eu swydd ar fees eu llafur Trefcdigatthol. Wrth gyfeirio at farwolaeth Mr DMHRI HOWIE, yr hwn a ddaliodd Shoni Bguour Fawr, arwr ystranciau y Rechabiaid, dywad Mr George Augustus Sala Yn fwy.if ari)enig yn mhlith ceidwaid tollbyrth a'r rhai n'u percbenogent y parai Shoni Sguboi Fawr a'i ddynion fwyaf o fraw. Derb;n- ient gydymdeimlad y rhan fwyaf oVgwodiill o drigolion y Drheudir. Dynion gwladaidd, wedi ymwi3go mewn dillad marched, a .ent o gwmpis gaool ncs i ddinystrio y tollbyrth, oedd "Rebecca a'i merthed." Yn 1843 cuiii Cymra ei thollbyith lawn gymaint ag y casha y dltwm a chlerigwyr ucieitho^ Seisuig yo 1892. ODd mae dydd ei dial wedi d'od. Ooi cbafwyd gwasanaeth Cymtasg yn Eglwys St. Paul ? Dewiswyd Mr D. LLBUFER THOMAS yn is-ddirprwywr i edrych i mewn i safyd'a y llafurwyr amaetbyddol yn Nghymru, ar ran y Ddirprwyaeth Fienhinol ar Lafur. Br..dav o Landeilo, air Gaerfyrddin, y* Mr Thomas, ae addvsgwyd ef yo Ysgol Llan- ymddyfri, ac yn daiiyuol yn Rbydychain, lie y graddiodd gy 'ag ambydeld ac yr enilt- odd yr un pryd Ys^oriaeth Tancred yn Lincoln's Inn, yr hon oedd weith lOOp yn flynyddol chwe' mlynedd. Galwyd ef i'r "bar" dair blyaedd yo ol, ao ymunodd a Cuylrh Iaith Dehendir Cymru. Mae Mf Lleufer Thomas yo Genedlaetholwr Cyrrnik solog a thra yn Bbydycbain cymeroid ran yn nefydliad Cymdeithia Dafydri ab Gilym. Ysgrifenodd luawsoeithyglau i'r Athemei'.rrt ar lyfran Cymreig, yn ogystal ag i'r Diction- ary of National Biography sydd yn awr yn cael ei gyhoeddi.

Dyffryn Nantlle. Y BWRDD YSQOI—Y Paroh J. Macliroth Rees sydd wedi ei ethol yn gadeirydd y Bwrdd uchod. Cyfariu y Bwrdd ddydd Maroberdi- wedduf, yn arbenig eryatyricd cynllun addysg ganolraddol sir Oaernarfon, ar yr hw? y pasiwyd amryw wollianuu, yn cynwys eatynirtd oedrau arhosidd yn yr ysgol i 25, 1?9; allau Dean a Olwysgor Bangor • gael ea cynryctioii ar y bwrdd llywodraethol, < thMtg'wyddo grønú adoUadu y dMbatthiadau lIobl pc y penderfynent beidio cymeryd ysgol'on —i r bwrdd llywodraethol nesaf. allodd y caieir- ydd ?ynygiad ar fod dyegu CymrMg yn oriod- aeth yn yr ysgolion.

jwyaf o'r Cynghorau yn ddoeth yn etholiadhenaduriaid. LIe yr oedd y naill Maid neu'r Hall yn melldu dim ond digon o fwyafrif i sicrhau eu dynion eu hunain, gofalasant am ethol henaduriaid o'r un colygiadau a hwythau, Felly y gwnaeth Toriaid Brycheiniog a Rhyddfrydwyr Arfon. Dangosodd Ceredigion, lie yr oedd y Rhyddfrydwyr yn bedwar am bob un o'r Toriaid, ysbrya haelfrydi?, trwy ro'i i'r wrthblaid dri o'r wyth sedd, gan ganiatau i'r Toriaid ddewis y neb a fyn- ent, ond yn unig y rhaid iddynt fnd yn aelodau etholedig o'r Cynghor. Bllwyd yr un mor ddoeth yn etholiad Cyd- bwyllgor yr Heddlu, a gofalwyd, fel rheol, am ddewis Rhyddfrydwyr a diwygwyr tiwyadl. Cafwyd yn y pleidleisio ar y tri pnwne uchod brofion egltir mai Toriaid, yn mron yn ddioithriad, yw y rhai a alwaut eu hunain adog etholiad yn ymgeiswyr annibynol. Yn hyn o beth mae pob sir yn sefyll yn mron ar yr un tir a'r lIall. Fel Toiiaid, yn ddicithriad, y pleidleisiodd y rhai etholwyd i fod yn "annibynol ar bob plaid." Bu y Rhyddfrydwyr, a chymeryd pobpeth i ystyriaeth, yn ffyddlon i'w hegwyddorion. Er hyny, siomwyd disgwyliadau llawer wrth weled ambell un yo troi yn anffyddlon. Cafwyd enghraipbt nodedig o hyn yn Nghynghor Arfon, lie y pleid- leisiodd Mr W. A. Darbishiro a Dr Roberts, Penygroes, droa y gwr osodwyd i fyny gan y Toriaid yn erbyn dewis- ddyn y blaid Ryddfrydol. Deallwn fod un o'r ddau wedi bod yn bresenol yn nghyfarfod preifat y blaid pan yn pender- fynu pwy i'w ro'i o flaen y Cynghor; ac mae y ddau, ar adeg etholiad, yn disgwyl i'r etholwyr fod yn ffyddlon i'r blaid Ryddfrydol. Pa fodd y gallant gysoni hyny n'u hanffyddlondeb i'w plaid ar y Cynghor, sydd ddirgelwch rhy ryfadd i ni. Yr unig Gynghor lie y cod- wyd cwestiwn poiiticaidd y tu allan i drefniadau y Cynghor oi hun, oedd Cynghor Penfro, Ho y gwnaeth y Toriaid ytngais pendertynol i daflu dros y bwrdd y ddeiseb yn ffafr cau'r tafarndai ar y Sabbath yn Lloegr. Nid yw lihyddfrydwyr Penfro, gydag ychydig eithriadau aurbydeddus, erioed wedi bod yn enwog am rymusder ea Rhyddfrydiaeth. Ar y Cynghor blaenorol caniatawyd i'r gelyn ett rhwydo fwy nag unwaith. Ond y tro yma pendcrfynasant ddechreu'r gwaith yn iawn, a tbrwy fwyafrif o ddau yn mhen un, cariasant y dydd yn y frwydr boliticaidd gyntaf y galwyd hwy iddi. Bellach cyfhwnir y rhan fwyaf o waith y Cynghorcu yn y Pwyllgcrau,—a chadwed yr etholwyr lygaid craff ar ol y rhai hyny, Y pwysicaf o'r cyfryw yn ddiamheu yw Cydbwyllgor yr lleddlu, a dytai v Rhydd- frydwyr ar y rhai hyn gydgyfarfod er dcall eu gilydd cyn y dydd y gelwir y Pwyllgor ynghyd. Ar y decfcreu mae gofalu