Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
TY Y CYFFREDIN.I
TY Y CYFFREDIN. I DfDD MAWRTH, Mabefia z.t.-CynuUodd I „ Tv am dri o'r g!och. Jfesvr y TrethUmt Deal. \o y ddadl a gymercdd lo ar y mesur hwo h"ddyw, codwyd pwyut pwyeig g\D Mr Hesiy; 90 y mae hyny wecl1 ,r,vt»,n y kiy- wodtaetti i fwy o ddyryswch nag o'r blaen. Ya mesur y Gylltdfb, yr hwn syiid eisoes wedi derbyn y cydsyniad breuhinoi, darparir fod i'r dreth newyiid a goiiir oddi ar wirod- dd a chwrw gaet ei chymbwyso yn y fath fajd ag y cyfarwyddio g'¡ y Snedd yn ystod y tymhcT preseoo). Gatodd y geitiau a eyfeiriant at y "tymh>r presenol" eu cynyg fel gwell ant g-*n Mr Healy ei hunan pin oedd mesur y gyilideb o dan ystyriaeth y pwyllgor yn wytbnoa gyntaf yu Mehefin. Bwriad y Llywodraeth ydyw cadw yr arian hyn hyd SeDedd.dymh(1r dyfodol; yr hyn, medda; Mr sydfl yu groes i ddarpar- iaetbmesur y Gvlhdto, yr hwn a ddywed- odd fed i'r arain gaei eu gwirio rhywbryd yn ystod y tymbor piesenol. Mesur y Trethiant Lleol, cat yr un sydd yu awr yn psn cymaint o gyaen, ydoedd y mesur a ddygwyd i mewn gan y Llywodraeth yn on pwrpas i roddi dirpiriaeth Mesur y Gyilideb mewQ g yoa pef, fod i'r arian gact eu gwario at ryw arncau ueu gilydd. Fel y "tynwyd y Mesur Trethol allan ar y cyntaf, bwriedid rhoddi yr arian i'r Cynghorau Sirol i brynu trwyddedau ond y mae gwaith y Llywodr. aeth yn tynu yr adran hnn yn ol, £ yaghyd 1 d,idgania(i Mr W. H. Sm.th fudyr arian i gael eu tro?glwyddo drosodi t't tymor nesaf, ya rnyued ya holiol grom i'r hya y rajie y Teyrn wedi eiarwyddo yn Mesur y Gyilideb. Dywedai Mr Healy fod hya yn angbyfan- soddiadol, am bi fod yn cynwys fod tietb yn ciel ei chodi heb fod et La-igeu at cyfrif y flwyddyn y sodvyd hi. Cadodd Mr. Goscben a Mr. Gladstone ar unwaith ond galwodd y Llefarydd ar Mr. Gladstone ae mewn araeth ffer, cadaruhaodd ef y pwynt a godwyd gan Mr. Healy. Yn ddilynol, cododd y Llefarydd ei hUD, a dywedodd fod y oweatiwo yn un hyisod o bwysig, oa nad difrifol. Y pwng- i'w ben derfyou, ebai ef, ydoedd a oedd cjniataa i'r atiia a twriadwyd at brynll trwyddedau i yebwanegu atynt am dyoior, yn dytod i niewo i gylch y giir cymhwyao," fel ag y cyoygiwyd gan y Llywodraeth, Nid oedd ef yn gwybod fod yr ystyr hon wedi ei roddi iddo yn flago.,irof yn hanes y Ty ond add- efai nad oedd hyn yn gwneyd y oynygiad yn gyfansoddiadol nac yn angbyf iusodd- iadol. Yr oedd yn amlwg fod y cwestiwn yn gyfryw ag y dylsi y Ty "i benderfyou » cbyliawnbeid aelodau pe y corient y pwynt i sylw, fel mater o egwyddor, yn y pwyllgor, 3C ar y trydydd ddaslleniad. Er fod rbeolaetb y Llefarydd yn hynod o anmhieidiol, eto ystyrir ei fod yn uu bollol ddinystriol i'r Llywodraeth. Ni tbyE^sant €0 gwelliant yn ol, ond gobiriwyd ymdrafod aeth bellacb ar y mater byd ddydd Iau, fel ag i roddi raantjis a chyiieus Ira iddynt i ystyried y pwynt pwysig a godwyd g in Mr HAly, nen, mown geiriau eraill, i ystyried y dyryswch yr oed lyat hwy ynddo. Gofynodd Syr G. Campbell iddynt, yn nghanol chwerthin byddarol, ai onid gwell iddynt fuasai taflu y mesur drosodd yn gyfangwbl. • RYDD MKRCHER.—Ni bu dim n«illd«T<I ger bron beddyw; ond pasiwyd Mesui Cyfrifoldeb Cyfarwy idwyr C oVIDoÏatl drwy y pwyMgor.
TY YR AKGLWYDDI.j
TY YR AKGLWYDDI. j DYDD hu.-Darllenwyd Mecnr Prawdlys a Brawdlys Chivarterol Mon am yrail waitb. Ni bu dim atail o bwys ger bron.
TYY-C-YFFREDIN._______I
TYY-C-YFFREDIN. I DYDD IAU.—Cafwyd grya ddifyrwch yn mblitb yr aeljdau gan ddeiseb anferth a ddygwyd i'r Ty yn ffafr yr iawn i iafarnwyr, yr boD, moddir, oodd yn bum' milltir o byd, ae wbdi ei harwydd:) gan 600,000. o ber- sonaa. Yohwanegid yr bwyl gan y ffaitb ei bod yo rhy ddiweddar ac wedi myned yn I ofer. Bwriadau y Llywodraeth. I Mr W. H. Smith a ddywedodd wrth y Llefarydd fod y Llywodraeth wedi rhoddi ystyriaeth ddyladwy i'r byn a ddywedodd mewn atebiad i gwestiwn yr aelod anrhyd- eddus d'os Longford (Mr T. Healy), ac wedi dyfod i'r ptmderfyniad oad oes iddynt ddim i'w wneyd heblaw tyou ymaith o Fesnr y Trethiad Lleol y darpariaethau yo cglyn a'r gronfa i bwreasu y trwyddedau. 0 dan yr amgylcbiadau hyn yr oedd y Llywodraeth am gynyg gadael allan o'r mesur yr holl adranau a'r is-adranau hyny oeddynt yn yrawneyd a'r cyfryw gronfa. Am yr 8fed adran yr oeddynt am adael hnno at drugar- edd y Ty— (chwerthin uchel) -sef yr adran oedi yn cyfyngu rboddiad allan drwyddedau at y dyfodol. Byddai iddynt gySwynn cyovgion i sylw y Ty gyda golwg ar y defnydd a wneid o'r gronfa dan sylw (dywcb, elywcb). Mesur y Degwm. Mr Gladstone a dybui y dylai y Ty gael iiysbysrwydd pallach parthed y gwaith cyhoe Idus (cymeradwyaetb). Er engtaipbt, dyaa fesur pwysig y degwm buasai yn dda ganddynt gael gwybod beth a fwriedid ei Wrieyl gyda:z ef-pt un a fwriedid myned yn lul-i-ti gyda* ef ynttni ei GIIWU3 a woeid Mr W. H. Smith a ddywedodd nad oedd y Llywodraeth wpdi gwceyd ei meddwl i fvay ya hollol gydi golwg ar ea bwiiadau. val gobdbiai ef nad ystyrid eu bod am adael Ilesur y Degwm am yr unig reswm Dad oedd eu trefniadau yu en gallaogi i fl, i yn ntaea gydag ef (chwerttLin). Yr ?■ 'd gaaddynt amryw fesurau a cbynygion I W dWYD yu wheD ar fyrder. Mr Stiuley Leighton a ofynodd p) un a oedd v Llywodraeth wa.li ymrwymo i fyned yo mlaen gyda Mesur y Degwm ai peidio ? (Cbwerthi. n gin yr Wrthbfaid). rr W. H Santb a ddywtdxld nau oedd et wedi rbwymo y Llywodraeth i beidio oyned yn nilacn gydag ef; ond yn bytrach If gwrthwynab.
- -BRYN MELYN. TREFLYS.
BRYN MELYN. TREFLYS. X06 ^^g^eddode a bara bt??'' bla?t ? Ysgol Sabbothol yn y X?chh?odt. 0 dan arolygiaeth boneddigmu yr atdal Y n yr ?y? cafwyd cyfarfod Hon. ySSX ), ^tpw i pryd y ?ubrwywyd yr ym- geis"yr "?'?? mew adrodd, <-Mu. 4arti?n, areithio,barddoni, chyfansoddi L? !.?' cL ywydd y cyfarfod ydoedd Llew w ?"?''??"? y cyf?foj !:n \fi « ?, ??'<?. Llew M?dog. Cyfeil- iwvri ?' I ???. -?re',fe!.n. ?. aria'nld pwb wedi eu llwyr foddboi a'f 8"¡ad\Jedd f?wyd.-G?M?.
Advertising
Piart?a gnlygydd y Medical Annua> yn y mo?'d uwch?.? OOC,A CAUBUHYM diod- ymborth i gl.ufion yn herwy.id ei burdeb, ei a!)saW(H uehcl, a'i doidaliwyadh mawr; a ehynghora yr Ahveiig^etU bVddycrol i gofio, wrth ra-Jwyo (Joco. fod enw CADBJTR^ ar unrhrw becyn YI1 si^rwvdd o burdeb. t OLMiN s SINAPISM. The Improved Mustard Piaster.—Sold by all Chemsts and 0, O"'7, or Post soven scamps for packet cf three, to CCT.MA.SS', 18, Cinon street, London.
TY Y CYFFREDIN.-t
TY Y CYFFREDIN. t DYDD GWF-;FR-(,'ii bu dim neilldno Retbron Ty yr A'glwyddi heddyw). Yo y Cyff-edin darllen-yd Mesur Uheil- fyrdd Cul G,,gl,dd CY.. aiu y dryaedd. Waitb a pbasiwyd ef. Dygodd Mr Hunter fesur i wella deddf ys^ >riaeth yn Lloegr.! Cynygiodd Mr W, H. Smith foj pwyllgor wwised'.g o 21 i gael ei benodi i wneyd ad- roilivi gyda golwg ar waith y Ty, ac enwodd 7 pars in-tu a fwriedid eu cynig. Cynygiodd Mr Libouchere fod enw Mr Arthur O'Con- i ael ei roddi yo He enw Mr T. W. "?Me)!; "od gwrthodwyd y .cyoy?ud <;M -.?ynprbyo HO. (iw ?lill hyny darllenwyd Mestlr  'Naid am yr aiJ wafth yr Heddgeidwaid am yr ail 4b
COLEG PRIFYSGOL GOG- i LEDD…
COLEG PRIFYSGOL GOG- i LEDD CYMRU. TERFfN Y TYMHOR. Terfynodd tymhor 1889 9() y coleg uchod ddydd Mercher, yn MangQt, pryd y gwnaed yo hysbys yr ysgoloriaetnau a'r tyatysgrifau oeddynt wedi eu henill yn ystod y flwyddyn gan yi efrydwyr. Llywyddwyd gan y Prif- atbraw Rtichei, a daath cynulliad da yn nghyd. Hysbysodd y Ptifathraw fod deg o un-ar-ddeg o efrydwyr o'r coleg hwn a safasant yn yr arholiad ctiweddaf am y ladd o B.A.. Liundais wedi bod yn llwydd- ianua; tra hefyd y liwyddodd y ddau a ai fonwyd allan am yr arholiad o M. A. Llun- d, in, sef J. R. Roberts, a F. P. Dodd. Yn ybtod y tymhor euillodd Mr Edward Ed. wards, un arall ) efrydwyr blaerilaw y coleg, ysgoloriaetb sylfaenol yn nghoteg St. oan. CaergraTtut, yr byn oedd yn liwydd- iant na chyriaeddid byth nioboao, bron, mewn un flwyddyn (cymeradwyaeth). Cyfeiriodd y Prifatbraw at y rbodd ar- ddetcbog o l'()ùOp a wnaed gan Mr Henry Tate i'r coleg tuagat hyrwyddo astudiaetb gwyddoniaath. Byddai i'r awm hwn gael ei wario yn ol lOOp y flwyddyn mewn ysgolor. iaethau. Anrhegodd Mr Lewis Hughes, Conwy, y coleg Ag yspienddrych seryddol gwerthfawr; tra yr oeddynt trwy Mrs Maty Davies wedi sicrhaa i'r atfydliad rai o weithian y prif awduron cerddorol, yr hyn, yn ddiddadi, a fyddai yn ddecbreuad adran gerddorol lwyddianns yn DJZIa 4 llyfrgejl y coleg (cymeradwyaeth). Y rhodd ddi- weddaf y cyfeiriwyd ati ydoedd y gymuu rodd a adawyd trwy ewyilys y diweddai Dr Evan Thomas, Manchester, yr hwn a roddai o leiaf 30,000p at wasanaeth y coleg (uchel gymeradwyaeth). Ar y cyfan gwnaed gwaith da yn ystid y tymhor, er bod arechyd wedi effsithio ar y dosbarthiadau. Sefydlwyd amryw glybiau er ymarferiad corphorol, a hyderai y Prifatbraw na byddai hyn ond dechrenad cyfres o chwateuon (sporfs) yn gysylltiedig a'r coleg. Mewn rhai maoau, yr oedd tuedd, yn ddiddadi, i roddi gormod o bwys ar chwareuon o'r natur hyn, ond ofnai ef mai tnedd Cymru ydoedd rhedeg yn oroiodol i'r cyfeiriad arall. Yn neeaf, cyflwynsdd y Prifathraw a'r proffeswyr y tyatysgrifau i'r gwahaaol efryd- wyr ag oeddynt wedi enill y cyfryw yn ngwaith y tymhor. Hefyd gwnaed yn hys- bys fod yr ysgoloriaethau a'r llfiofuddiannau cinlynol wedi all heniU :-Efrydwyr y flwyddyn gyntaf: Arthur E. Jetman, Ilen- fuddiant o 15p am ddwy flynedd; Elizi L. S91by, Kobert Jones, Pfica F. White, Richard Evans, a Samuel R. Jenkins, llen- faddiaunau o lOp yr un am ddwy flynedd. Efrydwyr yr ail flwyddyn Edward T. Jones, ysgoloriaeth o 30p, i'w chodi i 40p; William R. Owen, llenfuddiant o lOp i'w chodi i 20p; Winifred E. Davies, llenfuddiant o 25p, yn eael ei cbyfnewid am ysgoloriaeth o 30p; Efrydwyr hynaf: Benjamin A. Richmond, Edmund D. Jones, a John G. Williams, llen- fuddiant o lOp yn cael oi pharhau ar yr amod eu bod yn dilyn yn mlaea gyda'n hefrydiaeth yn noebarthiadau uchaf y coleg. Proxiine Accessit: Geraldine H. Bingham. Etbolwyd y rhai canlynol fel athrawon cyn- orthwyol, i dderbyn 3op, ae i beidio talu fees y colegMewn L!adm, D. H. Williams; mewn Siesneg, R. T. Williams, B.A., ac mewn Mathematics, D. H. Davies, B.A. Traddodwyd yr anerchiad terfynol eleni gan Dr J. P. Mahaffy, Proffeswr Hanesiaeth Henafol yn Mhrifathrofa Dublin. Y pwnc yr ymdrinodd arno ydoedd rbai o nodwedd- ion presenol addysg brif-atbrotaol, a siarad- odd mewn dull deniadol, cr.vf, a galluog. Condemniai yn anrhagatog Brifathrofa Llno- Gain, yr hon, mewn gwirionedd, nad alwai ya brifathrcfa o gwbl, oblegid ei syniad ef am brifathrofa ydoedd lie y cyfrenid addysg ya gystil a rhoddi graddau. Yn ei farn ef yr oedd y gyfnndrefn brifathrofaol newydd (new university system) yn y wlad yn fethiant byd yn byn, ac ofer ydoedd disgwyl am lwyddiant tra y parhai y colegau yo wasgar- edig heb ddim undeb deallol. Rhybuddiai awdurdodau Coleg Bangor gyda golwg ar y math o ddynion a ddytent apwyntio ar fwrdi y llywodraethwyr, ac yo enwedig OR rywdro y ffurfid prif-athrofa i Gymra. Mewn syl- wadau a gyfeiriwyd yn atbenig gan y gwr dyegedig at yr efrydwyr dywddodd na bydd- ent wedi dysgu dim hyd oni allent feddwl allan drcstynt eu hunain ac adgynyrchu. Gyda golwg ar grefydd, ni chredai fod yn bosibl i addysg ddi-Dduw ddwyn oddiam- gylch gaclyuiadau cenedlaethol pwyaig. Yr oedd thai cang'ueuaa o wvbodaeth naB gelLd eu dysgu neu eu meddwl allan ond yn eu cysylltiad 4 chrefydd, a rtiaid ydoedd i bob prii-atbrofa neu goleg wneyd eu meddwl i fyoy i gymsryd y can henau hyn gyda cbrefydd non eu gadael alian yn gyfangwbl. Am y dull o gario hyn allan cyfeiriodd eu sylw atGoleg yTtindod, Dublin, lie y ceir cadair Dduwiuyddol. Paeiwyd pleidtais gynbes o ddiolchgarwch i Dr Mahaffy, yr hyn a derfynodd y gweith- rediadan. Brydnawn yr un dydd, cynhaliwyd can- versazione yn y ccleg, pryd y gwasanaethwyd yn yr adran gerddorol gan Mrs Mary Davies, Seindatt Arian Dyffryn Nantlle, ac eraill.
CYMANFA FLYNYDDOL I ! METHODISTIA1D…
CYMANFA FLYNYDDOL METHODISTIA1D MON. Cynhaliwyd cymanfa flynyddolMetbodist- iaid Calfinaidd Mon, ddyddiau Mawrth a Merchor diweddaf yn Nghaergybi. Boreu Mawrth, yn Hyfrydle, cynhaliwyd Cyfarfod Misol arferol y sir, o dan lywydd- iaeth y Parch J. Yenmore Williams, Lbo- thyddlad. Hysbysodd y Parch Ebenezar Evans fod boll aelodau yr eglwys yn Llanfachraeth yn ddieithriad yu teimlo yn falch iawn fod y Parch John Roberts, Llanfaethlu, wedi addaw cymeryd gofal yr eglwys yno yn ych- wanegol at eglwys Llanfaethlu. Cadarnha- wyd hyn gan y cyfarfod. Hysbyswyd gan y Parch John Williams, Llangefni, tod eglwysi Ty Mawr a Caersalem wedi rhoddi galwad dra. unfrydol i'r Parch Robert Hughes, Niwbwrch, i gynieryd gcfal y ddwy eglwys fel bugail; a'u bod yn dy- muno cael cyfarfod eefydliad. Penodwyd y Parch John Williams, Llangefni, a'r Parch William Jones, Niwbwrch, i gyorychioli y Cyfarfod Mi"'I yn y cyfarfod sefydiu. l)'d I'? odyr i agot Uythyrau yr eglwysi o bertbyn?a i Mr Richard Aethwy Jones, yr hwn oedd ar derfyn ei flwyddyn brawf fel ymgeisydd am y Woinidogaetb. Yn ddi- weddarach hysbyswyd gan y Parch E. Evans fod llais yr eglwysi yn foddhaol iawn. Yr oedd 67 wedi llenwi y papyrau, ac yr oedd y rhai byn oil, oddigerth un, yn fifafriol i'r ym- geisydd. Darbyniwyd ef yn M'od o'r Cy- farfod Misol. Gwnaed yn bysbys fod Cymdeithasfa Llanelli wedi anfon traethodau i holl weini- dogion y sir, a phasiwyd pleidlais a ddiolch- garwch i'r gymdeithasfa am hyn. Galwyd sylw swyddogion yr eglwysi at y llawlyfr ar Genesis gan Mr J. Lewis, Pont- ypridd, ar gyfar y dosbarth ieuengaf yn yr Ysgolion Sabbotbol, gyda dymuniad ar iddynt ei ddwyn i sylw. Derbyniwyd llytbyr oddiwrth Mr T. P. Lawis, A S yn cydnabod derbyniad deiseb o'r cyfarfod blaenorol, yn gwrthdystio yn erbyn rhoddi iawn i dafarnwyr; ac yr oedd yn dda ganddo weled sir Fon mor flaenllaw gyda hyn. Rnwyd yr eglwysi oedd wedi derbyn arian o'r drysorfa gynorthwyol, gan y Pareh Owen Hughes, Llangefni. Pendarfynwyd cynhal y Cyfarfod Misol nesaf yn Llanrhyddlad, y Llun a'r Mawrth cyntaf yn Awst. Yr oedd pwyllgor o gyn-lywyddion y Cyfarfod Misol, wedi ei benodi yn nghyfar- fod Pensarn, er ystyried a threfnu rhyw nifer o roolau gyda golwg ar gario y gwaith yn mlaen, gan fod y gwaith ynghyd a'r siaradwyr yn cyoycldii. Hysbyswyd gan y Parch Owen Parry mai a ganlyd ydoedd y rbeolau a dynwyd allan ganddynt 1. Nad oes ond un i fod ar ei draed ar nn- waitb. 2. Fod pawb i gyfarch- y cadairydd, Be i anarch y eyfarfod trwy y cadeirydd. 3. Nad oes dadl i fod ar unrhyw gynygiad hyd nea y byddo wedi ei eilio. 4. Nad oes gwglliant i'w gynyg ar well- iant, fel na byddo dall welliant o flaen y cyfarfod ar unwaith. a. Na chaniateir i neb siarad -at unrhyw gynygiad fwy nag unwaith ond mewn ffordd o eglurhad, oddigerth y cynygydd, yr hwn a gamateir i ateb. Cynygioid y Parch S. A. Fraser ychwan- egiad, sef, Na bo i reollawydd gael ei chynyg, na hAn reol gael ti diddymu, heb fod mis o rybudd yn cael ei roddi. Cymeradwywyd y rheolau yn nghyda'r ychwanegitd gan y cyfarfod, Derbyaiwyd oats o Klim am gynorthwy i ddewis blaeaoriaid, a phenodwyd y Parch J. Venmore Williams, y Parch J: Roberts, Taihem, a Mr Robert Edwards, Lianfechell, i fyoed yoo. I Dywedai y Parch Owen Hughes, Llan- gefni, fod amryw lejedd heb wneyd y casgliad at y Drysorfa Gynorthwyol, a rhoddwyd anogaeth daer i gyfraou yn dda, gan fod hwn yn gasgliad pwysig iawlâ. Cymbellai pwyllgor y capel Seisnig yn Nghaergybi fod casgliad da yn cael ei wneyd tuagat y cape), a bod y Parchn S A. Fraser, R H. Morgan, M.A., J. Williams (Bryn- siencyn), ac Owen Hughes (Llangefni), yn cael eu penodi i osod y mater o flaen y gwahabol gynulleidfaoedd. Yr eeddynt wedi ymrwymo i gasglu tuagat gapel Soianig Llandudno hefyd, ond diamheu y dylid bod yu fwy selog i gasglu at gapel Caergybi. Cymeradwywyd hyn gan y cyfarfod, a sylwodd y Parch S. A. Fraser yo mhellach ar bwysigrwydd yr achos yo Nghaergybi, gan fod dyfodol disglae- i'r dref. Gobcith- iai ef yr ymgymerid a'r gwaith o ddifrif. Cafwyd sylw Ar faterion o'r gwahanol gymdeithasfaoedd. Adroddai Mr E. M. Roberts, Llangefni, o bwyllgor Trysorfa y Gweinidogion o Gymanfa Rh nallanorch r agog, y cwynai y pwyllgor nad oedd casgUad Mon yn dyfod i fynu i'tL disgwyliad, ond wedi chwilio i'r achos cafodd fod Mon wedi gwneyd braidd fwy na'r un sir yn Ngogledd Cymru; ood nid oedd Mon wedi casglu ond 205p allan o'r 585p a ddisgwylid ganddi. Nid oedd yr oil o Ogledd Cymru yn ystod y pedair blynedd wedi caaglu ond 773p allan o'r 4650p angenrheidiol i gyfarfod ig addewjd amodol Mr Davies, Llandinam. Cymeradwywyd cynygiad Gorllewin Meirionydd gyda golwg ar anog yr eglwysi i ystyried y pwysigrwydd o fod dyniou ieu- ainc fydd yo ymgeiswyr am y weinidogaeth yn feddianol ar wir grefydd. Cafwyd sylwadau ar byn gan y Parch J. R. Hughes, yr hwo a roddai bwys neillduol ar fod y rhai a godir i'r weinidogaeth yn teimlo awydd angerddol am gael cyhoeddi Iesu Grist yn geidwad i bechadur. Teimlai ef yn falch o ddynion ieuainc sir Fon, ond rbaid oedd dweyd fod rhai ohonynt yn dra chyndyn i gymeryd rhan yn ngwasanaeth cyhoeddus crefydd. 1- Dygwyd i sylw benderfyuiad a basiwyd yn yr un gymdeithasfa yn nglyn í1. banes yr achos yn y sir, sef ein bod yn cymhell y Cyfarfodydd Misol i anog yr eglwysi i fod yn fwy ffyddlon a phrydlawn i ddilyn y cyf- arfodydd borea SaDboth a chafwyd sylw- adau arno gan y Parch S. A. Fraser. Cafwyd sylwadau gaa y Parch James Donne ar y penderfyniad canlynol: fod gofal neillduol yn cael ei gymeryd i godi mwy o ysbryd cenbadol YI1 yr eglwysi. Yr oedd y Gymdeithasfa a nodwyd hefyd wedi derbyn cenadwri oddiwith Annibyn- wyr Dinbych a Fflint yn galw sylw at y llwyddiant masnachol presenol, a dyled- swydd crefyddwyr yn ngwyneb hyn, a phen- derfynwyd anog yr eglwysi i ofa!u rhag ym- ddygiadsu anheilwng yn ngwyneb y llwydd- iant, ac i'w hanog i gyfranu yn ychwau- egol. Galwodd y Parch R. H. Morgan, M.A., sylw at lenyddiaeth y dydd, ac yn neillduol y Ilyfr Pwlpud Cymru," gan y diweddar Ba.rch J, Jones, Talysarn, yr hwn a gyhoeddir yn Ngwrecsam, a rhoddai anog- aeth daer i ddarllen liyfraa aaionue. Hefyd, anogai benau teuluoedd i ofalu fod y gweini- dogion, yn neillduol gweision amaethyddoi, yn caellle cysuras a goieu i ddarllen yn yr hwyr, fal na byddai iddynt fyued i'r dafarn i chwilio am gysur. Cyfeiriodd y Parch James Donne at waith y Llywodraeth yn tynu yo ol y mesur er thoddi iawn i dafarawyr, ac ystyriai ef y dylai fod yn destyn diolch i'r Arglwydd. Yr oedd 11awer o weddiau wedi esgyn ar ran hyn, ac yr oedd yr Arglwydd yn llywodr- aethu yn nghalocau dynion. Prydnawn Mawrth cynhaliwyd seiat jyffredinol yn Hyfrydle, o dan lywyddiaeth y Parch J. Venmore Williams, Mater yr ymdriniaeth ydoedd II Presanoldeb Crist yn ei eglwys." Ar ol ychvdig sylwadau rhagarweiniol gan y llywydd, agorwyd y mater gan y Parch J. Hughes, D.D., ac yn ddilynol cafwyd sylwadau gan y Parchn Griffith Ellis, M.A., Robert Hughes, Gaer- wen; Abraham Robarts, Lerpwl; D, Ham?, V.D., Chicago Hugh Jones, D.D., Lerpwl; a D. Saunders, D D. Cyflwynwyd Dr Harris, America, i'r cyf- arfod gan y Parch James Donne, yr hwn a siaradai yn uchel iawn am Dr Harris fel, Cristion ac fel dyn tra charedig. Siarad wyd ( i'r no cyfeiriad gan y Parch Ragh Jones a'r Parch Robert Hagbes, Gaerwen, ac arddang- osodd y gynulleidfa eu cymeradwyaeth trwy godi ar en traed. Diolchodd Dr Harris yn gynhes i'r cyfarfod am y derbyniad caredig oedd wedi gael, Yn yr hwyr pregethwyd gan y Parch W. Prytberch, Goppa, a'r Parch J. Hughes, E.D., Caernarfon, yn Hyfrydlb; a chan y Parchn Dr Harris, Chicago, a D. Saunders, D.D., Abertawe, yn y Tabernacl. Hefyd, yr un adeg, yn Saesoneg, yn y Town Hall, gan y Parch Griffith Ellis, M.A., Bootle. Boren Mercher, am chwach, pregethwyd yn Hyfrydle gan y Parch Abraham Roberts, Lerpwl. Am haner awr wedi wyth, yn yr un lie, cynhaliwyd seiat gyffredinol, o dan lywydd- iaeth y Parch J. Venmore Williams. Mater yr ymanniaeth ydoedd "Adfywiad Cref- yddol yn ei berthynas a'r eglwys ac &" byd," yr hwn a agorwyd gan y Parch J. Hughes, D.D. Yoa eafwyd sylwadau gan y Parchn J. Roberts, Taihen; W. Prytherch; Griffith Ellis, M.A.; a Robert Hughes, Gaerwen. Trodd y tywydd allan yn anffafrial, ac fellv I goifuwyd cynal yr oedfaon yu y gwahanol gapelau. Pregethwyd fel y canlyn :-Am ddeg y boreu yn Hyfrydle, y Parch Griffith Ellis, M.A.; D. Saunders, DD: Yn y Tabernacl, y Parchn W. Prytherch, J. Hughes, D.D. Am ddan y prydnawn yn Hyfrydle, y Parch Hugh Jones; yn y Taber- nacl, y Parch Abraham Roberts; yn Mount Pleasant, y Parch Dr Harris. Am chwarter i chwecb; yn Hyfrydle, y Parcbn W. Prythfrcb, Dr Harris; yn y Tabernacl, y Parch a Abraham Roberts, tlogh Jones; yn Mount Pleasant, y Parchn Griffith Ellis, M.A., D. Saunders, D,D.
IYR IAITH GYMRAEG A'l I HYSGRIFENWYR.…
I YR IAITH GYMRAEG A'l HYSGRIFENWYR. Yr ydym fel cenedl yn hynod ddiffygiol mewn giamadegau da. Y rhai sydd genym, gan mwyaf gramadegau Haesneg acsafonol ydynt wedi eu cam-gyfieithu i'r iaitb Gym- raeg. "Prin," ebai Theophilua Evans, "y gall neb ddeall yr iaitb Gymraeg yn llawn fedrns, ond a ddeallo hefyd o leiaf ryw gymroaint o Hebraeg, Lladin, Groeg, a Gwyddelaeg; canys y mae cryn gyfathrach rhwng y pedair hyn a'r Gymraeg." Dymma galon y gwir. Taag at i ddyn fedrn ysgrifenu Gramadeg Cym- raeg da, mae'n hantodol angenrheidiol iddo fod yn ysgolhaig Celtaidd a cblasurol trwyadl, ac yn ddyn o farn addfed. Rbydd ysgolheigdod ddigon o wybodaeth a ffeithiau iddo, a cbyfyd addfedrwydd barn ef uwch- law puerilities ieithyddol, y ffol bethau bacbgenaidd sydd wedi bod yn nodweddu ein gwneutnurwyr gramadegaa ar nya yr oesoedd. Dymma ddiffyg ein gramadegau presenol dangosant natur arwynebol ysgol- heigdod eu gwneuthurwyr a'u hanaddfed- rwydd barn. Y grammarmonger aydd yn eiu dysgu ni, nid y grammarian; y bardd eisteddfodol, ac Did yr ieitbegydd dylgedil. Y mae'r gramadeg goreu a feddwn, un y diweddar Barchedig Thomas Rowland, per- son Pennant Melangell, ymhell o gyraedd yr ideal o ramadeg Cymraeg; ac ymddengys i mi nas gall hwnnw dd'od o unman ond o Gymdeithas Dafydd ab Gwilym, Rhyd- ychen. Yr ysgolbeigion Cymreig sy'n ffurfio cnewyllyn y gymdeitbas honno yw'r unig bobl yng N ghymm heddyw all ddwyn allan ramadeg wnadegwch S'nhiaitb. Adymma'rj unig bobl, ynghyda rhyw ddwsin eraill, sy'n sgrifennu Cymraeg gwerth ei ddarllen a'i efelychu. A chan yr ysgotheigion hyn y ceir orgraph a dim synwyr a chysondeb ynddi. Yr wyf yn ysgrifennu mewn ysbiyd sobrwydd a gwirionedd. Yng" Nghymru Fydd," a olygir, un hanner o hono, gan Gymro a I Chymreigiwr y mae'n bleser calon darllen popath ysgrifenoir ganddo, y ceir y siamplan goieu o Gymraeg; ae ca yw liangciau a llangcesau Cymru am ddysgu Cymraeg cywir a dirodres bydded iddynt ddarllen yo ofalus y cy hoed dud heiai hwn. Yr wyf yn dra lye, U?, l fy hunan, y d?w hall gyhoedd ia(t,?it'r gy'ly?-91?tb, psn hir, i ddilyu orgraph resym"l a natariol Cymru Fydd," yr an!? ergtaph syn?wyrol y gWD i am dani. Mown rhifyn diweddar o'r Geohineo yr un am Orphenaf, 1889, fe geic dw'y erthygl ragorol, y naill gan John Rhys ar Gymraeg yr oes hon," a'r Hall gan John Morris Jones ar Llythyraeth y Gymraeg." Orgraph yr erthyglau hyn ddylai'r orgraph safonol fnd. Darllenner y ddwy, a sylwer fel uiae Rbys yn rhoi ael ddistaw ei gymrad- wyaeth ar orgraph ei hen ddisgybl. Fe ddoid i ysgtifennu Cymraeg dianuaf a di. chwydd pe defnyddid orgraph y gwyr hyn, a phe'r efelychid eu harddull. "A ddatllenno, ystyried; a yetyrio, cofied; a gofio, gwnaed; a wnel, pat baed." Yn wir, mae dyn yn gorfod teimlo wrth ddarllen ein gwahanol gylchgronau, ac yn enwedig wrth ddarllen ein gwahanol bapyrau Dewyddion, fod y Gymraeg yo cae I ei llur- gcmoaihandwyo'nenbyd. Mor ang- NgbymrMg a S?eacigaidd a di-afael yw Cymraeg y rhan fwyaf o'n cyhoeddiad&u o'i gymhara 4 Chymraeg cartre llafar gwlad. Y fath wahaniaeth sydd rhwng Cymraeg syml ac ystwyth a di foat y Beibl, neu Gym- raeg prydfertb a rerthol y "Bardd Cwsg" a Drych y Prif Oesoedd," a Chymraeg bostfawr, lIafurfawr, addurnedig, ac annhy- blyg y wasg a'r pulpud. Yr wyt yn ofni fod dwrn y Golygydd i fynoy era meityn, ond rhaid dweyd y gwir. Ymmaith Sa'r Cymraeg gwneud, awl ol, rhodresgar yma, a defnyddier yn ei le Gymraeg diwyrgam, cryf, graenus, arwydd- ocaol llafar gwlad. A oes rhywun yn barod i ddweud fod Cymraeg ein cyhoeddiadau yn Gymraeg Cymreig? Y mae archwaeth afiieth cyfleithiad, ac 61 dylanwad gramadeg y Sais, ar y naill banner o honynt. Onid oes priod-ddulliau Saesneg yn britho 'n cylchgronau goreu ni ? Dealler mai am Gymraeg ein cyhoeddiadau yr wyf yn son, ae nid am eu cynwys. Yr wyf fi'n credu-rhydd i bob dyn ei farn, Be i bob barn ei I lafar-mai dau ddiffyg mawr ysgrifenwyr Cymraeg yr oes hon ydyw, yn gyntaf, eu bod yn nacca cymhwyao deddf cyfnewid y cydseiniaid at gydseiniaid decnreuol enwau pnodol, ac yn ail, bod gormod o 61 gramdeg a saerniaeth Saesneg ar eu brawddegau. Ciywais, dro'n oh ryw- rai'n fcugunad melidithion ar 6. M. Edwards am iddo feiddio galw Galileo yn Alileo, a Thurin yn Durin, yn ei Dro yn yr Eidal," Ddynion ffulion 1 yr oeddynt yn barod i jelio'r dyn am ysgrifennu Cymraeg diiychwin. Hawdd iawn fuasai "lliosogi engreiphtiau i egluro hyn ymhellacb, ond amser a ballai," chwedl y pregethwr fyn roi argraph ar ei wrandawyr ei fod yn ddyn galluog. Wele frawddeg neu ddwy sy'n dangosy diffyg arall a nodais, a braidd na fedrwn ddymuno dinyatr i weithwyr yr anwiredd hwn. Beth yw barn darllenwyr y Genedl am danynt 1" Y mae'n ddyledswydd or- pnwysedig arrora I gofleidio y cyfleusdra presennol i siarad allan, yn bwysleisiol, ar y matter hwn. Nis gallaf roi mynegiad i'm barn "yn awr, gan nad wyf etto mewn meddiant o brif ffeithiau yr amgylchiad. Llosteiriwyd fi gan amgylcbiadau, ar ba rai nid oedd gennyf awdurdod, rhag rhoi fy mhresanoldeb yn y cyfarfod." Dymma'r pethau lloerig sy'n britho'n cyhoeddiadau mwyaf ucbelgeisiol gan larpio ac andwyo'n biaith. Yr wyf yo canfod ami i argoel, fodd bynmg, fod dyddiau gwell gerllaw, fod dynion yn araf deg, gydag amser, yn ennill eu synwyr yn ol ac yn dod i'w hiawn bwyll. Y mae Cyfres y Werin yo debyg o greu cyfnod newydd yn banes orgraph ac arddull a llenyddiaeth ein hiaitb. Pryd daw y trydydd llyfr allan ? Yr wyf yn gweled yn y flyfrau hyn ynghyda Llyfrau'r i Bala a chyf. es y Welsh Classics for the People," doriad gwawr dyfodol dlsglaer i iaitb, haof e, a llenyddiaeth Cymtu. Newborougb. R. HUGHES.
Advertising
 J]r10# YCHYDIG O'R RHESYMAU EHAGOROL AM BA RAI Y MAE B iL i COCOA ^OADBUKY YN GAEL Y FATH BOBLOGRWY1W J waren^ Mae Jdiod flasus, ^aethlon, ac yn bawdd i'w dreulio, ey f addaii at Gellireiwneyd mewn momeiit gyda bob tymhor or flwyddyn OCON Llaeth neu Ddwfr Berwedig. Nid ydyw ei lesolrwydd yn cael ei Y mae yn symbylydd graddol i'r loihau dnvy ychwanegiad Starch Y mae yn symbylydd graddol i'r ./lOll Si\vgr, &c. c?vfansoddiad, ac yn cynal y corph rhag newn a lIudded corphoro1. V mae J'n or/awn 0 eHonan at ifurfio "cnawd nou gynal cl'yfdwr. Y mae yn cynwys yr oll o'r arogl Yn yr holl gwrs peirianoI 0 wneuthur Y mae yn cynwy.s yr oll 0'1' arogl C C db ocoa a ury, y mae y peir- penudd a'r b1asurwyd ag sJdd ianwaith wedi ei drefnu fel nad yn y Nwydd Natul'wl hab fod oe e""  II  she?r" s ISleu I r aw yno gy Ivr )-nddo gyfartalcdd gormodol 0 A'r nWJdd 0 gwbI yD ystod y a fcasùer. gwneuthuriad.
IOYFARFOD MÍSOL ARFON.
I OYFARFOD MÍSOL ARFON. I Capel Uebaf, Clynnog, Mehefin 23ain a 24ain. Test yo yr ymddlddaD y boren oedd Hollwybodaeth a Hollbreseuc idtb Daw." Asorwyd mewn modd cryf amusis Igargan y Parch D, D. Joit,g, Bangor, a rliijed pleid- his unfrydol o ddiolchgarwch icdo. Ar derfyn y cyfarfod liwo cyflwynond y Parch R. O. Williams y gitdair i'r Jlywyd.S etboledig am y chwe' mis sydd yn awr y. dechreu, Mr Moses Evans, Ger Ian. Teimlid fod Mr Williams wedi llywyddu gyda ilawer iawn o ddoethineb a medrnsrwydd, a phas- iwyd pleidlais unfrydol o ddiolch iddo.- Penodwyd i rlderbyn y casgliariau :-Parch John Jones, Bwian Mri G. Own, Beulah; a T. J. Lloyd, Llanrog, lie am y tro ar bwyll- gor y cenadwmo,'Mn W. Jones, Difgwylfft; a John Davies (Gwyneddon).—Wedi darllen a chadarLbau cofoodau y Cyfarf. d Miaol di- weddaf, am iiad (edd y Parch Evan Jones, Caernarfon, yn foddlawn i alw biawd o bob dosbarth ar ei gyfrifoldeb ei hUll i fod yn bwyllgor i ystyrnd materion cysylltiedig ft'r casgliad i gyfarforl a chynygiad Mr D.Davieg, Llacdinao), penodwyd y brodyr carlytiol:- Mn J. E. Roberts, Twrgwyn R. N. Davies, Moriah O. Jones, Talysarn I), P. Wil- liams, If H., Llanberis a'r PMch G. Ro. berts, Carneddi, i weithiedu lely cyfry w. Penodwyd AIr R. Parry, Jerusalem, ya drya- orydd y casglhd hwn yn Bethesda.-Ar 01 darllen rbentr y casgliadau galwyd ylw eto at drysorfa yr ys jolion Protestanaidd. Hys- bysodd y trysorydd nad om ond oddeutn 4p mewn Haw i gyfarfod a'r lOp dyledus y 30.iJl o'r mis hwn, a hysbysodd yrysgtifanyddnad oedd ond dau le wadi anfon eu casgliadau i mewn i'r Cyfarfod Misol hwn, fod 15 o le- oedd y dysgwyliasid wrthyht, ac yr anfon- asid atynt unwaith ac eilwaitb, eto heb ddwyn y casgliadau, ac fod yn mhlith y cyfryw rai o "hyrddod Nebaioth." Dar. llenwyd enwau y rhai sydd ar ol, a phender fynwyd gufyn iddynt unwaith eto am i't casgliad hwn gael ei ddwyo i'r Cyfarfod Misol nesaf. Galwyd sylw befyd at y gronfa fenthyciol, y casgliad at yr hwn oedd i'w ddwyn, ya ol y penderfyniad, i'r Cyfarfod Misol hwn. Nid oedd, pa fcdd bynag, ond ychydig iawn o leoedd wodi ei wneyd. Ad- goffawyd nas gall yr un Cyfarfod Misol gael arian yn menthyg yn ddilog o'r gronfa hyd nes y byddo o leiat haner cynulleidfaoedd y Cyfarfod Misol wedi gwneyd y casgliad. Y maeyn Aifonraillfloedd y byddaiyn ddaiawn ganddynt gael arian In ddilog er mwyn YE- gafnbau rywfamt ar eu baich.—Bydd y Cyf arfod Misol nesaf yn Disgwylfa, Awst lleg a'r 12fed, a'r dilynol yn Hermon, Y u y nesaf derbynir pregethwyr ienaine yn aelodan o'r Cyfarfod Misol, a rhoddir cynghor i'r pregetbwyr ieuainc sydd yn y gwahanol golegau gan Dr Hughes, Caernarfon ystyriaeth ohiriedig ar flwyddyn brawf ym- geiswyr am y weinidogaeth; anetchiad y Parch J. Jones, F.R.G.S., ar faterion cysyll- tiedig agystadegau 1889, & &Cyfl wyn. wyd yn enw Pwyllgor Undeb Ysgolion Sabbothol Cymru, gan y Parch R. Hum- phreys, Bontnewydd, i Mise (J. Evaos, aelod o Ysgol Sabbotbol Rehobotb, Llanberis, fathodyn arian y Gymanfa Gyffredinol. Y mae y bathodynau hyn yn dechreu medrn y ffordd i Nant Peris, waith i Miss Roberts o'r lie h-Aow yr oedd y Parch R. Humphreys y llynedd yn cael cyflwyno y bathodyn aur. Dygid tystiolaeth ucbel i effeithiolrwydd trefn a gwaith TsgM Sabbothol Reboboth drwy y blynyddoedd. Rhoed cyngorion tra phriodol i'r foneddiges ieuane hon gany Parch T. Roberts, Jerusalem.—Yr oedd hanes yr achos yn Capel Uchaf, fel arfer, yn ddyddorol am fod Hawer o fywyd a gwres jf pethanmawryn arOB yn y C ? I)el Uchaf. Tarawiadol iawn oedd y disgiifiid a roddai y Parrh Howell Roberta o'r capel cyntaf fl1 yn y lie hwn, ac a tideiladwyj yn 1761.— Gyda'r dymuniadau goreu am ei lwyddiant yn ei faes newydd, rhoed llytbyr cyflwyniad i'r Parch W. Evans, Caernarfon, yr hwa sydd yn awr yn yrcsefydlo fel gweinidog, yn Millom. Penodwyd y Parch R Jones, i gynrycbioli y Cyfarfod Misol yn ei sefydliad. I gynrychioli y Cyfarfod Misol yn sifydliid y PArch 'W. O. Jones, Waenfawr, penodwyd y Parchn E. Jones, R. Humphreys, a Mr Jones, Bod- aden. Caniatawyd i Bryneura eael y gweithredoedd am- enyd fer allan o'r Gist Haiarn.—Cauiatawyd i Tabernacl, yn ddar- ostyngedig i gymeradwyaeth y pwyllgor adeiladu, i fyned yn mlaen i adeiladn ysgoldy yn nglyn A'r capel. Galwyd sylw hefyd at ymddiswyddiad y Patch J. Wil- liams fel gweinidog y Tabernacl. Ym- ddtrgvs fod Mr Williams wedi derbyn yo ddlweddar swm o arian drwy ewyllys gwraig oe<M yn aelod o eglwYR y Tabernacl, ac fod hyny wedi achlysuro i beri i ryw gyfeillion yn Ninas Bangor lefaru pethau diraddiol iawn am Mr Williams, gan awgrymo, ac ychwaneg nag awgrymu, mai Mr Williams ei hunan a ysgrifenodd yr ewyllys, cen, es nod efe A'i law ei hun a wnaeth yr ewyilys, ei fod wedi llwyddo i roddi dylanwaa Qa,; mhriodol ar feddwl y chwaer yn ei ffafr el hnnan. Wrth ddeall fod rhai oedd yn aelodau eglwysig yn y Tabernael yn syniei mor ambpu8 am ei onestrwydd a'i burdeb, daeth Mr Williams i'r penderfyniad o ymddiawyddo. Da oedd gsn y Cyfarfod Mieol ddeall fod Eglwys y Tabernacl, pa fodd bynag, wedi pasio, gydag unfrydedd mawr dros benj bleidlais o'r ymddiried llwyraf ynddo, a p'v.fisTyd yu y Cyfarfod Misol bleidlais unfrydol yn dadgan llawenydd yn wyiseb hyny. Y mae yn d?byg, cs ces boceddws yn y wlsd ag y buasid yn ei ystyried yn fwy uwchlaw amheuaeth nag ereill ar gyfrif gonestrwydd a phurdeb, y buafid yn dweyd mai Mr Williams ydyw hwnw. Ac y met prcfion y gellir en dwyn yn mlaen unrbyw adeg. fe ymddengys, fod Mr Williams wedi bod yn gwbl ddif;ycbeulyd yn yr aches hwn o'r dechreu i'r diwedd.-Gwnaed yn bysbys y cynelir arholiad am fynediad i'r adran barottoawl yn y Bala, Medi 9fed aesaf.- Hysbyswyd fod y Sabboth cyntaf o Orphenaf yn nn y disgwylir iddo gael ei neillduo i alw sylw at Jnwbiii y Genbadseth Dramor, a'r achos cecadol yn gyfftedinol, Be fod pregetliao cenhadol i'w traetbu ar y mater. Hysbyswyd hefpi eu bed yn y Gymdeithasfa ddiweddaf wedi anog, os na byddai y Sab- both cyntafo Orplenaf yn gyfleus, am i ryw Sabboth fyddai cyflsus gael ei drefnn -Cyd. olygwyd i adael y mater Ymgeisio am y V e:nidogaetb, i gael ei ystyried ya mbelloch eto yn y Cyfarfcd Misol nesaf.- Penodwyd y Patch W. Matthews, M.A., Bangor, yo) Yscrifenydd i'r Gronfa Fe-thye- iol vn ArfoL gpn y farchn J. Williams, BaDgc, E .T rv-c, Caernar- fon G. Roberts, Carneddi; T. Roberts, Jerusalem J, M. Jores, Middltsbro'; W. Jor.ep, Porthdinnrwig; W. E. Williams, Penygrots a G. C. Roberts, Llanllyfni. ——— ———
I AR _BWY YR OEDD YBAI ?
I AR BWY YR OEDD YBAI ? Yn Dndley road, Wolverhampton, ddydd Tali, eyfrrfyddrdd Isaiah Hilt ei wraig, a wrthroBjai fyw gydag ef; a oheiai' dd rldyfod i heddwch & bi, ond hi a wrth.)dni, yna tynortd ef ellyn o'i logcll a. thorodd ei wddf. Bu farw yn fuan wed'yn. 1--