Y Genedl Gymreig

DYDD MA WRTH. Am inw o'r gtash cyf<i fyddodd pwyilgor yr ui rii b yn y cnpel a phwyllgory drysorfa yn y lestri. Am dfle>< r glooh yu y C.aas- roor.; cyf»rfu p*yl!;>"r V Y^jol Sal o'ao Jywyddiaeth y Parch W. Edwards, D D., Pintipi 'l. Dirlleundd yr ys^tifenydd, y Paroii T. T, Evang, I Abe;till«ry, ei fyoegiad blyuyddol. Yr oodd y derbyniadan oddi. wrtb yr Haowr," cylchgrawa nowydd yr Ysgol Sal, y. 450p ar y flwyddyn. Yr elw yn 9p. Penderfynwyd fod yi olygyudiaetb am y flwyddjo toiaf i fod dan uial y Dr Edwards, PontypooJ. Llyfr yr Actau i fod yn f es Uarnr 1892; Y Wers Rhyng-'enedl* aethel i fod ynflle llafnr yr yagolion Sies- neg, a bed 20p o elw yr Hauwr ■' i gael en rbanu yn wobrwyon ya yr arholiadan y flwyddyn nesal. Am uti-aio'r gloch, vn y capel, dart lywyrJ !ii,,tb y D: Morgan (Liearwg), Lian I elli, fy.jha)myd ijfiifod i ytaJrin a "Uhym deithas Llyfrau yr enwad. Mabwysiad- wyd y cyfans .ddiad a dYDWyd alian gau y pwyilgor yn Llanelli, Kydag ychydig gyf- newidibdau. Ettiolwyd yn awyddogion Llywjdd, y Parch J R. Morgan, D.D.; ysgri.'enydd, y Parch J. Griffith", Llanfair- fech&a; g( racUwylwyr, y Parch J. H. M'los, Caerdvd l; trysorydd, Mr J. Rowlands, U.H., Hwlffordd archwilwyr, y Cyugborwyr Thouag ac Owen, Hwlffordd; pwyilgor, Purtbn Dr Elwirds, Ponty pool; W. Morris, F.R.G.S., Treorci J. A. Morns, Aborystwyth U. Davifs. Cact- narf i-i; B. Humphreys. Ftiliufoel; D. Povrel), Lerpwl T. T Jones, Caerdydd Pro"b#T S. Morris, M.A., J. M. Davies, M. A., H. C. Williams, C.rwen; C. Davies, Caerdydd W. P. Williams, Landore. Yn yr eisteddiad gobiiiedig cad an hawyd ethc.liad yr is bwyllgoran yogbyd a gweith- redijdau y i»wylljoc a etholid i ddwYD allan esbi n.ad mem cyfres o gyfralau o ddeuuaw ceir.iog i ddan s' lit. Y ui.e pwyilgor y llyiiau i gyfarfod yo niwedd hydret tea ddechrea Tachwodd. CYNHADLEDD FLYNYDDOL YR UNDEB. Am ddau o'r gloch yo nzhapul y Taber- nacl, dan lywyddiaetb yr Henadur Edwards, ke > a yr nn gobidedig ddydd Mercher, pen- derfynwyd pleic.lais o gydyua^eimlad a gweddw, tenia, ac eglwys y diweddar B<rch J. Thomas. Si> radwyd gan y Parcbn. J. A. Moiris, Aberystwyth, Dr Howlaiids, a W. Hughes, Llautlii,—Cydymd?imlwyd a'r Parch C. H. Spurgeon yn ei gystud(I.- Cofgolofo Christmas Evans, Gomer, a T. R. Davies yo Abeitawe —Ar^gynygiad y Parch J. A. Morris, tyuwyd allan a phasiwyd pen- derfyr.iad ar fesur Addyse Rydd. Siaradodd ainryw ar gybnddiadaa yr esgobiono Landaf a Llanelwygyda golwg ar y gweinidogioc Ymneilldnol a huuid ea bod wedi datgan en hawyd 1 am gael der- byniad i'r Eglwys Sefydtedig. Ood ar ol llawer o ciarad, ar gyoygiad y Parch Owen Oaviee, Ciemarfon, ac eiliad y Perch B. Thomas, N»rb"rth, paoierfynwyd fod ys- griftnydd yr U;j(! b i dynu cylchlytliyr arall u.'i anfoo i bob gweinidog trwy y eytuti- dab i gael U neu nage pyd» golwg ar ddatganiad yr esgobion hyn.—Ethulwyd yr is-lywydd am y flwyddyn, y Pavch W. Harries, Hnuiyfctiu, yo llywyid y flwyddyn. Ac etholwyd yr ysgriteoydd, y trysorydd, a'r archwilwyr. Etholwyd y Parch H. U. Wil- liams, Corwrni, yn is lywydd, yr hwn benod iad sydd yo cynwys ei fod i gael ei ethol YI1 llywydd y flwyddyn nes:«f. Ar gynygiad y trysjrydd rhoddwyd pleid lais o (idielchga>wch i Bwyllgor Llswlylr Moliant am eu rhodd o 20p i drysorfa yr Und<b.—Pemlerfynwyd fud gwahoddiad carefiig yr nglwyg yn Ngliaernarfon i'r Uudeb i gael ei gyual y flwy 'J)'11 aemf yo y drof hono.—Hysbyswyd fud vr eglwysi Cyn'ra?? yn barod i dderbyn y; UndeL yo 1S93. —Galwyd sylwat y pwyaigrwydd i n gweici;:igiou ieuainc i yuiano i'r Gym, aeithas DJa- bodol f in y Purch C. D ivies, Caerdydd, Dr Rowlands, Lauslli, a B. Thomas, Trclierberi. Cynlaliwyd CYPARPOD Y OYMDEITDAS DDARBODOL am bnmp o'r «1; ch, daD lywyddiacth y Parch W. P. W'.llums, Land re. Cyflwyu- wyd cEys-eg 1 v pwyli^or gfin yr ys.griten- yid, y p.reu W. M,ir':s. fctjsdyswyd fjd y gyuadnitiris mewn cyflwr llewyrchns a bod cjroifer a dog ar hngiio wsdi ymouo yn j: ystod j fl N,, d IIyr. Y CYFARFOD ARRITHIO. j A": f,. tli yn yr bwyr, dan lywvddiaet'a cadenydd yr Ur eb. Ar itbwyr—y Pdrch C. II Davies, Catniydd, "Egwyddorion Angbyd- j ftltfi"th;" R. Iwau Jenkins, F.R.H.S., Pontypridd, "Ssfyllfa Bro njl Auahyd- ffqtfiaetb y Parch W. E 1.1 ds, Po.D., Poityp,ol, "Hawlian AfgLycffurfi-ieth" i (Se,dnie). Yr oedd hwn yn gyfarfod byuod o biibligaidd a brwdfiyoig. Ymdiiiiiodd y Parch U. D.ivies ar bedair o <v;wyddofioi:— Rbyddid btrn a cbydwyo-jd mewn materion yndiilptrthyrjasacLrctydd; ysprydolrwydd Eglwys Crist; YI" egwyddor wirfoddol; ac oflFeiilsdaeth Kyffredinol crefyddwyr. Bylwodd Mr IWSD Jetikms, wai asgwrn cefa y genedl Gymrcig ydoedd y pedwar enwad. Ni wadai ryw fath c gynydd i'r Eglwys Sefydledig, eto, ycbydig o Gymrv tiwyadl a lynent wrthl. Dadleu^i mai nid pwn o y,?tdegau ydoedd eiddo yr F?wt") acY?.Ud?h. Sytwai?y rhan y?Jd enwad y Bedyddwyr wedi ei gymeryd yo v bewydrau sydd wedi sicrhau y rhyddid crefyddol sydd yn ein gafael. Soniai am y cnlni u c'r cdJai y tadvi pcrcrindodol. Y/Il. dtinodri yn be.seth ar ymddygiadau an- Bheiivitig FumeiJIdawyr taagat eu gilydd. Dyg ii ) i;)Iw yr yspryd gormesol Dodwedlhi yr flwaj llJawr" taagat y baeb, a bod y pedwar eow .d yu enog o hyny yi eu t: 0, a LM!J gyfleusdra. Baich yr araeth ydoedd Phii'etiattli enwadol. Y'  ?'?? SMSMg Dr EJwa.ds, ?P?!.P"?.ya y?obc', M YD cymeryd y (:yfarfod 0 I bJaPD, 8?' .dd ar  cren'?a deracyroedd ??"th wedi ei onyw  i., y ierth Yf cedd wedi ei fagn' Yr a ?ithyfiawnder oedd ganddi etol'w 8ymynd.838h,fi8Wnder °edd n ni.edd Y cyfarfod cafwyd ychydig amBO JwMr A^^Th^^ ^3'0 ^'3'3 d dd Dr Fred E?M. pS,?-?" T?M, To?nto, a pheHeb¡r oddiwrth Mr! Spnrgeon, ya cydnabod, gyda 'i"Ichgarweb, I Spur,o,, i I aiddo yr Undeb yo y pryd'mwn, d d e i b y pry d ,-awn, I g*a ddymuno rhu yn i. g, 4? aU.

I DYDD MERCHER. I Am saith o'r ploch yn Nghapel y Tabor- 1 cael, cynhuliwyd cyfarfod gweddi, dan lyw. I yddiaeth y Parch B. Thomas, Tteleteit. I CYFAKFOD Y QYKDKITHAS DDIRWESTOL. ) Am haner awr wedi wyth cyfarfa y pwyilgor gweithiol yn featri Capel Heol y Prior, dan iywyddiaeth y Cynghorwr D. i Merthyr. Am naw cynhaliwyd j Dav ies, blynyddol yo Ngbapel Heol cyfarfod y Prior, dan Iywyddiaeth Mr A. Thomas, A.S., Caerdydd; y cadairydd apwynt- iedig ydoedd y Parch R. C. Wiiliam*, Corwen, end oherwydd gwaeledd iechyd yn methu bod yn bresenol. Yn y cyf- arfod hwn cafwyd myoegiad y pwyil- gor, yr hwo a ddarllenwyd gan yr ysgr'fer.ydd gweithiot. y Pirch J. Grif- flthc, LLmfairfechan. Darllenwyd papyr ar fanteis nn dirweat gan Mr D. Gdfithe, Cwmbwria; penderfynwyd fjd y P'pyr i gaol eu argraphu yn adrrddiad yr Undeb, h b id thai miloedd i J;d eu gwasgatu yn yretjliwysi. EtL lwyd y swyddogitn am y nvyyduyn -Cade.rydd, Parch E. Roberts, D.D., Pontypridd; is gadeirydd, Councillor Wil- liams, Tonypandy; ysgrifenydliun, Patclin W. Morris, Treorky; a J. Gnffiths. Llanair- fecban; trysorydd, Mv S1I8, H.uUr- c?.erei!i;on. Etholwyd y mfddv? adu?byddua Dr Roland WHlmcs, CS6lgybi. i ddMika papyr yo y eyfarfod biyny.idol DeBaf. CYFARFOD YR UNDEB. I Am at-ar-ddeg o'r gloch yn N gbapd y I Tabarnacl dailieaodd yr Henadar W. R. I Edwards, y Ilywydd am y flwyddyn, ei I anerchiad. Ei destyn ydoedd I LI/WYDDIANT Y BEDYDDWYE YN I NOHYMRTT. l/rt,byniwyd yr anerchiad hwn, a gy- hoeduir genym yr wytbnos nex-if, gyda ehyineradwyaeth mawr. Pasiwyd plciiiiais l wresog o ddiolchgarwcb, ar gymgiudac! eiliad y Parchu W. Harries, Ab rdar ,• E. Tboaias, Cieuewydd a R. D. Roberts, Llwyn?andy. Cydwytiwyd HoBg?tttcL'itda? yr eawadau Ymtie?lduo) yn y dfet i'r Undeb g& u y P?rch J. Wyndham Lewis (M.C ), J. Cadvau Joaea (A.), S Barton (W.). I Dywedodd y P?ch J. Wyndham Lewis, ar 01 cyfetrio at farwoheth Mr Thomas, ({we?Mo? parchns y He. yn y Q?odd tyaeraf a chttedie?, tod pobpeth i fa i yn ){y(f?dto ) fel ar Ddydd y Peateost yn Nxb?ertytddin yn ystod yr wythuos. El fod ya gryn laver o Fedyddiwr, ac wedi '.r/er uoeidwl yn ucbel am y eyfundeb. Cyfeidodd at vr enwogion Bedyddiedig yr oedd wedi eu clywed o bryd i bryd. Dywedai y meaiai bsncliu y Bed- yddwyr nid yn unig ar gyfrif yr hyn oeid gyfffedin rnyogddynt a'r enwadou eraill, ond hefyd ei fod ya pwchu eu zal dros y pwno neilliuol hwnw, sof eu syniadau am y cymundrtb, heb en cyhuddo fel y gwneir gan rai o galui tuagat fro iyr o enwadaa ereill. Atebwyd Mr Lewis a'r brodyr ereill, mewu gtiriau gwir g.redig giu y c .deitydd. Ac cniba' fod yr aOtlg wedi myned yrnbell diau y bnasai brodyr enwog ereill ya dilyn yn llinellau y cadeirydd. Cynhaliwyd y gynhadled ohiriedig am 2 o'r gloch. Darllenwyd mynegiad y pwyll- iror gan yr ysgrifeaydd, y Paroh W. Mortis, F. R G. S., Tre, rky. Wrth adolygu y cyfnod o gyfarfod cyntaf yr Undeb hyd yn awr y rnaa air, cyoydd ya ddirfawr mewn iteith, mewa rhif, meddiant, dylanwad a gillu. Sierheir ni gan awdur- do )au y tu allan i'a honwad bod eiu eynydd yn 0. y cant yn fwy nag ua enwad arall yo y Dywysogaeth. Y mas y flwyddyn derfynol wedi bod yn an bynod o gynhyrfus yn ein heuwad ar hwer gojygtad. Bu pwne yr Athrofa dan sylw yn y WJsg, yr egiwysi, a'r cyaMufa- oedd; ac yn nghyfarfodydi blynyddol y ta r athrofa yn ystod y flwyddyn. Nid yw y pwnc ( to wedi ein gadael nac wedi ei ben- derfynu yn derfyuol. Boddhans genym weled yr ysbryd Cristionogol a feddianai bawb, er yn gwahaoiaetha yn ddirfawr mewn barn, yn nghynadlsdd flynyddol Llangollen pan y pendeifyuwyd drwy fwy- afrif mawr i symud yr Athrofa i Fangor. Sylwodd eich pwyilgor tod pwnc y cymun- Jeb wedi codi i'r wyneb yn umlwg. Carwn iddo gael ei drafod yo y wasg, yr atbrofeydd, a'r cyoianfuoadd Byddai yo dda i gyfandebau eraill ddeall ein safbwynt. Galwasom sylw yn ein mynegiad diweddaf at y bwr>ad i ddathla LNnmlwyddiint ein Cymdeithas Genhadol. IDa genym fod y trefuiadau yn gweithio mor rag-irol. Y mae yn anmhosibl i ni anwybyddu yn ein mynegiad yr hyn 8ydd wedi a hosi y fath b'yder dwys, nid i Fedyddwyr y byd yn oDig, ond h?yd i Gr?ti?no?inn pob plaid, sef afiechyd PCQDDS I a pbsryg'ns y Parch C. H. Spurgnon. T mae gwasat aeth yr &tch efeogylydd wadi boi yo fyd-lydan. Ni fa erio"d o'r bhen y lath dort o (Iiistionogion yn nweidio am aiCeriad iechyd yr un person. Tra yn barod i ddyweyd Ewyllys yr Arglwydd a wneler, yr ydym yn gobeithio mai yr ewyllys hono ydyw ei aiael yn y cnawd a n aui-er eto i barbau gyda'i waith rhyfoddol. Wedi sylwi ar y warwol%ethau, dygwyd ?erbroc y priod'ldeb i gael Cymdeithas Genidol Gart'efol gr*f, fel yr un sydd o d!m aden yr Undeb S?oig. 8y!wyd he?yd ar ?ybadd- hdau ac honiadan Esgobion newydd-anedig Llacdaf a H?nHJwy, ac ar sefylIfa brMenoI gwleidyddiaeth y wlad. Yroedd y mynegiad fel ai for yn deiiwng o Y sgrifenvdd yr Undeb, ac yn cael ei J ystyried fel un o bapyrau gwertbfawrocaf y I cyfsrfodydd. Am dri o'r glech cynbaliwyd cyfarfod i TRYSORFA ADEIIADTT, dan Iywyddiaeth y Parch J. G. mar Lewis. Cyflwynodd yr ysgrifenydd, Mr Isaac Phillips, Buryport, y nawfed mynegiad ar hugain, yn yr hwn y dywedai fod yn dda gan y pwyilgor bysoysu fod cytalaf y drysorfa yn eynydda Y!J flynyddol, a bod gauddvut y flwyddyn bon eto y pleser o yofuod'. ruodd o 50p ooidi wrth Bwyllgor L'awlyft Moliiut drwy ddwylaw cynadledd Cy nanfa Arfou. Y M'ae hon y bedwaredd rodd o haner can' punt yr un a ddetbyniodd y pwyHf?or yn ystoa y' pedair biyaedd diweddaf. Y mae y pwyt?cr a benodwyd i edryeh i mewn i ^titawdd pethau mewn pertbynaa a ineddiaoau p,-rthyuol i'r di- wt!dda, drvii,,)j-ydd, Mi. E. G. Price, wedi cyfarfod a dwyn y myt.,giad yn ystod yl cyiaifod piesetiO-. Y tuae y cyraaufaoadd hefyd wedi cyfranu fel arfer. Garetn gael zuell cyfraniadaa odd; wrth y cyma-ifaoedd. j IVj bvddai boll uelocbu ein heglwysi yu y^hyluru a sic Fynwy ond cyfranu ffyrhag yr aelod ar gyfartaledd bob blwyddyn, gwnelai hyn jn agos i gan* punt yn flyn- yddol, a byddai hvn yo ychwanegiad blynyddol cyson. Csfaoswm y cyfald ydyw 8163p. Rbanwyd yn ystod y flwyddyn ddiweddaf y swm o 1400p ibwug deg o eglwysi. Y mae hefyd deunaw o aglwysi ya Rofyn sm 3710p. Y mae amryw vr eglwysi hyu heb ddyfed i fyny A gofynion y gymaeithas, ac felly nis gall y pwyllgor yatyried pu ceisilldau. Cradwa y gellir rhann 1500p eIani. Penodwyd pwyilgor y i Ilyteli i edrych i achoo y Brithdir, a Bbthfisda yn Murtbyr V!c, a cheir y myneg- I iad yu y cyfarlod hwn. ) Wed. pisio y penderfyniadau arferol oaf- wyd yn.drinisftli frwdfrydig ar y ddyled- s"'ydd o yebwaaegu I:faht y gymdeitbas. I Ond yo ngwyneb y tfaith fod y casgliad at Gaiiu.iwyddiaut y Genliufiaetb Dramnr yn cael ei wneyd yn ystod yflvvyadyn bon, penderfynwyd gohirio y mater hyd ddiwedd liyddyn. Datg&nodd amryw o'r brodyr, ae yn eu plith y Parohn W. Morris, Treorky, ¡ a J. Gomer Lewis, Abertawe, en parcd- rwydd i gymeryd rhan bwysig yn y gwaith o chwyddo cyfalaf y gymdeitbas. Apwynt- iwyd pwyilgor gwaithiol y gymdeithas i I dynu allan gynllua i chwyddo y cyfalaf. j j Am hanJr awr wedi pump cynhaliwyd cyfarfod dyddorol iawn, pan y rhoddwyd ? cynllun-wer8 i'r plant mewn cerddoriae\h BID Ut W. T. Bllel. Abottawo. Y CYFABFOD CSNHADOT. I Cynhaliwyd y cyfarfod uchod yn yr hwyr dan Iywyddiaeth Mr Alfred Tuomae, A.S., Caerdydd. Areithiwyd yn Gyuiraag gan y Parchn E. Jones. Bertblwyd, a J. Tbomap, I Caersalem Newydd, as yn S.t«aneg gan Mr Bayues, o'r Ty Oenadol, a'r Parch Mr Gauge, Briste. Yr oedd hwn yn un o'r cyfarfodydd goreu. Y CYFARFODYDD PREGETHU, DDYDD IAU. Pregetbwyd yn y Tabernicl gan y Parchn O. Davies, Caernarfon; J. G;¡mer Lewia, Abertawe; a W. Morris, Treoi ky, yn Gym- raeg; a'r Parchn E. Gauge, Briste, a Dr Thomas, Toronto, yn S*«sueg; ac yn yr hwyr yu nghapel Heol y Prior gan y P.srchn B. Thomas, Narbertb, a Dr F. Evacii (Ednyfed), Philadelphia. Cydnabyddir yn gyffredinol na welwyd o gwbl well cyfarfodydd, ae yr oadd y trefo- iadan yn glod ac anrbydedd i eglwy. y Tab- ernacl a chyfeillion Cristionogol y dief.

Y PARCH W. HARRIES, HEOL-Y-FELIN, CADEIRYDD UNDEB BEDYDDWYR CYMRU.

y- J^olggiafc g !ig,I Y Traethodydd, Medi. D. W. Davies and I CJ., Caernarfon. Y mae y rbifyn hwn, ar lawer cyfrif, yn bar addysgiadol. Ceir y aa ailwyaeth amrywiol. Y tes"yuau yr ys-gtifeuir arnynt ydynt" Unoliaeth Addyag," gan Dr Butcher, Edinburgh; "Y P.»icU.JuhQ Hughes, Pontrobert," gan y Parch Edward Griffith; "Addysg Ysgrythyrol ya Mwrdd Ysgolion," gan y Parch Daniel Rowlands, M.A., Yr Ysbryd GlAn," gan Parch J. J. Roberts; "Araeth gyntaf John Bright;" "Yr Eig- teddfod," gan Clwydfardd; y Parch Jamea Rowe," gan y Parch J. D. Symmona; 'Period Newydd yn Actau yr Annibynwyr," gan y Parch J. Evans Owen; Moea Cymrn," gan William Georga; "Hen Gerddi y Cymry," gan Myrddin Fardd; a Nod- iadau Llenyddol. Dichou mai yr ysgrifau a dyn fwyaf o sylw ydyw y rhai ar "Penod I Newydd yn Actau yr Annlbynwyr" a "Moea Cymru." Mewn colofn arall oeir sylwadau ar erthygl allnog Mr William George. Caiff y darllenydd dftl da am ddaillen y rhifyu yma. Da genym sylwi fod y galf o argiaffu yn myned ar gynydd yn Nghymru. Y DRYSORFA, Medi Treffynon: P. M. Evans a'i Fab. Y brif eithygl yn y rhifyn hwn yw eiddo y golygydd ar y diweddar Barcbedig Owen Thomas, D.D, Lsrpwl, Y mae yn gref, heb fod yn eithafol; yn edmygol, heb fod yn ddall-edmygol. Y mae yn werth ei darllea drosodd a throsodd. Teilynga papyr Pen- cerdd Maelor ar Ganiadaeth y Cysegr sylw ein harweinwyr crefyddol. Traetha y pencerdd bethau gwerth eu hystyried. Ai tybed fod caniadaetU grefyddol yn cael lie dyladwy yn ein haddoldai ? Nid oes dadl nad yw canu da yn fath o arwoiniad i'r, meddwl i addoli. Y mae y beirdd yn dra ffcwythlawn yo y rhifyn yma, SBREN- Gomsy, Medi. Aberdar: Jenkin Howell. Y mae rhifyn Medi yn cynwys ysgrifau da, ond Did dim a all beri chwyldroad yn y byd duwinyddol. Trafodir y gwahanol bynciaugydageglurder a gwres. Y sgrif yo haeddll ystyriaetb ydyw eiddo y Parch D. Powell, Lerpwl, ar lesu fel Dadleuwr." Y IaÐoe yn y rhifyn dtwyddo ddigonedd o j ddefnyddian i gnoi cil. )

I MEUDWY RHYFEDD. Oreadur rbyfedd oedd Uaole Billy Bosh," fu farw y dydd o'r blaer yn Cabar- ras, America. Er ei fod yn 80 mlwydd oed, ei unig gymdeithion oeddynt ddau gi a dyn du. Yr oedd ganddo ystad o 1,800 o aceri o dir, yr hon a adawodd i'w nai. Yn ei dy yr oedd safe, yn yr hon y tybid y oadwai ei arian; ond wedi ei hagor ni chafwyd ynddi ond darn o lestr arian. Yr oedd ei arian wedi eo cela mewn hen gypyrddau, piseri, hosanau, a thyllau yn mariau y ty. Cafwyd hyd i ddwy fil o bunau mewn aur, a pheth wmbreth o aur heb ei fathn, Mewn un hosan cafwyd pecyn o fane yn St. Charlotte, yn cynwys 120p, heb erioed ei agor, er ei fod wedi ei attfon iddo yn 1880. Yr oedd ganddo yd a chig moch wedi eu hystorio er's pedair blynedd, a gwair fuasai yn ei d&s am bum' mlynedd ar hugain.

I CYMANFA DDIBWE6 CtWYNEDD. I SYR,—Caniatewch in layd yn hyaDys fod dyddiad y gymanh Rancor wedi newid, ac mat ddydd M At Mercher, Hydref 6ad a 7fed, y cynhelir hi. Dymanaf yn daer hefyd ar y thai sydd wedi derbyn cylchlytbyrau i'w Ilenwi au hanfon yn ol, ond heb wneyd hyny. ar iddyat anfon at frys, gan ein bod yn dis- n-wvl wrthvnt. j I J. EIDDON JONES, xsgruenyaa.

LLYWODRAETHIAli YR EISTEDD- ,• FOD. I SYR,—Yr wyf wedi darlten dwy erthygl olvevddol ar y pwnc hwn a sylwadau 11 Yr Eryr "-y naill a'r llall. hwyrach, jntraetbu yr hyn y maeat yn greda. ond mor bell odd) wrth y nod ag y mae yn ddichonadwy iddynt fod. Maent yn can eu llygaid ar weithred- iadau yr Orsfedd yn y gorphenol ac yn y pre- senol. Nid ydyw yr OrBedd, druan. yn caell ei llywodrnethu gan bwyll, rheswm, gwlad- garwch, 11110 chenedlgarwch, ond crynswth ydyw o hunallies, digywilydd-dra, haer- llugrwydd, a honiadan sydd yn ddigon a chodi cyfog ar yabrydion l porth Beli. Yr wyf ya erfyn arnocn gamatan i mi I ofod i ddadlenu yr honiadan # a ddygir yn mlaen, ac i ddangoa i'r yohydig nad ydynt vngwybod mai cymdeithas yr Eisteddfod Genedlaetbol ydyw y sefydliad goreu a in. ac y sydd geoym i lywodraethu yr Eistedd; fod, ac fod y oyfrolaa a gyhoeddir dan ei nawdd o weithrediadan yr Eisteddfod Genedlaethoi-yn nghydar beirmadaethau a'r cyfansoddiadaa buddugol, yn llawn rhatach ae yn fwy perffaith nag un gyfrol arall a gyhoeddir ya yr iaith. Nid yw o wabaniaeth i mi yn bersonoi p90 an a ganiateir golod ai peidio. Buis OH NANT. [Croesaw i'n gohebydd doniol draethu ei lea.—Got ] SYR,—Da y gwnaethoch yr wytbnoa ddi- weddaf alw sylw y cyhoedd Eisteddfodol at y cwestiwn pwysig hwn. Nid yn nwylaw Cymdeithas LI andain y dylai yr awdardod fod. Y mae y ayniad yn wrthun. raham y rhaid i Lundain gael ymyryd mor drahiuB yn y mater hwn ? A oea ryw aynwyr gadael i nifer bychan o Gymry nchelgeisiol a di- gywilydd y brifddinas i gael rheoli y sefydl- iad cenedlaethol yn ol eu mympwyeuhlinain1 Yr wyf yn methu yn aiswydns oa goddefa y wlad y path yn hwy. Ar y llaw arall, ffolineb ofuadwy fyddai ymddiried yr awdur- dod i'r beirdd, y rhai ydynt wedi fforffetio, trwy aSerwcb, yr awdurdod oedd ganddyBt unwaith. Y gwir am dani ydyw y rbaid i'r beirdd o hyn allan gymeryd back Iflle yn yr Eisteddfod. Mae y sefydliad yn dyfod yn fwy yme-derol1 naill flwyddyn ar ol y llall, a mwy o gerddoriaeth a chelf yn d od i mewn. Nid wyf yn dyweyd y gwneir i ffordd a'r gadair, ac na roddir gwobrau am gyfansoddi barddoniaath-ond fe roddir llai nag yn yr amser a fu, a mwy o wobrwyon cerddorol a chelfyddydol. Nid yw y cyhoedd yn gyffrodinol yn malio botwm corn am y beirdd a'u hawlian a'a pryddestau, Oredaot fod gan Gymra ddigon o awdlau a cbywyddau a hit thoddeidiau i bara am oesau a cbenedlaethau lawer i tii vfnd. ac mai y peth aydd eisieu ydyw "ol' mwy o gerddor!aeth gorawl a mwy 0 gel fan cain. Bo &d<g pM oedd y beirdd yn bobpeth o'r brom gyda'r Eisteddfod, ond y mM Ptbu wedi aewid "rto n hyn. Mae yr beD sefydliad wedi tyfn a d.db)ygo, wedi ty{u allan ddillaid birddol. Pob parch i'r beirdd, ond y ffaith ydyw y buasai yr Eisteddfod wedi marw er's blynyddoedd lawer o'a rhan hwy. Ooibai am y cardd- orion ni huasai geoym yr DO Eisteddfod o gwbl yn Nghytnru heddyw. Cerddometh By'n gwneyd yr Eisteddfod yn boblogaidd» Y corau sydd yn tynu y bobl i'r Eistedd- I fod, nid yr awdlau. Ac oddiwrth y ffaitb hon yr wyf yn tynu y casgliad mai ffolineb ydyw son am roddi yr awdurdod uchaf yn nwylaw Cymdeithas yr Orsedd tia y gwneir y gymdeithaB hono i fyny o feirdd, Ni chymer y cerddorion bytfcs mo'n rheoli gan y beirdd, ac fe saif y wlad o'r tu cefn 1 r cerddorion. Yr hyn raid gael ydyw pwyIl. gor cryf yn cynrychioli pob dosbarth o I Eisteddfodwyi—beirdd, cerddorion, arlun- wyr, ftc. Ac os oeir penodi y cyfryw bwyllgor yn y Rhyl, da iawn. Goreu po gyntaf, medd  Amlwch. Onmo. SYR,—Gofynwoh pwy sydd i lywod- raethu'r Eliateddfod. Mwy priodol, yn ol fy warn ostyogedig i, fyddai gofyn a oes genym eisteddfod o gwbl i'w llywodraethu. Ie, a oes geaym Eisteddfod t Nac oes, ?meddafR,mdoMgeoym yr un, ac Di fa genym yr nn er's llawer blwyddyn. Nid W yr Eisteddfod bfMenot ond cy?tod cer ld- orol. Mae'r beirdd droan wedi eu gwthio bron yn gyfangwbl i'r cysgod, a'r cerddorion ar uobelfamur maes. Y oerddorion sy'n myn'd a'r holl glod a'r holl amser a'r holl arian. Digon prin y oeir amser byd yn nod i gadeirio'r bardd buddugol. Nid Eisteddfod ydyw'r cyrddau elwir ar yr enw hwnw, ac nid 068 ganddynt hawl foesol i ddefnyddio'r enw. A waeth gan i ar wyneb daear pwy gaiff lywodraethu'r Eisteddfod wedi iddi fyned y peth ydyw. Yr Orsedd, hyny ydyw, y beirdd, ddylent gael yr awd- urdod uwchaf, ond sarhad ar yr orsedd ydyw Eisteddfod yr oes hon. UN FU GYNT TN EISTEDDFODWR, SVR,-A faae-la chwi eich hun, yrwan, yn foddlon i ymddicied onryw fater a bwys i bwyllgor o f irdd J Na cboeliai hwr. Hiwdd iawn i'r "Eryr" bwnw sydd ar "ymM" son am yr Orsedd. Dywed ef mai'f Orsedd ddylai wneyd pobpeth » phocedu yr holl enillion. Ond be ydir 1W8 cyboli fel 1014 Fa fu yr awdurdod gan yr Orsedd anwaith, ac fa 1 collodd. 08 caiff ef yn ol at fydd ond yr no hen stori. Nid i'r Orsedd y mae yr Eisteddfodiddiolcb am ei bod yn fyw beddyw. I bwy ynte Yn sior i Gymdeithas yr Eisteddfod Genedl- aethol. Pa wahaniaeth ydyw fod awyddog- ion y gymdeithas ddefnyddiol hon yn byw yn Llundain ? Rhaid iddynt fyw yn rhywle, a waeth Llandain na ryw dref arall. Y maent yn gweithio yn rhagorol ? maent yn wyr o fare, galla, a dylanwad, yn mm of businets trwyidl. AC ma yn .LI.UUUISIU » iwneir yr holl waith, end yn y trefydd lie cynhelir yr Eisteddfodau. Dylem ddioloh i'r gymdeithas hon am yr hyn a wnaeth eisoes, a diameu y gwna lawer mwy eto yn y dyfodol. Pob llwjddiant iddi, EISTBDDFODWB. SYR,—Gan fod y pwnc yma yn cael ei wyntylla genych, caniatewch i mi draethu fy lliu arno. Yn fy myw y gallf fi weled paham y mae y beirdd eisieu y fath monopoly ar yr Eisteddfod. Caciataf y rhaid wrth y frawdoliaeth farddol i ddyfyru ein gwyl; ond nid y beirdd, yo ol fy mara i, yw yr Eisteddfod. Y mae canghenau ereill, sydd yn cael sylw y meddwl dynol, i gael eu cyd- nabod ynddi hefyd. Dyna i chwi ganu. Mentraf ddyweyd mai y canu corawl sydd yo tynu sylw y byd at yr Eisteddfod. Pa sawl un o'n papyrau mawrion dyddiol sydd yn cyfeirio at gadeiriad y bardd ? Nid oes haner y nifer ag a gyfeiria at y cano corawl. Cofier fy moa. moc hoff o ddarllen, yn fy null fy hun, awdl, neu doddaid, neu bryddest, nen englyn, neu benill, os byddant yn dda, ag nndyn. Ond at y pwnc. Pwy sydd i lywodraethu yr Eistedfod-y beirdd ai pobl Lluodain. Nid yr an 0 honynt, meddaf fi. Fy nghynllun i ydyw, ethol pwyllgor ceuedlaethol yn cynryohioli Cymru, a rhodder yr hawl lywodraethol i hwa. Ar b& dir y mae y beirdd, nea bobl Llandain, yn hawlio y Uywodraath ? Pwy y maent yn ei gynrychioli ? Os cymerir fy awgrym yo yr egwydaor ohooo, g m ystyried ynmhellach y manylion yn nglyu ag ef, credaf y gellir cael gweU trefn ar bethau. Y mae yr Eis- teddfod yn awr yn sefydliad a gydnabyddir gan y rhai a fu yn ei gwawdio gynt. Gadawer i ni ei gwneyd yn fwy effeithio), A'r ffordd i hyn ydyw rhoddi ei llywodr aethiad yn nwylaw dynion goreu y genedl. Penoder nifer o brif ddynion Cymru, a galwer hwy yn Bwyllgor Cenedlaethol yr Eisteddfod. Nid doeth cyfynga yr Eistedd. fod yn ormodol i un gangen gadawer y llwyfan yn rhydd i bob gogwydd o'r moddwl Cymreig ddadblygu. Y MAIN CHWYF. SYR,—Cefais flas ar eich erthygl arweiniol ar y pwnc uohod yr wytbnos ddiweddaf, ae yr wyf yn anfon gair atoch juit i ddweyd fy maro, pe bai ryw bwys yn hono i mi nen rywan arall. Yn awr, ayr, yr wyf fi yo meddwl na ddylai yr awdurdod fod yn Uaw yr an o'r ddwy gymdeitbas sy'n ymgripio am dano. Mae Cymdeitbaa Llandain allan o'r cwestiwD-ni ddylem ei goddef ddiwrnod yn hwy. Ac am feirdd yr Oraedd, pob parch iddynt hwy, ond creadnr annhrefnus ydyw bardd fel rheol, ac ni fuaswn i yn ymddiried busnes 0 unthyw bwys i'r un o r tylwyth. Rhaid cael cymdeithas newydd spoil danlli, wedi ei gwneyd i fyny o bobl oreu Cymru, yn llenorion, beirdd, cerddor- ion, a masnaebwyr. Yr ydych yn gwneyd cymwynas A'r hen Befydliad wrth godi'r pwnc hwn i sylw, a gobeithiaf y cewch ym- driniaeth ddyddorol arno. Mae'r bobl yn teimlo yn ddwys ar y mater. Tre'rgarth. R. J. 0. MR GOL.,—Gan fod yr Eisteddfod, erbya hyn, y fath allu yn y wlad, credaf ei bod yn bryd i ni godi salon ein llywyddion. Fel rheol, rhedir ar ol ysweiniaid goludog, ond pea-wig, i ofyn iddynt lywydda yn ein gwyl geaedlaethol. Paham y rhaid i ni wneyd hyn, tra y mae geoym yn ein mysg wyr a all draethu oddiar y llwyfan rywbeth gwerth bi wrando, a tbeilwngi'w grnnicio yn ein newyidiadurou t Talent dciylai lenwi y gadair lywyddol yn yr Eisteddfod, nid golud. a Gefriau dynion o'r efrydfa, nid o'r maes helwriaethol, sydd yn dyrchafa y boblogaeth. Ond ein harferiad ni ydyw chwilio am deitlogyn i lenwi y gadair. Dylai llywyddion dia Heisteddfodau Cenedlaethol fad yn wyr a allant ein hyfforddi, ac ar yr nn pryd fod ya fath 0 gyfryngau i ddaogos i'r byd beth yw y bywyd Cymreig. Rhodder yr anrhydedd 0 lywyddu i ddoethion y tir hwynthwy yn unig a all ddangos i'r genedl y tir y mae i'w feddianu. Gobeithio y bydd i hyn gael ei ystyried gan bwyllgor y Bhyl. Buom yn addolwyr caeth i aur ya y gorphenol; gadswer i ni yn y dyfodol ddangoa mai dysg ac athrylith a gydnabyddwn fel yr nnig drwydded i gaclair lywyddol yr Eisteddfod. EISTEDDFODWR. I

I Y TYWYDD GWLYB. I SVR,-Wrth edrych yn ddamweiniol dros gyfiol o'r Drysorfa am 1823, diethum ar draws y llinellau a ganlyn, a chan eu bod mor gyfaddas i'r adeg bcaeenol, tybiais mai nid annyddorol nac anmhriodol fyddai eu hail-gyhoeddiyn eich papyr.—Yreiddoch,dsc, Segontium teriaee, DAVID MOROAN. l Caernarfon, Medi 4ydd, 1891. SORIANT A JlARN. Pan gwga Ner, gabra dae'r a nan, Os sori wna, fe wl1a'r nef uwch ben, O'i chwmwl da, daw dagrau'n lli i'r llawr, Galar»'r mass a dolydd utatydd 'aawr. Gan a soriant N6r, try'r dwr yn ii, Ac wrth ei f-orixnt ef ilifl.nu wrvi. tralara'r ddoi, jjal.ra'i cuawd u .in. F, wyla'r crei^ia'i'ii 111, cyn tfylo dyn. Oalara'r anifdUiiid yn 01 rhyw, Ond hyn syJd alar trn-.n, y dyn ni cblyw Pan BOM'r Xer, tarana'r Hof a?ei? ben, Fe glyw, fn gryn, fa rvvyga daer 't. Ond dyn ni chlyw, a dyn ni wel er hyn, Er galar bro, er otheneidto'r bryn. 0 ddyn, clyw! can's arnat ti mae'r lief; Atat, 0 ddyn mae cenadwri'r nef, 0 ystyr hyn a clilyw I

CYFARFOD CHWARTER- OL ANNIBYNWYR LLEYN AC EIFIONYDD, Cynhaliwyd yr uchod yn Nazareth, LloD a Mawrth, Awst 24ain a'r25ain, Cadben M. Jonfs, Porthmadog, yn llywyddu.—Penderfynwyd fod y cyfarfod nesaf i'w gynal yn Penmorfa, Linn a Mawith, Tachwedd 23ain a'r 24ain.-Penodwyd y Parch Thomas Jones, Tabor, yn gyarychiolyda at yr eglwyai am y flwyddyn nesaf ar ran Cym- deithas Genhadol Llundain.—Pasiwyd yn un- frydol a gwresog y penderfyniad canlynol:—"Ein bod yo gofidio oblegid absenoldeb ein hanwyl frawd, y Parch Thomas Joues, Tabor, yn herwydd afiechyd, a thra yn teimlo yn ddiolchgar am ei gefnogaeth ftyddlon a gailaog i'r Cyfarfod Chwar- terol o'i gychwymad, mawr obeitbiwn y ceir ei wasanaeth gvetthfawr dros lawer o flynyddaa eto."—Cafwyd ymdriniaeth ynglyn a'r dafien ystadegol.—Erfynir ar i'r eglwysi fod yn fanwl a chywir wrth roddi eu cyfritou, yn enwedig yn nglyn a chyfrif y plant &'r gwrandawyr.- Lia::id yhi :m 10 y ;n:;¡:¡df:dr; dateotirmorr.?orut.ynngwyoeb y mynyl1l1Ú lluOdOK symudiadau o'r cylah hwn, yn herwydd marweidd'dra masnaoh —Penodwyd y cadeirydd, ,a, D. S. Jones. Mr R. Griffiths, FonrorossM, &'r ysgrifenydd, yn bwyDgor, er tynu allan Ifnrf o ddychwaleb (returns) 0 gyfrifon yr eglwyai.-Peadoifynwyd fod awr gyntaf y gyn- hadledd Vw rhoddi er ymdrin a rhyw flater ysbrydol.—Penodwyd y Cadben M. Jones, C.S., Porthmadog, i weithredu dros y cyfundeb ar bwyllgor y llyfr emynau.— Enwyd y Parch J. Machreth Rees, a'r ysgrifenydd, i dynu allan ardystiad i'w lawnodi gan bob gweinidog yn y cyfundeb er pr"fi mai camdystiolaeth yn ei pherthynas a hwy yw cyhuddiadau yr esgobion Cymreig.—Galwyd sylw at gyfarfod diolchirarweb am y cynbanaf.—Gadawyd yn agored i bob ardal ei chyfleusdra i benodi plio ddiwrnod i'w gynhal felly.—Swm cyfraniadau yr eglwysi at Drysorfa yr Undeb a 4s casgliad Nazareth, lis 3c. Yn llaw y trysorydd, £ 13 98 11 Jo. JIODDION CYHOEDDUS. I Pregethwyd nos Lun gan y Parchn H. Ivoi Jones a D. S. Thomas. Boreu Mawrth cynhelid cyfarfod er neillduo y brawd Mr R, Williams, Penygroes, i gyflawn waith y weinidogacth yn Nazareth a Phantglas. Llywyddid gan y Parch E. Jones. Tratthwyd ar Natur Eplwys gan y Parch J. Machreth Rees. Gofynwyd y cwestiyuau arferol gau y Paich E. James. Cafwyd atebion syml, priodol, a thoddedig iawn gan y gweinidog ieuanc. Gofynwyd am yr arwyddion o waith yr eglwysi yn galw y gweinidog, ac o'i waith yntau yn cydsynio, gan y Parch H. Davies. Arweiniwyd mewn gweddi daer am fendith Duw ar yr undeb gan y Parch D. S. Jones. Khoddwyd siars i'r einidog gan y Parch R. W. Griffith, Betbet; ac i r eglwysi, yn herwydd lluddias gan afiechyd y Parch Thomas Jonas, Tabor, i fod yn bresenof. gan y Parch H. Ivoc Jones. Pregethwyd yu y ydna6wn &'r h.y? gan y Parcbn W. Reei i ÏÍ;¡:S7R. nb: sj!e/:crïnJaU'e's. Rees H. IVOR JOKBS, Ysgrifenydd. I

ITRI 0 GEDYRN C VMRU. I F11 canlyn yr ysgrifena "Idriswyn" ar Gomer, yr Hen Grist ma-1, a Rhys Dafydd —Cynrychiola y tri hyn, fel y mae en benwau yn arwyddocaol, dri dosbarth ag y mae Cymru yn ddyledns iddynt heddyw am ffarfiad ei ohymeriad—yr ysgrifanwyr gall- uog, y gweinidogion poblogaidd, a'rpregeth- wyr cymeradwy; neu, mewn geiriau ereill, llenyddiaeth ein gwlad, cymanfaoedd a'r cyrddan mawr, a'r pregethu gwastadol heb nemawr ddim i dynu sylw ato oodyrelengyl ei hunan. Yr oedd Gomer" yn un o'r ysgrifeawyr gallaocaf-os nad y galluocaf- a gynyrehoda Cymra erioed, ac efe ydoedd tad y wasg gyfnodol a tewyddiadurol yo Nghymru. Cyduabyddic Yr Hen Christ- mas" gan bawb fel un o dti chedyrn y pal- pad Cymreig yn y bedwaredd gacrif ar bymtheg, ac If oedd yn feddianol ar athry- lith a nodweddion a'i gwnaeth yn uu o ddynion mwyaf poblogaidd ei oes. Pregeth wr cyffredin, ond cymeradwy a llawn 0 8pl dros ei Feiatr, oedd Rhys Dafydd. 0& na byddai llawer o alwad am dano, yr oedd ef yn barod bob amser i wneyd ei oreu i was- anaetha yn y cylcboedd lleiaf yn bollol ddiolehgar a dirwgnach; as 0 dan ei weinid- ogaeth ef mewn ty anedd, yn agos i Draws- fynydd, pan yn pregetha i ryw ddyrnaid o bobi ar noeon waith, tra yr oedd Elias o Fon wrth yr un gorchwyl heb fod yn cepell oddi yno, yr argyhoeadwyd y seraph hwnw, Williams o'r Wern. Dyna y tri dosbarth sydd wedi gadael en hot ar Gymru hyd y dydd heddyw; ac, yo byood iawn, y mae y tri yn cael eu cyniychioli gan wedtiillion y tri uchod yn mynwentydd Abertawe! Y mae Christmas Evans a Rhys Dafydd wedi cael eu claddu yn yr un bedd, ac uid an- nyddorol, os cea rhywun yn gwybod, fyddai cael eglarbad pa fodd y dy^wyddodd hyny. Ood mor ddyledus ydym fel cenedl iddynt, yn enwedig i Gomer a'r Hen Christ- mas," nid ydym wedi dangos digen o birch i'w coffadwtiaeth i osod beudfeini gweddns ar eu beddau A di cedd genyf weled fod enwad y Bedyddwyr yn un 0 gyfurfedydd yr Undeb yn Nghaetfyrddiu yr wythuos hon, wedi penderfynu codi cofgolofaau ar feddau Gomer a Christmas Evaris; a chan fod yr hen Rys Dafydd yu cyd orwedd yn I' yr un bedd a'r olaf, eyd-gyfodir ef hefyd trwy osod ei enw yntau ar y golofn.

I CAUBit HWY. Dydd Ian d .rfu i ynadon Southampton wrthod trwyrldedu gwestty newydd yn Eaitleig!1, h adfiladwyd ar y draul o 13,000p hyd mo y taaid un o'r tafat Lau yno. Yn Uwyddodd yr heddgeidwaid i witbod caniatau cais am drwydded ar y tir fod yno r.rmod o dafarnau yn y dref. Dyddiau difrifol yw y rhai hyn i dafarnwyr. Y mae achos Sharps yn erbyn Wakefield ya gwneyd ihyfeddodau y dyddiact hyn.

AV I

I NEWVDDION LLEOL ) TALYB()T, GBR CONWY. — Y M&O y bwrdd yM)I wedi pande.finn rhoi addvag rydd i bob ple?tyn o'r laf 0 FeJi -Yu y "6 hwn cyoheh y bedwaredd arddangosfa 0 ddarluniau gan aelodau Ctwb yr Arlunwyr. I Yn myag ereill ceir gweith.au y rhai c..n' lyoolMeistri Charles Potter, Lodge; Hen-v Meashaoi, Bryaderwen terrace; B. Fisaw, Eodalon; J. H. C je-Fritzwet), Ty'uYgr"s Peter Ghent, Baojamin Hoyles, Castell. GROKSLON. M-;di 2, yn 61 mlwydd oeJ bp farw at 01 wytbao$o gystudd trwm, ond dirwgnuch, Mr Ellis Jones, stons cutt'r, Glynllifon terracu, Groeslon, gir Caernar- fon. Yr eedd yo frawd i Mr Evan Jones, adeiladydd, Plasydolydd, Groeslon. Yr oedd yn gymydog t.wel, siriol, caredig, bob amser yn dymun>> yn dda i bawb a phobpetb, ac yn aelod o eglwys y Methodistiaid Calfia- aidd yn Bcyultodyn. Dydd Sadwrn, Medi y 5ed, ymgynl1odd tyrfa IUùsog a phrcbn8 y ew hebr?ag 1 orphwys i'r fyowent ger Br n'roijyn. Duw a fyddo yn noddwr i'w brlod; ac a i df80 i ddyweyd y goiriau Dy ewyllys Di a wneler."—a.B. PORTHMADOG.—Nos Lun diweddaf caw- som y pleser o gtywed y Parch Wil.iam Prydderch, Goppa, Debeudir Cymru, yu traddodi pregeth rymca iawn ar y ddwy adnod olaf o'r drydedd henod o'r Philippiaid i gyuulleidfa luosog yn nghapel y Grtb. (M.C.) -Dydd LllJn diweddaf cymerodd marwolaeth Miss Mary Davies, merch hynaf Mr John Davies, baker, la y* ei chartref Chapel Place, ar 01 cystudd byr, ac yn dr annisgwyliadwy, Y r oedd yn ferch ieuanc hynod o dyer a gwylaidd. ac un a enillai edmygedd a serch bawb a ddemnt i UGrhyw gysylltiad a hi, 0 herwydd ei mhwyoder a'i thynerwch. Yr oedd yn liaweti bob amser, eto yr oedd ei liiwenydi yo cael ei reol: gan wyleidd dra. Claddwyd hi ddydd Gwener vn y Cemetery, ac aafouwyd tuag wyth ar hugaio o wreath.»yn arwyddion o serch tuag ati a chydymdeiralad a'i phertbynasau gan ti obyfeilLon hiraethus. BKTHESDA.—Drwg genym orfod c-ifuodi marwolaeth a chladdedigaeth Mrs Davies, High street, yr hyn a gyuier dd le, ar ol hir oychdod, ddydd Sabboth wytbnos i'r diweddaf. Priod ydoedd yr ymadawedig i Mr Morris Davids, High street, arolyg- ydd y bwrdd lleol, a diweddar oruchwyliwr yn Chwarel y Pcnrbyn. Claddwyd ei gweddillion marwol dydd Iaa ya myowent Glanogwec. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parch W. Rowlands, Cefnywaen, Llan- ddeiniolen, ac wrth y bedd gan y Parch T. Roberts, Jerueilera. Gadawodd weddw so amryw blant i abru eu colled ar ei hol. Hawdd canfod wrth y dorf aaferth ddaeth i'r cynhebrwDg fod Mrs Davies yn barchna gan ei chymydogion. Cydymdeimlir yu fawr a'i phriod a'i phlant ar ei hoi,—Cynhaliwyd cyfarfodydd gweddio yn mhob capel drwy y gymydorraeth i erfyn am dywydd braf ao hefyd am gyfarwyldyd i fyned drwy yr argyfwng yn y chwarel yn ddoeth.-Goheb. ydd. DOLGELLAU.—Y man y Bwrdd Lleol yn destyn gwawd i'r boli dref. Y maent wedi treulio llawer 0 eyf..rfoydd i banderfyaa pa awr i gynal y cyfarfodydd. Mieat wedi tteio ar bron bob awr ;'r dydd, ao "In eu cyfarfod diweddaf newidwyd yr awr eto mewn cyfarfod cynbyrfns iawn. Defttyddid iaith ag sydd yn warth i'r aelodau. Mae y trethdalwyr wedi ea hdhol-eu dewisedig hwy ydynt a hwy rbaid ddwyn ran helaeth o'r gwarth. Os oes ar y bwrdd hwn eisieu gwoeyd rhywbeth dros y trethdalwyr ni raid iddynt und myned i ran u-baf y dref a gwelaut, osgallent weled dim, fod gaodJynt waith mawr i'w gyflawni. Wfft iddyat!— Y mae y Bwrdd Ysgol yo gweithio yo lied dda: ei fai mawr ydyw parodrwydd i faddeu i rieoi sydd yo esgeuluso anfon eu plant i'r yagol. Dvlent ddiwygio yn hyn, yn enwedig wedi mabwysiadu y ddeddf a ddaeth i ryin y mis hwn. Ar gyfartaledd prjaenoldeb y dibyna swm y fees-fdly bydded iddynt wneyd eu dyledswydd dros y trethdalwyr nen ymaith a hwynt Mai nesif. Ouvvg sabr sydd ar y meusydd y ffordd byn. Y rhaa fwyaf o'r gwair heb ei gael a dim tebyg i dywydd teg eto.- Y mae yr yd hefyd yn galw am hanl-fel mai du ydyw ar y ffermwyr eleni.— Y mae y tywydd gwlyb yn gyru yr ymwelwyr adref. Ba llawer o honynt yma eleni, ond byr oedd eu harosiad. GAERWEN.—NOB Wener diweddaf cyn- haliwyd cyfarfod misol arferol bwrdd vsgol y Gderwwn. Pees enol Mr Thomas Evans, Boston House (cadeirydd), Parch J. G. Jones, OMla (is-gadeirydd), Parch G. W. Griffith, Rjctory; Mr C. F. Prieatljy, (J.H., Hirdrefaig. Penderfynwyd yn unfrydol fod yr ddysg yn ysgol y bwrdd o'r dydd cyntaf o Fedi i fod yn rhydd. Dangosai taflen y Bwyddog goifodol fod cyfartaledd y presen- nol yn dra diffygiol, yn llawer gwaeth Ba'r adep,- gyferbyniol y llynedd. Ni chafwyd rhescr o'r preaenoldeb yn ysgol yr eglwys. Penderfynwyd os na fydd y p;eseno!deb lawer iawn yn well yr wythnosau nesaf, fod awdnrdodi y swyddog gotfodol i roddi rhybudd i rleni y plant o'r ddwy ysgol i ym. ddaDgos o flaen y bwrdd, gan fod y bwrdd bellach, wedi diddyuiu y til, yn betiderfynol 0 tytu gwell presenoldeb; ac oa naellir gweeyd hyny trwy berswadio, y bydd raid gwysio y rhieni i ymddangos o flaau yr yuadon. Deallwn mai cyfartaledd pres y pknt a dderbyniwyd vn ysg il y bwrdd am y tair blynedd diweddaf ydoedd 22p 16a ge yn y flwyddyn, ac y bydd rhodd newydd y Llywodraetb, yn lie pres y plant, am y flwyddyn hon, ar gyfartaledd preaenoldeb y flwyddyn diweddaf, yn 59p 10s, yr hyn a ddengya fod y drefn newydd lawer yn fwy ffafr. ol. Ac er mor ffafriol, gall fod lawer iawn ychwaneg, ond i'r plant attendio yn well, Gresyn fod y rhieni mor esgenlns; cadwanteu plant garttet ar yr esgusion Ueiai, ac yn ami ht b un math o esgus, heb ystyr- ied fod pob tvo a gollir yn golled i'r ysgol- fod pob baner diwrnod a gollir yo gwneyd y eyfartgledd yu flai. LLANBABS, MON.-Nos Habboth, wythncs i'r diweddaf, yn 65 mlwydd oed, ymadaw- odd Mr William Owet, Fferamgyd, Llano babo, a'r fucbedd hon, wedi cystudd cydmarol fyr. Yr oedd Mr Owen yn amasthwr t:a aduabyddus yn Mon, a mawr berch;d ef fel dyu cywir a gnnest yn mhob cysylltiad- an ag y gellid dibynn ar ei air bob umser, hyd yn nad pan y gallai Lynv fod yn ciweidiol iddo ef ei hun. Yroedd yn ddiacon tra ffyddlou a gweitbgsr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn Bethlahem, Griteglefn, er's blynyddau lawer, a theimlir colled nid bychan ar ei nl yn y cylch yma yn gystal ag mewn cyJci.i i dd ereill. Cy- merodd y gladdedigi.*tL le dydd Gwener yn Garegletn, pryd y daeth tjifa luosog i wu yn l'gbyd i dalu eu teyriiged c,laf o baret. i'w g ffadwriaetb. Gwtinyodwyd yn y ty gan y Parch Robert Edwaids, LLn. fech«:l. ac wedi cyihaedd y capel cynhal- iwyd gwasanatth o dan arweiniad y Parch W. P. Owen, bngail yr eglwys yn y lie. D^rlienwyd gan y Parch W. Roberts, Gorelwyd (gyDt o Gareglsfn), a chafwyd anercbiad ganddo ar gysieriad yr ymad- awedig fel eaiampl gymbwya i'w dilyo. Aethpwyd i weddi gan y Parch Hugh Williams, Gwalchmai. Wrth y bedd gwas- anaethodd y Pa: cho Johu Rabe; ts, Taiheo, Robert Thomas, Llanercbymedd, a W. P. Owen, Llanol. Yn ychwanegol at y thai a nodwyd yr oedd yn bresenol y Parcho R. Williams, LI .Dgwyllog J. Venmore Wil- liams, LlsDrhyddlad; Hugh Jones, Brya Du a W. Davies, Jerusalem, yn rghyda nifer maw. o ddiaceditlid, Yn mhhtb y prif alarwyr yr oedd Mr Thomas Owen, Rhos- bpdiiv'; Mr Robeit Owen, Ynys Bach; a Mr John Owen, Llundain (brodyr); MiaH Owen, Fferaoagyd (chwaer), ac ereill.