Y Genedl Gymreig

LLANDDEINIOLEIV. I Bwrdd YSG,L. Cynhiliwyd yfarfod gohin-adig o'r bwrdd uchod ddydd hu cli- we Idaf, pryd yr oed i yn brejRuol y Parchn Thomas Ji nes (yn y gudair), Owen G. Owea, Mri W. E. Williams, Samuel Jones, a Henry Owen. Cyflwyuodd pivyllgor y presonoideb eu hadroddiad am y mis yn dangos fod yr 011 o'r ysgolion i radJau mwy neu lai yn I dijddid' oddi'.vrtli afieohyd ymysg y plant, Awgrjmai y pwyllgor fod roybudiion yn cael eu ha!),on mewn acbosion y gwyddid nad oecid att-chyd yn ilu Idias y plant i fod yn brevnol. CyHwyno Id y pwyllgor ym weliadol eu hadroddiad i'r perwyl a ganlyu En bod wedi ymweled tig ysgol -renisar- waeu ac wadi cael eyfarfyldiad o'r pwyllgor lltH'l, a'u bod wedi anog y cyfryw i gario allan y man adgyweiriadau ydynt ar hyn n bryd yn aogenrheidiol. Penderfynwyd fod yr adioddiad yn casl ei dderbyn, a bod y pwvllgor ymweliadol i fyned i Benisi'r-. waen eto i edrych beth ddylid wneyd gyda golwg ar baentio yr ysgil a thy yr athraw, hefyd, i o irych beth ellir wneyd i wella y clrwareule. Yna cafwyd trafodaeth frwd a maith ar gwestiwn 0 dwyil y dywedid ei fod weai cael ei gyflawni mewn arho!imd ar ym- geiswyr am y swydd o monitor yn ysgol y genethod yn Hhiwlas. Honid tod y twyll we.?i ei gdlawoi yolyn a'r gwaith gwni? Yr ocid pedwar o'r aelodau wedi eu penodi yn bwyllgor i chwilio i mewn i'r achos, ac i ddwyu adroddiad i'r bwrdd. Cyfarfu y pwyllgor hwa amryw weithiau, ac yr oedd wedi ei ymrtdiried i'r diweddar Dr Rowlands i dynu allan adrod di ad i'w gylfwyno i'r bwrdd yn y cyfarfod hwn, ond yn gymaint ai fod "f wedi m,arw, nid oedd yr un adrodd- iad swyjdool i w gyflwyno. Cynygiwyd gan y Parch 0. G. Owei, un o'r pwyllgor ymcbwilia(lol ac eiliwyd gan Mr William E. Williams, un arall o'r pwyllg)r, y pan derfyniud cinlyuol Nad ydym, ar sail I hyny sydd wedi dyfod i'n golwg yn yr ym- chwilirtd, yn credu fod twyll wedi ei wneyd yn iiglyu a'r gwniadwaith yn yr arholiad diweddar ar yr ymgeiswyr o'r Rhiwlas am y swydd o monitress, ac fod yn ddrwg genym rod y mater wedi ei godi i sylw. Ein bod hefyd yu datgan ein hymddiried llwyr yn Miss Jones, athrawes ysgol y geuethod, Khiwlas, yn gystal ag yu Miss Williams, athrawes ysgol y geuethod, Deioioleo. yr hon oedd yn profi y plant yn y gwmadwaith a phfjthau eraill." Cynygiwyd fel gwelliant gan Mr H. Oven, ac eiliwyd gan Mr 8amuel ictiee, aslod arall o'r pwyllgor ymchwiliadol, "Fod y pwyllgor yn cael gofyn iddynt orphen eu gwaith, a myned i'r ffyohonell y mae bysbysrwydd i'w gaelar y mater, sef at y genethod fu .yn cystidlu ar y gwnio." Pleidleiaiodd dvos y gwelliant y cyaygydd n't eilydd, a thro* y cynygiad gwreiddiol y Parchn Thomss Jones, 0. G. Owen, a Mr William E. Williams. Pasiwyd y cynygiad gwreiddiol trwy fwyafrif. Pasiwyd i wneyd aroheb am 550o ar yr awdurdodau trethol i fynu i'r 29ain o Mfcdi. Derbyniwyd ymddi- swyddiad Miss Poulkes, athrawes gyoorth- wyol yn ysgol Ponisa'rwaen. Penderfynwyd fod i Miss Eliza Fonlkes, athrawes gynorth- wyol srall yn yr un ysgol, giel bod yn fib- senol am y gweddill o'r chwarter i geisia cryfhad i'w hiecbyd, a bod Mrs Davies, gwraigyr athraw, i gymeryd gofal y babanod yc y cyfamser." Penderfynwyd fod copi o ertbygl 31 Oedif Addysg, 18T0, yr hon sydd yn dal pfitljynas a rhwymedigaethau ael- odau o'r hyrddau ysgol a'r pwyllgoran lleol, !i gad ei anion 1 bob pwylJgor ?feoi mewn cysyHthd?'rbwyddhwn.gydage?Md?d ar yr a'u?yfoh'adau. Pasiwyd i ofyn i bwyll- | gor Ueol ysjjol Deiniolen alw y pwyllgor yra weliadol i'w cyhrfydd'ad nesaf me .n trefn i gael deaHtwnsathHyd?gotwgarwdtiautau y tybir en bod yn aagenrbeidiot i'w gwneyd yn ystod y gwyft.m. Pasiwyd ein bod yn dewis'i'r is-athrawon'ydynt yn ea psdwerydd flwyddyn sefyll yr arholiad am ysgoloiiaeth, ya mis Gorphenat, a'u bod, er mwyn iddynt gael pob chwareu teg, yn barod i ganiatau iddynt gael bod yn (ibsanol am fis Mehefin, er mwyn iddynt gael parotoi ar gyfor yr arhol- iad. Pasiwyd fod cyfarfod neillduoli gaell ei gynal am ddaa o'r g ,h, o flaou y cytar- ( fod rheoliidd yn xuis Mehefin, er mwyn ethol aelod yn lie y diw ddar Dr Rowlands, Penderfynwyd fod lIytit vr a ddaeth i law oddiwith Gymdeithas D-lirwestol Gogledd Cymru i gael ei r.dael ar y bwrdd. Cof~ nodydd.

MYNYDD MECHELL. I CVFARFOD Cvstaoleuol A The PARTI, -Cadwyd dydd Mawrth y Sulgwyn yn wyl can Ysgol Sabbothol Jernsalem. Daeth yr ysgol at ei gilydrl yn lied lwyr orbyn tui thri o'r gloch i fwynhou to ahara brith. Yn yr bwvr cafwyd cyfnrfod cystadleuol. y Parch J. Robsrts, Taihen, yn gadeirydd, a Mr Davies, Alms Lr¡dg?, Gareglefn, yn arweinydd. Gwobrwywyd FIizibeth Joaes, Ty'nK?-. E?..b'.tb Jones M..S'_dd; Jane Jnnes, C .?e? C?,tbe,ine J?nes, IJobeldre • nch3f; J?.o W.I'iM? Ty'npare; William W.Uiam.. Btyn?e.H?h Kober's Gate- house; M? ??hea. Carden: Mis Th()mR, Paotglas: John Owen, Panterwyn; Mary C. Hughes, P,,ri'rfk)lt.; Mrs Williams, Bryn- gnlen; J. R. Hayhw., W. S,4 lisbury. W Williams, Gracp Hnsthes, John Parry, Pant- yreirin; Mr Rowland Jones, Ty ngors,_a 1 barti; R. Jones. Canwyd yn ystod y cyîar- fod, hehlaw cystadlena"thau cerddorol. san Mr Rowland Jona^, Mis* Williams. Olya hwcb; Mrs Hughes, Pbisnant; Richard Lewis, B yafrion; Mr John Roberts, Pen- lIyo; Mrs Hughes, Coeden; Mrs PHrry, Felin; a Mrs Jones, B-ynffynon. GWDbr- wywvd hefvd nifer o blant bach am ddysgu y Rhodd Mam.

¡COCOA CA?BURY. Dyma Cocoa I ?,ydd f, dd",Ol 'dnoddau enawd-gy- I I ,Y"hi,l yn t ,;Iyddo nMth a grymna- I aJ" arolol

Y DIWRNOD WYTH AWR. I Ni raid dweyd fod cwestiwn yr Wyth Awr yn nn 0 brif gweatiyoau y dydd. Cymerir dyddordeb dwfn a chyffredinol ynddo gan weithwyr y byd. Hyd yn ddi- weddar nid oedd wedi enyn rhyw lawer o I sylw yn Ngogledd Cymru, ond credwn fod em cydwladwyr o r diwedd yn dechren .vmysgwyd i sylweddoli ei bwynigrwydd. Yo nghynadledd flyayddol y chwarelwyf yn I Ffastinioa vr wythuos o'r blaen bn cryn drafodaeth ar y dyrannoldeb o gwtogi oriaa llafur. A dyna, w,,di'r ewbl, wir ystyr Y eymudiad Wyth Awr. Nid oes rhinwedd neillduol ya y lfigiwr wyth ynddo ei ban. Na, y pwnc ydyw Jleihad yn yr oriau gweithio. 1 bawb deimlo ddyddordeb yn'y ewestiwn, ac a ddymuno ei efrydu yn ei holl gang- henau, gallwn gymeradwyo cyfrol fechan swllt a gvboeddwyd yn ddiweddar gan Mr Walter Scr.tt, «o a ysgrifenwyd gan y Mri Sidney Webb, 11. B., a Harold Cox. B.A. [Tile Eight Hwn D, Y ly., London—Walter Scott]. Yn y gylr 1 boa te ge" pob gwybod" ti, all dyn ddymuuo yn nghylch y pWDC, Olrh'.inir ei h;.nCB or dechreuad, a'i gynydd a'i ddadblygiad yn mhrif wledydd y byd; ystyrir y cwestiwn odoiar safle y trefnidydd gwladol (political economist); ymdrechir bwrw golwg ar effeithiau tebygol y cyfnewidiad ir le^uyd, moesoldeb, a safle gymdeithasol y gweithwyr. Mewn gair, pobpeth yr heifti yr ymchwilydd a'r efryd- ydd ei wybod fe'i ceir yn y gyfrol hon. Mae ynddi beth wmbreth o ffeitbian wedi eu casglu yn ngliyd, a'u gosod allan yo weddus ac mewn tretn. Rliyd 1 el dt»rlleniad lawer o bleeer ac arigiladaeth. Anmhosibl i ni yma ydyw byd yn nod gyfeivio at y ddegfed ran o gynwy y gyfrol. Carein, modd bynsg, grybivyil yn fyr un oeu ddau o bethau. YSTYR Y SYMtJDIAD. I Yo gy'^tat oil, ystyrir y cwestiwn—pauam y dyocuna y aweitbwyr gwtogi eu horiau gweithio? Btl1 yw ystyr Naenaf, ddyfuaf, twyaf hsnfodol y symudiud Wyth Awr? Atebir yn ngeiriau y rhagymadrodd i'r M-snr Wyth Awr a ddygwyd i mewn i Seneoi Q i^ensland, AwstraLa, Mehefin 26ain, 1890, gan Syr S. W. Grififth, Q.C., y Pnfweini 'eg (a Chyinvo glaa gloyw, ni aybiwn):— Yn gyimint a'i bod yn ddymuuo!, or lies cyffrediri y boblngaeth, fod oriau llafur dydd- iol fod yn gyfrvw ag y gall y yweithwyr wael arn,ser rhesymol iddynt eu huniin cr adlonimt, diwylliant mccJdyliul, a cliyllawniad dyled- swyddau cymdeitlnsol a gwl idol," &c. Yn ol awdwyr y gyfrol dan sylw dyna enaid a choewyHyrs y symudiad Wyth Awr. Meddant "CorIodd yr 'hawliad am ddiwrnod wyth awr ymysg y gweithwyr, nid yn gymaint o'r gr, diniaeth fod yr oriaa preiienol yn ber"glus 1 ilehyfl-er fod hyny yn wir rnbwn llawer amirylchiad; nid yn gymaint o'r ddajicaniaeth fod oriau byracti ),n (tyflz>au uwch—er fod y cyfryw ddamcaniaeth. ar y cyfan, yn gywir; ond yn hytrach o'r dyhead dwfn am gyfleusderau ychwanegol am adLniant a mwynhad o fvwyd. Yn 1832, darfa i gynydd mewn cyfoeth a gwybodaeth ytnysg y dos- barthiadau canol arwain i'r Rtform Bill; ac yn awr y mao eangiad addysg ae ychwanegiad mown llwyddiant ymysg y orefftwyr a'r gweithwyr yn eu gyru i ddeisyfa mesnr o ryddhnd oddiwrth galedi eu llafur dyd Jiol Fe allai i few Wyth Awr arwain i gyflogau uwch; fe Illlai rrytiy.-ch'i gwelliant yn iechyd y gweithwy-. Ond yr hyn sydd yn rhoddi grym a bywyd yn y symudiad ydyw y dymuaiad am fywyd llawnach a mwy cysurus." Ni dybygem fod y geiriau canJynol yn werth ea dyfynu Y mae gwyr a gwragedd sydd yn gweithio am gyflog yn dechreu blino ar fod yn ddim amgenach uagauifeiliaid gwaitbiol. Dymuair mwyihau yn gyst^l a gweithio; i fwyta o'r ffrwyth yn gystal a chloddio y ddaear i wisgo yn gystal a gwen. Y mae yuddynt ddyhead am gyfleusdra i welad mwy o'r byel raawr y maent yn byw ynddo-byd am yr hwn y mae y rhan fwyaf ohonyat, am y tro cyntaf, yo d'od i feddu gwybodaeth trwy gyfrwng llyfrau. Y mae arnynt eisieu gweled cyfeillion sydd yn byw ymhell oddiwrthynt, a chael gwyliau i ymweled a lleoedd hyfryd. Traddodir dar- lithiau ar hyd a lied y wlad, a meitir yn mynwesau- y gweithwyr gariad angerddol at ffetthiau gwyddoniaerh, ae edmyge ld o bethau tlysion llenyddiai tli. Ar bob llaw y mae bywvd yn ymean.;u. Nid yw y gonhedlaeth breaenol yn foddlon byw fel eu tadaa a.'u teidiau. Sylwoddolant fod bywyd yn fawr ac aml-arwddo; ae o ganlyniad y maa y dymun- iad am ragor 0 oriau hamddenol yn d'od beunydd ya fwy dwfu lie yn fwy cyflfredinol," Y CYMRO AR Y BLAEN. Dywedsisom fodCymru,yn fwyaf neilldnol Gogledd Cymru, wedi dangos graddan gormodol o hwyrfrydigrwydd mewn cysyllt- iad a'r symudiad Wyth Awr. Ac y mae hyny, ysywaeth, yn rhy wir. Ymddengys modd bynag, fod Cyuiro yn un o hyrwydd- wyr cyntaf y symudiad. Yn yr ail benod rhoddir cryohodeb o hanes y symudiad yn Lloegr. Yu y bymthegfed ganrif, dywed y Protfeswr Thorold Rogers, yr hwn a wyddaifwyam y cwetiwD yo ei arwedd hanesyddol na phawb ereill gyda'll gilydd, mai wyth awr oedd hyd diwraod y gweith- wyr. Ar ol terfyu y ganrif hono ni pharhaodd yr oes euraidd yn hir. Erbyn diwedd teyrnasiad Elizabeth yr oedd y crefftwyr a'r labrwyr wedi suddo ya isel isel, ac erbyn diwedd yr eilfed ganrif ar bymtheg yr oedd yr wyth wedi cynyddu i ddeuddeg. Un o'r rhai cyutaf i ddycbwelyd i gyfandrefn ragorol y bymthegfed ganrif oedd ROBERT OWEN, Y SOSIALYDD, yr hwn a bregthodd yr athrawiaeth na ddylai oriau gweithio yn y llaw-weithfeydd fod yo fwy nag wytb. Yn y melinau notwm, yr adeg hono, cedwid hyd yn nod blant i weitbio am bymtheg neu un awr ar bymtheg, a rhaid fod dysgeidiaeth Robert Owen yu swnio yn rbyfedd, os nad yn wallgof, i'r cyboedd. Fe gariodd y peth allan i weith- rediad, modd byuag, yn ei felinaayn Lanark Now) dd a bu fyw i weled y cwtogiad yn cael ei fabwyBiadtt yn gyffredinol yn y fasnach weu. Ni chaniata gofod ond on sylw pellach. Erbyn hyn y mae nifer tra Unosog 0 feistri wedi cauiatau i'r gweithwyr ddiwrnod wyth awr, ac mewn atodiad i'r gyfrol dan sylw fe gyhoeddir llytbyrau oddiwrth amryw ohonynt ymha rai y maent yn dweyd gair o'u profiad. Ca y darilenydd fantais i flFurfio barn am j Y GYFUXDREWT MEWN GWEITHREDIAD. Y mae y Uythyrau bya yn ddeg mewn nifer, ac wedi eu hanfoa gan Burroughs, Wellcome & Co., manufacturing chemists; Brunner, Mond & Co., manufacturers of alkali and soda; Caslon and Co., type founders; .Johnson & Co., engineering works Green, McAllan & 03., printers and engravers Swyddfa y Star y Freethonght Publishing Company; Mark Beanfoy, M.P., inanufactuier of vinegar, wines, and jam; a'r Huddersfield Corporation Tramways. Bn tystiolaeth unfrydol ydyw (l; Iloci y gweithwyr yn troi allan gymaint o waith mewn wyth awr ag mewn naw neu hyd yn nod ddeg. (2) Nad yw cost y cynyrchiad wedi ychwanegn. (3) Nad yw gweithio droa yr oriau (overtime) yn angenrhfiidio). (4) Nad yw y cyflogau wedi gostwng. (5) Fod y cysylltiadau rhwng meistri a gweith- wyr yo liawer mwy boddhaol nag 0 dan gyfundrefn yr oriau meithion. (6) Mae y gweithwyr wedi gweila yn mhob ystyr-yo gorpborol a meddylioL Y maent," meddai g.r n'd yn unig yn well dynion, ond hefyd '?n well anifeiliaid, ac felly yn well gweith- wvr." Oaci rbaid terfynu. Carem sylwi ar ugeiniau 0 bethau tra dyddorol ya y llyfr, ond rhaid boddloni ar anog y darilenydd-i'w bwrcasu, a'i ddarllen drosto ei hun.

MIL 0 BUNNAU YN El I GWISG, Hysbysodd meistr tlotty Dadley y gwarcheidwaid fod un hen ddynes o'r enw Jane Organ, 70 mlwydd oed, o Birmingham, II wedi ei dwyn i'r ty. CaEw/d hi wedi ei pharlysu ar yr heol. Wrth ei chwilio, caf- wyd arian, llyfran ariandii, a thvotyogrifau consol ar ei gwisg yn cynrychioli y swm 0 fil 0 bannaa.;

CYFARFOD RHYDD- FRYDOL YN MANGOR. CENEDLAETHOLDBB, ADDYSG I RYDD, A HAWLIAU j LLAFUR. r AREITHIAU GAN MR T. E. ELLIS, I A.S., a MR LLOYD GEORGE, A.S. I Nos Iao diweddaf, o dan nawdd y blaid Ryddfrydig, cynhaliwyd cyfarfod eyhoeddus rhagorol yn y Penrbyn Hall, Bangor, pryd y cafodd trigolion y dref y cyflenatra oyntaf i glywed Mr T. B. Ellis, yr aelod pybyr dros Feiiion. Cymerwyd y gadair gan yr Henadnr T. C. Lewis, a chefnogid ef ar y Ilwyfan gan Mr D. Lloyd George, A.S, Mr Thomas Lewis, A.S., yr Henadnr J. E. Roberts, Cynghorydd J. Price. Cynghorydd Henry Lewis, Mri Edward Jones (Brynteg terrace), W. Lewis Jnnee, B.A., L. D. Jones, W. Huw Rowland, &c. Er fod y cyfarfod wedi ei alw ar ycbydig 0 rybudd, ac fod y tywydd yn dra anffafriol, daeth cynnlhftd hynod laosog yn nghyd. Agorodd y eadeirydd y gweithrediadau trwy sylwi y buasai pawb yn ddian, ac yn eu plith y rhai ag oeddynt yo wrthwyaeb- wyr i Mr Ellis mewn ystyr wleidyddol, yn llawenhau oblegid ei adferiad i iechyd a chryfder unwaith yn rhagor (elyweh, elyweh). Yr oedd Cymru yn gyffredinol wedi teimlo colled enfawr oblegid abaenol- deb gorfodol Mr Ellis on plitb, gan ei fod yn un o gefnogwyr peaaf a mwyaf gwirioneddol dyheuadau pobl Cymru (cymeradwyaeth). Ceid yn gorphoredig ynddo weithgarweh a bywiogrwydd ienenctyd gyda doethineb henafgwr. Yn ystod absenoldeb Mr Ellis 0 Gymru, yr oedd Rbyddfrydwyr bwrdeisdrefi Arfon wedi gwneyd eu dyledswydd. Anfon- aaant i'r Senedd wr ag oedd wedi ei drwytho S'r un yspryd a'r nn cariad tnag at wied ei dadaa ag oeddynt yn nddweddiadol o Mr Ellis ei hucan (cymeradwyaeth). Teimlai ef (y eadeirydd), a thybiai fod pawb o'r as farn, na bu achos Cymru erioed yn fwy disglaer yn y Senedd nag oedd ar hyn o bryd. Trwy offerynoliaath dynion ieuainc, megis Mr Ellis, Mr George, a Mr S. T. Evans, a gwr o brcfiad Mr Thomas Lewis, caffai achos Cymrn ei ddadleu yn briodol yo Nhy'r Cyffredin. Aeth y cadeirydd wedi hya yn talaen i gyfeirio at y diwygiadau ag y safai Cymru mewn aagea arbenig am dsnynt, tuagis Dadgyaylltiad a llywodraeth- iad y diodydd meddwol. Gyda golwg ar gynllun addysg rydd y Llywodraeth yr oedd y Rhyddfrydwyr yo dra phleidiol iddo pe y cedwid draw rhag daa non dri o beryglon ynddo a dueddant i wneyd y cynllun yn un a osodai ffiifrau ar ddosbarthiadau neilldnol. Cvnygiodd Mr L. D. Jones, ac eiliodd Mr W. Huw Rowland y peoderfyniad oanlynol, yr hwn a basiwyd yo ga lonogol- Fod y cyfarfod hwa ya rboddi derbvoiad croesaw- gar i Thomas Ellis. Yaw., A.S.. ar ei ymwel- iad cyhoeddua cyn! if 4 dinas Bangor; yn ei loagyfarch yn v odd mwyaf Cilonog ar ei adferiad i ie j, ac yn cydnabod yn ddiolchgar y gwasanaeth aatahrisiadwy y mae wediei wneyd i'r Dywysogaeth trwy ei ddadlcuaeth alluog a hyf o hawlian Cymru yn ac allan o'c Senedd." Mr T. E. Ellis, yr hwn a dderbyniwyd gyda banllefau cymeradwyol, a ddiolchodd o waelod ei galon am i'r penderfyniad uchod gael ei basio mor galonogol. Er pan y oaf- odd y pleser 0 anerch y cyfarfod diweddaf yn Nghymrn yr oedd wedi cael mynych gyf- leusderall. i wylio buddiannau Cymrn a'i chynydd gwleidyddol yn nghyda sefyllfa y genedl Gymreig yn mblith cenedloedd ereill. Yn mysg pethau ereill y cafodd y pleser n wylied yn cynyddn gartref ydoedd addysg ganolraddol i feibion a mercbed Cymru. Yr oedd y gwaith hwn yn cael ei brysur gario yn mlaen, a llongyfarchai sir Gaernarfou ar y ffaith mai hi ydoedd y sir gyntaf i barotoi eu cynllun. Mor bell ag y gwelaief yroeddy ddwyochr-ynGeidwadwyr a Rhyddfrydwyr, Eglwyawyr ac Ymneilldn- wyr-wedi agor tin ar gynllun Pwyllgor Addysg sir Gaernarfon. Yr oedd Esgob Bangor a Maer Caernarfon wedi dweyd nad gwiw fyddai disgwyl cael cynifer ag wyth o ysgolion i air Gaernarfonf''Oh," a chwerthin). Hiraeth mawr y Toriaid ydoedd rhoddi vchydie o yet lion i'r bobl (" Gwir iawn "). Ond yr hyn a'i tarawodd ef fel yn rbyfedd ydoedd fod y cyfaill Gwyneddon o Gaernar- fon wedi ei ddychrynu gan y cenllif hwn o ysgolion (chwerthin). Y dydd o'r blaen dygodd gynygiad gerbron Cyngor Sirol Caernarfon yn erbyn sefydlu liawer o ysgol- ion ond hyderai ef fod nerves pobi air Gaer- tarfon yn ddigon cryfion i ddal ymoaodiadau yr Esgob a'r Maer, ac i beidio ofni dychryn Gwyneddon (ehwerthin). Ei farn ef ydoedd mai po fwyaf 0 ysgolion yn y wlad goreu oil i'r werin—(cymeradwyaeth),—ac nid oedd bosibl cael gwell prawf o'r angenrbeidrwydd am ysgolion na pharodrwydd trefi a lleoedd gwledig i gyfodi adeiladau. Ni chytuaai i'r rhai a haerant na ddylid sefydlu yr yagolion hyn os nad oedd rhyw debygolrwydd y llenwid hwy. Addysgwyd ef (Mr Ellis), y Parch Puleston Jones, Mr 0. M. Edwards, a Mr Edward Edwards mewn ysgol na rifai haner cant, ac os y caent yo sir Gaernarfon ysgol a allai gynyrchu tri o ddynion fel y Mr Puleston Jones, a'r Mri Owen ac Edward Edwards, ni raid oedd iddynt ofni oac Esgob Bangor, na Maer Caernarfon na Gwyneddon (chwerthin ac nchel gymeradwyaethV Aeth Mr Ellis wedi hyn yn mlaen i wneyd cyfeir- iadan o'r fath fwyaf dvddorol at y Cymry oedd wedi gyfarfod yn Nebendir Affrica a'r llwyddiant mawr a'n nodweddai oil. Dy- wedodd eu bod yn llenwi yno bob swyddi o anrhydedd a chyfrifoldeb. Ceid Cymro wrth fwrdd pob ariandy yoo; Cymroo'r enw Powell ydoedd golygydd y Cape Argue; ao no o'r gohebwyr newyddiadurol goreu yn Kimberley ydoedd Cadwgan Jenkins, o Ddeubeudir Cymru (cym.). Y ceuadon Cymreig oeddyrhaimwyaf llwyddianus yno llenwid cadair faerol pob prif dref gan Gymro- Lewis yn Cape Town, Jones yn Kimberley, a Rees o Lanelli yn rhywle arall —tra mai Cymro ydoedd yr aelod Seneddol droa Port Elizabeth; ac yn mbellach Cymry oeddyot lywodraethwyr a gwneu- thurwyr y prif reilffyrdd yn y wlad bell hono (cymeradwyaeth). Gwyliai y Cymry hyn symudiadan eu brodyr gartref gydag aiddgarweb mawr, a'r mwyaf llwyddiannos y troent allan yma, mwyaf llawep oeddynt hwy yno. Pan yr aeth et gyntat 1 r ewneaa gwrthwynebai liawer o wleidyddwyr i'r cwestiwn 0 addjeg ganolraddol gael eiddwyn yn mlaen hyd nes aicrhau dgysylltiafal, ond gwrthwynebodd ef bob amser i hYIIIf. Eraill a ofynent ar fod i Feaur y Degwm gael ei basio heb ond gwrtbwynebiad bychan > ldo. Eithr ni chafodd gallll Cymro yn y S'fJdd erioed ei theimlo mor gryf na thrwy y modd y lladdwyd Mesnr Degwm 1889 ac yr ym osodwyd ar y mesur diweddaf, yn neillduol gan Mr Samuel Evans a Mr Moyd George (nchel gymeradwyaeth). Wedi cyfeirio at Hun-An-lywoclraeth i Gymru, cyduabyddodd yr aelod anrhydeddus mai canol-fan y frwydr yn bresenol ydoedd v frwydr Slit Ddadgys- vlltiad. a bvdda.i i'r Toriaid Seisnig yailadd ;u brwydr Eglwysig ar dir Cymreig. l Gwneid ymosodiad penderfynol ar Yianeillduaeth Cymru. Cybuddid tenantiaid alDaetliyddol Cymrn o fod ya anfoeaol gan beraoniaid bywiolaethau breiaion ac eglwysi gweigion a haerid gan esgobion Cymreig na feddent ddigon o ddawinyddiaeth, hyawdledd, nac argyhoeddiad crefyddol i gadw yn nghyd pynulleidfa a fnasai yn llenwi un o gapelau bychsin Lleyn (eltworthin)-fod Ytunailldu- aeth Cymru yn dirywio a'r bobl yn Uithro i anffydaiseth (" Oh") 0 hyn yn mlaen ym- driniodd Mi EUis yn fetatrolgar a chwestiwn addysg rydd. Dywedodd nad oedd y symudiad hwn ar ran y Toriaid ond ymgais gwarthus er gos -d y bobl 0 dan iau yr offeir- ladaeth ya nglyn ig addysg (elyweh, clywchX. 0 dan yr esgua 0 ryddhau yr yagolion, bwriadai y Llywodraeth rodeit iua am WO plentyn yn lie yr arlan a delid yn ew, gan y plant, ac yr oedd hyn i gael ei wneyd nid yn unig gydag ysgolion y bwrdd ond aafyd gydag ysgolion Eglwysig a lywodraethid gan offeiriaid fel moddion i broselytio. Ya y dull hwn bwriedid caniatau 25000p 0 anan cyhoeddus bob blwyddyn i yagolion sectarol Cymro, yr hyn, pe yr edrychid arno fel oyfalaf, a wnai yn agOl i 1,000,000p. 0 eanlyniad, os na wneid thagocheliadau 1 gael llywodraethiad poblogaidd or ysgolion, trosglwyddid y swm arnthrol hwn yn flyn- yddol i goffrau Eglwys Loegr. O r 289 7c a delid yn flynyddol ar gyter bob plentyn yn yagolion Eglwysig Cymrn. ni dder bynid ond 6s lUo mewn eyfran- iadau gwirfoddo1. Er engraipbt or angbyfiawnder hwn cyfeinodd at ddwy o I yagolion eenedlaethol, sd Edeyrn a Bron t ( foel Cyf'rta!«dd y presenoldeb yn Edeyrc I ydoedd 112. Talai y rhai hyn 25p 10s mewn fees yn flynyddol; derbynid 89p 2a 6c oddi- wrth y Llywodraecn, a ^jp « umm- ysgrifwyr, yn gwneyd cyfanawm 0 136p. Yn ol goruchwyliaeth Mr Goacben camateid 10? ar gyfer pob phmtyo., a Rwnai hyoy gyfan .wmdMby.i.dany.golEdey? yn l45p 2s 6c Wrth hyn fe welid md yn unig na byddai gorfod ar y t&ny8grifwyr i dalu dim o'? 2?. ond V g4dewtd J;weddill o?i'f pers)n (elywch, dywcb). Drachefn, Mid ?choB Bronyfo.l yn fwyMgby6?wn ?hvd  nod hyn. Yno yr 011 a gyfrM.d gan dlnysgrifwyr y,ioedd 13s 3c, BC yn 01 y cyollon newydd bwriedid caniatan 81p at dderbyniadau praseool yr yagol. Canlyniai hya oedd fod 30p 4a 3c yn aroa yn weddill ac er yn dyfod o'r trethi, yn cael ei adael i', person i gadw i fyay yagol Da byddai ei Ilywodrsetb 0 gwbl yo nwylaw y rhien^ a Ile-os oedd fel yagolion eraill V ay.gia cateciam ? alwai YmneHIdMeth y?hod (cywilydd). Hyderai ef yo fawr y byddai i aXnUymtu weithio yn egmoi ynmyy Cyffradin ? cael yr arian byn 0 dan ywodr^ aethiad y ^JVbo^ddldol, fyou anercb.ad intith ac argyhoeddhdol, y?o??)i8 mai arferiad yTun?dgyda phnbl ddemoer?idd MyC?ryydoedd anfon atynt fel ymgeiswyramM p!8'? ? ddynian Mednaia a ado?bydd.d fel y Toriaid hen SMtwn (chwertbin). Gwa?thMt hyny vn nanfoniad Arglwydd PdDrhyn, ond c.a!odd hwnw ei yrn i'r right about, ac yr oel11. ya llawn bryd gyra dyn a aliai alw ei gydwlad- wyr a'i denantiaid ei hunan y raai rawval btaa.Uaw mewn celwydd (cy?itydd). Ya awr deaDai eu bod yn bwrn.du anfon Ion di.ddrwg arall i'r bwrdeisdrefa yn mhetson Syr John Puleston—(chwerthin)—un arall yn mheiaon Dr Jones Morris i wrthwynebu Mr John Bryn Roberts yn Eifi-n, a dy! I a phedwerydd i wrthwynebu Mr R.thbu!1\J a,r aelod dros orllewinbarth air Ddinbych. Ond, gofynai a oedd pnbl sir Gaernarfon yn myned i gael eu budo gan ddynion1.o r fath hvn ("Nac vdym")- Na, credai y bydiai iddynt yn y bwrdeisdrefi safyll yn gadaro wrth eu haelod presenol-(achel gymerad- wyaetb)-yr hwa ovdd wedi gwneyd mwy na'r un aelod Cymreig rroii o blaid Oymm ar y Ilwyfan Seisnig, yr hwn oedd yn mhlth aelodau ieuanc mwyaf addawol Ty r Cyff- redin, a'r hwn hefyd oedd wedi profi ei hunan yn un o'r dadleuwyr mwyaf galluog a llveadog yn mhwyllgoran y Ty (uehel gymeradwyaeth). Edliwid i Mr George, Mr Evans, ac yntau (Mr Ellis) eu bod yu rhy ieuaine, ond meiddiai ddy weyd eu bod lwer y. rhy hen i haner y Toriatd ya y Ty (chwerthin mawr). Sicrhai ei wraudawyr y byddai i'r aelodau Cymreig ymbdd brwydr brese*ol Cymru yn gryf a di-ildio gyda u gilydd, ae anturiai ddy weyd y siomid y bobl hyny a haerant fod fiywot-trefn Cymru Fydd yn an gul a chyfyngedig, oblegid po fwyaf y cyduabyddid hawliau Oymrll gan Lloegr mwyaf gobaitUiola ehryf y gaiiuogtd I Cymru i gymeryd rhan anrhydeddus yn nghynydd a llwyddiant y Deyrnas Gyfunol (uehel gymeradwyaeth). Pasiwyd y penderfyniad canlynol yn frwd- ftydig, ar gynygiad Mr Thomas Lawis, A.S., yn cael ei eilio gan Mr Samuel Haghes "Fod Rhyddfrydwyr Bangor yn llawenhau yn ymdrechion diflino a llwyddianus Lloyd George, Yaw., A.S, o blaid diwygiadau cymdeithasol a gwleidyddol, ac yn ymvwymo i ddefayddio pob moddion cyfreithlawn i'w ddychwelyd yn fuddugoliaethna i'r benadd yn yr etholiad nesaf." Derbyniwyd Mr Lloyd George, wrth godi i gydnabod y penderfyniad hwn, gyda hymeradwyaeth uchel. Eglurodd yr aelod anrhydeddus mai cyfarfod ydoedd hwn I wedi ei alw yn arbenig er rhoddi syfleusdra i Ryddfrydwyr Bangor i glywed yr aelod I dros Feirion. Byddai i'w ail-etholiad ef (Mr George) y tro nesaf ddibynu yn hollol I ar weithgarweh y blaid Ryddftydig yn y Bwrdeisdrefi. Cariwyd yr etholiad di- I I weddaf yn mlaen yn tonoddigaiaa, neo gyfeiriadaa personol olt naill ochr na r lIall; ond a barnu oddiwrth yr hyn oedd yo ddi- weddar wedi ei ddarllen yn newyddiaduron ei wrthwynebwyr ofnai uad oedd yr etholiad nesaf i gael ei ymladd yn yr un yspryd. Y u achlysarol gelwid ei aylw at erthyglan yo y North Wales Chronicle a Gwalia yn cynwys yr ymosodiadau mwyaf gwarthus yno ef yn bersonol. Pe y dewisai gallai ateb y rhai hyn, ond ni wnai hyny oblegid nad oedd yn werth, a phe yr atebai hwynt yn y cyfarfod hwn ni byddai ond yn rhoddi ychwaneg o gyhoeddusrwydd iddynt nag a ellia trwy gylchrediad y papyrau dan sylw (chwerthin a cbymeradwyaeth). Heriai Syr Puleston i roddi ei farn o barthed 1 r dallian annheitwng hyn o enill cefnogaeth iddo. Ond nid oedd ymddygiadau o'r fath i synu atynt. Cyfrenid yr oil o'r cyfalaf i gario yn mlaen y papyrau hyn gan ychydig o dir. feddianwyr Toriaidd, y rhai oeddynt o'r dosbarth na charent fawr am ddynion o nodwedd Mr Ellis ac yntau (y siaradwr). Yr oedd Mr Bilis ac yntau yn gysylltiedig a aymudiad, yr hwn, os yo llwyddianus, a ryddhai dir cysegredig y wlad o grafangau trahaus y rhai a'i meddianant mewo enw yn awr (elyweh, clywcb). Gadawai y mater hwn trwy ddatgan mai brwydr egwyddonon ac nid brwydr cyfeiriadau personol oedd i gael ei hymladd-egwyddonon a aafeiit pan y byddai gwefusau y rhai a'u pleidient neu a'u gwrthwynobent wedi oeri a Ilonyddu (cymeradwyaeth). Yn ddiweddar yr oedd y blaid Doriaidd weii cysegrn liawer 0 u dawn ymresymiadol er ceiaio proselytio y dosbarth gweithiol. Yr oeddynt wedi darganfod mai y dosbarth gweithiol oedd yn gyfnfol am ei anfon ef i'r Senedd, a gwyddant hefyd os y llwyddent i berswadioydosbarth hwn i adael Rhyddfrydiaeth y byddai Tcriaeth yn sicr o lwyddo yn y bwrdeisdrefi (" Dim perygl ). Y prif dir ar yr hwn yr bawliai y Toriaii ar i'r dosbarth gweithiol adael Rhyddfrydiaeth ydoedd mai hwy oeddynt blaid llatnr! (chwerthin). Ond nid oedd eisieu argy- hoeddi nib ag oedd wedi darllen banes symudiidau gwleidyddol y gaorif breaeaol ° gamgymeriad dybryd y fath ddadl a hon. Gwneid y blaid Domidd i fyny bron yn gyfangwblo aelodau y dosbarthiadau bremt iedig, y rhai a dreulieot adnoddan gwlad heb gyaorthwyo i'w gynyrcbu, a phrofid hyn yn ddigamsyniol gan y dull anghyfiawn y caffdi y tir a'r degwm eu dal ar hyo 0 bryd (cymeradwyaeth). Un, gair o rybudd y dymanai ei roddi i'r doabartb gweitmol, a hwnw ydoedd, ar iddynt beidio creliu y chwedlau disail fod buddiaaau y dosbarth cyfoethog yr un ag eiddo y dosbarth a we th- ient er cynyrchu y cyfneth hwnw. Wor- waddii cyfoeth ent'awr a thlodi annesgnt- iadwy wrth Oebr eu gilydd, Tra yr oedd yn utideb Bangor luaws o bendefigion ac ys- weiniaid a fwynbaent y fath gyfoeth iiis awyddent pa fodcLi'w "ddofnyddio, yr oeaa yno hefyd, yn ol yr adroddwd am Inn .wr diweddaf, gynifer. ag un o bob uga,n )Ir bobloaaeth yn derbya cymhorth p wyiol. Caffii ceffylau y boneddigion byn eu portm j a gofalu am danynt yn well na channoedd o j weithwyr 0 fewn yr undeb. Y gwir ydoedd, rhaid ydoedd cyfaitaln pethau, rbl 'gid i) i. mhosibl ydoedd i'r sefyUfa anffodns imn1 ar b3thau Ibarhau am byth (cymeradwyaath). j Ya nedd digonedd o ffeithiau ar gael 1 brofi yr hyn a haerai, sef na feddai y Toi iad yr h.Wi iiaf i gyfenwi en hunain yn hhd M?far. N ? oedd y Ddirpr-ya?th "?'?( benodwyd. yn ddiwedriar ond hn dric I Toriaidd er gohino deddfwriaeth Yr 110 amser penodwyd dirprwyaeth i ediych mewn i gvfundrefn y prydlesoedd, amcaii yr hnn nnill mwv o amsM i dir.edd-  ianwyr, cyMUon y Lbwodtaeth. Dr*-1 cbefn. pan yr hawliodd cynrych.orwyr Cymrn y degwm a'r gwaddohadau Eglwys g fel eiddo eenedlaethol, gwttbwynebwyd eu hvmdrechion yn y modd mwyaf cryf gan y Toriaid ar ran y clerigwyr. a pbasiwyd mesur er rhoddi Ymneillduwyr Cymru yn y owrt bach "-(chwerthiu)-a. cheid un enghraipht ychwanegol o orawydd yToriaid 1 i ffafrio y dosbarthiadau cyfoethog trwy ea cynygiad angbyfiawn i roddi iawn i ddar- llawyr a pherchonogion tafarndai yn y wlad. Gofynai t'f dosbarth gweithiol ediych y I ffe thian byn yn eu gwyneb. Na fydded iddynt greda y rhai hyny a'a hyabysent nad I oedd cenedlaetholdeb Cymreig ond rhyw | ddychymyg gwAg. Ni ddylent edrych arno I fel math o "gorn gwlad" i gaeleiddwynl allan nnwaith yn y flwyddyn er difyrweh arglwyddi, marchogion, aoysweiniaid, y rhai na feddent ddim Cymreig yn nglyn S hwy I ond en rhenti (chwerthin). Ystyriai ef y cenedlaetholdeb hwn fel ndgorn ag oedd eto i 81w allan ddynoliaeth Cymru i ymladd yn erbyn gormeswyr ei thir (aehel gymerad- wyaeth). Terfynodd hyn y gweithrediadau-

CAERGYBI. I ARGLWYDD STANLEY A'T DEXAKTtAID — Dydd Mercher rhoddwyd tea and garden party yo Penrhos gan Arglwydd Stanley i nifer fawr o'i denanthid. MARWOLAETH MR JOSEPH WOMBLES, OLD HOUSE AT HOME.-R,rp-u Ian bu farw Mr Joseph Womblea, Old House at Home, yr hwn oedd yn adnabyddus i ymwelwyr â Chaergybi, gan y byddai yn hynod gysnn yo ngorsaf y rheilffordd er ceisio cael rhai i'w dy i gymeryd ymbortb ac i letya. YR ODYDDION-Llnn y Sulgwyn bu yt Odyidion yo y gwasanaeth crefyddol yn yr eglwys, ac yoa fforfiwyd yo orymdaith, yn cael eu blaenori gin y Marine Brass Band (Mr R. Rowlands, arweinydd), trwy y prif heolydd. Wadi hyny yn y Town Hall, eisteddwyd i giniaw, yr hwn a biret.)id gan Mrs Bradshaw. CYFARFOD Dirwestot.—Nos Fawrth cynhaliwyd i cyfarfod dirwest yn addo'dy y Methodiatiaid yn London road, o riau lywyddiaeth Mr H. Jones, Dinorwic House. Ifwyd anerchiadau gan Mr Owen Morrs, Penybryn, y Parchn Richard JloJd, J. Hughes Parry, a W. R. Jones, a diwecdwyd tan Mr Owen Morris. MARWOLAETH Sydyn.—Nob Lun cyaier- I odd marwolaeth Mr Joseph Campbell, O'c; Station, le yo dra sydyn. Yr oedd slltin yn J y boren, ac yn marw yn yr hwyr, Yr oedd yn dra adnabyddus yn Linegr, Cymru, a'r Iwerddon fel cattle dealer, wedi bod yn csrii vn mlaen ei fasnach am 0 dde^ ar hugain i ddeugain mlynedd. Gsdawodd detilti i alaru ar ei ol, ae y mae dwy o'i fercbei yn briod a Mr Bogtie a Mr Mage, dau cattle dealer tra adnabyddus eraill. I ANGLADD MR HUGH Jones, BOSTON NoirsE.-Dydd Gweuer,yn Ngliladdfa Macs. hyfryd, rhoddwyd i orwedd gweddill'on rnarwol Mr Hugh Jones, Boston H. ass, yr I hwn a fa am 24 mlynedd yu ngwasanaeth Cwmni y Rheilffordd, ac er 1879 iiyd n s y I cyir.erwyd ef yn g!af oedd yo biif bdr- iannydd ar rai o'u hagerlongau. Cyfarfydd- odd a damwain oddeutii pum' mlynedd yn ol, ae ni wellhaodd oddi with ei heffe thi ju yn hollol, Yr oedd yn disc;yn o hen deulu Bodwarron, ac yn nai i'r diweddar Cadheo Williams. Gweinyddid yn yr angladd ;a\1 y Parsh James Jones; ac yn I}]yg y prif alarwyr yr oedd Mr J. Jones, Caern .rfou a Cbaergybi (brawd); Mrs Williams, B stm House, a Mrs Davies (chwiorydd), ac amryw berthynasau pelljch. Derbyniwyd niter helaeth 0 wreaths prydferth. BWRDD Y Gwarchkidw aid.—Cynhaliwyd cyfarfod arfetol y bwrdd ddydd Mawrth, o ¡ dan lywyddiaeth Mr Riehard Williams I (cadairydd).-Ar gynygiad Dr Roland Wil- I liams, yn cael ei eilio gan Mr John Lloyd pasiwyd penderfyniad o bla;d rhoddi haw i'r trethdalwyr i leihau nifer y tafarndai.- Derbyniwyd cais oddi wrth y Mansion Honae Committee ar Railway Rates am danysgrifiad o lOp. Gan fod y Cycghor Sirol wedi tanysgrifio eisoes, penderfynwyd ysgrifenu i alw sylw y pwyllgor at byny, gan ddyweyd wrthynt fed y bwrdd yn cyd ymdeimlo i'r amcan, ond pe cyfranent y byddent yn gwneyd ddwywaith drosodd gan fod v Cynghor Sirol wedi cyfranu, I Cyfarfod YSGOL Sabbothol Gwynfa. Y Sabboth cynhaliwyd cyfarfod Y-gol Sabbothol Wesleyaid Gwynfa. Llywyddid cyfarfod y boreo gan Mr Tbomaa Owen, I Baptist street, ac arweinii gan Mr John TLomas, 16, Market street llywydd cyfar- fod y prydnawn ydoedd Mr Griffith Jon-s, Williams street; a'r arweioydd Mr Robert Jones, Kugaland; yn aOaeuoldeb y Parch E. Davies, Aberffraw, llywyddid cyfarfod yr hwyr gan Mr W. S. Owen, ac arweioid gan Mr H. P. Jones, Golden Eagle; a chyfeitid gan Mr3 H. P. Jones. Canodd y cor yn swynol o dan arweiniad Mr W. S. Owen. Enillwyd Beiblau am adrodd yn ystid y flwyddyn gan Miss Arjnie S. j nes, Williams street; a Master W. J. Williams, Masonic Hall. Enillwyd Testamentau am adrodd gan Miss A. Lewis, Kinssland; a Master R. E. Williams, Masonic Hall. Am ateb cwestiynau ar y maes llufar gwobrwy- wyd fel y canlyn:—Damegion Crist: Mr G'ifSth Jones, Williams street. Teithiau Paul: Mr H. Gilbert Jones, Williams street. Hanea Samuel: Miss Alta T. Jones, Pwllyclawdd. Hefyd cyflwynwyd tyst- ysgrifan i'r rbai oedd wedi cyrhedd y safonau gofynol yn y Maes Llafur Talaethol. Yu ystod y cyfarfod canwyd yn swynol gan Miss E. Longfield Jones, Pwllyclawdd; ac yn nghyfarfod y prydnawn cyflwynwyd yr arolygwr newydd, sef Mr D. Beard, Tre- arthur sq iare. CYFARFOD Cystadixuol YN KINGS- LAND.-Nos Fawrth cynhaliwyd cyfartod cystadleuol yn Ebenezer, Kingsland, pryd y llanwyd y gadair gan y Parch Richard Lloyd, ae arweiniwy-d gan Mr J. N. Thomas, Trefigoaeth. Y beirniad cerddorol ydoedd Mr D. Pryse Jones, G. and L.T.S.C., Beau- maris. Y buddugwyr oeddynt Mli W. Thomas, Merddyn; J. N. Thomas, John Humphreys, B. Evans, Tyddyn Bich; E. Treflyn Jones, John Hughes (Manaw MJo), Robert R. Hughes, Blue BlI: R. OveD, Capel Ulo: Edward J. Owen, Well stceet; O. J. Williams, Nautwich House; Oaradog J. Davies, T. Roberts, Kingsland; W. Jones, Tvn Pwll road; W. Williams a'i barti; W. Pritchard, Kingsland; J. Roberts, Ty'n Rardd; J. Hughes, James Prry, Willia Jones, Caewarren; Hughie Jones, Tyo Pwll road; W. T. Jones, Greenfield terrace; R. C. Jones, Kingsland; Muses Mapg e Jones, Stanley Crescent; M. A. Roberts, a Lily Roberts. Cynygid gwobr o lp 5s, a Imedal arian i'r arweinydd, i'r cor a ddatganai oren yr anthem Deuwch atat fi" (Lalaw). Ymgeisiodd tri chor, sef cor Kingsland o dan arweiniad Mr J. N. T/iomas; cor Armenia 0 dan arweiniad Mr Matthew LI. Williams; a'r Orpheus Glee Party o dan arweiniad Mr William Williams, ilyfarn- wyd y wobr i g&r Armenia. CYNGHERDD y Marine BRASS BAND.- Dydd Mercher cynhaliwyd cwrdd te a chyngberdd yn yr hwyr yn y Town Hall er budd y Marine Brass Band ar ba na y mae Mr Richard Rowlands yn arweinydd. Llanwyd y gadair Ran Dr 0. T. Will'-sms, Rhosygaer, ac arweiniwyd gan Mo'swyn. Cyfeiliwyd gan Miss Katie Jones, Stanley Crescent, a beirniadwyd y caOllyn y c.yst dlduaethaet gan Mr W. J. Williims (Gwilym Alaw) Caernarfon. Prif atdymaa v cvfarfod ydoedd cy.-ti lleuaeth gorawl ar yr anthem Denwcb ataf fi," am y aaigan- iad goreui o ba un y cynygid gwobr 0 158 a baton i'r arweinydd. Ymgeisiodd cor Armenia o dan arweiniad Mr Matthew Lloyd Williams, a'r Orpheus Wee Party 0 dan arweiniad Mr William Williams. Dyfarnwyd y wobr i'r cor olaf: Cymerwyd. rh? vn y cyngherdd gan y sewdorf 0 dan arwemMd Mr R. Monads, M^s M. E- Jones, Cyhi street; Misa WiUiamsfPer Eos), Cambria Vaults; Mri O. Joneo (Pencerdd Cvhi); 0 Edwards, Caroarfoo-, a J. Lacev. < laergvbi. Am ddatgaou gwobrwywyd Mr X J Owen Well street; Mr O. J. Wwuams, a Me James Parry, Baptist gineet.

Cynhaliwyd eyfarfod pregethu blynyddol Bwlehgwyn, ger Gwrecsam, ar y Sul ar Llungwyn eleni, fel acfer, pryd y gwKaan- aethwyd. gaa y Parchn W. Jones, Trawa- fynydd, ac S. T. Jones, Rhyl. WHY REMAIN DEAF! ProfelsolROith- H?vey 21. AlM?dM Sq??, South Kesington L?n ci W will BMd free to aU sufferer" 'Ir U?MP.mpUet, &scribi-g hi- pa nteI El ecriet ts nral Batter," whereby ^.Head Niaea,Ac., can now be cured absolutely at the apoent 'own home. ?r<??! Ear-Dmr^ ns, ^(lo, t dy & tuperttded. pLTRNITCTRE: FURNITURE r I To those about to FURNISH either for CASH or on the KlHE-PUCHA -iE SVfSTBJf. IT. M A. R C U S & Co., 13 A, MOSS STR E E T LIVERPOOL. I (WORK AND WAREHO''?S-H4, 116, 118, BMNFORD STREET). THE LARGEST A?D M J3T EXTENSIVE I JJOUSE pITRNISHEES I oy TFIP SYSTEM, ?[IREPURC?? SYSTEM, Supply every requ:.ite for the (Wcte Fur- m.hu.g of .yi'TA?E. ?OTR MAN- I SION, cOMtdeM))!y che.?n ? tt-M most of ho?e at SeI' l°r CASH -'Y '?e ? .b? r?ol? i ? 7??? '-? ?'P'?'- at com- mand, *Z[hT! s the M?A HI" IAUFÁCTUR- ERS of most of the g?)?ds wo Mtl NO S B C U It I T Y it F, (Z ON OUR HJRg.PURCHASg ?-s?M' Our reMnna'-k pri.MMj low terms «re so well known as to render farther Comment unnecessary I GENERAT, TERMS, which can be altered to suit the convei.icnce of custom.rs:- Payments Weekly, Monthly, or Q.nrterly Amount of Purchase ;C5,. 2'•> per Week. „ ;Clo.. 3/6 5/_ ,1 M £31). 7!ô n » » 50. 10/ Cloo f All Goods Dc'iverd Free of Charge in our own private van, and No Extra Expenses incurred on our iro-Puichn.-e System. Plpag Not Our Address, and don't be Misled bir Other Advertisers. T MARCUS AND CO., 13 A M,) s- STREFT, L IVERPOOL OUR NEW PROSP.'iCTl'S AND PRICE LIST ON A I'PLI'JaT ON', r<YFANSODD[.\i)AlT NEW YDDION ALiW DDU. Motett JJyddiau dy 1 sydd fel glas. welltyn." I goran o loisiau c}"'ny.-g, Y ddao nodiant, 4c, Duett ddosarrifiadol, i Treble a Tenor Y Tj lawd a'r Cyfoethog (Th" Pilar alld Rich), Yn y ddau nodiat.t Is. D.S. Mae y ddau gyfausoddiad uchod i fod yn gystadleuol yn Ei.tcd ;rcd Genedlaethol Abertawe, 1891. Y GÔg" (Tl¡ Onolvo): Cauig i leisiao gwr- ywaidd; y ueiriau ganlJyfod. Hen Nodiant, 4c; Sol-fa, 3c. Trai a Lianw: Cir, i Baritone nea Mezzo. Soprano, yn y ddau nodiant. (ic. Antiikm "Fel y Tcsturin Tad; buddugol yn Niateddfnd Da'aethol Porthmadog. Syml,2c. CANTATA syml Y Bu«ail Da" (The. Good hke/ihrrd). Y drydedd fil yn barod. Hen Nodiant (piano score), 2s 6e, 3a Sol-ia, Is 6c, Is 9c. Cyhoeddedigoaa yrawdwr—Ty AUw, John treat, Llanelly.nfoner am uacalogne yflawn. OANGOR AND NORTH' WALES -0 BENEFIT BUILDING SOCIETY. Established 1S72. Incorporated 1874. President and Chairman of Directors: Dr. RICHARDS, Baneor. SHARES, 110 EACH. SUBSCRIPTION, 2s 6D PER SHARE PER MONTH. ADVANCES. Money advanced on Freehold or Leasehold Property for 10, 15 and 20 years, to be repaid by Monthly instalments. For further particulars ai.ply to John Lloyd Accountant, Masonic Hall, Bangor, Managing Director. E G Y P I I A N 1/- HAIR 1/- RESTORER. BRONCHITIS! Yn mysg holl ddarganfyddiadau yr oes nid oes dim yn gyffelyb mewn pwysigrwydd i ddarga fydd iact SOMHRVILLE'S BRONCHIA BALSAM, Rhig Bronchitis, Peswch, Anwyd, Cryg Asthma, Caethdra, Diffyg Anadl, a holl anhw derau y Krest a'r Lungs. Mae yn esjawytho peawch mwyaf creulawn pan mae pob pth ara yn mothu. Bu Mr Motherahead, 9, Blackburnr street, yn cymeryd physig y Doctor am dair wythnos heb dderbyn unihywles yn wir, yr oedd yn myned yn waeth beunydd hyd nes y rhoddodd ffrynd boteliia o Sornerville's Balsam iddo, "Cefais fwy o les," meddai yr hen wr, oddiwrth un dogu o'r Balsam nag oddiwrth bymtheg p tel- a'd 0 physig y doctor." Dywed John Harrison. Ysw., 129, Grove-street, ei fod wedi bod yn dioddef gan beswch a chaethiwed y Frest ert dros ddeunaw mlynedd ond ei fod wedi derbyn mwy o leshad drwy ddefnyddio Oyffeiiad Somer- ville na chan unrhywgytferi ereill. DENG MLYNEDD O DDIODDEF. Yr wyf yn hen wr dros drinainoed," meddai M" Yr -,Zd.1., St. Domingo V-1. Eveitun, ao wedi bod yn dioddef am dros ddelJg mlynedd gas gaethiwed v Frest a'r Brmchitis, ond o hull eddyginiaethan y byd. ni ehefais cyffelyb j • S(,mervil!e8 Bronchial Balsam: y mae yn esmwytho y peswch ac yn rhyddhau fy mrest mewn eiliad I' Dywed Mr Williams, Bi^yntirion, ger Conwy fod Sornerville's Bronchial Balsam yn iachau Bronchitis WEDI I BOBPETH ARALL FKTHU "Yr wyf yn ei gymeradwyo i fy ffrindiau era cymydogion, ac y maent oil yu dwyn tystiolaethan uchel iawn i rinweddau iachusol y Balsam. Mae genym gannoedd o dynliohethau cyffelyb Gymrn, Llo-gi-, Scotland, Iworddon, Hyspaen Canada, a braidd o bob jarth o'r byd. Gofyniv am botelaid Is lie o Sornerville's Bronchial Balsam peidiweh cymoryd eich perswadio brynu dim arall. Anfonir pot"laid i unrhyw gyfeiriad drwy y Post ar dderbyniad pymtheg ceiniog, gan y Perchenotf, W. Williams, 123, Granby st'eet, Princes ltoad, Liverpool. Ar werth yn Nghaernarfon, gaD Mr Francis, Cbemist, Pool-street. W. WILLIAMS &. Co,Chemists, 123,Granby Street, Princes Road, Liverpool. HYMUWAD-vU AGSRLU^OAU THOMAS, RAraUFFF. & CO.,OAERDYD0 Caerdydd,. Mai 2lain, 1891. Gwesllian Thomas, as, wedi cjrhaedd Garston o Huelva, Jt ii 20. Iolo MoKGANwn s.s., wedi cyrhaedd Bull. o Danube, Mai K". Anns Thomas, B.S., wedi cyrhaedd Bilbao o Lisbon, Mai 16. Katf Thomas, SJ3., nedi cyrhaedd Braila o Port Said, llai 16. wysshtay, 8.8., wedi cyrhaedd Huelva ft Oporto, blai IS. Walter Thomas, s.s., wedi cyrhaedC Antwerp o Odessa, Mai 19. BALA, s.s., wedi gadael Gibraltar am Sulina, Mai 20. W. J,. RADCLMM. s 8., wedi cyrhaedd Led pwl, o Alexandria, Mai 18. wedi cyzhawil Olabxssa RADCLIFFE, 8.B., wedi cyrhaedd Port Said 0 Caerdydd, Mai 18. Sarah Radoliffe, .8., wedi gadael Porfc I Said am Bombay, Mai 18. Makv Thomas, S.8., wedi gadael Barryan. PoYb Said, Mai 12. Jane Radoliffe, wedi pasio Malta sa \ntwerD. Mai 20. Uodoias Hill, S., wedi gael Bomb am?crt Said.M? 17.. J H.ANBEBM, b.s., wedi Pago Conetant?op am Hamburg, Mai 20. Manchester, ».a., wedi oyrhaedd Bomb I o Port Said, Mai 14. RtKtMW, EJI" wedi cyrhaedd Odessa. Marseilles, Mai 18. R« EMAU RHAL.-Bydd T ')opT-yrgMte< I ?jry8toQ?ya! ?'YPTiMutM?tyt ??' tal Cloc^^ n. 12 Houndsdiwh, i.ondoo. 3eUh ?C!o?. Oriadnrcn?ynM Cnh?.G? ddryf?u f"U. fyMM, ??" -ccTdt?t Jubilee Jewellery. Catalogue dar aniedig ua ?dJM Ptamp Ceimog. Befydlwyd ?:7.

LLANGEFNI. Y FARcnyAD, Mai 21.—LeircQ, HIS y y Pe". Pytatws, 8s i 9s y sach. Ymenvn ftres, Is y pwys. Wvau. 1S i 20 am 18, Hwyaid 9 i 3s yr un. Dofednod, !s 6c i 2s yr un. Beef, 7c i 9e y pwys. Mutton, 8c i 10c y pwys. Cigoen. Is y pwys. Cig llo, 7c i 8c y pwy's. Pore. 60 i 7e y pwys. Moch tewiün. 3c i 3fc y pwys. Perchyll, 8a i 14s y pen. Cwningod, Is 6c y cwbl.