Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
11 PEUOLI CEFIYLAW. !
11 PEUOLI CEFIYLAW. gY»_Af Jn mlaen yn awr at drydydd «o#odi«d Mr Trevor Williams, IMIf, bydded i'r bedol fod yn ffiat bob aaiaar." Cyraerwn 1 oeff/1 ieuano eto; y tro cyntaf y pedolir ef was y troed wedi treulio, mae y byw mor gggi 01 rhoddir padol fIltt atno, ceir gweled ofa pen yr wythnos fod y ceffyl yn gloff; "Ioa a' 1 byw, ac y mae ya s:0f o gasglu. 8u.ef y be?ol M byda yn ?orwedd ond yn unig ar y orystya caled; tyf y erystyn yn gyflyauch ua gwadn y earn; a gwotir y ceSyl ya gw 1 a ar ei droei nob dydd, hyd net aiff y earn yn thy hit' Dyl.i pob ceffyl gael ei bedolt bob uiis. Am y rhych yn y bedol, nis gall mewn an modd wneyd ag aasawdd y earn or ei wella nea ei waethygn. Os bydd angen tynu hoel allan hob dynu y bedol, y mae all in o'r oweiJtl "n pan fydd y bedol heb y I bycb, a'r hoel fel y dylai fod, yn dta yn y twll; geilir Uac.o'r hoel yn y rhych, &'i thynn allan, heblaw ei bad yn well i'r llygad nid yw pedol a rhych ynddi yn tori yr hoeliou mor aajl. Ac am y tyll'U yn nes i ganol y bedol, a'r rhai hyoy at aliao, y mae yn rhaid dod a phroflad i fewn yn y fan hon eto nid yw y erystyn tewif ond rhyw haner modfedd o drweb, a rhai yn deneuach o lawer ujae yr asgwrn a'r cnawd o fewn y crystyn, yr un Uun a'r c-ystjrn, felly bydd yr hoel yn cyobwyn drwy y byw; tyller y bedol yr un osgo a'r troed, ar i fewn yn y blaen, ac yn sythach i'r sawdl, ohetwydd nid y gafael uchel, ond y gafael tew sydd yn cloffi bob awsar; cychwyner yr hoelen uxor agoB ag y gellir i gauol y erystyn, mae yn dyfociyn nitoriol ar all-in olierwydd y pwyntiad, ac os gellir cadw yr hoel hab fyned yn na8 i fewn na haner y erystyn, Old oes perygl cloffi. Y gwir yw mae y gwa- haniaeth yn y traed yn gyma.nt, tel nad ellir yn well nag with arf-jriad sylwgar a gofalus er rhoddi y bedol yn esmwyth ar y troed. "Sawdl rhy devr.Rhoddwn ofyniad nau ddau yo y fan boo. Paham y pedolir ceffylaa i'r arddangosfeydd mawrion gyda sodlan trwehus pan y mae meddyg anifeil- iaid yn gofalu am ddysga y gof t Pabam y rhoddir oawcen a darn ar y trwyn ar teirch ein dinasoedd lI'n trefi; ac mor fnan ag y treulia y rhai byn ymaitb, er fod y badoi yo ei Uawn drwch, rhaid ei tbyuu a rhoddi darnau newyddion neu bedol newydd ? Ai am fod aogen ei help i dynu ? Nage, am fod y Ilyffant yn d'od ar y Hawr. Gwyddom am ragor nag un ceffyl na thrafaeiiaut ddiwraod heb y sawdl ya dewach na'r rban flaan, ac aid yw ea carnau yn hynod filit. Pahurn y rhoddir lledr o dan teirch ein prif- ddinas a din»aoedd ereill? Er arbed y Ilyffant, wrth gwrs. At ba dtaed y gwelir Clrn, ai ai y traed ol, y rhai boi) amsar sydd a chawcen neu siwdl dew ? Nage, ar y traad blacn, ac ar y thai hyny y bydd eu pedolau yr un drwch o'r braidd bob amser i mao'r bedol yn thy wan, ac yo myned l bwya9 yn y sawdl. Onid rhywbeth yn gwasgu sydd yn maga oyro 1 Rbodder sawdl grel fel y geilir cael spring, yn lie bod yr holl bwysau yn d'od ac yn crebachn y bar a'r erystyn mown ffurf angenrheidiol o dan y bedol ar y byw. y Clip."—Gv»ell yw clip, at y trwyn; pan fyddo ceffyl yn taro gellir atal y swu drwy roddi y badol square toe a dan glip; nid oes yr un got all rwystro i'r march daro, ond yn unig atal awn am ychydig amser; tteulia y earn ymaith hyd at y bedol, fA gWDa gywaint o awn ag erioed. Yr wyf o'r un faru a Mr Williims am y clipiau.. Y rampio.Mao gormod o raspio ar ryw fanau gan ofaint ein gwlad, oad nid yw Mr Williams yo cyffwrdd A ipbechod parod ein gofaint, 8ef raspio rhych o dan y clench. Os bydd y ceffyl yn cael ei bedoli yn ami, mae yr holl garn yn rhychaa. Credaf mai hyn eydd yn breao y osro, ac uid y glanhaa esmwytb; csna ra.pir y cam ychydig yu llai na'r bedol yn yr ymyl ac o'r ocbr isa i'r hoelion, bydd i'r gwlith, y flaswellt, a'r dyrysni, en rhyddhau a'n tori i fyny hyd at yr hoal. Help mawr i'r earn dyfu yu ound ydyw ei g,iel yn sound, i gycbwyn, wedi raspio yr holl graciau ymaitb, os yc bosibl. We), Mr Gol., rhag eich blino, fe allai mai g.iren i mi, fel y dywedodd y douiol Ellis o'r Naot, gilio i gyagod Allt-yr-aner. Diamheu y daw yr urdd lythyrenol yn an gawod am fy when; ei y cyfan, credaf pe bai y march ,n abl rhoddi ei farn a'i deimlad ei bun T denai gyda mi yn erbyn Mr Williams. Pob esmwythder ellir ei gyrhaedd i'r anifail, bydded i ni ei wneyd hyd eithaf ein gallu. Credaf fod IIawer gof garai ddweyd ei brof- iad ar y mater fel fy hunan, ac yr wyf yn teimlo yn sicr y caiff pawb ganiatad i draetha ei lea. Meifod. JOHN OWEN.
CYMRY DIEEUDIR AFFRICA. I
CYMRY DIEEUDIR AFFRICA. I SYR,-A fyddweb chwi cystal a rhoddi lie ya y Genedl i'r dyfyniad a'r cyfieithiad oanlynol a godwyd 0 newyddiadnr a gyboeddir yu Darham, Deheudir Affrica ? Gall fod yn fanteisiol ya gystal a dyddorol i i ami un O'D cyd- genedi "CYMDBIHA.8 GYMREIQ Duxa ut.- Cyahaliwyd trydydd cyfarfod Cymdeithas Gywreig Duriiaiii.ntta Fawrth, mewnystafeil uwchben yr eiddo Mr Sp-irks, yn West street. Trenliwyd y than fwyaf o'r amser i ethol awyddogion Be i basio rheolau a ddar- parwyd gan y pwyllgoi. Etholwyd y per. sonan canlynol yn swyddogion am y deuddeng mis dyfodol, sef Mr J. P. Mumford, M.S.A., llywydd; Mr Pride, is-lywydd; Mr J. S. Davies, ymwelydd; Mr Jno. DavieB, trysorydd; a Mr Lloyd Jones, ysgrifenydd. Y brif reol ydyw yr ail, yr hoo a esyd allan ameari y gymdeithas, ac sydd fel y canlyn (a) Hyrwyddo llwyddiant a chysac cym- deithasol y Cymry, trwy gynal cyfarfodyid llenyddol a cherddorol ar nosweithiaa yr wythnos, ac i gefnogi efrydiaeth o lenydd- iaeth Gymreig yn gyffredinol; (b) Oyfar- wyddo a cbynorthwyo y Cymry ar ea dyfodiad o'r hen wlad, a rhoddi nnrhyw gymhorth angearhoidiol ya ol amgylchiadaa y gwrthddrych a theilyogdod yr achos. Diolchodd y Uywydd mewn ychyiig eiriau am ye anthydedd a osodwyd arno, gan ychwanega y eadwai ei anerchiad hyd y cyfarfod dilyaol, yr hwn a gynhelir yn yr un ystafell, nos Lun ueaaf. Terfynwyd y cyfarfod drwy ganu yr Anthem Genedl aethol, a Mr John Davies yn chwareu ar y crwth." Prawf ychwanegol ydyw 1r nohod o gariad ae ymlyniad ein eydgenedl pa le bynag y symudir hwy gan Raglaniaeth, at ea hiaith a'a gwlad; ao mewn llythyr a dderbyniaia oddi wrth un o swyddogion y gymdeithas achod, dywed ea bod wedi agor Yegol Sabbothol yn y dref a enwyd, gyda'r emyn nudweddiadol o'r aelodaa, Pererin wyf mewn anial dir," &e., a hefyd darllen Matthew, 5dd benod. Oddi wrth yr oil gwelwn nad ydyw ein cyd genedl, yn eu crwydriadan mewn gwledydd pell, yn anghofio addysgiadau yr aelwyd gartref, a neilldaolion orefydd ea tadau, a phwy a tiyr na bydd i ychydig Gymry yn Affrics dywyll fod yn foddion yn llaw yr Arglwydd i droi ami i Negro du ei liw at Grist, yn gystal a chadarnhau eu gilydd yn ffydd yr efengyl. Onid yw newyddion fel hyn yn galenogol i niaaa gartref fod "yn aicr a diymod a helaethion yn ngwaith yr Arglwydd yn wastadol, a ni yn gwybod nid yw ein Uafur I vn ofer yn yr Arglwydd p., Bangor. WIT. DAVIBB. I
ANGHYSONDEB YNADON CAER-I…
ANGHYSONDEB YNADON CAER- I NARFON. I Sys,-Dydd Lion cyn y diweddaf, on achos o gryn ddyddordea yn llys bwrdeisiol Caernarfon. Cyhnddid tafarnwr yn y dref o roddi diod i ddyn tra yr oedd ar ypryd yn feddw. Dirwywyd y dya, end gollyngwyd y tafarnwr yn rhydd. Yo awr, addefid fod y dyn wedi cael diod gan y tafarnwr dan sylw, a thystid gan bersonau fod y dyn ar y pryd o dan ddylanwad diod feddwol. Pa- ham y daifu i'r ynadon ddirwyo y dyn, a gollwng yn rhydd y tafarnwr ? Pa le y mae ea eysondeb I Os oedd y dyn wedi cael diod gan y tafaruwr, fel yr honid, ac os cosbwyd ef, pa Ie y mae cysondeb yr yaadon wrth beidio eosbi y tafarnwr ? Yn sicr, os gollyngwyd y tafarnwr heb dala, paham na ollyngid y dyn arall hefyd yn rhydd P Y mae y path ar y wyneb yn anghyson. Dengys hyn yr aagenrheidrwydd am gael ynad taledig (ttivendiary) ar y faino i farnm achosion. Drwy hyn oailf y oyhoedd bob chwareu teg. Dyn madrut yn y gyf- laithynunig a ddylai lywydda yu y Ilya. oedd barn. Y mae y meddwl cyhoeddas yn prysar addfedu ar y pwnc yma, a goreu po gyntaf y daw diwedd ar gyfandrefn y great unvaid. GWYLIWE.
[No title]
PINTRABTH, MON.—Gynhaliwyd y ffair, newydd yma ar y 26ain o'r mis hwn. Daeth, cyflenwad da o anifeiliaid, yn cynwys ceff- ylau, gwartheg, defaid &c., yma, a mawr ganmolid amryw ohonynt. Nid rhyw lawer a brynWyd, a daliai y gwerthwyr yn lied dtn am eu priaiao, Diamen y bydd y ffair hon yn y dyfodol yn gwisgo gwedd lawer fwy bywiog nag ydoedd eleni, gan mai ffair oewydd ydoedd a llawar heb fod yn deall am dani. Credwn fod Pentraeth yn lie pwysig i gynal ffair fel yr uehod, gan ei fod yn ginolfan i gyloh eang o wlad amaethyddol. SALEM, BAGILLT.-Nos Lun, Medi 21, darfu i aelodan yr eglwya uchod anrhegu eu gweinidog, Parch W. Washington Jones, a pbyrsjid o anr. Yr oedd yr anrheg yn cael ei rhoddi iddo ar achlysur ei briodas I Miss Eliztbeth Whalley, Dee Bank Cottages, Bagillt. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr Hugh Davies, an o'r MaMOtiaid hynaf vn yr eglwys, a chafwyd anerchiadaa K?n Mri Thomas Roberts, Petr Roberts, John Nor. bury, William Williams. Diolchodd Mr Jones ya gynes i'r eglwys am en teimladau da iddo ef a Mrs Jones.
BANQOR. I
BANQOR. I DIDDYMU TAIR TUWYDDED. I Dydd Gwener, Mr P.ored, Mr J. B. I DaTies, a Mr G. J. Roberts oedd yr ynadon. I Deehreuw/d ar waith y dydd gyda'r Ball Ion, Castle Hill, i'r hwn y gwrthwytubwy1 ar y tir nad oedd ei augen ac mai dynes ddi- briod oedd yn ei gadw. Cynrychiolid y tenant gan Mr Thornton Jones.—Profodrt Mr Henry Lewis fod y Ball yn an 0 bedwar o dafaradai ag oeddynt y drwa nesaf i'w gilydd yn Castle Hill. Ni baerid o gwbl fod y ty yn cael ei gario yn mlaen ya an. mhriodol.-Wedi ystyriaeth fer, cytatodd yr yasdon i adnewydda y drwydded. Gwrthwynebwyd i'r Brunswick Vaults, Upper Bangor, oblegid fod digoaedd o dai yn y gymydogaeth.—Ar ran y ty dadleaai Mr S. R. Dew fod y rhybudd a roddwyd o'r gwrthwynebiad hwn yn ddirym am ddarfod iddo gael ei anfon i berson an mhriodol, sef yr nn ag oedd newydd gael trwydded dymborol i wertha yn y ty. Dy- lasai y rhybadd fod wedi ei hanfon i'r hwn yr oedd y drwydded yn ei enw yi fl,ionorol .-Eglarodd Mr Bowlaad fod y rhybadd wedi ei anfon i'r hwn a gyd nabyddir fel daliwr y drwydded; ond edrychai y fainc ar yr achos yn ngolenni an cyffelyb a wrandawyd y dydd blaenorol, a obaniatawyd y drwydded. Y ty nesaf y eyfodid gwrthwynebiad iddo ydoedd y Cross Keys, yr hwn a saif yn ngwaelod y dref. Am y dafarn hwn dy- wedid nad oedd yn cael ei chadw yn briodot ac fod yr hyn a elwid ya 11 gyngherdd ys- mygawl yn oael eki gynal yno bob nos (chwerthin). Dadleuai Mr Rowland mai amcan y cyngherddau hyn, yn y rhai y csoid caneuon masweddol, ydoedd denu dyaion a merched i ddiota i ormodedd.-Mr Dew a ymddangosai dros y tenant yn yr achos hwn drachefn.-Tystiodd Mr Henry Lewis fod tri 0 dai eraill gerllaw y Cross Keys. Pan y ceid mfer mawr gyda'u gilydd ei farn ydoedd fod hyny yn cyoyrcbu eydymgeis- iaeth afiach ac yn peri i'r tafarnwyr fabwysiada attyniadad anghyfreithlawo.— John Edmunds, teiliwr yn byw yn Garden square, a ddywedodd iddo ymweled i'r Cross Keys ar dri achlysar, ac ar na o'r rhai hyny rhoddodd ei breseaoldeb yn y cyagherdd y cyfeiriwyd ato, yr hwn a gyn- helid mewn ystafell gefn. Yr oedd yao gynulliad o 30 nen 40. Talodd geiniog a dimai am lasiad 0 gwrw yn y bar tra y gofynid dwy geiniog ganddo yn ystaf. ell y cyngherdd (ohwerthin). Chwareuai merch y ty ar y berdoneg, a chenid caneuon 0 nodwedd anmhriodol yno. Mewn anerchiad a woaeth Mr S. R. Dew i'r fainc, dywedodd, y buasai i ferch y tafarn- wr wrthbrofi yr hyn a dystiwyd gan Edmunds.Sylwodd yr yaadon ea bod ya edrych ar y cyngherddaa hyn fel pethaa na ddylid eu goddef 0 gwbl. Os yr adndwydd. ellt y drwydded dymanent gael gwybod gan y tafarnwr a fuasai yn rhoddi yr atdyniad hwn i fyny. Atebodd y tafarnwr yn y cadarnhaol, ao yna canistawyd y drwydded. Yna hysbysedd Mr Haw Rowland ei fod am dynu yn ol y gwrthwynebiadau ag oedd- ynt i gael en gwneyd i'r Old Crown of Anchor, Original Crown and Anchor, a'r Druid Ian, er y protestiai Mr Thornton Jones (yr hwn a gyarychiolai y tai hyn) yn erbyn fod pohl barchas yn cael ea dwyn yo mlaen ar esgasodiou mor fychain. Yr achos diweddaf ydoedd eiddo yr Old England, Lonpobty, i'r hwn y gwrthwyneb- wyd oblegid nad oedd ei aogen gan y pres- ( wylwyr, nad oedd y ty yo cael ei gario yn mlaen yn briodol, ac fod y drwyddedwraig (Mrs Sapaliah Haghes) yn parhaas osgoi Deddf Can ar y Sal yn y modd mwyaf I gwarthas.-Dr Evani, un o'r gwrthwyneb- wyr yn yr achos, a gwynai oblegid ymrafael- 1 ion mynych a gymerent le oddiamgylch y ty, j ond nid aeth er,oed i edrych yn how! pa an [ ai yr Old England oedd yr achos o'r cynhyrf- iadan hyn ai peidio. Ar laaws o aehlysuron gwelodd ddynion meddwon ojdiamgylch y ty ar y Sal. Girthwynebai ef yn neilldaol i dafaradai na woeid dim ond diota ynddynt. Edward Parry, paeotiwr yn trigianu ya Lou. pobty, a dystiodd o barthed i'r cweryloa mynych a gymerent le eydrhwng MrsHaghes a'i gwr. Addefodq y gwr wrtho ar an adeg ea bod ya gwertha ar y Sal, ac ablegid hyny gofynodd i'r tyet i atwyddo papyr fel ag i'w allaogi i pel ysgariaeth oddiwrth ei wraig (chwerthin). Hefyd dywedodd fod diod yn cael ei wetthu ar y Sal ac yn cael ei gario j dai pob! yn yr heol ac i fanau neilldaedig yn nghyfeiriad Biync.nallt. Mewn gwirionedd gwneid mwy o fnsnes yno ar y Sal nag ar ddyddiau eraill yr wythnos.—Mrs Margaret Roberts, cymydoges i'r tyst diweddaf, a gadarnhaodd yr ihyn a ddywedwyd 0 bertbynas i'r doll anmhriodol y cedwid y ty. Yr oedd wedi gweled dhd yn cael ei wertha hyd yn nod wrth wil capel Lon- pobty ar y Sal. Mynychid y ty gan gymer- iadun isel o'r ddau ryw. Cwynai hefyd o herwydd cana a dawnsio a gymerai le hyd yn hwyr y nos.— Y mddangosai Mr Thornton Jones dros y drwydded wraig.— Panderfyn- odd y fainc use gallent &dtle,ydda y drwy- dded. Darbyaiwyd y dyfaraiad gyda brwd- frydedd yn y llys. Eisteddodd y llys trwyddedol gohiriedig yn y dref hon ddyddiau Ian a Gwener, a chymerid dyddordeb anarferol yn y gweith- rediadanoblegid lluosogrwydd yr aehosion yn y rhai y gwrthwynebid adnawyddiad o'r trwyddedaa. Y rhai a ddeuent ä'r gwrth- wynebiadaa yn mlaen oeddynt y blaid ddir- westol, ar ran yr hon yr ymddangosai MIIW. I Huw Rowland. r d ar Y doaa M?ino fechan a gafwyd ar daau ddiwrnod, ao yr oedd y tfaith hon y?dMt?? aylwtdau parha Yr ynadon If.gdnoj ddydd Ian a d nt Mr Chartaa ??T"V ?dait). Dr H. R. Hngbes, a Jj «D• D?viJ. Wrth agor y Hy«.  [ cadeirvdd at adroddiad blynyddo, awlygyd yr heddgeidwaid (Mr Henry Ro r hwn a ddangosai fod yn Mangor un taarD ar gyfer bob 130 o'r trigolion, Sc y Methesda yr oedd sefyllfa pethao rhy wcetii yn gyffelyb. Yn marn y fainc yr oedd y aifer hwn laweryaormod; ondary medde t »llu i cstwn^y nifer pe y tybient hyny ) a o ea, eto teimleDt y gwaith yn on anhavrdd. Y ystod v deuddeng mlynedd diweddaf 01 clianiatawyd yr an drwydded nowidd 111 y dosbarth tra. y tyawyd 28 ymaith. Cwynai yr heddgeilwaid yn fawr nad oeddynt yn alluog i wylio y tai yn briodol oblegid drysau yo y cefn ac yn y talcen. Ni chredai y faiuc y dylai fod gan dafarndy fwy nag uo drwa cefn, ac fod hwn yn cael ei ddefnyddio yn nnig at amojnioa tealuaidd. Byddai i'c heddgeidwaid gael ea cyfarwyddo i "wylio y tai yn yr ystyi bWIl yn fanwl yn y dyfedol, ac i wneyd adroddiad ar eu hymchwiliadau; a thybuddient dafarnwyr mai eu bai hwy fyddai os ar ol hyn y gwrthodid en trwyddedau. Ar gdois Mr Thornton Jones trosglwydd- wyd trwydded y Msuquis 1no i Ann Jones, ac eiddo y White Lion Ion, arcais Mr S. R. Dew, i Richard Hughes. Y gwrtbwynebiad cyntaf a gymerwyd ydoedd i'r George Hotel, geillaw Porthaeth- wy. ar y tir fod diod yn cael ei wertbu hefyd mewn taproom o dan yr un drwyauea. YaiddangDsai Mr Honoratus Lloyd (yn cael ei gyfarwyido gan Mr Thornton Jones), dros yr na aydd yn dal y drwydded. Pan- derfynwyd na byddai y drwydded yn y dyfodol fod ond i'r gwesty yn unig.—Ad- newyddwyd trwydded grocer i'r London Honse, Bangor, Mr R, A. Griffith a ym- ddangosai dros berchenog y ty.—Tynwyd yn ol ar hyn o bryd y gwtthwynebiad i adaewyddiad trwydded Glyn Cerris, Tre- borth. dros yr hwn yr ymddangosai Mr H. Lloyd Carter.—Yn achos y Victoria Inn, ai ran yr hwn yr ymddangosai Mr Carter, profwyd fod y ibybndd wedi ti anfon i gyfeitiad anghywir, a chaniatalvyd y drwy- dded i'r tenant presenol. -A.- Cyfodwyd gwrthwynebiad cryf i'r Anglesey Arms, yr hwn a saif ar ben y fynedfa i Kyffiu square, ac wedi lioli llaaws o dystion gwrtbodwyd y drwydded. Mr S. R. Dew a ymddangosai ar ran y ty.
[No title]
PORTHAETHWY-Dydi Mercher, yn T c tpel Presbyteraidd Seisnig, priodwyd Mr Robert Jones, Wesley House, Rhyl, cynrych- iolydd y Mri Bannerman & Co., Manceinion, & Miss A. G. Jones, ail ferch yr Hecadur T. Williams Jones, Bryn Owen, Y gweinidog. ion a weinyddeut oeddynt y Parch R. H, Morgan, M.A., a'r Parch J. Haghes, gynt o Rhyl. Y f-rwyn briodas ydoedd Miss Mag- gie Jones, chwaer y briodferch a'r gwas oedd Mr Michael Decalvert Laoter. Rhodd. wyd y wraig ieuanc ymaith gan ei thad. Yr cedd lluaws o gyfeillion yn Uygad-dystion o'r amgylchiad hapus. Derbyniodd y par ieu- anc uifer Uuosog a dradfiwr o aurhe-.ion.- Nos bu rhoddwyd cyngherdd o radd uchel gau Mist Bessie Owen, er budd yr ysgol Frytaiiaidd yu v lie. Cynorwyd y gadair gin Mr H. Bulkeiey Piice. CauoddMadaca Floieuce Disk, o but gyogherddau Llosgr, amryw ddarnau yn y moda mwyaf canmol- adwy, a bu raid iddi ail jana bob tro y daeth yn mlaen. Cafwyd amryw ganeuon swynol ganMiss Hari iette Rutherford; A chafoddmiss M. E. Pritcbard, Menai Bridge, dderbyniad tra ebroesawgir gaa y gyuulleidfa luOlog. Rhoddodd Miss Bessie Owen a'i phatti bed- wavawd offerynol, yr hon oadd yn treat gwif. ioneddol. Ohwareuid ynddi ar y mandoline- gan Miss Owen, ar y piano gaa Miss Edith Owen, ar y dalyn gan Miss Hughes te!yn- ores Men%i), ac ar y crwth gan Master J. Howard Jones (mab Dr Jones, Portdinorwie), Chwareuodd Telynores Menai befyd Bag. eilio'r gweaith gwyn," II Spriog yn gan- moladwy iawn, a diamhea f jd iddi ddyfodol disgker fel telynores. Chwareuwyd ar y crwth gan Mr Fred Thompson, arweinydd yr Orchestra yn yr rtoyal Court Theatre, L,3pw, ;r hwa a roddodd fod (had mawr. Yn mysg y meibion a gymerasant ran yr oedd Mr Alfred Jordan (o'r Crystal Palace a chyngherddau Syr Charles Halle), a Mr John Henry Dew, yr hwn a gafodd dderbyn- iad tra brwdfrydig, ac a wnaeth waith rag- orol. Cyfeiliwyd trwy y cyngherdd gyda medrnsrwydd neillduol gau iiiss Bessie Owen, yr hon oedd yn gorfod ehtvarea y darnau mwyaf an bawdd ar fyr rybydd. j Gre.-yn na buasai yn ileaai Bri lge neuadd iod.1, gan fod yr ysgoldy yn rhy fechauS o. awer i gynal cy farfodydd o'r fath.
LLYWODBAETHIAD YR EISTEDDFOD.
LLYWODBAETHIAD YR EISTEDD- FOD. SYR,—Bendith fyddo ar eicb pen am godi y pwnc hwn i sylw. Os ba llywodraeth i't Eisteddfod o gwbl, aeth hona yo aullywod- raeth. Metbodd yr ynadon a llywodraetha aaagylchiadau ein gwiad-ba raid I r wlad ei hanan gymeryd y gwaith yn ei Haw drwy y cynghorau sirol, a uiethiant hollol yw "Llyw- odraatbiad yr Eisteddfod" gan bobl fawr Llundaio. Yn ei chysylltiad a'r Orsedd y mae y methiant yn fwyaf cocosaidd o ddim; yma y mae yn milwrio yn t-rbyn cynydd moes a dysg." Am ben y ffwlbri gorseddawg y chwardd pab giadd. Nid yw Braint yn frairit mwyacb, ac aoth defod yn goegydd- iaeth hollol. Beth yn enw pob synwyr yw meddwl y bobl sydd yn cynal Qorsedd yn mhob Eisteddfod 1 Gallai dyn feddwl yn ngolwg y denddeg maen, y porth dwyrein. iol, y maen cbwyf, y tii pair, y corn gwlad, y cleddyf, Alawn, Govroua Plenydd, &c„ fod bywyd ein holl lenyddiaeth yu tarddn o'r Orsedd." Gofynir yn awdurdodol A oes Heddwb," ac blr mi;r benderfynol Heddwcb," oni bydd y deaddeg disgybl cyfallwy (?) bron cryo" ar y tioetui! Ai Heddwch" i wneyd Defod Bairdd Ynys Prydain" yu ofergoeledd, a "Braint" y I cyfryw yn anfri sydd arnynt eisieu 1 Mae Gorsedd y Biirdd yu hawlio bod yn goleg Uenyddol, yu golygu arboliddau a graddaa yn ol teilyngdod yr ymjeiswyr. Garsedd Qyfaich," dyna y radd flaeDaf, urddir yn hon ar dyitiulaeth cyfaill y «' geilir bardd" o'r ymgeisydd am urdd; "Gotsedd Hawl," yn hon teflir yr ywgeisydd i "Bir Oerid- wen," yr arholiad. 3welsjm rai yn y pair yn chwys dyferol." Rhaid fr ymgeisydd I am nrdd brofi ei ymdrecb, ei yni, a'i ragor- iaeth, yn ogystal mewn dyag a moes. Mae banes pob GOlledd Eisteddfodol yo y blyn- yddoedd hyo, yn nwylaw llywodrauthwyr presenol yr E:steddfod, yo profi nad yw yo goleg o gwbl; arddiu meiehuiol yw yr urdd- au; perffaitbir a tbrwyddedrr yr ymgeiaydd yo, ac i Qyfrinach y Bairdd," heb un prawf ond darn o ariao," neu dystiolaeth eyfaill. Nid yw an ymgeisydd yn d«ilwog o'r fraint 08 heb baeio yo rhsolaidd drwy bob gradd mewn t&ir Gursedd reolaidd olyool. 01 nad yw yr Orsedd yn goleg, yn graddio yn al teilyngdod, yn hawlio ymdrech owch. law deg gill ac ugaia mewn eoglyn, nea gyfrmaoh cynghanedd lysg o gyswllt, dar- fydded ion am dani rhag cywilydd LLEKOE O'R LLWYNI. Syla,-Y mae Llywodraethiad yr Eistedd. fod wadi codi i ben bob papyr drwy y OIAR] nnwaith eto. Hid ydym yn gwybod yo iawn beth yw y rheawm am hyny, os nqd llwyddiant anarferol Eisteddfod Abertawe Tueddir fi i ddweyd yo Saesneg, os eaniateir byny mewn cysylliad a'r Eisteddfod, Let tOtli alone." Byddai yn dda genyra ddeall beth a fedd- yhr wrth Lywodraetbiad yr Jfiisteddfodt Oblegid pwyllgor lleol pob tref lie cynhelir hi sydd yn llywodraetha mewo gwiriooedd, ac fal thool, ag eitbrio Lluodain ao un ne ddan le arall, gwnant hyoy yn tbagorol a llwyddianus. Oad feallai mai yr hyn a feddylir yw y galla, nea y corph, nell y gymdeithas at yr hen yr apalir am ganiatad i gynal yr Eisteddfod, a r eorph sydd yn bwyta rhan o't elw, &c. Credwn fod y beirdd ya gwybod rhy fychan am anan. a bod Cymdeithap Cymmrodorioa > n gly bodgormod am- lan » gael llywyddia9th yr Eiøteddfod. Gormod o farddooiaeth yn naill, a rhy faeh yn y llall. A gormad o I fntoea yn y naill, a rby fach yn y llall. Ai oi fyddai medd no yddwy a'i galw yn yr Orsedd a'r Cyaiaroder- ion?" OblCid crodwn fod y ddwy yn awoeyd gwaith angearheidiol ya ea ffordd. I Y mas y ddwy gymttøithas -wøcli trefan yn Abertawe i gyfarfod a'' gilydd i geisio d'ad i gyd-ddealltwriaeth ar hyu Dylai yr Oisedd, er bod yn effeitbiol i gwaitu. gael rbyw gyfran o elw pjb E stdddfod. Dyiai, ar gyfrif ei hoed a'i Larddas a'i Bads yaglyn ft phob Eisteddfod, os mai Eistedd- fod y gelwir hi, gael llais amlwg yn yr holl teolaeth, a chyn cael llais cryf y dyddian byn rhaid cael eorn anan i siatad. Uned y ddwy meddaf fi,-Yn wladgarol a cheneil- garol, yr eiddoch, WATOSN WYN. I A fo-n gam ni fyn y gwr." Sra,—Diau eich bod wedi sylwi mai yr nnig amddiffyniad iddi ei hun a fedd cath yn erbyn ei heilidydd cryfach a thecaoh ydyw poeri yn ei wyneb a chripio ambell dro. Tebyg iawn ydyw ymddygiad yr Eryr" gyda minan. Tro annheilwng hollol, yn enwedig o "Eryr. Byddai yn ddymnool iddo fabwysiada enw mwy nod- weddiadol ohono ei han a'i ymddygiadan. 01 ydyw pawb fel y myn ef yn gwybod fod Ellis o'r Nant yn dilyn yr Eisteddfod, i ba le bynag yr elo, i wertha Uyfraa Cym- deitbas yr Eisteddfod, y maent fel ef ei han, yn gwybod ac yn canfod pethaa yn gyfnn- wedd a'u hewyllys ac nid fel y maent. Nid Cymdeithas Llandainychwaith ydyw y gym, deiihas, fat y myn ef ac eraill ya ea ban wy- bodaeth ei galw, Allan o ryw an ar ddeg ar hugain nea chwaneg o aelodaa y pwyllgor gweithiol ni oheii ond rhyw bedwar oea bump yn preswylio yn y Brifddinas. Maent oll agos yn Gymry twymgalon, hanedig o wlad y brynian. Ni ddatfa i mi erioed oiyn a gawn yr hyn a ystyria ef yn faint o wertbu ilyfrau y gymde.thas yn ngbyffiniau pabell yr Eisteddfod. Ni thalwyd i mi haner ffyrling erioed. Yr elw arferol yo uoig wyf yo gasl; a phob amser, pan yr awdardodir fi i roi copi am ddim i un Dea arall o'r aelodaa, byddafyn gwneyd y gwaith hwnw fel dyledswydd genedlgarol. Mewn tair Eisteddfod yo nnig y bum yn gwertha y Ilyfrau. Mae yn ambeas genyf a fnasai gan Eryt ddigon, a garimi at ei iaith a llto- yddiaeth ei wlad i weithio mor galed ag y datfum heb elw:o gwbl mewn gwirionedd. Bam mewn ngeiniau o Eisteddfodaa o bfyd i bryd, ac mewn rhyw ddwsin o rai a elwij yn genedlaethol: ond mewn tair yo anig y bum .yn gwartna Ilyfrau. Yr wyf wedi tala Ilawer o arian, lawero ddegaa o ban- ooedd, am lyfraa a werthiis o bryd i bryd i'r gymdeithas, ond nid ya yr Eisteddfod y gwerthwydood nifei bychao, L'ti e lawer nag a fnasai un yn feddwl. Ychydig mown gwirionedd o lyfran a ellir ddisgwyl wertbu yn y cynnlliadan hyn. Gan et fod ef yn dadlen, ac yn parhan i ddadleu, fod y cyf- rolan a ddygir allan yn llawer rhy ddrnd- en prisiau uwchlaw cyrhaedd y darllenwyr Cymreig a'r cofoodion yn Saesneg"-pafodd, yr Eryr," y geilir gwneyd elw o lyfraa nad ellir eu gweithu) Yr wyf, heblaw talu bob dimai am bob )!yff a erchais ac a warthais, yn taaysgriSo fy a eg swllt a chwe' cheiniog taagat drealiadaa y gymdeithas. Nid wyf hyd yn hyn wadi cael dim oddiwrth fy chanysgriifadan-aid oeddwn, ac nid ydwyf chwaith, yn disgwyl cael elw arianol na Ilyfrau, ond yr wyf vn diagwyl y bydd i'm tanysgrifiad, yn nglyn A rhai eraill, fthai o'r cyfryw yn llawer mwy pwysfawr, fel yr an anrhydeddas o eiddo yr Ardalydd Bate, ddyt, oddia mgytch yn ein plith yr ymdde- ffroad cenedlaethol a llenyddol yr ydym yn ymgyrhaedd ato. I Pa beth, os wiangarwch, fel y mya ef, sydd yn cyneu fy sel i o blaid y gymdeithas, yr byn sydd mor bell o fod 5a wir ag y geiU nnrhyw fynegiad fod-ond pa beth, atolwg, sydd yn ei gynhyrfa ef i arfer ei ewinedd i gripio ac i boeri yn erbyn y gymdeithas a'i Bwyddogion gwir anrhydeddus 1 Aoearbyw fath o genfigea yn ei symbyla ? A ddarfu iddo ef danysgrifio dimai erioed ati ? A oes ganddo ef sel weithredol gartrefol o blaid ein gwlad, ein cenedl, ein hiaitb, a'a heis teddfodan ? Yo mha sawl an o'n heistedd- fodan y bu efe yn ystod yr again mlynedd diweddaf ? Ai tybed ei fod yn un o'r rhai sydd yn pysgota yn barhana am eafle i wneyd elw iddo et hun ya nglyn a'n heisteddfodau ? Efallaieifodrywdro wedi llwyddo trwy fawr ddiwydrwydd a dyfalbarhad i Bicrhan safle fel arwemydd, am yr hyn y tslwyd iddo swm anrhydeddus. Hwyrach na ddarfn iddo lwyddo eilwaith i gael y swydd, a hwyrach aa lwydda byth eto, er colli ohoao lawer 0 ddagrau ya yr ymgaig. A fa ef uiewn rhyw Orsedd er's again mlynedd, ond yn yr na yo nglya a'r Eisteddfod y llwyddodd i gael; safle ynddi ? A fa ef yn rhai 0 gyfarfodydd Eisteddfod diweddaf Diobycb 1 A ddarfa iddo ef gyfralu dimai taagat drealiadaa yr Orsedd, yn nghyfarfod y biiidd yn yr E s- teddfod yr oedd ef yn arweinydd 1 Onid oedd ef yo vr ystafell, pan y bu y siarad a'r dadlea brwd a Cheltaidd-oodwiiddiadol o honom ni fel cenedl ? A ddarfa iddo ef gyfrana pan wnaed y casgliad gymaint a dimai goch ? Os na ddarfa iddo, pa fodd y J mae yn disgwyl y gellir dwyn yn mlaen gy- farfodydd ein beirdd, ein sefydliadau a'n gwyliaa cenedlaethol ? A ddarfa iddo ef enogi rhyw gwrdd, Dell sefydliad Ilonyddol, bacb sea fawr, yn ei oes, ood yn anig yr un y cai ehv arianol oddiwrtho am arwain nea lywydda, neu ryw wasanaeth arall ? A yw ei deimlad gwrth-Gymdeithas Eisteddfodol ddim yn codi yn llwyr oddur y syniad a gordda yn bathaus yn ei ymenydd, am nad ydyw ei hawliau yn cael, fel y cam- greda ef, en parcha a'n cydmbod yn ddi«onol ? Oni ddarfa i'w aidd gariadas at yr Eisteddfod Genedlaethol, yn enwedig at Gymdeithas yr Eiataddfod oeri, ffera, a rhewi, oherwydd i'w "Ymchwiliad gwreidd- iol mewn unrhyw ganghen o lenyddiaeth Gymreig anghyhoeddedig" droi allan yn gloncwy sal a goredig yn Mangor y flwyddyn ddiweddaf P Oni fwriwyd ef o'r neilldu fel ysgymunbeth gan feirniaid coeth, oymhwys, ag mest? Paham y rhaid iddo of, yn ei hen ddyddiau, ffroenoohi a'i ffriw yn uchel yn fwy na rhyw ymceis,dd anwyddiannns aral, meys myS fy bun I Oni fyddai yn ara 1, i'r ?mdttt?aa ei becodi i ddilyn yr Eisteddfod pa le bynag yr elo, fel cath ar 01 Hv?oden, i werthu hyfraa y gymdeithas ? Yr wyf, nid yo foddlawn, ond yn wydd.,? )ddo gaet y swydd, gan y byddai yn ym- wared mawri mi, oblegid galbf bob amser eoiU Hitwer mwy o adedadaeth a mwyuhad trylwyr, fel gwcanawr a syhydd cyifodin, yn y gwabanol gynulliadau. N id ymddengys fod yr Eryr" wedi talu nernawr o sylw i bardd as, oen fefuisai yn traethu ei lea yn hollol wahaool i'r hyn y gwna. Nid sefydliad gwerinol o gwbl ydyw yr Orsedd, ond sefydliad dan nawdd gwsrin a bdnedd Cymru. "Gorsedd Beirdd Ynys Pry.iaizi a gynelir ar las fainc amlwg, yo n^ulwg a ohlyw gwlad, ao Arglwydd, ac yn ngwyneb baal, llygad goleuni." Ni ohyn- haliwyd Gorsedd, nae Eisteddfod erioed na fyddai dan nawdd rhyw uchelwr neilldnol perthyaol t'r rbanbarth lie y byddai yn cael ei ohynal, yn ogystal a gwerin Cymra. Dyna Eisteddfod fawr Caerfyrddin yn 1451 clau nawdd Graffydd ab Nicolas; ac amryw ereill a gynhaliwyd cyn byn, ar wahanol adegau, ac mewn gwahanot lioedd dan nawdd Tywysogion Cymru, megys Rhys ab Tewdur, Bleddyn ab Cynfyn, Cadwgan ab Bie^dyn, Gruflfydd ab Cyoln, ac ereill. Ni fuasai un tywysog tac uchelwr yn cymeryd yr Orsedd oa'r Eisteidfod dan ei nawdd pe sefydliad gwerinol ac aflywodraethus a fuasai, foil y ml" yr "Eryr" ac ereill. Ni fuasai dan nawdd y werin, fel y mynegir, chwaith, pe gwerinol a fuasai. Pabam, os yn weriaol, y dwidia no am siared ychydig ya weriaol t Paham yr hawlia yuidriniaeth foneddigaidd I Pabam yr ymosoda yn ber- sonol, a hynv yn hollol ddialw, arnaff Yr wyf fi yn ysgrifenu e sel a chariad at y gymdeithas a'i gwjithrodoedd daionas i bytwyddo yn mlaen ddiwylliant cyffredinol yn mhlith ein cenedl; nid am gyflog, fel I eteill yr wyf yn llafnrio. Gallaf brofi i foddlonrwydd fod y eyfrolau a ddygir allan, yn cynwya eofnodion?o weith. rediadau a cbyny?ohion bOddugoi yr Eis- teddfod yo llawer mwy sylweddol a rhatach ILas nawdd y gymdeithas, nag yr arferid 1.1 y cyfanaoddiadaa hyny aya ffuriad y gymdeithM. Ana ml y byddai y cynyrtbion buddagol gynt yn gweled galtani dydd. Ni ellid cast an cyneeddwr yu berod i'w oyhoeddi, a phan y ceid oyfrol, ni fyddai ond rhyw demig bach o'r eynyichiou bardd onol am bris afreaymol o uebol. Ami y gwelwyd eyfrol 0 rhyw bedwar ogaiu tn dalen, mewn Hiain, yo haner coron, a phob tudalen yn cynwya llai 0 oddeuta yr haner nag a geir yu nghyfrolau Cymdatthai yr Eisteddfod. Ceir yn y eyfrolau presanol oddeutu chwe' chan* tadalen am chwe' swllt. Nid ydynt yn rhy ddrud i'r rhai sydd yn teimlo ea hangea ac yo awyddaa am danynt. Nid ydyw yr "Eryt" yo amlwg yo medda ond copi 0 hen adroodiad Eisteddfod Aber- honddn, nea un Gwrecsam, feallai, yn yr hwn nis geilir caufod bod mwy na phedair rheol yn parthyn i'r gymdeithas, a'r rhai hyny heb ledda un cysylltiad a chyfansodd- iad mewnol, hanfodol, a llywodraethol y gymdeithas. Mae iddi badair ar bogiio o reolaa, y rhai ni yr ymosodwyr y gym- deithas yn eglar ddim am danynt. Cynghor- wa hwy i agor ea llygaid eye agor ea safnaa —hen gyaghor da, no lied hen a hysbys, ao no hollol weriaol, beth bynag. Nid ydyw yr Eisteddfod erioed wedi bod na fyddai yno Saesneg ynddi. Un felly oedd an Beaumaris yn 1832, pan dalodd y Fren- hines ymweliad a'r sefydliad an felly oedd an Aberffraw yn 1849, yr wyf yn meddwl, pan enillodd Nicander y wobr am ei awdl ar Y Greadigaeth." Waeth heb gyhuddo y gymdeithas o arglwyddiaethu a gormesu ar I darfynao yr Orsedd a'r Eisteddfod, ei Sais nigo, a hyn a'r llall. Yr un fath y mae y bobl yn gwneyd ya ein heisteddfodaa talaethol a lleol, yn rheoleiddiad y rhai ni fedd y gymdeithas nac an o'i haelodau ran na chyfran. Ni fa erioed ffwlbri mwy na son am dros- glwyddo yr bawl o ethol aelodaa yr Orsedd i'r cynghorau sirol. Byddai i hyny wneyd ymaith yn llwyr a hawliilou Barddas. Byddai i'r mesar chwyldroadol hwn dafla yr Orsedd ya llwyr o fodolaeth. ELLIS OR NANT. SIB, Fel hen Eisteddfodwr hwyrach y caniatewch i minan ddweyd gair o fy marn a fy mhrofiad parthed y cwestiwn pwysig 0 lywodraeth- iad yr Eisteddfod. I ddechrea, nid wyf yn hoffi bechgyn Xjlandain o gwbl. Digon bawdd gwisgo enw soniarus fel Cymdeithas yr Eisteddfod Genedlaethol;" ond fel mater o ffaitb, syr, nid oes dim ar y ddaear y ta ol i'r enw ond daa nea dri o Gymry Seisnigaidd y Brifddinas. Pe ba- asai dan, nea yn y fan bellaf dri, o'r Oymry Oocniyddol yma yn eilio o'r golwg, fe fyddai Cymdeithas yr Eisteddfod Genedlaetbol" yn darfod a bod yn union deg. Ac nid wyf fi fel an yn galla gweled mai path eyfiawn, teg, naturiol, ac iachas ydyw i wlad o Eisteddfodwyr aiddgar fod 0 dan bawen y dam. neu dri Dic-Shou-Dafyddion y cyf- eiriaf atynt. Bobol anwyl! meddyliwjh am genedl gyfan yu nghrafaugau ihyw eiddilod o bethau haner-tramoraidd, nod- wedd fwyaf amlwg y rhai ydyw digywilydd- dra a gwyneb galedwchl Ond rhaid i mi ymbwyllo. Mewn gwaed oer a thymer dda mi a fentraf ddweyd nad yw yn iawn i Gymru gymeryd ei rheoli gan fechgyn L)undain. Ond, ar y llaw araIl, gwell genyf fechgyn Llandaia na beirdd yr Orsedd. Bai y cyntaf ydyw en bod dipyn gormod 0 swels, yn hoffi tra-awdardodi, ao yo cyhoeddi cyf- rolan nad ydynt dda i ddim ond i orphwys yn llonydd ar astelloedd boneddigion na ddarllenant yr un gair Cymraeg o Nadolig i Nadolig. &tb yw bai y beirdd 1 Pa yagrif- bin all byth ea desgrifio P Nid oes arnynt ddim tebyg i na threfa na dosbarth, ac y mae 800 am ymddiried iddynt reolaeth yr Eisteddfod y peth mwyaf chwerthinllyd allid ddychmyga. Pob parch i'r beirdd fel beirdd. Nid wyf yn ildio i neb am fy edmygedd o a'm diolchgarwch i'r beirdd am eu barddoniaeth. Ond fel llywodraethwyr nid ydynt ond megis plant yn bwhwman. Yr wyf yn synio fod yr Eryr wedi taro yr hoelen yn ei phen. Pwy bynag ydyw yr ysgrifenydd hwn y mae enw iawn arno, oblegid y mae ganddo olygon teilwng 0 frenin yr adar. Y mae wedi canfod i fewn i hanfod y cwestiwn hwn yn ddiddadl. Yr hyn sydd eisien ydyw pwyllgor mawr, cryf, cynrychioliadol, y fath bwyllgor ag a gariai ddylanwad drwy yr holl wlai ac ar yr boll bwyllgoraa lleol. Pa fodd i ethol y pwyll- gor hwn sydd gwestiwn arall. Nid wyf yn meddwl rhyw lawer o'r cynghoran airol yn y ryfeiriad yma, a llai o'r "pedwar en wad." Gwell ganyf y cynllun gynygiwyd gan rywun o'ch gohebwyr, sef cael cyfarfod cyhoeddas yn y Rhyl adeg yr Eisteddfod, a dewis y pwyllgor yno. Ofoaf fod yr Eryr hefyd wedi metha ar an pwynt arall, sef fod nifer o feirdd i'w dewia yn henaduriaid. Pam y beirdd? Yn ol fy meddwl i, pwell fyddai dewis rhai yn cynrychioli gwahanol gang- henaa diwylliani, dyweder bardd, dawin- ydd, llanor, cerddor, gwyddonydd, a chelf- yddwr. Dyma gynllun amgenach, mi dybiaf, nag eiddo'r Etyr, er craffed gwr yw ef. A fyddai gan Elis o'r Nant wrthwynebiad i gyallan fel hwn? Ysgrifenydd gallaog a doniol tnhwnt i'r cyffredin ydyw Ellis. Ai tybed ei fod wedi llynca bechgyn Llandain mor ofnadwy fel nad yw ei eaaid yo dyheu am weled ein hunig sefydliad cenedlaethol yn cael ei teoli gan bobl Cymru eu hunain yn bytrach na chan ryw gJb bach yn y brif-: ddinas1 Uytana? a pbobpeth oT r bron a ddywed am feirdd yr Orsedd. Fel fy hunan, nid fel beirdd y mae yntau yn en trafod.ood fel rheolwyr. Ai tybed fod Cymdeithas LUadain y. gyfesind o imb rlrfWWwy" yn ei olwgt Pat Uyfrwar^ydd, nu gall beidio aredu fsd liyfraa y Gymdtitlu* ya rby ddrad i werin CyMft. FOI tfStO rltai ei fod yn ffieiddio Seianigeiddvweh y bath- gyo en eyfrolau, HJDJma y tro hwn. Ftd i'r Eisteddfod fyw byth yw dymuniad diffaant CTHBO fiSK. I
LLYS YNADON AMLWCH. I
LLYS YNADON AMLWCH. I SYR,-Yn an o'ch cyfoesolion fe wnaed ymosodiad brwnt ar Mr Matthews a'r hyn wnaeth yn y llys ucbod mewn cysylltiad i busues y trwyddedau. Gan nad oes yaof fi yr awydd lleiaf i ymgydoabyddu a'r egwyddorion yr hona eu pleidio, nac ychwaith i Uenyddiaeth goeth a ohwaethus rhai o'i ysgtifenwyr, diamheu genyf y caniatewch i mi (yn nnol ft'ch rhyddfrydig- rwydd arferol) alw sylw darllenwyr linosog y Genedl at waith un o ohebwyi y newydd- iadnr orybwylledig yn ymosod ai un o't dynion mwyaf gonest, mwyaf cydwybodol, a m wyaf galluog fedd ein tref. Oyfeiria ate trwy ofyn nifer o gwestiynau, ond OlD myned atynt, dymunwn ofyn a ydyw y ffaith fod Mr Matthews yn digwydd bod yr.ieuangaf o'r ynadon yn drosadd anfaddeuol ac yn bechod naegellireifatlden. Nid oes neb yn ddigon ehad i synio fel hyn am fanyd ond eich cyfoesolyn. Y cwestiwn eyntaf ydyw, A ydoedd Mr Matthews yn eynrychioli y blaid llwyr ymwrthodol V Gwyr pawb sydd yn adnabod y boneddwr hwn ei fod bob amser yn gallu ymgodi uwchlaw ystyriaetbaa ao amcanion personol a phleiiiol, ''deued tywyllwch, dened nos." Nid oes na g*g na gwta person na phlaid effeithia ddim arno i'w rwystro i ddatgan barn "lIys ei enaid ei ban." Ni fyntumiwn ddweyd ei fod yn anffsele(lig, ond credwn fod yr egwyddorion pur ac iachas a bleidia yn eyd-dato yn hollol & chydwybodolrwydd ei jsbryd.a'i fod mewn canlyniad ar bob amgylchiad yn gweithtedu yn unol a'r hyn sydd yn dda ac naiawn. Antariwn ddweyd ei fod wrth weithredu yn ol barnbersonol ei gydwybodar yr amgylch- iad y cyfeiriwn ato yn cynrychioli old yn unig y blaid lwyr.ymwrthodol, ond hefyd fwyafrif arutbrol preswylwyr y dref, trigol- ion Mon, a "Cbymra Fydd." Haedda gym- eradwyaeth Oymru, "Gwlad y menyg gwynion," am gadw golwg ar ei moeioldeb a'i chrefydd. Yr ail gwestiwn ydyw, "A aeth efe ar ei lw, pan y crewyd ef yn ynad, y gweinyddai gyfiawnder a didueddweh f" Er na ehlywais ueb yn son am "greu" yoad o'r blaen, dyohmygaf fy mod er hyny yn deall ystyr y gofyniad. Diau i Mr Matthews fyned ar ei lw pan y crewyd ef yn ynad," fel pob boneddwr arall sydd yn dal yr nn swydd, ac y mae hyny yn thoddi cyfrif am y dull di- dderbyn-wyneb hwnw sydd bob amser yn ei nodweddu pan yn cyflawni gwaith ei swydd. Y mae ynddo lawn ymdeimlad o gyfrtfoldeb a phwysigrwydd ei sefyllfa. Gadawaf i gydwybodaa y that oedd yu bresenol yn y s Uy>, ?, hyd 10 nad y rW '.?'??? frathwyd gan ffeithia*. ?eb. Ai   yt ymadroddion a' drsethwyd gandie yn gyfiawn, didaedd, ac anwadadwy ? Ond at y trydydd eweetiwn o'i eiddo, sef, A ydyw yn. dig a chyfiawn i wdinyddwr cjfiiwnder erlyn nell amddiffya achos nen aehosion yn agored mewn llys barn 7 1 fyr, atebwn ef fel hyn y mae gan nnrhyw weinyddwr cyfiawider berffMth bawl i ddat- Kan ei faro "yn agored mewn llys barn o berthynaa i nnrhyw achos nea achosion a ddygir ger bran, pa un bynag a fydd hyny yn boddio teimladau allanolion ai peidio, u byny yn dfig a chyfiawn." Nid oes achos i ynad fyned i "erlyn neu amddiffya unrhyw achos nen aehosion" o gwbl, oblegid gwaith a wneir (ac a wneid yn Amlwch ddydd Gwdner diweddaf) gan gyfreithwyr a hedd- g-idwaid ydyw hyny. Dyoa yr atebion, ac yu awr y mae sroeBaw i'r gwr ddyfod i'r MLies, a gwnawn ninaa ein goren 1 w gyiar- fod ar dir teg. Yn anig gofalAd beidio sin hadgoffa o'i 'ysbryd tymherus" fel esgusawd dros beidio dadlenu ffeithian (os oes ganddo rai) yn dwyn perthynasickynwysoaewyllyn ei yagrif, ae on bydd i ni fethu, hyderwo na bydd hyny yn cael ei briodoli i wendid y mater y dadleuwn drosto, ond yn hytrach i'n hanfedrasrwvdd ni, ElLIAN. ]
Y TORIAID YN BOICOTIO.__I
Y TORIAID YN BOICOTIO. I Sm-Hysbys ddigon i chwi, sydd yn gyfarwydd ya haneB symudiadaa dynion, 1 Doriaid Caernarfon a'r amgylchoedd ym gynull i Bare y Faenol ddydd Ian, i redeg rasus, dawnsio, ac i wrando ar ffiloreg o areithian. Nis gwn ai oywir fy hysbys- rwydd, ond fe ddywedwyd wrthyf 1 r Toriaid, os gwelwch chwi yn dda, fyned i L-iogr i chwilio am bobl i ddarpara bwyd i'r rhai a ddaethant i'r Pare. Od gwir hyn, onid yw yn eograifft o ysbryd boicotio sydd yn y Toriaid P Ai ni ellid cael rhywao o Gaer- narfon nen Fangor a allasai wneyd y tro 7 Na, yr an hen yapryd sydd yn y Toriaid- anwybyddu Cymra, ae addoli y Sais. Sut y gall neb fod yn Dori, nis gwn. Byddaf yn arfer edrych ar bob Tori fel dyn cul, rhagfarnllyd, ac yn gwrthod goleani gwy- bodaeth. Ie, myn'd i Loegr, gan ddiystyra Ovmru. Teilwng o Doriaeth, onide ? RADICAL. I
YSGOL NOS YN NQHAERNARFON.
YSGOL NOS YN NQHAERNARFON. Syn,-y mae yn amlwg fod y llyttiyr a vmddangosodd beth amsar yn ol yn eich colofnau ar y mater nchod yn dechreu dwyn ffrwyth. Teimlaf fy hun yn ddiolchgat i Fwrdd Ysgol Caernarfou am roddi deroyn. iad mar gynes i'r oynygiad. With gwrs, nid oes an symudiad na cheir rhywnn yn barod i roddi side hit iddo ond da genyf fod y bwrdd ysgol, ar y cyfan, yn barod i roddi pob help i'r amcan. Y mae yn awr yn gorpbwys ar bobl ieuainc y dref i roddi eu cefnogaeth. Y mae y tal yn rhesymol, a'r oyflausdra yn rhagorol. ENch i'r ysgol yn lluoedd, da chwi bobl ieuainc, ao ni bydd yn edifar byth genych. Y mae y pynciau y bwnedir eu dysgu 0 bwys mawr i chwi, ac os esgeuluawch y cynygiad, arnoch chwi eieh hunain y bydd y bai. Nis gall arian a drenlii ar addysg fyned yn ofer. Twit YR ERIE. I
Advertising
 I 
PORTHAETHWY.
PORTHAETHWY. Oymerodd y llys gohiriedig yn y lie hwa le ddydd Sadwrn, garbron y Cadben Morgan (yo y gadair), Mr Thomas Lewis, A.S, Mr W. H. Owen, Cadben R. Ap Hugh Williams, Dr John Roberts, Dr 0*en( a Mr H. Thomas. -Gvvrthvvynebiii yr heddgeid- waid, yn cael eu cynrychicli gan Mr R. Gray, i adnewyddiad trwydded y Bill's Head, Beaumaris, ar y tir nad oedd y tcwyddedwr yn byw yn y ty. Ymddang- osai Mr Thornton Jones dros y ty, a cbaniutiwyd y drwydded.—Yr awdnrdodall h/ifyd, trwy Mr Gray, a wrthwynebent i'r Eijjles Ian, Porthaetiiwy, oblegid fod dews yn cael ei agor ya nhalcen y ty. AdnewydJwyd y drwydded ar y deilltwr- iaeth fod ffanestr yn cael ei gosod yn lie y drwe. Mr Thornton Jones a gynrychiolai wr y ty,-Xr G, ay, ar ran yr heddgeidwaid, a wrthwynebai i'r Royal Oak, Bodtfordd, ar y tir nad 03dd ei angen, nad oedd yn gyfaddaa fel ty trwyddedol, ac nad oedd diod yn cael ei gadw yno. Gwrthwynebai Mr W. Huw Rowland hefyd ar ran Richard Jonee, Stabl, Bodffordd; tra yr ymddangosai Mr Mr Thornton Jones dros y trwyddedwr, a Mr David Owen dros berchenog y ty.- Galwyd ar Mrs Williams, gwraig y White Lion Ion, ty araU yn y gymydogaeth, yr hon a dystiodd ei bod yn arIer gwerthu diod yo syrniau bychain i'r Royal Oik.-Mir Richard Evans, ieuengaf, Llao, Hanegiwys, a ddywedodd y gellid ya baw Id gwneyd heb y Royal Oak, i'r hwu nis gwelodd neb etioed yn myned; eitbr nid oedd yn fodd- lawn ar hyn o bryd i woeyd heb yr an ty ya Bodffordd gan y galiai fod rhai pobl ag angen tafarndy arnynt.—Gafwyd tyatiol- aeth i gyfeiriad cyffelyb gau Mr Richard Jones.-O blaid adnewydau y drwydded cafwyd tystiolaeth gan wraig y ty, Mrs Williams, yr hon a wadodd ei fod yn prynu diod oddiar y White Lion mor a:ol ag yr haond.—Penderfynwyd peidio adnewyddu y drwydded. Mr S. R. Dew a apeliodd am adnawyddiad trwy- dded y Plough Inn, Lianddaniel, i'r percbetiog, Arthur JoDes, oblegid nad oeid Miss Williams, merch yr boa a ddaliai y drwydded yn flaenorol, wedi dyfod i'w hoed: ac 08 y caniateid yr adnewyddiad, bwriadid gofyn am ei throsgiwyddiad i un John Jones fel y tenarit.-Hysbysodd Mr Row- laud ei fod yno i wrthwyuebu i'r en is, mown enw ar ran Mr R. J. Owen, ond mewn gwirioneld ar ran y plwyf. f rb-siman oeddynt nad oedd angen y ty, nad oedd dim ond gwerthu diod yaddo, a'i fod yn mhell o gyrhaedd yr heddgeidwaid.—Mr R. J. Owen, Catregddyfnallt, a dyetiodd iddo weled gwas tferm yn y gymydogaeth ya myned i'r Plough Ion yn na Mal diweddaf tra o dan ddylanwad diod, a phan y daeth I allan yr oedd mor feddw fel ag y gorfodwyd i berson arall gymeryd trol a cbetfyl adref. Ar yr un adeg gweLdd barson arall ya myned i'r ty o dau gyffilyb amgylchiadaii, Ni thrigti yr ua heddgeidwad yn yr ardal. -Mewo atebiad i Mr Dew, dywedodd y tyst na chwynodd erioed wrth yr heddgeiJ- waid.-Me Pr:tchird, Tygmyn,a ddywedodd nad oedd angen am y ty. Csfwyd tystiol- aethau cvffelvb firan v Mri Elward Griffith. í Bodlew; Henry Jonjs, Ty'nydrain; ae. I Owen Giiffith, Tyddyndeuryd; a chymerodd Mr Dew fel yn ganiataol dystiolaethaa I oddeuta wyth o bersoaaa ereill i'r an perwyl. Y prif gwyn a geid ydoedd fod y I ty yn demtasiwn i weision amaethwfr.- Wedi i Mr Daw anerch y fainc cydsyui wyd i wrtbod y drwydded.