Y Genedl Gymreig

EISTEDDFOD FELINHELI, "A CflAUWYD Y DRWS."—PRYDDEST Y OADAIR. Ar y testyn godidog hwn ymddiriedwyd i I mi i'w clorianu bedair o bryddestau yn amrywio cryn lawar mewn arddall a theil- 3?.d. Hedd Molwyno.y mae rhyw niwl a thywyilwch aniheiddiadwy i mi yn gerdoi cynlluoiad a gweithiad aUan y bryddeat gymylog hon. Diamhea fod yr awdwr yn galla sylweddoii ei feddylddrychau, ond gorchw/1 anhawdd i ddarllenydd cyfiredin o ddoabarth ei feirniad y tru hwa yw dyfalu pa Byniad a fwriada ei g) fleu mewn llawer man. Y mae yma rhyw arliw o farddoniaetb, ond ei fod mor auinhenoiol ag ymdoddiad goleuui a thywyllwch yn y ciffjobwyr. Pan ymwnel yr awdwr & ffygyrau a obymhar- iaethaa, nid yw yn gofala nemawr am naturioldeb, ac y maa ei ddelweddaa yn aneglar a'i ddesgrifiadau yn boenaB o gwm- | paaog. Meddylied yr awdwr lawer mwy, ac yagrifened yn fwy eglar, cryno, a phwr- pasol. Gwybedydd.Pryddeit semi a dirodres sydd gan yr awdwr hwn. Ni raid oedi nwch ben nnrhyw fiawddeg i ddeall ei hyatyr ond y mae yr arddull yn mhell o fod yu glaaarol, a'r ieithwedd braidd yn doeddol i fod yn 11 ac a gwasgarog. Nid oea yma rith ymgais at aracheledd, ond yn hytrach ym- foddlona yr awdwr ar gydgerdded i'r haaes Yagrythyrol heb ymgynyg at addurno ei lwybr & bledau darfelydd. Tramgwydda weithiaa mewn gair ac ymadtodd. Er engiaifft, defoyddia y gair chwerthinai" yo lie y ffarf fwy claaarol ,hwarddai;" so ni aaif y llinellaa eanlynol feirniadaeth lam yn ffagyrol na geiriol: "Y gwlaw'n rhiadra'n genllyagtrwm A'i ddafaaa fel toddedig bl*m, A hwythaa'n g weild yn ngolon'r mellt Bob un y lIall, a'i drem yn waUt." Swnio yn ddyeithr y mae'r gair rhaiadra am wlaw, a mwy fyth felly y dtagrifiad o genllyag "fel toddedig blwm." Dwfr rhew- edig neu gealedig yw eanllysg, a mwy pwr- pasol i ddyfeition gwlaw faaaai yranaeddair toddedig;" ond yn anffodna i cywirdeb y gymhariaeth, poel" ao nid oer fel gwlaw nea genllyag yw toddedig blwm." Ammwya hefyd, a dweyd y lleiaf yw y defnyddiad o welit fel y fftff fenywaidd o gwyllt," sereh y gall yr awdwr ymeagaaodi yn aghyagad treigliad f cyffelyb geiriaa o'r an natar. Ond, neb fyned i fanyla, fy marn am y bryddeat hon ydyw, ei bod yn ddiffyg- iol mewn cyallan ac yn eiddil ei gwelthiad allan. Awenydd."—Dyma yr y8grifenydd mwyaf claaarol yn y gyitadlenaeth; ond er fod ei ardduU yn rhwyigfawr, nid yw yn ymgodi yn uohel mewn yatyr awenyddol. Anfynych y darllenaia bryddeat gyda 11ai e'r ffagyrol eymhariaethol ynddi, ao eto y mae yn medda ar rymuader iaith a difrifoldet syaiadol sydd yn rhwym o hawlio sylw y darllenydd. Diffyg mawr a phendant yr awdwr ydyw ei fod yn cwbl anwybyddu yr ochr ddamhegol i'r teatyn, ae yn eyfyngu ei hunan yn gyfan- gwbl i yatyr y ddammeg yn ngolea y farn. Teiaalir hefyd ei fod yn ymdroi llawer iawn gormod gyda'r arfasth ddwyfol, a'r swymp a'r adferiad, ya lie oadw ei lygad yn aefydlog ar y drwa cauedig. Athronydd pregethwrol yn hytrach na bardd celfydd ac awenydddol yw yr awdwr ond arddengys alia anghy- ffredin ya ei ddall ei han o drafod ei deatyn. "lawchyn Distadl,PryddeBtardderchog ydyw eiddo'r awdwr talentog hwn.' Ar y wYDeb nid ymddengya yn dnuiadus ei diwyg, ond y mae ynddi brofion fod yr awen wir yn un o enedigaeth-freintiaa yr awdwr. Nidya nnigy mae y cynllun ya syml a phernaith, ond y mae newydd-deb y fardd oniaeth a'r cymhariaethan yn ogleiaiol a gwefreiddiol. in yatod yr ychydtg wyth. DOBln diweddaf yr wyf wedi bod ya cloriana cyfansoddiadaa ymgeiswyr llaosog am bedair o gadairian Iled bwyaig; ond fy mam oneat am y bryddest hoa ydyw-"Ti a ragoraiat arnynt oil." Nid yn unig yr wyf y dyfarnn yr awdwr yn fwy na theilwng o'r wobr a'r anrbydedd, ond hefyd yn gobeitbio y gwel y pwyllgor eu ffordd yn glir fw chyboeddi ar fyrder, naill ai yn bamphledyn neu drwy gyfrwng nn o'r aylchgronan chwarteroL—Ya Cfwir, T. TcDito Jonbs. ["Llwchyn Diatadl "ydeedd Tryfanwy, y bardd dall o Borthmadog.]

 43woUkeir y cryd-gymalau gan Coleman-' I ODcetrated Mottmd Oih. Ar werth ?a 1r1 1| oU Grra a'r Fferyllwyr, am la y Dotel.

GWRAIG Y C H W ARELWR., Yr oedd yr haul yn machlado dros ael y I I btvm. PryBBrai y goita fawr drwy heolydd I calion peatref byohan yn Nehauair Ffrainc, ae yr oedd 8wa ei holwynion yn adgoffar merched fod yn amsar i'r gweithwyr ddod adref o'r chwarel. Safai Martha ar riniog y drwa yn edrych i fyny i gyfeiriad y chwarel. Newydd biiodi oedd hi, a'i phleaer panaf fyddai croeaawa ei gwr adref oddiwrth ei waith a gweiai arne. Gwelai y dynioa yo declare a dyllfo i lawr ochr y mynydd, a gwyddai na fyddai Tom yn hit cyn gwneyd ei ymddangosiad. Ond beth yw bwasew-y cwmwl llwoh ay'neodi i fyoy o'r chwarel ? Abethywy twrf-y daran eydd yn rhuo allan e'r mynydd? Aeth aieth i galon Martha; ofnodd y gwaethaf. Cyn hir daeth y newydd pruddaidd i'r pentref fod y chwarel wedi syrthio i mewn, a chladdu tri o'r dynion. Ac yr oedd Tom ya na o'r twi. Draan o Martha I Gauewch i ai dyau'r gorchudd dros ei gofid.  dod Yn mhen ychydig ddyddiaa, wedi dod trwy chwarwder mwyaf poenus y brofedi?- aeth, aeth MarthE6 i fyny i ochr y mynydd i weled y lie y claddwyd ei hanwyl wr. Cerddai droa y creigiaa yn wylaiJd a dyataw fel pe mewn mynweat. Eiateddodd i lawr ar gareg i aylla ar yr olygfa. Martha!" meddai llais yn ddyataw o'i bol. William, ai chwi aydd yna p" Ie, William oedd yno. Hall gariad i Martha oedd William. Heu ? Nage, nid mor hen. Er fod Martha wedi priodi Tom, ao yn wraig o'r f 4th orau iddo, eto William oedd ei ohariad cyntaf, a'i chaviad gwir. ioneddol o hyd. Ei thad oedd yn cam Torn, nid Martha ei hun. Ondyt oedd Martha yn eneth dda, ac yn meddn ar gryn lawer 0 SYDwyr cyffredin; gwnai ei gorau i gyd- ymftorfio ag ewyllys ei thad, ond nia gallai ymlid William allan o'i mhynwea. Cyanrcdd William hi goren allai. Ao yr oedd yn fedrus mown cyrhaedd y gilon ddynol. Bachgen a barddoniaeth Lnaid ei enaid oedd William, ac ni fyddai Martha byth yn blino gwrando arno yn aiarad. Nid y donioldeb ilipa a barabliryn gyfiredin gia fecbgyn ieuaioc oedd yr eiddo William, ond donioldeb a ogleisiai y galon. Yn raddol daeth Martha a William yn nea tea at ea gilydd. Byddai William ya chwanog o droi i mewn i'w thy wedi nos wyl. Decbreuwyd edrych areyot gan y cymyaog- ion fel dau gariad. Ac yr oedd pawb yn falch o'r herwydd. Teimlid mai William ddylasai fod gwr Martha o'r dechreu, a choudemnid gwaith y tad yn ei gorfodii briodi Tom. 0 dipyn i bath yr oedd Martha yn aughofio ei gufld. Ni boaaai yn ei ang- hono mor fuaa onibai am William. Un gyda'r nos, wedi noawyl, aeth Martha a William am dro ar hyd Oihr y myaydd uwchben y chwarel, ae eiateddasant yn union uwch y lie y digwyddodd y cwymp enfawr a gladdasai'r gweithwyr. "Martha," maddai William, "awnewoh chwi fy mhriodi i 1" Cofiwch, William, nad oes ond ychydig gyda mia er pan fa farw fy ngwr i lawr aow," "IS, le, nid wyf ya meddwl i chwi fy mhriodi yrwan; rhaid i ni aros am beth amser; ond y mae arnaf eisiea gwybod a wnewch chwi fy mhriodi ryw dre." Mae y cweatinn yn diagya braidd yn sydyn." 0 ïe, dyna hen stori y merched. Yr wyf yn gwybod, 0 leiaf yr wyf yn meddwl. eich bod yn fy nghara, a chwi wyddooh fy mod i yn eich caru chwi." Ni waaeth Martha ond edrych yn aarchog yn myw ei lygad- Oedd yir oedd yn ei gara yn angherddol Yr oedd ei chariad oyntat wedi ail wresogi yn ei chalon. William oedd ei hanwylyn erioed. Yr eadd yn fwy anwyl ganddi yn awr nag erioed. Ai onid efe oedd wedi gweinydda oysar iddi yn mhangfeydd ei galar Oymerai kyay fel bys rhagluniaeth yn arwyddo iddi y dylai ei briodi wadi i amaer oyfaddas fyned heibio. Yr ydych ar ormod brys, William; rhaid i chwi gymeryd amaer." Nid wyf ar frys l'eh priodi, Martha, end y mae arnaf eiaieu gwybod a ydych am dd'od yn wraig i mi. Chwi wyddoeh y ba egos i mi dori fy nghalon pan briodaeoeh Tom. Oa oollaf chwi eto nia gwn beth ddaw ohonof." "0, mi fyddwch fyw yn aitha hebddo i, William." Peidiwch cellwair a mi, Martha. Rhaid i chi ddweyd wrthyf yrwan a wnewch fy mhriodi ai na wnewch. Os na wnewch, fe wn beth i'w wneyd." Wo4 beth wnaech chwiP" Fe awn i ffwrdd oddiyma beren yfory, ac ni ddychwelwn byth yn ol. Nil gallaf fyw yma ac edrych arnoch yn priodi un arall. Byddai raid i mi fyned i rywle na welwn eich gwyneb byth mwy," 0, William, Bid ydych 0 ddifrif." "Ni fam erioed fwy 0 ddifrif nag yn awr. A wnewah chwi addaw bod yn wraig i mi f" Gwnaf, William, ond i chwi aros am Dyna'r ymddiddan yn cael ei aflonydda gan ryw dwrw egwan i lawr yn yr hafn islaw —twrw fel pe tae no yn taflu cerig o'r neill- dn. Nid oedd nebyn gweithio yn y chwarel, ac nia gellid deall achoa y twrw. Estynodd y ddaa ea penaa i aylla a gwrando. O'r diwedd gwelept Tom yn ymwthio allan drwy bentwr 0 falorion. Yr oedd golwg egwan, loddedig arno, a'i ddillad yn fudrOD tuhwnt i ddeagrifiad. Yr oeddwn i 'n dweyd 0 hyd," meddai William, II y gallai y dynion fod yn fyw, oblegid yr oeddynt ya nghyraedd y cabanan. ac yr oedd yao ddigon 0 ymborth iddyat. Arhoâwch chwi yma, Martha, tra y byddaf fi yn myned i nol rhaff i godi Tom i fyny. Ni fedr byth ddringo o'r twll yma ei han." A rhedodd ymaith, gan lama fel ewig i lawr ochr y mynydd. Bachgen piwr," chwedl yr Hwntw, oedd William. Ar y fanyd anghoifodd ei han, a'i obeithioa a'i ddymuniadaa, er sstyn ym- wared i an oedd yn dyrysu ei holl gynllan- iau. Syllai Martha i lawr ar Tom yn ymegnio am ei fywyd. Ond 'doedd dim cymaint 0 ddynea ynddi hi ag oedd 0 ddyn yn William. A oedd rhywun yo edrych ami ya rbywlal Nag oedd, yr an enaid byw yn unman. Ac aid oedd Tom wedi ei gweled yohwaith. Dim ond symud ei bys ac fe fyddai y -_t.- L_- 1_- uiaoa BDittvrr awn Ifl uawyrneua I law, 110 111 diegyn ar Tom, gan ei wneyd fel teiaea. Ai tybed nad oedd neb ar ochr y myoydd, ryw fugail neu amaethwr, yn ei gweledf Nag oedd; neb i'w ganfod yn nnman. Cydiodd yn y gareg, gwthiodd hi i lawr gwelai Tom yn adrych i fyny i gyfeiriad y twrf-caufyddodd ki, chwifiodd guaan iddi a'i law, a gorweddodd i lawr i dderbyn y gareg. 0, Martha, Martha 1 Draan o honi I Nia gall byth faddeu iddi ei hon. Cyn pea dwy eiliad yr oedd y dyn ymladdodd mor ddewr am ei fywyd,: wedi ei ymbrydoli, magis, gaa serch at ei wraig, yn fil o ddarnaa, wedi ei lofruddio gan ei wraig ei ban. Ymhen y flwyddya yr oedd William Martha yn wr a gwraig. Ond aid oedd I Martha 111 ddedwydd.

I Er yn filiwnydd, y mae Mr Rhodes, y gwladwainydd enwog yn South Africa, yn I ty ar lai na deg punt yn yr wythnos. Nid am ei fod yn orgYDil, ond oherwydd ei fod7D horn byw 1& gynil. Fe wneir achwyniad cyffredinol fod y rhan wyaf e e»coa» yn anahrealiadwy; o gymainb ag fod y broffeawriaeth meddygol wedi daneoa yn ddiweddar fod yr alkaliu a ddefnyddir yn rhy ami );M wneutbnrwyr tramor, ya nghyda'r mater brM.yn BTarie :yMl.,dd w? ulhydi'r yn hyMd 0 beryglus i iechyd, Gyda Mt? M "w" a wneir ?ydt gofal, megya eMde Mri j =*old y gwrthwyMbitMiM hy. yn bodoH—yA<«t<tJ B,view..

ODDIAR Y MUR. Y maa yn bleser nawr gan ktwb sydd yn earn yr ken WyI Ganedlaetkol, yr Eiatedd-1 td, weled y aylw a wneir choni yn cldi-, weddar a byny, mi hyderaf, gyda'r amean o'i phuro a'i goaed mewn aefyllfa fwy anrhydeddua. Fe gydnebydd pawb ei bod yn anwyl yo Dgolwg y genedl. Y mae ei pheblegrwydd aiweddar ya proll, ta awynt I 1 bob araheitaoth, yr ymlyniad di-ildio sydd gan y bobl iddi, a'r« taimlad ydyw, nad ydyw pobpeth yn uglyn a hi ddia ya ad lewyrcka ei gogeniant paraf. Y mae wedi ai oaod allan etaioaa mai SEIfDLIAD CBNBDLAETHOL I ydyw yr Eisteddfod, wedi ei obadw yn fyw drwy'r ceoedlaethaa gan y werin bobl, ac y al, y werin, A flygad eidiigoddlis, ya gwylio dreati, ac yn y eyfwag pressnol yn bryeleraa yn ei chylch. Fe giywir liD lief o'r 61 sadden, yu mhob Etateddfod bran, ya erbyn yr yabryd estronel aydd wedi y in- wthio i'w llwyfan; ya erbyn y Soianig- eiddiweh t agwyddol sydd wedi gwthie iaith gynenid yr Eiataddfod y ta ol i gafnaa y eecoad class tierkat holders! 'Tydyw y werin ddim yn foddlon i'r driniaath, Ie fe fyn, canys y mae wedi ymddeffVo i'r aarhad, anioni pethaa cyn bo hir ballaoh. Y mao yn dda genyf weled cymaint o lenorion wedi dyfod allan i draetba ea Ilea ar y mater, ac yn awr, wedi iddo gael ei ddwyn i sylw mor gyfi edinol, y mae i oi ei drafod, yn ei holl agweddion, gyda golwg ar fndd- laat y aefydliad yn y dyfodol. Fe una pawb, yn ystod y saith mlynertd diweddaf, l gondemnie LLYWODRAETHIAD YR EISTEDDFOD. I Y mae y waag Gymreig wedi bod yn hyglyw ar y mater yna, fat mai afreidiol ydyw i ni fyned ar el dyfyuiaaaa. Y mae chwareu plant "yr Oraedd," fforayth, chwedl y Gymro yr wythnos ddiwaddaf, yn ddigon a pheri i bren ywen hollti ar ei drawa gan chwe thin -a hyny oherwydd ein llwfrdra fel cenedl i ganolbwyntio holl bwyaigrwydd y aefydliad ynddi ei hun-yn ai Gorsedd. Oad out y gallwn ddisgwyl i ddiwygiad gymeryd lie heb iddo gael ei weithio oddiamgylch o'r tnallan i'r Oraedd ei haD ? Fe gawn yr Archdderwydd, ya ei second childhood ya yagritena i'r Traelh ■ odyid oddiar ai Oraedd, i ddweyd mai "Oymdaithaa Urddasol: Llandain" sydd i "ddiwygio" a I. lIywodraethu" yr Eia- teddfod! Os felly, yr hynawa Archdder- wydd, i beth mae yr Orsedd da P Pa am- can aydd iddi! Sat y mae cynifer o orea- gwyr y geneel, bob blwyddyn, yn ymdyra rbwag y caryg i chwarea plant-i ehwarea Goreedd !I'-heb fod dim mwy o rym yn y gweithrediadan nag sydd yn cgwaith tiY* o blant ya chwarea marblea ? 08 8& fedrir adfeddiann llywodraethiad yr Eisteddfod yn ol i'r Ocsedd, PKIDIE* BYTH A SON All IDA.NI! Na ddifethed yr an Cymto byth mwyach ei wynt i chwytha yn y corn gwied oddiar lwyfaa yr uchalwyl-as ddadweiaied yr an bardd y cledd mewn Eiataddfed lDwy-ac na thoraythed yr na eiateddfodwr mwyach yn ngwyaeb haul a llygad goleuai" i weddio "Glfeàdi yr Orsedd: Dyre, DGlnw, dy nawdd; Ag yn nawdd, netth; Ag yn nerth, deall; Ag yn neall, gwybod; Ag ya wybod, gwybod y Gyfiawn; Ag yn ngwybod y Cyfiawn, ei garajl Ag o gara, ClIorn pob hanfod; Agyn mhob hanfod, cam Daw; Dnw a phob daieni." O. nad ydyw llywoiraethiad yr Eiatadd- fod yo I!gllo yr Orsedd, beth oDd cellwair pachadnras ydyw shwaren gweddle, a chy- meryd enw Daw yn ofer fel ynal Gymry anwyl, gwareder ni rhag ynfydu rhagor. Y mae pobpeth yo galw araom i drefou ein ty gyda galwg ar yr Ei toddfod, onide fe I awn yn anion ya apart rr Bya. wet, yn I awr, y cwestiwn aydd yn cael ei ofyn gaa bawb ydyw I BUT I WBLLA FBTHAD Dywed Y Cymro fod yr Eiataddfed ar fila ymfriwaiooi yn fan glymbleidiaa, a myned yn aeotan. Rbyw arwyddioa felly sydd. Y naill seat aieteddfodawl yn aathra traed y llall, a chenfigea a drwgdeimlad yn eael en maga Ile ni ddylai ond cariad fodoli. Gwelwyd hyn yn amlyoaeh nag erioed ya Eiataddfed ddiweddar Abartawe. Y cerdd- orioa ya ymliw &'r beirdd, a'r beirdd yo her- ian ar Gymdeithaa yr Eisteddfod, gan edliw Llaadain' iddi byth a hefyd," &c. Dyna gnewyllya y tetalad a ddtagoMi y ,ob.b. a yegtiftBMfmt ''r Genedi M Madi y 9fed—eydnnaat 011 n?d ydyw pethaa fel y dyieat fod, M tmryw?ot ya anig y? nghyleh y modd i ",U. pathM. 'Tydyw Saeaon Llaadain ddim i tywodrMtim yr Eis. 'eidfod gan rai, m thydyw y beirdd (drnain t't beirddl) ddim yn fit i roi ymddiriedaeth mor bwyaig yn In dwylaw, gaa ereilll Mae rhy fach o aylw i farddoniaeth yn cael ei roidi yn yr Eiateddfod gan an dosbarth, ac y mae gormed I) ganu o beth direswm yaddi gin ddosbartb arall. A "Cymro" mor ball a dyweyd y rhaid i'r beirdd o hya allan gymeryd haei ieat yn yr Eiateddfod— fod gaa Gymra ddigon I) awdlaa, a chy- wyddan, a hir-a-thoddeidiaa.i bara am oesaa a ehenedlsetbaa lawer i ddyfod, ac mai y petb aydd eiaian ydyw mwy o gerdderiaeth I Oaid ydyw yn eglar oddiwrth y tsimladaa ddangoawyd eiaeea fod yr hen aafydliad WEDI MYND AS MISFXBOD.' I A bod yn hen bryd i rywrai fyned ar ei bol, a'i dwyn yn ol, fel y ddafad gelledig, i'w lie ei hnn. Yn awr, y peth sy'a dyryou pawb ydyw, Sat i wneyd hyny Gadewch i oi, er mwyn dyfed a'r path i weithrediad, grybwyll un ffordd nea ddwy y gfllir eu mabwysiadai ffurfio Gorsedd yr Eis- teddfod. Dyna an-Gafyn, ar gais cy- farfod eyhoaddos, mewa lie canolog, wedi ei alw gan awdnrdodan yr Oraedd bresenol (a chaniataa fed y gal la ganddynt), i bob cynghor airol yo Ngnymra ethol aa aelod o'r Orsedd Eisteddfodol (16), a bod y galln gan y CYR, yehiolwyr nyny i ethol o'r ta allan iddyat ea hanain bamp o brif-feirdd Cymra i fed yn heaadariaid arhoaol; ond fod pump o àlodau yr Oraedd i (yned allan bob blwyddyn, a bod y cyngh?rau sirol y pertbynant iddynt i ethol (nen ail ethol) rhai yn en lie. Cawaid felly bwyllgor o ddynion gorea y genedl i gario allan weithrediadau yr Eiateddfod o Rwyddyn i flwyddyn hyd byth, ar linellaa gwarantedig a doeth, gan gynrychiolwyr I GWJmIN CYUKir. I Byddai y cynghoraa sirol yn aicroallndewis o'a plith eu hunain ddynion cymhwyi, cyf- addas, a digon o wladgarwch yn ea myn- weaaa i'w oymhwyso i wneyd eisteddfodwyr diguro, a 'does dim dadl aad yatyriai pob 1111 a ddewisid felly hi yn anchydedd pleaerne i dafla ei holl Kwatrydedd 'i ilwadaa ei awydd. Fe wel.y cyfarwydd mai y cynHin a arferir yn llywodrsethiad y cynghoraa trefol (a airol hafydj ydyw hwayna. Os nad ydyw y cynllaa 101 yn foddhaol, gellid ffarfio Pwyllgor yr Oraedd ya hynod o effeitbiol pa gelwid ar y pedwar eawad ya Nghymta, ya nghydtt Eglwys Wisdol hefyd-y pomp i ddewis tri cynryehiolydd i Oraedd yr Eiateddfod Genedlaethol (16), ya ea handebaa y flwyddyn Delaf, ac i'r rheiay wed'yn ethol pamp o'r prif-feirdd yn en piith en honsin i fed ya benaduriaid arhoaol fel jra y cynllun cyntaf, as i gynrychiolwyr yr enwadaa fyned allaa bob yn bump bob blwyddyn, a'r enwadaa y pertbynant iddynt ethol (nea ail ethol) rhai ya eu lie. Byddai yr Orsedd felly ya wir gynrychioladol o holl Yr a gofalai yr etholwyr, wrth gwrs, ethel T iDYNION XWYll CYMHWY8, I yn mhob yatyr, i ymdria & materion llyw- odraetkiad yr Eisteddfod, yn ei gwahaaol I agweddion, er anrhydedd iddynt eu hanain, ac er dyrchafiad a gogoniant llenyddiaeth I en ewlad. Byddai y prif-feirdd henadnrol yn yr Oraedd yn ddigon o elfen yr Hen Eil.?yrddfod fel na add?fid iddi fyned yn mbell iawa o'i nodwaddion cyatefig. Tybed na fyddai pwyllgor oyarythtolitdol Cymreig o'r fath YIiI yn ddigon glIQog i gyfarfed holl anghenion yr Oceadd f Tybed na faarni I dyfarniad pwyllgor fel yaa yn ddigon addfed i foddloai y cyhoedd ya mhokpeth a waaeat 1 Yn lie fod yr E steidfod, fell mae ya awr, yn cael ei llywodraetha (pi bai yn oaal ei llywodraetha befyd) gan fin glymkleidiaa, byddai felly yn calla edrych i fyny at yr Oraedd, a derbynid ei gair yn derfynol ar bob mater a ddygid got ei broa. Yr ydyaa, tt's blynyddaa beliach, yn cadw own eiaio anoliaeth or graph, a mwyaf a siaiedir ya ei cbylch, pellack, pollaoh yr ydym ya MYa-a .41cfi wrth ddiwyigiad yn y cyfeiriad kwnw; end p* bnasai geaym gyfuadrefa yr Oraedd, fel y dylai fod ?nym, fe fuM?iyr ergraph w<Ji ei chtdMntaw er'a blynyddaa. Cyn- haliwyd eyfarfod CYHDIItHAS TIt IAITH OYMKAEO yn aglya a'r Eisteddfod ya Abertawe, yn yr Aaaembly rooms, pryd yr oedd dyraaid fechan o'r 20,000 Biataddfodwyr yn brd.enol, i a'r rhan fwyaf o'r rheiny na wyddent ond ueaaf path i ddim am orgraph,—" paader- fynwyd," do, wrth gwrs, penderfynwyd, fel y gwneir yn nglyn a phob Eiateddfod er's blyayddau hwer beliach,ac ''ddiwygiadau," a pha cetid y panderfyniadaa allan yfery ollaf. nid use dim yn derfynol ynddynt- deg i aa y mabwyaiedid yr orgraph newydd gaa an ran o dair o'n llenorien, a'n cyhoedd- wyr; ond pa deaai yr orgraph ddiwygiedig o d in aal yr Oraedd, ac i'r Orsedd hoao fod yn gorph o'n gorlngwyr-trwy etholiad y genadl ei ban—mabwyaiedid hi ar unwaith. Gallai yr Oraedd roddi y rheol i lawr, na wobrwyid neb yn yr Eiateddfod 01 na fyddai wedi cydffurfio a'r orgraph warantedig, a byddai ganddi lawer ffurdd i gyrhaedd yr amcan o'i aafydla yn y wlad. Pob parch i "Gymdeithas y Cymmrodorion," ac i "Gym- deithaa yr Iaith Gymraeg," ac i beb ysbrigyn- gymdeithaa hanaa-etholedig arall sydd wedi tarddu o FONCIJF YS HEM BISTEDOFOD, I ac a ledan4; eu hwyliaa tan ei chyagod, oad 'does dim a wnelont hwyadeddfa yn enw yr Eiateddfod; ac ya cl pjb rheawm hyd 081 yr uaant i aafydla yr Oraedd yn ei llawn awdnrdod, fe barhawn uinau, fel cenedl, i bentyru i'r Eisteddfod, fel deillion ya ym- b.ilfalu ar bared, i gicio row, gwastraffa arian, a chanu Bydd myrdd o ryfeddodan I" Wet, dyaa fi wedi gwneyd fy rhan taagat ddiwygiad, Fe ana pawb i ddyweyd fod llwyr angan am dano. Ymddengya i mi yn beth rhwydd iawn i'w ddwyn oddiamgylch, ond i'r werin ei hun fod yn banderfynol. Y werin 111'0 llywodraetha y dyddiau hyn- ac i lywodraethll-ac Did yr ychydig lordiaid i lywodraetha droatyat. Mynwn y mater hwn i gael y aylw a deilynga. Y bobl bia yr Eisteddfod-hwynthvpy ddylai ddadlea ea hawliaa; ac nid eraill ei thafellu iddynt fel y mynant ea hanain. Ond i'r bobl deimto 611 dyledawydd, ac apalio am gym- horth a chydweithrediad y rbai a/dd, hyd yn hya, r YN LLYWODBAITHTT, I does dim amhenaetb gen i na chydayniant yn ewyllyagar, i drefnn yr Orsedd, ac i'w osod ar aafle i weithio yn anrhydeddua. Yr ydym yn ddyledua iddynt, fel yr aw- grymid o'r blaen yn y llythyr diweddaf, am lawer o gymhorth y blynyddaa a fa, a theil- yogaat edmygedd a phMck y genedl am ea ,a aru gariad; ond y mae yr amser wedi dyfod pan y dylent roddi ffordd i'r diwygiad baan hwnw y mae yr Eiateddfod ya galw am dano, ac y rhaid iddi ei gael, onide fe fydd wedi cael ei gwneyd yn bricsiwn gan ei tbylwyth ei han. Yn nnig, dadlauwa y mater yma yn foneddigaidd, ac mewn yabryd teilwng. Drwg genyf fod Ellis o'r Nant wrth amddiffyn Cymdeithas Llaadain, wedi trwytho ei feddwl a'i fysedd yn mystl y lie iael hwnw yn Llandain (fyth a hefyd) I Ond fe wyr pawb fod Ellis o'r Nant, a'i Standin, gwaa y gog, yn dilyn yr Eisteddfod i bob man yr elo i warthn llyfran Cymdeithaa Ltandain,-ac felly, ni ryfeddir ei weled fel Demetriaa y got arian, yn hel ac yn trin. Gadawer iddo ymanioni, fel ceiliog ban- hegleg, i glochdar ar ei "domen ieri," chwedl yntan, h.y., o'i ddaongli, atondin yr Eisteddfod, a llyfrau Seiinig yr Eisteddfod Gynraeg 1-" jeri" ydyw hyny. Ond yr hyn sy'n chwerthinllyd ydyw, iddo ef o bawb fygwth crymoge pobll Gwarchod pawb, pa chance aydd i neb alia ffoi 1 Raid i'r Cymra Baoh," 8a neb arall, ddim ofni oyfandrefnaa y faggot votes,-maa eu dydd- in wedi ea rhifo p'le bynag en ceir; ac ond i ninaa fed yn beaderfyaol, cawn Oraedd yr Biateddfod wedi ei hai-drefaa cyn pen y ddwy flynedd, fel y byddo yn iechyd i'r aefydliad, ao ya anrhydedd i'r genedl. I YR EltYR,

I DIGON I DALU YR OLL. Y mae yr hysbyaiadaa am haelioni Mr I Robert Davies, Bodlondek, yn rhsddi dene mil ar hagain at gaagliad y Jiwbili, l,200p at ddiddyleda capel yn v Barmo, 50op i'r na amcan i'r cyfeillion yn Fflint, 900p i Gaer- gybi, 1250p i Rhyl, a 1300p i Colwyn Bay, 18 awgrymu fod digion o arian yn y wlad i data holl ddyledion ein baddoldai trwy y Dywyaogaeth yn gyffredinol. Y mae Rhag- laaiaeth (medd Idriawyn), wedi benditbio mewn modd neilldnol hen dealaoedd crefyddol ein gwlad o bob enwad; ac y mae maaaaoh, y proffeswriaethaa, a chelfyddyd 111 eu meddiaat. Olrheinier hanea ein llong-berchenogion, percbenogion yglofeydd, y mwngloddian, a'r chwarelydd, y rhai sydd yn lleawi y proffeswriaethaa mwyaf eoill- fawr, ac ya ymwneyd i'r celfyddydan mwyaf cywrain, ceid gweled ea bod yn tardda o hen dealaoedd crefyddol-o hen gyfflon cedyra, y rhai a faont yo ymladd ya ddewr dros anrhydedd eu gwlad, a faont yo bar i'w hiaith, eu cenedl, a'a Daw. Y mae y fendith wedi dyfod ar ea penaa—y can' cymaint" wedi ei gael-a chyda hyny y mae dyledawyddau newyddion yn dyagwyl wrth- ynt am eu cyflawni. Y mae yr ymoaodiadaa a woeir ar yr "Han Lyfe" a'i wirioneddan, ya galw am holl dalentait ac athrylith y seaadl i'r frwrdr ao y mae v dvledion svdd ar ein haddoldai yn galw ar ein cyfoetb- ogion i ddyfod allan ä'u oyfoeth i'w dilea. Y mae yma ddigoo o nerth i wneyd y naill, a moddion i gyflawni y llall. Od eageulnair hyn, a gadael i demlaa yr Hwn sydd yn perchen pobpeth yn y nefoedd a'r ddaear fed o dan ddyled, y mae perygl iddo dyna yr amddiffyniad amlwg aydd wedi bod arnom fel cenedl trwy y eanrifuedd, a symad y canwyllbren o'n mysg. Pe bae pawb yo dilyn esiamplau Samuel Mo:hy, y Rylanda, Corys o Gaerdydd, y diweddar Daviea, Llandinam, Robert Davies, ac eraill, eredaf na byddai ceiniog o ddyled ya aroa ar addoldai ein gwlad.

GWYLIAU HAF. I Yn y tymhor hwn o'r flwyddya, mawr y gwibio yma a thraw sydd gan bobl yn mhob parth o'r byd gwareiddiedig. Mae rhai yn teithio gwledydd tramor er mwyn pleaer, neu er mwyn iao d, oraill a geiaiant yr un pathau o fewn terfynau eu gwlad eu hunain, ond gwibiant yma 80 acw i'w geisio trwy chwilio am newid awyr, a newi 1 goiygfeydd. Pobl y trefydd a ant am dro i'r wlsd, neu lan y mor rhai o'r bryniau i'r gwastadeddau a'r dyffrynoedd, a rhai o'r isel-diroedd, i'r uohel diroedd, i ymbleaern neu i geisio ieohyd. Dylai y rhai sydd yn oeisio adferiad ischyd gymeryd potelaid o Qniniae Bitters Gwilym Evans gyda hwyut. Derbyniant gymaint arall o lea o'r cyfnewidiad wrth ei ddefnyddio. I gryfhau y cyfansoddiad pan weai el wanbau trwy nnrhyw achos nid oea dim i'w gydmara a Quinine Bittera Gwilym Evans, yr hwn sydd feddyglyn llysieuol a ddefnyddir yn helaeth yn y wlad hon a gwledyddtramor gaa gleifion yn dyoddef oddiwrth llawer math o wendid a chlefydaa, ac os oes unrhyw werth i'w roddi ar dystiol- aeth ddynol, y mae effeithiolrwydd y fedd- yginiaeth hon wedi ei brofi tu hwnt i bob amkeuaetb. Gellir eael Quinine Bitters Gwilym Brans, gan bob fferyllydd mewn potah 28 90 a 6a yr nn, nen yn union- grrchol oddiwrth y perchenogion, Qniniae r= M.f.AWng Co., Limited,Ll.. elly.

I I Pan yn faehgen ba Syr Andrew Lusk, ) an a brif farsiandwyr Llandain, yn: egwyddorwas mewa tkep grocer, a chysgai 0 I dan y counkr. (

GWAED DRWG I G*)SNWYN Y CORIIP. GWBNWYN YR AFU. GWKAiWVN If ClfLLA, GWENWYN Y ffERVBfc, GWEiyWYN YR ARENAC HEB WAED—HEB FYWYD I HEB WAED PUR-HEE IECHYD HlTGHES'S BLOOJj FIJULS MEDDIGI IAETH FYDfi > \V\ 0< AT BURO GWAED A DILEU El HOLL DDRWG Iachant ya uniongyrohol Waed Drwa Scurvy, Cornwydon, r-,rddiiatja y Croea Cylla Gwan, Diffyg Traal, BC ouaneaa D18 Pepaia, Gwynt, foeu Pen, Afu Jirwg, Ken Egwan, fielder Yabryd, Corflrw/m ed Gwynegon, Poen Cefn, Fita, Kervoaaneaa, MEDDYG Y TAD, MEODYG y FAM, MEDDYG Y MAB, MEuDYO Y FERCH, MEDDYG Y TEULU. HUGHES'S BLOOD PILLS. HUGHBS'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS, Miloedd yn tyatio i'w werth anrhaethol ml. at yn ddi BYWYi NEWYDD I'R JW ABD BYWYD JSEWYDD I'R CYLLA, BYWYD NEWYDD I'R AFU. BYWYD NEWYDD I'R ARENAU, BYWYD NEWYDD I'R HOLL GORFF y mas an clod wedi cyrhaedd i'r Gogledd, Dehea, Dwyrain a'r Gotllewia, Gelwit am danynt o'r America, Canada India, Chili, Awstralia, Now Zealand Madagascar, China, Japan, ac Affrica. LIu mawr yn cael eu hiachaa yn fea- nyddol. MODDION Y GWANWFN MODDION YR HAF, MODDION YR HYDREF MODDION Y GAUAF. HUGHES'S BLOOD PILLS Y maent ar werth gaa i,ob Chemist a Patent Medicine Dealer drwy y wlad, am Is lie, 2s 90, 4s r- trwy y Post am Is 30, 2s lie, a 4a 9c oddiwrth y erchenog,- JACOB HUGHES 'I m ¡' MANUFACTURING CHEMIST PENARTH, CARDIFF 12r Dim yn bur heb lun calon ar bob Box ar Label Coch. pYMDiEITHAS ADEILADU GOGLEDDBARTH SIR DDINBYCH. Pbif Swyddfa:—DINBYCH. Swyddfeydd Ganghenol. OofMcA?Myr. Abergele Mr Hugh WUlhumt, S? View. Adwy a Choedpoeth Mr Joa. Williama, Vroo Colliery. BagiUt Mr Arthur Robert. Gadlys road Bethesda..M, Jones, Book. seller. Cerigydruidion Mr David Jonea, iea., Hendreddwyfan. Clawddnewydd Mr Robert Robots, Agent O„ ol, wya Mr William Hngbaa, Llanddulas I Uorria Mr H. LI Jonea,Bridge ) etreet. Corwea Mr Robert R. Roberta, Temple Baildiaga vimael. Mr William Roberta, Glanllyn Dinaa Mawddwy Mr Lewis Brana, SIIot Warehouse Dolgellau Mr Dd. Owen, Priatei Dolwyddelen Mr Rich. Jones, Ova- nd View Ffestiniog Mr Robt Thomas, Post Office, Bethama Fflint Mr Thomas Burg aaa Chester street Gwrecaam Mr Wm Parry, Tompk row Leeawood Mr J. LI. Morria,Dylf. ryn House Llanb, eria Mr E. Jones, CemptoB House L, lanarmon Mr H. Hughes, grocer, Eryrys Llangollen Mr James Clarke, cyf LIannef.yd.d rifydd, Chapel st LJaDDefydd Mr Moses Jones, Poet Office Llaarwat. MrO, J'JDeS, .ipothecar. ies Hall mostya Mr Valentine Williama Newmarket Mr John Newton,tailor Penmachno Mr O. Williams, plo U chaf Penrhyndeudraeth Mr John Roberta. I, Griffin terraoe Portdinorwic n, n. Mr H. Jonee, Maa- Chester Houae RhooUanerchru? Mr W. J,r8,Hafod View, Johnaton, Ruabon 5ou ^fj.di, laB MrJ'?i?.Gwyndy Rhuthyn Mr Ezra Rab?,Vt& m View R? Mr J. T. JcaM,AJ<d House, Wellington rd m !iiW MrDEvans.Bodlondeb, Wyddg-g Mr .HMorru,priEt<[ Pob o'r GymdtithM M Pob caia am Fenthyca Arian o'r Gymdeithaa, ae am unrhyw lbysiad petboh yu eiohy 'c??? ? ROBERy PARRY, K«Q 13, Chapel tre.t, Denbigh. BURYM FFRENGIG.-Dyma y iiarym sicraf a'r cryfaf o anrhyw Faryta t gynygir yn y farchnad. Cyi-yrcha fare gwynach, melusach, a mwy dymuaol i'r ar. hwaeth natr unrhyw farvm arall. Qwortku 8f yn Mangor gan J. R- Wi!'ia G-I& Square, a W. Jonea, 32, WeH. street. Ya Nghaer?ybi ?an Joha tVitH?ms, 4 Thom street.?b. lb:n nercbymodd gan Hugh Rob?<? Penygr?g. YnMh?lIh.U gan David Ltwli. POW&N Street. Ymofyner A J. Watson and Co., 41, UDIoa atreet, Brough, Londor B MOORE'S MUSIC WAREHOlfSB I us IWL, D_ 0_ Piano., Hal moniams, a- AmerieaaOr- ganSiYieliag, Banjas, Owå- tara, Flutes. Piaaae a Har- i moniams ya ol yr Hire L emA Harmoniums hollol newydd am 4 gint &rian Pared, neu 5a ymla am dlwr "ynedd 26 mil, yr hyn fydd yn lip lfle. Aeoor- dmna rhgorol iawn o 3s 6c. Gellir cael Cata- logue Darlunladol, gyda'r prisian a'r telerta. gan yr Agent fydd yn galw yn mhob man bob mis, ond ymofya a THOMAS MOORB j Neith-road, Caemarfan UURE YEASTr Hat and ?ad ba« -L bMt brands. All CMr.ntMd fbt.S pure. De4ers eupalied wh?e? Fi«5 ?amvak b daily. ?nte for prioM.-MM? F^iltem ^f Agenta'wa a&

GWELL II WYI NA HWYRACH. I CHARLES READE.] PENNOD XXXII. Yr oedd J Hong » hwylio yn mhen yr mythose. Yo y cyfamser Yr cecid Robinson Wyrhnlka yn Portsmouth. Catoddgau- mtgj i ftfifon gair i Mr Eden, ae yehydig epill Hong hwylio rhoddwyd yn ei law Ittkjrr. Agorodd ef yn y funyd, a syrthiodd das beth ar y liawr-patisdur a pamphl dya. Byr ydoedd y llythyr dywedai Mr Efea ei fod yn anfon y punphleiiyn olaf a argraphwyd yn y carchar. Edrychodd Robiason am y pamphledyn, ond nia gallai ei welM. Yo y Hythyr dywedai Mr Eden MwetttM? tt y pamphtedyo ydoedd "C?OB ptcAM yw marwo'aeth." "Mi hoffwu wtled y llyfr," ebai Robinson "or eml gwybod beth aydd gan at barchtdd- igMtk i'w ddyweyd. Y mae y teitl ynddo as has 7" bregeth. Gobeithio y pydra y Itaw u,i Uadr^iaodd—na! Mi aoghufiaii 1 fiMditbio a'i felldithio Canwyd ef yn y carohar pren am bum' mis, Byda gwebil;on ein carchardsi. Nid 4mdd yaoyr un gell iddo i ddianc o gWl',oi orwg. Wrthlwrs, yi oadd byw am bum' BMi gyda gwehilion o'r fath yu tynu'r graen moeal oddi arno. Yr oedd ei benderfyoiad YR daisigl, ond gwisgid ymaith yn taddol ei goisob at gwmai drwg, 1WIr diwedd glaniasant yn Sydney. Buont I an ryw bythefnos gyr»a gweitbfeydd y Llywodraeth, rhyw filldir l,'r draf; lie ar yr amser hwnw, pigwyd ef allan gan lOMddwi fel gwas. Gwaith Robinson oedd Kw ar ei ftis?, oud nid yn rhy foren; glan i. ei et<td)M, a gwneyd negeeeuon, ac Use i'w weici hyd bamp o'r gloch. Euw y aeeisti oedd Mr Miles hen lane, yn byw yo foethus, ac yn gwario ei arian ar geffyluu, marched, oardiau, a phethau cyffelyb. Yr oedd yn greadur digon rhadlon, ao nn boreo wrth ddyfod a dnfr paeth a soda-water Mkttmodd Robinson fyuad ar delerau cyf- fUgM?ef. !-?d RobiMon i fyw dip/n yn fm Jm.. yn yr hwyr fe'i gwelid yn mwyahau ei bnn ar hyd yr heolydd. Un moson cyfarfu a dynes ieuanc. Hon a'i cyaihellodd iddo ei chymeryd hi i'r chwar- eady. d d h. 11 Gallaf fi a'. chwaer ddyfod gyda chwi, ebai. Boddhawyd Robinson ya fawr, oad wrth lyned i'w boced nid oedd ganddo ddigon o krian i dalu drostynt, ao aid oedd ganddu ddilad i w gwystlo. Beth oedd i'w wneyd ? Cynyg i'r merched daln. Ood nid dyns arfec cymdeitbas. Qofyn am arian yn mlaen llaw pan ei fe.att. Yr oedd hyn yn an mhosibl. Bantùyca dillad ei fei-tr, a'a gwyttto. Edrycbai hyn eto fel llaclrad. wystlo ei fodrwy, a'i chodi" yn mhen diwrnod non ddan, ao ni wariai ffyrliog mwy hyd see ei chael yn ol. Owystlodd fodrwy Mr Eden: cafodd ddigon o arian i daln am fyned i'rchwarendy. Tra yao meddyliai Robinaon am y fodrwy, a eat i'w chael oddiyoo. Cytunodd y mercked na bnont erioed o'r blaen gydar, fath gwmni dwl. Y = d caalynol daeth gair oddiwrth Mr Miles yn dyweyd na ddeuai adref o hela am wythnos arall. Dim gobaith am arian feUy. Gwystlodd Robinaon ei got dda, a chafodd y fodrwy yn of, ac er mwyn oael arian yn ei booed gwystlodd ei drowsas a'i waagod. Aeth yn ddigalon ar ol kyo. Nid yw gwaaanaeth y peth i mi. Y mae fy medawl mcr weitbgar; y mae arnaf eisieu ihywbeth i gynaeryd raeddiant o fy meddwl 0 hyli-rhywbeth ag eisien pen ato. Darfa hyd y« nod i'w barchedigaeth, y dyn cyntaf yn y wlad, gydnabod fy nhalentan. A beth ajdd genyf fi yma ar en cyfer? Potel blacking 1" Mewn ystafell fecbao, mewa tafarn, yn Dghyrion y dref, eiateddai dan ddyn. Yr oedd trosedd a pheehod wedi bagra eu bwyneban. Yno, o flasn bord fechan 111 Cynwys diod feddwol a myglys, yr ymgom- ient. Dan leidr oeddynt. Y mae gan ladroa iaith nad oea neb yn ei deall ond hwy ea hnnain. Ymgomient yn yr iaith hOBO, a ohynllunient. Byrdwn en hymgom ydoedd: gwyddent am yeglyfaeth mewn ptiM oddeatn tair milldir o'r dref. Ond sat 1 fyned yno i chwilio oedd y gamp. 'Daiff lleidr nedros byth i adeilad heb ei chwilio, mwy sag yr itiff morwr profiadol i sianel anadaabyddos iddo heb beilot a ehart, Ym- ddeagys oddiwrth sgwra y ddan ddyn, y gyddeat am ryw rii ya adnabud y lie yn .iNaiff hwnw ddim, y mae yn rhy feddal. Olfwais ef yn gwrthcd pethaa da y mis di- weddaf. Path arall, nid yw yn an diogel: degi na na ddywed y ewbl." Yoa ychwaneg a iaith y lladron. Hidia befo," ebai'r lleidr arall; gad o i mi; mi fentraf y gwnti i iddo wneyd pob- peklt i mi. Mi gawn afael arno heno; down a fo yma; mi gawn ffidlar nen ddan, galwyn 0 wiagi; ac yna, deg i un na fydd o yn gwbl yn ein dwylaw. Gad o i mi." Ya mhen pedwar diwrood ar ol hyn, eiso toddai y adau Jeidr, Mephiacophelea a Bratns, yn yr nn ystafeH. Eiateddai rhyw fath o wêo foddhaaa ar eu hwynebau. Ddeidaia i wrthyt, onid do P" Nid mor esmwyth y gwneat ef." Na, bu raid i mi fyned ar fy nglinian." 'Doeth o ddim gwerth y drafforth." Y mae yn werth hyny ddengwaith dro- IOIid. Kdrych yma: dyms gynllan o'r ty." Fedret ti wneyd byna" Nid wyf yn dyweyd y gallwn." "All'aai rhyw ddyn y gwyddoat ti am dano wneyd ? Edrych mai yma bob dor, ffeaeatr, ac ystafell i lawr, a pha fath o agoriadaa a wna y tro." Snk y daeth o i wybod cymaint am y lie -fno ddim yno ond dwywaith." A! y mae nn fel hyn i fyny a phob peth: j Mae ganaao lygad l tusoes. Tosa fo mewn ysgol, mi gipiai y canwyllau a phobpeth tra byddai y bobl yn sylln yn ngwyneb yr otfeiriad-fedr o ddim peidio." Wei, ni all fod felly, ood nid wyf fi yn ei hoffi. Y mae rhywbeth o'i gwmpas na dda gen i mohono." Aroo, hyd nes y gwelir ef yn gweitbio, hyd nes y gwelir ef o dan y lleuad j u ddchceu AK ei waith." I U fya'd dipyn yn ol ni ddyehwelodd Mr Miles ar y diwruod psnodedig; a chan nad oedd gan Robinson ddim i'w wneyd, ac beb arian yn ei booed, gwystlodd fodrwy Mr Eden. Teimlai gywilydd a galar, ond aid cymaint a'r waith gyntaf. Cy Y nOlon beno, crwydrai yn hamddeaol nghwr y dref. Galwodd llaia ar ei ol, mewn t6n hollol gyfeillgar. Edrychodd i fyny, a phwy oedd yoo ood ben ffrynd, i'r hwn y cafodd lawer hwyl ao ysgtyfaeth sanr yn 01: nit gwelodd y dyn er'a dwy 8YDedd; Yyi'i-"d g?ydnad cyfeillgar: yr fi! d ?? f-r?h yn y cwmni; er mwyn ea bomo a&fonodd &en Scynd Robinaoa am Die Dywyll, y IE. dlar i ganu. Yn swn y ciwth, ac o dan effaith y ddiod, dacw Robin- aon er genethod liD dechien dawnaio a chaaa. Ni adawodd y lie kyd dri o'r glooh vn y boreu, ae addawodd gyfarfod y cwmoi baoh j noaon pnlynol-i ddawnsio ac yfed, ac i ddieivio jrmaitb bob pryder.

I COLLED FAWR. Mae colli ieai:yd yn cynwyg colli y cwbl sydd yn gwlleyd bywyd yn werthfawr, sef y gallu i fwynhan bywyd, Vid oea mwyahau bywyd meirn afiechyd. Heblaw y dioddefamt a'r poenau corphorol mae yn ddwyn ar y claf, mae afiechyd yn achoai poenaa meddyliol, a phryder sydd yn ei lethu, ac yn rhwyatro el adferiad baan. Gwelir bya yn fwy amlwg vn nbenlu y gweithiwr nac mewn teuiaoedd o safle Ilwoh. Pan anallaogir y giwaithiwr, mas yn daeddol i ddigaiendid a phryder am gyn haliaeth ei deulu tra y bydd efe, ffon ea bara ya analluog i ddarpara ar eu cyfer. Mae  pryder hwn yn niweidiol iddo. Mae ei serch aaturiol at ei deals yn rhwystro iddo gael gwellhad buan. Os am oagoi llawer o'r ang- Eyanron a'r annedwyddwoh sydd yn canlyn afiechyd, dylai pob un aicrhaa gwaaanaerh darpariaeth a ellir yn briodol ei hintyried yn "wir gvfaill y gweithiwr," adnabyddua yn mhob rhan o'r byd wrth yr enw Quin ne Bittera Gwilym Evans," yr hwn a gymeradwyir ganlawer o feddygon enwog fel meddyginiaetk aicr a dyogel at amryw glefydau. Mae wedi eniil yr enw o fod ya Feddyg- fniaeth Lysienol Borffeithiaf yr Oes," 80 an a gymeradwyir gan brif fedd/gon gwahaaol wledydd at anhwylderau y oylla, yr afu, y giaa a'r freet. Mae ar wertb gan bob ffaryllydd mewn poteli 2a 9c a 4a ge yr a8, Gookelwoh dwyllwyr. Mae eaw "Gwllym Evana'Quinine Bittera I ar bob Wet, itamp, a photel o'r gwir Qniniae Bittera. Anfonit ef hefyd yn ddid^anl drwy y post am y prisiau achod gas y I percbenogion:—vuinme Bittare Jdanuiactarias' II 1 Co., LiauUd, LtMeUy, South WalM. I f

YLLYSOEDD COFRKSTR-I I ILDOL. I I BANGOR.—ACHOSION DYDDOROL. i Cafedd Mr Thomas JonM eistedd.ad  ? prys?r yn Mangor ddydd Gwener, pyd y I cywirwyd atholrestra? y plwyf a'r fwrdnia- i dref. Ymddangoaai Mr R. D. Williams dioa y Rhyddfrydwyr yn y rhan sirol, a Mr W. Haw Rowland yn y rhan fvrideiniol tra y eynrychiolid y Ceidwadwyr gan Me Geo. O.ea.-Ba y Ceidwadwyr yn aflwyddianna yn au ?wtthwynebi?d i'r Cyngherydd Richd. Williams, Bangor. G?rthwynebodd y Rhyddfrydwyr i bedwar o wylwyr glaoaa y mdr, oblegid ea bod ya cael eu gortodi gan yLIywodraeth i fyw mswn tai neilldaol. Caniataw/d y pleidleisiau,—Gwrthwyoebai y Rhyddfrydwyr i'r Archddiacjn John Pryce a'r Canon Eleazer Williams, oblegid nad oeddynt yn byw yn y Canondy trwy'r flwyddyn* Dywedoddy Canon Pryoe,mewa atebiad i Mr Rowland, iddo fod yn trigo yo y Canondy yn ystod miaoedd Ionawr, Chwefror, a Mawrth y flwyddyn ddiwaddaf. Preswyliai peb an o'r pedwar canon yno am dria mis yn y flwyddyn, ac, mor beil ag y gwyddai ef, meddai an ohoaynt hawl i fyaed i'r ty pan y byddai an o'r tri eraill mewn maddiant ohono. W.th y bargyfreithiwr eglarodd y tyst y gallai fod yn orfodol ar an ohonynt, oblegid afiechyd y lleili, i breawylio ya y Canoudy ar hyd y flwyddyn. Elai pob canon a'i wasanaethyddion yno gydag ef, ond cymerai person penodedig oial o'r ty cydrhwog yr amser y deaai liD canon 11 mewn ac yr ai na arall allan. Gan y gallai pub un o'r canoniaid drigo ya y ty am an- rhyw gyfnod o'r flwyddyn trwy drefniad yn f eu plith ea hanain, bornai y bargyfreithiwr fod hyny yn gyfartal i breswylio yn y ty ar hyd y flwyddyn; o ganlyniad cania- teid y pleidleiaian. Apal odd Mr Rowland am hawl i yn etb?n y dyfarniad a chaniatawyd hyn. Yn mhellach caniatawyd lp i bob un o'r ddaa ganaa fel coatttu.-Apeliodd W. Doaglaa Jonea, clerc cyfreithiwr, am bleidlais fel llettywr yn Plas Fyn. preswylfod ei dad-yn- nghyfraith, Mr K. W. Douglas. Dywedai ei fod ya talu oddeuta 30p am ei ystafell- oedd. Caaiatawyd y bleidlais heb gostaa. —Gwrthwynebwyd John Pritchard, 35, Kyffia sqaare, oblegid ei fod ya absenol am gyfnod yn Nghaernarfon. Pritchard: Mi fam yo Nghaernarfon am bymthegnoa o achoa y mai (chwerthin). Mr Owen Nid yw hyn ond creulondeb. Y rheawm i'r dyn hwn gael ei anfon i Gaernarfon ydoedd iddo adael ei ful grwydro. Mr Kowiana Oad yr oedd yn Nghaernarfon mewa am- gylchiadaa o dan y rhai nia gallai ddy- chwelyd. Sylwodd y bargyfreithiwr nad oadd grym yo y gwrthwynebiad, a chaniata- odd y bleidlais gyda 2s 6c o goataa.—Yr oedd gan y Rhyddfrydwyr withwynebiad cyffnlyb i Hugh Roberta, Rathboae street, ond caniatawyd y bleidlais gyda'r un swm fel costau.—Gwrthwynebai y Ceidwadwyr 1 J. Evan Jones, Brook row, a Griffith Jonea, glo faanachydd, ar y tir mai y gvragedd oeddynt y tenantiaid. Profodd gw.-thwyn- ebiadan yn fethiant, a gorfodwyd y blaid a'i gwnaethant i data 78 o goataa yn yr achos cyntaf.—Tynwyd allan enw Ellen Jones, 31, Dean street, i'r hon y gwrtbwynebai y Rhyddfrydwyr, oblegid nad oedd wedi tala y trethi.—Methodd y Ceidwadwyr ya en gwrthwynebiad iE. D. Williama, gorach- wyliwr y North Wales Masic Company, Bangor.-W. Evans, R. Evans, ac E. Fvans, y rhai a gatiant faanach yn mlaen fel gwneatbarwyr dodrefn mewn partaeriaeth gydaa'a tad, yn High atreet, BAngor, a apalient am bleidlaia. Methaaant yn en caia y flwyddyn ddiweddaf, a gwrthwyneb- odd y Ceidwadwyr iddynt eto ar yr an tir, aef mai enw en tad oedd ar y brydlea, ac fod ganddo ef bleidlais am y ty. Hyabyaodd Mr William Evans na wnaed nnrhyw weithred ffurfiol o bartneriaeth eydrbyng- ddynt a'a tad, ond eto talent yr holl drathi gydrhyagddynt,sa ni,'ifoddent g-ymaint A bawl i bleidleisio mewn etholiad bwrdeisiol. Eglarodd yn mhellach nad arferai etifedd- iaeth y Penrhyn ganiatau ychwaneg nag all enw ar brydles. Dywedodd y Birgyfreithiwr mai yr unig gwestiwn oedd, a oedd y meibion a'a tad yn bartneriaid fel tenantiaid y ty. Nid oedd dadl gaaddo na feddai y meibion hawl foeaol i'r bleidlais, ac felly gwell fyddai gaaddo ei chaniataa a gadael i Me Owon, pe y dymuaai, gario y mater i lys yr apel. Derbyniwyd y dyfarniad gyda llawer o frwdfrydedd yn y Ilya.-Coisiodd y Ceid- wadwyr oaod ger bron y llys hawl ehwach a ddynion a gedwir ym Elusendy Rtngor i bleidlaia; ond dangoaodd Mr Rowland yn fuan fod y gyfraitb yn gwahardd pleidiais i ddynion yn y cyfryw amgylobiadau, ac felly gwrthodwyd y caia.—Ar gaia y Rhyddfryd- wyr caniatiwya pieiaieiaiaa 1 ueirge tV" Roonie ac E. K Davies, dan o athrawon yn y Coleg NormaWdd gyda haner coron o gosau i'i blaenaf.-Ymladdodd MrW. Huw Rowland yn galed mewn an achoa yn arbenig. Hawliai y Ceidwadwyr bleidlais i Griffith Daviea, 37, Kyffin-aquare, yr hwn a ddyw- edodd mai ei eiddo rbydd-ddaliadol ef ydoedd y ty o dan ewyUya ei ewythr. Dywedodd Mr Rowland ei fod wedi gweled yr ewyllys ei hunan ac ni adawai ddim i Davies. Mr George Owen a eglurodd mai fel tenant ac nid fel perchenog yr hawliai Davits bleidlais. Mr Rowland Yna y tenant yw ei chwaer, saf yr ysgutares o dan yr ewyllse. Yr overaeer cyuorthwyol a ddywedudd, mewn atebiad i'r bargyfreithiwr, mai y person a drethid ydoedd chwaer Davies, ac yr oedd ef ei hunan wedi ei hyabyau mai eiddo ei ehwaer ydoedd y ty. Y Bargyfreithiwr: Y mae yr hya a ddywedodd yr overseer yn bur ddifrifol. Griffith Daviea: Ddywedais i erioed y fath beth; cofiwch fy mod yn hoffi cael y gwir. Mae'n dda genyf nad wyf yn dwrnai (chwerthin). Gwrtaodwyd y bteid lais yn nghanol chwerthin mawr a cbymer- adwyaeth.—Mewn 14 o wrthwynebiadau o eiddo y Rhyddfrydwyr llwyddaaaat mewn 6 ohonynt, a thalaaant 18a 6c mewn costau. Ar yllaw arall Hwyddodd y Teriaid mewn 2 wrthwynebiai allan o 12, ao yr oedd eu coatau yn 21a — Cydnabyddodd y Bargyf- reithiwr a'r dad leu wyr ar y ddwy ochr eu dyled i'r overaeer cynorthwyol (Mr H. O. Hughes) am y dull gofalus a rhigorol yn mhob yatyr yr oedd wedi paratoi y rbestraa. Yn aoff,mus eth Huaws o wrth- wynebiadau y blaid Ryddfrydol yn y fwr- deiadref ya ddifu ld oblegid nad oedd y cyleiriadau priodol wedi eu goaod ar y rhybaddion.

DABFAHADAU LLYSIEUOL Y on I ADDASAF I IECHYD Nid oes yr uu tmheuMth mewn unrhyw feddwl I dirwan mai darparisdau llysi-- I thd mwy? rhmweddol,» chvdweddol t'r OOrpb. Mewa gair y mMem hymborth beunyddiol yn gymaiut I f;r!ali.v.:b; y cyf?Boddi? ? yw i ;Rr:h M t fatthnn ei wahanol ranau. Pa Euhtem f? am swm ac ansawdd yr hyn a fwyUwn, blinid ynfwyMMa ?aa tnhwyIderM -rpb.?.1, a fallem fyw yn well wrth 1', o phy?wriMth. I;" ffror llvr Yo ?yaredtn y. y blyuyddoedd dil:Ii lJ. :J i :dd wnMd am PYn amaer yn aMtorel, M y mMyn bresenol amryw ddarpariadaa Uyeieaol meddygol yncael eu cynyg i'r cyhoedd T dyddiau hyn at wahaael glefydan. Mae rhai onenyat yn ddiameu wadi eu trefau yn y modd mw f gefalaa, M yn ddar ?ariadan ,werthfawr M ty or amrys aubw I' d, Ond y maent er hyny yn xwah)miMthu llawer mewn rhinwedd a (werth. Yr &mean mawr wrth ddarparn medd gi.i"th l? 8'' e-ol =i:IJ:ttt¡:de:dll:i:; i rorradl.. mwyaf ayflawn, ac mawn cyn Ueied 9 sylwedd ag y mae yn bosibl. Wedi blynyddau o ymchwiliad yfal, ac arbrawfiadan msawl, Hwyddodd y fferyllydd enwog Mr Gwilym Brans, F.C.8., i dynn allan o amryw o'r llysian a'r planhigion goren a mwyaf rhiawaddol, ea prif rinweddao. T llysiau hyn ydynt Quinine, Sart*p*rilla, safifrwn, lafant, dantyllew, crwynllya gentian) a'r cyoghaw (burdock). Llwyddodd i ddarganfod y modd i gylartalu elfenan gweitbgar y llyaiau hyn i wneyd cymyagedd calfydavdgar ya y modd mwyaf hapua er eiorhan cydweithrediad llwyddianus yr elfenan meddygimaethol a gynwyaeat, a chyraedd yr amcan daionoa oadd mewn golwg wrth ei gyfan- IOddi. Y mae y meddnlyn rhagorol hwa orbyu hyn ya fyd-aduabyddu wrth yr eaw Quinine Bitters Gwilym Evana. Nid 8es un meddyeineth all gystadlu ag ef mewn effeithiolrwydd i aymud ymaith holl anhwylderau j cylla, yr afu, a'r iaa Mae ar werth gan bob fferyllydd mewn poteli a 9o a 4a 6c yr UB. Neu gellir eu cael yu ddioga trwy y post am y priaiau uchod oddiwrth y per.kenogion :~Qninine Bitters Manufactu.ov ¡ Co. Lumted, Llimefly.