Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
22 articles on this Page
LLANUWCHLLYN.
LLANUWCHLLYN. EISTEDDFOD Y LLTINGWYN.—iiiywyaa- irm: Lieutenant Cjlonel Hngbes, Yetrad, a Mr R. J. Lloyd Price, Rhiwlas. Barmaid: Hsfa Mon a Mr D. Emlyn Evans. Arwein- iwvd can Mr John Parry, Bala; cyfeihwyd gM Mr J. Roberts, Dolgellan, a gwasan- aethai y seindorf bres drwy y dydd. W,e pnwau y buddugwyr: Morns Edwards, liichard Williams, Robert Roberts, Griffith Pierce, Edward H yd, Mag?e Jones, neory OaviM, Owen Evans, J. Bowen, Mrs Hodden, Mrs Roberts, Meilir," Maggie Pierce, Thamas Jones, Hugh Edwards, pMtfon J. Townley Jones a Norman Jones, Thomas Roberts, R. L. M?rgao.J. Row- lands, Miss Davies, John Lewis, Edith S. Davies, Ellen Davies, Jane Thomas, T. J, Roberts, Cor y Balr., Emrys Roberts, Owen Evans,' John Smith, G. Roberts, W. T. Lloyd, G. Pierce, E. Morgan, W. Hughes, E. Lloyd, J. H. Roberts. Cor Llanuwchllyn, Oor Dolgellau, D. Williams.
[No title]
Esgob Llanelwy sydd i gael yr eiatsddta nesaf yn Nby'r Arglwyddi. Diau na chain Cymru lawer o'i g^fnogaetb yno. Cytunwyd yn Nghyngor Siiol air Fflint l fod treth y sir am y flwyddyn nesaf i fod yn 5c, Ba y Parch T. Tawelfryn Thomas yn tra- ddodi darlith gampns at ,I BBirdd.Bregat. wyr ymadawedig Gsynedd a adwaenwn i, yn nghapel Groeowaff, Nantgarw, Morganwg. Cadeiriwyd gau Mr T. Thomas, Ty'nywern.
[No title]
Digon o Health Hats Is Hc, 2a 11c, 3s lIc, 4s He, 58 11c, yn yr Atr Aur, Caernarfon. Nos Iau traddododd y Parch R: Williams (Hwfa Mon) ei ddarlith odidog ar Y Dyn lenanc," yn addoldy yr Annibynwyr yn Llangollen. Llywyddwyd gan Mr Price Evans, Bu farw Mr3 Alexiadra Carlyle, o Canada, chwaer yn ngbyfraith y lienor Seianig, Thomas Carlyle. Diamau fed llawer o'n darllenwyr bob amser yn awyddns i sicrhau cyfranan mewn unrhyw drafnidiaetb fasnacbol ddyogel ae enillfawr; ac yr ydym gyda phleser yn galw sylw y cyfryw at y cyieblythyr a welir mewn colofn arall a anfonwyd aHan ar yr 20fed cyfisol gan Gyfarwyddwyr y Quinine Bitters Manufacturing Co., Limited. Mae y cylch- lythyr hwn yn siarad drosto ei hun, fel nad ons raid ei eglnro, nac ychwanegu ato ond, I cyngborem bawb sydd yn ewyllysio dyfod yn gyfranddalwyr yn y cwmni, anfon en eeisiadau yo ddioed at yr ysgrifenydd, gan fod y cyfranaasydd yo weddill yn debyg o gael eu cipio i fyoy mewn ychydig amser. Gwyddom oddiwrth ein hymdrafodaeth aasnachol er's amryw flynyddaa Wr Arm hon, fod gofal, manyltwydd, a chynildeb yn t nodweddu en matinach a'n wed yw nas call business a ddygir yn mlaan mor fedrus I --yn enwedig pan ystyriom. boblogrwydd cynyddol y ddarpariaeth feddygol y maanacbir yuddl, yr hon sydd wedi dal nrawf y cyhoedd am gymfer o flynyddau, lai na bod yn enillfawr i bawb cysylltiedig k'r cwmni. Gellir cael copi o'r Report asr Application Form y oyfeirir atynt yn y cychlythyr, ond anfon can at y ewmai wedi ei gyfeirio fel ycnlyn :-Secretary, Quinine Bitters Manufacturing Co., Limited, Llauelly, South Wales.
I CREFYDD YR HEN IAIFFTIAID.…
I CREFYDD YR HEN I AIFFTIAID. 11 0 1 yr Aifft, yr Aifft! Ni erys o'th erefydd ond chwedlenon yn nnig, ao nis deallir hwy gan dy ddysgyblion ond i'r graddau y deallant dy grefydd. Geir- iau cerfiedig ar geiyg yn unig a draethant am dy weithredoedd da. Y bcythiad, nell drigianydd yr Indus, nen ryw farbar- iad arall, a breswylia degwch dy dir. Ycyfryw ydoedd proffwydoliaeth Hermes Trismegistus, ac a wiriwyd, ysywaeth, yn llythyrenol parthed crefydd y genedl a ys. tyriai Herodotus "o ddigon y bobl fwyaf deallgar y daeth i iaeth a hwy, gan mai hwy o bawb a ystorient ar mwyn coffadwnaeth y bobl fwyaf "defosiynol i wasanaeth y dnw- isn," y "rowyaf cydwybodol mewn mater- ion crefyddol," o Pantheon pa rai y der- byniodd Gioeg bran yr "oil oi duwian. Gogoniant penaf doethineb Solomon oedd ei fod yn rhagori ar ddoethineb yr Aifft." Ceir digonedd o eughreiptiau o'n dysgeidiaeth a'n parch i grefydd yn eu hys- grifeaiadau ar papyrus y Nilns a "llian main vr Aifft. ac yn y "geiriau naddedig mewn cëryg" ar furi^u eu temlan, ar fedd- feioi breninoedd a broninesau, offeiriaid ac offeiriadesau, gwyr mawr a gwragedd o fri. Perthynai llyfrgell i bob teml, ao ar furiau llyfrgell Dendera ceir rbestroliysgrifeniadau perthynol i'r Deml. Y mae yr anogiadat i geisiD addysg yn lluosog, magis" Car lythyrenau fel dy fam. Gwnaf i'w gogon- iant ddisgleirio yn dy wyneb. Y mae en mflHdianu v trvsor godidecaf." Y mae y dyddordeb cysylltiedig a chrefydd yr hen Aifftiaid yn ddyledus, mewn rban, i'r prawf a ddyry ddarfod i'n Tad borthi enaid- iau ac ysbrydoedd ei blant pan oeddynt "yn sychedu ac yn newynu-anj gyflawnder yn oesoedd tywyllaf y byd 8 mewn rhan i'r goleuni a deifl ar y drychfeddwl Mosenaidd o'r Bod Dwyfol a'i berthynas a dyn. Yn y cysylltiad hwn, mae o fantais cadw mewn cof henafiaeth a sefyllfa wareiddiedig yr AilItiaidyn yatod caethwasiaeth yrlsraeliaid yn en mysg. Od yw yr ysgrifen ar ddor fewnol pyramid Sakkarak, ger Thebes, yn gywir, dengys ei fod wedi ei adeiladu o 5001 700 o flynyddau yn flaenorol i byramid nhenps. ac relly vr oedd yn 2,000 o flynydd- oedd oed yn amser Abraham. Am y pyramid hwn gellir dweyd fel y dywedodd y Brenhin Amenemha: "A wnaed am dragwyddoldeb diflana amser o'i flaen ef." Yn adeg caethwasiaeth yr lsraeliaid yr oedd yr Aifft yn barod mewn cyflwr dadfeil- iedig, ac yr oedd ei chrefydd wedi colli llawer o'i phurdeb cyntefig. Medd- ienir yn awr lyfrau yn cynwys hines teithiau, traethodan, Hythyran, emynau cysegredig, a nofelau a ysgrifenwyd cyn ac yn yatod yr adeg hon. Yf oedd Moses yn gyfarwydd yn "hollddoethineb yr Aifftiaid," a theimlir effaith y wybodaath hon yn ei bum llyfr. Y mae binsawdd sych a thywodlyd yr Aifft wadi bad yn foddion i gadw yn ddi- Iwgr gof adeiladan, papyri, &c., ac ym- I ddangosant heddv yr un mor newydd a r dydd y'u cynlb iwyd. Desgnfia M. May. ietta ei fyner i i un o feddau seliedig Memphis, a g A elai ar y gaenen deneuo dywod a orchucldisi y llawr ol traed y gweithwyr fa ino 3,700 o flynyddau yn flaenorol yn gosod mummy Apis yn ei arch, ac yn can, yn ol eu tyb hwy, y fynedfa a ebareg i fod yn seliedig byth. 'n Yn awr, ystyriwn (1) y drycnteaawi OAJUUW, k4) effaith y drychfeddwl ar fywyd y preswyl- wyr, (3) y ddirnadaeth o setyllfa ddyfodol. I. Y DRYCHFEDDWL 0 DDUW.-Nid oedd seremoniaa diderfyo y Pantheon Aifftaidd, medd y diweddar E. Deutsch, ond yn nnig orchnddion (masks) crefyddol o athrawiaeth odidog nnoliaeth y Dawdod yn cael ei cbyaea i'r hyddyag yn y dirgelion ( ??steries). Nid oedd duwiau y Pantheon, medd M. Pierrot, "ond arwyddlun o'i Hunanfod yn ei amrywiol agweddau." Y mae M. Maspero ac ysgolheigion eteill yn cytnno Wr un gol- ygiBd. Hefyd, yr nn Duw hwn yw y Creawdwr: "Ete a wnaeth y byd a'i law, ei ddyfroedd, ei awyrgvlch, ei lysieuaeth, ei ddeadelloedd, ei adar, ei bysgod, ei ymlusgiaid a bwystfilod y maes." "Efe a wnaeth yr hyn ollagynwys y byd, a chododd iddo oleini cyn bod eto y by" d, Gogoniant i Ti, yr hwn a wnaethost haul. bobpeth a fodola, yr hwn a wnaethost ddyn, Be a wnaethost y dawian hefyd,a holl fwyst. filod y maes. Tydi wnaeth i ddyn fyw. Nid oes fM ag sydd ail i Ti. Ti sydd yo rhoddi anadl einioes. Ti yw goleuni y byd hwn. Ond er mai Duw yw y Crewr, eto y mae yn "huaan-greadig." "Ei fynediad sydd or' dechreuad. Ete yw y Duw a fodola o'r hen amser. Nid oes Ddnw hebddo ef. Ni esgor- odd gwraig rni), ac ni chenedlodd gwr et. Yr holl dduwiau ddaethant i fodol- aeth pan ddechreuodd Efe." Y mae llawer o'r hymnan Aifftaidd yn cyfeirio at ddirgel- wch ei enw: "Anhysbys yw ei enw yn y nef- oedd "cuddiedig yw ei enw oddiwrth ei greaduriaid;" yn ei enw, yr hwn yw AmAn" (cuddiedig, dirgel), 0 ganlymad m byddai yr Aifftiaid byth yn yngan yr enw Anhysbys, ond defnyddient frawddeg a olvai hunan-fodolaeth y Tragwyddol: Wyf Un Bod; wyf Un." Ceir y frawddeg t7n Nownaanaeth v Marw," a chyfieithir hi gan Lepsius yn Ich bin Turn, eiil. WeBen das ich eines bin," a cbyfeiria ni at frawddeg arall gyffelyb o ran cyfansoddiad, 11 Myfi a'r Tad un ydym." Y gwreiddiol yw Nuh-pu- Nuk. Y mae Plutarch yn son am y lien a orchuddiai Demi Neith y Sais; Myfi, wyf a fum, y sydd, ac sydd i fod; ac nid oes marwol a symuda ymaith fy ogorehadd." Golyga yr sow Neith, "Daethym o fy Hunan." Yn nbref Pilhom, addolid Duw o dan yr enw "Y Duw Byw," yr hyn a ystyria Brugsch yn eyfateb i ystyr yr enw Jehofah ac ystyrid y sarph bres, a elwid kerch (dysglaer) fel arwydd o'r Duw byw. Y mae y dyfyniadau uchod yn ddigonol i brofi y ffaith a ategir yn llythyr Iamblichns i Porphyry, fod yr Aifftiaid "yn credu fod pobpeth gweledig yn greuedig, ac mai y sawl roddodd iddynt fodolaoth yw eu Tad cyntaf a'u Grewr." Yr oedd yr Aifftiaid yn teimlo fel y teimlwn ninan, sef nad oes un enw drwy ba nn y gallwn osod allan Dduw. Fodd bynag, seisiasant syl- weddoli Duw drwy ddefnyddio unrbyw wrthrych naturiol ag a fuasai ynddo ei nun yn cyfleu i'w meddyliau ryw agweddiad o oatnr Dnw, fel, drwyddilyn yr hyn a welent, y gallent felly geisio cael gafael ar yr hyn oedd anweledig iddynt. Felly yn yr ban ewelent Dduw ya cael ei bortreadu fel eolenni y byd, yn y Nilns gwelent ddarlan o'r hwn nag gallai yr an aemi ei gynwys, dullwedd yr hwn nas gellis ei gyfien allan mewn marmor, trigfa yr hwn sydd anhysbys. Po fwyaf y teimlect anfeidroldeb Daw, mwyaf oil y chwiiient natur am bortreadau a'u dvchymyg am enwan er gosod allan ddyheuad eu heneidiau am Dduw. 0 ganiyniad galwent Dduw y Pthah pan sieryd a pban drwy ei air y mae yn dyfod yn Grewr; galwent ef Tkoth pan ysgrifenai y .Llyfrau Santaidd ac y dangosai witionedd a daioni;" galwent ef Osiris pan ddengosai yr hyn oedd arncbel a daionus yn natnr dyn, a phan yn cymeryd arno y natnr ddynol y mae yn dyfod yn ddnw-ddya. Yr oedd yr holl ddnwiau yn gosod allan ryw briodoledd neu gilydd yu y Ciewr; aoynraddolfelyn Groeg ac India, telly hefyd yn yr Aifft, daeth yr arwyddlaniau o'i diwedd i gael eu hy&tyried ya wir ddnwiau, a syrthiodd y bobl i ddygn eilunaddoliaeth. Y cyfryw ydoedd y drychfeddwl Aifftaidd am Dduw. —Drych. (Ilw larhan.)
ACHOS Mil DE COBAlNy A.S.
ACHOS Mil DE COBAlNy A.S. Dywed yPr^as Asioci«ithn fod ganddynf awduraod dros aysbysu, gan nad yw Mr De' Cobaltl yr adùd Smeddol To,Yiidd a gyhudd!r o?f?ld.b. w'di ,tb y wfs oedd i w Mbyc y bydd i Mr W h cmsfL oedd i'w erbyr,, y bydi i w. ff. smitit, ddydd IaiJ, rod ii rhyhudd o'i tw.iad i gynyg fod yr aelod aorhydejd? i ^aei ei ddiardM 0" Ty.
MARWOLAETH YR ARCHDDIACON…
MARWOLAETH YR ARCHDDIACON EV A N- Drwg genyrr; ocfcd cof-vi marwolaeth yr Hybarch John Evans, Archddiscon Memonydrl, » brawd i Oa-hd Evins Yaw Broom Hall, C'nerodd yr am^vlchiai gofidus le ddydd Sul r:i;veddaf, yn Man^or. Yr ne 'd yn 76 mlvvyc'.d oai Yr odd ya archddiacon, yc g;).CU yrEglw.;S Gadeiriol ac yn rheitia, r Aner. Yr oed I yn wladwt diimho1gal',lq,c vn (iyr.afieithydd Cymreig 0 gryn fri yn ei ddy Id. Ceir amrai ysgrifai o'i eiddo yn y Gwylifdydd," Gwladgar- wr," Y Bcvthon a\- Geoinen." Yr nsdd yu gyfaill i bawb, Be am a wyddom ni heb elyn byw bpdy !d olar yddaear. Cymer ei angladd le (y., IlIvn sydd i fed ya un nyhoeddus) ddydd fiti nesaf yn Llanllechid. AddysgwvJ Mr Evans y) Ngholeg y Drindod, Dublin, lie ygradiii<dd yn B.A. yn 1841, ac yo M A. yn 1863. Ordsiniwyd ef yn ddiacon yn'1811, ac yn off >iriad yn 1812. Bu yn gurad L'anb;dr-y-cen;n hyd 1844 ac yn gnrad ptrhaol Pt,titrel,) li-i hyd 1857, pryd y dyrchafwyd ef i fi ■■ r aeth Machyn- lleth. fn y flwyddyn 1862 g-viiaed ef ya ebrwyad Llanliechid, a syiuuiwyd ef oddi- yno i Aber. Gwnaed ef yn g"non Bangor ac yn archddiacon|M irionydd y r. 1862,| Yr oedd y ganoniaeth yn wt\;th 350p yn y flwyddyn. Yr oedd yn hynod o gymecadwy gan wreng a boneddig—Ymneiilduwyr ac Eglwyswyr. Yr oedd yn gwa-=ansethu ei swydd areb- ddiaconol yn Lhni 'lo?s ddydd Llun wyth- nos i'r diweddaf, a'r dydd o'r blaan der- b/niodd boueddr/r o'r swyddfa hon lythyr oddiwrtho yn profi ei hoffder o leayddiaeth Gymreig.
i YMLADDFA WAEDLYD RHWNG Y…
YMLADDFA WAEDLYD RHWNG Y PRYDEINIAID. A'R PORTUGIAID. Yraosodwyd ar gwraui o Brydemiaid mewQ cysylltiad ag ymych yn Neheudir Affrica, y dydd o'r blaen, gan filwyr P rtngal oedd yn gwarchs.e yr afon Pungwe. Lladd- wyd saitb o'r P.n tugiaid, ond ni wyddys eto beth ydoedd colled y Prydeiniaid. Bodola y teimladau gwaethaf rhwng y Saeson a'r fyddin Bortugaidd, ac ofnir iddo ymleda, as y bydd yn rhaid galw allan y llynges i derfyou y cweryl. Mie y cytun- deb diweddar a wnaed rhwng Portugal eto heb ei ddeall yn briodol yn rhaabartb fewnol y wlad. Dywed haince-, diweddaiach fod 500 o'r brodorion yn nghyda. :200 o filwyr Portugal ynymdaitb drwy Mashonland, ac iddynt gvfarfod 4 chwmui o'r South African Company-tri ugain mewn it,ir, ac o bosibl heb wybod am y cytuode'j y cyfeirir ato nchod iddynt ymosod ar eu gilydd, yr hyn a dwlycodd yn but angeuol fel y gwelir. Edrydd yr hanes fod yr awdurdodau yn Portugal mewn cyffro dwys rhag ofn iddynt gynhyrfu teimladaa gartref, a pheri fod yu anbawdd cario allan y Cytundebta wnaed a Pbrydain.
Advertising
I Cyfar newydd ar hen umbralluo to Ilia. k flay yn yr Atr Aur, Oaernaifan,
YR.. YMOSODIAD GER PETTWYCOED.
YR YMOSODIAD GER PETTWYCOED. Yr ydym yr wythnos hon yo rhoddi darhin o Mr Duncan, modd y gallo ein darlleuwyr gael rhyw syniad am y gwr sydd wedi achosi y fath gyffro drwy'r whd. Yr oedd y maoylirn am ddydd Gwener a dydd Sadwrn yn hysbysu fod Mrs Duncan yn graddol ddyfod yn mlaen. Cyrbaeddodd ei mam i Ddolwyddelen gyda'r gerbydres yn y prydniwn. Gy ia hi yr oedd Mr Smith, Dudley. Y mae yn edrych yn fon- ,,4r!;es ddymnnol yr olwg aroi, ond yo Jiwyd a pbryderns. Aeth rbig oi blaeo i fyny ygrisau at ei inerch, yr hon pan ei gwe!odd a waeddodd, Mam, mam." Ní I chaniatai y meddvg;>n id ii aros mwy na phum' nrnuyd gydw'i ffiprcb, rhag i hyny gynhyrfu Mnl Duncau. Ymddygndd y fam a'r ferch yL rhagorol o dan yr r.tugylohiadau. Yr oedd gan y ism berffaith l.v-vodraeth tr ei theiuilartau. Hydera y meddy?on y bydd i'r ymweliad hwn effeithio yn ddaior.us at Mrs Duncan.
DUXCAN GERBRON YNADOX CAEKXABFON.
DUXCAN GERBRON YNADOX CAEKXABFON. Yu ol fe! ag y trefnwyd ar ddecLnm yr wytau-s, c.s ca byddai Niri DJncln yn ddigon da i yrndi,t,g" yn heddlys B.'ttws- y-coed, dygwyd Duncan gerbivn ynad--n Caernarfon boreu Si iwrn i'r arncau o gael gohiriad pellach o'r achos. Mewn disgwyl- iad am weled y dyn ag sydd wedi bud yn achlysur i gymaint o gytfri yn y wh«d, ym- gasglodd cynullud lloosee i'r llys yn brydlan erbyn adeg decbreuad y gweithrediadiu yn gyffredin. Daeth yr Arolygydd WiiLams, o Gonwy-on o'r swyddnjjion beddgeidwadol mwyaf profhdol yn Ngngledd Cymru—iV dref gyda'r tre.i ddeg, 'ac nid oedd neb gydag ef i yuiddangos ya erbyn nac o blaid y carchavor. Yr vnadon ar y fainc. oeddynt I Cadben Wyun-Griffiih, Mri J. Menzies, J. Robinson, D. P. WVUums, a Dr Taylor Morgan. Brou yr uo funyd ag y cyraerai-yr yoadon eu sedd ar y fainc, ymddangosodd Mr E. PdoilY Jotv-s [ceidwad y carchar) yn y llys trwy ddr ws yn yr ochr, a dilynwyd ef gan y carcharor, yc hwn oedd wedi eiarwain o'r carchar ar byd gwahauol fynedfeyddj y Neuadd Sirol hyd i'r liys. Safodd y carcharor yo ystod yr amser y bu yno, gan ddal ei bet yn ei ddwylaw o r tu ol. Pan gyrhaeddodd yno gyntaf edrychorid o i amgylcb heb f'w'' "ou neillduol ei fod yn dyoddef oddiwrth bryder uea boen meddwl, ODd pan agorwyd y gweitbrediadancadwodd ei oJygon YD Bfydlog ar y Jbwr. ae yr oedd yn ddigon amlwg ei fod yn taimlo ei hunan mewnaefyllfa ddifrifol. Dyn o gorph cyin harol fyr ac ysgafn ydyw, gyda gwynefc braidd yn weKv ac yctiydig o farf o liw goleu; ac yn ei ymddangosiad ya gyfFrediasl nid oes dim a allai du<iddu y mwyf arnheus i gredu ei fod yn eu" o'r fath drosedd anfad ag y cybuddir ef o'i herwydd. Mewn atpbiad i adeirydd y faine dy- wedodd yr Arolygydd Wi?'am" mM ei gais oedd ar fod i achos Robert Goolidge Duncan, yr bwn a gyhililid o wneyd eais i lofra ddio ei wraig, obirio am wythnos eh. Eglurodd y swyddog lod Mrs Duncan yo gwella yn dra boddhaol, end nid oedd eto all.t o berygl, ac nid oedd yc.Uwaith mewn sefyllfa i ymddaogos i roddi tyf>tiola«th yo erbyn ei gwr. Cadben Wynn Griffith Os y cewch wybod erbyn ddydd Gwener na bydd 1r8 Duncan yn attuoR i vmddangM yn y llys yn Mettwsycwd y diwrnod c fdyoot, y mae yn debyg yr ymohebwch a'r Prifgwtistiibl ac y: apeliwcb am obiri id r,=l!ftch. Yr Arolygydd Willi. <: Y113 gohiriwyd yr achos am wythnos i Bfcttwsycoid, a y dyn anhapos yn 011 gubar. Ni phnrhaodd y gweithrediadau ond pum' tuunyd. Y CYEUDDEDIG A'l WRAIG. i Cyn ei symud yn ol o'r llys i'r carchar ddyddsadvi-u, wi-h weled yr Arolygydd Williams, gofynodd y cyhuddedi^ pa fodd yr cedd ei wraig. Flln hysbyswyd ef ei boi yn gweila, tywynold gwen ar ei wyneb, a dywedodd fod yn dda gaoddo glywed hyny. Y mae yn cael ti fwyd o'r tu alhn i'r carchat. DYGWYDDIAD CYFKEOUS. I Gyda'r gerbydres dri o'r gloch prydnawn ddydd S idwrn, daeth boneddiges, Y' hon a roddodd ti henw fel MM Yonng, i Westy y Benar Vi ;w, a dywedodd ei bod yn adnabod Mrs Jaederholm a'i theula, iddi eu cyfarfod ya America a gofynodd am gael siarad Iyda'r bcineddigesau. Daeth Mr Smith a Mr Crichton iiavr, a dywedasant ei bod yn siwr o fod yn camgymeryd, Yn holodd y ffordd i'r ficerdy, a dywedodd ei bod wedi aiarad a'r ficer yn flaenorol. Daeth Dr Ro- berts i mewn yr adeg yma, a throdd y foneddiges ato ar unwaith, gan ddyweyd ei bod yn credo, oddiwrth yr hyn a fu yn y newyddiadnron, mai ei merch oedd Mrs Dnncan. Dr Roberts a ddywedodd nas gallai byny fod, gan fod mata Mrs Duncan i grisian. Yna eglurodd Mrs Young Vdi ddyW n Awstralia i cbwilio am ei maerch, yr hon oedd wedi priodi, yn gcoea i'w hewyllys hi, gyda thramJrwr, ae yr oedd hi yn sicr mai Duncan ydoedd, gan ei fod yn bur debyg, ac yn medru siarad amryw ieithoedd yn rhwydd. Methodd y nioddygon na phobl y gwesty ei pberswadUi, ond mynai weled Mra Duncan, Ni chauiatii y meddygoa hyny, gan y tybid y byddai hyny yn ormod i Mrs Duncan. Fodd bynag, dangoswyd llun Mrs Duncan iddi, and ni thyciodd hyn i'w hargyboeddi, a pban welodd nas gallai lwyido ymadawodd am Ffestiniog, a chredai ya Uwyr ei bod wedi ei thwyllo, ac mai ei merch hi ydoedd MrR Dancan. YIl ngnrsaf y rheilffordd dywad odd drachefo foi rhai yn cynllwyu i'w herbya ac er ya cydnabid nad llun ei merch yd< edd yr un a dd.iDgosid iddi, et/i credai nad oedd yn linn gwirioauddos o r ddynes yr ym:>sodwyd arli. Gyda'r oneddiges yr oedd geneth fechan, lied dyner yr olwg, o bryd galea, ac yraddaogosvl yn bar ymlyngar wrth ei mham. DyweJai fod ei gnnetb golled.g oddeutu 23 uilwydd oed, tal a theneu, gyda gwallt du a gwyneb teg. Creodd y dygwyddiad yma ato gryn gyffro yn v gymydogaeth. Nos Sadwrn cynhaliwyd cyngberdd elasenol yn Nolw,ddeln, a chafodd Jeugaia o'r plant tlottaf fyned i mewn yn thad, gan ddarfod i'r cyhnddedig, Mr Duncan, adwel arian i'r perwyl yna yn nwylaw yr vsg->l- feistr. MADDEU I'W UWK, Dywed gobeby?d i'r nurse (Mrs D?vies, 0I ?nMr?ethysbysoi'rfocedd'?.Mewu attebiad i gwestiwn a roddid iddi, ddy?cyd  Maddeuwch." Gofynodd y faethes r (1dd yn golygu ?tddeu i'w ?.?ebai M? Duncan, "I? m-.dd?wch lddo bob p th. Yr ydych yn meddwl, anwylyd," ebe Mrs Davies, nad oedd yn bwnalagwneyd dim niwd i chwi" 0 cae oedd," ebe v ton- eddiges druan, ni feddyliodd erioed wneyd Sddiges draao,?na dechreuodd ddyrysu yn niwed i m i ei neddwl.
I NODION CARTREFOL. I
I NODION CARTREFOL. I ) [GAN ANDRONICUS.] I I Mae llawer dydd, Mr Gol., er pan y cefais I hamdden i yru gair i'r Genedl. Y mae llawer o droion wedi bod ar yr hen fyd yma er hyny-nifer fawr o beii gyfeillion wedi myn'd at y lluaws. Yr wyf wedi cael llawer o blessr wrth ddatllen y Genedl y tair blyuedd diweddaf, ac wedi eylwi gyda dyddcrdcb ar ei chynydd mewn maint, mewn dylanwad, a galluogrwydd ei hysgrif- eniadau. Cebis bleser mawr yn dilyn cohabiaeth arwr anturiaetlius Cymtu DywyUaf," a gresyn ei fod wedi rhoddi ei ffidil yn y to mor fuan, ac na fuasai fel Stanley wedi crcesi the dark Continent." Pe bnasai wedi talu yrcweliad 4 rhai o eglwysi sir Feirionydd, yn Ardsdwy a Pheo- llyn, credwn y cawsai deatynau i'w ysgrifbin. Ni fnasai raid iddo fyried cyn belled a'r "ExtwyaWrw" yn air Bonfro-na'r Hen Fynyw" yn air Abertelfi. Doniol iawn hefyd ydyw eich Llvthyr o'r Senedd," gan Mr Lloyd George, A.S —y roaent yn dwyn i'm cof lythyrau yr arch-ohebydd i'r Faner er's llawer dydd. Gyda llaw, bu LLOYD GEORGE DAN Y FFLANGELL vr wythnos ddiweddaf, gan ysgrifenydd "Botes from Ra les yn y Mercury, am iddo ysmalio tipyn mewn cyfarfod yn Lina- dain, a dweyd nad ydyw y Gymro yn haner gwneyd f^vwheth bytb, nad oes dim cymedrul..yn N hymro, eu bod yn "titotatt" Den yo "jolly good tiplers" (nid templars). Wel, mae pawb yn gwybod mai mewn ysmaldod y dywedodd Mr ueorge, hyny; y mae yn gwybod gystal a phawb arall fod yn Nghymrn, fel yn mhob gwlad arall, lawer yn leicio cael rhyw ddropyn bach ar y s'y, just rhyw toothful. Ond 'doedd dim eisien i bobl Llundain wybod hyny. A dear mi, Mr "Notes from Wales," ai nid oes gin yr aelod ieuano hawt i ysmalio tipyn ? Ond nid oes eisien i mi sefyll i fyny fel champion dros Mr George, y mae yn ddigon abl ei hunan, ac y mae yo gwoeyd byny with a vengeance yn V Mercury heddyw. Y ma? yn rhoddi i "Notes from Wales a Roland for an Oliver. Wei dyna I WYTHNOS Y SULGWYX drosodd eto, a Sulgwyn oedd mewn gwir ystyr y gair. Yr oedd mynyddoedd sir Gaornarfon, sir Feirionydd, sir Drefaldwyn, a hithull brenhioes Dytfryn Olwydyn gwisgo eu mactslli claerwyo foreu Su), fel i ym gystadlu a phrenau ffrwytbydd yr iseldiroedd i dalu gwarogaeth i Wyl Fawr y Pentecost. Fe hir gofir gwyliau y Sulgwyn eleni am ddau beth, sef yr hin oer a'r INFLUENZA., nea fel y galwai hen wreigen yn Llanberis y clefyd-yr "influfncial." Nid oedd yr hen chwaer yn mhell iawn o'i lie. Y mae yr anwydwst, nen y disianwst (a benthyca gair newyddiadur clodwiw), yo hynod o inifitenc. ial. Y mae gaoddo awdurdod a dylanwad nid byclian i gadw iniloedd o bobl yn en gwelyan, i waghau ein capelau, ac i deneuo ein marchnadoedd, ac och! syr, i yru llawer. oedd i'r oerllyd fedd. Y mae yn dda genyf ddeall fod yr han glefyd brwnt yn brysur ddiflanu o'n hardaloedd. Llawen oadd gan bawb yn yr ardaloedd byn, fel yn mhob man lie y siaredir yr iaith Gymraeg glywed y newydd am DDYRCHAFIAD DR HERBER EVANS I i brif gadair yr Annibynwyr yn Lloegr a Chymrn. Dywedodd y ffraeth Drteon Edwards nn tro, mown atebiad i sylw 0 eiddo Mr Evans, dylai y Patchedig Herber Evans fod yn foddlon heb fyn'd yn esgob, oblegid ei fod yn ,fronin yn Salem.' Ond pe buasai y parchsdig dd-on yn fyw heddyw cawsai weled nad "brenhin Salam" yn unig ydyw Dr Evans, ond archesgob ei euwad dros Gymru a Lloegr. Yr wyf yn sicr na ddigia yr archesgob doniol wrthyf am adrodd hanesyn byeban am ei hen fain anwyl, a dd'gwyddodd dros again mlynedd yn ol. Yr oedd eich gohebydd yn drivio un prydnawn ystormus o Trefdraeth i Castellnewydd Emlyn trwy Pontarsele, HEN GARTREF DR EVANS, an o'r lanerchi prydferthaf yn Ynys Prydain, ac yn y byd mae'n debyg gan ein gwrop. Yr oedd v gwlaw yn disgyn fel pe buasai holl ffenestri y nefoedd wedi eu hagoryd, a da ydoedd gan y march a'r marchogwr droi i ochwl rhag yr ystorora. Yr oedd croen y naill yn wlyb a'r llall yn wlyb at y croen. Daeth hen wraig a golwg mwyaf hynaws at y drws ao archodd eich gobebydd i'r ty. Cefait3 eistedd o fiacn tin owlm yn y parlwr bach snug, a chefais ddysglaid o de gyda'r goren a brofais erioed. Gofynai Mrs Evans i mi, "Ich chwi wedi glychi, machgen i ï" a rhoddodd ei llaw ar fy ysgwydd, a gwaeddai, diar mi mae eich cot reit wlyb." Ar hyn aeth i'r lloft a daeth i lawr a ctot o frethyn du ganddi, a gwnaeth i mi ei rhoddi am danaf ya lie yr hon oedd genyf. ar ol ei dal o flaen y tSn i'w thwymo yn ofalos, a buom yn ei gwisgo nes yr oedd fy nghot fy huuan wedisychn wrta dan y gegin. DylWG ddweyd fod y got ddu yn llawer rhy fawr i mi. Tybed mai hono oedi y got a wisggki y bachgeu o Bontarsele pan bregethodd y bregeth yotlif yn Lsrpwl, a bod ei hen 'fara dduwiol wedi cadw y wisg yo ofalus fel memento am ddigwyddiad mor bwysig yn haoes bywyd ei hanwyl fab, yr hon a wedd- iodd lawer drosto pin oedd tu ol i'r counter yn Lerpwl! JNid oeaa Mrs livans weai gofyn i mi o ba le yr oeddwn, na min-Au wedi dweyd wrthi. Nid gwraig inquisitive oedd; digon oedd ganddi hi wybod mai dyn mewn yatorom oeddwn, a rhoddi croesaw calon i mi, heb ymholi pa un at Iuddew ai cenedl ddyn oeddwn. Mewn cornel yn y parlwr yr oedd bwrdd bychan ac arno, nid rhyw what nots a brie a brae fel a welir y dyddiau hyn, ond y Bibl mawr, Uyfr hymnan, ac album. L'ytnsrais yr album yn fy llaw a throais ei ddalenau. Gyda hyn dyma Mrs Evans i mewn a gofynai A ych chi 'tlabod rhywnn sydd yna 7' "Ydw," meddwn inau, gan estyn fy rays at un o'r iarlunian, yr ydw i yn adnabod bw" yn dda iawn, y mae yn byw o fewn ycL 'dig latheni i mi yn Twthill, Caernarfon." I'ch chi'n deyd byny," medda yr hen wraig, gan loni drwyddi, ac yr oedd bron a fy nghofleidio. Mab i i'w e; siut mae ? Ond mi ges lythyr oddiwrtho ddoe." Byddai Herber Evans yn ysgrifenu at ei fam yn ami iawn, fel William Pitt, y Seneddwr enwog. Aeth y gwlaw heibio, a daeth yr henlwen i'r golwg, a chanodd eicb gohebydd yn iach a cbartref ieuenctid home sweet home" Llywydd Undeb Annibynwyr Lloegr a Chymru. Caernarfon, ddydd Llun.
IT "CADFRIDOG" BOOTH YN NGHAERNARFON.
IT "CADFRIDOG" BOOTH YN NGHAERNARFON. Nos Iau, bu sylfaenydd Byddin yr Iach- awdwriaetb ar ei ail ymweliad 4 Chaernar- fon, athviddododdanerchiadalluog ar gyn- wys ei lyfr, "Yn Lloegr Dywyllaf." Cynhat- iwyd y cyfarfod yn y Pavilion, ac yr oedd yno gynuliiad Iluosog. Codid swllt o dftl am fycediad i'r blaenseddau, a cheiniog am gorph yr adeilad. Cyn dyfodiad y Cad- fridog" difyrid y gynulleidfa 4. chaneuon arferol y fyddin. Cenid y caneuon gan yr ablodau, y rbai oeddynt ar y llwyfan. Pan ddseth y Cadfridog i mewn, cododd y milwyr ar eu traed, a rhoddwyd derbyniad llongyfarchindol iddo drwy waeddi "Hwre," a chwifio cadachau. Wedi myued trwy'r defosiwn dechreuo!, cododd y Cadfridog i siarad ar ei destyn. Hawdd ydoedd canfod ar unwaith ei fod yn gyhrwydd iawn yn hanes y meddw tlawd, y ferch aeffodus, a'r troseddwr caled. Gwyddai am y byd yr oeddynt yn byw ynddo, am y oaledi dybryd, y trueni annes- grifiadwy, y dyoddafaint anaingyffredadwy ydoedd o'u haragylch. Y tlawd, yr anghenus, yr afradlon, a'r troseddwr ydynt byncian ei efrydiaeth, a pha fodd i ddarpar ar en cyfer yw ei fyfyrdod ddydd a nos. Yn ei lyfr, YN LLOEGR DYWYLLAF I mae yn rboddi ei gynilan ef o pa todd l aater I Clutcasts cymdelthas. Pan gyhoeddwyd, y llyfr ar y cyntaf, ychydig feddyliai y buasai yn tynu y fath sylw. I ba le bynag yr elai, cyfarfyddai a phobl wedi astudio ei gynllun I yn drwyadl, ac yn cymeryd cryn lawer o ddyddordeb ynddo. Tybiai mai y rheswm am hyn ydoedd fod y drygau y cyfeiriai atynt yn bodoli yn mhob man, a bod ei gynllun ef yn debYf o fod yn feddyginiaeth iddynt. Er nad oedd amgylchiadau Caer- narfon yn gyffelyb i eiddo y trefydd mawrion, eto bodolai digon o druenia thlodi yno i enyn eu tnsturi, Dangosai iddynt y byddai i'w gynllun ef adfer y lla sydd yn byw mewn traeni a throsedd. Cynllun i'w rhwystro i fyned yn mhellach i drueni ydoedd. Gwaredu y bobl oedd ei amcan, a'u dwya yn ol i lwybrau moes a rhinwedd. 0 y fath ddinystr a wneir ar ddynion a merched gan FEDDWDOD, ANLLADRWYDD, A THROSEDD. I Ond y mae gwyneb y cynllun yma ar y dosbarth sydd wedi suddo ddyfnaf i'r pecbodau duaf. Gwerir oddeutu deng miliwn o arian bob blwyddyn i he!pu y tlodion, a rhoddir deug miliwn o bunnau yn elusenau. Ond er yr holl arian a roddir fel bya, nid yw y tlodi a'r trueni yn lleihau, Nid ei ddymnniad ef oedd fod i dlodion y wlad gael ea trosglwyddo iddo ef. Nid oedd j arno eisien y gwaith, oblegid yr oedd ganddo ddigon i'w wneyd gyda'r Fyddia; ond yr oedd yn rbaid ed"ych ar ol y bsbl, a rhoddi cartref iddyut. Os nas gallai y Llywodraeth gael arian dyleot werthu en llongan rhyfel. Pe byddent yu eiddo iddo ef gwerthai hwynt bob un. Dylid rhoddi bwyd a llety i'r bobl, a gofalu nad ydynt yn cael en drygu. Os na weithia dyn, yna ni ddylal fwyta a'i ddadl ef ydoedd mai dyledswydd y wlad yw chwilio am waith i ddynion a merched iacb, mewn trefn iddynt gael lluniaeth. Yr oedd ei NODDFEYDD I ef yn gwneyd gwailh. rhagorol, ac yn rhoddi help i lawer i wella "u ffyrdd. Rbaid newid y bobl: rhaid gwneyd y meddw yn sobr, y ferch anffodus yn daiwair, y diogyn weith- gar, a'r troseddwr vn ddyn gonest. Sut y gwneir hyn? Drwy estyn manteision. Dyweyd wrthynt, Dyma gartref i chwi, 08 ydych yn barod i weithio." Drwy gariad, drwy gofio mai asgwrn o'n hasgwro ni ydynt. Drwy ddylanwadau ysbrydol. HWD yw'r prif alia. Agorwyd Noddfa'r Merched yo Ebrill, a llocheswyd a phorthwyd 7929 o ferched Llwyddwyd i gael gwaith parhans i lawer o'r rhai hyn, a c'aredir fod lluaws o bonynt wedi cael gafaal ar iachawdwriaeth. Wrth gyfeirio at ei weithfa matsus, dywei- odd fod rhywrai wedi ei hysbysu ei fod am gynhyrfu MARCIINAD LLAFUR. Wel," ebai'r Cadfridog, "gobeithio fy mod." Dyna'r prawf cyntaf a wnaed o'r cynllun. Y mae yn myned yn uniongyrchol yn erbyo y gyfundrefn cbwysawl. Credai y byddai yn anturiaeth o les i'r meistr a'r gweithiwr. Er cymaint o gwyno fa ar hyd y blyayddau, ni wnaed dim yn effeithiol i helpu caethion Hafnr, Eitbaf petb oedd y cri am wyth awr y dydd a phethau da o'r fath, ond yr oedd gwneuthurwyr matsns yn newynu o'n cwmpas ond dygodd ef ei gyn- llun i'w gwaredu. fr arian a delir am wueyd 144 n flychau matsus ydyw o ddwy geiniog a ffyrling i ddwy a dimai. Yn ol ei gynllun ef bwriadai roddi PEDAIR CKINIOG am hyny. 0 dan yr byn y gweitkia y bobl byn yn awr, nis gall y gweithiwr goren ond enill 93 4c yr wythnos, tra yr enillant 158 yr wythnos yn ol ei cynllun ef. Arwyddair i weithfa ef fydd cyflog tag am waith teg. Gobeithiai y gallant anfon allan ddwy fil gross yn yr wythnos, a byddai ganddynt tna chant o ddwylaw yn y weithfa. Yr oedd yn debygol y gwerthid yr oil i ryw dy, ae y cai y cyhoedd y matsus am y prisiau adalant yn awr. «► »» ♦
I YMADAWIADI IMR DAVID EDWARDS…
I YMADAWIAD I IMR DAVID EDWARDS I 0 GAERNARFON. I Gadawodd Mr David Edwards, yr bwn a fu am rai blynyddau yn gweithredu fel golygydd a goruchwyliwr i'r Welsh National Newspaper Company, y dref hon ddydd Iau diweddaf, i ymgymeryd a dyledswyddau pwysig fel goruchwyliwr swyddfa y nawyddiadur dylanwadol Nottingham Daily Express a newyddiadnron eraill. Yr oedd Mr Edwards wedi gwneyd ei waith yma mor rhagorol ae wedi cymeryd rhan helaeth yn symudiadaa cyhoeddus y dref fel ag y tybiwyd mai aomhriodol i'r eithuf fyddai canistau iddo ymadael heb wneyd rhyw gydnabyddiaeth o'i wasanaeth Brydnawn Mercher cynhaliwyd cyfarfod o'r rhai a gyd-weithient gyda Mr Edwards yn y swyddfa gyda'r amcan o'i anrhe^u ag anerchiad goreoredig o wneuthuriad Mr J. A. Vaughan. Yn yr anerchiad gwneid cyd- nabyddiaeth helaeth o agosrwydd cyfeiilpr Mr Eawards at bawb o'i gydweithwyr a'r ymdrechion teilwng a wnaeth bob am-er o blaid meibion llafur. Cydnabyddodd yntau yr anrhegiad trwy ddyweyd y rhoddai i'r anerchiad y lie mwyaf parchus a feddai. Yr un noswaith, yn y Royal Sportsman Hotel, eisteddodd cwmni o tui 35 wrtb "giniaw ffarwel" i Mr Edwards. CcJld prawf amlwg o'r cyfeillgarwch persono! a fodolai cydrhwng Mr Edwards a rhai a gydnabyddid fel gelynion iddo mewn ystyr wlsidyddol yn y ffaith fod yn bresenol yn y ciniaw hwn amryw Geidwadwyr, ac mai'r Cdidwadwr aiddgar, Mr H. Lloyd Carter, a weithredai fel ysgrifenydd y symudiad gyda Mr R. A. Griffith, yr hwn, oblegid afiechyi, oedd yn absenol. Y trysorydd ydoedd Mr G. Elwyn Jones. Cymerwyd y gadair gan Mr David Thomas Bryngwyn (cyn-lywydd Cymdeitbas RyddfrydolB wrdeisdrefi Arfon), a'r is-gadair gan Mr Carter. Cynygiwyd llwncdestyn eyntaf y noswaith, sef Y clerigwyr a gweinidogion y gwaaanol enwadau," gan y cadeirydd, a chydnab- yddwyd ef gan y Parch Evan Jones.-YLiq, ar ran nifer mawr o gyfeillion cyflwynodd y cadeirydd i Mr Edwards anercbiad goreuredig hardd, eto o waith Mr Vaughan, yn yr hwn y telid teyrnged uchel iddo fel eyfaill mwyn a Syddlawn a dyn o gymeriad uchel a theimladan caredig. Llawenbeid oblegid ei lwyddiant, presenol ac yn y gorphenol, a dymunid iddo iechyd a phob daioni. Wrth gyflwyno yr anerchiad, cyf- eiriodd Mr Thomas at yr hwn a anrhydeddid ganddynt y noswaith hono fel no a feddai alluoadd neillduol fel dyn o fnsnes; a datganodd ai ofid gwirioneddcl oblegid ei ymsdawiad o'r dref, er ar yr un pryd yn lliwenhau ar gyfrif y dyrchafiad non. rhydeddus oedd wedi ei gael. Wed i'r cwmni yfed y llwncdestyn yn frwd- frydig, diolchodd Mr Edwards trwy gyrlnobod y caredigrwydd mawr ag oedd bob amser wedi ei arddangos tuagito yn ystod ei arosiad o tua again mlynedd yn NgbaernarfoD, a chymhwyaai hyn yn ar- benig at fasnachwyr anturiaethus y dref. Byddai yn gadael ar ei ol yn Nghaernarfon gyfeillion ag oedd wedi profi eu hunain megys dur yn eu bymlyniad wrtho, ae nid aoghofiai y rhai hyn pa mor eang bynag a allai fod y cyfeillgarwch a wnai ar ol hyn mewn Ileoedd ereill.—Cynygiwyd lret a masnach Caernarfon" gan Mr W. J. Purry, no o gyfarwyddwyr cwmni y Genedl, a thalodd yntau deyrnged uchel i weithgarweb a gallu Mr Edwards yn ogystal ag i Iwydd. iant Caernarfon mewn ystyr fasnachol. Cyd. nabyddwyd y llwnc-destyn hwn gan Mr Cadwaladr Williams a Mr M. T. Morris, yr claf o'r rhai hyn a wnaeth ymosodiad trwm ar bobl mown cylchoedd uchel yn y dref a anfonent ymaith i Loegr am bob math o nwyddau yn lie noddi masnach leol.- Cafwyd anerchiadan pellach gan Mr John Davies (Gwyneddon), un arall o gyfarwydd wyr y Genedl; Mr Robert Williams, gynt olygydd y Gwalia; a Mr Carter.
CYMDEITHASI -DDIRWESTOL MON....…
CYMDEITHAS I DDIRWESTOL MON. I Cyohaliwyd cyfarfod 0 bwyJlgor eyffrf-dinol y gymdeithas uchod yn Llaegefni ddydd Iau, o dan lywyddiaeth y Parch J. R. Hughes. Darllenodd yr ysgrifenydd (Mr R. Davies, Ysgol y Bwrdd), lythyr oddiwrth Arglwyddes Reade yn hysbysu ei bod, ar ol ymgyngbori & rhai o'r naill ochr a'r I]&]], wedi penderfynu nad oedd angen y Cross Keys, Gaerwen, fel tafarndy, ac felly y byddai iddi ei ddiddymu fel tafarndy. Gyda golwg ar y gymanfa flyoyddOl, yr non syau i'w ehynhal eleni yn Nghaergybi, Awst 17eg a'r 18fed, penderfynwyd fod anerchiad i'r plant yn cael ei draddodi nos Lnn gan y Parch J. R. Hnghes; fod Mr B; B, Jones (Garmonydd) i ddarllen papyr yn y gyn- hadledd ar "Yr ysgolion dyddiol a dirwest;" badiedd at Yy Y?g, ac fod materion y papyrau eraill yn cael ea hymddiried i'r ysgrifenydd a't pwyllgor gweithiol. Penderfynwyd yn mhellach i ofyn i Arglwyddes Reade i lywyddu yn un o'r cyfarfodydd; bod un cyfarfod eyhoeddas yn cael ei gynhal nos Fawrfcb ar gyfer y S^eson, y Parchn A. J. Parry a D. Adams, B.A. i'w anerch hefyd fod gwasanaeth Mr How Rowland, cyfreitbiwr, Bangor, yn cael ei sicrhau er cynorthwyo ardaloedd sydd ginddynt wrthwynebiad i dalarndai fod y gymdeitbas bon yn eydweithio yn galonog a Chymanfa Gwynedd, gan oiyn i3dynt anfon cynrycbiolwyr i'r gymanfa yn Nghaergybi, a bod y Parchn Cefni Parry, D.D., a r Cyngborwr A. McKillop, yn cael en penodi yn gynrychiolwyr i Gymanfa Gwynedd. Hysbyswyd fod y boneddigion canlvnol wedi addaw gwasanaetbu yn Ngbymania; Ddijwestol Caergybi Par,,hu. Abet J. Parry; W. Evans (Moewyaon) D. Adams, B.A; Samuel Owen, Tanygrisiau a Mr T: P. Lewis, A.S.
MARWOLAETH ECHRYD-US BAOHGEN…
MARWOLAETH ECHRYD- US BAOHGEN YN MON. Boren Sul diweddaf cyfarfu bacbgen byefoan deg oed nas cawson ei enw, OJld sydd yn fab i Pantybwlcb, Llanddona, farwolaeth yn y modd mwyaf ecbrydu3 ag y gellid bron meddwl am dano. Yr oedd y bacbgen yn cymeryd bowcb i fferm gyfagos, ae er mwyn cyfleusdra, rhwymodd am ei eanol y rhaff ag oead yn rhwym yn mhen y iuweh. Oberwydd rhyw reswm, rueaoda yr 1 anifail ymaith, gyda'r canlyniad ill bachgen syrthij, a llnsgwjd ef yo y modd I hwn am bellder mawr. Y fath yicedd y drioiaeth a dderbyniodd fel ag y bu farw or niweidiau cyn i neb ddyfod i'w gynortb- wyo. Gorchuddid y ffordd mewn amryw fanau & gwaed, a dywedir i ddarnau q i ben gael eu pigo oddiar lawr.
CYNHADLEDD AR ADD--YSG GYMREI.'-
CYNHADLEDD AR ADD- YSG GYMREI.' Cynholir cynhadledd yn yr Amjmntg ddydd Gwener o Gyd-bwyllg*r&a Addysg Gymru a Mynwy, pan yttafodir materiOB pwysig.
| PEN BLWYDD Y FREN-- HINES.
| PEN BLWYDD Y FREN- HINES. u ,aa bal cyfbaeddodl y Frenhmes el i2 lu I wydd oed. Cinwyd clychaa y Capel Brenhinoi, Wiads, lv'r gymyd^aetb, a oS oCgTwysi' a G'^d,a9th01 yD yT 011 o'r eglwysi,
.HEN GLERIGWR ENWOG. I
HEN GLERIGWR ENWOG. I Dydd Sadwrn, bn farw y Parch John Lloyd, Castell Forwyn, mr Drefaldwyn, yn 82 wlwydd oed. Yr oedd yn dirfeddiannwr ac yn ustus heddwcb. Tra yn Nghaergrawnt yr oedd ei yrfa addysgawl yn un hynod o ddisglaer, ao yn mhlith ei gyfoedicn a'i gyfeillion yr oedd y gwyddonydd enwog Charles Darwin. Yr oedd y diweddarfon- eddwr yn un o gwmni darllen Mr Darwin, o dan addysgiaeth Mr Herbert. Yr oedd hefyd yn bar gydnabyddus a'r nofelydd enwog Charles Kingsley; a dywedir fod gan berthynas iddo waith anghvhoeddig o eiado Dickens ar Fywyd Crist.
IAKLL BEAOONSFIELD.,
IAKLL BEAOONSFIELD., HINESION DYDDUROL. r Yn ddiweddae cyhoeddwyd elfrol ddi- I fyrus anghyffredin gan Syr William Fraser, yn dwyn yr enw Disraeli and hi* Day. Ceir 1 ynddi amryw hanesion dyddorol am y I gwleidyddwr enwog. Dengys un angerdd- oldeb I SI TTCHELGAJS H I pan yn ienanc. To union wedi iddo gaei sedd yn Nhy'r Cyffredin, digwyddai fod yn sefyll wrtb y bar yn Nhy'r Arglwyddi. Yr oedd y Prif-weinidog, Arglwydd Melbourne, yn pasio heibio ar y pryd, ac meddai cyfaill wrtho, "Arglwydd Melbourne, caniatewch i milgyflwyno i chwi nn o'n haelodau ieuengaf, Mr Disraeli." Wet, wr ieaanc," meddai ei arglwyddiaeth wrtho, wedi ysgwyd llaw ag ef, beth ydych yn bwriadu fod ? Yn vmwybodol o werth gwirioneddol y gofyn- ydd a'i wawdiaith, ateboid Disraeli yn bur hamddenol, Prif-weinidog." Llawer o yatomu a daenwyd o dro i dro yn tghylch EI DDULL 0 YMWISGO. Pan yn ienanc yr oedd ei wisgoedd yn chwerthinllyd o hardd a ffasiynol, ond fel yr heneiddiai nid oedd mor hofr o wychder. Byddai ei wiag bob amsar yn drwsiadus," meddai Syr William; "os oedd bai arm o gwbl, y dd yn rhy syml ac unffurf, neb ddim neillduol ynddi ond y wasgod plush ddwbl brest a wisgai yn y gauaf. Yn yf haf gwisgai frock coat o frethyn main. wedi ei botymu yn dyo, a gellid gweled o dani ystays yo gwtliio" allan o dan y ceseiliau. Cymerai ofal mawr o'i waUt, a gadawai gyrlen o hono i hongian yn isel ar ei dadcen. Pan fyddai i draddodi araeth yn y Ty ni byddai byth yn gwisgo hot, rhag i'w wallt gael ei wneyd yn anhrefnus. Lliwiai ei wallt a'i farf yn ddu, ac weithiau gellid gweled llecynau o wyn pan na fyddai y lliwio wedi ei wneyd yn ofalus." Dywed Syr William rai pethau lied bigog am EI GREDO GWLElDYDDOL. I Y rheswm, meddai, paham y cymerodd Disraeli ochr y Toriaid oedd cynghor Ar- glwydd Lyndhurst, y; hwn a ddangrsodd iddo fel yr oedd holl wyr ieuainc galinog yr oes yn ymnno A'r R tdicaliaid, ac fod ar y Toriaid angen talent. A chyda golwg ar ei broffesiadau borenol, arweinir fi gan ym- chwiliadau manwl i'w snercbiadau a'i areith. ian i'r casgliad yma; fod ar Benjamin Disraeli awydd mawr eael mynediad i Dy r Cyffredin fod Benjamin Disraeli wedi per- swadio ei hun mai amcan mawr ei fywyd oedd disystrio y blaid Whigaidd; ei fod yn boni na ddarfu iddo erioed broffesu Radical. iaeth, er ei fod, mewn llytbyr at ei chwaer, yn galw ei bun yn Radical. Yn ei etholiad cyntaf cynygiwyd ef gan D.¡ri, ac eiliwyd ef gan Radical. Treacher oedd eow y Radical, a Rose oedd enw y Tori." Ymddengys mai ystyriaethan arianol barasant iddo briodi. Fel y gwyddys, El WRAIG I oedd gweidw Syr George Cornewall Lewis, yr hwn, yn ol barn Arglwydd Aberdar, oedd yr unig Gymro a gyrhaeddodd enwogrwydd Ewropeaidd mewn gwleidyddiaeth yn y gan- rif hon. Yr oedd hi ugain mlynedd hynach na Disraeli, ond fe wnaeth iddo gydmar bywyd rhagorol. Aberthodd ei han i'w wasanaethu ef ac i'w gynorthwyo yn ei orchwylion llenyddol a gwleidyddol. Un tro yr oedd yn myned gyda'i gwr mewn cerbyd i't Senedd, lie yr oedd ef i draddodi un o'i areithiau mwyaf enwog. Wrth fyned aUan o'r cerbyd canodd Disraeli y drwa ar fys ei wraig, ond yn hytrach na chythryblu fys ei wraiga, 'i anaDnogi i wneyd cySawndef ei feddwl, ag ef ei hun yn ei araetb, gadawodd iddo fyned ymaith heb ddweyd yr un gair, ac ni agorodd y drws nes yr oedd ef wedi myned allan o gyrhaedd. Prin y gellir ihestrn Disraeli fel YSGOLHAIG CLASUROL,. I ac nid oes dim gwir en yr ystori ei tod yn cario copi o Sophocles yn ei boced fel cyd- ymaith. Mae yn bosibl iddo ef ddyweyd hyn, meddai Syr William, ond nid yw yn wir, er hyny. Ac oa oedd ganddo Sophocles yn ei boced nis gallai gyfieithu llinell ohono heb gymhorth geiriadur. Nis gallai ychwaith wneyd dim o Roeg Homer, Herodotus, neli 'r-Testament Newydd, yr hwn sy'n llawer mwy syml a haws ei gyf- ieitbn. Medrai yohydig o'r iaith Ffrengig, ond nis gallai ei seinio yn hanner cywir. Nid oes neb yn coflo ei glywed yn son gair erioed am GREFYDD, ac ni %r neb beth oedd ei gredo Duwm- yddol. "Bu farw," medd Syr William, "yn ddyn unig, a diblant, ac, yn 01 pob ymddangosiad, heb grefydd o gwbl. Gof- yair i mi yn ami a allaf ffuifio ryw syniad beth oedd ei argyhoeddiadau crefyddol. Fy ateb bob amser yw, ac yr wyf yn ei ail- adrodd yma, na cblywais ganddo yr un awgrymiad, yr un sill, a'm galluogai i fforno barn ar y pwna. Dyma hefyd dystiolaeth bendant y diweddar Arglwydd B a'r hwn yr oedd Disraeli ar delerau hynod gyfeillgar, a'r hwn oedd yn bur hoff o siarad ar gwestiynau crefyddol."
PAHAM YR OEDDYNT I YN NEIDIO…
PAHAM YR OEDDYNT I YN NEIDIO ? I "Idriswyn" a yagrifena Pabam a beth oedd ystyr fod y bebl yn neidio yn adeg y diwygiadau Cymreig, yn enwedig yr un cyntaf o dan weinidogaeth yr anfarwol Rowlands o Langeitho? Y mae cryn ddyfaln wedi bod,ac y mae wedi cael ei wneyd yn destyn gwawd gan lawer; ond ar ei bregeth yn Nghaerdydd yr wythnos ddi- weddaf, dywedodd yr ben. dad o Lanllyfni (y Parch Robert Jones) nad oedd dim byd mwy naturiol nag i'r bobl neidia o dan yr amgylchiadau. Ac fel hyn yr esbonia Mr Jones y neidio:—" Yr oedd Mr Rowlands," meddai, wedi bod yn pregetha megys oddiar Fyoydd Sinai i'r bobol am fisoedd ar ol ei droedigaeth ei hun. Rhyw greadur digon annuwiol oedd yntau unwaith, er ei fod yn offeiriad, a threuliai lawer o'i amser yn y dafarn, gan gymetyd rhan mewn pob math o chwareuyddiaebhau ar y SuJ, ae nid oedd ei bregethau yn cael fawr effaith ar neb. Ond wedi iddo gael troedigaetb ei hun, dechreuodd rybuddio ei gydwladwyr o ddifrif, a hyny yn y modd mwyaf dychryn 11yd a thanbaid. Melltenai mellt y ddeddf o bwlpud Llangfiitbo bob Sabboth, nes yr oedd y gynulleidfa bron llewygu gan ofn. Bu felly wrthi am fisoedd, nea yr oedd anobaith wedi ei argraphn yn ngwyneb -wb. O'r diwedd, fe ddywedodd rhyw ben frawd, yr hwn, er nad oedd yn gymaint oysgolhaig a Daniel Rowlands,oedd yn deall trefn cadw pechadur yn llawer gwell nag ef y pryd hwnw, beth bynag- dywedodd wrtho, 'Oni fyddava wsll i chwi, Mr Rowlands, ddweyd tipyn wrth y bobol am yr lawn a'r abertb drud, a pharodrwydd Daw i faddeu i bawb yn ei rinvwdd; oblegid yr ydych bron a'u lhdd wrth bregethn dim ond y ddeddf a'i melldithion iddynt.' Gwelodd Rowlands y priodoldeb o hyny. a dechreuodd ddweyd am gariad Duw; a. chyn gynted ag y dechreoodd ef hyn, dechreuodd y bobol neidio, a dawnsio, a gorroleddu. A pha ryfedd iddynt wrth glywed y fath newyddion cysurlawn ar ol bod yn gwrando bygythion y ddeddf, rhœdau eyfiawnder, a dychrynf9ydd uffern am fisoedd. 'Doedd Rowland& ddim aiaien iddynt neidio, ond neidio yr oeddynt, a 'doedd ganddo fe ddim help 'Does arna. finau ddim eisieu i chwithau neidio, ond, ya wir, fe fuasai yn dda genyf weled tipyn mwy o fywyd ynoch. Fe ddywedir fod Williams o Baatycelyn ya fwy ffafriol 1r neidio na Rowlands; ac ? mall bron yn aicr fod Handel,. y cerddor byd-anwog, a dyn I dawiol i?f, yr hwnadrenhodd lawer o amser yn BghymydogMth Uaogeitho, Medi syrthio mewn cariad &'r gr!?ld!1' .y noHlduot, a'i fod wedi rboddi darlumad  ohono> yn ddiweddglo i'w brif waith, sef Y Mesaia DyM ydyw yr 'HaUelo?h ChoTua'—dynwMedtad o'r gorfoleddu o dan ?eimdogMth Rowlands yn Llangeitho. Diau fod Mr Jones yn bur agos i'w,leam hyn, fel y mae ar lawer o bethan eraill y Mae yn teimlo yn lied frwdfrydig drostynt.
Y FFOADUR -A'I YM-LIDWYR.
Y FFOADUR A'I YM- LIDWYR. Brydnawn Gwener cyrhaeddodd dan ddyn ieuainc a golwg dlodaidd arnynt i Gaergybi gyda'r express boat o Dublin, ac amheuwyd hwy gan; Detective Sergeant Henderson o bwy gan: D ate(, fod yn ffoaduriaid o'ljfyddin. Wrth eu hoti cafold allan fod un ohonynt yn gyfryw, a chymerwyd ef i fyny. Am y llall nid oedd y Sergeant Henderson yn ystyried y gallai ei gymeryd i fyoy, er ei fod yn ei amheu, ac felly gadawodd iddo fyned, ond pellebrodd at y swyddo?,ion yn Nublin er gwybod a oedd rhai yn ateb i'w ddesgrifiad ef o'r ddau ar goll, a chafwyd fod dau o'r fath wedi dianc y boreu hwnw. Erhyn hyn yr oedd y ffoadur wedi cychwyn er's oddeutu pedair awr, a cLymerodd Sergeant Hender- son a'r Heddgeidwad Owen Jones gerbyd a diiynasent ar ei ol i gyfeiriad y Vailey. Uawsent ei fod wedi myned drwodd, ac felly hefyd yn Caergeiliog, ond methent a chael gwybod pa un a oedd wedi myned yn mlaen i Gwalchmai ai ynte myned i gyfeir- iad Bodedern. Aethent gan belled a Bryn- gwran; ac yna yn agos i Gwalchmai heb gael dim yn mhellach o'i hanes, ac ynlj, troisant yn ol i Bodedern, He y cawsent ef mewn common lodging house. Cymerwyd ef yn ol i Gaergybi, He y cyrhaeddwyd oddeutd deg o'r gloch y nos ar ol.teithio drcs ugain milldir. Boren Sadwrn cymerwyd y ddau o flaen Mr H. Edwards, a chyflwynwyd hwy drosodd i ddau o'r fyddin oedd wedi cyraedd i'w cyrchn.
GWRTHDARAWJAD DYCHRYNLLYD…
GWRTHDARAWJAD DYCHRYNLLYD AR Y MOR. Cymerodd gwrthdarawiad dychrynllyd le nos Sidwrn ar yr afon Mersey, Lerpwl, rhwng yr age;long Lestris, 1065 tnnell (Capteu W. Mathews), a'r cgerlong Mersey, 300tunell. Gidawodd y Mersey y Langton Dock yn hwyr ddydd Sadwrn gyda'r bwriad o fyned i'r Victoria Dock. Yr cedd Lestria, Hong berthynol i Gwmni Agerlong- au Cork, ac yn hwylio rhwng Lerpwl ( R tterdam, wedi gaiael y Nelson Dock, a ei rno-d,.ith allan; a phan cydrhwn Egrsinont a New Brighton daeth i wrth. darawiad a'r Mersey, gan ei bollti agos yn ddwy. Yr oedd 19 o ddwylaw ar y L,tris. a naw ar y Mersey. Y fa:h of;dd y gwrthdarawiad ffl y soddodd y ddwy kstr bron ar unwaith. Wrth weled y fath drychineb yn annchel- adwy, rhoddodd Cli pt,n Matthews orchymyn ¡ i oilwog ewch i lawr, yr hyn a wnaed yn y fan. Y pryd yma yr oedd y tugboat Tiger (Capten Butler) wtth ochr yr agerlong G. fi. Bootb; ac wrth glywed swn y gwrth- darawiad, cyfeiriodd ei lestr i'r fan. Canfa ar unwaith beth a ddygwyddodd. Gcllyng- wyd eweh i lawr, CJywyd llefau o Help help gailY rhai ot,dd ar fwrdd y Lcatris, a chymerwyd eweb byeban at y llestr. Wrth agoshau ati, gweUyd dyn yn y dwfr., Wedi peth trafferth cytuerwyd y dyn i fewn, a. thra yr oeddynt wrth y gorchwyl yma, tarawyd y cwch gan yr agerlong, a 3jrthiodd un o'r dynion i'r dwfr. Ltusgwyd y Lestria gan y llanw ar draws yr agerlong G. it Booth.. Yr oedd mwyafrif y dwylaw, fodd bynag, mewn ewrb byebaiu. ac yn eu plibb (Idyqea ieuanc o Sti«.va dea. Yn dri syayn suddodd y Leetris, a Uanvydy eweh gan dawtr, gan daflu y rbai oedd veddo i'r afon. Parodd hyn olygfi ddychrynllyd, a IMai y rhai oedd yn y dwfr am wuredigaeth. Canfydd- w) d y ddynes ienanc yo y dwic gan un* or dwylaw, o'r enw Cotienham, dyn mewn oed yr hwn a nofiodd tuagit i^ a Uwyddodd i'w dal uwvblaw y dwfr hyd aes eu gwar* edwyd gin gwch arall. Ba farw ail swyddog y Lestria, Frank Woodland. EDV. y ddynes ienanc yw Miss rce Williams, tad yr hon sydd yn byw ya Buenos Ayres, ond preswylia ei rnham a pherthynasaa. eraill yn L- rpwi. Y mae tri o ddwylaw y Mersey ar gr, Dyry y uewyddiadaron gan- moliaeth uchel i'r gwruydi a ddangoswyd. gan y msywr Cuttenbam wrth achub Yo ddynes ieuanc. Pan welodd hi yn y dTrfr nofioda ati, a llwyddodd i'w ckadw uwch- law y dwfr byd nes y daeth gwaredigaeth.. Tybia ef iddynt fod yn y dwfr am oddeutu. awr cp iddynt gael an hachub gan y eweh. Gymaint ydo nd yirdrpchla y ddynes. ieuans am ei bywyd, fel y mas ol ei he win-, edd M fraich ei hachubydd, Ychydig wedii un-ar-ddeg nos Sadwni canfa heddgeidwaiA lestr yn dychwelyd i'r Clarenee Djck, ac wedi ymholi dywedwyd wrtho gan y cadben iddo glywed, pan yn agos i Oleudy y Graig, leisiau o'r aton yn gwaeddi am gyuorthwy. Wedi cnwiiio caniu aaauaayn yu ymoieenu fam fywyd yn y dwfr. Taflwyd lifebuoy I uUal', a Ilwyddodd un o'r dYllion i gael gafael ynddo, ac felly M hachubwycL Gollyngwyd cwch i lawr mewn myayd, ac. acbubwyd y dyn arall. Cafwyd salanmeii cadben y Mersey odd un o'r ddlUl a achnb wyd felly. Ofnir fod tua ohwech o'i dvrylav ar goll. Yn ol y newyddion diwsddaraf, ym- ddengys fod y rhai a achubwyd Be a wvd i'r Ysbitty Gogleddel, yn dyfod n mlaen yn dda. Boreu ddydd Llin, daeth ptif beirianydd y Lestih. H. Burns, 0 Lerpwl, yr hwn a I' dybid oöJd wedi bødd, i mewn i 8wyddfa J goruchwylwyr; ocd y mae d u o byd at goll.