Y Genedl Gymreig

LLANDYSILIO, MON. Fe allai nad oes yn Nghymra gladdfa ag sydd yn tynn gymaint o sylw oherwydd ei safle a Mynwent Llandysilio. Y oye fechn ydyw ya i ghulfor Menai, rhwng y bott grogedig Menai a Phout Britai,nia, ac er cymaint o sylw a dyr celfyddydwaith y pontydd hyn, y inae hynafiaethaa plwyf Llandysilio a'r cyffiuiaa i'r hanesydd yn llawer amgenach gwledd i'w feddwl 11. fyfyrdodsn; ond ni phertbyn i ni yo b,e-en. 01, pe gallam, ymwneyd ag olion bynsfiaeth- ol y cyffiniau hyn; feallai rnd aunyndorol fyddant rhyw dro eto. Heddyw, yr ydym am fyned am dro tna'r hen fyowent- ac 0, dyma fyoedfa awgiymiadol,—my.jed fa trwy goedwig dyrchafedig, dywell, 35 sydd yn gorlenwi y meddwl & rhyw dsiailad crynedig o ofoadwyaetb, fel pe byddai natur at ii goren yo eirl difrifoii cyu dyfod o bonom i o!wg y fynwent a'r pentwr," 1:0 yn ein hadgotio o "lyn cyegod angeu" perganiedydd Israel. Yu nwfn uoigedd y iynedfa, tra y chwartuai yr awelcn lyner yo y coed cygodtawr. a'r adar yn pyncio eu mawlgttddi, meddyliem gyda dwys !er gynifer o weitbiau y mae y fynedfa bruud- gysgodol bon wrdi rbybuddio ar deithwyr toa'r gladdfa. Wcdi myoed broo dr-vyddi gwelem y fynwent fechan ddymnno', a ffordd gadarn wedi ei gwneyd i fyued sti- un o'r mynwoutydd mwyaf destlus yn Mon, os nad yn Ngogledd Cymra. Adeiladwyd yr oglwys techno yo y flwyddyu 630, ac y mae yn gyflwynedig i San Tysilio, mab Brochfael Ytgythr g; ac y mae'r plwyf vo cael ei alw ar ei 01 yn Llandysilio. Dy wedir mai yr eglwys Lon yw yr hynaf ond an yn y sir, a pLet thyna i fywoliaeth Llan- fair P.O., o d" nawdd esgobaeth Binder. Wrth fyned trwy y fynwent yr ydym yo gweled enwau ainryw sydd wedi inarw er's blynyddcedd lawer on;l y uiae son byw am danynt, as fe fydd hefyd am flynyddau eto i dd od. Dyma fodd r ienauc gobeithiol iawn oedd gyda'r Methodistiaid Calfinaidd-mr Bsn- jamin Williams, mab Mr Morris Williams, draper, yn awr o Brynmeurg, Llandegfan. Bit yn *r ieuanc defnyddiol iawa, yn en- wedig gyda dirwust a'r Ysgol Sabb thol. Hen englyn a weiir yn gyffredin ydyw two, ac y mae rhywbeth nodweddiadol o feddargraph ynddo hr,fyd O'r byd hwn i'r byd o bedd- yr aeth Yr hwn sydd yn gorwedd; Fe gyfd cf o'i eufodd 1 fwynhad o wlad y wludd. Yn ymyl dyma fedd yr flybafch Owen Hughes, y Fron, fu farw Hydret 19ag, 1872, yn 86 mlwydd oed. isa am dringain a thair o flynyddoedd yn pragetba yr efeogyl gyda'r Wesleyaid, ac y mae coffa am dano yn Llan, fair a Phorthaethwy yn beraidd ar ei ol. Dyma fedd un arall o arwyr crefyddol Porthatthwy, nsb amsen na Harri Morgan, Cadnant (tad yr bea veteran John Morgan), yr hwn a hunodd yn yr angau Rhagfyr 9fed, 1841, yn 62 mlwydd oed. Y mae enw yr hen batriarch Harri Morgan, Cadnaiit, yn annatodol gysylltiedig ag hanes cychwvniad achos y Tiefnyddion Calfinaidd yn y BJrtb. I Ba ei dy yn Ngbaduant yn breswylfa i arch Duw am amser maitb; ac er bod c dan wg boneddigion am ei vmlyniad gyda'r Ymneill- duwyr, ni SjiijJa, ond, fel "1 darlnnirar bi gareg fedd mewn englyn pdrt, Yn hyf rbyddid a bleicii id l,—ya grylach Gwir re fydd ddiffynodd Erlid, guild, am hyn gafodd Trwy ei oC8-yn olnis troid. Yn yr un bedd y mae Grasi Morgan, ei wraig-hen gymeriad nodedig o dduwiol. Yn nghychwyniad yr acbos Metbodistaidd yn yr ardal, Cawn fud Harn a Grasi Morgan wedi tierbyn "arch JJuw" i'w ty yn Nghadnant tua'r flwyddyu 1810, ac yno y siglwyd cryd yr c. achos tn&wr ava oddeutu denddeng uilynedd. Cofrestrodd 'Harri Morgin ei dy, fel yr o,dd cyfraith y wlad yn gofyn, ac yiudraflferthodd, neu ya hytrach ymbleserodd ef Ù briod dduwiolfrydig i gadw'r moddion yn ugwyneb llawer o anhawsderan. Bu yr enwog John Elias yn pTe, tbu yaia, N a nghydÙ doniol Dafydd Cadwalair. Llawer o hwyl gafodd yr heo frodyr yn r.^bvlatfodydd gweddiiu a gynhaliwyd yn N^h.dnant, a liawer o hyffoiddiaut p. gyfranwyd yno yn yr Ysgol Sul; ac oid gormod ydyw ynom briodoli y rhan fwyat o'r daioui a ddeilliodd o'r cyfaifodydd crefyddt/l i weithgarweh ac yni di-ildio Bani a Grnsi MorgaD, Cadnant. Gan i ni eon 1\1:1 yr achos Methodistaidd yn y £ >urt,u, ijullai nad an- mhriodol fyddai i ni gyfeirio yn awr at hen fiyddloniaid sydd yn gorwedd yu Llandysilio. Y cyotaf y cawn sylwi arno ydyw William Prys, Ty'nyroneD, neu, fel yr adnabyddir y fferm yn awr, Tyddyn Nicholas. Efe rt gymerodd yr acbos gyntsf i'w dy yn uihlwyf Llandysilio. Yma, yn mwthyn distadl William Prys, y sofydlwyd yr Yeol Sn: gyntaf yn yr ardal tua'r flwyddyn 1803, ym. y dysgwyd y vverin-bubl gYl)hf i sillebu yr enw Iesn, ac i ddarll :.i Gair Duw, ac er na fu yr arcb ond am yd/dig amser yn gor- phwyso yn Nhy'nyroneD. Cafodd grl ()aw mawr tra yao, ac erys enw William Prys yn aowyl gan drigolicn plwyf Lla^ Jysilio am oesau law r. Ba farw Gorphenaf Slain, 1827, yn 64 mlwydd oed. Un arall sydd yma yn gorwedd ag a fa ya gymborth mawr i'r achos ar ei gychwyniad, yw Peter Jones, Ty Mawr. Dywedir mai dwysder teimlad a ncdweddai y brawd hwn, ond ei fod yn aogerddol mewn gweddi. Ba yn golofn gref am flyoyddaa i'r ddiadell fechan a ym, ynuilai i Gadnant (y pryd hyny), a chyn i'r achos gael ei symad i'r Borth symudwyd ef i ogoniant, yn Gorph., 1816. Y mae y penill tlws canlynol ar fedd gwr ieuanc fa farw Mai 31ain, 1808, ya 22 mlwydd od Hir nychdod yn y byd A gefais i'ro cystuddio, Yn fy icuengctyd bu raid myn'd I rtario i dir an"ho" Er gorwedd yn y dyffryu prudd, Daw'r corpb i'r las o'r bedd rhyw ddydd; Daw llu fol gii-lith o groth y wawr, Yn nydd y fain o lwch y llawr. Dyma fedd un sydd yn anwyl iawn i dlodion plwyf Llandysilio, sef Mrs Roberts, anwyl briod Mr William Rob, rts, Rosemary. Bn yn ddystaw iiaelioous i lawer anghenns, ac y mae ei henw da yn pithau yn ber sawrus. Ba farw y 12fed o Fawrth, 1886, yo 59 mlwydd oed. Heb fod yn nepell y gorwedd ei mhab hynaf, sef Mr William Roberts, yr hwn a hunodd yn yr Issu Rhag. 20fed, 1883, yn 30 mlwydd oeJ. Yr oeid yn un o'r dynion duviiolat sii!go:ld ddaear. Llafuriodd ain flynyddoedd yn yr Ysgol Sabbothal fei ysgrifenydd ac athraw ffyddlawn, ac erys ei fywyd dilyckwiu ya esiuuipl i ere ill ei ddilyn. Dyma fedd yr anwyl Mauaiwyson, a dorwyd i luwr o RMal defnyddioldeb barddonol a llenyddol yn yr osdran cydmarol ieuanc o 47 mlwydd. Bu farw Ionawr 25, 1883, lie y. mae yr euglyn panigamp canlynol, o WJ.ltl1 ei gyfaill Tudno, ar ei gofadail Mewn noswyl Menaiwysou—garedig, Vrawdwr a'r Criatijn; A fofiai'i holl gyfcillion Hardd u'i fedd a'r wydilfahon. ern, geayf waled yr englyn hwn lawer beaafajD yn ogwahanol glaidfeydd Cymra, ac yn inys,4 3rtill Llantysilio, ond r. i '.relais enw yr awdwr eriosd; tybiaf mil oes englyn mwy priodol i'w gael ar fedd dyn wn»ac:— feoildef lio, cefais, cofiwch,rwyg enaid Ar ffinol fy harddweh I heddyw mae heddweh p y" ymyi uan yn mot Uwch. ??yrawdwr! sat kedd un 0 ragorolion y ddaear eto, S fc°eer E??. Frongoeh, wedi bod y?nd<?<? Method?iaid CatSMidd am tna 40 mlynedd. Y mae ei enw yn ad- nabyddus yn oglyn a Methodistiaeth Mon, oblegid rlywadir i ni ei fod yn y Cyfarfodydd Misol fel teyrn, yn cael ufudd dod gan bawb i bob awgrymiad o'i eiddo. Y mae i'w enw barch ac anrhydedd ya y Borth a'r cyfiSniau I fel dyn haslionus a rhiuweddol. Ba farw Gorpbenaf 23iio, 1882, ya 73 mlwydd oed. Y oaaa yr englyn tlws canlynol ar fedd baban bach yn hyood o natariol :— Os y baban gwan geinwOOd-ireiddwyth A rollwyd i orwedd. Daw eilnraith uwch dialodd Fel iach angel bach o'r b.dd. Dyma linellan tlysion iiwn ar fedd Jane Davies, metch William ae Anne Davies, Pea. Wit, fa farw yn 24 mlwydd oad:- Ba'm fyw i farw 0 fyred oedd y daith: Bu m farw i fyw i drag'wyddoldeb maith. Ar yr un maen y IDae'r ddao englyn can lynol o waith y prif fardd Hwfa y biaenaf ar ol Ann, chwaer yr uchod, a'r di- weddaf ar ul on mbam Ann dirion aeth i ddyfadsroedd y bedd O'r byd a'i derfysgoedd Drwy ei cborei hymdrecb oedd Yn ifanc am y nefoedd. Eu hanwyl fam o boenau-ei heinioes A bunoid yn sng.iu I fawredd net rhyw forau Daw o'i chwsg wedi'i hiachau. Y mae pob dosbarth yn cydgyfarfod yn y bedd >• -d a'r cyfoetho? y dyegeig a i Qnn"Q"h ur bn a'r ieuanc. D»na r .yn- iadau ehwatenent yn fy meddwl with fedd Robert a ShianOweD, Porthwthwy, 0811, fel yr adn abyddidhwy,y "pi, priodasol bylitifyo Mon." Cofus Ran ein darllenwyr t ysgnUu ymddaagoa yn y Genedl yo rhoddi prif fFeithiau on hants. Yr oeddynt wedi byw gyda'u gilyitl am 74 o Bynyddoaod 0110. digon methiftjtus yr oadd yr ben wraig er's llawev o amser bellach, a bu farw yn 98 mlwydd oed. Henwraiffddaydoedd yn ei dv id. a diameu geaytn iddi gael mynediad hekethi mawn i laweaydd y gogoniaat. Am dani hi y dywedcdd Menai Francis mewn englyn coffidwiiaethcl: Ni fydd ar y nefoedd won Eisieu newid Sbian Owen. Wedi marw yr hen wraig nychodd yr hen Robert Owen, lie er iddo fod allan lawer gwaith cwyno yn ami fyddai fod ei nerth yn boen a blinder;" a bl1 furw Mai 30am, 1891, yo ei garfid mlwydd. Hir gofir ei berttwydd mewn llawer cylch, yn enweJigy cylch crefyddol. Dyma englyri ar foda Mr Hugh Jones, Cefopoctb, Llanfihanselysceifiog: Cofiwn, bawb, am y csufedd,—a'n bwriad Fo'n barod i'r dyfnfedd Rhaid in' rhywbryd yn gydwedd, Gampwyr byd, gwympo i'r bedd. Gresyn fod 1196wer o englynion mor beni- ga:up a'r uchod o ran tueddwl yn cynwys beiau fel yn y cyrrh uchod; y r.iae n aa- hawdd clJdio i'r awdwr ollwng y tath. fai a phroest i mewn. Dyma pnglyn etc ar fadd tri o blant Henry ac Ellen Jonec, Careg lago, Porihaethwy Er deled, er taled wyt ti,-)man Ddiameu y deui, I glai monwent-clo meini Y cuiaf fedd, coelia fl. (Iw barhau.)

CYF ARFOD MISOL BYFF- RYX CONWY. CynhaFwyd y Cyfarfod Misol yn Nolwyddelon, Gorphenaf laf a'r 2il. Llywydd, y Parch H. Barrow Williams, Llandudno. Darllenivydllyth, yran KJdt wrth Mrs Dav i ea, Ty'nycoed y Parch T. Davies, Deganwy; a Mr John Roberts, lai, Cefn Coch, yn cydnabod yn ddiolchgar y cydym- deimlad a amlygwyd tuag atynt yn y cyfarfod o'r blaeo. Hysbysai y cenadon iddynt fod yu NghroesengaD, ac fod yr eglwys yno, yu unfrydol, wedi amlygu ei dyinuuiad i gael rhan o wasanaeth y Parch D. L. Owen, Bettwa, fel gwemidog. Peuderfynwyd ein bod yu cadarnbauydymuuiad, gan obeitbio y bydd i Mr Owen gydsymo & u cais, so y bydd-i yn dda genym ei weled yn em Oyt- arfod Misol nesaf, oa bydd yn gyfleus iddo ddvfod Ymddiddanwyd & Bwyddogion y Ile, achafwyd adroddiad cysurua am sefyllfa yr achos yno, ac yn y Garnedd. Gwnaed Bylwadau pnllacb ar ystad- eeauy flwyddyn o'r blaen gan Mr Morns Daviss, Llanrwet, ac ereill. Cymharai y cynydd yn rhif yr aelodau à'r Heibad pwysig sydd wedi bod yn y bjblogaeth mown rbai o'r dosbarthiadau yn y deng mlynedd diweddaf. Anogid i ddarllen yr ,.e,chi.d sydd wadi ei argraphu yn nglyn & r ynt?degM yn y cyhrfodydd eglwysig. Caf?yd tiafodaeth fuddiol ar y mater, D?w,,i,dEb, y, hvn a agorwyd gan y' ?arch E. F.ulke. Jones, Lis?.a.tffr?id. Cy ?y.?yd diolchgarwch cy wiraf y cyfarfod i Mr J ooes am qi anerchiad chwaethus a gwerthfawr, ac anogwyd ef i'w cby- hoeddi. Hysbyswyd y cynhelir y Cyfarfod Misol nesaf yn Mochdre Awst 5ed a'r Gad; mater, Bydded eich yinarwaddiad yn ddiariangar, Beb. xiii. 5, i'w agor gan Mr Enoch Davies, Gwytherin; a'r Cyfurfod Misol dilynol l w gynal vu NEwvtherin Awst 27in a'r 2Sain; mater, Erthygl 28ain a'r Cyffes Ffydd," "Ffydd ifadwedigol a'i Biwythau, I w agor gan y tarch VV. P, Jones, Pandy Tudur. RhoJdwyd can atad i eglwys Heol Scotland, Llnnrwst, i gael gweithred y capel am ychydig o'r safe. Derbymwyd cenad- wri o gvfarfod athrawon Capel Seion, Llanrwst, yn datgan dymuniad am giel un gymanfa gerdd- orol gyffreiinol mewn lie cyfleus y flwyddyn nesaf. Penderfynwyd fod y priodoldeb o hyny I gael ei syflwyno i ystyriaeth Cyfarfodydd y posbarth- ladau a'r Cyfarfodydd Ysgolion, a'u llais i ddyf"d i Gyfarfod Misol GwytUeiin. Dewiswyd y Parch Cbwles T. Astley, M.A., a Mr William Jo^es, Llandudno, yn gynrychiolwyr i'r Gymanfa Gyff- redinol y flwyddyn nesaf, gyda chyfaiwyddwyr y Gymdeithas Genhidol Dramor. Dewiswyd y Parch T, Parry, Colwyn Bay, a Mr Elias Thomas, Pandy Tudur, yn gynrychiolwyr l'r pedair Cym. deithasfa Chwarterol resaf; a'r Parch T. M. Jonos, Penmachno. a Mr R. T. Ellis, Trefriw, i'r pedair Cymdeith,fa y flwyddyn uM?f. Darllen- wyd a chadarnhawyd adroddiad y Cyfeisteddfod Arianol1. Ein bod yn cymeradwyo y ceismdau am gyfran o'r Drysorfa Gynorthwyol o Drefr i w, Talvboat, Tywyn. Brynpydew, Colwyn, a Han- eliau. 2. Fod y cais o Dy'nygroes am gynorthwy i gynal bugail, dderbyniwyd trwy Gyfarfod Dos- barth Llanrwst, i gael ei gyflwyno i'r Cyfarfod Mlsol, gydag awgrymu v dymunoldeb fod i eRlwys Roewen ymuuo gyda Thy'uygroes mewn rhoJdi ealwad ar frawd i'w gwasanaethu. Penodwyd y Parch" W. Roberts a Me R. Hughes (Glan Collen), Llanrwst, i fyned i Roewen i osod hyn o flaen yr eglwvs. 3 Fod dymuniad yn cael ei anfon at Gyf • fodydd y Dosbarthiadau iddynt drefnu rhyw I Idion i orphen y Casgl- lad at Drysorfa y weinidogiun mor fuan ag y byddo modd; a bod iddynt anfon gwahodd- iad i'r gweinidogion a be.iodwyd i ymweled i'r dosbarthiadau yn nglyn & hyn, os byddant yn gweled hvny yn a:igenrheidiol.—Darllenwyd eyfrif o'r hyn a wnaeth uob lie at Jiwbili y Genhadaeth Dramor. Peuderfynwyd fod y cyfrif hwn i gael ei argraphu a'i roddi yn mweid yr adroddiad sirol am v casgliadau cenhadoi.—Penodwyd y Parch B. Thomas. Deganwy, i ysgrifenn anerch- iad i'w chyhoeddi gyda'r adrodd?d.-Gatwyd sylw at y Llawlyfr ar Geneis," Rhan ii., gan y Parch W. wis, Pontypridd. Rhoddwyd cymer- Fdwvaeth uchel iddo, a cbymhellwyd Y" y?ot.ou t? 'wK? ?'o a gwneyd defnydd o ho- i'w 9-191-- r; ÿSJon"es;ltef.°N;oit  ria.ol Cy.deith.of- C-n wy. Ceai fod eglwYl Y ddau Gyfarfod MIsol wed I  anrhydddus tuag at y t,Ii?d.u,  ??d ya ?me?wyo yr ?r.dd?d, ac yn cyflwyno diolchgarwch aiftaant i'r eglwys yn Nghonwv am roddi derbyniad mor groesawgar i'r Gvmdeial.fa, ac y,? gadael iddi yr ychydig ag oedd yn weddill o'r casgliadau.—Dymunwyd ar ealwvsi 1,1,?n?wst, Conwv. a Llandudno, gvfranu f bob un; eelwvsi P.ndy T,?d.r a S-1?, bymtheg a wilt bob un: a Brynpydew dd,g wllt. tuag at y casgliad er cynorthwyo vr iSgobon Priittiitanaidd, a'11 talu i'r trysorydd, Mr W. G. wn; Glan OonwVt mor fuan W y byddo WIV-Ppm.lwvd y Pa?ch J. Edwards. Colwyn Bay, Vn ygrifenydd y casgliad hwn,-G,n fod y Parc6 J. Morgan. Llansant/fraid. yn dyi,??(, c-el ei ryddhau, t)eno -Y r Edwards, T:tlybont, yn Yl?Tydd Y c, li,,A au cona ?l. il-d le?is- wyd w?,ddogi?).  oll ga'ghadan erelll. Dewls. iSl :P.cl?n T. I S. Bav a T M. J?.a. P?n..chno, n il ydd?.. ?; Cyfarfod  am ? Owyd a neBaf, ac ?il dd"wi.?yd yr  y Pareh T. Edwards y byddai iddo gynygyn y 'yfarfo Nlisol nes3f, fod Ii d iau ddosbarth y plant gvmery^ G??nesis yn fae !Jafur ar gyfer yr arholiad Y6grythyi Rarrow fel y llynedd -Pregethodd y Parehn Banow Williams, Llandudno; J. Ed?ds. C"'?" Bay; T. J. Wheldon, B.A., Ffestiniog; ? 0. L?as, Celwyn Bay.

I Yr eead incwm prif ysgol Ilynedd yn 65,000p, tra yr cedd 30,1 p yn dyfod oddiwrth wasanaeth pnoaol y coleg.

COCOA CADBURY.—" Dyma'r Cocoa sydd I yn feddiannol ar adnoddau cnawd-gynyrchioea ae yn trosglwyddo uerth grymusder arosol. -Dealth,

I AT DRETHDALWYR LLANDDEIN- < IOLEN. I ME GOL. Y mae symndiad dirweato! I mewn gwedd newydd wedi ei gyohwyn yn ddiweddar yn y plwyf hwn. Cynhajiwyd I pwyl'gor mewn man canolog, wedi ei alw gan gyuideichas ddirwestol Ebanezer. Yr oedd yn bresenol luaws mawr o gynrychiol- wyr o wahanot ran au y plwyf. Penderfyn- wyd anfon papyrau i holl drethdalwyr a phenau teuluoedd y plwyf. Y gofyniad cyntaf yw, A ydych yn credn fod gormod o dafarndai yn mhlwyf Llanddeioiolen 1" Ar gyfer hwn bydd lie i ysgrifena Ydwyf" neu Nac ydwyf," ynol fel y bydd y der- bynydd yn credn yos rhoddir enwau on- a, -ddeg o dafarndai, sef yr oil sydd yn y pl-yf. Os credu y byddwn fod gormod, ac y dyJai rhai barhan, rhoddwn groea ddu ar draws enw y rhai a ystyriwn nad oes en habgen, ac os barnwn nad oes angen yr un, cf eewn enw pob tafarndy sydd ar y papyrj Addtfir gan bawb fod arnledd tafarndai yn aohosi cyoydd ar feddwdod, y mae hyny yn rheswm dros alw ar y trethdalwyr i leihan eu niter, a chan mai cyfleusdra ac angen y boblogacth sydd i gael yr ystyriaeth flaanaf pan woeir cais am adnewyddu trwydded, aC fod yr yoadon yn meic* llawn awdarJoi i leihan eu nifer, dymnna y pwyFgor ar i bob penteulu a threthdalwr ya y plwyf i ystyi- ied eu dyledswydd, a chofia mai ar y plwyf- olion neu yr ynadon y bydd yr holl gyfrif. oldeb o hyn allan am fodolaeth tifarndai, a'r galanas a aohosir drwyddynt. Erbyn hyn Did oes le i ameu hawl y fainc ynadol i wrthod adnewyddu trwydded. Dyfarniad liys uchaf y deyrnas yw fod ganddynt hawl i wrihod ^trwydded ac iawn. Nis gall yr ynadon mwyach lecha yn nghysgod eu hanallu. Y gofyniad cyotaf ag y dylem roddi ystyriaeth ddifrifol iddo ydyw, A ydyw angen y boblogaeth yn galw am yr boll dafarndai sydd yn ein plwyf 1 Atebwn yn ddibetrus nad yw. Darparwyd y tai cyhoeddas hyn yn banaf ar gyfer y dyeithriaid a theithwyr masnachol, a hyny mewn adeg yr oedd cyflwr tai anedd a gwahanol adsiladau yn y wlad yn hollol wahanol i'r hyn yw yn ein dyddiau ni. Yr oedd tai anedd oes nea ddwy yn ol yn cael eu hadeilada yn lia? ac nid oeddynt ond priu ddigon i gyowys y tenia breswyliai ya. ddynt. Yr oedd y ddarpariaeth ar gyfer dysithriaid mor brio fel y gorfodid pregeth- wyr y dyddiaa gynt i letya mewn tafarndai p in &r en teithian drwy y wlad. Adeiladaa ar gyfer croesawu dyeithriaid a phorthi en haaifeiliaid dros enyd ar daith oedd hen dafarndai Cymra. Ond erbyn hyn y mie eyfnewidiad mawr wedi digwydd yn eu hanes. Gallwn weled llawer tfarn yn y dyddiaa hyn nad oes ynddynt fwy na digon 0 le ar gyfer en preswylwyr eu hunain, ae ariig amcan eu bodolaeth yw gwerthn diodydd meddwol. Oes, y mae llawer o'r eyf, yw yn mhob sir drwv Gymru, a dylai ein heglwysi fod yn effro i wylio effeithiau tai o'r natur yma ar foesoldeb y wlad. Alnewyddir trwyddedau bobblwyddyn dan rith gwasanaeth i'r cyhoedd; pryd, mewn gwirionedd, nad ydynt o wasanaeth i neb, ond I borthi blys meddwon, a thrwy hyny niweidio cymdeithag a bod yn foddion nn- iongyrchol i ddamnio eoeidian. Y mae ym ddygiad fel hyn yn dwyll dychrynllyd, ac ni ddylid ei oddef. Rhodder gwybodaeth o'r holl fanylicn i'rynadon agwasger arnynt i atal unrhyw drwydded ag y gall y cyhoedd wneyd heb ei gwasanaeth. Amhaua rhai nad oes ganddynt hawl deg i wcthwynebn adnewydda trwydded, heb dala iawn i'r hwn oedd yn ei dal i'w ddi- golleda. Mae y fasnach feddwol yn achosi colled arianol i'r trethdalwyr. Difrifol yw gweled dyn yn gwario ei onillion am ddiod- ydd meddwol, yn niweidio ei iechyd drwy hyny, ac wedi ei wasgu gan angen yn cynyg ei bun i sylw ei gymydogion fel gwrtbrych, teilwngo elnsen. Oe metha yn y ffofdd hono disgwylia gynorthwy plwyfol gany gwarch- eidwaid, a digon posibl mewn hen ddyidiau ya gorfod gwyneba gwaithdy yr andeb. Pocodwyd arian y truaa gan y tafarnwyr trrt y gallodd ea henril, ac wedi iddo fethu, ou rhaid i'r trethdalwyr ei gynal. Mae y nifer fwyaf o breswylfiyr y tlotty, y carchar, a'r gwallgofdy, yno oherwydd y diodydd meddwol, acy mae yr holl draul o adeiladu lie ar en cyfer, gcifain am awyddogion i'w gwylied yno, a'a cynhaliaeth hwythan yn gorphwys ya uniongyrchol ar ysgwyddan y trethdalwyr. Pa golled arianol bynag all ddigwydd i dafarnwr wrth emedd o'r ynadon adnewyddu ei drwydded, nis gall byth fod yn ddegwm o'r hyn a achosodd ef i'r trethdalwyr drwy y fasnach feddwol. Dywadwn gan hyny mai y tafarowyr ddylai dala iawn i'r trethdalwyr. Dychryoa rhai rbaggwrthod adnewyddu trwydded nn achan- iatau adnewydda trwydded y llall, rhag ofn crynhoi mwy o feddwdod a chynhwrf i'r an uian, a thrwy hyny beri btinder i breswyl- wyr bro y dafarn. Os ydych yo credtl fod perygl yn hyn, croeser pob tafarndy yn yr boll blwyf, a gosoder y diodydd meddwol i'w gwerthu yn yr an maenachdai a gwen- wynau eraill, sef yn shop y fferyllydd. Ond prin y credwn y byddai cymaint o feddwi pe y lleiheid y cyflensdra i hyny. Nid oes yr un nwydd mewn masnach yn hollol fel y ddiod feddwol, mae y cyflenwad o bob peth bron yn diwelln ac ya cyfarfod y galw, ond mae y diodydd atcoholaidd yn hollol i'r gwrth- wyneb; mae y cyflenwad o hwn yn cyn- yrcha gofyn mwy. Mae gwedd fasnachol yn unig ar yr acbos yn dangos yn glir beth yw ein dyledswydd. G. GRIFFITHS. I Cafnycoed, Ebenezer. G. GPIFFITHS.

I CYSTADLEUAETH Y SEINDYRF YN LLANRUG. MB Teimlaf yn ddiolchgai os bydd i chwi ganiataa i mi roddi gair o eglurhad ar ddyfaroiad y wobr yn y gystad- Ittuaeth uchod. Dyfarowyd Seindorf Llan- rug yn orea heb anrhyw betrusder. Yr oedd y dyfarniad yn cael ei seilio ar y ffaith eu bod yn gweithio allan yn weddol dda y mynegiant oedd ar y copi, ac nad oedd Seindorf Waeofawr yn amcanu at hyoy o gwbl. Yr oedd y copi a roddwyd i mi wedi ei ysgrifena yn score lawn o holl ranan y dernyn gan arweinyddXilanrug. Nid oeddwo wedi gweled copi a-graphedig o un o'r rhanau o gwbl. Ni dderbyniais yr tin copi oddiwrtb Seindorf Waenfawr, felly tybiais fod yn ddealledig rhwng y ddan arweinydd (a'r ddau hefyd yn ddau frawd), mai y copi oedd genyfii oedd i fod yn safon i feirniada y ddwy seindorf. Diwrnod nen ddau ar ol ? gystadleuaeth deallais nad oedd cyfeillion y Waen yn gwybod dim am y copi ysgrifenedig, a chefais weled copi o an o'r rhanau yn argraphedig, a drwg iawn oedd gsoyf ganfod nad oedd yr arwyddion mynegiant oedd ar y score arno o gwbl, ar ba rai yr oedd y dyfarniad yn cael ei seilio. Yn y fan deallais fy mod wedi cael fy nghamarwaiu. Yr oedd y ddwy seindorf yn cbwaren yr on trefniant, ond fod an ohonynt wedi dwyn i fewn expressions ubillduol on hedddo eu hnnain, ac yr oedd byuy yn gwbl naturiot i rediad y melody yn y fan ?n,3?idlliwyderayn; ond nid Yywfayn lliwiadau hyny yo perthyn )'r dernyn fel y mae wedi ei drefnu i seindyrf, ac nid ydoedd ond dyfais gyfrwys i gael y wobr. Ar ol d'od i ddeall yr uchod, teimlaf fod gjnestrwydd yn galw arnaf i gyhoeddi mai Seiodorf y Waenfawr a chwareuodd y dernyn yn fwyaf agos i'r copi argraphedig, ac mai hwy oedd gwirioneddol enillwyr y wobr.—Yr eiddoch, Lhuberis. O. GRIFFITH (Eryir Eryri), Llanberis.

I CYMDEITHAS Y GWYR IEUAINO. I MR Gol., — Erfyniaf eich cioutad i egluro i'm cydwladwyr ieuainc amcan y setydliad sydd yn barud wedi ei gychwyn, ac a adnabyddir wrth yr enw "Cymooithas y Gwyr Ieuainc." Aadefir gan bawb fod gwir angen am sefydla cymdeithas heb fod dan nawdd yr an o'r pleidiau pohticaidd, ac fod maesydd eang y gellid gweithio ynddynt tuallan i derfynau gwleidyddiaeth a sect. l Dyna yw cylch y gymdeithas hon. Mae amryw ohonynt eisoes arbyd a lied y wlad, ac ymaent yn barod wedi gwneyd liesi dir- fawr, Mae yn Porthmadog a Fhwllheli I gymdeitbasan blodeuog iawn, M mM manau I cteiU yo prysnr ddHyn ar ea hoi. j Cyfyngir oedran M!odaeth yn gyCredin o loeg hyd 25aio oed. Nid yw 0 DOMAV" bwya p? beth yw argyhood isdan g?tetd- yddol yr un a dderbynir, na pha beth yw ei  dd&)i?daa crefyddol. Yr amod mw)<? han- t fodol ydyw, fod y cyfryw yn awyddus am < ) ddiwylliant yn ngwahanol ganghenau gwy- bodaeth. I Gellir crynhoi prif amcan y symndiad i'r t ffarf ganlynol: u 1. Sicrhau ystafelloedd cymbwys a iiytr- gelloedd rhyddion at wasanaeth aelodau y gymdeitbaa. 2. Cael darlithoedd ar bynciau cymdeith- asil o bwys a dyddordeb. 3. Safydlu cymdeithasau dadleuol. 4. Rhoddi o fewn cythaeed yr aelodal1 ysgol hwyrol. yo yr hon y dysgir rhifydd- iastb, athroniaeth, hanesyddiaeth, cell yddyd, &3.. Mae yn ffaith alarus,a rhaid el cnyanaoou, nad yw Cymra yn estyn ond ychydig iawn o fanteision er diwyllio y meddwl i'w meibion glewion. Dyna y rheswm piham y mae y werin Seisnig gymaint yn mbellacb yo mlaen na ni. Maent yn estyn cyfryngau dyrchafiad i ymyl ea gweithwyr, a'r casgliad yw fod amryw, trwy ddefoyddio ysgolion hwyrol a llyfr- gelloedd rhyddion, wedi galln codi o safle- oedd cymharol isel i'r swyddau uwchaf y gall Prydain estyn iddynt. Nid yw yn beth anghyffredin yn Lloegr gweled dyn yn myned yn syth o'r gweithdy i'r yegol. a- dyna fel v meithrihwyd dynion msgis Hugh Miller, Joseph Arab, &c. Mae yn ffaith fod gwerin Cymru yn meddu cynhaddfau natariol o uatur uwchrywiol, Yr unig beth sydd arnom ei eisien yw y manteision angenrheidiol. Cluda y gymdeithas hon yn ei chot y cyfryw, a gwyn fyd y dyn a'i gwerthfawroga. Hyderaf y gwel boneddwyr ein gwlad y angenrheidrwydd o ddilyn esiampl ragorol Henry Tate. Byddent felly yn foddion i ddyrchafa dynion ieaainc nad ydynt yn cael ond ychydig o fanteision borea oes. Gwn am amryw o ddynion ieaainc sydd yn sychedu am wybodaeth, ond fod amgylchiadau gwasgedig yn en lluddias rhag ei gael. Dyma un eyfrwng yn y gymdeithas hon i leddfu y gorthrwm gorlethol hwn. Dylwo ychwanega fod am- ryw o ddynion enwog wedi amlygu en parod- rwydd i roddi eu gwasanaeth yn thad i't oymdeithasau hyn mewn traddodi darlith- oedd, &c. Mae y symndiad wedi derbyn cefnogaetn wresog oddiwrth Esgob Bangni, Arglwydd Raglaw sir Gaernarfon. Syr John H. Puleston, AS., Mr T. E. Ellis, A.S.; Mr Samuel Smith, A.S.; Deon Llanelwy, Mr M.A., Gborge, A.S.; Parch Griffith Ellis, M A., Bootie; Principal Reichel, Bangor; Maer Pwllheli, ac eraill. Yr wyf yn hyderu y eaiff y symndiad gefnogaeth pellach fy ngbydwladwyr, ae y gwneiff ionenctyd blaenllaw pob tref a phentref trwy Op:dd Cymru ymdrechu ffnrfio cymdeithass i o'r natur yma. Gwnawn roddi pob eynorth y iddynt, Mae yr adeg b wenolyn hynod ofanteis- iol i weithio d: ddyrchafiad a rhyddid ein gwlad, ac y mae dyfodol Cymru, i raddau pell, yn gorphwys at ysgwyddau yr oes sydd yn codi. Gyd-ienenctyd, deffiown i'n cyf- rifoldeb, ao ond i ni woeyd yr hyn sydd yn ein gaUn bydd i Gymru gymeryd ei Ue priodol yn mhlith cenhedloedd y byd.—Yr eiddoch yn serchog, I Porthmadog. LEWIS D. ROBERTS I (Cadeirydd Cyngrhair Oymdeithasau y Gwyr Ieuainc).

0YMANFA YR ANNIBYN- I WYR MON. Cynhaliwyd yr uchod yn Amlwch, Mehefin 30ain a Gorphenaf laf. Borou y dydd cyntaf, cyfarfyddodd y gynhadledd chwar- terol o dan lywyddiaeth y Parch Henry Rees, Bryngwran.-I. Darllenwyd a chad- arnhawyd cofnodion y cyfarfod blaenorol. -2. Dewiswyd yn gynrychiolwyr i Gymanfa Ddirwestol Gwyoedd-y Parch D. Rees, Capel Mawr; a Mr A. McKillop (C.S.), Lianarchymadd.-S. Cynygiwyd ac eiliwyd "Eiu bod fel cyfarfod yn gofidio ein colled yn ymadawiad y brawd ffyddlon a da, Mr W. Williams, Tyddynilywarch. Bu yn was- anaethgar hyd eithaf ei allu yn mhob symndiad daionas cyhoeddas; teimlir ei le yn wag. Hefyd ein bod fel cyfandeb yo cydymdeimlo yn ddwyø a'r weddw, Mrs Williams, yn ei galar, yn nghyda'r plant. Daw fyddo yn nodded iddynt.4. Fod yr ysgrifenydd i roddi llythyr gollyngdod i'r brawd y Parch O. R. Owen, Caergybi, ar; ei ymsefydliad yn Ceinewydd.—5. Y Parch R. P. Williams, Caergybi, i ddarllen papyr yn ein Cyfarfod Chwaiterol nesaf. Y mater: "Y moddion goren i wneyd yr Yagol Sabbothol yn fwy effeithiol." Cynygiwyd ae eiliwyd Fod y gynhadledd hon, tra yn llawenhau yn ngwaith Mr Bowen Rowlands, A.S., yn sicthau gyda y fath fwyafnf ail-ddarlleniad Mesur y Qwaharddiad Lleol i Gymru, yn gofidio yn fawr oblegid i'r Weinyddiaeth bresenol a'a cefnogwyr ohirio y Senedd ar ddiwmod Rhedegfeydd Derby yn hytrach na rhoddi cyfleusdra i'r aelod anrhydeddns i basio yn ddeddf feaor a fnasai c werth anmhrisiadwy i'r genedl Gymreig."—7. Fod diolcbgarwch y gynadledd yn cael ei gyflwyno i'r Parch John D.D., am gyhoeddi ei bamed Thomas, "Hanes Eglwysi Annibynol Cymru," gyfrol o ac yn arbenig am y dtaSarth fawt a gymer. odd i gasgla yatadegaeth mor gywir a chyflawn, an bod yn cymhell y llyfr i sylw a darlleniad holl aelodau ein heglwysi.1 8. Pwyllgor cymanfa gann y sir i ymgyfar- fod Gorphenaf 24ain, yn Llangefni-9. Etholwyd Mr Aubrey, Bodffordd, yn gadeitydd am y flwyddyn ddyfodol.-IO. Ail-etholwyd yr ysgrifenydd a'r trysorydd, &e.-11. Eglwys Gwalchmai yn cael can- iatad i dd'od drwy y air i gasgla at y capel newydd.—il2. Y Cyfarfod Chwarterol nesaf i fod yn Bryngwran, Llan aMawrth.Hydref lleg a'r 12fed.-13. Lleoliad y gymanfa bregethu i'w nodi yn ein Cyfarfod Chwarterol nesaf.-14. Cynygiwyd ae eil- iwyd, Ein bod fel cyfarfod yn hynod ddi- olchgar i'r Parch Henry Rees, Bryngwran, am y modd syml a diymhongar y llanwodd y gadair lywyddol am y flwyddyn orphenol." Y GYNHADLEDD DDAU O'R GLOCH. I Dechrenwyd gan y Parch C. D. Jones, uitaayrafon; ynacafwydsylwadan bmddiolar y mater pwTuig a osodwyd i lawr, Yr angenrheidrwydd am adfywiad erefyddol." Dywedai y cadairydd, y Parch Henry Rees, ei fod yn fater amserol a gwir angenrheidiol. Nid oedd dadl i fod ar y pwnc mai hyn oedd hiraeth a pbrofiad y wlad gyda phob eaw id crefyddol. Nid oes eiBiau newid y gweisiuo na'r Efengyl, ond y mae eisiaa bywyd uwch a mwy ysbrydoL Y Parch 0. M. Jenkins, B.D., Llangefni Nis gall neb wsda nad oes angen adfywiad; ond pa fodd i'w gael a pha bryd y daw ? At bai yn gadarnhaol, pan y bydd yr eglwye vn addfed am dano. Rhaid i'r eglwys deimlo yn gyntaf, yaa gweddio am ymweliad, yn daer ac angerddsl, mor ddwys a difrifol nell bod yn barod i aberthu pob path er ei gael. Y Parch T. Morris, Dowlais, a ddywedai fod gormod tuedd mewn crefyddwyr i edrych ar yr ochr dywyll i'r cwestiwn yr oedd yna ochr oleu hefyd. Y mae adfywiad yn bosibl unrbyw adeg, ond ein cael ni yn ddigonhyderus. Y Parch D. Rees, Oapel Mawr, a gredai fod amser da i ddod, yn ol y Biibl: ete, fod yn anmbosibl caa llygaid ar yr amgylchiadau prosenol. Feallai fod gormod tnedd i edrych ar yr ochr dywyll, ond fod yna dywyllwch i edrych arno. Pe ceid gan ddynion i hunan- ymwada ac aberthn ychydig, gwelid gwell llewyrch yn fuan ar yr achos ac ar grefydd- wyr en hanain. Mr Williams, Llechryd, a sylwai fod yn rhaid, er cael adfywiad, i'r bywyd fod yn craa a phar. Ofer hollol disgwyl ym- weliad oddiwrth y Sanctaidd hwnw, heb fod y fuchedd yn ddyrohafol. Y Parch R. P. Williams, Caergybi, a ddywedodd fod yn dda ganddo am rediad y cyfarfod. Dyma angen mawr Cymra y dyddian hyn, angen yr Yspryd Glfin. Pe oeid yr Yspryd Glan, yna deaai llawer i I fewn i'r egtw?a o ddynion da: nid rhyw fath, ond Dawef o rai teUwng teuwn? m?wa bywyd, mewn purdeb, ac yn fwy Da't lewbl symudai hyn yr anffyddiaeth 10 ei ffarf ddiweddaraf. Dr Herber Evans a ddywedai fod yn rhaid I cael rhywbeth ynom ni mewn trefn i gael adfywiad, ffydd ynom ni ein hunain i greda y cawn ni y peth sydd yn eisien arnom. Methu credu ydyw ein drwg ni. Os ydym yn myned i wneyd rhywbeth, rhaid cael ytom ffydd a gweddi. Dywedai fod eglwys Dduw ar y ddaear wedi dechren gyda dyn mawr ei ffydd-Abraham: y mae yr an gtas i nodwedda yr eglwys lwyddianns hyd ddiwedd amaer. Terfynwyd drwy weddi un o'r cynhaaledd lau mwyaf dymunol ac adeiladol yn bosibl. GWASANAETH CYHOBDDUS. I Pregethwyd gan y PMchn J. Miles, Aber- ystwyth; Dr Herber Enos, CaerDBrfoo; J. T? ?o!mM Merthyr; 0. L. Roberts, Caerdydd; I u ir,T?)Mb- & T. Morna. DowI8. Cemaes. I J. S. EVANS, Yeg. I

AWDURDOD IECHYDOL UNEDIG SIR GAER- NARFON. Cynhaliwyd eyfarfod o aelodao yr aw nr- dod uchod yn Nghaernarfon, ddyddlau o dan lywyddiaeth y maer (Mr Iesard Davies), i'r amcan o gymeryd i ystyriaeth derfyoiad swyddogaeth y swyddog lechydol, Dr Hugh Rees. ar y 26ain o Hydref nesaf. Pendt -1.1, fynwyd ? ihoeddi hysbyaiadau am ? i.hyidl am y tymhor bum' -wIY-1??ct y cySog a delir yn bresenol, saf 694p dwyddyo.

0 AMGYLCH OGYLCS FFESTINIOG. YmaeEsgob Bangor wedi ysgnfenu at bwyllgor eisteddfod Gwynedd i ddweyd ei fod yn derbyn Jgwahoddiad i lywyddu an o'r cyfarfodydd ar y 27ain o Awst-diwrnod y gadair. Y mae Mr T. E. Ellis, A.S., Mr Dunlop, a Mr Oakeley, hefyd wedi cydsynio i lywyddu yn nghyfarfodydd Eisteddfod Dalaethol Ffeetiniog. Y mae y prif-fardd Tudno a'r Amerioanwr enwog Cynonfardd, wedi eu dewis fel atweiuyddion. CYFLWYNO ANERCHIA.D.-Nos lau di- weddaf cynhaliwyd cyfarfod hynod ddydd- orol yn ysgoldy newydd y Tabernacl, i gyflwyno anerohiad i Mr John Jones, ar- weinydd canu yr eglwys hono, Y mae Mr Jones wedi bod yn ffyddlawn gyda r gwaith hwn er's amryw flynyddau, ae yn ddiau yn teilyngu yr amlygiad hwn fod ei lafur ya cael ei werthfawrogi. Cymerwyd y gadair gan Mr J. M. Jones, a llywyddwyd yn absenoldeb Mr Wheldon, gan Treborfab, gan y rhai y cafwyd anerchiadau cafwyd hefyd anerchiadau barddonol gan y beirdd. Gwasanaethwyd yn ystod y cyfarfod gan Miss Katie Jones, Glynllifon street, a Miss Roberts, o'r America; parti dan arweiniad Mr G. W. Jones. Cafwyd hefyd ddeuawd gan Mt G. W. Jones a'i gyfaill, ac adrodd- iadau gan Mri Jesse Roberts, Plasisaf, a D. W. Williams, Bowydd road. Cafwyd denawd hefyd gan Mr D. Williams, Bron ddwyryd, a'i gyfaill; a chan Mr D. B. Hughes, Fronoleu. Cyflwynwyd yr anerch- iad gan y llywydd—yr hwn a dderbyniwyd gan Mr Jones gyda. sylwadau pwrpasol. DAMWEINIAU. Digwyddodd cyfres o ddamweiniau yma yr wythnos hon. Dydd Gwener digwyddodd damwain ddiftifol i Mr Robert Richards, miner yn y Gloddfa ganol, yr hwn. wrth saeth, a dorodd ei goes.-Ya Chwarel Maenofferen yr an dyUd, digwyaa- odd damwain boenus i Mr Henry Parry, Conglywal, drwy i glwt syrthio arno, ac achosi niweidiau i'w gefn.-Clywoom i ddamwain ddigwydd hefyd i ddyn ieuanc yo Nhanygrisiau, ond methasom a chael y maoylioB. TORI FFSNESTRI CAPBLAU —Y mae cryn ddifrod yn cael ei achosi gan blant ar gat.elau New market square, drwy fod y ffeuestri yn cael en tori. Y mae golwg difrifol ar rai o honynt. Bwriedir dyfod Wr mater i sylw yr heddgeidwaid. CYNGHBEDD. — Nos Lun, cynhaliwyd cyngherdd yn yr Assemly Room, pryd y llywyddwyd gan Mr Jones-Morris, cyfreith- iwr. Gwasanaethwyd gan y Moelwyn Glee Party, o dan arweimad Mr Cidwaladr Roberts, Seindorf Atian Oakeley, Mri J. H. Jones, W. 0. Williams (yr hwn a ganai gyda'r tanan, y delyn yn cael ei chwareu gan Mr T. Lloyd), D. Williams, Eos Tudur, R. M. Jones, a W. Hughes. Oafwyd hefyd -gyatadlenaeth denawd offerynol, yn mha un y rhagorodd Mri J. Patry a W. Hughes. BWRDD YSGOL—Cynhaliwyd cyfarfod o'r bwrdd hwn ddydd Sadwrn, pryd yr oedd yn bresenol y Parchn T. J. Wheldon (yn y gad air), W. Parri Huwn, D. D. Williams, J. Rhydwen Parry, Dr Evans, Mri H. Robei-ts, R. 0. Jones (clerc), a W. Evans (swyddog gorfodol). Qohebiaethau. —Darllenwyd llythyr odd wrth Miss R. M. Daries, Yegol y Genethod, Lian Ffestiniog, yn mha un y cyflwynai ei hyroddiswyddiad oherwydd gwaeledd iechyd. Derbyniodd y bwrdd v cyfryw gan ddatgan eu gofid eu bod yu colli ei gwasanaeth ac fod afiechyd yn gorfodi iddi ymddiswyddo.- Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr R. R. Williams, yo mha an y ewyoai fod presenol- deb y plant mewn sefyllfa pur anfoddhaol, ac os na byddai gwellhad yn cymeryd lie y byddai y canlyniadau yn niweidiol i'r arhul- iad nesaf. Pasiwyd i ddwyn y mater i sylw pwyllgor y presenoldeb.—Pasiwyd hefyd i gyfuno yagol y bechgyn ag ysgol y genethod yn y Llan a'i gwneyd yn un ysgol cymysg, ac ymohebu Wr athrawon am y dull mwyaf effeithiol i gael hyny oddiacigylch. Qwrthod myned i'r Ysgol.—Mr Wheldon a sylwodd, gan fod cymaint o blant yn absenoli eu hunain o'r ysgol yn barhaus, y byddai yn ddymunol cael pob hysbysrwydd yn nglyn a'r gopt, &c,, o anfon y eyfryw blant i'r yagotion diwygiadol. Pasiwyd fod y clerc i geiaio pob hysbysrwydd yn nglyn i'r mater. Coginio.-Miss Louisa Lewis a ysgrifenai am gael y 40p dyledus iddi fel hyfforddes yn yradran yma yn ysgol y gendthod. Gadawyd y mater yn nwylaw y clerc. Apel.LUr Owen U. Jones a apeliai am gael cyflog pupil teacher, gan ei fod yn gwneyd gwaith y cyfryw, yn lie cyflog fel monitor. Teimlai y bwrdd y baaaai yn dda gauddynt alia caniatan y ciis, gan fod yr apeljdd yn fachgen da; ond nid oeddyntyn teimlo y gillaaent wneyd hyny hyd nes y byddai y Llywodraeth wedi ei gydnflbod fel y cyfryw. Paaiwyd na fyddai hyny yn cael ei wneyd mewn unrhyw achos nes y byddai y Llywodraeth wedi cydnabod y monitors fel pupil teachers. Mr H. Hughes a ysgriienai ar ran pwyllgor yr Eisteddfod i ofyn am feotiyg rhai o'r ysgolion at wasanaeth corau lleol iddarparu gogyfer a'r Eisteddfod.- Y cadeirydd a ddywedodd fod panderfyniad yn y cofnodion nad oedd yr ysgolion i gael ei rhoddi at wasanaeth o'r fath, am fod plant yn tyru o gwmpas yr ysgolion a tbori y ffenestri a gwneyd niweidiau erem. Cyn- ygiai Mr Rhydwen Parry fod yr ysgolion yn cael eu rhoddi ar yr amod fod pawb ond aelodau y cor i'w caa allan. Tybiai y cad- eirydd na byddai yn bosibl gwneyd hyoy, Cynygiodd Mr. H. Roberts fod y bwrdd i ystyried y mater pan ddeaai cais oddiwrth uurhyw gor, a phasiwyd ef. Pri/athrawes i Danygrisiau. Apeliai pedair am yr apwyntiad uohod, ond ap- pwyntiwyd Miss Jones, Ballater, Ysgotiand, gan yr hon yr oedd tystiolaethau rhagorol oddiwrth brsonat1 cyfrifol, y rhai a ddang- osai fod ynddi gymwysderan a fnasai o fantais fawr i'r bwrdd mewn amryfal ffyrdd. Ysgol y Babanod.-Miss R. E. Williams, Abertawe, a benodwyd yn athrawes yn ysgol y babanod yn Nhanygrisiau. Ymddiswyddiad Air Harris— Ysgrifenai Mr J. Harris i gyflwyno ei ymddiswyddiad i'r bwrdd. Cynygiodd Mr Rhydwen P-iry fod y cyfryw yn cael ei dderbyn, ac ainlyg- odd yn y cynygiad fod Mr Harris wedi bod yn an o'r rhai mwyaf dymuuol i gydweithio 4g ef, ae fod ei wasanaeth oherwydd ei wybodaeth ymarferol o ysgolion wedi bod o gaffaeliad mawr i'r bwrdd.—Pasiwyd ef yn unfiydol.

GYMANFA ANNIBYNWYR MEIRION.. CynhaHwyd yt nchod yn he<Mraf heufol 1 B?!a, ar 1 dyddiau Mereber ac Iao, Gor- phenaf lafa'r2il. Y gynhadledd am I o'r gloch 1 dydd cyntaf, o dan lywyddiaeth Mr Williams, Maentwro& y oadauydd am y Nwyddya. Dechreu"y trwy ddarllen a !'weddio gan Mr Howells, ArthoR. 1. Darllenwyd a chadarnhawyd cofnodion y oyfarfod diweddaf. 2. Fod yr ysgrifenydd i drefnu lie y eyfar. fod nesaf. 3. Disgwylir i Mr Parri Haghes i bregethu "r y pwoc* 4. Mr W. W. Owen, Trawsfynydd, i ddar. Hen papyr yn nghynadledd y cyfarfod nesaf ar Addysg grefyddol yn yr ysgolion dyddiol." 5. Fod y Gymanfa y flwyddyn nesaf i fod yn Abergynolwyn. 6. Fod Mri Parri Haws a Williams, Maentwrog, i gynrychioli y Gymanfa yn Nghymanfa Ddirwestol Gwynedd a gynhetir yn Maogor. 7. Mr Howells, Ffestiniog, i fod yo Ddir- prwywr Cymdeithas Genhadol Llundain. 8. Dewiawyd Mr Roberts, Towyn, i ym- weled S'r eglwysi ar ran y Gymdeithas Gen- hadol. 9. Penodwyd Mr Walters i fod ar bwyll- g < Cymdeitbas Ddirwestol Gynnlleidfaol. 10. Fod Jr yegrifecydd i roddi llytbyriu i'r brodyr canlynol ar eu hymadawiact o'n plitb, sef y Parchn D. Griffith, DoI?eIIan; L. Davies, AberHefeai; a B. Jons, Traws- fynydd, ac yn gofidio oherwydd colli eu gwasanaeth. 11. Etholwyd Mr W. Foulkes Jones, Y.H., Corwen, yn gadeirydd am y flwyddyu nesaf. 12. Ail etholwyd yr ysgrifenydd lip)r- ydd, a thrysorydd y Genhadaeth 13. Fod y Mri Jones, Abardyfi; Hughes, Dolgellau; Pary, Bala a Pagh, Bryn- llefrith, Trawsfynydd, yn nghyda chasgl- yddion a swyddogion y Cyfarfod Chwar- terol, i fod yn bwyllgor yr achosion gwein- iaid. 14. Fod dan o bob u' dab ysgolion yn y sir i fod yn bwyllgor yr Yagol Sul, ac i gyf- arfod yn y Cyfarfod Chwarterol nesif. 15. "Fod y gynhadledd hon yn mawr lawenhau oherwydd y camrsn broision y mae Deddf Ataliad Lleol wedi ei wneyd, ac yn dwys ofidio fod trydydd ddarlleniad Mesur faasai yn fath gaffaeliad i'n gwlad wedi ei golli trwy yr arferiad waradwyddus o ohirio y Ty er mwyn rhedegfeydd Derby, ond yn mawr hyderu y gwelir y mesur ar ddeddf lyfran ein gwlad yn fuan. 16. Fod y gynhadledd hon, wrth ystyried y fath rwystr pwyeig yw y fasnach feddwol i bob gwelliant addysgol, cymdeithasol a chrefyddol yn ein gwlad, yn difrifol apelio at ein hynadon trwyddedol yn y air i beidio caniatau trwyddedau newyddion yn yr eis teddiadau trwyddedol nesaf; as hefyd, yn mhellach, i arfer y gallu sydd yn eu medd- iant, yn ol dyfarniad diweddar Ty'r Ar- glwyddi yn achos Sharpe yn erbyn Wake, field, i leihau nifer y cyfleosderau prasenol i werthn diodydd meddwol, yn ntillduol felly yn yr ardaloedd hyny ag y byddo y treth- dalwyr yn dymuno; ae fod copi u'r pender- fyniad i'w anfon i gadeirydd pob mainc ynadol. 17. Fod Cymanfa Meirion yn Hongyfarch y Parch John Thomas, D.D., ar orpheniad ei burned gyfrol o Hanes yr Eawad Annibynol yn Nghymru, ao yn diolch i'r Arglwydd am ei arbed i orphen y gwaith, ac yo teimlo mai caffaeliad gwerthfawr i ni fel enwad yw yr ystadegaeth fanwl a chyflawn a geir ynddi, yr hon a gostiodd iddo lafar mawr. 18. Fod y gynhadledd hon yn teimlo mai caffaeliad gwerthfawr i Ymneillduaeth yn ein gwlad faasai y mesur a ddygwyd i'r Senedd gan Mr S. T. Evans, A.S., er rhydd- freinio prydlejoedd tiroedd lleoedd addoliad, ac yn cyflwyno iddo y diolchgarwch mwyaf calonog am y dull medrus ac effeithiol y dygodd ef yn mlaen trwy yr ail-ddarlleniad, ac yn gobeithio y caiff gyfleusdra yn fuan er ei basio yn ddeddf." k 19. "We desire to express our hearty approval of the principle of free education, and to point out that no bill giving effect to this principle will be satisfactory to the country unltss it provides for the placing of all free schools under the management and control of popularly-elected bodies." 20. "Fod y gynhadledd hon yn gofidio wrth ddeaU fod etifedd Coron Prydain yn arfer hapchwareu, ac yn gwrthdyatio yn erbyn ac yn llwyr gondemnio ei ymddygiad, yn gymaint a'i fod yn anghlod i'r wlad oddi wrth yr hon y mae efe yn cymeryd ei deit!, ae yn rhodddi esiampl yr hon a brawf yn niweidiol i bawb a'i dilynent. Ei bod yn mhellach yn cyfarwyddo yr ysgrifenydd i anfon copi pe derlyniad hwn iddo." 21. Ein bod yn anfon yn ddiymdroi at eglwysi y sir hon i gael gwybod pa un a ydynt yn barod i gyfnawid eu llyfr tonan ac emynau er gwell ai nad ydyot, a bod yr ys- grifenydd i anfon at ysgrifenyddion y cyf- undeban eraill i ofyn iddynt hwythan wneyd yr uo path." 22. Ein bol yn dymuno datgan ein Haw- enydd llwyraf at y Uwyddiant sydd ar y mudiad i ddwyn oddiamgylch gydraddoldeb crefyddol yn Nghymru, fel y dangosir yn eglur yn y ddadl ar ymraniad a gymerodd le ar gynygiad Mr W. P. Morgan yn Nhy y Cyffredin ar yr 20fed o Chwefror, 1891. Yr ydym hefyd yn dymnno cymhell ein cyd- wladwyr, yr aelodan Seneddol Cymreig yn nghyda'r aelodau Rhydjfrydig Seisnig, Ya- gotaidd a Gwyddelig i ddefnyddio pob moddion cyfassoddiadol o fewn eu gallu i dori y cysylltiad anachaidd sydd rhwng Eglwys a Gwladwriaeth drwy y deyroas, fel y byddo i gydraddoldeb crefyddol diledryw fod yn ffaith." 23. Fod y gynhadledd hon yn anghymer- adwyo gwaith rhai personau yn myned oddi- amgylch i bregethu yn ngwahanol eglwysi y wlad heb fod yn aelodan mawn unrhyw eglwye, ac yn taer anog yr eglwysi i beidio rhoddi derbyniad i'r un pregetbwr dieithr heb gael sicrwydd ei fod yn aelod mewn rhywegtwys.. 11 Wedi caM emyn, tradclodoaa y uaieiryaa ei anerchiad ymadawol wrth adael y gadair ar Ysbrydolrwydd yr Eglwyei," yr hon oedd air yn eibryd i'r amseroedd preseool. Dangosai yn amlwg fod Mr Williams yn wyliedydd effro ae yn deall arwyddion yr amserau yn dd9. Cynygiodd Mr Howeils, Ffestiuiog, ddiolchgarweh gwresacaf y gyn- hadledd i Mr Williams am ei wasanaeth gwerthfaw: fel cadeirydd am flwyddyn, ac hefyd am ei anerchiad amserol a gwir alluog; a chefnogwyd ef mewn araeth hyawdl gan Mr Perkins, Pennal. Terfyn- wyd trwy weddi gan Mr D. Robei ts, Tabernacl, Lerpwl. Yr oedd cyfeillion- y Bala wedi bod ar eu gorea yn trefnu ar gyfer y Gymanfa yn mhob modd, wedi glanhan a phaentio y capal, yr hwn sydd yn ymddangos yn dra hardd a phrydferth. Darparodd y bonedd- igesau gyflawnder o ymborth ihagorol yn yr ysgoldy hardd a chyfleas, ar gyfer y dieithr- iaid. Cynygiodd Mr Howells, Ffestiniog, ddiolchgarweh mwyaf gwresog ar ran yr ymwelwyr i'r boneddigesau a'r cyfeillion yn y Bala am y modd croesawgar a chynes yr oeddynt wedi darparu ar gyfer y Gynunfa, a chefn gwvd ef gan Mr Mofris, Dyffr-in, a phasiwyd ef gyda yr unfrydedd mvyat MODDION CYHOBI/Dtrs. Nos Fetcher, yn nghapel y Methodistiaid, dechrenwyd gan Mr Morris, Dyffcyn, a phrigethwyd gan Dr Thomas, Lerpwl, a Mr Eynon Davies, Llundain. Bore lau, am haoer awr wedi saith, cyfeillacb gyffre^iuol, o dan lywyddiaeth Dr Thomss. Dechreu wyd gan Mr Evans, Rbiw, Ffestidù". I Mater y gyfeillach ydoedd, Ein pobl ieaainc a'u perylon a'u gwaith," a chafwyd anerchiadau gwir fnddiol gan Mri Huws, Ffestiniog; Owen, Trawsfynydd William-, Maentwtog Roberts, Towyn; R. Thomas, Glaudwr Howells, Ffestiniog; Roberts, Lerpwl; a Price, Llanfachreth. Pregethwyd am 10 ddydd lau gan Mr Miles, Aberystwyth, a Dr Thomas. Am 2 o'r gloch, Mr Thomas, Glandwr, a Mr Eynon Davies. Am 5. 30, Mr Thomas a Mr Miles. Yr oedd esgynlawr wedi ei godi, ond y tywydd yn anffafriol; er hyny cafwyd Cymanfa a hir gofu. Druid, J, PJRITCHABD, Ysgrifenydd.

IGWAED DRWG r G .l!J9WYN Y CORTF. G G"'V'WS%VN *YYR AFU, GWENWYN?C?r? GWENWYNYN?VZ?. GWENWYN YR AREAV, HEB WAED—HEB FYWYD! HEB WAED PUR-HEB IECHYD It U(;fiE s'IS BLOOJ] FILLS MEDDYGI IAETH FYDENWOQ AT BURO GWatiD a DILEU EI BOLL DDRWG. Iachant yn uniongyrchol Waed Drwg, Scurvy, Cornwydon, Tarddiantau y Oroea Cylla Gwan, Diffyg Trasl, Biliouenis, Dya Pepsia, Gwynt, foen Pen, Aiu t)Jrwg Nen Egwan, Iselder Ysbryd, CnrtWo.* llli Gwynegon, Poen Cern, Pita, Nervousness. MEDDYG Y TAO MEDDYG ? Fai MEDDYG Y MAB' MEUDyq Y FERCH MEDDYG Y TEUJLU. HUGHES S BLOOD PILLS. HUGHRS'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD Pills Miloedd yn tystio i'w werth anrhaethol mL. nt yn ddi BYWY1 NEWYDD I'R GWAED BYWYD NEWYDD I'R CYLLA BYWYD NEWYDD I'R AFU. t BYWYD NEWYDD I'R ARENAÐ BYWYD NEWYDD I'R HOLL GORFBa y mae an clod wadi cyrhlAAdd i'r Gogledd, Dehen, Dwyrain a'r GotUQWiD. Gelwir am danyot o'r America, Canada, India, Chili, Awstralia, New Zealand; Madagascar, China, Japan, ac Affrica. Lln mawt yn cael eu hiachan yo feu. nyddol. MODDION Y GWANWYN, MODDION YR HAF, MODDION YR HYDREF. MODDION Y GaUAF. HUGHES'S BLOOD PILLS -Y maent ar werth gan bob Chemist a Patent Medicine Dealer drwy y wlad, am Is lie, 2s 9o, 4s 6c; trwy y Post am Is 3c. 2s lis, a 4s 9c oddiwrth y Perchenog,— JACOB 'HUGHES  MANUFACTURING CHEMIST PENARTH, CARDIFF 12r Dim yn bur heb lun calon ar bob Box ar Label Coch. CYFANSODDIADAU NEWYDDION UAN ALAW DDU. MOTBTT Dyddiau dyn sydd fel glas welltyn." I gorau o leisiau cymysg. Y ddaa nodiant, 4c, DUETT ddesgrifiadol, i Treble a Tenor': Y Tylawd a'r Cyfoethog (The Poor and Rich). Yn y ddau nodiant. Is. D.S. Mae y ddau gyfansoddiad uchod i tod yn gystadleuol yn Eisteddfod Genedlaethol Abertawe, 1891. Y GÔg" (The Cuckoo) Canig i leisiau gwr- ywaidd; y treiriau gan Dyfed. Hen Nodiaat, 4c; Sol-fa, 3c. Trai a Llanw:" Can i Baritone neu Mezzo- Soprano, yn y ddau nodiant, 6c. ANTHEM Fel y Tosturia Tad buddogol yn Eisteddfod Dalaethol Porthmadog. Syml,2c. CANTATA syml gysegredig: IIYBugailDa" (The Good Shepherd). Y drydedd fil ya barod. Hen Nodiant (piano score), 2s 60, 3e Sol-fa, Is (Ie, Is 90. Cyhooddedig gan yr awdwr-Ty AUw, John street, Llauelly. Aufoner am catalogue cyflawn, A RVATA RKABLK 'BLACKLE^D EASIEST, I have tried several kinds of blacklead, but none to equal tb's. My kitchen range looks charming. I did not feel the least tired after cleaning it. as I hitherto have."—Mr L. Huckle, Milton Keynes, Newport Pagnell ENGLAND. QUICKEST,—" It really is the beat I ever have used. It leaves no dust, and does not need any rubbing hardly. as the least rub of the brush makes it shine very brightly."—Mrs Maclean, 12, Beau- mont-place, Edinburgh, SCOTLAND. CHEAPEST,—" I find it far superior to and cheaper than any other kind of Blacklead that I have used or seen used. It makes a beautifnl even polish."—Mrs 0. W. Thompson, Seapathcb Banbridge, Co. Down. IRELAND. BE:JT -"All the leading families bout here like it exceedingly, and declare that they have never had -heir giates and stoves 1. ( k so well. Henry Pngh, Grocer, Llandysilio, WALES. BLACKLEAD is the WORLD, NOTE. YOI c?n produce MORE POLISH with TWO Pmny Pi??k?t- of the "RISING 8UN" owtJii'Ar,tez1Nt1peI:tø y; dinary Blacklead. CAUTION! The great superiority and urequalled reputation of "RISINGSUN" STOVE POLISH have in. duced mean and unprincipled men to put up in- ft'e?or Blackleada similar to "RISING SUN" in shape, size. or colour, intended to deceive. The GENUINE baars our Trade Mark, a Picture of the "RISING SUN." and the words RISING SUN." on each packet, REFUSE ALL OTHERS BEWARE OF IMITATIONS i < t SEND TWO STAMPS (to cover postage) FOR SAMPLE, naming this paper. Also ask for EASIEST, QUICKEST, CHEAPEST, AND BEST, READ THE FOLLOWING I and my daughters think it the dlost economical ardperfect Powder ver used f.r Plate and Silver. I am an old house- keeper of over FIPTI YEARS' EXPERIENCE, and have tried many others, but not any to eqmd yours.—A. M. Lindley, 13, Grosvenor vm. TafneU Park, London, N. 3d size, p:)St free, 5 stamps; Is size, post free Is 3d CJWO^j'.OHiGo, MOUafi'SftJSIG WAHEHOUSg ?\?? ??. ?PiMM.Bhr. iffi- jP mo iums> 80 A.?, T?0t ??.    i? <???? ? K?BL?VMKna T??Mt'f?l Liatos a Her. Purchase System. Harmoaiuma hoUo Mwvdv am 4 gini Arian Parod, t.eu 5s y mis ddw S ay.ed<? 26 mM. yr hyn fydd y? ? 10? Acew dians rhagorol Mwn o 3. 60. Gel c I Cc, t.gueD?n,)oI gyd.rp,? a'r teleran gan yr Agent !ydd yn R?w yn mh b ? M: mi,3, on I ?'mofyn a TtiO.NI,18 ?i4olDRF 7,  DILLADFA Y BOBL IE. W. JONES A'l FAB. TFILWEIAIR) YMARFEROL. HOPE HALL, BETHEgDA .e