Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
27 articles on this Page
DKUDDENG AWR.I
DKUDDENG AWR. I Fel Uafurwyr amaethyddol Mon, y mae cerbydwyr Llundair wedi bod yn ymladd am, ac waùl lhvyùdo i gael, diwrnod gwaith o ddeuddong awr. Buont yn sefyll allan am wythnos. Ai onid yw yn warth cenedlaeth jl, yn flotyn ar gymer- iad ein gwlad, fod yn liaid i'r un gweith- iwr wneyd ymdrech o gwbl am qael peidio gwaithio mwy na deuddeng a ir ? Nid yw ft)(I cribytlwyr Llundain i,-edi EefyHaDanjnihyfeidngwb). Y peth sydd yn rhyfedd yw fod yn rhaid iddynt wneyd hyny. Arfercnt weithio un neu ddwy awr ar bj intheg b ib dydd, yr hyn oodd yn gywilydd i'r cwmniau, ac i'r awdurdodau gwladol a oddefent y fath gamwri. Ueth byna» ellir ddyweyd am ymyriad y Llywodraeth a chwerylon rhwng meistri a gweithwyr, credwn y dylai yr olaf gaol eu hamddiffyti rhag cael eu gwneyd gun y cyntaf yn unifeil- iaid neu yn beiriannui. Sonir llawer fod cynhyrfiadau gweithfaol yn alltudio mas- nach o'r wlad. intao yn bosibi i-tioildi goinnd o bris hyd ) n nod am lwyddiant masnachol. Melldith i wlacl ydyw llwyddiant masnachol os ydyw yn gIJlygll fod y gweithwyr i fyw dan onnes, a chalel en tr in fel crcaduriaid direswra, mewn trefu i'w sicrhau. Aughyfiawndor ac anfoesoldeb ydyw gorfodi un dosbarth i weithio yn galed, i oddef trais, i fyw yn ddifeddwl ac anwybodus a digysur, fel y galio do. barthiadau ereill gasglu cyfoeth a mwynhau byd dahelaethwych boui.ydd. Gogoniant gwlad ydyw pobl ddeallus, meddyIgar, diwylliedig, annibynol. Yn ol syniad Uawer yn y dyidiau hyn, gellid tybio mai ei gogoniant ydyw nifer bychan o gyfoethogion a nifer mawr o dlodion.
———..- I ESGOB UL'KilAM A…
——— ESGOB UL'KilAM A DILON BANGOK. Digrif, hwyrach, ydyw gweled eriwau y ddau glerigwr tichod wedi eu cysylltu a'u gilydd. Un 0 dduwinyddiou enwocaf yr oes ydyw Dr a berchir, ac awduidod a gydi. rv: ;i!oedd o Ymneillduwyr Cymvu. DeoD Bangor ydyw y Parch Evan Lewis—dyna'r oil! allwn ddyweyd am dcthu. Y rheswm paham y cysylltwn eu heawau ydyw ddar- fod iddynt d, acthu en lieu ar yr nn cwes- tiwn, nid arugen yr Eglwys yn Nghymru. Pan benodu-yd Dr Westcott yu Esgob Durham gofidiai llavver f.)d givi- o'i allu- ocdd a'i ddysgeidiaeth yn gadael ei lyfr- gell am helbulon pwysig dib-.ys, mawiion- bychain esgob. fe na buasai yn esgob fe ddichon na fuasai yn dyweyd gair am yr Eglwys yn Xghymiu, yr hyn fyddai yn euill iddo ef ei hun iieb fed yn golled i neb arall. "A all yi Eglwys yn Nghymru wneyd yr oil sydd ar Gymru eisieu ? Dywedaf, heb unrhyw amheaaeth, y gall." Hwyrach y gill. Nis gwyr eglwys, mwy na dyn, beth all wneyd nes troio. Ond nid beth a all wneyd ydyw y cwestiwn. Syrtliiod(i yu f,'t, o gyflawni ei dyled- swydd, esgeuiiaodd gyflwr ysbrydol ei deiliaid, llithrodd y wlad i auwybodaeth, anystyriaetb, a phaganiaeth. Ymddangos- odd Ymneillduaeth i godi'r heu wlad yn ei hol." A ydyw Ymneillduaeth i gilio o'r golwg yn awr? y m te wedi gwreiddio yn rhy ddwfn yn serchiadau y babl; fe ddaeth yma i aros. Ac os erys, fe fynwn chwareu teg iddo. Pdharu y rhaid i'r Eglwys, yn unig oherwydd ei henaint, fwynhau brcictiau a waherddir i bob -enwad arall? Gresyn fod gwr o alluoedd digymhar Dr Westcott mor gul ei feddwl ac mor grebacl.dyd ei syniad am ryddid crefyddol. Am y Parch Evan Lewis, nid oedd dim amgen ach i ddisgwyl ganddo of. Bu yn traddodi anerchiad, neu yn darllen papyr, i nifer o Eglwyswyr ya Norwich y dydd o'r blaen. Siaradodd am ysbeilio yr Hollalluog, ac fellJy yn mlaen. Wrth gwrs, nid yw pethiiu ffol a plilentynaid(I fel hyn yn werth sy,lv.
IHELYNT Y BACCARAT.
HELYNT Y BACCARAT. MR GLADSTONE YN GOFIDIO. Gohebydd Llundeinig a ddvwed fod Mr Gladstone yn gofidio yn ddirfawr oherwydd y dadleniadan diweddar yn nglyn a r beiynt uchod. Ofoa y bydd iddynt greu Thagfarn yn erbyn y Tealu Brenhmol, at y rha: y teimlir yn eynhes gan yr Hen Wron. Y TYWYSOG YN MBTHU CADW CYFRINACH. I Yr unig dyst na bolwyd yn nghylch cadw yn gyfrirachil yr hyn a ddtgwyddodd yn Tranby Croft oedd Tywysog Cymra. Tyst- iodd pawb arall eu bod hwy wedi cadw y peth yn holiol ddistaw, ond ai ofynwyd gair i'r Tywysog am y mater. Casgla y Daily Chronicle oddiwrth hyn mai y Tywvsrtg .< ollyngodd y gath o'r cwd. Dywedir ei fod yn ddig iawn oherwydd yr ensyniad. SYR WILLIAM CUMMlKG. Priododd Syr William boren Marcher. Hysbyswyd ddydd Gwener ei fod wedi ei ddiswyddo o'r fyddin.
Advertising
Gelwir ar gogyddion yn ami i ddarparu dys- gleldiau melttsioa 0 custard a blanc-manges ar rybndd byr, ae ar adegau na fydd hi ddim yr gyfleus i gael wyau. Fel arweinydd hwylus i ddarpariaeth o amryw ddysgleidiau cbwiethus a custards dymunol heb wyau, am haner y oiraut a haner y drafferth. dylai ein darlltnwyr yserifenu at ALFRED BIRD & SOS. BIR- MINGHAM, am gopi yn ddi-dgl o'n llyfryn a en wir Pastry and Sweets." Nid oes dim i'w dalu ?im n'7 ..fou post card, AC fe'i ceir gyda throad y Post.
I PIBYDD Y FRENHINES rWEDI…
I PIBYDD Y FRENHINES r WEDI MARW. at bu fa"v 1& DyddMerchM diw.ddafba?wMf Wtlt?mRosa.Mifbibyddy F?coh'BM, y* bur .ydy. yn ?i.d,o'GwaiLh R?M? chwytbny?o? er mwynhad e' M?wr- hydi, ac yr oedd yn y awydd at's dwy flycedd at bymtbe, ar b?in.
IY GOST 0 WNEYD -ARCHESGOB.
I Y GOST 0 WNEYD ARCHESGOB. Yn y Genedl ddiweddaf cyhoeddwyd ystadegau yn dangos pa mor gostus ydyw gwneyd dyn yn esgob. Fe gofir mai y eyf- answm oedd 468p. Nid yw hyn ond roegis dim o'i gydmatu a'r gost 0 wneyd arclt- esgob. Dywed y Times fed y diweddar Dr Magee wedi gorfod talu saith mil o bunial ar ei symudiad 0 esgobaeth Peterboioagh i archesgobaeth Efrog. Dywed y Times nad yw yn deall y busnes o gwbl. Paham. tybed, na wet ein cyfoesolyn yr angenrheid- rwydd am ddadgyayiltiad ? Dylem ychwaa- egu i'r Doctor Magee farw ymhen ychydig fisoedd ar ol ei benodiad.
IGOLYGYDD YN LLOF--RUDDIO…
I GOLYGYDD YN LLOF- RUDDIO SENEDDWR. Nos Sul diweddaf yr oedd Senor Loriag, brawd-yn-nghyfraith i Ysgrife..ydd Car- trefol Ypaeo, nwwn cafe yn Malaga. Gofynodd golygydd newyddiadur arianol yn y dref iddo ddyfod allan am fnuyd, gan fod arno eisien siarad ag ef. Wadi myned allan saethodd y golygydd y seneddwr dair gwaith gyda ilawddryll, gan ei lpdi yo y fan. Ar ot cyfiawni y waithrad ysgeler diangodd ymaith, ond llwyddwyd i'w dial ymhen dwy awr. Credir mai achos y llilofraddiad oedd cweryl ynglyn ag etholwd Ileal.
Y DIWEDDAR liARCH SAMUEL DAVIES.…
Y DIWEDDAR liARCH SAMUEL DAVIES. Yn ein rhifyn (iiwedflaf cofnodasom farwolaeth un o dywysogion y cyfundeb Wesleyaidd, a'r wytlinos hon lhoddwn hanes ei gladdedigaeth, a'r unerchiadau tyner ae eifeithiol a draddodwyd ar yr achlysur o'i urwaini "dy ei hit gartref." Nid oedd y deyrnged ucliel a rial yd i Mr Davies gan eu frodyr yn y weinidog- aeth ond yr hyn a ddisgwylid oddi wrthynt: a gwir a udywedodd y Parch Hugh Jonrs, l mai un o'r rhodd- ion gwtithtawrocaf a gafodd Wesley- aeth Cymrn erioed" ydoedd. Heblaw bod yn bregcthwf grymus, yr oedd hefyd yn drefnydd di-ail, au yr oedd llwyddiant y cyfundob yn gorwedd yn agos at oi galon. Hu ar y mats yn gweithio pan oedd cenri y pwlptid Wesleyaidd yn antcrth eu neith: ùrillgodù diwy ei ddoriiau i gadciriau uwcha iei enwad yn Nghymru; a phlyg )dd e b^n yn yr angau pan yr oedd ei galon yn llosgi gan awydd i weled cenadvvri fawr ei frwyd yn cael ei derbyn gan ddynion. Wedi di- wmod o waith caled yn y winllan, ac wedi canfod gwoision addas ereill yn aros i ddwyn y gwaith yn mlaen, nid rhyfedd i'r gwas da hwn ymddiosg aT ddiwedd y dydd mewn Ungntifedd.
GAIR O OVNGOJR.
GAIR O OVNGOJR. Gwehvn fod atnryw o'n cyfoesolion yn cymeryd arnynt eu hunain y gwaith pwysig o benodi olyny,dd i'r Prifathraw Edwards yn Abarystv^yth. Gorwneyd peth, chwedl y Sais, yd.vw hyn. Llyw- odraethwyr y coleg gydd gyfi-ifol am yr apwyntiad iddynt hwy yr ymddiried- wyd y gorchwyl. Nid ies a:nheuaeth, hyd y gwyddom ni, am eu t.illlu i gyflawni eu gwaith nac am ou gooe.\tl'\vydd. Os felly, ai onid boneddigaidd a phriodol ¡ ydyw dibyuu aruyut, a disgwyl y bydd iddynt beioli y dvn mwyaf cymwys 1 Ai tyh" I y bydd iddynt abeitiiu lle. y coleg i deimladau pa's juol ? Anhawdd genym feddwl yr angh jfiant eu cyfrifol- deb ir fath i-a,idziu. Fel y gwnawn ein Lunain, y mae gan bob aawyuuiadur I hawl i ddadgan baru parthed cymlnvys- | derau anhebgnol prifat'araw i Aberys- twyth. Dywedasom o'i dechieu y dylai fod yn G,mro, ac yn Gymro mewn cyd- i ymdeitn??d & syn?dau crefyddol, lien- j yddol, a gwleidyddol y gened!. ?i4 aethom yn mhellach Da hyc, oblegwi credcm nas gallem fyned heb sangu ar diriogaeth y llywodraethwyr. Nid pri- odol ydyw i nswyddiadur ddadleu hawl- iau personau unigol. Dichon y gwnai y psrsonau hyny brifathrawon rhagorol. Ond posibl ydyw fod ereill cymhwysach yn ymgeisio am y swydd na wyddaut hwy ddim am danynt. Ein cyngor iddynt ydyw ymddiriedwch yn y Ilyw- odraethwyr, gan y rhai y bydd mwy o fantais na chwi i farnu; a chofiwch fod lies y coleg o fwy pwysigrwydd i'r genedl na dyrchafiad eich cyfeillion personol ¡ chwi. _r.
LLYTHYR O'R SESEDD. I
LLYTHYR O'R SESEDD. I GAN MR LLOYD GEORGE, A.S.I Nos SAD WEN. Yr ydym o'r diwedd wedi cael CYNLLUN ADDYBG I y Llywodraeth, ae aid oes aim ynddo yn ein gwneyd i'w hoffi yn fwy nag yr oeddym yn y rbagjlwg am dano. Y rhan hono o'r mesur sydd yn darparu ar fod i'r fees gael eutjlu allan o'r trethi Y merodrol-y Rhydd- frydwyr a'i piau. Ond gwrthoda y Llyw- odraeth yn bendant roddi unrhyw hawl i't bobl raoli yr ysgolion f-glwysig er fod y trethflalwyr yn cael eu trethn tuag at en cynal.. na brif wrthwynebiad y blaid Ryddfrydig i'r mesar. Aa eithrio hynyoa, derbyniaut ef yn llawen f.J eu heiddo eu huna:D. Un peth hynod gyda'r dadleniad o'r mesur gan Syr William Hart-Dyke ydoedd y distawrwydd fodolai ar y tnsinciau Toriaidd. Ni chodwyd yr un fonllaf o gyaauradwyaeth i'r cynllnn. Delai'r "cheers" i gyd o'r braidd o'r oehr Ryddfrydig, gydÙ cthiiad a nodais o'r rhaa hwnw o'r dadlen- iad v. rtbodai reolaeth yr ysgolion i'r bobl. iiwy ni'dweddiadol na hyny ydoedd y ffaith foci y tri Tori cyntaf a siaradodd y noswaitli hono yn condemnio addysg rydd yn ddi- IliMgni. Eglur ydyw nas gellir cario y ilt,mur oddieithr trwy bleidleisiau Rhydd- frydig. Y gred gyffrudinol ydyw na wna'r Llyw- odraoth unrhyw ymgbis wirioneddol yo agwyneo yr anfoddlonrwydd yn mysg eu pleidwyr hwy en hnoain gario eu cynllun- lau eleni. Os felly, bydd amser i godi gwrychvn gwlad yn erbyn gwaddoli per- soniaid i miliwn yn y flwyddyn o drethi'r wlad yn ycuwanegol at y miliwnau a fwynhant eisoes 0 gyfoeth y tir. Ar ol trafodaeth lwyr cariwyd manylion uiseur Tir Bryniant yr Iwerddou drwodd naithiwr. Y mae hanes y rnesnr hwn yn j arwyddocaol iawn o'r CYFJSEWIDIAD YN SEFYLLFA PLEIDIAU I sydd wedi cymeryd lie Pr dechren y Senedd dymhor. Pan ddygwyd el gyutaf gerbron ylw'r Ty y tro hwn yr oedd y pleidiau Rhyddfrydig a Gwydclelig ya aghaaol pair yr aigyfwng Parnbllaidd ac nis gwyddai an gwr byd sierwydd pa fodd y terfyaai. Yr oeddyaa oil yn sylweddoli pa buasai i Parnell lwyddo i enill cymeradwyaeth ai gydganedl i'w ynfydrwydd nas gallasid gobeithio cario Ymreolaeth yn yr etholiad cyfifredinol sydd gerllw. Elai Syr William Harcourt can belied ag i fygwth ei fwrw dros y bwrdd os oedd yu well gan y Gwydde'od anrhydedd Parnell na baddiant eu gwlad. Pwy feiddiai ar y plyd brophwydo gyda'r un gradd o byder pa fodd y troai pelhau P Yr oedd Paruell ya cael ei dderbyu gyda brwdfryd- edd anghydmarol gan laoedd. Nis gwyddem ni y pryd hyny nad ydoedd mwy- airif y tyrfaueddjhyri oud ysgabion a gwehil- ion y geuedl Wyddelig, ac fod eu rhifddi yn cael eu chwyddo gan ymlyniad y Toriaid ya yr Yoys Werdd. Yr oeddym ni heb ddar- ganfod pryd hyny fod goreuon y genedl yo mhob cwmwd 0 blaid alynu wrth y blaid Kydri frydig. Yr cadd newyddiaduron yr I we, ddon gyda Parnell, felly cadwyd ni yn holiol yn y tywyllwch gyda golwg ar sefyllfa ptitbau. Nid rhyfedd felly fod y Rhyddfryd- wyr, fel y gallesiddisgwyI oddiwrth ddynion niewn csflwr o amhenaetb, braidd yn aniuhecdwrtynol a diysbrya. Ar yr ocnt arall, am yr un rheswm teimlai y Toriiid yn hynod o lawan. Mewn gwirionedd, braidd yn Uythyrenol, llament gan laweuydd ar hyd y mynedfeydd. Fel yua y dechreuodd y sanedd-dymor. Amlygodd y sefylllla ei hun ya y dull y: ymddygwyd tuagat fesur Pryuiad Tir yr Iwerddon. Y Uynedd cymerodd yr ail- ddarlleuiad dridiau. Eleni ni chymsrodd hwn ddiwraod. Ni cblywyd etiocd yo hanes y Senf.dd am fesur o bwysigrwydd di-ddadl hwa yn cymeryd gan lleied o amser i fyned trwy y rhan yma o'i yrfa Seneddol. Ond cliriodd yr awyrgylch. Canfyddwyd yn eglur fod y Gwyddelod yn feddianul ar IWy o synwyr cyffredin nag yr ydoedd hyd yn oed en cyfeillion yn barod i gydnabod, Curwya Parnell yn ddi-drngaredd er gwaethaf cymorth sylweddol y Toriaid mewn dwy etholiad bwysig yn yr Iwerddon. Pan giliodd y mwg beth oddiar faes y frwydr gwelodd pa.wb nad oedd ei ganlynwyr nemawr yn y diwedd. Uniawnwyd pethau. Daeth etholiadau Hartlepool a Northamp- ton i brofi nad oedd etholwyr Lloegr wedi ea siglo o gwbl gan gamymddygiad Parnell yo eu tfydd yn nghyfiawnder cynygion Mr Gladstone. Aduewyddodd gwioldeb y blaid Ryddfrydig. Erbyn i'r Mesur Tir gjrhaedd y pwyllgor yr oedd y cyfuewidiad yu eglur, a theimiodd Mr Balfour hyny. Fel yr elai y wesur rhagddo yn araf daeth amgylchiad neu gytres 0 amgylchiadau eraill i'w luddias. Bu farw nifer 0 aelodau Toriaidd ac Undebol. Rhoddodd byi fantais i'r ddwy blaid fesur teimlad y wlad. Nid oes angen i mi adgofio eich darlienwyr am fuddugoliaethau synfawr enillodd Rhyddfrydiaeth yn yr etholiadau hyn. Aethant tuhwnt i ddamcanion mwyaf disglaer cyfeillion rhyddid. Ya ddiau synwyd ni yn ddirfawr. Dechreuasom trwy ysgwyd ein ponau, yr oedd pethaa yn edr.ch ya ddrwg: diweddodd trwy ysgwyd dwylaw-nis gallem ond liongyfarch ein gilydd. Bjan y gwelwyd effaith hyn ar ymdaith y mesur. Cynyddodt' y rhwystrau 3C aeth ei gamrau yn fwy llafui s. Gwnaeth Parnell ei oreu i roddi braioh o gymorth iddo. Ni wcelai byn ond ychwaoegu'r gwrthwyneb- iad iddo. Dywedodd Mr Chamberlain wrth gyfaill y diwrnod cyntaf y bu'r mesur yo y pwyilgcr, Yr wyf ya beiddio prophwydo yr aitf drwodd yn gyflym iawn." Ond dig- wyddodd amgylcbiadau na ragwelodd Mr Chamberlain mohonynt, ac yn lie hyny teithiodd yn araf iawn. Sijmodd ei araf- weh bawb, ac nid y lleiaf SIOMKDIG OEDD BALFOUR. Fel rheol ymdaena balcbder sarhaus tros e, wyneb. Ytnddengys fel pe byddai ddar- ostyngiad aroo orfod cymeryd sylw oi wrtbwynebwyr. Ni faentumia gymaint ag edrych arnynt. Ond yr ydoedd aruchaledd o'r nodwedd yma yo cael ei wastraffu yn ddietfaith ar ddynion fel Sexton a Healy oeddynt heb eu dychrynu gan garcharau. Bvlweiidolodd Balfour ffthiant llwyr ei diahausier. Yna ymddarostyngodd i wentl yn awr ac eilwaith. EoiVodd fwy dengwaith trwy ei sirioldeb. Ond nis gallai brhau" Yr oadd ei dymher trahaus yn gorchfygu ei sy.jwyr ar droion, a chollodd ei fantais wrth golii ei hunanfeddiint. Cyn y diweld yr o3dd e: ystyfnigrwydd wedi cilio. Cynygiai un path haddyw a thyngai yo ei lid ni ymidawai ag ef hyd byth. Tranoeth torai ainad a? ef ei hun, ac awgrymai gynllun holiol wahanoL Yr oedd ei yspryd wadi blitio. Tra y safai Sexton fel y griig at ei ddyban, symndai Balfour yuia a thraw ar hyd ac ar draws, fel oas gwyddai neb pa le y safai gvda'i gynliunian. Gwoaeth hyn i'r fath radiaa fel y tynodd am ei ben ddig prif newyddiaiuron y blaid Undihol. Gwolaij ef-nos Fawrth rwy'n coslio yn gwasti-affu noson gyfan trwy wrthod cynyg tra ihesymol a wnaethai Sexton. Colloid ei dymher, ffromai a chwythai fygythiou, digiodd fel plentyn ganwaith, a anrodd- dywsclai ormod ac ni ddywedai ddim. Ac yo y diwadd wedi gwneyd V fath drwst ae pb wb rhyw bum' munyd cyn haner nos eododd i fyny i wneyd awgrym oedd yn ymostyngiad holiol i drefn Saxton 1 Erbyn nos Iau yr oedd wedi editaihau yn herwydd ei girecligrwydd, a newtdiodd ei feddwl drachefn. Cododd ystorm arall, a gwas- I traffwyd dwy awr yn ychwanegol cyn i'r dymhr;Stl fyned heibio. Tua cododd Balfour a derbyniodd awgrym a ddylasai ei dderbyn I piydnkawn hWltb. Yn ddiau, heb unrhyw bleidgirwch yn fy yspryd, teimlir nad ydyw yr Ysgrifanydd Qwyddelig wedi cvfiawnhau canmoliteth ddi-reswm ei gyfeillion yn ei ymddygiad grda'r mesur hwo. Fel dadleu- ydd yr oedd yn benigamp, ond fel arweiaydd Seneddol yr oedd yn fethiant digamsyniol. Gan belled ag y mae y trethdalwyr Pryde'nig yn myned y mae y meBar yn aros yn ulin He yr oedd chwe' iris yn ol. O'n rhan hwy nid ydyw ond cynyg i dala miliwnau o bunnau i brynu tir nad oes iddo ar wahan i feaut fel hyn unrhyw werth rnarchoadol itr hyn o bryd. Dadleuir ef y oirydedd waith nos Lun. Y maa Mr Labouchere wedi rhoddi rhybadd y bydd iddo gynyg gwrthodiad y mesur. Dis- gwylir dadl ddyddorol ac ymraniad pur bwysig.
Y PARCH JOHN EVANS I (EGLWYSBACH.)
Y PARCH JOHN EVANS I (EGLWYSBACH.) Cymro a ysgrifena atom:— Y n eich rhifyn am yr wythnos ddiweddaf gwelais ddyfyoiad olytbyr I- Yr Hen Wr Llwyd yn y Qwyliedydd parthed Cyfarfod Talaethol y WeBlfdyaid yn Lorpwl, yn yr hwn y dy- wedai yr Hen Wr Llwyd wrth feirniadn progetfi o eiddo y Parch John Evans (Eglwygbach), yr hon a draddododd yo Saesnag, "y buasai yo well gan nn-ar ddeg o bob danddeg glywed Mr E-rans yn progethu yn iaith ei fam." Nid wyf mewn safla i wybod beth allasai fod yn wir parthad y gynulleidfa hono ond byn a wn. Y mae llaw^r o weinidogion, fel 0 ddosbarthiadau ereill, dipyn yn jealous 0'0 gilydd, ac hwyrach fod rhai yn eiddigeddu wrth Mr Evans ei fod yn gallu pregethu Saesneg o gwbl. Fodd bynag, gadawer i ni hysbysu E-ich darlienwyr bath feddylia y Llundein- IVYI Scistiig o'r Parch John Evans. Yr wythnos cyn y diweddaf daethum i gyffyrddiad holiol ddamweiniol ig un o awy d,:gion-yriwir, â phrif awyddeg-un o'r ddau gapel y mae y Parch John Evans yn eagwasatiaethu yn Llundain, a dywedodd wrthyf fod gweinidogaeth Mr Evans yn fwy llwyddianus na gweisidogaeth unrhyw weiuidog fu yno o'i flaen. Er pan y mae Mr Evans yno—ac nid oes llawer er hyny— y mae yr eglwys a'r gynnlieidfa wedi cyn- yddu llawer, a'r casgliadau wedi mwy na dyblu, yr hyn a ddengys fod bywyd newydd wadi cael ei dailti i'r achos. Y mae pregethau Mr Evans," ebe fy hysbysydd, yn fresh, yn nerthol, ac yn argyhoeddiadol, ac y maeot yn cael eu dilyn 4g arddeliad." Yn hollol ddamweiniol, tra yr oeddwn ya trafaalio drwy Kings Cross, Llundaio, ar ben omnibus yehydig ddyddiau ya ddiweidarach, ar bwy y dygwyddodd fy llygad daro ond y Parch John Evans. Cynesodd fy agwaed, ac i lawr a tui ac ato, ac wedi cyfarch gwell cawsom yoagom a'n gilydd- "I b'le m&II'r daitb," gofynais iddo. Yr wyf yn myoed i'r Llyfrfa Gyhoeddus," ebai Mr Evans. Y maVn ofynol pregethu ar bynciau moesol y dydd yn Llundain yma, ac yr wyf yn bwr- iadu pregethu y Sul nesaf ar erledigaeth yr Inddewon yn Rwsia, ac y mae aroaf eisieu gweled llyfr neillduol ar y cwestiwn.' Edrychai yu iachus a chalonog, ac nid yw pregethu Siesneg iddo yn haner mar an- hawdd peth ag y tybia rhai. Gallwn yma grybwyll fod ei addoldy yn eistedd deuddeg eaut. Gwir nad yw Mr Evans wedi graddio mewn coleg, ond y mae er hyny yn raedda mwy 0 wybodaeth. ac wedi astudio llenydd- iaeth Saesnig a thramor yn fwy manwl na naw o bob dag 0 raddolion y prifathrofeydd, Mawn gair, y mae Mr Evans yn ysgolor gwych, ac yn astudiwr caled, heb son dim fod gansido fwy o lawer o allu naturiol (genius) na'r cyffredin o ddysgeàiuioD. Eiruygir ein Oyrary talentog gan y Saeson, a phaham y rhaid i ni ein hunain geiiio tyau oddiwith eu bri? Gallwn yn hawdd gyfairio at Gymry eraill sydd yn codi ein cenadl yn ngolwg y byd. Yr oeddwn yn dygwydd bod vo Nottingham y dydd o'r blaeu, a'r hysbys- leni mwyaf tarawiadol ar hyd y ddioas hono ydoedd rhai yn hysbysl1 fod y Parch Ossian Davies i bregathu yno yn ystod yr wythnoa hono. Gallwn enwi engreiphtiau lawer eraill, ond amser a ballai. Digon yw dyweyd fod y Saeson yn cyflym dwyn oddi Broom ein pdf ddoniau am nad ydym ein hunain yn eu gwertbfawrogi ae 08 parhawn yn yr un llwybr cyfouthogir Lloegi ar draul tylodi Cymru.
MR ELLIS J. GRIFFITH, I LL.B.
MR ELLIS J. GRIFFITH, I LL.B. Hyebysir fod y boneddwr uchod yfedi ei benodi yn gycghorydd cyfreithiol i Shah Persia, yn ol y cyflog blynyddol o ddwy fil 0 bannau. Dywedir mai ar gymhelliad Mr Samuel Evans, gynt o Cairo, y gwnaed yr apwyntiad hwn. Y mae Mr Griffith, bellacb, ar ei ffordd i Persia.
TRYCHINEB ALAETHUS AR Y RHEIL…
TRYCHINEB ALAETHUS AR Y RHEIL FFORDD. HANNER CANT 0 BOBL I WEDI EU LLADD. DAU GANT WEDI EU CLWYFO. I Borea Sul diweddaf cymerodd trychineb ecurydus le ar y rhailffordd ger Moenche- steiD, psntref bychan yn eigos i B-ile, Switzerland. Yr oedd cymanfa gerddorol i'w chynal yn y pentref, ac yr oedd nifer mawr o drans rhad yn rhedeg yno ar yr amgylchiad. Fel yr oedd un o'r trenau hyn ar boot oodd yo croesi afon gerllaw y pentref, torodd y boat, a dymchwelwyd y ddau beiriant a thii o'r cerbydau i'r afon. Maluriwyd hefyd amryw o'r cerbydan ereill. Cyfrifir fod saith a deugain 0 bobl wedi eu lladd, ac ofnir y bydd i'r aiweidian trymion a dderbyniodd amryw ereill brofi yn farwol. Rhoddwyd pob cynorthwy i'r ti ueniaid auffodus gac y trigolion, ac wrth gwrs ni cbynhaliwyd y gymanfa gerddorol. Cynwysai y tren ddau beiriant ao nn-ar- bymtheg o gerbydau. Tybir i'r tren adael y rheiliau pan ar y bont, ac felly trwy roddi gormod o bwysau ar un ochr, ei thori. Yr oedd y bont yn newydd, ac ystyrid hi yn un gref iawn.
TERFYNTAD ACHOS i CWMORTHIN.
TERFYNTAD ACHOS i CWMORTHIN. UNDEB Y caw ARELWYR YN FUDDUGOLIAETHUS. Y mae achos y cynghaws diweddar yn nglyn &'r troad i ffwrdd yn Nghwmorthin yn awr wedi ei derfynu cydrhwne y pleid- iau. Ddydd Gwener ymgyfarfyddodd Mri Robarts, John Rowlands, a W. J. Williams, ysgrifenydd Undeb Cbwarelwyr Gogledd Cymru, yo ngwesty y London and North Western, Blaenau Ffestiniog, pryd y cafwyd ymdrafodaeth faith ar yr achos. Yr oedd cynghaws i gael ei ddwvn yn mlaen yn llys sirol nesaf Btaenau Ffeatiniog, yn erbyn Cwmni Chwarel Cwmorthin i hawlio iawn i John Rewlands am dor-gytundeb, ond ysgrifenodd Mr R. Walker Davies ar ran y cwmni yn daigyf ar i'r Undeb ddyfod i gyd-ddealltwriaeth cyfeillgar ar y mater; felly ymgyfarfu y personau a enwyd. gyda'r canlyniad i Mr Robarts roddi atcheb am 15p i John Rowlands, saf y swm a hawlid fel iawn am y tor gytundeb. Datganodd Mr Robarts yn ystod yr ymdrafodaetb fod lleihid yn y cytiyrch o 200 o dunelli yn fisol wedi cymervd lie yn chwarel Cwmorthin er pan drowyif y dynion hyny oddi yao yn I ddiweddsr.
[No title]
WHY REMAIN DEAF! "Professor Rieth. Harvey, 21, Alexander Square, South Kensing- ton London, S. W., will send free to all suffer- ers, an Illustrated Pamphlet, describing his patented Electric Aural Battery, whereby k?fneL?s, Head Nises, &c., can now be cured absolutely at,the patent's own home, drtiloial. Mar-Drums, etc, entirely tupmedei.
[No title]
300p Y FLWYDDYN AM HYN! I
YN NGHYMRU :DYWYLLAF. I ,-I
YN NGHYMRU DYWYLLAF. I YMWELIAD A GWA- HANOL EGLWYSI. SETI QWEIGION YR EGLWFS WLADOL. [GAN OHEBWYR NEILLDUOL Y I "GENEDL."] IX.-LLANDDEWI. I Mi glywais lawer o son o dro i dro am Linrwat, ei safle ddyrchafedig yn mysg dinasoedd y byd, diwylliant ei phobl, pryd- ferthwch ei golygfeydd, a mauteision di- hafal y dref, ya arbenig at ddibenion Eis- teddfodol. Wel, ya ystod y gauaf diweddaf cefais yr hyn y finm yn hiraethn am dano ganwaith, sef c leasdra i adnabod Llaa- rwst, I PHy' DIKTA8 Y BBIRDD a'r doethion, uu i fel y dygwydd yn ami pan fo dyn wedi ffurfio dysgwyliadau gor-uchel am rywbeth, troes y sylwedd mewn llawer ystyr yn groes iawn i'm drychfeddwl, a cbtfaie fy siomi y" fawr. Drwy ryw anffawd dygwyddodd i mi gyrhaedd y dref rywbryd cyn chwech o'r gloch foren Sal ar fy hynt ymchwiliadol i diriogaethau pygddu yr Eglwys Wladol yn Nghymra. Ond dychmygaf glywed rhywon yn dyweyd, Nid Cymru ydyw Llanrwst." Gwir, ond er fod fy nhaith yn cyrhaedd gryn dipyn yn belltch na'r dref fyd-enwog hono, yno y gosodwyd fi i lawr gan y gerbydres. Yr oedd yn foreu tywyll, oer, yr awyr yn finiog, a'r ffyrdd yn llithrig gan rew. Am hyny cyflymais tua'r dref i chwilio am loches hyd nes y cawn foddion i orphen fy nhaith. Aethum at un o'r prif westai, ac ymbalfalais am gloch, ond nid oedd yr un i'w chael. Yna carais yn egniol ar y drws. Ond er curo a chieio am haner awr nid agorai, ac nid oedd ond echo yn ateb. Ynuathumat haner dwsin o westai eraill, gyda'r un profiad, dim cloch, curo a charo, a dim atab. Gyda chalon drom, a thraed a dwylaw bran a Sera, troais ymaith ao aethum i gerdded hyd Des y deffroai y dref. Pa anffodion pellach a ddigwyddasant i mi ni ddywedaf, ond yn ngbanol fy nhrallod cefais gysur a mwynhad nid bychan wrth edrych ar y ruddgoch wawr yn tori, ae yn dadlenu y brynian coediog, y nant brydfeith, yr afon a'r bont, atheimlwn fel y bardd fod pobpeth yn ddwyfol ond yabryd f dyn," ac mai nid siomiant hollol oedd Llaarwst. Ac wedi'r ewbl bu un o'i thrigolion yn drugarog a graslawn wrthyf. Wedi dychwelyd i'r dtef taag wyth o'r gloch, a methu cael mynediad i un o'r hotels, cyfairiodd rhyw Samaritan da fi i le o'r enw Y Boot, yn cael ei gadw gan DAJfYDB JONES. Agorwyd i mi gan hen wr byr, bywiog, gyda barf IMS, wlanog, yn disgyn i lawr ar ei fyn- wes, a'i groan wedi ei rychn fel croen rhin- oceros. Ond tu cl i'r plisgyn garw hwn yr oedd calon angylaidd; derbyniwyd fi yn groesawus, a chyn pen pum' mynyd yr oedd- wn ya cynhesu o flaen tin na welais erioed ei well. Mwy na hyny, ymgymerodd yr hen gyfaill & choginio fy moreufwyd, ac nid ang- hofiaf byth y mwynhad a'r difyrwch a gefais wrthedrych arno yn dal padellaidfawr oham a steaks wrth ben y goelcerth, ac weithiau yn ei tbynu ato ac yn gollwng rheg ddi- niwed pan fyddai y saim yn sponcio ar ei fysedd. Wedi i mi orphen bwyta aeth Dafydd Jones i ymofyn cerbyd a cheffyl i mi, yna tywelltais fendithion ar ei ben, a chychwynais am Llanddewi. Teimlaf mai nid anfuddiol fydd i ddarllenwyr y Genedl wybod y manylioo hyn. Dichon y byddant o ryw fantais i eraill a antnriant ar y gorch- wyl hwn yn y dyfodol; o leiaf gwasanaethant i ddangos y caledi a'r auhawsderau y rhaid myned drwyddynt er gwneyd hyn o wasan- aeth i achos rhyddid crefyddol. Ac yn siw byddant yn llawn 0 gysur i amddiffynwn yr Eglwys. Erbyn hyn yr oedd yr haul yn polydru gyda gwenau siriol at y byd, ac er fod cwrlid teneu o lwydrew ar y ddaear a'r awel braidd yn llym, buasai yn anhawdd cael diwrnod mwy dymunol i rodio yr adeg hon o'r flwyddyn. GWLAD DOEEITHIOG sydd yma, hollol anhebyg i drurnau oribog a moelydd llvmion Lleyn. Ar beb to gwelir Sermydd helaeth gydag ydlanau llawnion, a lluoedd o ddefaid breision yn pori hyd y meusydd. Er mai ardal hollol amaethyddol ydyw, rhaid fod yma boblogaeth led dàa. o leiaf oid oes yma brinder pobl. Deallwn fod Eglwys Llanddewi tua pum' milldir o Lanrwst, ac agos yr un bellder o Langerniw, ar ffordd Abergele. Gwyddwn hefyd, drwy glywed, fod yr eglwys wedi ei sefydlu oddeutu 25 mlynedd yn ol, ae wedi ei hadeiladu ar draal fawr. Wrth ystyried hyn, bron na chredwn fy mod wedi cam gymeryd wrth ddyfod yma. Sicrhawn fy hun fod yma achos llewyrehus, offeiriad deallus, egniol, a galluog, gwasanaeth hwyl- iog a blasus, canu da, a chynulleidfa lnosog a pharchus yn llenwi yr eglwys. Amheuwn braidd a fyddai yna le i grwydryn fel fi, ac ofnwn y byddai raid i mi eistedd ar ben y maen offrwm. Niwelwneto unrhyw argool fod y gymydngaeth hon yn perthyn dim i Gimrn dywallaf. Cofiwn hefyd fod y ber- sonoliaeth hon yn rhan 0 ESGOBAKTH LLANSLWY, ac wrth feddwl am wrbydri yr Eagob a'r Deon, a'n hYmOtodiadau beiddgar ar der- fvnau Ymneillduaeth, teimlwc yn sicr fy mod wedi dyfod i'r wrong shop fel y dywedir. Unwaith yn fy mhensyfrdandod dychmygwn weled yr Esgob yn dyfod i fy nghyfarfod ar y ffordd, gyda ffon yn ei law, a golwg fygythiol arno, ac yn gorchymyn i mi droi yn ol, ond, yo Sodas, ceisbwl oedd y gwrthryeh a welwn, yo dychwelyd o'i ymgyrch ysglyf- Bethus, ac aethum yn mlaen yn ysgafnach fy ysbryd. Cythaeddetis y Lian ysbaid byr ar ol dechreu y gwasanaeth. Saif XGLWYB LLANDDEWT yehydig rydau y naill dn i'r ffordd. Ceir llwybr yn arwain ati droe y caean, ac wedi croesi fftwd feohan a myned trwy lwyn o goed, yr ydym wrth borth y fynwsnt. Eglwys wir brydferth ydyw, o ardull ddl- weddar, ao y mae ei safle yn byood 0 hyfryd. 0 ran agwedd allanoil rhaid addef fod yma bobpeth allesid ddymuno i wneyd addoldy yn daeniadol a phoblogaidd. Peth arall a haedda sylw arbenig ydyw y persondy eang a chysarus, yr hwn sydd wadi ei adeiladu yn union ar gyfer talcen yr Eglwys. Pan welais ef, nid allwn lai na meddwl am yr hen ddiareb, nesaf i'r eglwys, pellaf 0 baradwys." Wrth fyned trwy y fynwent syniwD wrthyf fy hun, Y mae y tu allan yn wych, beth am y tu fawn I" Ar y foment dyna swn trymllyd, dolefns, yn syrthio ar fy nghlastiau. Sobrwydd anwyl beth ydyw hyn ? Nid oedd na ch&n, na gweddi, na gorfoledd, ond rhywbetb, i'm tyb i oedd debycach i oarnad haid o anwariaid am y marw na dim arall. Gyda chryn betrnsder -&.1. v agorais y arws, ac aetuum a ■»« argraph gyntaf a wnaed ar fy ngolwg oedd GWAGDEE Nid oedd yma brinder lie, ond yn hytrach cyflawnder o seti gweigion ar bob tu, ac yn ebrwydd eisteddais i lawr. Yr oedd y gyn- nlieidfa ar ei thraed, a thrwy dipyn o graffu deallais msi ceisio canu emyn yr oeddynt. Ond drnain ohonynt, nid oedd ganddynt y syniad lleiaf am beroiiaeth, ac oid oedd yma neb i'w hatwain na'a hyfforddi. Yn mhen draw yr Eglwys safai y person wrth y ddarllenfa, ac yn lied ages iddo gwelwn rhyw fath o offeryn, ond heb neb i'w chwareu. Yn natariol gofynais i mi fy hun, Lie mae gwraig y person, neu yr ysgolfeistr ? Ond beth am faint ac ansawdd y gynnli- eidfa ? Ni welais esioed esiampl fwy nodedig o wiredd y dywediad:- Disgwyl pethau gwych i ddyfod, Croes i hyny maent yn d'od." Cyfrifais y bobl mewn ehwinciad. Yr oedd yno ddau hen wr methiantus, dan o lanciau, a thair o ferched, cyfanswm SAITH. I Aed drwy y gwasanaeth yn y dull arferol, oddigerth ei fod yn fwy ansoniarus a thrym- aidd na dim y bum yn ei wrando erioed. Rhedai syniadau dyeithr drwy fy meddwl wrth syllu ar yr olygfa ryfedd hon. Teimlwn na fum eto mewn mangre dywyllach na hon. Yr oedd yma le i ddau gant o bobl eistedd yn hwylus. Nis gellid deisyf addoldy mwy dymunol, adeilad hardd, ffenestri wedi eu lliwio yn brydferth, pwlpud destlus, meineiau cysorus, a stove I gynean yr awyrgylch. Wedi darfod !'r llithoedd daeth y person ymlaen o'r ganghell, esgynodd y pwlpud, a phregethodd am yehydig fanydan ar Actau xvi. 14. Bwriadwn gymeryd yehydig nodion o'r bregeth, ond wedi gwrando ychyoig eirian daetham i'r penderfyniad mai caredig- rwydd &'r person, a tbrugaredd k darllenwyr y Genedl oedd peidio ei chofnodi. Yr nnig rinwedd a barthynai iddi oedd ei byrder, a theimlwn yn ddiolcbgar o waelod fy nghalen pan ollyngwyd ni ymaith. Wrth fyned allan tynwyd fy sylw gan dablet wedi ei osod ar bared y porth yn cymhell i bob un wrth adael y lie roddi I TAIR GWEDDI, un dros y person, un arall dros y gynulleidfa, ac un arall drosto ei hun. Yn unol i'r anogaeth hon dymunais i'r person gael ei osod yn fuan at. y superannuation fund, i'r gynulleidfa wasanaeth mwy gwlithog, ac i mi fy hun gael byw i weled Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn gwawno ac yn ymlid y tywyllwch hwn o'r wlad. Tra yr oeddwn yn sefyll ar y llwybr ac yn edrych o amgylch, daeth y person allan o'r Eglwys, a chyfarchodd fi. Gwr wedi pasio caaol oed ydyw y I PASCHBDIG MR WATKINS. Y mae ei ymddangosiad ar y cyntaf braidd yn gilwgus. Feallai fod y spectol lAs a wisgai ar ei drwyn yn cyfrif i raddan am hyny. Deallais hefyd mai hen lane ydyw, a diau genyf fod yr anffawd hwn wedi amddifadu ei wynebpryd o lawer o'i siriol- deb naturiol. Modd bynag, wedi dechreu ymddiddan ag of, cefais y gwr parchedig yn llawer hynawsach nag yr oeddwn wedi dysgwyl. Ymddangosai fel yn synedig at bresenoldtb dieithrddyn, ac mewn dull pur wreiddiol ymosododd arnaf gyda chwestiynau parthsd pwy oeddwn, o ble yr oeddwo wedi dyfod, i ble yr oeddwn yn myned, ac felly yn blaen. Pe buaswn yn cario dynamite, buasai fy sefyllfa yn un wir anhapus. Bu Mr Watkins mor garedig a fy ngwahodd i'r persondy a chefais yr anrhydedd o eistedd yn ei balas, ac ymgomio gydag ef am beth amser. Y mae genych Eglwys hardd iawn, Mr Watkins," meddwn wrtho. Fel pa yn dirnad fy meddyliau dywedodd yntau Oes, ond fel y gwelwch does yma ddim poblogaeth, dim poblogaeth." "A ydyw Llanddewi yn.blwyf ar ei ben ei bun I" 0 nac ydyw y mae yn perthyn i blwyf LIRo- gerniw, ond ei fod wedi cael ei wneyd yr hyn a elwir Ecclesiastical District." Pa bryd yr adeiladwyd yr Eglwys?" Oddeutu wyddyo 1866, os ydwyf yn cofio yn iawn." Mae'n sier genyf ei bod ?edi costio cryn lawer 0 arian." Gwir, mi gostiodd yr Eglwys 2700p a'r ty I600p,— I CYFANSWM 4200P. I Cyfranwyd y rhan fwyaf o'r arian gan Mr Sandbach, boneddwr cyfoethogyo preswylio yn Hafodunos yn y plwyf hwn." Beth ydyw gwerth y degwm yma, Mr Watkins ?" Wel, yr oedd holl ddegwm plwyf Llan- gerniw yn IIwm go fawr, oddeutu 700p y flwyddyn. Yr oedd haner y degwm yn myned ymaith i berson a elwir sinecure rector, byny yw dyn heb fod yn dal swydd yn yr Eglwys, yr hwn oedd ganddo brydles arno. Ond pan redodd y brydles allan pmderfyn- odd y Dirprwywyr Eglsysig droi JE300 YN FLYNYDDOL I tuagat gynhal achos yo y pen hwn i'r piwyt. "Ai cbwi sydd yma o'r dechreu, Mr Watirinsl" Ie. Dechreuwyd yt achos mewn ysgol fechan am yr bon y byddem yn talu rhent i'r Methodistiaid." "Goddefwch i mi ofyn, syr, a ydyw yr achos wedi cyfar- fod a'r llwyddiant a ddysgwylid?" "Na, nid allaf ddweyd hyny. Fel y gwelsoch, bechan iawn ydyw y gynuueiaia yma. dbiu, yu eich barn chwi, sydd yn cyfrif am y ffaith nad yw yr achos yn flodeuog mewn eglwys mor ddeniadol a bon P" "Wel, y mae amryw rpsymau. Yn un peth does yma ddim poblogaeth." "Onid oes yma nifer mawr o ffermydd o gwmpas ? I ble y bydd y tenluoedd. a't gwasanaethyddion yn mynedl" "Ob, y mae y rhan fwyaf o honynt yn mynyeba capel mewn Ue o'r enw andy. ? dwy filldir oddiyma. YSait?ydyw," ychwanegai Mr Watkins yn onest, ond yn I brudd, Ymneillduwyr ydyw y bobl ffordd yma— f METHODISTIAID ER'S CKNEDLAETHAU. Wallth i neb beidio a meddwl en troi, ac yn I wir ni fyddaf byth yn ceisio proselytio." I Wrth ei glywed yn dweyd hyn teimlwn fy mharch at Mr Watkius yn cynyddu yn ddir- fawr, a daetham i gredu 08 nad oedd yn fawr ei ddawn ei fod yn Hawn o synwyr. Yna I aeth y boneddwr yn mlaen i egluro. Peth arall," meddai, "gwnaed camgymeriad gyda'r eglwls hon ar y cyntaf. Y mae plwyf Llan-1 germw yn hir iawn, a chan fod yr eglwys blwyfol yn y pen arall, teimlid fod angen am eglwys yn y pen hwn. Mewn ystyr ddaear- yddol y mae yn wir fod yr eglwya wedi ei gosod yo y pwynt mwyaf canolog yn yr ardal, ond y He y dyiasai fod ydyw pentref y Pandy. Y mae yno gapel Methodas, ac yno yr a y bobl o bob cwr." "Felly oAicanizsiAD oedd codi eglwys yma, Mr Watkins." 0 ie, ac felly y naae hi gyda y rhan fwyaf o'r eglwysi newydd, y maent wedi ea gosod 0 gyrhaedd mwyafrif y bobt. Dyna eglwys Bylche, tua phum, milldir o Ddinbych. Y mae hono lawn mor aAI os nad salach na hon." A ydych wedi cael llawer o drafferth gyda'r degwm, Mr Watkins I" Nac wyf. Ni ofynwyd i mi am ostyngiad yn ystod y dennaw mis diweddaf. Buaswn yn barod i ostwag, pe bae gwir angen am hyny." Felly yr ydych yn gallu cyd- ddwyn i', bobl yn lied dda." 0 ydwyf, ni fu dim angbydfod rhyngof & nhw eto. Nid wyf yn meddwl fod gan yr YmBemdn- wyr yma ronY8 0 ddrwgdeimlad toag at yr wR r lw Matb.di?ti.id vdvotowMd, wed'yn 'does mo'r help. Byddant yn dytod i'r eclwys i'r diolchgarweh am v cynhanaf, ae ar ddydd Nadolig." "A oes genych slusenau vma ?" Oes, byddaf yn rhanu 16p y Nadolig, a bara gwyn drwy y flwyddyn." Dyna sylwedd fy ymddiddan Wr gwr parchedig. Diolchais iddo am ei foesgarweb, a gadewais ef yn ei unigrwydd hen lancyddol gyda phob teitnlad da. Cefais gyfleusdra wedi hyny i wneyd ymboliad o berthynas i gysylltiadau Mr Watkins &'i blwyfolion, a da genyf allu dyweyd i mi glywed gair da iddo gan bawb. Eirychic arno fd dyn hyoaws a mwyn, yn dewis byw ar delerau da a'i gymydogioo, ac nid yn unig yn ofalue i beidio rhoddi tramgwydd diachos i'r Ymnaillduwyr, ond yn barod i ymuno â hwy mewn unrhyw symudiad da. Wrth ddiwedda yr ysgrif hon, drwg genyf orfod ewyno am I _& DRO GWAEL __II I a woaett a MI gan un y aisgwyuwn ya won oddiwrtho. Y dydd Mawrth caDlynol i'r Sul o dan sylw yr oedd hi yn ddiwrnod ffair yn Llanrwst, ac yr oedd Mr Watkins yno yn ol ei arfor. Pwy ddaeth i'w gyfarfod yn ymyl y farchnad and fy hen gyfaill Dafydd Jones, y Boot. "Borqn da, Mr Watkins, sat yr ydach chi heddyw, pyr 1" 'Reit dda, diolch i chi, David Jonas, sut farehnad sydd yma heddyw?" Symol, syr, symal. Begioch pardwn, syr, a welsoch chi rvwun diarth yn yr eglwya aew bora SaU" Wei, do, David Jones, mi fa acw ddyn dieitbr. A wyddoch chwi rywbeth am daino?" c, Wirionadd, yr oeddwn i yn amha rhwbath. Mi ddaeth dau ohonyn ahw yma gyda'r mail bora Sul, c yn y ty acw y cawsont frecwast. Mi gefais gar iddyn nhw, ac mi aeth un i Landdawi, a'r Hall i Landdoget. Yr oeddwn i yn methn dallt, methu dallt, syr." O'n wir, a oes genych ryw idea, David Jones, beth oedd en neges?" Rhoddodd yr hen gyfaill ei law wrth ei enau, gostyngodd ei lais, a dywed- odd yn ddifrifol: "Meddwl yr ydw i, syr, ma spiwyr oeddan nhw." Bu ychwaneg o eirian rhwng y Rector a Dafydd Jones, ond siaradent mewn 11a is mor isel fel nad allai cluatiau y mu' eu clywed. Nid wyf yn ddig wrth Dafydd Jones, ood teimlaf yn siom- edig ae athriat. Derbyniodd fi i'w dy pan oeddwn bron rhynu a newynu, a rhoddodd groesaw cynes i mi. Gosodais inau fy serch arno a rhoddais le bythol iddo yo fy mynwes. Ond paham y bradvehodd fi i'r person ? Paham y'mbrathodd? Ah, deallaf erbyn hyn mai Eglwyswr a Thori ydyw Dafydd Jones, ac aeth ei set at ei blaid a'i eglwys yn drech na'i gyfeillgarwch.
lEI SYMUD O'R FYDDIN.
lEI SYMUD O'R FYDDIN. Cynwysai y Gazette am ddydd Gwener y newydd a ganlyn :—" Y mae yr Is-filwriad Syr William G. Gordon Cumming, Barwnig, i gael ei symud o'r fyddin, gan nad oes ar ei Mawthydi eisiau ei wasanaeth mwy."
IICASGLU LLYGAD Y I DYDD.
II CASGLU LLYGAD Y DYDD. Dydd Sal, fel yr oedd dwy eneth fechan o'r enw Ramaden a Bleasedala yn cisglu llygad y dydd ar y rheilffordd srer Lao- caster, daeth y gerbydres heibio, a lladdwyd I y ddwy.
PRIFWEINIDOG -CANADA
PRIFWEINIDOG CANADA Drwy farwolaeth Syr John Macdonald, y I mae yn ofynol dewis Prifweinidog nÐwydd i Canada. Darfu i Syr John Thompson wrthod, ac mewn canlyniad ymgymerodd Mr Abbott, arweinydd y blaid Geidwadol yn y Senedd, a'r gorchwyl o ffurfio Cyfrin- gyngor.
ITAN MAWR YN NEW-CASTLE.
I TAN MAWR YN NEW- CASTLE. Dydd Sadwrn torodd tAn yn ystorfeydd papyr y Mri Sweetipple a'i Gyf., yn New- castle. Bernir y bydd y golled yn ddeag mil o bunnau.
ISAETHU EI HUN.I
I SAETHU EI HUN. Nos Sadwrn cafwyd corff y Parch Ezra T. Shaw, gweinidog gyda'r Methodistiaid Unedig yn Hull, ar Ian yr afon Hnmber yn North Ferriby. Yr oedd Haw ddryll yn gorwedd yn ei ymyl. Poenid ef gan iselder yspryd.
, AGEKLONG AR DAN.I
AGEKLONG AR DAN. I Boren Mawrth, yr wythnos ddiweddaf, tra ar ei mordaith o Efrog Newydd i Lun- dain, canfyddwyd fod tin wedi tori alhn ar fwrdd yr agerlong City of Ricbmond." Am beth amser ofnid y dinystrid y Hestr, ac y collid oddeutu 300 o deithwyr. Boreu dydd Ian, beth bynag, daetb agerlong arall at y llestr llosgedig, a bu gyda hi byd nes y daeth y Servia, yr hon a ganlynodd y "City" i Quaenstown. Ni dderbyniodd neb unrhyw niwed.ond yr oedd y cylfro mwyaf yn bodoli yn mysg y teithwyr a'r criw.
ICERBYDWYR LLUNDAllf
ICERBYDWYR LLUNDAllf BUDDUGOLIAETH I'R GWEITH- WYR. Nos Wener daeth y streie ymysg gwlv f busns IÚ tramcars yn Llundain i derfyniaf. Laniataodd y cwmniau ddiwmcd 0 ddet- ddeng awr, codasant y cyflogau, ac y mcent wedi cytuno i gydnabod Uodeb y weith- wyr. Yn lie diwrnod o Ayl siitn a bob pedwar diwrnod ar ddeg, derbynism f dyniongynygiad J, cwmnian, ser rhoidi rhyddid i bob cerbydwr gael diwrnod yn yi wythnos, cs dymnna, heb gyflog. Credit fõ4 y terfyniad hapus hwn i'r cweiyl wadi ei ddwyn oddiamgylch gan gyfryn^ad Aaef LlanaaiD, Henadnr Savory.
MARWOLAETH MR JONES, COLUMN…
MARWOLAETH MR JONES, COLUMN VIEW, LLANFAIR P.G. Boren Gwener diweddaf, at ol byr gya- tudd, bu farw Mr Hugh Morgan Jones, Column View, Llanfair P.G., Mon, yn 72 mlwydd cEd. Cymerwyd ef yu glaf ddydd Mercher mythnos- i'r diweddaf, nc er pob ymdrech gwaethygodd, ae ymadawodd a'r fuchedd hon boreu Gwener, gan adael tyst- iolaeth ddiymwad o'i ol ei fod wedi mynad oddiwrth ei waith at ei wobr. Yr oedd yn ddiacon hynod liyddlawn a gweithgar gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn Llanfair P.G., ae wedi gwasanaethu fel diacon am 27 mlyn- edd. Yr oedd yuaelod 0 Gyfarfodydd Misei Mon ac Arfon; ya ddyn hynaws a charedig, a theimlir celled gyffredinol ar ei 01. Yn Llanfair amlygid y cydymdeimlad Ilwyraf a'r teulu galarns yo eu profedigaeth annisgwyliadwy. Gadjwodd weddw, un mab, sef y Parch R. Morgan Jones, M.A., Caergybi, a merched i alaru "r ei ol. Cymer yr angladd, yr hwn fydd yn un cyhoedaus le heddyw (ddydd Mawrth), yn Eglwys Llanfair. Bwriedir cynhal gwasanaetli an chwalter wedi un o'r gloch yu addoldy y Methodistiaid.
CYDFEDDIANT TIR YM MLITH Y…
CYDFEDDIANT TIR YM MLITH Y LLWYTHAU CYMREIG. Mewn traethawd gyflwynwyd ya ddi- weddar i Brif Yagot Caergrawnt gan Proff. Brough,o GolegAberystwyth,ac a enillodd i'r Proffeswr y radd o LL.D., ymdrinir yu Jltd fanwl a'r pwngc dyddorol yma, ac y mas yo dda genym allu cyflwyno i'n darlienwyr, drwy garedigrwydd Proff. LJoyd, fraelun o'r rhan yma o'r traethawd. Ceir fod olion lawer eto ar gael o'r adeg pan yr oedd trigolion yr ynysotdd hyn yo ymranedig yn liwythau bychain. Gwelir cyfundrefn o'r nator yma ar waith yn y cyfceithiau Cymreig a'r rhai Gwyddelig ya wir y mae yr hen ddull o fyw mewn liwythau wedi gadael ol, sydd eto hab ei holiol ddileu, hyn yn nod.ar gyfteithiau Llosgr. Drwy esgyn yn ol at y cyfnod ym31 yn unig y cawn esboniad bsddhaol ar rai o'r ffeithiau eithriadol y tarewir arnynt wrth astudio ein cyfra.th tir. Mae'n debyg mai i'r Iwerddon y rhaid edrych am y ffurfiau mwyaf hynafoi ar fywyd y liwythau gyda'a gilydd, ond hawtt darllen en hanes yng ngofnodion Cymru ac yn yr olion o'r eiddynt sydd eto i'w canfod yn ngyfraith Yagotland a Lloagr. Ceir cryn raddau o oleuni, er enghraifft, ar ddull gwyr y liwythau o gyd-ddal tir yn nghyfreithiao Hywel Dda. Yn y rhai'n gwelwn yr hen ddull o'gyd-feddiant cyd-rhwng holl tn-.i' daa y Jlwyth yn raddol yn newid ei wedd, ac yn nesu at y dull diweddar o neillduo i bob dyn ei ddarn arbenig o'r tir, a chau pawb arall allan o hwnw. Perthynai eto i'r llwyth dir cyffredin, yo dir gwyllt y gallai unrhyw wr rhydd anfon ei anifeiliaid i bori arco; yr oedd cenad i'w dori, a chludo ymaith feteloedd y gallai unrhyw un eu cloddio allan. Ar y tir hwa gallai y breobin nodi llecyn yma ac acw i'w dori neu ei drin fel doldir er en mantai3 ea huiiaia gan y rhai yr oedd braint felly dis- gyn i'w rhan. Heblaw hyn, yr oedd tir yn perthyn yn briodol i bob treflan, yn eiddo cyffredin i holl drigolion y dreflin, fel yr oedd tir diffaitb y soniwyd am dano yn y paragraph o'r blaea ya eiddo i hell aelodau y llwyth. O'r tir yma y deuai cynhaliaeth y rhai dan oed, rhai mewn gwth 0 oedran, dieitbriaid, alr sawl oedd oblegid eu wyddi ya methu cael amser i drin tir, megis offeiriad a hugail y dreflao. I Yn oitif gyd, yr oedd tir a berthynai i anigoliou ftl eu heiddo priodol, ya 01 y dull diweddar, er y gctllai fod, am yspaid, oblegid hen gyftaithiau i'r petwyl hwnw, yn eiddo teu!u cyiac a'i triner.t gyda'u gilydd. Mae canfod y gwahanol drefniadau ym& yn gorwedd oihr yn eohr a'll gilydd yn pan i ni grtda LLai yo raddol y daeth meddiant unigol ar dir i'w bwysigiwydd presenol. Ar un adeg, ni chai gwr y llwyth y tir a drinai ond am yskaid yo unig: o dipyn i beth daeth yn arfer iddo aros yn ei unfan yn lie aymud. ymaith ar adeg yr adranau; o hir aros at 11 nn tir, daeth yn raddol i'w ystyried ya berchenog arno. Digyddodd hyn y mae yn debyg, gyd.r tir liafur i ddechreu: yatt cafodd y gwr afael hefyd ar y gweirgloddian, ac yn olaf at y tir poila. Nid pth newydd, felly, ydyw Basialeor, yr oes 1M), Gy.ia rhyw drefu fdly y decli- reuodd y bid, ac allin ohoni y mae wedi tjrfu, gyda chvnydd gallaoeddd eangach nag eiddo y hwyth, ddadblygiad y syniad fod werth mewn dyn ar ei ben ei hun ar wahan i'w l\'yth a'i drtivu, a darganfyddudia newydd mewn .maethyidiatth ft A.r yr uli pryd, y? ? g-s w.ithian fel pe by"dai y"Mw yn ?cbreu tori, &'r e?? ?? d ;r SoahJa?d, vn ei chyayHt:ad Wg tir, "Ynag, vn ?hreua ai! godi ei rILn 1 > w ?-Mon yn awr yn fodd:oa Vic 15 deff ny"d, i> a wneu ?r tir g-el ei becacrfyca gM tympwy cea ddoethineb p?raoMa unigol. Rbaid ?wn.yd y goreD choM, mad?)r withyni, fel ag i leddfo y -Y fy-91- sydd yn c? cjdtwtth gynyddy bbil 9.th. ac 1 (K?r:nrn yn llawn ar ?yfet avghenion ywy, mWD byd gwareiddiedig.
IY GWEITHWYR A GWLEIDYDDIAKTH.
Mri Ellis a Lloyd George, nid ocs yr un o ) Seneddwyr Gogletld Cymru wedi gwneyd j nemawr ddim i hyrwyddo dyrchafiad y I gweithwyr. Peth arall: d,v14i y gweith- wyr fod yn fwy blaenllaw gyda dadleu eu hawliau gwleidyddol. Nid yw y chwarelwyr uÙ Uafurwyr amaetbyddol erioed wedi sylweddoli y gallu mawr sydd yn eu dwylaw, nac wedi brcudd- wydio am eu at fer i bwrpas ymarferol. Gwna y Toriaid bob ymdrech i berswadio y gweithwyr mai hwy ydyw eu cyfeillion goreu. Nid yw yn debygol, a dywcyd y Ileiaf, mai gan blaid y cylalafwyr a'r landlordiaid y c\ y gweithwyr fvyaf o chwareu teg. Ar yr un pryd, dylai y Rhyddfrydwyr fod a'u llygaid yn agored, onide hwy gollant gydymdeiuil id ac ym- ddiried y dosbavth pwysig ya o'r etdolwyr.