Y Genedl Gymreig

ARGLWYDD WOLSELEY. Y lDilwr uchod sydd wedi cael y profiad helaethaf mewn tbyfela o neb yn fyw. Nid oes yr un ryfel 0 bwys wedi digwydd er pan y mae yn bedair ar bymtheg oed nad yw wedi eymeryd rhan yoddi. Y gyntaf y ba ynddi ydoedd y rhyfel yo Burmah; yna y Crimea, rhyfel China, Ashantee, Affrica Ddeheuol, yr Aipht, a Soudan. Derbyniodd 25,000p am ei wasanaeth yn Ashantee, a 20,000p am ei wasanaeth yn yr Aipht. Yn Hydref diweddaf penodwyd ef yn brif reolydd y fvddin yn yr Iwerddon.

YR ARGYFWNG YN BETHESDA. Y mae Mr J.. M" Jones, Ceedyparei, Bethesda, ysgrifenydd cyfrinfa Bethesda., wedi detbyn a eaniyn oddiwrth jsatifenydd eyfrinfa Ffestiniog:—fu mhfrylJgor ein. lodge a gvnhaliwyd neithiwr pasiwyd Ein. bod yo snfon ein cydymdeimlad a Mr J oho. M. J, ries, yn ngwyneb y fantais gymerwyd arno gan Arglwydd Peorhyn ar amryfusedd ag y buasai naw 0 bob deg yn sicr a syrthio. iado o dan gyffelyb amgylcbiadem hefyd, ein bod yo y modd cryfaf YD. coodemnio- smosodiad brwnt ac anhaiiwng W. W„ Joiies, Llanllyfni." Nid ydyw yr uchod ond. datganiad gwan o'r teimUd-a ddangond ya y pwyllgor, ond gwaaanaetha I ddangos. nad ydym yn y radd Jeiaf ya cyfranogi c.ieirn- ladau y gwr a Lanllyfni, ac hefyd eich. bod yn meddu ein cydymdaiulad llwyrai..

CHWEDL DDYEITHR: O'R AMERICA. ELLYLL TR A WYR. Dywed gohebiaefch 0, Ccawhwd evilla, Indiana, dyddiedig yr wythfed 0:1: nai s hwn, fed yn y dref bono gynbwrf ofmadviry, wedi e. hehosi drwy ymddangosiad lhyw greadur ellyllig yn .hofran uwc.h ben y drat, oddeutu baner nos. Gwelwyd ef yn gyntaf air nos dWT Y 5Bdo Fèdi. G^tjlwytl f.f oddeutu tri nou bedwar,i:an'troedfetJA yp. yr awyr, ac ymddangoeai yn rhywbath fel deunaw troedfedd o hyd, ao wytJs tJofJdfedd 0 led. Symudai drwy jr awyr ya f^yflym, drwy ddefnyddio amryw. barao. e. ed yn, pa rai a ysgydwir ganddo yn. ere 0 gyflym a nerthpl. oedd yn glaeraryn, ac nid oedi ganddo unrhyw ffut f benodi ond tebygai i arndo weD, fawr, gyd3g,aunt; wbarau 0 edyn. Nid oedd na phen na chyo flfon yn weladwy; ond yr oedd ganddo UD. llygad anfertb a ffiarnllyd, a, chlywi.t t'jyw fath 0 8*0 Mi-ITMOTOg, ewyntanun, 'yn dyfod o'i enan anweladwy. Yr oedi, yo fflapio megys, baner yn y gwrnt. fel. y deuai yn mlaen; ao weithian., efe Kidtl'ai rhwidr-dro gwyllt, fel pe buasai yo. d ioddef poen dirfawr. Ymgylclia o gwmjai, gan hofran uwch ben y ty yma, ac wedry a uwch ben y Hall; ae weithiau disgyaai 0 fewn rbyw gan troed- fedi i'r llawr* Pin adroddw yd y ohwedl ar yr heol drapoeth, nid oedd y bobl yn ei chredo braidd; odd y noson hono, drachefn, ail ymddangaaor i(j yr ellyll dyeithr. Darfa i'r Parch Dr j, W. Switzer, gweinidog 11 eglwys Ffitbodistaidd, ynghyd &'i wraig, wylio syr judiadau y ddrychiolaeth am droa awr oar nger) fel y gwnaeth lluaw8 0 ddinas- yddior parehus eraill. Creda rhai fod yi ymwjiydd hynod yn rhagflaenn rhyw dry jbineb aruthrol. Dywed eraill mai ftrr iyddo dynesiad y dydd mawr olaf, pryd y [d'lnysttir y ddaear, y mae. Y mae y cyn- awrf sydd yo y dref yn fawr, ac ni WJddla (pa beth a ddigwydd eto. i

MR SPURGEON. j Ymwelwyd i Mr Spurgeon gan ei feddyg Dr Miller, ddydd Sadwrn, a gwnaed yr ad- roddiad canlynol" Nid yw Mr Spurgeon wedi eymeryd bwyd mor dda ae nid yw wedi eaiU nerth yo ystod yr wythnos. Nid oedd yr nn arwydd 0 fod ei wendid yn cynyddu." Dydd Sal cludid ef mewn cadair yn ei ardd.

BEIBL DRUDFAWR. Y mae an foneddiges o'r enw Miss Millard, I Teddington, ty yr hon sydd yo adnabyddns I iawo i garwyr llyfrau, newydd dderbyn 0 Rwsia gopi 0 Feibl Hebraeg. Ysgrifenwyd I ef yn y bedwaredd ganrif ar ddeg, ac ar I vellum. Y mae wedi ei rwymo mewn arian, ac yn werth 850p.

BYDDIN YR IACEUWHWI- IAETH YN EASTBOURNE. Adnewyddwyd y cynhwrf ar hyd yr heolydd yn Eastbourne nos Sadwrn a dydd But. Ymosodwyd ar aelodaa y Fyddin, a drylJiwyil y tabyrddau ac offe-ynau ereill. O'r peocaalys daeth y gair eu bod i ,0 cbwafeu ar bobcyfrif, a gadael y canlyniad yn nwylaw Dnw." Feliy y gorymdeithiodd yr aeloiau drwy rai o'r ptif heofydd, yn cael eu blaenori gan, y seindorf. Parodd byn: gryn gyffro, a gwnaed rhnthr ar y Fyddin. Dyg-yd (ymaith eu capiaci a dtylliwyd hwy ganleu taflu hwy a'r faner i'r m6r. Wedi hyn goSjjoM'dwyd y Fyddin i'r barracks, yn cael eo dilyn gan dorf wyllt yr olwg, yn hwtio ac yo nada. Ni ddaeth y seindorf allan yn y prydnawn, ond yn nghyfarfodydd yr bwyr yr oedd y dyrfa yr un mor gynhyrfus, a dygwyd ymaith faneri a chipiau y milwyr. Gwrthododd y BwydrJolOD dderbyn awgrymi^d y maer i d r 'r ffordd i'r barracks, nnd drwy gynorthwy yr heddgeid- waid liwyddasaut i gyrhaedd i'r lie-

DAROANFOD GLO YN SWYDD FFLINT. Y mae y cwmni sydd yn gweithio am lo yo Sealand, ar yr oohr wrthwynebol i'r Dee o Queensferry, Penarlag, newydd daro ar wythien 0 chwe' troedfedd 0 drwch, 0 an- sawdd campus. Gwnaei darganfyddiadan o lo rhagorol mewn rhanau ereill o'r etifedd- 1 iaeth.

I MARWOLAETH Y PRIFATHRAW D. CHARLES DAVIES, H.A., TREFECCA. j Heddyw y mae genym y gorchwyl prudd- aidd 0 groniclo marwolaeth y Prifathraw David Charles Davies, M.A, 0 Goleg Tre- fecca, yr hya a gymerodd le yo ei breswyl fod yn Mangor luchaf, foreu Sadwrn diweddaf. Yr oedd yn bar wael er's oddentu pythefnos. Tybir iddo gael anwyd yo nshynhebrwng y diweddar Dr O. Thomas,ao i nyny ddwyn oddiamgylch y tlow few a brofodd yn angenol iddo. Gweinyddwyd arno yn ei waeledd gan Dr Jobo Robert., Porthaethwy, a Dr Lloyd, Bangor. Nid oedd ond 65 mlwydd oed, er y galleaid tybio oddiwrth ei ymddangosiad ei fod ya hynach. Gaowyd y diwpddar Brifathraw yn Cwrt- mawr, sir Aberteifi, yn 1826. Brawd iddo sydd vn byw hyd heddyw yn ei hen gartref, sef Mr R. J. Davies, nn o foneadigion mwyaf blaenllaw y Methodistiaid yn y fir. Aeth i Goleg y Bala ar ddydd ei-agoriad yn • 1837, ac efe oedd y disgybl cyntaf gafodd Dr Edwards. Yr oedd felly briodoldeb mawr yn ngwaith pwyllgor y Coleg yn ei ddodi ef yn on o'r pregethwyr ar ddydd ei ail agoriad yr wythoos hon. Ni ddech-euodd bregethn am rai blynyddoedd ar ol ei fynediad i' Coleg. Cafodd ei ordeinio i gyflawn waithr y weioidog* h yn 1853, a thus's us adeg graddiodd yn M.A. yn Mhrifysgol Llandain pryd yr oedd yn gweinidogaethu yn y Dref- newydd. Symododd o'r He hwnw i gymeryd Rofal eglwys Jewin Crescent, yn Llundain, a ba yn llafnrio yoo am flynyddau gyda Uwyddiant a dylanwad mawr. Ymneilldn- odd rai blynyddan ya 01 i fyw yn Maogor, He y pwrcasodd balasd^ hardd, o'r eaw Bryndinas; ar ei ddewisiad yn Brifathraw Trefecca gwerthodd yr anedd-dy hwnw a phrynodd un araU ar lan y Fenai, i'r hwn le y deuai ef a'i wraig i atos yn ystod miaoedd yr haf, er yn trenlio y rhan fwyaf o'i amser yn y colegdt yn Nhrefecca. Yn angladd y Dr Thomas y gwnaeth ei ymddangosiad cyhoeddus diweddaf, ac nid annyddorol, efallai, gan ein darllenwyr fydd y dyfyniad canlynol o'i anerchiad byr ar yr achlysnr hwnw. Dywedodd ei bod yn an. hawdd siarad am hen gydefrydydd yn J Bala, a cbyd-weinidog yn y Bala, a chyd- weinidog yn y Drefnewydd a Llundain. Mwynhaodd lawer o gwmni Dr Thornsg, a theimlai yn dra drylliog wrth siarad o'r fan yr oedd efe wedi pregethu mor fynycb, ac o'r lie y pregethodd ei bregeth olaf yn Mawrtb ar y geiriau, "Ni fernais i mi wybod dim yn eich plith ond Iesu Grist, a Hwnw wedi ei groeshoelio." Ba yn pre- gethu ar y pwnc yma yn fynyoh a difnfol. Yr oedd ei holl fywyd a'i holl allnoedd wedi en cysegrn i draddodi cacadwri cymod Dow i ddynion, a chrei.i ef (y siaradydd) fod ganddo waith i'w gyflawni mewn cymhell dynion i dderbyn cenadwri fawr y Groes. Yr oedd ganddo ddonian ardderchog at y gwaith-corph cryf, llais soniaros, gwybod- aeth helaeth; a threthwyd y gallnoedd hyny at un amoan mawr ei fywyd, pregethu Efengyl Crist. Nid oedd ef yn meddn golygiadau eul a rhSpfarnllyd at neb; byddai yn siarad am Gristionogaeth yn ei pherth- ynas i gwleidyddiaeth, pynciaa cymdeith- asol, a boll gysylltiadan bywyd ond ei bWDO mawr oedd pregethu Efengyl Crist yn ei phnrdeb a'i symledd fel gallu Duw er iachawdwriaeth i bob na ar y sydd yn oredu. Wrth gyflwyno y gwirionedd, arferai wa- hanol ddulliau fel y byddai yr achlysar yn galw-weitbiau yn ymresymiadol, yna yn ymarferol, bryd arall yn berswadiol, ac wed'yn yn dyner ac apeliadol. Yn y rhag- ymadrodd i'r bregeth,ac wrth eglnro y testyn, yr oedd yn ddihafal, byddai yn apelio at y rhai meddylgar yn y gynnlleidfa; ond wrth siarad &'r gydwybod yr oedd yn apelio at bawh. Nid oedd un amser yn cellwair wrth drin Gair Dnw; ond defoyddiai bob arddull cymhwys, a chysegrai yr oil i enill pecbadnr- iaid at y Gwaredwr. Yr oedd yn credu mewn pregethu yr efengyl-nid credn yn yr efengyl yn nnig, ond credu mewn pregethu yr efengyl. Yr oedd dadlen hawliau gwladol a chymdeitbasol yn bethau digon priodol yn yr amser priodol, ond pregethu Crist oedd ei neges fawr ef. Ofnai rhai ei fod ar ol ei oes mewn rhai pethan, ond o flaen ei oes yr oedd mewn gwirionedd. Credai rhai mewn defodaeth, ac ereill mewn cerddoriaeth, ond iddo ef pregethu-pregethu, nid darlithio, oedd ei beth mawr el-pregethn er mwyn achub dynion a'u dwvn at Grist. Cyfeiriodd Mr Davies at un o'i bregethau mawr ar y maes yn Nghymdeithasfa BaDgor-" Troi a byw "-fel angraipbt o'i ddull apeliadol at ei wrandawyr. Trwy apelio at gydwybod y bobl yr oedd yn gallu cyrhaedd dylanwad ar gynulleidfa gyfan. Gyda gelwg ar y rhan gyntaf o'i bregeth-y rhan ymiesymisdol- nid oedd yn cythaedd pawb y pryd hwn, ond yn y rhan apeliadol yr oedd yn oyrhaeild pawb-y deallua fel yr anneallns-yr oedd ganddynt gydwybod fel peuhaduriaid, a chyrhaedd cydwybod pechadnr a'i ddwyn at Grist oedd amcan mawr ei holl fywyd. Er eu bod yn darogan peryglon yn eu barOB- nid oddi wrth yr un finrf 0 bechodan ag oedd yn eu blino, a llawer 0 achosion 0 ddigalondid gyda'r gwaith-yn ngwyneb colli eu eyfeillion goreu, nid oedd ganddynt ond parhau i lefain gyda'r bardd, Byth na mii oddiwrth Dy bobl Nes yn nlw'r elo'r byd." Chwith ydyw meddwl fod y g"tr draddodai y geiriau uchod yehydig gyda mix yn ol yn awr ei hun yn barod i'w ddodi dan y briddell. Ac y mae llawer iawn o'r hyn ddywedai am ei gyfaill, Dr Thomas, yn dra ehymhwys- iadwy ato yntan. Nodweddid ei bregethau gan sylwedd a mater; hofiai ymdreiddio 0 dan seiliaa pob gosodiad, ac er ei fod yn natnriol ymgartrfu gyda'r paham a'r pa fodd," anfynych y ceid na byddai yn dwyn yi oil i eglurder, nes rhoddi pleser a boddhad i'r rhai hyny o'i wrandawyr a hoffent dalu sylw i'r hyn a wrandawent. Ysgrifenodd lawer i'r Traeth odydd yn ei ddydd, a chyfansoddodd lyfran yn cynwys darlithian ar Ysbrydoliaeth y Beibl, yr Eglwys, ac esboniadau aryr Ephes- iaid ac Epistolau loan. Yn ei fyfyrgell yr hoffai ef fod, ao nid oedd yr un llyfr 0 bwys ar Dduwinyddiaeth na deongliadaeth Ys. grythyrolyncael ei gyhoeddi er's blynyddau na byddai ef yn sugno y met allan 0 hono i'w feddwl ei bun. Yr oedd ganddo dalent arbenig i gyfranu gwvbodaeth i ereill, a byddai ei gyfarfodydd Beiblaidd (yn enwedig yn Mangor) yn hynod 0 boblogaidd. Pre. gethai Saesneg mor rhwydd a Chymraeg. Gwrthododd y ddwy lythyren D.D. o'r America ar ol ei enw, y rhai a reibir yn y dyddiau hyn gan ami an llawer iawn llai ei ddawn a'i ddysgeidiaeth nag ef, a gwrth- ododd hyd yn nod yr nn graddaa a gynyg iwyd iddo yn ddiweddarach gan Brifysgol Edinburgh. Yc y flwyddyn 1873 efe oedd llywydd Cymdeithasfa y Gogledd. Yr oedd yn natnriol ofnns a gwy)aidd, a hyny yn ei eadw rhan dyfod mor gyhoeddus agy buasai yn ddymnnol. Yr oedd yn Ymneilldnwr trwyadl, ond anfynych, 08 arioed, y gwelwyd ef ar un Uwyfan yn dadlen hawlian gwleid yddal ei gyd-grefyddwyr. Nid oedd ynddo rithyn 0 ragfara toag at yr un enwad; ac er yn Fethodist selog, sicrheir ni ei fod yn achlysurbl yn rhoddi ei bresenoldeb yn yr Eglwys Gadeiriol, yn Mangor, ar ddyddiau gwaith,heb "esgenlnso ei gydgynulliad ei buu." Yr oedd yn hoff o wasanaeth #o*a*l, ac yn hoff hefyd o ddefosiwn mewn mwy ffnrf DBIe un. Mynychai rai 0 brif eglwysi Llnndain ar adesau neillduol, a siaradai yn udhel am rai o weinidogion Eglwy. Loegr, yn gystal ag enwadau ereill. Yr oedd cryn anmhariaeth ar ei lais, ac ni phregethai ond mewn capelau bychain. Yr oedd y Tabernacl, Bangor, yn eitViad ganddo, ao y mae yo debyg mai yno y piegethodd ei bregeth olaf oddeatu chweeh WI.ho08 ya oL Cleddir ef yn Aberystwyth ddydd Mercher (heddyw); a bvdd yr angladd yn nn hou0i ?ytficMBol yo ol ei ddymMiM ef ei i bnD. Gwrthodir blodeu, ac ni anfonir cards allan gan y taBla. Gedy weddw (merch 1 r diweddar Mr I Cooper, Llangollen) i alarnar ei ol. Ni fu ganddo blant. I Fel y canlyn yr ysgrifena Andronuus: Ymae I MARWOLAETH Y PUOII D. CHARLES DA vas, M.A. wedi thedeg fel tin o dristwoh dros yr holl wlad-yr addfwyn, 1 boaeddilaidd, y melos brogetbwr-un a borchid gan bawb a'i hadwaenai yn mhob cylch, ac yn mhlith pob enwad crefyddol. Yr oedd ef yn un o'r tri a ddisgwylid i'r Bala i wyl fawr agoriad y Coleg Dawinyddol yr wythooa nesaf—oedd- ynt yn y coleg ar ei agoriad yn y flwyddyn 1837. Nid 068 yn awr oad dan yn aros, sef LParch Jamea Williams, gynt Cenhadwr yn Ydaw, a David Davies, HenHan. Fe da&? yr amgylchiad prnddaidd hwn gwrnwl o driatwch a* weithrediadan dyddorol y Bala. Yr wyf yn deall, yn ol y trefniaot cyntaf, fod Mr Davies i bregethu yno y noson gyntaf. Mor fuan, onite, y dilynodd ei hoff gyfaill a'i gyn-efrydydd, Dr Owen Thcmas, i'w orphwysfa: Yn mhell nwohlaw y bydoedd draw, I'r wlad 0 hyfryd hedd, Lie nad oes sdn air nnrhyw boen, Na gofid o un wedd." Wrth bregethn non SnI yn Eglwys Fair' Bangor, gwnaeth y Parch Edwin Jones, M.A., fleer Bangor, gyfeiriadan teimladwy at farwolaeth Mr Davies. Nid ei anwad ei hnn oedd ya unig wedi cael colled yn ei far- wolaeth, ond pob enwad crefyddol yn Nghymru, oblegid fe'i perchid ac fe'i ked- mygid gan bobl 9 bob credo fel esiampl o wir Griation, yr hwn oedd wedi cysegrn ei oes i wella cyflwr ei gyd-ddynion ac i was anaethu ei Feistr. Gwnaed amryw gyfeir- iadau at yr amgylohiad pruddaidd yn agwahanol addoldai Bangor. Edmvgydd" a ysgrifena atom fel y canlyn Y tro diweddaf y gwelais y Patch D. C. Davies, M.A., oodd yu nghwmni y Prifathraw Edwards a'r Parch R. H. Morgan, M.A., ryw dri mis yn ol, yn mhreswylfod yr olaf yn Mhorthaeth wy. Testyn ein hymddiddan oedd Coleg y Bala. Mr Davies oedd disgybl cyntaf y diweddar Dr Edwards yn y Bala, ac yr oedd yn dangos graddau helaeth o ddyddordeb a brwdfrydedd yn nyfodol y Coleg. Siaradai yn gryf 0 blaid roddi ei le priodol i èlduw. iuyddiaeth yn Nghymra. Teimlai fod llenyddiaeth a gwyddoniaeth yn cael gormod o Ie, ac fod perygl mawr i d d..Vyddi.ht t gael ei gwthio yn ormodol i'r cysgod. Ar hyn 0 bryd," meddai, "nid yw ein colegan duwinyddol ond itepping- stone i'r colegan cenedlaethol. Ond yr ydym am newid pethau, ac am wneyd y colegau cenedlaethol yn stepping-stones i'r colegan dnwiDyddoi. Dechrenad byn ydyw ilori.d Coleg y Bala yn goleg dnwinyddot." Hoffai hefyd yn fawr y syniad 0 agor y Coleg i bob enwad ac i'r merched. "Neither sect nor sex, fel y buasai y Sais yn dyweyd," meddai, gyda zel a hoywder llanc. Gobeith- iai bethan gwych oddiwrth Goleg y Bala. Synwn weled y fath frwdfrydedd yn tanio ysbryd yr hen wr. "Hen wr," meddaf, oblegid dyna oedd, a bar an oddiwrth ei olwg, er nad oedd ond ychydig flwyddi heibio ei driugain. Greayn na faasai yn cael byw i weled agoriad y Bala. Fe fydd ei gorph yn cael ei roddi yn naear Aberystwyth ar y diwrnod y bydd y coleg yn dechren ar ei waith 0 dan y gyfnndrefn newydd. Cyd- ddigwyddiad rhyfedd—efrydydd cyntaf yr hen Goleg yn cael ei gladdu yr oriau y bydd efrydwyr cyntaf y coleg newydd yn gafael yn en llyfrau. Gresyn na chai fyw i ddwyn oddiamgylch gyffelyb gyfnewidiad yn Ngholeg Trefecca. Yr ydym ninan aow," meddai, ar yr amgylchiad y oyfeiriais ato uchod, a ryw losgo ar ol y Ba!a y mae dnwinydaiaeth yn cael mwy 0 le genym 0 hyd, a chyn hir hwyrach y byddwn oioan yn ail-gychwyn pyrfa fel coleg hollol dduwinyadol. Bychan feddyliwn yr adeg hono, wrth ei glywed yn siarad mor dan- baid ac mor obeithiol, y byddai ei ysbryd wedi ehedeg ymaith at yr Hwa -&'i rhoes cyu hyd yn nod i Goleg y Bala gael ei agor!

I' MARW Yh Y CAE. Yn hwyr nos Wener, deuwyd 0 hyd i gorph marw William Williams, ffarmwr, Plas Onn, ger Abergele, yn un j'i gaean, He y bu yn gweitbio yn ystod y prydnawn. Yr oedd yn 68 mlwydd oed ac yn ddibriod. Tybir mai clefyd y galon oedd achos ei far- wolaeth.

Y FRECH WEN YN MEXICO. I' Dywed adroddiad 0 Campeaohy (Mexico) fod dros fil 0 bersonau yn dioddef yno 0 dan y freoh wen. Bn dan gant 0 bobl feirw, ac y mae'r haiat yn ymledo. Y mae y cyffro mwyaf yo y lie.

TRWYDDEDAU CERDD- OROL I GAPELAU. Y mae Cynghor Trefol Nottingham wedi mabwysiada fel deddf leol y Ddeddf Sen eddol sydd yn rheoleiddio trwyddediu i leoedd i ganu a dawnaio; a rhaid i bob lie y cynhelir cyfarfodydd o adloniant, ac y codir tal am fyped iddynt, gael eu trwyddedo. Y mae hyn ya effeithio ar luaws o gipelau yn y lie, a mawr yw y siarad sydd yno oblegid hyn. Adroddir fod un capel eisoes wedi gofyn am drwydded.

PWY Fl DD, PRIF FAES-I LYWYDD YR INDIA? I Gan fod tyrahor gwasanaeth Syr Frederick Roberts fel Prif Faesljwydd yr India yn dyfod i ben y flwyddyn nesaf, mawr yw'r ymholi pwy fydd ei olynydd. Y cyflog ydyw deng mil 0 bunau. Y inae y swydd yn an bwysig iawn, ac ni ddylai neb gael ei roddi ynddi ond milwr medrns. Pwy fydd y dewis ddyn ? Enwir y Dao 0 Oonnaugbt. Paham ? Am ei fod yn fab i'w fam, a hono yn Frenhines Prydain, medd rhai. I swydd I mor gyfrifol, talent ac nid gwaed ddylai I gael y flaenoriaeth.

Y BACHGEN-OLYGYDD. I Bachgen ieuanc, o'r enw Tello D Aptey, 14 mlwydd oed, yw golygydd cyhoeddiad a elwir Sunny Zhw.ya Efrog Newydd. Drwy orlafur gorfu arno roddi i fyny y gwaith, a myned am seibiant. Y mae brenhinoedd, brenhinesau, tywyaogion, a gwyr enwog yn anfon en cynyrch iddo. Anfonodd Carmen Sylva ddwy go i'w gyhoeddiad, ac ysgrif- enwyd erthygl iddo gan Osman Pasha. Bschgen rhyfedd ydyw ar bob cyfrif, a gwneir llawer ohono mewn cymdeithas. Treolia dridian 0 bob mis yn Efrog Newydd i olygu ei gyhoeddiad. Y mae yr elw oddi- wrth y papyr yn myned i bryna esgidiau i bkllt tlodion.

DR ARTHUR JONES A'R CYSGADURIAID. Sylwai Dr Arthur Jones on tro ar ferch ieuanc o'r wlad yn cysgu yn nghanol y capel, cyfeiriodd ati a'i fys a gwaeddodd, Pa faint roiat ti am y shawl yne 2" Codod i mwy nag nn eu penau yn sydyn iawn, a phan welodd hyny meddai, "0, ie, y mae son am shawls yn siwr 0 ddeffro'r ladies yma." Ond Did hir y bu effaithy feddygin iaeth heb fyned ymaith oddiar y ferch nchod, ac aeth trwmgwsg yn drech na hi eilwaith, Pwy fedr gadw y fetch yna yn effro P" meddal yotan, mi fydd .yo haeddu swllt y Sul." Un prydnawn Sabboth trymaidd yn y gwanwyn cysgai cryn hwer o'i wrandawyr, ao yn sydyn ya nghanol ei bregetb gwaeddodd "Cwcw," dros y capei, a phan welodd yr enaun, ie. ie, .p de glywed y gO a meddai, deffro wrth glywed y gog a chysgu dan yr efengyl." Ond methai pob dyfais o'i eiddo a deffro un eysgwr yn agos i Gaernarfon an tro, ae ar ol gwneyd amryw geisiadm dywedodd, Wel, rhaid imi dy ddeffro dithau, debyg,gen i.Taflodd, y llyfr emynan at ei ochr i'r ae,t nes y neidiodd y dyn bron aUao ohoni.

DARLITHIAN CARLYLE. Gwyddis i Carlyle. draddodi cyfres 0 ddar- lithian yn 1840 ar gyfnodau diwylliant Ewropeaidd. Nid oeddynt wedi en hys- grifenn ganddo,. a thybid nad oedd dim ohonynt ar gof a chadw ond yr hyn a groniclwyd YO.YT fiaaminer, yr hwn oedd yr adeg hono o dan olygiaeth Leigh Hunt. Gofid aid bychan oedd y golled hon, oblegioi ystyrid y darlithiau yn werthfawr, nid yn unig oblegid eu eynwys hwy eu hunain, ond oblegid y goleuni a daflent ar Rwrs dadblyg- iad meddyliol y darlithydd. Ond dywed y Times of India, tod gan gangen Bumtiay or Gymdeithas Asiaidd Frenhinol adrodaiad lied gyflawn o'r darlithian. Ymddeagys fod boneddwr o'r enw Aastey, oedd ar Y I pryd fel Aelod Seneddol yn byw yn LianI d i., yn bteMnot yo y dariithian ac wech oymeryd cofnodion ohonyrit. Darllenwyd1 papyr all y pwnc 0 flaen y gymdeithas yo r Beollal y dvdd 0" blyn. Ran Mr Ka r aria, yr hWB a farnai fod adroddiad Mr Anstey, mot bell ag y f?Hid ?-na, yn wit a cbyf- iawn. Dyn lied r??d oedd Mr Anstay, ac yr oedd ei gymeriad d 0"'OI ei wneyd yn bnr adnabyddu&yo Nhy'r Cyffredin. Wedi gorphen ei yrfe. nedd.1 ?yb ff,d7..n 'Y;d yn |gorphen ei yrf^Ssneddol aeth allan i'r India, lie y cyrhaed?dd Aowogrwyd fel bMgyt? rsithiwr. Aith a'i adroddiad o'r darntmau gydag ef i'c wlad bono, ac felly y daethant i feddiant y Gymdeithas Asiaidd. Y mddengye fod gwr o'r enw Dowden hefyd wadi cadw cofnodjon o'r darlithiau, ond yo ol barn Mr K.e.r..rill. y mae cofnodion Mr Anstey yn rhagori yn ddirfawr amyat mewn atddull a I chywudeb.

BANCWYR CYFOETHOG. Yn ystod y flwyddyn bon fe brofwyi ewyllysiau y bancwyr a gFAnlyn:-W. j6 Beckett, Leeds Old Bank, 456,401p G. W. Alexaider, Llundain, 257,6t6p O. Ham- mersley, Llundain, 182,597p G. Wiiitfitid, Lewes, 120,000p R. Spance, Shields, 70,232p G. Head, Grinetead, 30,000d G. Cayley, Stamford, 24,000p J. Whidborne, Teigntnouth, 14,618p.

I LLYSOEDD COFRESTR- IADOL MEIRIONYDD. Y mae yr etbolrestr yn Meirionydd ya awr wedi ei chwblhau, a cbanlyniad diwyg- iad y rhestr wedi ei gyhoeddi. Dengys yw adroddiad fod cyfanewm y gwrthwynebiadaa Rbyddfrydol yo 91, ond Ilwyddwyd i sicrhaa 74 o'r uifer hwnw. Cyfanswm y gwrth. wynebiadau Ceidwadol ydoedd 85, a llwydd- wyd i gadw 62. Yr oedd cyfanswm y ceis- iadau yn 161, a Hwyddwyd i sierhiu 142 allan 0 honynt, tra nad oedd ceisiadau y Toriaid ond 42, o'r hwa nifer y llwyddwyd i enill 34.

BEDDFEINI DRUDFAWR. Yn mynwent Torquay y mae maen ar fedd Mr Si-ngor, dyfeiaydd y peiriant gwnl0, a goatiodd 50Wp. Costiodd beddfaen 8yr Richard Burton, y teithiwr dwyreiniol a'r awdwr enwog, dros lOOOp. Yn Farnborougb adeiladodd yr Ymberndrjs Eugene feddfaen i'w gwr, Napoleon III., yn costio lOO.OOOp. Yn mharc Palas Hamilton y mae beddfaen Due Hamilton, a gostiodd 180,000p. Y fath wastraff, onide ?

Y GWYR GOLUDOG. Yn ddiweddar profwyd ewyllysiau amryw o wyr cyfoethog. Gadawodd Mr W. H. Gladstone qr ei ol 22,444p; Mr J. H. B. Warner, Pare Kepwitb, swydd Efrog. l36,801p; Mr R. Dick, gwneuthurwr esgidiau cutta percha, Glasgow, 268,o82p; Mr Hum- mell, Torquay, 2l,000p; Mr W. K. Forster 0 Lnndain, 82,000p; Mr Joeeph Goolden, 93,000p a'r Is Filwriad Foitsscue, 0 swydd Lontb, dros 30,000p.

AT EIN GOHBJWYB. US OWEY JeNM, Pxnllkl, Llahruo, "I ddvmuoa gydnabod yn gyhoeddua gared- igrwydd a medmsrwytfd Dr Roberts, Ysbytty Chwarel Oinorwig, yn gwella yt arcbollios difnfol a dderbyniodd yn y cbmarel. grnfTHTO -Daeth eich llythyr i law yn thy ddiweddar yr wytbnos hon. Bydd i mewn yn ein rhifyn nesaf yn ddiffael. Xblyxob Garmox a garai wybod beth ddaeth o draethawd buddugol Eos Meir- ion ar y delyn Gymreig. a enillodd yn Eisteddfod Llangollen, 1858: a gyhoedd- wyd pI w gwblP ac a oes copi ohono ar werth gan rywun o'n datllenwyri ASLOD.—Mewn llliw.

YSGOLORIAETHAU ABERYSTWYTH A BANwOK. Nid oes neb yn llawenhau yn fwy na ni oblegid y mesur helaeth o lwyddiant a fwynbeir gan Goleg Aberystwyth. Cred- WD, modd bynag, mai ein dyledswydd ydyw chwilio i fewn, yn awr ac eilwaith, 1 ansawdd y llwyddiaut hwnw, er gweled pa un ai llwyddiant iachns a naturiol ydyw, ai ynte llwyddiant celfyddydol, ac felly, o angenrheidrwydd, camarweiniol asiomedig. Hi fynwn ddwyn cyhuddiad rhy chwyrn yn erbyn Coleg Aberystwyth, end dywerlwn yn ddibetnis nad yw ei lwyddiant yn hollol yr hyn y carem iddo fod. Nid yw yn seiliedig, yr ydym yn ofni, ar sylfaen gadarn a disigl. Mewn colofn arall yr ydym yn cyhoeddi rhestrau o enillwyr yr ysgoloriaethau yn ngholegau Aberystwyth a Bangor. Fe welir fod un gwahaniaeth pwysig rhwng y naill a'r llall. Yn rhestr Bangor, nid oes ond un enw Se:snig, tra yn Aberystwyth Saeson a gipias mt ymaith hufen yr ysgoloriaethan. Nid yw yn hawdd cael allan wir werth yr ysgoloriaethau a gyn- ygid yn y ddau goleg, yn gymaint ag na ddywedir, nac yn yr adrodd- iad a dderbyniasom oddi-vrth yr ysgrif enydd, nac yn nghalendar y coleg am 1891 2, sydd newydd ein cyrhaedd, beth yw parhad ysgoloriaethau Abnrys- twyth. Ni a gymerwn eu gweith am un flwyddyn, ac with gyfrif felly yr ydym yn cael fod Bangor yn cynyg gwerth 205p 0 ysgoloriaethau, ac Aberystwyth werth 37op Allan o 205p Bingor nid aeth ond 15p i ymgeiswyr nad oeldynt Gymry. Ar y Ila,, ar,,tll, fe gipiodd Saeson gymai'.t a 175p allan o 37op Aberystwyth. Teimlwn foil y ffaith hon yn siarad drosti ei hun, fel na raid i ni ychwanegu gair yn mhellach. Cyfyd yn y fan yma gwestiwn pur naturiol- pa fodd y IllflC bechgyn Cymru yn gadael i fechgyn Lloegr eu curo i'r fath raddau ? Gadawer gweled pa fath efrydwyr oedd y Saeson enillasant fras- dei ysgoloriaethau Aberystwyth. Mewn gair, gellir dyweyd m; pigion prif ysgol. ion Lloegr ydynt. Os edrychir ar y rhestr fe welir eu bod wedi eu haddysgu yn y fath sefydliadau a Choleg Owens, Manchester, Coleg Heriot Watt, Edin- burgh, Ysgol Neuadd Amersham, Read- tag. Coleg y Brfysgol, Bristol, Ysgol Uihelradd Bayswater, Llundain, Ysgol Dr Morgan, Bridgewater, Ysgol Uchel radd Birmingham, Ysgol yr Annibynwyr, Caterham, Ysgol Uchelradd Leicester, Coleg Gogledd Llundain, Ysgol Uchel- radd Lerpwl. Dyma y dosbarth o efrydwyr sy'n trawsfeddianu ysgolor- iaethau bechgyn a genethod Cymru. Nid yw yn deg dodi efrydwyr Cymreig t gystadlu a'r rhai hyn. Hyd yma Did yw Cymru yn meddu yr un manteision addysgol a Lloegr, ac os ydym yn gosod ein liysgoloriaethau yn agored i Saeson rhaid i ni foddloni ar y gweddillion. Fe ddaw y dydd pan na raid i fechgyn Cymru ofni cydymgeis- iaeth y Saeson, ond r id y w wedi dod eto. Dylem ymddwyn yn deg tmgat ein hefrydwyr, ac nid teg yw eu dodi i gystadlu ag efrydwyr elysgleiriaf prif ysgolion a cholegau Lloegr. Hyd nes y bo manteision addysg Cymru yr hyn ydynt yn Lloegr dylem gadw ein hysgoloriaethaii i ni ein hunain. Nid j ffafriaeth na chulni ydyw hyn dim ond chwareu tee syml. Hawdd ydyw deall amcan llywodraeth- wyr Aberystwyth yn gosod eu hysgolor- iaethau yn agored i Saeson. Buddiol yw iddynt hwy gael yr efrydwyr galluocaf i'r Coleg. Cyfyd en presenoldeh don y coleg drwyddo draw, oblegid y mae gwahaniaeth anhraethol rhwog efrydwyr awl, diyni, diallu, ac efrydwyr effro, aiddgar, galluog, a llalurus. Diameu genym fod Aberystwyth yn well culeg oherwydd presenoldeb yr efrydwyr Seisnig. Nid am fod Saeson fel rheol yn well efrydwyr na'r Cymry. ond yn hytrach am fod y rhai sydd yn dod i Aberystwyth i eni!1 ysgoloriaethau yn bigion eu gwlad menu gallu adiwylliant. Y mae'n debyg tod a wnelo y ffaith hon rywbeth a gwaith y llywodraethwyr yn taflu y drws yn agored led y pen i Saeson. A ffaith araU yn dylanwadu amynt er gwneyd hyn ydyw fod yr efrydwyr y cyfeiriwyd atynt yn Ilwyddo i basio yn nchel, a dwyn anrhydedd i'r coleg, yn arholiadau Prifysgol Llundain. Fel y mae pethau yn awr, y Brifysgol hono sydd yn selio tynged bron bob sefydliad addysgol uwcliraddol yn ein gwlad. Mesurir llwyddiant neu aflwyddiant ein colegau y naill flwyddyn arol y Hall wrth iwyddiant neu aflwyddiant yr efrydwyr yn arholiadau Llundain. A naturiol ydyw i bob coleg ddymuno gwneyd yn dda yn ngolwg y wl ad. Oos cydymgais yw yr oes hon, ac y mae cymaint cyd. ymgais rhwng ein tri choleg cenedlaethol ag sydd rhwng tair siop dillad y drysau agosaf i'w gilydd. A chan mai arhol- iadau Llundain ydyw y glorian fawr sydd gan y wlad i bwyso y colegau nis gallwn eu beio am wneyd eu goreu er osgoi eu tael yn brin yn y glorian hOD). A dyma fel yr ydym yn egluro dylifiad y Saeson i Aberystwyth a'r croesaw a roddir iddynt yno. Tra yn addef fod llawer i'w ddweyd o blaid y moddy trefniryrysgoloriaethaugan y llywodraethwyr, eto credwn eu bod yn colli golwg ar ffaith fawr bodolaeth y coleg. Y ffaith hono ydyw mai nid er mwyn Saeson, ond er mwyn Cymry, y lefydlwyd af. Anghofio y ffaith yma y mae y llywodraethwyr Difyr odiaeth gan Saeson ydyw gyru eu plant am eu haddysg i ymdroclde iachus yn y wlad, He nad oes nemawr berygl i iechyd eu cyrph na'u heneidiau gael ei ddirywio a'i lygra, a lie y gallant fyw yn rhad a chael oleg rhagorol am ddim. Ie, difyr iawn yw peth fel hyn. Ond ai tybed mai er mwyn hyn y cyfranodd gwerin Cymru mor ffyddlon ac egniol o ffrwyth en dygn lalar7 Al tybed mai er mWyn Saeson y dangosodd chwarelwyr Arfon a Meirion y feth haelfrydedd! Nage, yn ddiddad) I Coleg yn Nghymru i Gymry y bwriad- wyd i Aberystwyth fod, nid coleg yn I Nghymru i Saeson. Dywedir yn aml mai Aberystwyth, o'r tri choleg, sydd ddyfnaf I yn serch y genedl, ae y mae byny'n I ddigon gwir. Hwn oedd y coleg cyntaf gawsom; hwn oedd yr uni an y bu y !;enedl yn ei wylio ae yn cyframa ato ly I !&wer blwyddyn. Ond erbyn hed?yw wele ein coleg anwylaf wedi ei oresgyn gan Saeson, a'i fanteision goreu, a fwriad- wyd ar gyfer bechgyn Cymrn, yn cael eu trawsfeddianu gan ddyeithriaid, pobl na ddeuant y to fewn i'n oyffiniau ond yn unig i gymeryd ein harian. Nid yw hyn yn deg na chyfiawn na gwladgarol. Dylai y llywodraethwyr adfer i Gymru yr hyn sydd yn eiddo iddi. Ffol. ineb yw taflu ymaith ein pethau goreu i estroniaid, ac ni ddylid ei oddef yn hwy. Os dywedir y byddai cyfyngu rr ysgoloriaethau i Gymru yn tueddu i leihau llwyddiaut y Coleg yn arholiadau Prifysgol Llunain, ein hateb ydyw fod llwyddiant bychan Cymreig yn well 0 )awer i Di na HwyddiMt mawr Seisnig. Oherwydd hyn'ydywedwn nad yw ll,,yd iant Aberystwyth wed; ei seilio ar sylfaen gref ac iachus Pa les sydd yn deilliaw i ni o roddi vsgoloriaethau bras i Saeson ? Dim oil. Vr ydym yn ystyried fod Cymru yn cam dirfawr oddiar law llywodraethwyr Coleg Aberystwyth, ac yr ydym yn ostyngedig awgrymu i'r boneddigion hyny newid eu cynlluniau gynted y gallont. Er mwyn pobpeth bydded iddynt gofio am Gymru, a threfnu eu cynlluniau yn y fath fodd fel oa byddo Cymru yn cael cam.

Y DIWEDDAU I BRIFATHRAW DKVID I CHARLES DAVIES I Fel y gwelir mewn colofn arall, bu farw y gwr onwog ur.hod foreu Sadwrn diweddaf. Pruddaidd ydyw yr amgylch- iad mewn mwy nag un ystyr. Neithiwr (dos Lun), yr oedd Mr Davies i bregethu gyda Dr Fairbairn, prifathraw Coleg Mansfield, Rhvdychain, yn y Bala. Edrychai yn mlaen gydag aiddgarweh at ail agoriad y Coleg, ac yr oedd a'i holl galon yn pleidio gwaith y pwyllgor yn gwneyd y sefydliad yn goleg duwinyddol. Efe oedd disgybl cyntaf Dr Edwards yn yr hen Goleg. Gresyn na chawsai fyw i gymeryd rhan yn nghychwyniad y Coleg ar ei yrfa newydd o dan lywyddiaeth Dr Edwards yr ail! Ni fuasai ef ei hun, fel y dywert Edttygydd," yn dymuno dim yn fwy na hyn, ac y mae ei farwolaeth yn rhwym 0 daflu graddau 0 brudd der dros y gweithrediadau yn y Bala heddyw. Yn angladd y Dr Owen Thomas y gwnaeth ei ymddangosiad cyhoeddus diweddaf, ac yno y dododd y gelyn angeu ei law arno. Ychydig feddylid yr adep hono y byddai yn dilyn ei frawd i dy ei hir gartref mor fuan. Am lawer blwyddyn bu y ddau yn sefyll yn rheng flaenaf pregeth- wyr Cymru. Fel duwinyddion ac esbonwyr yr oedd y naill a'r Hall wedi esgyn yn dra uchel. Wrth gladdu ei gymrawd dywedodd Mr Davies bethau tyner a th^irnladwy, ond heddyw gellir cymhwyso bron bobpeth ddvwedodd ato ef ei hun. Bu y ddau yn gweinidog- aethu ar yr un eglwysi yn y Drefnewydd a Llundain, ac wedi oes faith o laturio I diwyd yn ngwinllan eu Harglwydd wele y ddau heddyw yn mwynhau yr un orphwysfa sydd yn ol i bobl Dduw." Dwysder teimlad oedd un 0 nodwedd- ion amlrcaf eymeriad David Charles Davies. Teimlai yn angherddol. Hwyrach na chamgymerem ryw lawer pe dywedem mai trwy y teimlad y byddai gwirionedd yn d'od yn rhan o'i ymwy- byddiaeth. Dywedir am dano y byddai yn arfer mynychu rhai o'r prif Eglwysi yn Llundain er mwyn y canu. Yr oedd cerddoriaeth yn chwareu ar dannau tyneraf ei galon ac yn swyno ei enaid. Nid rhyfedd ei fod yn hoffi mynychu y prif Eglwysi lie y derbyniai gymaint 0 foddhad i'w deimlad. Ond nid "maudlin sentimentalist" ydoedd chwaith. Nage, yr oedd yn un 0 feddylwyrcryfaf a dyfnaf ein gwlad. Prin y buasai neb yn meddwl, wrth ei glywed yn pregethu neu wrth ddarllen ei ysgrifeniadau, y buasai yn myned gam o'i ffordd i glywed canu. Ond y ffaith yw mai y meddylwyr cryfaf sydd bob amser I yn teimlo fwyaf 0 swyn cerddoriaeth. Dyn 0 feddwl bychan, crebachlyd ydyw hwnw na swynir mohono gan gerddor- iaeth. Nid arwydd o fychander, ond o wir fawredd ydyw hoffder 0 wrando canu da. Nid oedd neb allai fwynhau eanu yn fwy na David Charles Davies, ac nid oedd neb ychwaith allai ymgodymu yn fwy gwrol ag anhawsderau a dyrys bethau gwirionedd. Ni byddai byth yn osgoi anhawsder: ymosodai arno nes ei lwyr orchfygu. Yr oedd ganddo ddawn neillduol i gyf- ran i i ereill yr hyn oedd wedi feistroli ei hun. Yr oedd yn athraw rhagorol, a hapus oedd ei ddewisiad yn Brifathraw Coleg Trefecca. Yr oedd yn athraw da am ei fod yn efrydydd diwyd. Parhaodd i efrydu ar hyd ei oes. Nid oedd yn un o'r rhai daflant heibio eu llyfrau wedi gadael y coleg. Glynodi1 wrth ddarllen, a bu yn fawr yn ei lyfrgdi! ar hyd ei oes. Nid oes yr un dysgawdwr i ou bregethwr yn wir fawr, ac yn parhau i fod yn fawr am lawer o flynyddoedd, os nad ydyw yn hoff o'i lyfrgell, ac yn gweithio yn galed ynddi. Un yn gweithio yn galed yn ei lyfrgell oedd David Charles Davies, ac yr oedd ei ddylanwad a'i werth cyhoeddus yn cynyddu gyda'i flynydd- oedd. Nid oedd ei haul wedi colli gronyn o'i danboidrwydd a'i ddisgleirdeb pan fachludodd. Fel ysgrifenydd enillodd enw uchel iddo ei hun. Gresyn na fuasai yn meddu arddull fwy poblogaidd, fel y gallasai yr hwn a redai ei ddarllen. Ar gyfor pobl feddylgar yr ysgrifenai, pobl yn arfer meddwl drostynt eu hunain, ac yn y- meryd pwyll a hamdden i astudio yr hyn ddarllenent. I'r dosbarth yma 0 gyfan- soddiadau y perthyn ei ddarlithiau ar yr eglwys ac ysbrydoliaeth y Beibl, y rhai a gyhoeddwyd yn llyfrau, a'i ddarlithiau ar Gristionogaeth, a gyhoeddwyd yn y Traethodydd. Nid ydynt yn hawdd i'w darllen ond i'r meddylgar. Y aiae yr un peth yn wir am ei esboniadau ar yr Ephesiaid ac Epistol Cyntaf loan. Nid oes ragorach esboniadau yn ein hiaith na'r rhai hyn, ond rhaid wrth ymdreeh a graddau o ddyfalbarhad i'w meistroli. Calonogol ydyw ofio ei fod, er wedi marw, yn llefaru eto yn yr ysgrifeniadau hyn o'i eiddo. Nid anghofir mohonynt tra pery ein hiaith. Dywedir weithiau nas gall y Cymry fwynhau yr un pregethwr C's nad all waeddi a chynyrchu digon 0 swn. Yr oedd poblogrwydd David Charles Davies ar unwaith yn profi geudeb yr honiad. j Nid oedd y diweddar brifathraw yn meddu ar lawer 0 hyawdledd traddodiad, 1 ac ni chaniatai ei lais iddo wneyd llawer o swn. Ac eto yr oedd yn un o'r pregetb- I wyr mwyaf poblogaidd yn ystyr orea y gair. Mwynhai y bobl ei feddylgarwch J a'i dreiddgarwch athronyddol. Nis gallai I chwareu ar deimladau pobl &'t hwyl sydd yn nodweddiadol o'r pwlpud Oymreig. Ond gallai wneyd peth llawer gwell, sef I egluro iddynt, hyd yn nod i r mwyaf cyffredin ei ddeall, bethau dyfnaf a mwyaf I dyrus athroniaeth crefydd. Yn y eyf- ) eiriad yma safiu ar ei ben ei hun yn Nghymru. Yn ei farwolaeth y mae y pwlpud Cymreig wedi cael colled an- adferadwy. Arweiniodd fywyd syml. Yr oedd yn ymwneyd cymaintâ phethau mawr a gwir a sylweddol fel na fynai ddim 0 wag ogoniant ac anrhydedd swnfawr y byd. Cynygiodd yr America iddo D.D. ond gwrthododd y teitl. Cynygiodd Edin- burgh iddo yr unrhyw deitl, a gwrthod- odd hwnw drachefn. Ni wisgai ddim ar ol ei enw ond yr M.A. a enillodd yn deg yn arholiadau Prifysgol Llun- dain. Yr oedd ynddo y symledd hwnw sy'n nodweddu pob dyn mawr. A da genym allu hysbysu y bydd ei gladdedigaeth yfory (ddydd Mercher) yr un iror syml ag cedd ei fywyd. Yn ol ei ddymuniad ef ei hun bydd yr angladd yn hollol syml a dirodres. Fel yn angladd y Dr Thomas ni dderbynir blodeudyrch, ac ni anfonir cardo allan. Hyd yn nod yn ei gynhebrwng fe ddysga wers fuddiol ac angenrheidiol i ni fel cenedl. llys trwyddedot

YSPLEDDACH Y FAYNOL. Ddydd Iau ddiweddaf bu Briallwyr Mon ac Arfon yn cynal eu hyspleddach- wyl flynyddol yn Mbare y Faynol. A mawr oedd yr hwyl gafwyd yno. Bu yno ymryaon neidio a rhedeg A cherdded, a phob math 0 wrhydri cyffelyb ellid ei ddychymygu. Cafwyd tywydd hafaidd, a dywedir i bawb fwynhau eu hunain yn rhagorol. Llwyddwyd i gael ychydig egwyl i Syr John Pule3ton ddweyd gair bach rhwng y rhedeg a'r neidio a'r tynu torch a'r rhedeg mewn sachau a'r rasus mulod." 0 dan y fath amgylcbiadau nid rhyfedd fod araeth y marchog dipyn yn gymysglyd. Darllenasom hi drwyddi yn lied ofalus, ond mcthasom ganfod ynddi ddim yn teilyngu sylw. Goreu po amlaf y siarado Syr John yn Mwrdeisdrefi Arfon, oblegid anmhosibl fyddai cael gwell moddion i alluogi'r etholwyr i weled ei eiddilweh truenus fel gwleidydd- wr. Gyda llaw, beth feddylir 0 waith y Briallwyr, fel y dywed "Radical," I llythyr yr hwn a weHr mewn colofn arall, yn prynu eu hymborth 0 Loegr? Engraifft arall 0 ffyddlondeb y Toriaid i Gymru.

PROFFESWR. HENRY JONES, M.A., BANGOR. Bydd yo ddrwg gan laweroedd glywed fod I ein cydwladwr gallnog, y Proffeswr Henry Jones, yn ymadael 0 Goleg Bangor. Y mae newydd dderbyn hysbysrwydd o'i ben- odiar\ yn Professor of Political Economy yn Mhrifysgol St. Andrews, Ysgotland, gyda chyflog o 650p yn y flwyddyn. Bydd yo jhwith gan awdnrdodaa a myfyrwyr y coleg ei golli, oblegid fel nn o'r athrawon gwir Gymreig yr oedd yo barchns yn ngolwg pawb o'i gydnabod. Fel awdwr Athron- iaeth Browning y mae wedi gwneyd enw iddo ei hnn yr mysg y Saeson, ac nid ydym yn gwybod am neb yn meddwl yn Ilai ohono r yn mysg ein cenedl ond rhyw nn neu ddan 0 ysgrifeowyr cyfyng on syniadau, oedd yn amlwi4 yn chwilio am Ie j gamddeall ac i gamddeongli. Yr ydym yn dymnno Daw yo rhwydd iddo i ba la bynag yr arweinia rhagluniaeth ef yn ngbydawn;ad o'i ddyled- swyddia fel athraw ae awdwr.

CARMEN SYLVA. Y mae y newyddion am sefyllfa iechyd Brenbines Ronmaoia, i raddau, yn galonogol. Deil ei hiechyd rywbath yo debyg yn ystod y dyddiau diweddaf, ond lied araf y mae yn gryfhau. Er hyny y mae hinsawdd Pallaoza yn gwneyd cryn les iddi. Nid oes, mae'n ymddangos, wirionedd yn yr adroddiad i Miss Vacaresco, y foneddiges ieuanc oedd yo gweini ar y Frenines yn ystod ei hymdaith H drwy Gymrn, geisio cyflawni hunacladdiad. I

CRF YDD NFnVYUD ETO. Rhyfedd mor ebwilfrydig yw y meddwl dynol am rywbeth newydd. Blinir yn fuan ar yr ben, hyd yn nod, gan rai, ar yr Hen, Hen Hanes. Cyhoeddir yn awr fod crefydd newydd "Krentzer Sonata yn dechren ym. ladu yn Yastni-Volatchak, 0 dan nawdd sect a elwir Perhovtsi. Sefydlwyd hi gan wr golndog, ac y mae ei dilynwyr yn wyr a gwragedd hynod 0 ddeallns. Gweithir ar etifeddiaeth y perchenog ganddo ef ei hnn a'i ddilynw r. Ymwisgant fel y bobl gyff- redin. Pan nad oes waith ar en tir eu hnn, ant allan i weithio ar dir en cymydogioo, a cheisiant daenn en hegwyddorion yn y modd yma. Cradant fod yr hil ddynol mor an- feddyginiaetbot 0 Iygredig, fel mae y peth gorea i ddynolryw yw marw. 0 ganlvniad, nid ydynt yn gwreica nac yn gwra. Nid yw yn debyg, fodd byoag,y bydd i'r gyfnndrefn I newydd hon bery chwyldroad yn y byd.

PROFFESWR GROEG COLEG CAERDYDD. Mr George R. Richards, 0 Rugby, sydd I wedi ei benodi yn Broffeswr yr iaith Roeg yn N?holeg Caerdydd, fel olynydd y Prifath- raw Roberts o Goleg Aberystwyth. Ystyrir y Proffeswr yn yagolhaig Groegaidd gwych.

HEL YNTIO CHILI. Lied gynhyrfns y mae sefyllfa pethau yn Cbili. Nid yw y werin bobl yn meddu llawer 0 ymddiried yn y Llywodraeth, a chredant y rhaid i ryw dro ar fyd ddyfod eto. Ni ddengys yr arweinwyr en bod yn awyddus i hyrwyddo buddianau y bobl, ac ofnir y gall cwyldroad arall dori allan. Anesmwythdra, ac nid terfysg, sydd yn nodweddu y lie.

I WYTHNOS 0 HUNAN- YMWADIAD. Dydd Sol dechreuwyd y chweched wythnos flynyddol a hnnan-ymwadiad yn ngwersyll Byddin yr Iachawdwriaeth. Yn nghylchlythyr y "Cadfridog" gofynir i'r aelodan hunan-ymwadu er mwyn eu lies personol en hunain er efelychu eu Me'str, yr Hwn y dylent fod ya falch o'i ddilyn ao er mwyn helpu'r deyrnas nad yw o'r byd hwn. Disgwylir y ceir hanner can' mil o bunnau oddiwrth hyn, ac y mae yr arian i'w gosod at wasanaeth Adran Gymdeithasol y Fyddin.

-0 BARN YSGOTiN AM DANOM, Yn ddiweddar bu y Parch Mr Deoney, M.A., B.D., Broughty Ferry, Ysgotland, yn gwasanaethu am dri Babbrth yn Castle Square, Caernarfon. Ystyrir Mr Denney yn un 0 weinidogion ieuainc mwyaf galinog a gobeithiol Presbyteriaid Yagottand. Tra yn Ngbymru aiosai gyda'r Proffeswr Henry Jones, yn Mangor, Dywedai ein bod fel Cymry yn meddu dwy ragoriaeth nodedig. Mewn canu cynulleHfaol nid oedd ein hafal,. credai Mr Denney, ar wyneb y ddaear. Yr oedd canu capelau Cymru yn llawn teimlad a swyo. Fel gwrandawyr hefyd rhoddai Mr Denney i ni ganmoliaeth uchel. Dywedai ein bod yn gwrandaw- yn astad, ac yn gwneyd ymdrech i ddilyn a deall sylwadau y pregethwr. Da iawc.

I DRUAIN O'R TLODIOS. Yo nghvfarfod diweddaf Bwrdd Gwarch- eidw&id Treffynon, Mr J. Sc tt-Baubes yn y gadair, ceisiodd y swyddog cynorthwyoi godi tftl o haner coron am gael benthyg btekhyn du dros yr arch, yn nghynhebrwng un o'r tlodioo.-Gofyoodd y cudeirydd paham yr oedd eiaieu. y brethyn.-Y Swyddog Oynorthwyol Nis gellwch gludo arch yn noetb drwy'r hwlydd. Yr ydych yn hoffi bod yn weddus.- Y Cudeirydd: Yn- fydiwydd, ynfydrwydd. Goheithio naobaf fi frethyiv Y mae yn beth hollol wrthnn i dlodica gael brethyn —-Mr Humphreys Nid oes aniren brethyn.—Y Cadeirydd: N a oes, ya sicr. Beth nesaf Bydd arnoch eisiau einr a phedwar ceffyl. Tybiaf ei fod yn beth gwartkns os oaniatawn i'r swyddog meddygol roddi brethyn i bobl, gan tod y bobl gffoethooaf y tir yn galln gwneyd hebddo. Nia trwn beth ydych yn ei wneyd. —Y Swyddot; Meddygol: Diwygio'r gladd- l ediga.eth.- Y Cadeirydd: Diwygio'r gladd- edigaeth, wir. Nid oedd brethyn ar arch Mt Haese-Ni ohaniatawyd yr ariaD.

DAMWAIN DDYCHRYN-I L'JYD YN YSPAEN. Yn hwyr nos Fercher, bn damwain ddy- chrynllyd ar y rheilffordd yn agos i Burgos, yn Yspaen. Digwyddodd y ddamwain drwy i gerbydres gyflym redeg i gcrbydres arall 0 Madrid. Llwyr ddinystriwyd un ager beiriant a phedwar ar ddeg 0 gerbydan. Yr oedd Hawer o'r teithwyr yn cysgo pan ddigwyddodd y ddamwain. Yn mbhth y teithwyr a laddwyd yr oedd amryw Saeson. Bernii fod dros ugain a bersonau wedi eu lladd," a saith ar hugain wedi eu hanafn.

Y POSTFEISTR CYFF- REDINOL. Ychydig ?yr mai hen S[wr ydvw 8yr James Fergns90n, y Postfeistr Cy&e?MioI. Yr oedd yn breeenol yn mrwydr.. yr ?ma ac Inkerman, M yn yr olaf y cfwyfwj?f. Yn mboathdor y frwydr cafodd elwy ?fi, garo yn ol gwmni o Rwaiaid oeddynt y dyneaa toag ochr y fyddin; wrth wu?,y?, hyn cafodd ei arcbolli yn ei arddwrn gan fwlet pan oedd ar y weithred 0 saethu gyda gwn a gymerasai oddi ar fllwr a glwyfasid.

CI CERDDGAR. Bp achos hynod 0 ddoniol 0 flaen ynadon Merthyr Tydfil. Cybaddwyd Jobn Davies, meistr y llythyrdy, 0 gadw ci peryglus. Dy wed odd NÍr Powell,. yr achwynydd, i'r ci neidio ato, a brathu ei goes. Ar ran yr I amddiffynydd dywedid fod y ci yn un diniwed ond cael llonydd, ao yr oedd yr achwynydd wedi ei boeni droion.-Gal- wyd amryw dystion i roddi gair da i't ci, ac yn eu plith Mr William Morgan, prif- gwnstabl Merthyr, yrhwo a dystiodd fod y ei yn un o'r rhai goreu yn Nowlais.-Yr Ynad: Yr ydych yn ystyried hyna yn gan- moliaeth noben. (ehwerthin).—Mr Morgan: Canmoliaeth uchel yn wir. Yr nnig bath neillduol am y ci yw ei fod yn hoff 0 gana (chwerthin mawr)^-Yr Ynad: Beth fydd 0 yn ei gano?—Mr Morgan: Gellwoh ei glywed yn ami ar gareg y drws yn canu gyda sein- dorf bres (ehwerthin). —Yr Ynad: Cyfarth ydych yn feddwUi—Mr Morgan: Nage. syr —canu.—Taflwyd yr achos aUan.

I BYDDIN PRYDAIN. Oddeato deag m"d"ar '"g-?'o "edd d.. ;o. "0. Wyddelod yn Y Ydd!; Brydeinig. Ugain mlynedd yn 01 T* 4 .6- Erbya I *n mly,,edd Y. ;I !hlf 0*"? 27.7S6. Dengys yrystadegau foa 1 ? 0??'* .1?,dyn troi en cefa ar y fyddia, a df?M?tt ?od hyn yn beth difrifo/ gaD yr ystyrlr tn- gohoa yr Ynys W drdd yo 6twyr h-gor0l.,

Y "OADFRIDOG" BOOTH YN AWSTRALIA. Derbyniadbrwdftydig a ga y "Cadfridoe Booth yn Awstralia. Ffurfir gorymdeithiatt mawrioo iddo, a bloeddia y bobl mew* llawenydd wrth ei h-brwng 0 fan i fan. Traddoda anerchiadau i fibedd 0 bobl, il destyn ydyw "Yn Lloegr Dywyllaf." Bernir y bydd yn alluog i gaagla s-vua da 0 arian at yr amcan sydd ganddo mewn golwg.

GWERTH CEFFYL RHEDEG. Y dydd o'r blaen talodd Mr Blundell Maple, A.S., y swm o 15,(ioop i Arglwydd Alington a Syr F. Johnstoie am geffyl rhedeg o'r eaw Common. Dyma'r pria uwchaf a dalwyd am geffyl ya y wlad hoa. Dywedir y bydd i'r ceffyl hwn, gyda rhwydd-deb, enill 0 400Up i 6000p boh blwyddyn i'w borclieaog am y ducg mlyoedd dyfodol. Beth amser yn ol talodd y Duct Westminster 14000p am geffyl o'r enw Doneaster, ac y mae ei enillion yn 160,000p.

TAFARNWYR AMLWCH A'U TRWYDDEDAU. Dydd Mawrtb, yr 22ain o'r mis hwn, cyn- haliodd tafarnwyr Amlwch a'a cyfeillion. gyfarfod i ystyried pa lwybr a ellir gymeryd gyda golwg ar yr hyn a ddywedwyd yn y llys trwyidedol yn y dref hon. Dewiswya Mr Rowland, Rhosgoch, i lywyddn. Pasiwyd penderfyniadau i wrthdystip yn erbyn ymyraeth y llwyrymwrthodwyr, ac hefyd yn datgan yr angenrheidrwydd 0 ffarfio cymdeithas drwyddedol .amddiffynol. Fftirfiw yd pwyllgor i weithredn ac i gario yr achos allan. Diotchwyd. i'r yndon., oedd wedi gweithredu yn yr achos mewn modd haelfrydig, ac wedi caniatau. adnswyfldiad y trwyddedau.