Y Genedl Gymreig

ETHOLIAD CARLOW. ) Ter[yeglyd '?" y aygir yn mlaen yr    1erd1oo. Didl aStu plaid P.rnell ajrblaid ?'tL B.rnen.  .idd yn yL-Iadd A u gilydd, ac nid ycbydg I S'?? ?'??'?wM?ed' Ba agoa i Dr !Td,EiA*a» ,naed. Ba agos i Dr I Backett a chot? un Uyg?d. I

OFEKGOELIAETH YN I RWSIA. < Yo Samara, Rwaigi, gwysiwyd chwech o I wladwyr am godi corph dynes o'r bedd a'i daflu i'r aton Volga, a thraddodwyd hwy i gatchar am bedwar mis. Ymddengys fod gwladwyt Rwsia yn credu fod gym corph gleddwyn i redeg gyda Hi afon yn ffordd aitfr i gael gx!vw.

LLOFRUDDIO MYNACH. Y mae cyffro mawr yo nghymydogaeth Rambert, yn Ffrainc, wedi ei achosi gan ltfruddiaeth mynach hynafol oedd yn byw yn hen fynachdy y Fathers of the Oratory, 81 Ian yr afon Loire. Yr oedd yn 94 mlwydd oei, ac yr oe id yn adnabyddus i boll drigol- 10a yr ardaloedd o gwmpas. Cjfwyd hyd i'w gorph yn ei eilfach, a thybir ei fod wedi ei lofruddio gyd&'t am:an o ladrata ei eiddo.

LLOFRUDDIAETfl HONEDIG YN AB ERGELE 0 Raen ynadon Abergele, ddydd Ian, cyhudd wyd Catherine Roberts, Caegwaith, Abargsle, o lofinddio ei mhercb, Mary Ellen Roberts, wyth mlwydd oed. John Jones, garddwr, Tan'iallt Bach, Abergele, a ddywedodd ei fod yn adnabod y garchareB, yr bon oedd yn byw gyda dyn o'r enw Charles Hughes; ac byd yr oedd ei wybodaeth ef yn myned yr oedd genetb fach oddeota wyth mlwydd yn bym gyda hi hyd y 29aiu cynfisol, pryd y deallodd i'r plentyn farw. Ar yr 8fed cynfisol gwelodd y garchares yn taro y plentyn i lawt gyda'i llaw, a gwnaeth hyny iraohefn. Ar y 29ain cynfisol canfu y garchares gy 'u'r plentyo yn yr ardd. Yr oedd y pleotyn yn cardded yn ol a blaeo, Niwelodd y garchares yn gwneyd dim i'r plentyn; end clybu hi yn gwaeadi yn chwyrn, "Tyr'd yn mlaou." Yr oedd yn adnabod corph y plentyn fÐI yr an a welodd gyda'r garchares. Br Wolstenholmea ddywedodd iddo fyned i Oaegwuith ar y 30ain cynfisol, ac yno y cairfu y carcharor ac nn Charles HugheF, a chorph y plentyn. Dywedodd Charles Hughes fod y plentyn yn cael llewygfeydd. Archwiliodd y corph oddiallan. Yr oedd dan neu dri0 lwyfau mawrion ar y talceu. 0 dan yr tn yr oedd clwyf oddeutu dwy fod- fedd o hyd, a,c yroeddmorfawrfal y gofynodd y tyst i Bharles Hughes a oedd rhywun wedi tori gwddf y plentyn. Dywedodd yntara mai casgliad ydoedd. Yr oedd y breichiau wedi duo, fel pe buaswit wedi en gwasgu. Ar y Maw dde yr oedd briw mawr. Yna nododd y tyst y briwiaa ereill oedd ar y corph. Nis gallai ddyweyd beth oedd achos B(B»olaeth. Yaggie Williams, morwyn yn yr Harp Inn, Abergele, a dystiodd iddi weled y garchares ar y 29ain cynfisol yn taro y plentyn ddwywaith ar draws y pen gyda non. Gofynodd y dyst i'r garchares paham nad oedd gan yr eneth ddillad a hosanau, pryd yr atebodd hithan ei bud wedi syrthio i'r dwfr, ac fod ei dillud yn wlyb. Dywedodd y garehares ei bod wedi cael potelaid i rwbio pen y plentyn; iddi fyaed allan i olchi, a gadael y bocs heb ei gloi; pan ddaeth adref yr oedd arogl dychryuliyd yn y ty; ond ni wnaeth ddim, ebai hi, hyd nes y daeth Charles Hughes POref; gofynodd yntau pa beth oedd yr arogl. Atebodd nas gwyddai, ae: aethant 1 chwilio y ty. Deuwyd o byd i'r botel, ac It,oedd yr eneth wedi yfed ei chynwysiad. Mrs Barbara Whitehead a ddywedodd M i weled y garchares yn curo y plentyc toion at draws ei pheo, Ar y 29ain canfn y?ptentyn yn farw, ac wedi ei gorchaddio a ?leinat,a! u Dywedodd y garchares, dan wylo, nad oedd wedi cael y maddyg, er ei bod hi (y dyst) wedi ei chynghori droion i gael un, onide y deaai i helbnl. Gohiriwyd yr achos er gwneyd ymchwil- isd ar y corpb.

YR YMOSODIAD PEN-, FFORDD YN MON. Yn llys ynadol Porthaethwy, ddydd Lion, gerbron yr Uohgadben J. B. Price acycadon ereill, cyhuddwyd Owen OweDS, Bridin, Penmynydd John Hughes, Khosbothan, Llanddaniel; a Robert Williams, Gamedd Fawr, o ymosod ar Evan Jones, Ffactri, Penmynydd, nos Sadwrn, y 13eg o FeheSn diweddaf. Er mwyn aael penderfynu yi achos yo y llys hwn hysbyswyd na ddygid yn mlaen gyhuddiad o ladrad a fwriedid ar y cyntaf ei ddwvn yn erbyn y diffynyddion. Erlynid gan Mr W. (Haw Rowland ac am- ddiffynai Mr S. R. Dew. Wrth eelaio natnr yr achos, dywedodd Mr Rowland i'r erlynydd ddyfod o Ffes- tiniog-Ile y gweitbiai-y noswaith o dan IIJlw, i ymweled a'i fam yn-nghyfraith, yr hon a drigai yn y ffactri oddeata milldir & haner o Llinfair P.G. Oddeutn naw o'r gloch ymwelodd i'r Batcher's Arms, lie y cafodd ychydig ddiod-nid oedd yn feddw- a phrynodd hefyd botel o wisci. Pan o fewn ychydig bellder i Bryngo, ar ei ffordd yn ol ,ff.,tri, cyrhaoddodd Owen Owens, Robert Williams, a bacbgen bychan o'r enw Hugh Williams, vas cyhuddid ef, ato a cherddasant am ychydig wrth ei ochr. Yn fuan teimlodd y botel wisci yn myned o'i bnced. Trodd o'r tu ol a gofynodd i Hugh Williams am dani, ond gwadodd y bacbgen ei bod ganddo. Tra yr oedd hyn yn myned yn mlaen daeth John Haghes i fyny i holi pa beth oedd y mater, a phan y cyhuddodd yr erlynydd y bachgeo o gymeryd y botel, rhoddodd John Hughes gic i'r erlynydd yn ei ochr gan dori nn oi afenau. Syrthiodd ar lawr, a thia yno ciciwyd ef diachefn gan y tri di- ffynydd, y rbai a'i gadawsant yn bollol ddi- gynortbwy. Yn mhen oddeota ugain mynyd daeth Hughes ac Owens yn cl a symndasant yr erlynydd i efail y Star, lie y ba hyd y toren, pryd y gwelodd amryw dystion y eefyllfa druenus yr oedd ynddi. Sylwodd Mr Rowland fod y tri diffynydd wedt addef iddynt gymeryd rhan yn yr ymosodiad, ac oblegid natur ddifrifol yr achos gofyuai ar 101 i'r fainc weinyddu cesp ddyladwy ar y diffynyddion. Cadarnhawyd yr uchod gan yr erlynydd yr hwn a ddywedodd fod ei niwtlidau yn cyfryw tel ag yr oedd gwaed yn dylod o'i freet M yr oedd yn thy wan i waeddi an gymhnrth. Wedi ei gario i'r efail, clywodd un o'r diffynyddion yn dweyd, "Gadawn iddo yma i fyw aeu farw." I fycy hyd yn awr yr oedd y tyst wedi bod o dan driniaeth feddygol.-Mown atebiad i Mr Dew dywed- odd yr erlynydd ei fod yn gwbl eubr ar adeg yr ymosodiad. Gwadodd iddo fygwth llald Hogh Williams os na ddychwelai y botel. Gwrdai betyd ei fod yn herio ac yn rhegi ac ddarfod iddo daro John Hughes. Heddgeiiwad Evan Evans a ddywedodd iddo weled Evan Jones ar y dydi canlynol, a gwelodd bit a "lygaid duoD," marc ar ei wyneb, a gwaed ar ei dd Ilad. Ymwelodd hefyd a'r tri diffynyddf Addefodd John Hughes iddo daro yr erlyn. ydd oblegid iddo ef gael ei daraw gyntaf; addefodd Owen Owens mai efe a gymerodd y botel wiaci; tra yr addefodd Rcbeit Williams iddo yntan gicio ychydig ar yr erlynydd sc yfed rhan o'r wisci. Galwodd Mr Rowland dri neu bedwar o dystion eraill, yn cynwys Hogh Wdliaw8. Ar yr ochr arall galwyd ar y tri diffynydd. Amddiffyoiad Mr Dew ydoedd fed yr achwynycd yn feddw ar y nosvaith dan avlw, ac yn amcatiu at godi terfysg. Pechreuodd yr ymrafael trwy iddo ef daro Hagh Williams, bloeddiadau yr hwn a dynasant eylw y dilfynyddion. Pan yr ym- gymerodd John Hughes ag araddiffyu Williams, ymosodwyd aroo gan yr acbwyn- 3 ae ymosodwyd yn gyffelyb ar y ddati M-dd arall. ?** 'od?wiadmaith dirwywyd pob "diao i again swllt a'r

LLAWYSGRIFAU I GWERTHFAWR. I Yn ddiweddar deuwyd o hyd i lawysgrif- au gwerthfawr o'r uuted caurif ar bymthesr, un yn Lisbon, ac no yn Evora. Ymddengys y profa yr ysgrifau hyn tuhwnt i amheuatth I mai Did trwy ddamwain y darganfyddwyd Brazil gan y Portugiaid, ond iddynt dd'od o hyd i'r lie drwy i Dom Manuel, Brenin I Portugal, drefau mordaith yno.

DIENYDDIO GYDA I THRYDAN. I Y mae ceidwad carchar Sing-Sing, Efrog Newydd, yn gwneyd y trefniadau olaf tuagat ddienyddio pedwar o lofruddion gyda tbrydan. Gosodir hwy i eistedd ar gadair, ac felly y rhoddir hwy i farwolaeth drwy gymbwyso trydan atynt.

SYRTHIO 0 AWYREN. Dydd Sal gollyngwyd dwy awyreo i fyny yn nhalaeth Ohio. Aeth Mr Charles Jones i fyoy o New Lisbon, pryd y darfu i'w gyn- orthwydd fyned yn rhwym yn y rhaffan, a chludwyd ef gan' troedfedd i'r awyr. Dia- gynodd y ddau ddyn i lawr. Lladdwyd y cynorthwydd yn y fan, ac anafwyd Mr Jones yn farwol. Ceisiodd Miss Zoetta Dentley esgyn o Elyria, ond disgynodd o'r car, a lladdwyd hi yn y fan.

DIRGELWCH YN PARIS. Nos Wener aeth dan ddyn ienanc i mewn i westy yn Heol Montaigne, Pans, a gofyn- asaot am ystafell wely. Boreu Sadwrn, gao nad oeddynt yn gwneyd eu hyrnddangosiad, aeth y gwestywr i chwilio am danyot. Cafodd y drws wedi ei gloi, a methai gael neb i'w ateb. Yna galwodd ar yr heddweision, a thorwyd y drwe i mewn. Oanfyddwyd corpb un o honynt yn gorwedd ar y llawr, ac Did oedd hanes o'r lIall. Tybir i un lofruddio y Hall a dianc ymaith.

I MOR NEWYDD. Hysbysir fod mor newydd yn cael ei fiuffio y dyddiaa hyn yn neheubarth Califortua. Dydd Sadwrn, wythnos i'r diweddaf, gwel- wyd dwfr yn dechreu llifo i forfa yn agos i Waith Halen Salton, swydd San Diego. Parhaodd y dwfr i lifo nes ffurfio Hyn deng milldir ysgwftr, ac o dair i wyth dioedfedd o ddyfnder. Triugain milldir i'r deheu o Salton, mewn lie o'r enw Indian Wells, ffurfiwyd llyu arall, deugain milldir yagwir, ac o dair i bum' troedfedd o ddyfnder. Tybir y bydd i'r ddan lyn yma ymuno S'u gilydd, a gwneyd mor haner can' milldir o hyd, a phedwar can* troedfedd o ddyfnder. Nid yw yn sicr o ba le y mae y dwfr yn d'od, ond tybir ei fod yn d'od rywfodd o'r afon Colorado.

CYMRU YN D'OD YN AMLWG. Darperir i osod goleuni trydauol cryf ar ben y Wyddfa- goleiini digon tanbaid i fod yn veladwy ar nosweithiau clir nid yn otlig dros ran helaeth o Gymrn, ond hefyd o bellderoedd Lloegr, ac ymylon Iwerddon. Bydd y peth yn rhyfeddod newydd, ac yn gryn ychwanegiad at atdyniad prif fynydd Cymru. Diau y bydd i'r fflachiadau o ben y Wyddfa ymsaetha i lawer o'r pentrefi o gwmpas, g&n wneyd y nos yn debycach i ddydd, ac hebethu syndod y Cymry at athtyhth gelfyddydol yr Americanwr Edison. Gellir edrych ar y digwyddiad hwn fel portreiad o Gymra mewn yetyron eraill. Fel yr aeth canrifoedd heibio heb i'r Sieson nac un genedl arall brin wybod am fodolaeth myciydd uchaf y deyrnas yn Ngwyllt Walia, felly y pasiodd canrifoedd heb i neb oddi- allan weled na chydnabod bodolaeth rhagoriaethau nchel y genedl Gymreig ac fel y mae y Wyddfa wedi dyfod yn dna- byddus ac enwog yn gydmarol ddiweddar, ac fel y bydd i'r goleuni trydanol newydd ar ei chopa bellaeh gadw ei huchelder digym- har ger Iron ei gwlad a chymydogioa ei gwlad, felly y bydd i rinweddau moesol, modweddion meddyliol, a ohynydd addysgol y Dywysogaeth gael eu canfod, en cydnabad, a'n hedmyga, gan bobl a arferent fod yn anwybodus am danynt ac yn ddibris o ltonyot. Fel nas gellir mwyach fychann, caddio, ca dirmyga y Wyddfa, nis gellir diystyru na hwtio diwylliant, orefydd, a moesoldeb cenedl y Oymry.-Drych.

APEL CYMRY YR AMERICA. Fel y eaolyo vr apelia Cymry yr America at eu cydwladwyr yn y wlad hon:— "Ein Gwlad. EinHiaith. Ein Cenedl II, CYMRT YR AMERIG AT GYMRY GWLAD EU TADAU: ANKBCH: Dros donau y Gwerydd For, ag un Uef o gyfandir i gyfandir, ymaeCym- deithas Genedlaethol y Cymmrodorion, yn enw holl Gymry y Byd Newydd, yn anfon eu serchocaf a'u taeraf gais at Gymry Prydain Fawr, ac yn arbenig at drefnwyr a hyrwyddwyr yr Eisteddfod Genedlaethol, am eu cynorthwy a'u cydweithrediad mwyaf neillduol i gynal ar raddfa eang, gydag urddas Barddol a Cherddorol teilwng o HenifiaetU Lleoyddiaeth a Uhan y Genedl, Eisteddfod Fawreddog Gyd-genedlaethol yn ebicago-dinai; ganolbarthol y Telaethau Unedig-yn y flwyddyo 1893, pryd y cynelir Arddangosfa Golumbaidd y Byd. Datbliad Pedwar-Can'-Mlwyddol Darganfy d d i a d Cyfandir yr Amerig gan Christopher Columbus, fydd yn Arddangosfa Fawreddns hon, pan y bydd cenhedloedd gwareiddiedig y ddaear yn cael eu cynrychioli YII. eu gwa hanol gynyrchion naturiol, eu gorchestion mewn celt a gwyddor, ac yn eu nodweddion llenyddol a cherddorol. A fydd cenedl y Cymry yn ol o arddaugos eu rhagoriaethau llenyddol a cherddorol hwy, a hyny ar achlysur mor tlcldedig ? I Na fyddant,' ydyw llais Cymry yr Amerig a'u disgynydd- ion. Hyderwn mai yr un fydd llais Gwalia. Nis gall yr un genedl arall ddwyn i'r Arddangosfa Golumbaidd yffath sefydliad cerdd-lenyddol henafol a chymeriadol ag ydyw yr Eiateddfod Genedlaethol. "Rhoddwch i ni eich Heisteddfod yn 1893, yn arddangosiad o goethder ac enwogrwydd llenyddol y Cymry, ydyw caill parehus ac arbenigol Bwrdd Cyfarwyddwyr yr Arddungosfa, a nyni a neillduwn i'w chynal ddyddian penodol, y rhai a elwir yn Ddyddiau Cymreig Ffair y Byd. Yr Anrbydeddua George R. Davis, Cymro brwdfrydig o waed a theimlad, ydyw Cyf. arwyddwr Cyffredinol yr Arddangosfa, a'i gais arbenig yntau at Gymry yr Amerig, Cymdeithas yr Eisteddfod yn Nghymru, Cymdeithas Dafydd Ap Gwilym, Cymmrod- orion Llundain, &c., yw 'Dowch &'r Hen Sefydliad Cenedlaetbol i Chicago yo 1893. Gwnewch yr Eisteddfod yn un o brif atdyn- iadau llenyddol a cherddorol yr Arddangosfa, fel y dyrchafer ac yr anrhydedder yr enw Cymreig yo ngwydd yr holl fyd." "Gymry Gwlad ein Tadan, am onwaith yn hanet5 ein cenedl, ae ar yr achlyear mwyaf nod edig a manteisiol, derbyniwcb wahoddiad calonog Cymry yr Amerig i gyd gynal yn Chicago yn 1893, Eisteddfod Fawreddas, Gadeiriol, Gyd genedlaethol. Oddiar lwy- fan Eisteddfod Genedlaethol Cymru yn hydref y flwyddyn hon (1891), yn Abertawe, ein gobaith a'n hyder ydyw y cyboeddir yr atebiad a gyn rfa ac a gryfha genedlaethol- deb calonau Cymreig ar ddau gyfandir. "Nis gallwn ymatal heb sercbog wahodd rhiaiDt, gyda meibion a merched Gwalia, i ddefoyddio cyfleusderau neilldaol y ftwy- ddyn 1893, i ymweled a'a plant ac a'a perthynasau yn eu cartrefi newyddion yn Ngwlad Machlud Haul,' ac i fwynhau addysg Arddangosfa Golumbaidd y Byd, yr hon, yn amlwg, fydd a gyflawnaf a'r ardderchocaf a gynlluniwyd erioed gan athrylith dyn."

Adroddir fod y rhagolygon am y cynhanaf I yn Rwsia yn gwaethygu,

MARWOLAETH Y PARCH T. JONES, D.D., TYDDEWI. Drwg genym gofnodi marwolaeth yr hybsrcb weinidog Weeleyaidd, Dr Thomas Jones, Tyddewi, yr hyn a gymerodd leyn ei breswylfod ddydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf, yn yr oedran patriarchaidd o 88 mlwydd. Bydd yo chwith gaG y Wesley- aid yn Nghylchdaith y Deheudir yo neillduol weled lie gwig y dawinydd a'r pregethwr enwog yn en cynhadleddau. Yr oedd Dr Jones yn on o weinidog- ion hynaf Cymro. Gaawyd ef yn Medrrilyn, Llanarth, sir Aberteifi. Addysg- wyd ef o dan ofal yr enwog Ddr Phillips, Neuaddlwyd. Dechreuodd Dr Jones bregethu yn 1823. Bu yn cydlafurio a'r engyl-bregethwyr Thomas Aubrey a William Powell am beth amser. Penod- wyd Dr Jones i gylcbdaith yn 1828, a bngeiliodd mewn amryw gylchdeithiau ar ol hyn. Tra yn weinidog yn Llanidloes, golygai gyda medr yr Eurgrawn, Mewn cysylltiad a'r Parch Samuel Davies, efe a gyhoeddodd Y Drysorgell Efengylaidd." Ystyrid y llyfr y gwaith mwyaf gallnog ao emg ar Arminiaeth yn yr iaith Gymraeg. Yagrifenodi befyd lyfr ar 11 Bifenan Duw- inyddiaeth." Yr oedd yn feietr ar yr iaith Gymraeg, ac yr oedd ei hadnoddau yn barod at ei alwad pan lefarai uwch ben cynulleid- faoeid. Bu Dr Jones yn Gadeirydd Cyfar- fod Talaethol Deheudir Cymru am 18 mlynedd, a llanwodd y awydd yn deilwng o'r enwad. Yn ei ddydd yr oedd yn un o'r pre- gethwyr mwyaf byawdl a feddai y Wesleyaid yn y De, os nad yn y Gogledd. Oherwydd rhesymau teuluol, ymneillduodd i Dyddewi, a ba yn lied anadnabyddus i'r genhedlaeth sydd yn codi. Yr oedd yn Rbyddfrydwr aiddgar, a chymerai ddyddordeb dwfn mewn addysg yo sir Benfro, M yn neillduol yn Nhyddewi a'r cylchoedd. Bu yn g?d- eirydd ac is-gadeirydd Bwrdd Ysgol Ty- ddewi am flynyddoedd. Efe oedd un o'r dolenau olaf a gydiai hen bregethwyr enwog y ganrif o'r blaen a dechreu y gan?nf enwog Claddwyd ef dydd Uan.

CYMANFA ANNIBYNW fR SIROEDD I DINBYCH A FFLIN T. Cynhaliwyd y gymanfa hon eleni yt I Nhreffcnnn, ar y dyddiau Llun a Mwrtb, Mehefin 29aio a'r 30ain. Cymerodd y cyf- cilliort yn Nhreffynon fantais ar y Gymanfa drwy drefnu i bregethan gaeleu traddodi yn addoldy Heol y Capel, nos Sadwrn, a'r Sabboth blaenorol trwy y dydd, gan y Parchn. R. Roberts, Rhos, a W. Caradog Jones, Rhuthyn. Trefnwyd hefyd i'r cyfar- fod chwarterol gael ei gynal mewn cysyllt- iad a'r Gymanfa. CrNHADLEDD Y CYFARFOD CHWAETEEOL. I Dechreuwyd ar weithrediadau y gynhad- ledd hon yn Addoldy Heol y Capel, am haner awr wedi deg borea ddydd Llno. Cymerwyd y gadair gan y Parch Dr Pan Jones, Mostyn, y cadeirydd am y flwyddyn. Dechreuwyd drwy ddarllen a gweddio gan Mr E. Hngbes, ftbosymedre. Wedi darllen a chadarnhau cofnodion y cyfarfod blaen- orol, penderfyowyd 1. Fod y cyfarfod nesaf i gael ei gynal yn Bryn Seion, Brymbo-yr amser i'w nodi eto. 2. Fod y Parch J. D. Williams, Fflint, i ddarllen papyr yn y gynhadledd nesaf, ar Y PWYS o gadw yr adaeliad tealuol." 3. Fod ein hanwyl frawd, y Parch E. M. Roberts, a urddwyd yn ddiweddar yn Llan- elwy a'r Waen, yn cael ei dderbyn yn galon- og i'r cyfuodeb, gan ddymuno ar iddo fod yo ddefoyddiol a chysurna yn maes ei lafnr. 4. Rhoddodd y Parch J. Morgan Jones, Caergwrle, rybudd y byddai iddo, yn y cyf- arfod Desaf, gynyg penderfyniad i'r perwyl na byddai i neb, o hyn allan, gael llytbyr gollyngdod o'r cyfundeb ond a fyddai yn flaenorol wedi ei dderbyn yn rheolaidd. 5. Yn unol rnybudd blaenorol, daeth y eadeirydd i chynygiad yn mlaen i gael cyfnewidiad yn null dygiad yn mlaen y Gymenfa, sef, yn fwy ar gynllan Cymanfa VIM Wedi peth siarad ar y mater, paBiwyd fod pwyllgor o bump i gael ei ddewis i gymeryd y mater i ystyriaetb, ac i ddwyn eu hadroddiad i't eyfarfod nesaf. Dewiswyd trwy y balot y persenan canlynolY Parchn D. Oliver, Trsffynon; Dr Pan Jones, l Mostyn; T. Roberts, Wyddgrug; R. Robertti, Rhos; a'r Heuadur J. Jones, Rhuthyn. 6. Cyflwynodd y Parch R. Roberts, Rhos, ) i'r gynhadledd adroddiad pwyllgor y Gym- deithas Grtrefol. Llawenhai yr adroddiad fod yr eglwysi cryfion yn y ddwy air yn ym- I helaathu yn eu cydymdeimlad â'u haelioni at eu chwiorydd gwanach, a'u boi yn dyfod i deimlo en rhwymedigaeth i ddwyn beicfaiau en gilydd; ac felly, gyflawni cyfraith Crist. Casglwyd gan nifer o eglwyei y flwyddyn ddiweddaf y Bwm o 35p õs 4c. Derbyniwyd hefyd gan nifer o beraonau at achos Ochi-y- foel y swm o 20p, yn gwneyd y cyfanswm o 55p 5s 4e. Cynorthwywyd yr eglwysi can- lynol Graigfechan, 6p; Llanelwy, 2p 10s -tAl un chwarter; Ochr-y-foel, 7p 10s—tri chwarter Dynhelyg, 6p; Nannercb, op Maesglas, 2p; Newmarket, 3p; Bettws, lp- un chwarter. Yn llaw y trysorydd, 2p 5s 4c. Dewiswyd y personau canlynot yn bwyllgor am y flwyddyn nesaf -Yr Henadur J. Jones, Rhuthyn, y trysorydd; a'r Parchn R. Roberts, Rhos, ac E. Davies, Brymbo, yn ysgrifenyddion y Parchn D. Oliver, H. Uwchlyn Jones, Rhesycae; T. E. Thomas, Coedpoeth; E. R. Thomas, Brynteg; W. Caradog Jones, Rhuthyo; a'r Mri E. Roberts, Dinbych; T. Jones, Gwrecsam; J. Jones, Pentrefoelas; D Davies, Rhyl; a T. Hughes, Rhuddlan, yn nghyda chadeirydd ac ysgrifenydd y Cyfarfod Chwarterol. 7. Galwodd y Parch E. Johnson sylw at sefyllfa yr achos yn Connah's Quay. Dy- wedir fod yr eglwys, oherwydd ei bod ya colli yr yatafell lie y maent wedi bod yn addoli er's thai blynyddoedd, wedi dyfod i'r penderfyniad o adeiladu capel; a gofynai am gymeradwyaeth y gynbadledd i'r amcBo, a'i chydymdeimiad A'r eglwys yn yr ym- drech. Llawenhai ddyweyd wrthyot fod gan y bobl gs Ion i weithio;" fod eisoes awm da wedi ei addaw, a'u bod yo hyderus obeithio agor y capel yn ddi ddyled. Yr oedd y gynhadledd yn tlwyr gydymdeimlo Wr amcan. 8. Oalwodd Mr D. Davies, Rhyl, sylw at yr achos yo Ochr-y-foel. Dywedai fod golwfl well aisoes ar yr achos yno, ac nad oedd raid digaloni mewn un modd. Cafwyd gair hefyd gan Mr Rogers, yr hwn sydd wedi llafurio yno yn awr am yn agos i flwyddyn. Dywedai nad oeddynt heb wybod am rwyatrau yno; ond er hyny yr oeddynt yn dylod yn mlaen, ac erfyniai am barhad o'r cynorthwy tuag at yr achos. Wrth ei glywed yn cwyno am yr anhawsder a deimlant i gadw meddiant o'r plant, oherwydd fod ereill cyfoethocach yn eu hudo trwy lwgr, wobrwyon, cododd Mr Johnson, Caer, a chynygiodd, yn haelionus, roddi treat i'r plant i Rhjl, a dwyn yr boll draul ei hunan. Diolchwyd yo gynhes i Mr Johnson am ei gynyg caredig i blant Ysgol Sabbothol Ochr-y-foel. Cafwyd cynhadledd loosog, a phasiwyd I pob peth yp unol ac mewn ysbryd rhagorol. I CYNHADLEDD Y GYMANFA. I Yrogynullodd nifer laosog o weinidogion, diaconiaid, ac eraill, i'r gynhadledd hon, yr hon a gynhaliwyd yn addoldy Heol-y-capel, am ddan o'r gloch prydnawn ddydd Lion. Dechreuwyd gan y Parch S. Evans, Liacdegia, yr hwn sydd wedi traolio dros haoer can' Llandegla, m'ynedd yn y cylch gweinidog- aetbol yo y siroedd hyn. Darllenodd yr ysgrifenydd, y Parch E. T. Davies, Abergele, gofnodion y gynhadledd a gynbaliwydy flwyddyn flaenorol yn Nghoed. oetb, a chadarnhawyd hwynt. Ar gynygiad y Parch D. Oliver, a I chefnogwyd y Parch R. Williams (Hwfa Men), pasiwyd i'r Parch E. T. Davies, Aber- gele, fod yn gadeirydd y gymanfa y flwyddyn nesaf. Pasiwyd hefyd fod Mr Roberts, Wyddgrug, i weithredu fel ysgrif- enydd ya He Mr Davies yn y cyfamser. Gwnaed cais o Dinbych a Mostyn am gael y gymanfa y flwyddyn nesaf. Ond tynodd y cyfeillion yn Mostyn yn ol; a phasiwyd yn unfrydol ei bod i gael ei chynal y flwy- ddyn nesaf yn Dinbycb. Cynygiodd y Parch R. Roberts; Rhos; a chefnogodd y Parch G. Ll. Evans, Seion, y penderfyniad caolynol :-Fod y gyn. hadledd hon yn ffafriol i Addysg Rydd, ond yn teimlo yn gryf yn erbyn rhoddi arian cyboeddus i gynal ysgolion enwadol. Pasiwyd i anfon copi o'r penderfyniad i'r aelodau Seneddol Cymreig. Cynygiodd y Parch T. Roberts, Wydd- grug, a chefnogodd Dr Pan Jones, y pender- fyniad canlynol Fod y gynhadledd hon, oddi ar yr argyhoeddiad fod cysylltiad yr ) Eglwys a'r wladwriaeth yn anyagrythyrol, yn anghyfiawn, yn niweidiol l grefydd ys- bryd ol, ac yn atalfa i undeb a chydweith- rediad cenedlaetbol, yn llawenbau yn rhagolygon presenol y symudiad am Ddad- gysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru; ac yn credu yn gryf mai mantais i grefydd a gwleidyddiaeth fyddai i'r mater gael ei benderfynu, a hyny ar unwaitb." ^Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a'r Parchn J. Roberts, Brymbo, ae H. Rees, Penuel, yrhai oedd wedi bod yn ffyddlawn yn y cyfundeb am lawer o flynyddoedd, yn eu nychdod a'a henaint. Galwodd y Patch R. Williams (Hwfa Mon) sylw at Gyfrol V. o "Hanes Eglwysi Annibynol Oymru," gan y Parch Dr John Thomas, Larpwl, ao argymhellai y gyfroi i sylw a chefnogaeth yr eglwysi. Pasiwyd plaidlais o ddiolchgarwch i Dr John Thomas am y llafur mawr yr ymgym- erodd ag ef i ddwyn y fath gyfrol werihfawr allan. Cynygiodd y Parch R. Roberts, Rhos, a chefnogodd Mr T. Hughes, irbuddlan, y penderfyniad a ganlYD :Fod y gynhad- ledd hon, yn cynwys gweinidogion a chyn- rychiolwyr eglwysi Annibynol Dinbych a Fflint, yn eylwi, gyda galar, fod ymyfed a meddwdod yo cynyddu i raddau brawychas mewn rhanau o'r ddwy sir a'n bod yn dymuno yo barchus wasgu at ystyriaeth yr ynadon i wrthod caniatan trwyddedan afreidiol, ac i'w lleihau He y mae yn amlwg y maent yn rhy luosog; a bod copi o'r pen- derfyniad hwn i'w anfon i'r holl ynadon yn y cylch." Cynygiodd y Parch W. G. Richards, Llanarmon, a chefnogodd Mr J. Hughes, Rhuthyn, y penderfyniad canlynol:—" Ein bod, fel cynadledd, yn mawr lawenhau fod y fath undeb wedi ei ddangos yn ein mysg fel enwad i gael llyfr tonan ac emynau newydd, ei bed yn ameer i ni symad yn y mater; ac yn dymuno ar i'r Undeb Cynull- eidfaol gymeryd sylw ohono." Treuliwyd y gweddill or gynhadledd i ymdrin &'r pwnc penodedig; sef, Y pwys i'n pobl ieuainc ymarfer & dyledswyddau crefydd." Teimlid fod hwn yn ddifyg pwyeig a chySfedinot trwy yr eglwyBi. Agorwyd y mater gan y Parch 9 Roberts, Rhos, a phriodolai efe y diffyg hwn i'r diffyg gwasanaeth tenlnaidd. Y chwareuon, y bel droed, &c., oedd yn liyncu boll feddwl ac amser ein dynion ieuainc, a'r canu ar y Sabbathau ar gyfer cystadleuaethan. Cym- erodd gryn nifer o weinidogion a lleygwyr ran yn yr ymdrafodaetb ar y cwestiwn; ac amlygid dymuniad cryf a chyffredinol am weled y dyddiau y byddo ein pobl,ieuainc yn arddangos mwy o ymroddiad i wasanaeth y cysegr. Cafwyd cynhadledd hynod o ddymunol. Diweddwyd trwy weddi gan y Parch W. G. Richards, Llanarmsn. Y MODDION CYHOEDDUS. Trefn y moddion cyhoeddus ydoedd fel y cactyn Nos Lnn yn Penypyllau, y Parcbn R. WUHama (Hwfa Mon), a T. E. Thomas, Coedpoeth. Ya y Tabernacl, y Parch T. Eynon Davies, Uundaio, yo Baesoeg, Yn Heolyeapel, y Parchn B. Thomas, Glandwr, a Dr Owen Evans, Llundain. Borea ddydd Mawrth, am saith o'r gloch, y Parch T. Phillips, Rhosymedre. Am ddeg, yn ad ol- dy Heolyeapel, oherwydd fod y tywydd braidd yn Haith, y Parchn T. Eynon Davies, a Dr J. Thomas. Am ddau, ar y Mae, y Parchn R. Thomas, Glandwr, a Dr Owen Evans, Llundain. Am chweeh, ar y maes, y Parohn T. Eynon Dav.es, a Dr J. Thomas. Cafwyd pregethan rbagorol, a cbynulliadau Iliosog, ae arwyddion amlwg o wenau Pen Mawr yr Eglwys. Gwnaeth y cyfeillion yn Nhreffynon en rban yn ganmoladwy i roddi derbyniad teilwng i'r gymanfa, ac i groesawu y dieithr iaid oedd wedi dyfod yno. Hyderwn y bydd iddynt weled ffrwyth mawr mewn canlyniad i'r gymanfa hon. Wyddgrug. T. RoBERTS, Ysg. I

COLOFN Y GERDD. (GAN GEBDDOR CYMEEXG]. Y COB AFFRICANAIDD. Rai blynyddau yn ol tynwyd ein sylw yn fawr gan y cor o Negroaid Americanaidd a elwid Jubilee Singers, y rhai a gawsant dderbyniad digyffelyb yn Mhrydain, Ffrainc, a Garmani. Ciywais hwy unwaitb, ac nid anghofiaf byth yr effaith. Ni chlywais) erioed ddadganiadau mwy perffaith nag a roddent hwy. Yr oedd en tonyddiaeth mor bur a'r gwahanol nodau mewn myneg- iant mor eglnr & cbyflawn, y brawddegiad a'r geirio mor eglur, nes gwneyd eu dad- ganiad yn anesgrifiadwy effeithiol. Tit awr mae c6r o Affricaniaid yo ein gwlad Gwneir y cdr i fyny o un ar-bymtheg o'r Affricaniaid, a dan Sais. Maent dan arwein- ffed Mr J. H. Balmer. Nid anyddorol fydd gair nen ddau o banes casgliad y c6r yn nghyd. Maent wedi en casglu o bob rhan o Ddeheubarth Affrica, a theitbiodd Mr Balmer BUM' MIL 0 FILLDIBOEDD I'W DETHOL. Felly fe welir fod coat fawr wedi myn'd i gael gafael ar y lleisiau i ddeohren. Faint o bersonau fa dan arboliad ac archwiliad ganddo yn y wlad fawr hono, nid yw Mr Balmer yo dyweyd. Fodd bynag, cafodd afael ar un-ar-bymthego Affricaniaid gwerth ganddo en dwyn droBodd i Brydain fel dadganwyr. Mae chwech ohonynt yn ferched, wyth o ddynioo, a dan fachgen. EU HYMDDANOOSIAD CYNTAF yn Mhrydain oedd, yn nghapel y parch H. R. Hawies, yn Llundain, yr Slain o'r mis diweddaf. Daethant i'r gynulleidfa ynghyd, allan o ystafell gerllaw, yn cael eu harwain gan gor cyffredin y capel. Aeth y cor Affric- anaidd i'w lie, ac eisteddasant i lawr yn hollol ddirodres a syml. Yr oedd yr olwg arnyot yn ddieithriol iawn i'r dorf-dynion duon wedi ymwisgo mewn gwyn; a merched duon wedi eu gwisgo yn gyffredin, a hetiau gwellt am eu penau, yn cymeryd rhan mown gwasanaeth crefyddol Seisnig yn Llundain. Dywedir eu bed yn canu yn rhagorol er nad mor ragorol a'r Jubilee Singers. Ond pan gofiem mai dechreu y flwyddyn hon y cafwyd hwy ynghyd, nis gallwn ddisgwyl eto thyw lawer o berffeitbrwydd. Diamheu y ceir eu gweled a'u clywed yn ein holl drefi a dinasoedd mawrion, gan en bod am gymeryd taith drwy y wlad i gadw cyng- herddau er cael arian at aohosion Affrican- aidd. Dywedir fod YR HOLL GANTORIOJr YN SOL-FFAWYE. I Dywedir fod eu hynganiad Seianig yn ganmoladwy iawn; ao fod un o'r merched yn gallu ymddiddan mewn pump oieith- oedd. Caoasant rai tonan brodorol yn y gwasaoaeth hwn, a dywedir fod en cerddor- iaeth yn debyg iawn i gerddoriaeth Ewrop- eaidd. MYFB TOKA U IR METHODISTIAID CALFIN- AIDD. Erbyn hyn, mae y Gymanfa (lyffredinot i wadi dyfed i'r penderfyniad o gael llyfr tbnau perthynol i'r cyfundeb, i fod yn eiddn i'r cyfundeb, a'r holl elw oddi wrtho i fod yn elw i'r cyfundeb. Wrth edrych dros hanes y Gymanfa, gwelir fod yr achos hwn wedi cae181119 mawr, ac nad oedd pob peth yn myn'd yn mlaen yn hollol esmwyth a hapus; er na fu dim difrifol iawn ychwaith. Erbyn hyn mae chwech o weinidogion, tri o'r De a thri o'r Gogledd, yn bwyllgor i ofslu am y llyfr hwn, Dywedwyd rhai pethau rhyfedd yno. Rhoddodd y Parchedig J. Gwynoro Davies ollyngdod i'r grediniaeth sydd yn y wlad fod y Gymanfa yn credu nad oes NEB YN GYMHWYS OND GWEINIDOGION i wneyd dim gyda materion o'r fath yma. 'Does neb ag sydd yn adwaen y chwe' dyn a etholwyd a ddywed ddim yn eu berbyn fel gweinidogion yr Efeogyl; maent yn mbell nwchlaw amheuhetb. Own fod gaoddynt fwy o wybodaeth gerddorol nag y mae y wlad yn gyffredin yn ei feddwl. Meiddiaf ddyweyd, er byny, fod pprygl yo en syniadau i wneathur mwy o niwaid nag o Jes i ganiad- aeth cynulleidfaol mewn pump o bob chwech o Pmgylchiadan. Ond beth a feddyliai Mr Davies wrth ddyweyd nad oas genym OND UN CEBDDOR PBOFFESEDIG YN T WLAD ? Mae hwn yn ddywediad hynod iawn yn awr. Pe dywedasid hyn oddentu ugain mlynedd yn ol, hwyrach na fuasai neb yn meddwl dim mwy am y peth. Ond beddyw, mae anghen eglurhad. Beth yw syniad Mr Davies am gerddor proffesedig" tybed 1 Diamhea fod ganddo sail i'w ddywediad, a hoffem yn fawr gael gwybod beth yw. Eto, y mae yr ymadrodd nesaf ya dangos ei fod yn credu fod rhagor nag un, gan y clywed, .1 A bydd teixilad cryf yn eicr o gael ei ddangos os cyfyngir y gwaith i nifer o gerddorion proffesedig." Dywed Mr Wheldon yn mhellach yn y ddadl, mai "ystyr y gdir proffesedig ydyw, nid pro- fmora, ond canwyr cyhoeddus. yn cael eu cydnabod felly." Os felly, maent yn llu mawr iawn. Credai ALAW DDU y dylid cael y pnf gerddorion i'r pwyllgor, lac y dylid cael llyfr yn un di-ail. Yr oedd ef am gael pwyllgor lluosog a dylanwadol, wedi eu casglu o bob rhan o'r wlad. Bellaoh, 'does gan y cyfundeb ddim i'w wneyd ond disgwyl yn amyneddgar a phryderus am y llyfr tocau newydd, mewn gobaith y bydd ya un cynulleidfaol, ao yn deilwng o'r cyfundeb Gofyoir y cwestiwn yn barod, a wneir deddf ra cheir canu dim ond o'r llyfr hwnw pan y daw allan 1 YDYW Y SCOTIAID YN OEBDDOROL Yn ddiweddar graddiodd un o'r enw John Greig yn ddoctor cerddorol yn Rhydychain; a dywedir mai efe ydyw yr unig Scotiad a raddiodd felly. Ysgolfeistr oedd Mr Greig, ac y mae wedi gweitbio ei ffordd yn mlaen felly yn hollol annibynol ar addysg golegawl. Hunan-wnenthurwr, ya dywedir, ydyw ef; ac wedi gorfod gweithio drwy lawer o an- hawsd6rau. Dyddorol ydyw darllen ei banes, er gweled mor debyg ydyw y ddyn- oliaeth yo mhob man. Hssbysodd yo mhrif newyddiadnr Edinburgh ei fod yo barod i dderbyn disgyblion i'w haddysgu i ohwareu gwahanol offerynau, ao i roddi iddynt wersl arganghenau ereill. Ac er ei fod yn gallu arddel y teitlau o M.A., Mus. Bac., ac F.C.O., ni chafodd yr an disgybl o gwbl. Ac er iddo barhan yr hys- byaiad am ddwy flynedd, ni chafodd yr ail flwyddyn ond un disgybl i gymeryd banner gwers am ddau chwarter. Erbyn hyn mae ganddo gyflawnder o ddisgyblion. GWYL GEBDDOROL YR ANGHYDFFUEFWYS. Mae gan yr Angbydffurfwyr yn awr wyl flynyddol yn Llundain, dan ofal Mr E. Minshall. Yr oedd oor o 5,300 ganddynt eleoi wedi eu casglu o wabanol raoan y deyrnas. Yr oedd yr *yl eleni yn rhagori, meddir, ar y rbai blaenorol. Nid wyf yn gwybod amoan yr *y1 hon, ac felly nis gallaf ddyweyd llawer am dani. Ond 08 casglu nifer o gantorion i Lundain er mwyn cadw gftyl yn nnig ydyw yr amcan, nid wyf yn barod i roddi llawer o ganmoliaeth iddo.

BODEDERN. I Y PELLEBYB.—O'r diwedd yr ydym wedi llwyddo i gael y pellebyr yma, yr hwn, yn ddian, fydd yn gaffaeliad gwerthfawr i'r lie. Mae Mr Richards, yr ysgol-feistr, wedi enill clod mawr ga y trigolion am ei ym- drechion difliooyny symudiad hwn onibae iddo ef symud yr adeg a'r modd y gwaaetb, diau y boasai y lie hwn heb swyddfa y pell- ebyr am oesau, os byth. Hefyd, gweitbiodd y Dr Edwards, Mr Lewis, Llanllibio, y Parch E. Pryse, ac eraill yn rhagorol. Y mae Bodeiern wedi cael cam dirfawr oblegid di- frawder rhai gwyr oedd yn preswylio y lie j a'r gymydogaeth flynyddoedd yn ol, oblegid gadawyd i golli y pethan nedd genym, ac ni wnaethant yr hyn a ddylaseut ei wneuthar ar ein rhan ar y pryd. Er engraipht, gadawyd i'r llysoedd ynadol a bwrdd y gwarcheidwaid i symud o'r lie i le arall ar gfrr y wlad a phur anfanteisiol mewn mwy nag 110 ystyr.-Gohebydd.

Disgwylir y bydd i amryw o fwnwyr. Cymreig gael eu galw i roddi tystiolaeth o i flan y Ddirprwyaetb Lafor.

ballgiab Jl asso Y TEAKTHODYDD, Gorpbenaf.-Ceir yo y rbifyn yma yegrifau a d I yn dda i r j darHecydd en darllen. Yn mysg yr yg"i i,, enwyr ceir Llawdden, A-topoo, Parch WHiiam Roberts, Miss E. Carpenter, Parch Robert V".?h.. G?iffi,b, Parch Dr Griffith Parry, Parch Francis Jones, Parch E.L' Ynffig Davies, M.A., Glan Cjlien, a'r Golygydd. Caiff y bardd.y llenar, yr henafiaethvdd, a'r duwinydd ddefnyddiau myfyrdod. Dichon mai an o ysgrifau mwyaf darllenadwy y ihifyn ydyw yr 00 ar Haf-daith yn Deyn." Oeir yn yr erthygl ar Aber?e!e' Lhi.?y.. ? o wybodaeth hanesiol. Y mae y rhifyn, ar y eyfan, yn un cymeradwy. Nis gellir myned heibio i'r argraphwaith heb roddi gair o ganmoliaeth i'r argrapbydd. Y GBNINEN, Gerphenaf.-Fel arfar, y mae ysgrifan y Geninen am y chwarter yn bynod o amrywiaethol, yr hyn sydd yn ei wneyd yn.fwy blasus. Ceir yma ysgrifau gan wyr o fri, a diau y bydd i rai ohonynt dynu sylw ar ol hyn. Naturiol fydd i bawb ddarllen ertbygl finiog y Tad Morgan; ao nid yw yn debyg y caiff y Deon Owen, er ei ysgrif fedrus, gan yr Ymneilldawyr i dderbyn ei gasgliadau. Y mae y Parch David Richards yn ateb dadt Mr J. A- Price ar Ymreolaeth i Gymru." Onid yw y ficer, ar droion, yn colli golwg ar ei bwnc ? Yegrifena y Parch Owen Davies, Caernarfon, y. ddifyrus ac adeiladol ar "Ddechreuad a chynydd y Bedyddwyr yn Nghymru." Yr ysgrifenwyr ereill ydynt Llew Llwyfo, Dr Emrys Jones, Mr T Evan Jacob, M.A., Parch J. Morgan Jones. Mr W. Lewis Jones, B.A., ac ereill. Deil y rhifyn gym- hwiaeth ffafriol ag nn o'i ragflaecoriaid. Y SALMAU. Cyfietihiad Diwygitdig ac Esboniad. Gan Gimel. Rhan r. Cyhoeddediggau "Gimel," Porthdinorwig. Argraphwyd gan Mr D. W. Daviea, Caernarfon. Yn y rhifyn hwn cymerir i fewn y tair Salm gyntaf, o ba rai y rhoddir cyfieithiad diwygiedig, wedi ei wneyd o'r ReviteA Version, yn nghyda nodiadan eglurhaol. Dodir rhagarweiniad byr i bob Salm, yn ymdrin a'i hawduriaeth a'i chynwys. Gwelir oddiwrth y nodiadau fod "Gimel" yn meddu cydcabyddiaeth a'r iaith Hebraeg, ac y mae hyny yn gymorth iddo i eglnro llawer o eiriaa ac ymadroddion ydynt yn dywyll yn y Saesneg a'r Gymraeg. Mae y nodiadau yo llawn dyddodeb ae addysg, a diameu y byddaut yn ddefoyddiol i efrjdwyr Buibl- aidd. Pang08ant lawer o lafur a meddyl- garweb, ac y mae rhai o honynt yn neillduol o hapus a chywrain. GaUwn sicrhau yr hen, a'r sawl y mae ei lygaid wedi dechren pylu, fod argraph y llyfr yn fras a chlir, ac na bydd ei ddaiMen yn unrhyw dreth arnynt. Derbyniol fydd hyn, ni gredwn gan lawer a ymheffant mewn darllen y Salman. Y DYSGIMYDD, Gorphenaf.—Da genym weled yr hen gyhoeddiad parchns hwn yn parhau i ddal ei safon lenyddol. Cynwysa ysgrifau dyddorol ac addysgiadol. Darllenir yr erthyglau a'r "Nodiaaa Beiblaidd a "Diaconiaid eglwys Bethesda gyda bias.

BANGOR. EoLwys ANNIBYNOL EAExzzER.-DeeUwn i'r eglwys hon nos Sul benderfynu yn un- I frydol rboddi gwahoddiad i'r Parch Ellis Jones, Conwy, i ymgymeryd 1'i bugeiliaeth. Gweinidog diweddaf yr eglwys ydoedd y Parch D. S. Davies.

Y GROES, GER DINBYCH. CYFARFOD PBEGETHU.—NOS Iau a dydd Gwener diweddaf, cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y lie uchod, pryd y pregethwyd gan y Parchn T. M. Jones (Gwenallt), Pen- machno, a W. R. Jones (Goleufryn), Caer- gybi. Mae y cyfarfod hwn, bellach, yo hen sefydliad, a chafwyd cyaulliadau rhagorol eleni eto, a phregethau gafaelgar.— W. T.

BETHESDA. CYMANFA GIERDDOROL. Cynhaliodd Metbodistiaid Calfinaidd dosbarth Bethesda eu cymanfa gerddorol prydnawn a noa Sadwrn yn nghapel eang Jerusalem. Yr arweinydd ydoedd y cerddor galluog Mr D. Jenkins, Mns. Bac., Aberystwyth, ac yr oedd ei bresenoldeb ef yn sicrwydd am gymanfa dda. Cymerwyd y gadair lynyddol y prydnawn gan Mr William Thomas, Tan. treflys, Gerlan, gan yr hwn y cafwyd anerch- iad rhagorol, ac arweiniwyd y rhanau dech- renol gan y Parch J. Owen, Williamstown, Awstralia (Gerlan gynt). Cafwyd anerchiad dyddorol gan y Parch G. Roberts, Carneddi. Dechreuwyd cyfarfod y nos gan y Parch R. Price Eliis, Glasgoed, a chymerwyd y gadair lywyddol gan Mr Richard E. Jones, Aber- caseg, a cbafwyd ganddo sylwadau buddiol I a dyddorol. CafwyJ anerchiadan gan y Parchn T. Roberts, Jerusalem, ar"Emyn- yddiaeth y cysegr yn mysg y Cymry;" yr oedd hwn yn anerchiad gwerthfawr, a J. Owen, Gerlan, ar Y daioni a wna y Meth- odistiaid yn y byd." Datganwyd y tonau, anthem, a'r cydgauau canlynol; Beza, Ballerma, Calfana, Luther, Dolgellau, Padam, Bavaria, Babel, Amsterdam,Martin, SbFiwmut, Innocence, Broadway, Glory to God," "The Lord gave the Word," 11 Their sound is gone out," allao o'r Mettiah, a'r anthem Bydd melua gofio y cyfamod (Isalaw). Yc oedd yn gymanfa ardderchog. Caed cynnlleidfaoedd mawrion, er fod y circus yn y gymydogaeth yr un pryd. Llan. wyd capel Jerusalem i'r ymylon gan bobl awyddus i ganu mawl i Ddnw y netoedd. DAMWEINIA.U.-Fel yr oedd an Robert H. Williams, Caellwyngrydd, yn myned at ei waith ar ol bod yn ymcchel yr ergydion yn chwarel y Penrhyn, aeth ergyd allan, a tharawyd et yn ei law gan ei areholli yn dost. Bu damwain arall yn Felin Fawr. Fel yr oedd Hogh Hughes, gornchwyliwr y felin, yn archwilio llwyth o goed trodd y llwyth ar ni goes gan ei thori. CHWABBL Y PENEHYN—dibrydir fod gweithwyr y chwarel uchod am wneyd cais am godiad yn ea cyflogau. Maa y teimlad yn rhedeg yn uchel, a dywedir na fu y tath undeb yn mysg chwarelwyr y Penrbyn er 1874. Da iawn, ond gofaler am bwyll a doethineb, ac fe fydd llwyddiant yn debyc- ach.-Golebydd.

Gohebydd o Lanrhyddlad, Mon, a ysgrif- ena o blaid deisebu yr ynadon i leihaa nifer y tafarnau yn y gymydogaeth. Etboiwyd Mr David Jones, arolygydd y Banc Cesedlaethol, yn drysorydd gwaith dwfr Conwy a Cholwyn Bay. Y Parch Robert Edwards, ciwrad Llan- aelhaiarn, a benodwyd i fywoliaeth Bettws Gwetfil Gocb, ger Corwen. Dywedir y bydd i'r Archddiacon Farrar aros am dyrahor yn N ghriccieth yr haf pre- senol eto. Yn ddiweddar bu twrw mawr yn Alleg- heny, Pa., yn nghylch haner neu dri chwar- ter gwyrthian y Tad Mollinger, yr hwn yr honid ei fod yn gwella pob math o anhwyl- derau. Twyll nen ofergoetedd costus oedd y cwbl. Hyabysid ddydd Ian diweddaf fod Mollinger ei hun yn glaf. Sot y bu iddo beidio iachau ei hun, tybed ? Wedi y cwbl, y mae llawer iawn o ynfydion yn y byd yma. Dydd Iau diweddaf, yn nhref New York, priodwyd yr awdures enwog, Miss Elaine Goodale a'r Indiad gwareiddiedig Dr Chas. A. Eastman, yr hwn sydd yn raddiedig o golegau Beloit a Dartmouth, ao yn awr yn gweithredu fel meddyg y Pine Ridge Agency yn Dakota. Er fod y priodfab o bryd a gwedd bollol Indiaidd, y mae 110 foneddwr coeth a dichlynaidd. Er hyny oil, tro rhyfedd oedd i ddynes wen dalentog ei gymeryd yn wr. Ond cyagod Cupid sydd heb drefn. Cyfeirir at Des Moines, Iowa, fel dinas syddynprofi yn amlwg lesbad gwahardd- iaeth i fasnach a llafur. Nid nea amhenaeth am hyny, Niwed i fususs tref a bro yw y fasnach wirodol. Mewn pregeth o'i eiddo yn Bn&!o, N.Y., condemniodd yr Esgob Coxe arferiad rhai merched ffasiynol o farchogaeth bicyclet. Parodd ei sylw fod benyw yn gwneyd hyny yn anweddaidd, gryn gyttro yn mysg rbai o'i wrandawyr. Ond cyttto neu beidio, yr oedd yr Esgob yn llygad ei le.

I CAERNARFON. I CYFARFOD PBEGETHU —Cynhaliwyd cy- I farfod blynvddol y Wesleyaid ddydd Sul di- weddat, pryd y pregcthai y Parch Isaiah Jones a'r Parch Dr John Haghes. Mae yn ddywenydd genym hysbysa fod I Mr Nathaniel Roberts, mab Mr Thomas Roberts, 6, Pool street, wedi bod yn llwydd- ianus i basio arholiad can ilraddol yr Incor- porated Law Society. CYFARFOD YSGOLIONDoSBARTH BETHEL. Gyubaliwyd cyfartod ysgol chwarterol dosbarth Bethel yn nghap«l Salem ddydd Sul, o daa lywyddiaetb Mr W. E Williams, Penisa'rwaen. Yn nghyfarfod y boreu cafwyd anerchiad pwrpasol gan Mr E. R. Owen (Bryngwyn) ar y Pedwerydd Gor- chymyn. Holwyd y plant yn Hanes Jonah gan Mr W. O. Thoccas (Salem). Datganwyd amryw donau gan y plabk dan arweiniad Mr R. W. Jones. Yn nahy,arfod y pryd- nawn rhoddodd Miss Williams, Dinorwic street, ddatganiad swynol o'r ueawd contralto 11 0 rest in the Lord." Holwyd y dosbarth mewn oed oddiar y 7fed benod o'r Hebreaid, gan y Parch Dr Herb:r Evans. Yr oedd y cyfarfod yn un tr, adeiladol, a hyderir y bydd yn foddiia i wneyd yr Yagol Sal yn effeithiolach ac yn fwy poblog.. aidd.-Disgybl. BWRDD Y GWABCHEIDWAID —Yn nghv- farfod arferol y bwrdd ddydd Sadwrn, Mr Evan H. Owen yn y gadair, cyfarwyddwyd y gwahanol swyddogion elusenol i fod yn ofalus pan yn caniatan eirch i dlodion, i weled eu bod yn cael rbywfaint o ad-daliad am y eyfryw mewn acbosion lie y gadawai y marw eiddo ar ei ol.—Derbyniwyd adroddiad arolygydd ysgolion y tlottai yn dangos fod safle ysgol y tlotty hwn wedi gwella er y flwyddyn ddiweddaf, ac y byddai i'r bwrdd dderbyn 19p 16s fel qrant oddiwrthi. Got; ynodJ Mr J. J. Evans (is-gadeirydd) a faaaai y bwrdd, fel ysgolion eraill, yn derbyn y dog swllt o dan Ddeddf Addysg Rydd y Llyw- odraeth. Atebodd y clerc (Mr J. H. Thomas) nad oedd yn sicr ar y pen hwn.- Yn ol adroddiad y pwyllgor ymweliadol, cadeirydd yr hwn ydyw y Parch Owen Williams, cawsant y tlotty yn ystod en hym- weliad diweddaf yn lan a threfnns, a rhodd- odd pobpeth foddlonrwydd iddynt.-Ar gyfer rhoddi y bleserdaith flynyddol i Ysgol Sul y tlotty caniatawyd gwario swm heb fod nwchlaw 5p. Y nifer yn y ty y diwrnod hwn ydoedd 83, ac yn ystod y pymthegnos diweddaf yr oedd 410 wedi ei data mewn cynorthwy allanol.-Apeliodd Rwraig Henry Edwards, yr hwn a anfonwyd I garchar ddydd Iau diweddaf am ymosod ar swyddog milwrol yn Ngbaernarfon, am gynorthwy plwyfol. Buasai caniatan y cais yn doriad un o'r rheolau a fabwysiadwyd yn ddiweddar onibai fod gan y bwrdd awdurdod i ystyried pob achos ar ei deilyngdod. Hysbyswyd fod gwraig Edwards ya ddynes dda a gweith- gar, a theimhi auiryw o'r gwarcheidwaid na ddylid coapi y diniwed oblegid yr enog. Cydsyniwyd i ganiatau pedwar swllt yr wythnos iddi.

It cur JalH!,I, It GEN EDIGAETHAD. Davies-Mehelin 22ain, yn Dolparegddu, Blaenan Llechwedd, priod Mr Thomas Davies, contractor, Llee we d, ar fab. Evans-Mehefln 28ain, yn 69. South Penrallt, Caernarfon, priod Mr E. T. Evans, Herald Office, ar ferch. Griffithe-Mebefin 23ain, priod Mr Griffith Griffiths, Meelwyn VIew, Croesor, ar fab. Griffiths-Mehefin 20fed, pri- d Mr William Griffith, Fron Wen, Croesor, ar ferch. Jones-Mehefin lleg, yn Elwy House, Caernar. fon, priod Captain Jones, barque 11 Mary BluftdeU," ar fab. Jones-Gorphenaf laf, priod Mr William Jones, 1l Chapel-street. Caernarfon, ar fab. Rees-Metiefin 29aia, yn Menaij Factory, Pool Lane, Caernarfon, priod Me John Rees, ar fab -marwanedig.. PRIODASAU. Hughes—Jones—Gorphenaf laf, yn Nghapel Coflf- .dwriaothol, Porthmadog, gan y Parch H. Ivor Jones, Mr William Hughes, 14, Pool HiU, Caernarfon. & Kate, morch hynaf Mr Griffith Jones, Ma ket-sqaare, Tremdog. Hocken—Holmes—Mehefin 29ain. yn E'?l?ys St. Mair, Hornsey, gan y Parch Lancelot R. Rawnsley, Richard Hocken, Windermere Honse, Roatb, C"rdydd, 4 Laura Holmes, pedwerydd ferch Mr W. H. Holme?' cmglydd tollau ei Mawrhydi, C-r..rf.n. H:p.:fna3odd. yn offieo y Cofrestrydd, Cer.f.n, gan Mr Dn,e Thomas, Mr Owen 0. Hughes, Nantlle, & Miss Ellen Jones, Beatrim, Tiilysarn. Jones-Whalley-Gorphenaf laf, yn Heol-y-capel, Treffynon, gan y Parch T. Roberts, Wyddug, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch D. Oher, Treffynon, y Parch W. Washington Jones, Bagillt, gyda Miss Whalley, Dee Bank, Baeillt. Jones—Griiffths—Mehefin 26ain, yn L" "Y; Crist, Caernarfon, trwy drwydded, gan y Parch R. P. Hughes, B A., curate, Mr Thomas Jones, masnachydd glo, Caernarfon, 4 Mrs Griffiths. merch y diwedd" Mr Edward Jones, Bellan, Mold, achwaee y Parch Edw:n Jones, rheithor, I Newton Heath. Roberts Jones Mehefin 22ain, yn nghapel Bowydd, Blaenau Flestiniog, gan y Parch IR. J. Williams, gweinidog, Mr Robert Robert., mab hynaf Mr Stephen Roberts, Glvnllifon Hotel, Blaenau Ffestiniog, k Miss Eliza J. Jones, merch ieueogaf Mr Evan Jones, Plas, Llanarmon. Roberts—Roberts—Gorphenaf 1af. trwy drwy- dded yn nghapel Dmas, i,lang?fni, gan Mr H. Hughes, y cofrestrydd, Mr John Roberts, Madyn, mlwch, 4 Miss Mary Roberts, Tyddyn Prys, Llanfechell,—y ddau 0 Fon. Williams—J ones—Gorp h enaf laf, yn a wyddfa y W;id.nês;:rf:,nlr1ill1:m s\là Tanymanod. Llanwnda, 4 Miss Jane Jones, 4, Henwalia, Cmrnarfon. MARWOLAETHAU. Davies—Mehefin 21ain, yn Bryngwyn, Cefn, Raabon, yn 47 mlwydd oed, Sara t anwyl ioDMn ághl Úvies:e<1.rlh)ena:eJà Maelor). Jones-Mehefin 26ain, yn nhy ei ferch. Eifl Temperance Hotel, Pwllheli, yn 76 mlwydd oed, Mr John Jones. ones-Mehefin 30ain, yn Bronywaen-terrace, Penisa'rwaen, ar ol maith gystndd, yn 13 ntig oed, Elias, plentyn Mr John G. Jones. Jones-Gorphenaf 2il, yn Brynymor, Penmaen- mawr, yn 46 mlwydd oed, Hannah Hughes, gweddw Mr Hugh Jones, Ty'nyfelin, Llan. fechell. Jonea-Gorphensf 4ydd, yn 30 mlwydd oed, ar ol cystudd caled, Mrs Mary Ann Jones, anwyl briod Mi Owen Jones, Tan y-fron, Dinorwig. Cyd ndaimli' yn fawr a'i mham ac phriod, yr hwn ,dd wedi ei adael gyda dau 0 blant byckam I alara ar ei bol. Jones-Mehefln 29ain. yn 24 mlwydd oed, Mr John Jones, Bodernalwy, Aberdaron. Dyodd. Modd gy?tudd maith yn bynod ddrrwgnach. Claddwyd ef ddydd Gwener yn hen fynwent Aberdaron. 0 dan y ddeddf newydd, pryd y &sanae thw d gan R. Jones, 1 7,w c h y m n Id c E P&?chn Uwehymynydd, ac E. ?-ghes, Deunant. 0wen- m eKe l, 23ain, yn 82 mlwydd oed, Mrs Catherine Owen, Brynllefrith, priod y diweddar Mr William Owen, P:tijt, ger Pantglu Station, a mam Mr John Thomas, Biynkir Arms, Brynkir Station. Owen—Gorphenaf 5sd, yn 68 mlwydd oed, y Pareh Evan Owen, Talysarn. Cle?dir b;?l nawn dydd Mercher. rioa-Mebefin 27ain, yn 41 mlwydd oed, Mr Robert Price, American Lane, Aahton-in- Maker field, Lancashire. Cymro o dueddau Mostyn ydoedd. Er amledd blin ddrychinoedd,—dyn grasol 0 dan groesau ydoedd Rhyw dawel wr duwlol oedd Yn nofio tua'r nefoedd. OEINIOLTDD. Rees—Gorphenaf 4ydd, yn 72 mlwdd ?ed, Mr Rees, i¿yd,mlLra1&C¿tr Dolg?llau (tad y Parch J. M&chretb Rees. Penygroes). Yr oedd yn gymydog dyngarol a charedig, a0 Yn f?*wr ei barch gan bawb a'i hadw8enal. Roberts-Mehefin 28ain, yn ei breswylfod. 2. Lonry-bank, Seacombe, Lerpwl, Air Robert Roberts, 11 a 13, Milk-street. WiU'ams-Mehefin 26,i., yn ei phreswylfod, 1Q Market stree? (ddiweddr o 16, Churc -street?, BeaumrlB, yn 76 mlwydd oed, Jane, gweddw Mr Josiah Williams. "'lliams—Mehefin I8 h, yn 21 mlwyd oed, ar fwrdd Uong, 0 fewn taith dau ddiwrnod i Guaycana, Chili, Debeubarth America, Robert mab i'r diweddar Barch G. Williams, Talaarn- au. Yr oedd yn wr ieuanc rhinweddol iawn, ac yn aelod o un o eglwysi y Methodistiaid Calfin- aidd yn Lerpwl. Cydymdeimlir yn ddwysa'i fam weddw ac hefyd a'r gweddill o'i berthyn. atau yn eu profedigaeth chwerw. COF-GOLOFNAU. STOC FAWR. CYN PRYNU C' iFGOLOFN BYDDKD I CHWI ALW GYDA HUGH ionp ARBLE WORKS, CAERVARFQN

Argraphwyd (dros y Percheuogioa a'r Ov. hoeddwyr, y WELSH NATIONAL NKWS PAPER Co. LIKITED) gan D. W. DAVIKS  & CO'I yn en 8wyddfa New EWbou ? Caernarfon,