Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
23 articles on this Page
LLEWELYN PARRI.
LLEWELYN PARRI. GAN LLEW LLWYFO. PENNOD I. Yf oedd yn fore gwaith hyfryd. Danai yr haal alian o'i ystafell aur, gan ymlawen- hau fel cawr i radeg gyrfa; ao yr oedd Ei wid yn ytnlid y nos, O'i ddorau yn ddiaros." Ymagorai y blodau, cacai yr adar, 1m- ddolenai y comant, gweuai y dolydd, a Uaweoychai y bryniau. Yr oedd natur megys wrth ei bodd. Yr oedd yn fore gwaith hyfryd. DacVldAdyD yn rbodio 'n ara' deg ar draws y w?en. Hwy oaddyot y ddau gyntaf o bobl y pentref i fod alian y bore hwnw. Codedd un i fyned i edrycb ar ol ei fferm, ac v mae'r uaii ya dyfod wedi banner m-uw, alian o'r dafara ar ol term o fis clfHDj ac y mae'n ateb yn union i ddesgrifiad Robyn Owen o'r maddwyn, pan y dywedodd,— Heddyw am ffrwy: h yr heidden; yfory Mor farwaidd a malwen; Casau bywyd, oosi ei ben, mawn lIwm angen." Y mae'r ddau'n ymddang03 mewn cyd ymddiddan pwyaig yo nghylch rhywbthj ac y mae gwsddnewidiadau y meddwyn yn ig. ei fod yn teimlo i'r byw yr hyn a ddywed ei R?mydog wrtho. Nid ydyat yn ddyeithriaid i'w gilydd. Na, Jaywaetb, y maent ya gwybod gonned y naill am j lIall. Nid dyna'r tru cyutaf iddynt fod yn rhodio'r waen yna ar doriad y dydd. Ood ni's gwelwyd hwy erioed o'r blaen yn cyfarfod dan gydfelyb amgylch- iadau i'r rhai y maent danynt yn awr. Er mwyn deallyofwy trwyndi aotyitfar ddan, rhaid gwran do ar eu cydytnddiddan. Ha, fy nghyfaill," eba Llewelyn Pairi, II y mas'o ddrwg genyf dy weled yn edrych mor diur'iina." Ifan Llwyd, dati dyon "oi ben" "o'i bio," ac feUy bradychu par o lygaid nijr f0-rwolI a dau Iwrnp o biwtar, a gvefuaiu sychodig, tewiou, crogedig, a atebodd,- Yn wir, Llewelyn, yr wyf r.id yn nnig yn edrych yn druenna, ond yn tumlo fy hun felly, wel' di. Y mae fy safh ar dTJ, 14 fy ngborph fel pe bae y ragans yn pendlirfynti ei ddaroio, er gwaethaf tea yr liaul. D .ro bres paint, yr hen gyfaill, neu mi fyddaf faW "Buasri'n dda genyf alia gwneyd rhyw- b3th tros it, yn wir, It-an; ond, ar fy nghyd- wybod, nis gillaf roi pres paint i ti." VVyt tithau hefyd wedi bod ar dy spri, So wedi gwatio,r cwbt ?" Nae ydwyf, trwy dmgaredd ond yr wyf wedi gwneyd amod i ymwadu a fy han elyn, ac yr wyf yn pendeifynu Out yn ffydd- lawn i fy ymrwymiad, doed a ddelo; ae ni fuisai dim yn well golyf na dy weled dit.hau wedi gwneyd yr uu peth." Felly, gwir oedd.y stori a glywais i yn nhafarn Flol Fawr, ar f;, nycbweliad i'r psntref yma ar nl bod i ffsvrdd am gybyd o atnser ? Ac nid b-chau y sbort a gawsom ar dy drani di yr amter y clywa's gyntaf. j Tyrig-ii uu na ddaliet ti yn otiSal am fis; I arall a ddywedsi y byddit ti farw fei tTwl ar 01 rhoi'r gore' i eli'r galou; a fiunu, yn mysg ereill, a ddywedwo dy fod mor benteddal a muipen wedi llygrn, yc cym'ryd dy hudo gan ffyliaid sv'n inyn'd ac byd a thrawa y wlad i siarad 1<>1 yu nfihylch titotaliaeth y naill wsnos ar ol y llal)." Felly'n wir meddai L'.swa'yn Parr1, yn ddigon did?ro. Yr oeddych i ? yn rhy fychain o pbilisophyddioo y tro hwnw, betb bynag. Dym n wedi dat am dros dair blynedd yu ddirwestwt; ac yn He niarw fel tfwl,' yr wyf yn myn'd vn iachach y nailt ddydd ar ol y Hall. A phe buaset tithau wedi gwneuthur yr un path ag a wnaethum j, fnisii raid i ti ddim bo i a'r ohvg yna aruat Ifan bach." ti, Ond wacth hyoy na chwaneg," eba Ifan, yr wyf yn addaw y mynnd yma, "a gwolwn i heddyw tvojodd, na wnawn i ddim meddwi byth ond byoy. Dyro fanthys pres p?mt i mi, neu mi tit yu wallg,), gan wired a'm geni Mae'n ddrwg genyf nas galluf," atebai Llewelyn. Oad mi ddywedaf i ti beth a woaf a thi. Dos i Frynbyfryd, a dywed « wrth Morfndd mai myfi a'th yrodd; gofyu aT ddwfr i ymolchi, a gwely i orwedd ynddo am awr tien ddwy. Mi fyddaf adref erbyn ameer brecweat, a chawn siaiad hefo'n gilydd bath yn nghylch i'w wneyd. Yn IW j rhaid i mi fyn'd i edrych fut y mae pethan yn myned yn mlaon ar hyd y caeau; dos dithau fel y dywedais." ".O'r gore," cydsyniailf'tn; a ffvvrdd a'r ddan, un rbyngddo a Biynhyfiyd, a'r llall i lawryrhos. Yr osdd y ddau yn llawn myfyr yn awr. Cydmbarai Ifan Llwyd ei a,tyllfe,drtienus ei hun k golwg iach a hapus Llewelyn Parri, yr hwn oedd, yrtiydig flynyddoedd yn ol, yn h ei amgylchiadau nag ef, ond, erbyn hyn, wedi gadaal ei hen ffyrdd dinystriol; ac felly wedi aicrhau iddo ei hun Iwyddiant, cyaur, a dadwyddwch. Tra yr oedd Llewelyn yn myned allan o gwmpaa ei feusydd, gan fwynhau eeinion a swynion anian haelionus, yr oedd Ifan yn analluog braidd i roddi'r naill droed beibio'r llall; ac yr oedd cynneddfaa ardderchocaf ei gorph a'i eoaid wedi eu dirywio gymaint gan ei feddwdod, fel ag i wneyd hyftydion y greadigaeth ymddangos iddo ef, druan, fel cynnifer o weiuyddion anghyaur, dychryn a gwae. Yityriai oi bnnan yn fath o ddiafl mewn eydruariaoth i bethan o'i gylch; a thybiai fod pob creadur yn yagwyd pen ac yn ysgyrnygu dannedd arno ef. Dychymygai nad oedd cAn y froofraith yo ddim amgen na oherdd ogan am dano ef; a chredai mai adsain gwae o'i.herwydd oedd brefiad yr 080 bach o'r nant ger liaw. Yr oedd cwrw a gwirod wedi ti ddyrysu; ac yr oedd ei ayched a'i awydd am ychwanag yn awr yn ang- erddol. Yr oeddUewdyn Parri bolyd yn ymfoddi yn awr mewn myfyrion d wya. Rhothui i'w gof ei ofaredd gynt-yr arian a'r amser gwertiit'awr a wariodd yn nghyfeillach Ifan ti:dddi:j: h:flïrec:wtIt feddwl 4 dyohryu ,wrth adgofio am y llwybr. au a getd(irdd--y gweitbredofldda gyflawn- odd-y eah.nau a haner-dorodd, os nad laWY na byny,—y a dynodd ar ei ben ei hun a'i deula oddiwith nefoedd a daear, dynion a Daw, ac mor agoa a fu i fyned yn ysglyf- aetb tragywyddol i Feddwdod aoniwyg- iadwy. Yr oedd ei gydwybod hefyd ya ei ledgyhuddo o fod ganddo ef law yn nad- feiliad presenol dedwyddwch, eiddo, iechyd, cjrph ac enaid Ifan Llwyd o herwydd yr oedd y ddau wedi cael llawer cyfeddach gyda'a gilydd; ae ofoai ma.i'r chwatt di- weddaf hwnw a gydyfaaant yn y Miner's Arms, a fu y prif achos o gyneu till yn mynwes Ifan druan, nad allodd y galwyni a yfodd ar ol byny mo'i ddiffcdd, a'r hwn oedd yn ymddangos fel yn myned ar gynydd fwy-fwy, hyd neg yr oedd wedi gwneyd y dyn a ystyrid yn uo o fioden'r gymydogaeth o ran harddwch, arabedd, talent, a challineb, yn awi yn ddychryn y diniweid, yn wrth. 4ddryob toitori y rhinweddol, ac yn ellyll i'w berthlDuaa. "Mi fam iaaa llawn gan waethed ag yfitaa, ymsaniai Llewelyn Parri. "Bum yn feddwyn. Own beth yw teiwlad uffern- aidd Ifan y rayoyd yma; ac oa yw ef yn ihywbeth tebyg i fel byddwn i dan effaith diod, to 'wn i mo 'ogair na wnai ef y pelhau mwyaf echryalon ag y gallai ei ymenydd dyryalyd a chynhyrfiedig eu dyfeisio er I rfiod,g en dyleisio er mwyn cythaedd dafa o'r ddiod ag y mae taflod ei oatu fel ffwroea o'i haia au. 1 Minaa braidd na lubrodd fy nhroed; braidd na thripiodd ty.ngherddediad, meddai; ''ie'n wir, mi a lithraic fiiwaitb; ond, irwy dca- garedd ,wele fi eto'n ddyu; lie yo hytrach j nag ymddwyn yo gbUid at y sawl sydd heb ioa mor ff JEI, P, tswy adael ca ffordd 0 ddrwg, rhaid i mi estyn llaw ymwared iddynt, ac ymdreohu eu goaod ar lwybr ag a'n harwain bwythau i'r sefyllfa ag y mae ditroDolrwydd llawenydd i'w cbael yodi." Erbyn bya, yr oedd Llewelyn wedi cyr hftfldd y ca* pellaf. Prin yr oedd yn dywed cathlau hyfryd y corau adssiniog o'i gylcb, na awn y ffrydlif ddisglaer oedd yn treiglo wrth ei droed, gan faint y dydaordeb a achoaodd ymddangosiad ei hen gyfaill yn ei feddwl. Ac wedi iddo fod yn cerdded oddi amgylch am ddwy awr, clywodd y corn yn gilw arno ef a'r llanciau i gael boreufwyd, a pbryaurodd ei gamrau tuag adref drachefn. Erioed ni thywynodd haul melya hsf ar le hyfrytach nag oedd Brynhyfryd, cartref Llewelyn Parri, y pryd hwn. Safai ar lithr dloa, yn cael ei hamgylohn gan dd61 fecbao, wrth gefn pa un yr oedd naynyddau cribog Arfoo. Ymddaogoaai'r lie megia rbyw adlewyrchiad o'r hyn a ddycbymyga bardd am Baradwys Ddaearol. Mor her aidd oedd sain yr adar ar y gwrych ac yn yr ardd, y rhai oeddynt Ag wfndra yg.fndroed Yu chwirau rhw?g cangau'r cDed Mor hyfryd oedd yr alawon a chw&reuai'r awel ar crganan y goedfron Mor ddifyr osdd twrl prysurdeb y drof yn cael ei dreigio gan gerig ateb y bryn !-Mor hyfryd oedd lief yr arydd ar y twyn Yn ateb can y Ilaetbfdloh wridog, fwyn Y gwartheg ar eu lloi k brei d-li fraw Y gw;.ddul' clegar ti yr asur lyn Yr YWJIblant yn obwareu dan y bryn; Y chwa'ddiad nchel, arwyild ysgafn fryd, Gan wjr y llaD, na Sinai gofal byd Ond rid y tuallan yn unig i dt Llewelyn Parri oedd yn hyfryd. Yr oedd dedwydd- web wedi ail oeod ei goreedd oddifewn. M"e'o iddi fod yn ddieitbres yuo aru arjser maitb, pan oedd rhai o edmygwyr penaf Athiylith ddyggleinaf y fro wt:di ei ro ;di i fyny fel meddwyn f-nad ftiadioy. Oad, gan gynterl ag y caftvyd wedi gadai e 1,n Iwybrau, fe weno id dedwyddweh Ai -.u aelwyd ae o :i'!ch ei f'rd, ac yr oedd ei anedd, erbyn hyD, yn ariuu t,'g o'r dylanwad aydd gan I sobvwydd, darbodaeth, a diwydrwydd ar atngylcljiadau teulaaidd dynion. Dyohvmvg hoff i'm bryd y sydd yn divyn Y d,drefo (fwychaddurnai'r p.irlwr mwyn; Y murian gwyn, y Hawl' tywodJyd thn Y iiiur i au F%v Yr nivrlirs; dest! a'i dine wrth gefn y diws Y Unniau ar y pared gwych a glân. A' diddan,gaml)-reolau gylch y tan Ae yn yr hof, yr aelwvd oedd mur hardd Gan fiigau gwyrd.d a blodan tag yr ard(t." Yr ofdd ya awr yn amser boreufwyd. Qolygf i hsrdd yw gweled tylwyth yn nesau at bryd bwyd, gyda chyrph iachna, meddyl- iau calonau diolchgar, a chariad yn llyworii aethu pob bron Dynu fel yr oedd hi yn MrvtJbyiryd y bure hwu. Ond yr oedd Morfudd Pani ya meddwi fod rhy.nbatk nad oedd yn iawn ar wyneb" pryd ac agwedd gyffredinol ei gwr. Yr oedd arwydd cyffro 'r r.i rudd ac edrychii fbl pe yn ymgol'n'n fynyh mawn meddylian dwys. Barnai Morfudd jn gywir hefyd. 0 ran hyijy, beth sydd mewn ymddygiad dyn nas gall march ei ddarllen ? Y mae'r cyf- newidiad lleiaf ar wynebpryd yr hwu a gara bi yn sicr n g-iel ei ginfod gau feuyw garu- aidd. Nid (tH yr un linell nad yw'n gyd- nabyddna A hi ac y mae'r arwydd lieiaf o bryder ac anesmwytbyd yu Bier o dderbyn cydymdeimlad yn ei chalon hi. Otid cadwoia Morfudd ei darganfyddiad iddi ei bun. Pa fotfd bynag, arol i'r bereu- fwyd fyned trosodd, ac i'n harwr dala diolch- garweb i Iioddwr pob' daioni droit, >'i hun n'r hyn oll oedd eiddo, ae i'r gweicidogion fyned o amgylch eu dyledswyddau, gofynodd Lle telya pafodd yr oedd Ifan Llwyd erbyn hyn. "Ifon LIi?yd! meddai'r wraig, gyda gradd o syudod. le, Ai ni ddaeth Ifau Llwyd, y dyn hwr.w y byddech yts crafu cynriiot arn,f beidio ei ganlyu pan yn ngwallgofrv-ydd fy tneddwdod, yma toe. dwy awr yn ol ? N addo'n wir," atebai Morfudd. A ydyw yntau hefyd wedi troi'n feddwyn di wygiedig ? Byddai'n dda genyf ei welad yn awr, ynte, oa oedd yr olwg arno o'r blaen yn anfon y fath iaeau o ddychryn, aravvyd, a ffieidd-dod trwy fy mynwes." Nu, na, Morfudd bach, yr oedd yr olwg er If.m ya waeth heddyw nag orioed" Gwelsoch chwi a minau ef yn ngraddau eithaf meddwdod lawer gwaith o'r blarH) oud etioed nis gwelais ef yn edrych mor ellyli- aidd a heddvw 'I "0, Llewelyn gwyddoch o'r goreu fej y byddwn yo suddo mewn gofid a phryder bob iro y gweiwn chwi yn ei gwmpeini; a pba beth a allai eich cymhell i'w wabodd yma heddyw eto Y" gofynai Morfudd yn dyner. Toatnri, 'ageneth i-tostnri dros un y bu genyf fi fy hun Jaw yn oi ddwyn i'r cyflwr y mae ef ynddo yo awr. Qwahoddaia ef yma heddyw gyda'r bwriad o wneyd rhywbeth ar ei lan, a i waredu o faglau distryw bythol." Wei, wel," yohwanegai Morfndd, os oes un ddynes ar wyneb y ddaear a ddylai gydymdeimlo A'r cyfryw fwriad, y fi yw hono. Yr wyf fi yn gwybod bath ydyw bon. dithion troedigaeth a diwygiad, ac yr wyf yn ceisio dioich i Ddaw am ddwyn y fath beth 9 gwmpaa, a'n gwaredu fel teulu o grafanc y gelyn a'r peth lleiaf a allwn wneyd fyddai ceisio bod yn fath o angel ym- wared i ryw greadur anffodus sydd yn awr yo digwydd bod yn yr un pwll ag y bu fy anwyl Lewelyn ynddo pan o dan gyfaredd rhyw fath o wallgofrwydd. Ond yn mha le y mae Ifan Llwyd, tybed Y" "Ah druan obono," meddai Llewelyn, gyda theimlad dWYII digon tebyg fod ei gywilydd wedi myned yn dreeh na'i bender- fyniad, a'i fod, yn hytrach na dyfod yma, i edrych ar y fath wrthgyferbyniadyn aefyilfa meddwyn diwygiedig,a meddwyn dirywedig, an ai ya loetran o gwmpaa y caeau yna, neu wedi myned i dafarn Ty'aycoed, i fu am yohwaneg o'r gwenwyn a'i dygodd i'r cyflwr y mae yoddo.' Yn wir," meddai Motfudd, draohefn, "oni bai fy mod wedi gwneyd llw na edrych- wn i fy hOD, ae y- ceisiwn eich perawadio thwitban i beidio byth ag edrych, iLr y dafarn-tra bo'n da(am-mi fuaawn yn gofyn i chwi fyned i chwilio am dano, a'i Adwvn YMB." "Yrwyf finau hefyi, fel y gwyddocb, wadi gwneyd amod anuhoradwy nad awn byth dros orddrwa tafarn ond hyny; ac yn wir, pe bawn yn gwybod mai yno y mae Ifan, byddai mor anobeithiol ceisio ei ddenu oddiyno tra bo diferyn i'w gael, ag a fyddai atal dyn mewn anialwch rhag myned ar ei watthaf i gyrhaedd y Boa Cotutrktor, pall fo ei ilygaid wedi ei uefydlu yn deg ar lygad ei hyaslyfftetb." Wel, eadewch-i ni waddto drosto, ynte," meddai Morfudd, "a thros bob un sydd mor anffodas ag yntan." Amen," atebai Llewelyn. Taa chweoh o'r gloch y prydnawc, dychwalai gwas Brynhvfryd o'r dref, wedi bod yno ar neges. Yr oedd ganddo stori bwysig i'w hadrodd; ac ymddangosai fod yr hyn a welodd yn pwyso gryn lawer ar ei feddwl. Aetb at ei feistr, a dywedodd- "Wel, miatar, 'r,dw i 'n fwy parod i seinio titotai heiddiw nag yrioed o'r blaen." Mae'n dda iawn genyf glywed hytay, Haw," meddai Llewelyn Parri. Ond, atolwg, pa beth sydd wedi dwyn y fath gyfa«rwidiad yo dy farn 1" "Gwarcbod pawb I welia i rioed ffasiwn bdth yo fy mywyd ag a welis i heiddiw I", "Bstiioedd?" We!, 16l roeddwn i 'n myn'd i hwf Cae'r j D?a.miwe?nd?robobo'. Ei» yno i j "el'd btth oedd y mater, M ar 01 stY/mo j ? tyn iaw?ir t?y'y _I, mi woli1" by6 ca ? aoghofia i mono fo bytb. 'Roedd yno ryw griadur ar lna dyn, a'i wyneb gin lased a lliw glas, a l ffim fel ffiim frwmstan yn dod allan o'i hain. Mi ofynia i ryw ddyn, fel darn o wr byriheddig, beth oedd y mater, a deododd hwrw fod y dyn a welwn felly wedi dod i'r <»r- f bote heiddiw yu feddw; a'i fod wedi g vneyd i oreu i gael diod yn mbob tafiltu. # n i am nad oedd ganddo fo arian i dalu, roa neb ddim dafn iddo fo. O'r diwedd, medrodd fyn'd i iard P-- Arms; torodd dwll yn nhalcen balir .0 chwisgi, oedd newydd i osod yno, ac yfodd ei wala, nes aetb ar dio o'r tu fawn. Mi gwelis i 0, Matar," yohwanegai'r llanc, gyd a'iiddwylaw i fyny,—"migwelision lloagi; ac mi gwelis i o'n nsarw Yfa i byth ddafn ^o Hear and hyny, Mistar. Ac mi ssinia ditotal rwan, i chwi." "Da machgen i," meddai ei feistr. Dyna'r peth saffa fedri di wneyd. Af I nol y Hyfr y tnunud yma." Ymaith ¡'r ddau am y Hyfr, ac ardystiodd Huw yn ddibetruii. D;chon na chawn acblysur i abi ychwaneg am Huw druan, eto. Gan hyny, goddefer i ni grybwyll yn y fan hon, ddarfod iddo, ar ol parhau yn ddyn sobr a selog am bum' mlynadd, ymuno ft chrefydd, bu fyw am ddwy flynedd yo deilwng o Griation; daeth twymyn boeth i'r ardal; ysgubodd Huw i'r byd arall, ond nid cyn iddo roddi tystiolaeth eglur cyn marw, ei fod yn cael ei dderbyn i wlad lIe nad oes marw mwy, Ond cana m glwy' Calfaria fryn." Eisteddai Llewelyn a Morfudd Parri, un o bob ochr i'r tftn. Glywsoch chwi ddim o hanes Ifan Lfwyd wedyn ?' gafynai'r wraig. Yr oeddwn am fyr,ed i ddweyd wrthych yr hyn a glywais am dano gan Huw'r gwae," atebai Llewelyn. Bath am dano P" "AM Morfudd I aob, y mae'r gwirionedd braidd yn thy erchyll i'w adrodd, ac y mae yu fy nychryn i'n fwy with feddwl mor egos turn i fy hun ugeiniau o weithiau, i gyfarfod (ú un dynged ofnadwy. Y mae Ifan Llwyd wedi myned i wlad nad oea yr un dafn o ddiid byth i'w ebael ynddi!' Wedi marw ?" "Io! a'r fath farwolaeth Unsgodd ei hun i farwolaeth trwy yfed whiekty 1 Rhydd- hawyd ei enaid i fyned i wyddfod y Duw cyfUwn, trwy i'r corphya swaei cedd am daoo fyaed ar dâD, dan effaith diod gadarn —y mae yn ojnadwy meddwi am dano Ydyw, y mae; ae y mao yn destun newydd i mi i ddiolsh am i chwi gael eich cadw rhag yr un dyugsd. Po mwyaf y daw un yn gydnabyddus & dyoion ac a dull y byd, mwyaf o brcfion a geir o ddrygedd meddwdod.' Gwit. A thra bo nerth yn fy ngewynau, llaia yu fy ngwdd*—tra bo ymenydd yn fy I iahcnl-tra b,) atiadlyn fy ngeuau—rai fynaf rybuddio pobl rhag ehwareu &'r fath elyn dinyatriol, a'u perswadio i Iwyrymwrthod- ymwrthod am byth a'r hyn ay'n ddinyetr i'r corph ac yn ddamnedigaeth i'r enaid (l'w larhau).
ETHOLIAD BARROW.j
ETHOLIAD BARROW. j Telir crya sylw i'r etholiad yma. Y mae tri o ym^eiswyr ar y maes, "Ref Mr W. S. I Caine, Mr J. A. Duncan (Gladst ;uiad), a ( Mr H. H. Wainwright (Ceidwaclwr), a dydd Sadwrn cawsaut eu henwi yn Neuadd Drefoi Barrow.. Achoswyd yr etholiad trwy i Mr I Caine yrnddiswyddo o fod ya aelod dros Barrow fel gwrtbdystiad yn erbyn rhoddi iawn i dafarnwyr, ac hefyd or cael barn ei etholwyr ar y ewrs a gyin'-rodd. Cymer yr etholiad 10 heddyw (ddydd Mercher). Yradderigys fod y blaid Byddfrydol yn edrych ar y frwydr breseuol yn gwbl yn y golduni Gwyddelig, a cban nadyw MrCiiuo I wedi datgan yn bandact ei fod am ddych- welvd i'w hen gorlan, hyderir mai Mr Dun- can a etholir, gan fod y boooddwr diweddaf I yn barod i gondamnio yn mhcb modd yr ormes Balfouraidd. Ysgrifeiaodd Syr Wil- frid Lawson lythyr yn rboddi ei reayniau I' paham nas gall gefeogi ymgeisiaeth Mr Caice. Yn lied hwyr noa Lun taenid y sibrwd y bydd i Mr Duocan, y Glidatoniad, encilio I o'r maes, a gadael i'r frwydr gsel ei bym- hdd rhwng Mr [Ciioe a'r ymgeiaydd Tori I aidd. Yr ydym, ar awdurdod Mr Lloyd George, A.S., ya gwneyd yn hyabys nad oes un sail i'r sdroddiad a gyhoeddodd y Liverpool Courier, ddydd L, un, i'r perwyl ddarfod i'r I, aalod ifeuinc poblogaidd gymaryd than yo ughyfurfod Mr Caine nos Sadwrn yn Barrow.
CYMANF ABEDYDDWYR II -IARFON.-I…
CYMANF ABEDYDDWYR II IARFON. I JJrWI ryw amryfusedd, gadawyd a ganlyn alian o haoea y gymanfa ucbod yn y Genedl ddiweddaf :—" Ein bod yn cymer- adwyo yr amcan o gael cymanfa ganu no- debol rhwng tair Cymaofa Bedyddwyr Gogledd Cymru, a bod pwyllgor 'Llaw: lyfr Motiant' i weithredu gyda gulwg at drefou y oyfryw." J. G. JONES, Ysg,
CAE'RGEILIOG, MON". I
CAE'RGEILIOG, MON". I Ye Ysoot, DDYDDIOL, Arholwyd yr I yagol hon ar yr 28ain cyfiaol gan Mr E. Roberta, M.A., ac y mae yr adroddiad sydd newydd dd'od i law yn bynod foddhaol. Dywed This school is quietly and orderly conducted. The general results in the elementary subjects are, as usual, rer- markably good, &c. Percentage, 97." Dyma y seitbfed tro i'r yagul hon eoill yr excellent merit grant. Yr athrawon ydynt Mr a Mis Joces Rowlands.
IDIM OND.
I DIM OND. Dim ond yopydig anwyd a phesweh, a dim ond oi e-geutueo, efe a arwain i'r Bronchitis), y Darfodedigaath, a'r bedd. Din on\ eyneryd own rheolaidd o QUININE BITTERS GWILYM E VANS gellir dianc rhag y ppryglon bygybhiedi. Dim ond ychydig boen yn y cylla, yabyaig Iai o archwaeth ab hrrd, ychydig wyut yn y frest, yw rhai o arwyddion cyntaf Oiffyg Treuliad. Dim end cymeryd Ouiuine Biiters Gwilym Evans mown pryd, ni fyddai dim ond mwynhad wrth bob pryd o fwyd. Dim end yohydig boen rhwng yr ysg yddau nsu y cymalau, nea ychydig flino, dydd yn dangos perygl yn yr Afa. Dim ond Quinine Bitters Gwilym Evans sydd yn icr o weds boll ddoluriau yr Afni Qaiaine Bitters Gwilym Evans yw y Feddyg-iniaath orau i bawb all fod yn dgroddef oddiwrth un neu ychwaueg o'r doiuriaa hyn a'u cyffolyb. Dim end teimio ychydig ym iael, ychydig yn drymaidd, oedd y dyi ar y cyntaf, ond ya raddol aeth ya waeth, nes syrthlo i gauoi y pruddglwyf, ao i iselder 1spryd parhaol, nes gwneyd bywyd yn faich tddio, t'i ho!!gyfet)I!on i ainoynei gylch. Pe byddai dim ond cymeryd owrs da o Quinine Bitters Gwüym Erana a gIYDU wrtho gyrid y pruddglwyf a'r medd/liaa 1.1 oU i wril Dim ond yebydig welwder yn wyneb y mllb neu y fereh ieuanc. oedd yr arwvdd cyntaf o'r gwendid -lerfynodd yn angeuol. Ditn end oymeryd Qoinine Bitters Gwilym Evans mown pryd, byddai adfeViad yn slor. Dim ond crio ac edrych yn ddihwyl, a pheidio "dol yn mlaen' woa y baban Ar y fron 08 na fydd llaeth y fam yn bur. Dim ODd i'r iim gym- sryd Quinine Bitters Owilym Erans daw y pleutyn yn gryfauh arall. Mynwch ef heddyw. &r werth gan yr tio'! Fferyllwyr, mewn potoli, is So a 4a 60 yr UQ.
Y LLAWR DYRNUJ
Y LLAWR DYRNUJ Oak "Y DYKKWH MAWR." O'r diwedd mae Caernarfon i gael ymdrocble cyhoeddus Syned y ddaear 1 ODd gwell hwyr na hwyracb. Beth yw y rheswm na ellir cytuno ar bWDC fel hyn heb lawer o aiarad t Gallesid meddwi nad oedd dan feddwl i fod arno. Gobeithio y oaiff y cWIDni gefnogaeth y dref. Ni fa tref erioed a mwy o eisieu ymdrochle, ae 08 nad yw y preswylwyr wedi aoghofij pa aut i ymdrocbi, diau ea bydd y owinni ar eu colled. Rai dyddiau yn ol, ebai cyfoesolyn, perfformiwyd drama Feiblawl, o'r enw "Gwaredjgaetli Podr o'r Carchar," er budd oapel Bedyddisl PBDUOI, Oaerfyiddin. Bath ddywed y Parch Ezekiel Thomas am hyn T Cyfyngedig iawn, mae'n amlwg, yw gwybodaeth pob dyn, ac nid oes eithriad i'r rheol hon byd yn nod gyda golwg ar Olygydd y Han. Yn ei erthyg arweiniol ddiweddaf dywed y Golygydd:- Nid oes dim digon o erlid ar Mr A. B. Forwood, A.S., yn ystod y rhyfelgyrch etholiadol yn Mwrdeisdrefi Arfon am alw yr ym. geiaydd Radicalaidd yn I boy politician,' ODd beth pe galwasai ef yn ebot I" Er mwyn y darllenydd anwybodus da foasai eaeigwybod JIB bfyd yr erlidiwyd Mr A. B, Forwood, A.S, ao yn mba le y gwnaeth ddefoydd a'r gair "boy politician ¥ Er ttBiitais i'r Ctol., dealied i'r ,'tr¡wydd(,J Raikes fod yn Nghaernarfoo, ac idao yn' pych-wawdlyd gyfeirio at Mr Lloyd George fel "the boy alderman." Maddoued yr oracl am yr hyfdra i'w gywiro. Ysgrifena rhyw Ceredig" i'r Journal (newyddiadur a gyhoeddir yn ftghaert'yrddin), a dywed mai cystad!»u- aeth pregethwyr" yw y gyraaofa breathu, ond mai amcan y Gynghrea Eglwysig vw ymdrih i phymiau crefyddol y dydd." Felly, wir, rha:d mai pechod mawr yw Ymneillduaeth. "Boneddiges ieuanc dalentog yw gohebydd y Pall Mall Gazette yn Heligoland. Rhaid i wyr y waeg edrych ati. Gwelwn fod "pleidlais Doriaidd" Mr Lloyel George ar gynygiad Mr Stevehson yn cael cefoogaeth y lath wrthddegymwyr a Mr JOhD Parry, lanarmon, a Mr Alnn Lloyd. Peth anflFodus yw rhuthro i goa- demuio cyn deail unrhyw fater. Voehch yw ymholi oyn beirniadu. Digllawn aruthr yw y Western Mail wrth Mr John Roberts, A.S., cherwydd ei fod yn dyfod a mesur i wella Dedif Cvi y Tafamau ar y Sul yu Nghymru. Dywed ein cyfoes jlyu fod rhyddid pob! Cymru yn cael ei droi YI1 gaethswed drwy y mesur. Mas y Gol. yn dyfod alian yn gryf y dyddiau byn i amddiffyn "rhyddid "—yn enwedig i fyaod i'r dafara (ar y Sul) ac i'i .1 y. areudy. Oni bai am y gwynt croes" a rwyatrodd i ryw bysgotwyr dirio yu ddigon buan i fynsd i'r etholfa, yr Yswaio o'r Gwyn. fryn fuaaii yn aelod Saneddol droa fwrtleis d.eS Arfon. Dyna duywed y Tjriaid. Ouid rhyw wynt croes vw y rbcswm droa lawer o bottuu-" gwynt croes" argyhoeddiad pohticaidd? yn 01 iaith y Courier, nid oes gan Mr Lloyd George y gobaith lleiaf n erbyn Syr John PuListon. Mi gawn wol'd, Hwyrach y daw rhyw wynt eroe," eto i adael i Syr John i fyoed i'r Senedd dros Arfon i ddyweyd nad oes gan Gymru etsieu y Dadgysylltlad! Aeth amryw o gywion llygod "— ciw-rat-iaid (ehwedl yr hen Bwnck Cymreicf) 1 Slssiwn y Bala; ond gan fod y bwyd yo rhy gryf iddynt, bu goifod iddynt fyned i diontic, y rban fisyv f o'r diwrood ar Lyn T^gid. -Etc liylOY autmiodd un o honyt,t ysgrifeau bairuiadaeth ar y piegethu a'r pregethau i'r Llan, end y was yn amlwg ar ei druth ei fod wedi ymgymeryd a gorchwyl na wyddai ddim am dano. Nid yw yn dilyn o angenrheid- rwydd fod p)h Cywro sydd yn medru Yogrifeni, Saesneg yn doall iaith ei fam yn drwyadl, oherwydd yn y Literary World ceir sylwadau ar Mori en, yn mha rai y gelwir ei lyfr PAbell Dofydd yn Pabell Dafydd," ac er mwyn y Sais anghyfarwydd cyfieitha ef yn "The Tabernacle of David/' Peth mawr yw ysgolheigdod. "Ymhob pen mae 'piniwn." Ac nid pen gwig o 'piniwn yw eiddo Go]. Yr Undibwr Cymreig." Mae ganddo 'piniwn ar bob pwne o'r bron. Ar 'piniwn diweddai a gafodd ei ddatf(atI ganddo yw yr no a ganlyn :—" Yn ddiau, mae oes y cymanfa- oedd ar, os nad wedi, myned heibio." Ai tybed nas gellir priodoli i'r Gol. the wish is father to the thought."
DYFFRYN NANTLLB. __I
DYFFRYN NANTLLB. I EISTEDDFOD PKNYEOBSBDD — Cynhelsr yr I eisteddfod hon ar y 7iod o Orphenaf, mewn shed gySeus perthynol i Gloddfa'r Lon. -1 Daallwn fod rhagolygon rhagorol am ei llwvddiant.
.FFESTINIOG. -I
FFESTINIOG. I DAM WAIN. — Boreu dydd Miwrth di- weddaf, oyfarfa John Evans, Penrhyr, a damwain ddifrifol tra yn dilyn ei waith yn y Gloddfa Ganol (Oakeley): cwympodd o ben ysgol a thorodd ei glun a'i fraicb, a der- byniodd amryw niweidian mewnol difrifol. Gofelir Rm dano yn y meddygdy gan Dr Evans a'i gynorthwywyr, ond parha mewn sefyllfa boenus oherwydd y niweidiau mewnoL ABWBRTHIANT TN Y QCTBKN'S HOTEL,— Dydd Iau diweddaf, trwy orchymyn y Court of Chancery, bu Mr Thomas Davies (Davies, Pierce, a Davies, Llaniwst) yn rhoddi ar- werthidnt ar y Qaeen's Hotel. Cyohwyn- wyd y prie am 1500p, a phan gyrhaeddwyd 2000p tarawyd ef i lawr i Miss jon"sa,i brodyr, y Mri David a Hughie Jones, plant y diweddar H. Jones, perchenog. Hyabys wyd fod Mr G. H. Ellis am sefyli wrth gefn y piaut 1u y pryuittDb. DYFODIAir Da A. MRS YATOHAN ROBEBTS ADaBP.—Nos Fercher diweddaf, bu llawer o frwdf-ydedd ya yt ardal ar ddyfodiad y Dr Yaaghan a'i briod i't ardal i fyw. Aeth miloedd o ewyllyswyr da i'w cyfarfod. ac arweiniwyd hwy i'w cartref gan Seiodorf Arian Freiniol Oakeley, yn nghanol oymsr- adwyaeth y dorf.
i DYFFRYN ARDUDWY.
i DYFFRYN ARDUDWY. Erioed ni fa y fath frwdfrydedd yn yr ardal hoa ag a welwyd yma yn yatod y ddwy wvthnos ddiwaddaf gydag etholiad aelodau y Bwrdd Yagol dros biwyf Llaneuddwyn. ebwalwyd Itavver evnlinn, trodd llawer gobaitb teg ya siomiant chwerw, ac aeth yagwyliadau a gweitbrediadau y cyfarfod- ydd bychaio, anghyoedd a gyonaliwyd yn fetbiant trwyadl. Rhedai teimlad enwadol yn ofnadwy o nchel yn y gymydogaetb. Ymgetsiai saith am yr anrhydedd o gyn- rychioli j plwyf ar y bwrdd, pryd mai pump oedd ya eisian. Dydd Mawrth diweddaf oedd diwraod y pleidleiaio, a gwnaed y can- lyuiad yn hysbys toa. 10 o'r gloch y noson I hono, pryd ysafai yr ymgeiswyr fel y can- j lyn Gwilym Ardudwy, Brynteg (W.), 166 Mr John Daviea, Glanmorfa (M.O.), 143 Mr R. J. Williams, Post Office (M O) 136; Parch Evan Roberts, Broneirian (M.C.), 129 Mr J. R. Jones, Taltreuddyn- fawr (M.C.), 128 Mr M. G. Williams, Pengwern (M.C.), 124 Mr David Thomas, Doigau (A.), 103. Y pamp cyntaf a ddewi8Wyd' y tri blaenaf e'r pump yn ben 1 Miodao. Hen aelodau befyd yw y d?an imf ar y rbutr.N.D,B.
PENYLLYN. -!
PENYLLYN. CLADDEDTGAETH MR OWBtf W. COULKES. —Claddwyd y gwr parchus hwn ddydd Iau, yn 70 mlwydd oed. Cafodd un o'r angladdau mwyaf lluosog wslwyd yn y gymydogasth erioed. Gwelwyd yn y'dorf y rhai cmlynol: Parchn. G. Tecwyn Parry, R. W. Hughes, Preswylfa; R. P. EUis, Glasgoed; O. G. Owen (Alafon), Ysgoldy; D. Williams, Cwm- yglo; David Hughea, M.A., Rhiwlas; Mich- ael R. Owen, Nazireth; John Et Wiiliatr.a, Disgwylfa. Gwaaanaethwyd wrth y ty gan y Parch William Rowlands, Cefoywaen; ae wrth y bedd gan y gweiuidoi, Glan Alaw. Dywedid ar Ian y bedd fod dyuion o fath yr an ag oeddynt yn ei giaddu yn brin iawn; dyn y gellid ymdditied yn ei air ydoedJ, heb ddwy farn yn Hi gylch yn y gymydogaeth; dyn pwyllog, a phwysau yn ei gymeriad; dyn ya llanw lie mawr. Teimlir colled ar ei ol yn y plwyf, yn ei ardal, ac yn yr eglwys a'i dsuln Dinddo'cdd gystudd lied faith a phueuns. Heddwch fyddo i'w lwch.-Goh.
RHOSTRYFAN.I
RHOSTRYFAN. I CYPAKFOD PBEGKTHCT.—NOS Sadwrn a dydd Sul diweddaf cynhaliodd Methodist- iaid Rhosgadfan en cyfarfod pregethu blyn- yddol. Gweiiiyddwyd ar yr achiyaur gan y Parchn W. R. Jones, Caergybi, a William Thoaas, Maesteg. Yr oedd y weinidogseth yu nClthoI a't cynulleidfaoedd yu, lluosog. MAEWOLAETH AiRs LAURA THOMAS, Snop IsAF.Im agaia mtidyd i chwech nos Sabboth diweddaf, ba farw yr hen f--tii I dduwiol, Laura Thomas, ya 75 rnlwydd oed. j Cymer yr angladd le am ddau o'r gloch prydnawu Gwecer nesaf. Pwnc ei hym- ddiddsnion gwastadol ydoedd crefydd. Yr oedd gauddi barch diderfyn i ordinhadiu y cytsgr.
BETHESDA. I
BETHESDA. I CYFARFOD MAWR GAN Y CHWARELWYR- —Am haner awr wedi pump prydoawn Sidwrn nosaf, deallwn fod ya mwriad chwarelwyr Penrhyn grnhal cyfarfod er cymeryd i yatyriaeth eu hamgylchiadan. Cymerir than ynddo gan brif siaradwyr y chwarel. DIWSNOD FFAIR BANGOR." Ddydd Mercher diweddaf oedd yn ddiwrood "tfiiir Bangor," fel ei gelwir. Mae amryw ohou- yot mewn blwyddyn o amser, pa rai sydd yn cael en treulio yn ddiwrnod o seibiant yn Chwarel y Penrbyn felly yr achod. Aeth Ysgolion Sul y Wesleyaid gyda cher- bydres rad i Landudno. COFIWCH AM BIOH PLBIDLAI8 (VOTeV — (Jnwaith eto adgofiwn bawb yn mhlwyf Llanllechid a Llandegaigofloara en pieidlais. Gan fod etholiad cyffredincl yn fwy agos sag y mae iluaws yn barna, a ciaa y bydd etholiad i'r Cynghor Siro yn sier y flwyddyn nesaf, yn awr yw yr adeg i ofalu am y bleid- lais, ac nid wedi y delo y cyfryw,—bydd yo rhy hwyr y pryd byoy.—Qoh-ebydd. GWIBDAITH. Dydd Mawrth diweidaf, trwy garedigrwydd Mr George Griffiths, Porthaethwy, cafudd Cor Meibion Mr R. T. Pritchard, Ciellwycgrydd, ac ychydig o gyfeilliou, wibd»<fi rad i Laipwl ac yn ol gyda'r Heat! ar i ef«hpjr, St.Tvdno, Canodd y cdr amryw d ui^&ii ya- gymeradwy iawn, a chafwyd as« dymunol iawn, pawb yn iach a llawen ac yn awyddus am gael myned eto yn fuan.— Un ohonynt.
LLANLLYFNI. --I
LLANLLYFNI. I LLWYDDIANT ATHROFAOL.—Dsau y bydd yn llawenydd gan luaws cyfeillion ac ewyllyswyr da Mr Thomas Owen Jonea, Poet Office, ddeall ei fod yr wythnos ddi- weddaf wedi myned yn llwyddianus ttWY ei arholiad yn Edinburgh, a'i fod erbyn hyn yn nn o'r ycbydig feddygon Cymreig sydd wedi enill ) radd uchel o M.B.U.M. (Bachelor of Mediaine a Master in Surgery). Dymunwn Iwyddiant iddo eta yo y dyfodol.— Llufniov.
'CAERGYBI. -I
CAERGYBI. I ADDYSG GANOLRADDOL. Y mae yr addewidion tuag at adtiladu ysgol ganol- raddol yn awr dros 400p, ac y mae y givaith o canvaxiio y dref wedi cael ei ddechreu yo llwyddianns. Yn y pwyllgor ddydd Gwener, Capt Cay, R.N, ya llywyddu, pen- derfynwyd anfon llyfrau neillduol at Arglwydd Boston, Cwmni y Rheilffordd, a chwmni y City of Dublin, er ceisio cyfran- iadau. Hefyd penderfynwyd anfon at Mr T. P. Lewis, AS., i ofyn iddo ymgynghori a'i gyd aelodiu Cymreig, er ceisio gan y Llywodraath roddi rhan Cymru o'r 350,000p a fwtiedid roddi i'r cynghorau sirol i brynu trwyddedau tafarndai, tuae at adeiladn yr ysgolion canolraddol yn y Dywysogaeth. Y BWRDD LLKOL.—Gynhaliwyd cyfarfod gohiriedig o'r bwrdd lleol ddydd Llun, p'yd yr oedd yn bresanol Mr S. J. Griffith (cadoirydd), Cadben John Owen, Oidben George Lewis, Mri Richard Hughes, Thos. Roberts, R. Mon Williamg, Evan Williams, Owen Hughes; a Joseph Wiliiains.—Hya- bysodd y turveyor fod dau gynig o'r nn faint wedi eu cynyg am y gwair, a gofyoodd i'r ddau am gyuygion draohefn, a'r ail dro yr oedd un yo 5p oa, a'r llall yu 5p 53 6Jc. Gjsodwyd ef i'r uchaf, tef R. 0. R-,barts.- Beth amasr yn ol rhoddodd y bwrdd ddeu- ddeng mis o rybudd i dsrfyou cytundeb y nwy er gwneyd trefniadau cewydd^on. Syl- wid fod y bwrdd yn talu 4a 9J y fil o droed- feddi am y nwy, tra nad yw cwmni y rheil ffordd yu talu ond 33 6c. Yn ngwyneb hyn penderfynwyd gofyn i gwmni y nwy i'w roddi yn ol 4a i'c bwrdd, gan mai hwy sydd yu defnyddio fwyaf yn neaaf at gwmoi y rbeilloidd. Hefyd gofynir iddynt ostwng y pria am oleuo a gaui;au y lampau o dair tfyiliog i dditcai yr un y noson, ac i icddi tri dyn i oleno y nwy yn He dau —Darllecwyd adroddiad maith a manwl oddiwrth Dr W. Evans, Llanerchymadd, y swyldog medd- ygol, yo ystod y flwyddyn ddiweddaf. It oedd ihif y macvfolaethau yn 01 rhif y tri- goiion ya awr yr isaf yo yatod y aaith mlyn- edd y mae ef yn ei swydd, ac yr oedd yn buinp y fil yn Ilai na'r eyfirtaledi am yr 28 o drefi roawrioo am y rhai y mae cyfnf wythnosol yn cael ei wneyd, ac yn agos i bedwar y fil yu llai na'r cyfaitaledd ara Lloegr a Chymiu. Nid oedd ef yn breaeuol wedi bod yn alluog i ymweled k'c dref mor a,al a'r blyoyddoedd tlapnorol, gau ei fod wedi ei gymeryd yn wael ddechveu y gauaf, —Paaiwyd pleidlais gynhes o ddioljhgarwch 1 Dr Evans am ei adroddiad, a gofidiai y bwrdd dieull am ei afiechyd, a goheithient y gwelliiai ei iechyd fel ag i'w alluogi i ym welp-d S Chaergybi ya amlach, Y BWRDD YSOOL.—Cynhaliwyd cyfarfod o'r bwrdd uchod ddydd lau, pryd yr oedd yn bresenol Capt Cay, RN. (oideirydd), Mri Richard Hughes, Joseph Williams, ac S. J. Griffith.— Darller.wyd llythyr oddi wrth y Bwrdd Addyag yn hyabysu eu bod wedi derbyn gohebiaeth yr arclygwr yn dyweyd y dylid adeiiadu ysgoi i fabauod yn j yiiiyl yr Yagol Fiytanciidd.Dywedai Mr R. Hughea ei fod ef wedi bod yn ymddiddan a Mr Walta ar y mater ddiwrnod diweddaf yr arholiad. Yr obdd Mr Watts wedi ang- hofio yo hollol iddo gymeradwyo y bwrdd y flwyddyn ddiweddaf i adeiiadu dwy ytgol fabanod-on gar yr Ysgel Frytanaidd, ac un arall ger yr Ysgol Genedlaethol. Dywedodd \fr R. Hughes wrtho nas ga!lai y bwrdd fyned i'r draul heb i'r Llywodraeth ym- rwymo na ddjrbynid babaaod ilrysgolida ereill; ac atebodd yntau y rhoddai ef ei air o b-:rthyoas i hyny.—Sylwyd mai gan y bwrdd yr odd yr hawl i benderfynu lie yr yagol.- Rhoddodd y clerc ffigyrau yn dangoa fod 3LI) o dai newyddion wedi eu hadeiladu yn ymyl neu yn mhellach na'r Yagol Genodl- aethoi er pan Ufurfiwyd y bwrdd, tra nad oes ond ycbydig iawn o dai wedi eu hadeiladu yn nghymydogaethaa yr ysgolion ereill; ac fellyos oedd angen ysgol o gwbl mai yn ngbyfeiriad yr Ysgol Genedlaethol y dylai fod.—Ar gynygiad Mr R. Hughes, ya cael ei eilio gan Mr S. J. Griffith, penderfynwyd ysgrifenu at yagrifenydd yr Yagol Frytan- aidd yn gofyn am farn y pwyllgor mewn ysgrifen erbyn cyfarfod nesaf y bwrdd, nen ar i rai o'r pwyllgor gael eu penodi i ym. ddangos o flaen y bwrdd.—Derbyniwyd yr adroddiadau yn D:;lyn i'r arholiadaa yn ysgolion y bwrdd, ac yr oeddynt yn dra ffafriol—yr ysgotion wedi pasio yn uchel iawn.—Derbyniwyd llythyr oddi wrth mi T. P. Lewis, AS., yn cydnabod derbyniad ieiseb ya erbyn iawn i dafarnwyr, yr hon ideiaeb yr oedd wedi gyflwyno i'r Senedd.
[No title]
Y mae penderfyniad wedi cael ei gymer- adwyo gan Gyoghor Tref Rhafain i ymddi- swyddo yn no corph am fod y Llywodraeth yn dwyo mesur gerbrsn y Senedd i gynorth- wyo y ddioas i barhau ei gwaiih o beirian- drefn arianol. Cafodd Signor Menotti Garibaldi, yr hwn a wrthwynebai y cynygiad, ei hisio yn enbyd gan y Iluaws; ac yr oadd y cyffro gymaint fel y ba raid cael yr hodd- geidwaid i'w dawela. COLlm Y BEIFYSOO- I GYMRU, ABER- YSTWYTH.—Y mae athrawon y coleg bwo wedi dyfMoa yr yagolori^ethau oanlynol am y flwyddyn ddyfodol, oddi ar waith yt of rydwyr am y tymhor sydd ynawr ynter- fynu :-T. K. Brighonse, ijp; T. C. War. rington, 25p; Miss J. A. Ileruiao, 2.5p; Misi J. Pottridge, 25p; Miss E. Morgan, 25p; A. E. Moss, 20p; W. P. Fuller, 20p; A. E. if. JUenaerson, ^(»p; U. K. U. Prythercb. 20p; [Ysgoloriaeth Mr Richards am yr ail flwydd- yn.] H. J. Howell, 20p; [Ysgoloriaeth Mrs Davies, Ltandyani, am yr ail Swyddyo ] James Davis, 15p; Miss E. P. Pratt, 15p; Misa R. B. Brooks, 15p; Miss J. Raab, 15p; 4idf! A. E. Emmerson (yn amodo!), 15p; W. J. JeLkin8 (yn amodol), 15p; M. H. Jonas, lOp; Miss Hawart (yn amadol), lOp; W. L. Broadbent, lOp; Miss M. Firth, lOp; Miss M. Anderson, lOp; Miss M. S. Bickley, lOp; Misa E Croft, lOp; Ernest S. Davies, fl. Op: C. C. Foster, lOp J. T. Roberts, lOp; T J. Hughes, 5p; W. H. Thomas, 5p; J. A. Hughes, 5p; G. A. Williams, 5p; R. 0 Hughes, Jp; Miss M. M. Jeffery, 5pj D. Morgan, op; J. H. Boynon, 6p. THROAT IREITAHOH AND CODOH.— Sorenee* and dryness, tickling and irritation, indaoimr cough and affecting the voice. For UxMe symptoms use Eppsa Glyoerine Jujubes. In contact with the glands at the moment they are excited by the act of sucking, the Glycerine in these agreeable confections becomes actively healing. Sold only in ?"? ??" t"" ?. i?d, ?b.Med "JAMES Epps & Co., Hnm?p.thic Chemists, London." Dr. George Moore, in his work on II Nose and Throat Diseaam I, say,, "The Glyoering Jujubes prepared by Jame. lippaand Co., are of undoubted service as a curative or pallative agent," while Dr. Gordon Holmes, Senior Physician to the Municipal Holmes, nd Ear Infirmary, wri' "Aft?-M a j?b:t'i- I have 7ou:d yout Glycerine ?i.iderable baQdfib in Almost a ormtofthrMtdisMM.'
YMLID AR OL MILWYR YN NGHAERGYBI.
YMLID AR OL MILWYR YN NGHAERGYBI. 8W° C?.oerd.weddaf. cy.h.eddcd? dau filwr i Gaergybi gyda'r ager/cng o'r lwerddon, a syrthiodd amheuaeth ar Detec- tive-Sergemot Henderson o berthyngaiddyrti Canfn nd oeddyot yo ymadael gyda r est" bydres, a cban gredu mai wedi dianc 0" fyddin yr oeddynt, thoddodd hysbyerwydd i Police-Sergeant Toohlll. Dallwyd eu bod wedi cychwyu ar hyd y I- fiordd boat," a chyfarwyddwyd yr Heddgeidwad Lewis Jone, t w hymlid ar bicycle yn ei "ddiilad ei hUD," a dllyawld ef gan yr Hoddgeidwed Evan Evans, yr hwn oedd yn ei ddillai swyddogo) ar draei. Profodd y rhedegfa yn llawer hwy nag a adisgwylid ar y dechreu. Ar ol teithio o chwech i wyth milldir torndd y itcycle, a gorfuwyd ei adael mewn gefail gvfagos l w adgyweiiio, a ba, raid i'r hedd- geidwad orphan y rhed ?gfa ar drned. Dal- iwyd hwy rhwng Gwalchmai a'r Mona, pell- dor o tua 12 milldir o Gaergybi. Ar y pryd yr oeddynt yn gorphwyg ar wal. Cyfaddef- asect eu hod yn absencl o'r fyddiD heb gan- iatad, a chymerwyd hwy yn ol i Gaergybi. Rhoddi>nt yr eowau o William Fiaher a .J obn badlcsil, a dywedtnt en bod yo perthyn l r Roy, Dublin Fusiliers, Iwerrldon. Dydd S'tdwro dygwyd bwv o flaen Mr T. Forcer Evans, ac yna cdwyd hwy hyd nes i un gyrhaedd t'w evrehil yn ol, yr hwu a gyr- haeddodd nos Sadwrn.
Advertising
COFGOLOFNAU STOO FA. WR. CYN PRYNU COFGOLOFN BYDDEESD I oaWI ALW GYDA HUGH MARBLE WORKS, CAERNARFON. AauKAPawYu korus y porcneuogwa aV ty nowdwyr y WWAH NA'no??  ?RCo. ?ITM ) gan D. W. DAVIO & Co., yn eu awyddta, N". BafllOar, Obsinarfoo, Gorphenaf 5, IW
MARWOLAETH IARLL I --- .GAERNARFON.-?…
MARWOLAETH IARLL I .GAERNARFON. I Prydnawn dydd Sadwrn, ya ei brepwyl- fod yn Llundain, b.t farw la, li Caernarfpn. Ganwyd ef ar y 241in o Fraefin, 1831. Bu yn llenwi amryw swydrii Dwysig o dan Weinyddiaethau Toriaidd. Yatvrid ef yn wladweinydd golenadig, ac yn meddu, i raddau, ar ysbryd annibynol. Cleddir ef ddydd Ian nesaf.
RHYD-DDU. I
RHYD-DDU. I EISTEDDFOD CEWARKLWYR GLAN'RAFON. —Gynhaliwyd yr uchod yo y chwarel ddydd Marcher diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr O. Eamss, y goruchwyliwr; ac arweiniad y Parsb R. D. Rowland (Anthropos), Caer- narfot). Gwobrwywyd y rhai a ganlyn :— Mri Idwal Owain, Rhyd-ddu; J. F. Jones, Drwsycped; J. J. Parry, Rhyd-ddu; Hugh E. Jones, Groealon; a Miss Mary Edmuuds, Beddgelert. Atebioa i'r cwestiynau ar Ddaeareg Nant y Bettwo ac ardaloedd Rbyd-ddn, gan Beaumont" (yr hwn nid atebodd i'w enw), a Mr Henry Jones, Weir- glodd Dywjll, Waanfawr. Atebinn i'r cwestiynau chwarelyddol goreu, Mr Henry Jonas, Waeofawr, a Mr G. Owen, Bronfedw. Arholiad chwarelyddol (ief gwneyd bill, &c), i rai dan 18 oed. Goren, J. W. Jones, Qaellya terrace; eyfartal ail, Hugh Jones, P.aanewydd, a John Thomas, B ongwyrfai. Gwobrwywyd J. H. Jones, Rhostryfan; G T. Hughes, Groeslon; Willie Thomas, Waenfawr; W. R. Job, Rhostryfan; Robart ElliB, Glan'rafon; W. W. Jo as, Drws-y coed; David Jones, IhHafody an; Miss A. Roberta, Qaullyn-terrace, Rhyd-ddu; W. R. Job J. W. Jones, Hugh Jones, Willi m Davies, G. J. Pritchard, Waeufawr; William Lhyd Jones, Rhostryfan; Elias J. Williams, Rhostryfan; Henry Jonesa CorneiiusGriffith, JSTaeafawr; J. W. Jones, Llanberia; Richard Tloyd, Panygroes cyfartil, Mri T. J. Humphreys a'i barti, ac A. Honderson a'i hatti; parti o dan arweiniad Mr W. J. Griffiths, Rhosgadfan. Daeth tri cdr ya mlaen i ganu "Y Gwa iwyo," sef cor Piaye- orgedd, o dan arweiniad Mr A. Henderson; cOr Bryn'rodvn, o dau arweiniad Mr R. Thomas; a chor Glan'rafon, o dan arweiniad Mr W. J. Griffiths. Enillwyd y ddwy gini a'r gadair i'r arweinydd gan yr ail gor a ganodd, sef Bryn'rodyn, a chadeiriwyd yr arweioydd ya nghauol btoadctiadau o "haddwcb," gan Aathropos. Gwasaoaoth- wyd fel beimiaid gan y Pari-hn R. D. Rowland, Caernarfon D. S. Thomas, Bsddgelert; Mr J. J. Evans, F.R.G.S, Caernarfon; Mr W. Eames, Crewe; Mri J. G. Thomas, Beddgeleit; W. Thomas, eto; W. Morris, Rhyd-ddu; John Edmunds, Baddgelart; O. Eames, Manager; G. Owen, I Hroufedw; W. T, Williams, Mrs L Jones, Fftidd lsaf, a C. Roberts, Elanwydd, yu ughyda Mr W. J. Williams, Caernarfon, yn feirtiiad corddorol. Cyfeiliwyd gau Mr J. U. Thomas, Beddgelett. Gwaaanaethwyd yn ystod y cyfatfod gan y Waenfawr Biaes Band. Yn mhiitb eraill ag oedd yn breaontl fel dieithriaid yr oedd Mr Ellis Owen (di- weddar o swyddfa'r Genedl) a Mr Glyna Thomas, y dSau o Paris, a rhoddodd y di- wedciaf gan yn y Ftiancaag er mawr ddi- fyrwch i'r cynulliad poblogaidd. Yn uool à'i arfetiad haelionus, derbyniasom rodd an- rhydeddus at yr Eisteddfod gan Mr E. H. O.ven, Tycoeh. Carwyd eisteddfod dda iawn, oud fe dredd y tyvydd ya hynod an- ffafriol—ar hyny dautti cynulliad llucaog iawn yn nghyd. Eiddunwu flynyddau c oea i Eisteddfod chwarelwyr Glansfon.-C. [ymddengys beiriiiadaeth Mr Evans yn y tfenedl un o'r wythnoaau nesaf. -Gi)L 1
I-IQUININE BITTERS GWILYM…
I I QUININE BITTERS GWILYM EVANS. Mae y Quinine Bittern yn fed iyginllloth hollol lyaieMol, ac yn cynwys chwerw-lygiau a me!u8-ly»iau wedi en haddas gymysgu i ffurflo y feddyglnlaeth orou a ddyfeisiwyd eriood er ctyihau y cyfansnddiad, puro y gwaed, a symud ymaith effeithiau gwahanol gl fydau. Cynwyga rin wtddan iachaol Quinine, Suraparilla, Saffrwm, Lafant, Dant y Llew. Crwynlly. (Gantian), Cynghaw (Burdock), &c. mewn gair, y mat bea' ld bob Ilyaiuyn a gwreiddyn msddyginiaec iol yn y meddyglyn ihyfedd hwn, ao y maenti wodl cllol ea parotoi a'u oyfartalu i wneyd oymyssjedd celfyddydgur o'r fath mwyaf hapus a llwydd. ianus i eicrhau cydweithrediad yr elfeuau meddyginiaethol » gynwyeir yn y llyaiau hyn, ae i gyrbaedd yr amean oedd mown golwg wi th-barotoi y ieddyginiaeih hon. Yn yr 008 hon, trwy ddarganfyddiadall gwyddonol so ymchwiliadau meddygof, mae amryw dd.rpar- iaethaa llyaieaol at baro y gwabd a symud a hwylderm yo cael en cynyg i'r cyhoedd, ond tyatiolaeth miloedd ya y wlad hon a gwledydd ereill yw, nad omyr un meddyglyn adgryfhaol i'w gyatadlu A Quinine Bitters Gwilym Evans. Gan fod efelychiadau o hono, mynweh weled fod enw Gwilym Eons ar y bOle!, Y Bta..np, a'r label. Prig poteli2a 90 a 4a 6a yr un. Gellir ei gael yn ddidraul trwy y post im y prisiau uchod yn uniongyrchul cddiwith y perchenogion -Quinine Bitteis MsRufactur- Ing Company Limited, Llanelly, South Wales <
CARMEL.-- -,I
CARMEL. I Y GWAITM DWFB.—Trwy ymdreohioa Mr R. H. Parry, arolygydd Awdardod Iechydol Undeb Caernaifon, y mae y Rwaith dwfr yo yr ardal hon wedi ei gwblhan. Teimlid ei angen er's llawer o Amser, obiegid fod y lleoedd yn y rhai y ceid dwfr at yfed ac amcamion eraill yn oeillduol anghyflens. Llwyddwyd i daro ar ffynon a rydd ddigon- edd o ddwfr, a dygir y cyflenwad hwni gyrhaedd tri o wahaaol ranaa o'r ardal trwy gyfrwng pibellaa. Mewn ardal mor boblog aidd, a lie y teimlir angen dwfr mor fyaycb, diau yr edrychir ar y cynllun hwn ya un mantaisiol a thra gwertbfawr.
TERFYSG YN MHLITH Y MWNWYR…
TERFYSG YN MHLITH Y MWNWYR YN SICILY. LLUOEDD WEDI EU LLADD. m* mae oOOO 0 flawyr yn FAM° S,Cl/' Mewn cyflwr terfy„lydy,awQ B. crya 7L" ^fy'J7 mileia'S rhwag y mwnww yav^ heddgeidj waid, ac y mae liuoedd ar bob °ch'Won ac archolledig. Ym? .i.t.i .w t' traed wedi cael e11 huloD yvnnon i daweiu y eynhwrf.
Family Notices
II} l"i 1'1' !t t'"t-; '?;r, .¡ol)j'l'' It: It f riaten a GENEDIGAETH. Roberts—Mehefia 21, yn Llwyn Derw, l\a- maenoiawr, priod Mr Hugh Roberts ar fab—cyntafanedig. PRIODASAU. Edwards—Williams—Mehtfin 20,yn cgbipel Moriih, Caarnarfon, gan y Purch D. F. Williams, L!auberis, yo inhreseao'deb J, 11. Jones, cot rest rydd, Mr Wm. Ed.v.-ds, Fro", Nant Uchsf, Llan'nerie, a Hi; J ;ae Witlian-?, Brynhoreb, Rhnatryt'ao. Evao.s—Roberta—Mshefio 20, yn rxi ,rsl Moriah, Caernarfon, gan y Parch i.>. F. Williams, Llanberis, yn mbrestnoldeb J, R. Jones, cofreetrydd, Mr Thomas J ,hn Evans, Cromlecbdju, Llaoberi. a Miss Catherir-o Jane Roberts, Coedypo;rk, B-Vta- esda. Evans-Evana-Ilahefla 21, yn OJreatrydd, Caernarfon, gsn Mr J. It Jones, cotrestrydd, Mr David Will. Evms, Tanyclogwyn, Diu'orwig, & Catherica Evans, Pantybryn, L'aurug. Evana Humphreys Mebefia 25, yn Swycldfa y Coftestrydd, GmnarfoD, Mr Juhn Evana, Mountain-street, a Mias Catherine Humphreys, Thwioas-street—y ddan o Gaercarfon. Jones—^Wi'lia^s—Mehefin 27, ya Swyddfa y Cufrestrydd, Caeruaifoo, Mr Dv:d Jones. Minffordd, Llanddeiuioieu, A Miss Mary Willitims, L'atifair Arms, Caemar- fon. Jonas -Roberta—Mehefin 27, yn nghapel Rbiw, Efenechtyd, Rbuthyo, gan y Parch H. R, Cadwaladr (A.), yu ceI ui gyno.'t' wyo gan Mr T. Griffiths, cofiestrydd, Mr DaviCi Jubes, Tuhvrfr.t-i'c-fawnog, N-ho; Llamwst, a Roberts, Heudy, Pwllšha, Rhuthys. Lewis ,Thomas-Mehefin 20, yn Swyddfi'r Cofteatrydd, Caernarfon, gan Mr J. R. Jones, cofrestrydd, Mr RobertJoho Lwl: Gioislon Rhiwen, Llandrieiuiolen, & Ann Thomas, Tanyberth, Clyuuog. Mttchellhili-Jones- Yn nkbapel y Method istiaid Caifioaidd, Rockferry, gan y PareL O. J. Owen, M.A., Mr Thomas L. Mitcbeil hill, a Miss Jones, mereh Mr James Joaes a nith i Dr Cynddylan Jones. Pritehard-Griffitbs-Mehetin 27, yn Ei!vys y Plwyf, Llamug, gan y Parch T. Jc! IJS, rheithor, Mr Owen 0. Pritchard, Doughs Hill, Llanrng, ft. Miss Mary Jane Giiffitbs, merch hynaf y diweddar Mr Thomas Griffiths, Caeathraw. MARWOLAETHAU. riffith—Mehefin 14, yn 6g mlwydd oed gweddw ydiweddar John Griffith, Wyone- street, Caergybi, ae a gladdwyd ddydi Mercher dilyno), y 18 yo nghladdfa Maes- hyfryd. Jones—Mehefin 27, yn nhy ei fab, yn Upper Bangor, yn 74 mlwydd oed, Wm. Jones, gynt o Tanyfeltn, Llanerchymadd. Josm-Mebeflo 27, Mr Wm. E. Jone", 105 Carnaddi-road, Bethesda. Yr oedd yr ymadawedig yn ddyn tawel, caredig, a chywir, ac yn Gristion diamheuol. Gad- awodd weddw a phlentyn i alaru ar ei ol. Jones-Mobefin 20, yn 83 mlwydd oed, Mr Edward Jones, Glanrhos, Brynsieccyn. Ni chafodd ond byr gystndd, yr hwn a ddioddefodd yn hynod dawel ac amynedd- gar. Yr oedd yo nn a fawr berchid gan biwb o'i gydnabod. Yr oedd yn no hynod ddiddyweyd am bawb, at es dywedai tyw- beth am rhywon, y gair goreu bob amser fyddai hwnw. Oladdwyd ei weddillior yn mynwent henafol LlanidaD,pryd y gwaaan- aethwyd wrth y ty gan y Parch John Wil- liams, ae ar lan y bedd gan y Parch D. J. Lewis, offeiriad y plwyf. Gadawodd weddw a phedwaro blant i alarn eu colled ar ei ol. Cywir ystyr yr enw Cristion—oedd Edward Ddidwyll, cyfaiti ffyddlon; Yr hmwr howddgsr uaioo Lecha mwyyn nhawelwch Mon.-D.G.T. Owea-Mehin 4, Richard, ail blentyn John a Fanny Oweo, Gaerwen Gancl, Gaerwen, wedi byr and trwm gystndd,yn 10 mlwydd ao 11 mis oeil-uu- o fechsvn mwyaf addawol a dymunol yr holl gymydogaetb. Roberts-Meheflu 22, Mr P. D. Roberts* Paris House, Penygroes. Dyoddefodd gyatudd maith a blin yn berffaith dawel a cjirwgcach ond tra yn dymuno cael byw gyda'i wra'g a'i ddau blentyn, hunedd yo orfoleddua yn yr Iesu. Y dydd Gwsner dilynol daeth tyrfa fawr a pharchu8 i heb. rwng ei weddillion marwol adref i fynwant Sk Rhedyw, Llanllyfni. Wynne—Mehnfio 20, yn Plasyrhos, RhGtS- mor, air Fflint, wedi cystudd maith. Mr Richard Wynne, yn 62 mlwydd oed. Bb Mr Wynne yo fiaenor yn eglwys y Method- istiaid Calfiaaidd yn Rbosesmor amlawf o fiynyddau. Yr oedd yn gyfuniad b»PaS o'r gwladwr deallus, y cymydos caredig. y penteuln tiiion, a'r Cristion tfvuoiog.