Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
25 articles on this Page
,CHWAREUOiN YR: -OESI
CHWAREUOiN YR: OES I A YDYNT YN NIWEIDIOL I GREFYDD ? BARN QWBINIDOAION A I OH ERDD ORION, OONDEMNIO GWNEYD PPOFFESwit- I IAETtl 0 CHWAREU. Yn Nghymdeithasfa y Methouistiaia Calfinaidd a gynbaliwyd rai dyddian. yn ol yn Abeitawe, cafwyd ymure.fod.eth ar y mater cardynylA oes modd denu ein pofcl ieuainc oddi wrth chwareuon ynfyd yr 098 ?" d y byd,ai yLt Dr a sylwodd y bydÓtÍ yn dda ganddo atlu achub yr leuengctyd rlia* yr ynfydrwydd hwn oedd yn myned a'a bryd hwy. A oedd rhyw fodd ea denu hwy yn ol eto ? Ni fedrid yn awr daranu; yr oedd y tadau yn meiru taranu, eithr rha'd oedd i ni geisio dean. Ai nid oedd bosibl gwneyd rbywbath mwy offeithiol gyda'r Ys,ol Sul i gyraedd yr amcan ? Yr oodd yr Ysgol Sab- bothal wedi colli llawer o'i dylanwad o'r Esih y bu yn NgorHewia Morganwg. Beio byn M arall yn y trefniadau a wnai Hawer o'r bobl grefyddol, a gwneyd dim. Dau b.apyr ya ut,;g a ddaethai i'w law ef u'r Deaeudir yn yrarholiid.a thri ar hugsin o'r Gosjlrld. Yr oedd dynion yn yr eglwysi yn dra anwybodus, yn rhy anwybodus mewn Cymraeg i ddeall yr efeDgyl fel y pre- gethir hi iddynt, a'r rhai hyny ya Gymry heb wyb,i dim Saesneg. Yr oedd yn awyddus am gael o hyd i ryw lwybv i ddonu y bobl ieuainc i weithio yn hytraah na chwareu yn ynfyd. Parch E. Thomas a ddywedodd fod yr egin aydd ynjtyfu yn yr oes honyn awgryrau b Ih fyo?l y c beth fydd y cnwd yn yr oas nesaf. JAbai o'r pethau niweidiol, yn ei farn ef, oedd y chantio, op-ra, operetta, requiem, intcrludiau, a fashion plays. Nid oedd ganddo enwau Cymreig aiQjnt. Ni fu golwg fwy difrifol ar grefydd ysbrydol er dyddiau Harri VIII. Yr cedd defodau, chwareuon, a chyfeiliorn- aaau yn byewth ei bywyd hi. Y Parch Joseph Evans, Abeitawe, a an Ogai iddyot wneyd psb ymdrech i ledaann tlenyddiaeth bur yn nays,? yr ieuenctyd. Taeddid hwy felly i astudio pynciau, fel llysieuaeth. Yr oedd lleuyddiaeth anmhur y dyddiau hyn yn felldith i bobl ieuainc, a dyient roddi rhywbath iddynt a gymerai feddiant o'u meddyliau ac a gynyrchai eg- IIÏon nehel. Y Parch W ro. Williams Abartawe, a gyf- eitiodd at yr awydd mawr am chwareu y bel droed sydd yn my? y bobt ieaaiac. Yr oedd miloadd yn ymgyouil i weled yr ym. drechfeydd, ac ni wyddent pwy oedd yr offeiriad 111 phwy oedd y crydd, pwy oedd yn dduwinl a phwy nid oadd. Yr oedd mi!oedc[ o bobl ismiuc yn meddwl am ddim ond am chwareu'y bel droed. Dywedid fod y chwareu yn yraarferiad corphorol; ond paham yr oedd llafurwyr, sairi, a chrefftwyr eraill yn ymddifvru ynddyut? Ni siaradai y dynion ieuainc ar y Sall am ddirn OLd y chwareuon hvn.il ao am yr ynidrechfa (Hi. weddaf a'r nesat. Feily yr oedd yn Aber- tawe. At: yr oedd "ga.nblio" yn cad ei gario yn mlaon yn nglyn a'r chwarou, a dyma ddinystr eio.pabl ieaaine. Gw&sgai ernynt i weddio am help o'r nefoedd dye a yr twig ffordd i gael g-wared o'r drwg. Y Parch Griffith Eliis, Bootle, a ddywed- odd nad oedo efe ya credu fod unrhyw ni- w.1d mewn cbwireu pfii droed a cricket. Yr oaddynt yo chwareuon campus fel ymarfer- iad cyhoeddus, ond y drw^ vdoeid fod "gacnblio" yn cymeryd lie. Dyua fel yr oedd yn Lerpwl, a diaa fod yr hyn a ddy- wedortd Ir W Lams yn wir am Aberhwe. Dr Harries, Chicago, A-uerici, H gyfeiriodd at y gwaith da a wnsid gan y bobl ieuainc yn g\ Diolchodd Dr Sauoders iddynt am I 'ddat?n eu syn'adut, a thjrfymdd yr ym- ddv?dm. PAPUPv EGLWYEIG AR Y CWESTIWJST. I With gvfeirio at y drafodaeth uchod sjlwa y Western MailYn ol y Parch Ezekiel Thomas, ''ni bu erioed olygwedd fwy difrifol ar grefydd yn Nghymru or dyddian Harri VIII." Mae hyn, wrth gwra, yn bar drist a brawychas, ond pia wneir ymcliwiliad parthed yr achos o'r cwynfan a'aethuahwn canfyddwn fod y Parch Ezikiel Thomas yn cyfeirio at waith y genhsdlaeth ddrygionus hon yn ydiostwng at gorganau, caGtawdnn.ciin chwareaaoth.a chwareuon o'r Croeshoeiiad." Ni chlywsom fod y Croes- hoeiiad wedi ei chwareu yD un man yn Nghyraru yn ddiwecldar—yn wir, dim yu nes i'r Dywysogaoth nns; Oberamtaergau ond nid yw hyay ond dibwyg o'i gydmaru 4 diftifweh y ffaith fod crefyddwyr y dyddiau presenol wedi jaaollwng i ymwneyd a "chorga'nau, cant iwd:u,a chin-chwareuaett- au." Pfin y ge\!ir diraad fod dynion sydd yn byw yn y bedwaredd gantif-ar-bymtheg yn ga'.lu eistedd yn dawel tta yr oend y Parch Ezekiel Thomas yn rhoddi datgan. lid i'r fath ebychiadau gw^geow. Ar y goreu nid yw y Methodistiuid ond yn hidlo gwy- bedyn a llyngcu carasl. Pe buasai i'r cyf- undeb ystyried ya ddifrif il y "cyaaddud erchyll";a ddygodd "Siluriad" yn orbyn y Methodistiaid, buasai hyny yn fwy unol &'r syniad cyhoeddua ar gyfaddasder pathau. Mewn atebiad i gylchlythvr a anfonasom yn gofyn barn arweinwyr ein cenedl ar y pwnc, "Chwareuon yr oes: a ydynt yn niweidiol i grefydd cin glad 1" derbyoiasom yr atebion a ganlyn ANWYL SYR,-Yr wyf yn dal argyhoedd iad cryf a dwtn parthed ehwarenon poblog- aidd yr oes. Y mae eu dylanwad ar ysbryd yr oes yn niwe diol iawn ac anffufrinl i grefyddoldeb teimlad yn y rhii s, dd yn cymeiyd rhan ynddynt. Yr wyf fi wodi traet'nu fy mam yu y cyfoiriad hwa yn bur gtoew o'r blaen ar dudalontu e n cyhoedd- iad onwidol, y Grcil, rhyw bodair blynedd yn of, hc lietyd, tua'r un pryd yo ngbyn- adiadd cvfarfod chwa:tjr Cymaufa Bidydd wyr sir Oaf-rnarroD. N d ydwyf wedi cael rhtswm nac achos i n 'wid a chymejuro dim ar fy marn na'm trasthiad o hooi o'r pryd hwnw hyd yn awr, ond yn hytrach i'r gwith- wyneb. Y mae y drwg ar ei r,yoyctd, YII nsillduol y chwareu creulon ac RmfaileiddlOl y (oJtba/l. Nis gwn am chwareu yo tueddu yn fwy at d<l»dblyi>u y nwydau creulon ao anifeiliol na'r chwareu hwn. Y mae hefyd yn chwareu sydd yn enbydu bywyd y chwareuwyr. O'r braidd y g»iliir edrych drcs bitpyr ueaydu un diwrcod heb ddyfod ar draws hanea marwolavth drwy y chwareu hwn. Kt', dyma y chwateu sydd y dydd'an hyn yn llvryr lvn:u bryd dytiion ieuainc ein fwlad; acy''?eb.)bwythnosfi)oeddo antian yn cae! eu gwario arn). Peth ihwydi lawu ydy^ cymeryd 250p ar bryd- nawnSidwrn trcf weddol boblog fel fees oddi wrth ed ychw r, Ac yn mlilith yr udryoliwyr hyn y ceir crafvddwyr bron .mor ami a rh i dibroffes. Nid yn unig catiata pn;lf 'swyr crefyclilol, i>, a swyddog- ion ein hngHvyfi i'w piant gymeryd rtian ya y chwareu, nd de i lnt i'r ma,s chwareu i'w cetnogi A''J p'esetioldeb a'u cyreeradwyaeth. Moutrais y.. Nghyoadkdd yr Amwythig ag awf?vyrou 3' ga' hi CYnllrDi,) moddion er rhoi ir y venilit ytniygrol ton fod yn un am an tei!wi|> i'r und ;b a'f (,y<iwo:.thl'edi' yr (lJl1,p,nir ato rllwng y gwabanol onwadau efen^yiaidd yn NI?hymru. Dylid, yn ddiau, wneyd rhywbet j, a hyny yn ddiymaros, er ihwj stro em '(w) ,1 i litb o eto yn 01 i'r hen farbareiddlw h o'r hwn y codwyd hi drwy bregathu nrif'gywidd a nerthol y tidari.- Ydwyf, yr eid<l':ub yn fifyddlou, Cofnmawr. A. J. PARRY. SYB,—Ofer ho'lol fyddai haera fod y W;,riU3Q by cr!ckct a football, yaddynt eu hnnain yn bechodau. Ymarferiadau corphorol iachus ydynt. Oad y mae y modd v dygir hwy yo mlaen y blynyddoedd hyn yu arwain i ganlyniadau gofidus. Y mae chwarflu yn cael ei wneyd yn fusnes bywyd. N'd digon ydyw chwareu er WWYD 11 ym- arrer," neu ya wir er mwyn difyrweh. R!.t\id cael cydymgais yu ngwydd miloedd, a dyrchafu y chwareu dau yr amgylchiadau hyn i fod yn profusion. Treulir yn y modd hwn symiau mawrion o arian ac amser yn unig er mwyn edrych ar eraill yn chwareu. Ac i'r rhai hyn yn fynych nid chwareu yw y chwaren, ond yo bytrach busaes. Rhodder i'r pathau hyn eu lie fel difyrion. Chwareued y neb y mae osdran ac awgylchiadau yn gwneuthur chwareu yn beth gweddus iddynt; a rhodder heibio y gwastraff arswydus ar arian ac amser; ae ar ddoniau htfyd v gellir yn hawdd eu troi i amcanion rfcagorach. Pe gwneid hyn gelird gobeitmo befyd am altalfa ar y cbwareu damwaia sydd yn cael ei achlysuro gan y cydymgais afhehus Byddynawryncytnerydlle. An- hawdd ydyw dirnad ehangder a dyfndery drwg sydd yn myned dan yr eaw betting, a'r drygau eraill sydd yn codi ohono. Tra y maa yn bsryglus ymosod ar ddifyr iony rhai ydyntynddynt eu bunain yn gwbl ddiniwed, y mae atngylchiadan y dyddiau presenol yo galw yn ueh-l arnom i ddysgu tod i ddifyrion eu' terfynau, a bod cenedl sydd yn elt gwthio y tu hwnt i'r terfynau- býlJY yn eu gwneuthur yn niwed. Hanfcd Cristionogaeth ydyw-nid hnnan-foddhad, und hanan-abarth.- Y r eiddoch yn gywir, Bootle. GRIFFITH ELLIS. Syit.-Oredaf mai da y gwuaethoch yn galw at bwnc y chwareuon. Deallaf nad ydych yn golygu y chwareuon a gyfrifir yn gyffredinol yn anghrefyddol, ond y rhai a yatyrir yn ddiniwed, a'r rhai y cymer nifer fawr o aelodan ein heglwysi ran ynddynt, megis y football a'r cricket. Cradaf nad oes dim o'i le ya y chwareuon yma yoddyot eu hunain, ao y gall ychydig fod yn fuddiol i ddynion ieuainc nad ydynt yn cael fawr o ymarferiad corphorol. Y drwg yw fod cynifer wedi meddwi ar y pethau hyn, fel y maent yn myned â'u holl feddwl a rhan fawr o'u hamser gwerthfawr. A phan eir i'r tir hwnw maent yn aicr o fod yn niweid- iol iawn i grefydd ac i gynydd a defnyddiol- úeb mewn cylchoedd eraill. Bum yn nghymdeithaa gwr ieuanc yn ddiweddar ag y tuimlwn fod llawor o bethau dymunol yn- ddo, ond yr oedd un peth diffygiol iddo a barai i mi ddifhsu ar ei gwmni a gresynu drosto. Y chwareuon oedd ei holl siarad. Yr oedd yo amlwg fod hyn wedi llyncu ei holl feddwl yn gyfaogwbl. Gallesid meddwl mai i chwareu y daeth i'r byd, ac nad oedd amcan uwch na hyny i'w fodolaeth. Ofowyf fod cannoedd o rai cyffelyb iddo yn ein gwlad. Oi ceiir pothau yn mlaen yn y dull pressnol, bydd y niwsd i grefydd yn aruthrol. Dygir rhyw chwareuon i gyfarfod- ydd cystadleuol a chyogherddau er ceisio dynwared y chwareudy. Ryderaf y daw tro ar bethau yn fuar.. Mae yn bryd i'r wasg ddyfod allan ya gryf, ac i'r pwlpud -ddytehafu ei lais fel udgorn yn erbyn yr eithafion sydd yn peryglu cymeriad ere fyddol ein gwlad,—Yr eiddoch. Amlwch. T. ETAJTS, MR GOL.,—Fy atebiad i'ch gofyniad uchod yw, Ydynt yn niwoidiol iawn, yn 01 fel y dygir hwy yn mlaen yn bresenol. Yr wyf yn ateb fel yna am y credaf fod y chwareuon (1) yn arwain i bethau gwaeth na hwy eu hanain, megis gamblo, ymladd, &e.; (2) am eu'bod yn cael eu cario i ehhfioo, BJ yn cael eu gwneyd yn amcan ynddynt eu hunaiu, ac yn brif nod bywyd ain dynion ieuainc (3) am yr ymgymerir 9 hwy yn bJnaf nid er mwyn ymarteriadau corfforol, ond er mwyn gorchfygu y naill y Hall, ac nid oas dadl nad yw y cydymgais a'r ysbryd cystadleuol a berthyn iddyut yn cario y chwareuwyr ya ami i bellderau peryglus. Eto, ni olygif wrtb ddweyd byn fod y chwareuon ynddynt eu hunain yn niweidiol. fnit, y maent yn ymarferiadau corfforol mor lajiorol fel y gallant, ond rhoddi iddynt eu lie priodol, fod yn foddion llunieiddiad eorff a bywiogiad me idwl. A sicr yw y talai yn dda hyd yn nod i ambell weioidog llwfr, di- fywyd, a phruddaidd ei yabryd, pe yn d'iig'on dynol ac eangfrydig ei ysbryd i chwareu mwy a phendrymu llai; taflai hyny fireinder hoenua i'w gorflf ac aspri newydd a chyfreithlon i'w ysbryd a brofai yn fantais iddo fel pregethwr. Bron na ddywedwn y byddai mwy o reswm a chrefydd yc ngwaith ein gweinictog- ion ar adeg cyfarfod chwart»rol neu fisol yn ymgynull at eu gilydd am haner awr o amser cyn yr oedfa i cbwareu, nag sydd yn eu gwaith yn rhy fyoych yn bresencl va ym, gynull at en gilydd i ysmocio. Yn sicr hefyd rhaid i'r pwlpud ya Nghymru newid ei berthynas fi'r tobacco, ac ond gwneyd hyny bydd ganddo fwy o tiawl ac awdurdod i goodemnio y chwareuon,—Yr eiddoch yn gywir, Blaenau Ffestiniog. W. PARI Huws. ANWYL SYR,-Tybiaf fod eich cwestiwn y" cynwya dwy agwedd-Yr un a fyno &5 adloniant corffoipl ac a'r un feddyliol, Nid wyf yn proffesu gwybid rbyw lawer am y flaenaf, ond nis gallaf waled fod gwrol- gampau yn niweidiol i foeBoldeb cenedl o angenrhaid, nea ynddynt eu hunain, ond fod drwg yn dyfod i fewn yn y cysylltiadau sydd yn nglyn â rhai o honynt oleiaf. Y mae chwareu y bêl droed, yu ei dadblygiai diweddar, yn ymddangosi mi fel ly, a- nil gWldh pleserus yn fynych yw dyfod i gyff- yrddiad a llawer o'r brodyr sydd a'a bryd mor ilwyr ami; ar yr ochr arall, yr wyf wedi sylwi fod chwareuwyr crichtt, am ryw rea- ymau neu gilydd, yn lIawer boneddigeidd- iach a rhagorach eu hymarweddiad na'r rbai blaenorol. Tra nad wyf ya credu fod unrhyw un a ddygwyri i fyny yn awyrgylch foesol a chief- yddol Cymru, yn debyg o gefnogi y gr pirohedig na "êt wrthwyrjebiad i chwareu y campfku hyn a'o cyffelyb ar y Sabbotli; y mao, yo sicr, lawer o honom na ant i eithaf- i)u -gwrthgyferhyliot y boneddwr a noda ddyganiaeth (chanting), oantodau, P^arai, oparettao, &:■> fel rhat o brif ddrygau yr oel. Nis gallddyfalu ar ba dir y condemnir y flaenaf.am y rhe'yw.y mae cantodait a chac- todau, CpB: ib ac opara i, ac os y condeio- Diry ddygan a'r gantawd, paham lai hefyd na wneir yr anthem a'r dda, y cymanfaoedd c 11111, a cherddoriaeth yn hollol ? Yo nglyn a pherfformiadau o'r opora, b.y. mown chvtareudai, y mae cryn lawer i'w ddweyd o da y gwrthwynebwyr, gan y daw y cysylltiadau "i fewn yma eto; nis gallwn gau ein llygaid ilr ffaith fod awyrgylch fossol ein min chwareudai, chymeriadau isel llawer o'u mynychwyr, yn gyfryw ag nas gaMunt uffeithio yn ddaionus ar fecbgyn a morched ieuainc dibrrfiid yn ffyrdd y byd. Yn yr hjvrli-bwrli p,esenol mewn cyeylltiad i pher- fformiad diweddar rhai operau Cyu.raig, rhaid i mi ddatgan fy marn fod cryn dipyu offoledd wedi ei ddwayd a'i yssrrifenu o'r ddau du; ond oredwyf mai nid trwy fyaed i eithafion y gwna ein blaenoriaid crefyddol wasanaethu oreu yr achos sydd yu ddiau yn agos at ein caloniti, ond drwy gymeryd sylw o dueidie.dau ye oes a'u cyfarfod drwy foddion doeth. Pe y cefoogid cerddoria^th yn y cysegr mowa yabryd hael yn lleei phrin oddef, a phe, er eaiampl, y ceid datganiadau teilwng o weithiau teilwng yn ein haddoldai, mewn ffurf o wasanaeth crefyddol, & yn achlysurol. teimlaf yn gryf na fyddai yr ieusnctyd mo. ohwatiog i fyned i wrando y soindorf ar y Sui, nae i fyned i'r chwareudy yn yr wythnoa. Rhaid daohreu gartref hefyd, a chofio am gys mdeb; ni wiw collfacnu cantodau, a j gwzaildo ya ddigon boddas ar ganeuon iehnel yn ein capalau, na chonderanio myn'd i'r chwareudy, tra ar yr un-pryd yn c iniatau afreolaidd-dra yn ein tai o addoliad 1: mewn cysylltiad I chyngherddau, eisteddfod- au, a ohyfarfodydd eraiU. Q" oddethl mewo unrhyw chwareudy trefnus, Mewn erthyg a ymddangnsodd yn y Cerddor ar 11 Gyng- herdd a'r capel," triniwyd y rhan yma o'r cwestiwu mown dull cyfliwnaoh nag a ellir yma, ond gallaf godi o honi y dyfyniadl canlynol Y mae yn angenrheiol i arwein- wyr y dydd, os am barhau yn arweinwyr, i gydnabod y fiititli fud yn rhaid i ieuengctyd yr oes sydd yn codi wrth adloniant corfforol ya gystal a meddyliol, ac mai dyladswydd yr eglwysi yw byrwyddo y cyfryw, ond fod iddynt gyda'u hyrwyddo eu rheoleiddio hefyd."i eiddoch yn gywir, D. EMLYN EVANS. FONEDDIGION.-Nid wyf yn cyfrif fod chwareu ynddo ei hun o angenrheidrwydd yn niweidiol. Yn hytrach, cydoabyddaf yo rhwydd foa mathiu n chwareuon diberygl ag ydynt yn ymarferiadau iachus i gorph a meddwl; ac y mae y rhai hyny, mewn amgylchiadau priodol ac i fesur eymedro!, yn gwbl gymeradwy. Eithr nid hyn yw y cwestiwn—yr ydych yn gofyn am chwareuon yr oes: a ydynt yn niweidiol ? Cbwi a'm dygwch feUy wYDeb yn wyneb a sefyllfa ag nas gillaf amgen na theimlo ei bod yn un dra difrifol. Chwareuon yr oes! Chwar- euon y dyddiau hya fel y maent—fel y maent, rai o honynt, yn gosod y chwareu- wyr yn ddiachos mewn perygl bywyd; fel y maent wedi enill y fath ddylanwad eithafol yn y wlad nes bod rhan luosog o'r boblog- aeth yo amlwg yn rhoddi y lie penaf iddynt mewn meddwl ac ymddyddan Sul a gwyl, a gwaith," gyda chyfran afresymol o'u haroser a'u hariaa; ac fel y maent yn rhoddi achlysur a chefnogaeth i gyogwystlo, ao fally yn agor llifddoran dinystr yn mhob yityr Yr wyf yn ddwfn argyhoediedig fod y yhuddiadan arswydus hyn, yn erbyn chwareuon yroes, oil yo wir; ac am hyny eu bod yn llwyr ac hollol niweidiol i grefydd yn y wlad. Nis gallaf lai naledry(-h ar chwareuon yr oes fel arwyddion nad yw awdurdod a gallu gwir grefydd yn y tir yr hyn y dyient fod, a'u bod yn dyfod, gyda byny, yn achosion niweidian pellach. Bn i'n tadau bregethu a gweddio a byw pethau o'r un dras allan o'r wlad, yn eu dyddiau bwynt. Yo mha ley buom ni ? Yr Arglwydd Mr a drugarhao wrthym fel gwlad, cyn ein myned yn rhy bell !-Yr eiddocli yn gywir, Caerlleon. W. H. EVANS. FONEDDIGION, M" cylchlythyr ar- graphedig y d?rfa i chw fy f?yf""i, "Y'hyr ar- g ef, gan fy ffladru trwy fynegi eich dymuniad am fy atebiad iddo, yn dargrybwyll digon o fater i lenwi colofnau lawer o'r Genedl; ond, yr wyf yn teimb fy hun o dan orfod i ysgritenu llythyr byr ar y pwnc," ya ol eicb cais. Yr byn a'm synodd ac a'm eyfrdanodd, wrth ddarllen y cylchlythyr a gynwysai y cai's uchod, ydoedd yr haeriid beiddgar, gwynebgaled, rhyfygua, trahaus, cildyn, yatyfnig, drygnaws, rhagfarnllyd, gwrth- Gristionogol, a niweidiol, a wnaed gan y gwr rarchedig adnabyddns, E. Thomai, o Abertiwe, ya ystod didl dyddorol,-dadl a fydd yn llesol, er gwaethaf rhagfarn y "Parebedigion" o'r nn ysgol a'r Mr Ezikiel Thomas bwo,-a dadl a achlysur- wyd gan rai sylwadau gan gadeirydd Oyn- hadleld Methodistiaid Daheubartli Cymru (y Parch Dr Saunders), a gynhaliwyd yn ddiweddar ya Nghaerdydd,—yn cynwys un eylw i'r parwyl fud yr Ysgolion Sul Cym- reig yn awr yn hepian, ac y dyient gati eu dihano trwy ymdrechion difeft ar ran' y gweinidogion. Mewn atebiad i sylwadau Dr Siundars,-y rhai a ystyriaf ya llawer mwy culfarn nag a aliesid ddisgwyl oddi- wrtho ef yn anad lIeb o awdurdodai»'r Hen Gorph,yr hyn y riyngwyd bodd y Parchedig Ezakiel Thomas ei wneyd, yry gyrnysg ft haeriadau disail eraill, ydoedd dynodi, fel pechodau mwyaf damniol yr oes baganaidd hon, vr arferiad adferedig o gorganu {chanting), datganu cantodau ( cantatas), chwedlalawon (nperattas), Dat- ganeuon y Di iddefaint (Patsion Plays), &c. Nid llai diaail a rhagfarnllyd oed.i cam. gybuddiadau'r Parchedigion Joseph Evans a William Williams, a hwythau hefyd o Aber- tawe, yn nghylch "ilenyddiaeth lygredig yr oes," y "nwyd" gynyddol am chwareu ptM droed," &c. Llawer mwy doethlawn a Christionogol oedd gwaith y Parch Griffith Ellis, M A., Bootle, yn dyrcbu'r "cbwareu- on (games) a gondemnid mor ddiarbfd, ac yn eu cymhell fei "ymarferion corphorol ardderchog," gan ychwanegu ei farn mai yr unig ddtwg yn nglyn A'r chwareuon byriy, yr unig bechod ag y dyient oil ymladd ft'u holl nerfch yn ei erbyn,—ydoedd yr hap- chwareu am atian (#ambliny)c)edd ar gynydd ond nid, mewn un modd, yn rhan na chyf. ran o'r chwareuon eu hunain, mwy nag y mae rhagrith yn than na ohyfraa o grefydd I bur, I Ceedaf mai dyna'r gwiriouedd. Ond, pj fodd y gellir disgwyl i "wein'dogion" edrych ar y gwirionedd o'r cyfeiriad cywir, a chysegru 611 doniau "'11 galluoedd i ymladd yn erbyn "hapchwareuon am arian," a hwythau yn cael eu hadnabod (gyda rhai eithriadan gogoneddns) fel y dJsbartu mwyaf blaent'.aw yn Nghymru, er's blynyddoedd bellacb, am roddi mewn gweithrediad y penaf o holl bechodau'r byd, canys "gwreiddyn pob drwg yw ariangarweh 1" Prif angen yr oes ydyw mwy o ryddfryd- igrwydd dynol, rhasymol, ae iaehuslawn, a l ai o ariangarvfeh a rhagfarn, ar ran y gweiuidogion," ydynt, trwy eu bydol- rwydd, csnfigen, ac eiddigedd, yn etroo- eiddio Athrylith Cymru oddiwrthynt hwy en hnnain a'ti "hachosion." Gan i chwi ofyn fy marn, wale hi, serch gwybod ohonwyf y cyst i mi gael fy ystyr- ied yn waetn nag ysgymmun I Caernarfon. LLEW LLWYFO.
I MASNAOHWR 0 GAER-INARFON…
I MASNAOHWR 0 GAER- I NARFON AM RODDI ARGLWYDD YN NGHARCHAR. Dloe (dydd Llun) yul/ys Miuddyledion Bangor, rboddodd y Birnwr Lloyd or chyinyn i draddodi Arglwydd Iones Kerr i garchar am ddylfd o fta ajfoedd amo i Mr W,Itiam Morgan, tanner, C*ernarfon. Ym- I dilangosai Mr R. A. Griffith ar rau Mr Morgan. G -Yrfler j rhifyn ssf 0'" O-nedl R'ft T bsmol gyntaC o Llewelyu Pari," prif D"fel Llew Mwy "o.
IAGOR PEN DYN A/I WELLA.
I AGOR PEN DYN A/I WELLA. Y mae y Piolfeswr Oppenheim, Berlin, Mwvdd gyflawni gorchest fawr. Yroedl dyoddefydd wedi ap.1 ei b&rlysn mewn rhanau o'i gorff, igt-odd y b?rc,ffe e wr ben v dn ''?' ehwyu i ''kwr hob niweidio yr y. ?,,ydl F fydd y dyn wedi ei lwyr wella yn fuan ballach.
IPORTHMADOG.
PORTHMADOG. •' T.l«welyn Pari," pcif uofal Llew Llwyfo, I ddechrea Y. y Genedl nettt. BAZAAB.—Yn ? Neuadd Drofol, dyddiau Iau, Gwaner, a Sadwrn diwedii cynhal iwyd bataar ardderchog at leihaa dyled capel Prer.teg (M-C.), gweinidog p irchui pi an ydyw y Parch Edward Lloyd (TegMyn). Gwasanaethwyd wrtb y byrddau gan Mrs J. J. Roberts, Mei E. Lloyd, Mrs J. L'oyd Georee, Mrs Rowlands, Mrs Walter Evans, Mrs Lloyd George, a Mrs Jonathan, ac eraill, yn nghyda Missas Williams, Mi"1!I Owen, Miss Lawis, Miasea Roberts, a Griffiths, ac eraill. Gwasanastiiwyd wrth y byrddau lluniaeth, y rhai a arddunwyd vn bardd, gan Mn Williams, Misses Panl a Jonea. Agorwvd y bazaar am ddan o'r gloch dciydd fin gan Mr Edward Jones, Maer Pwllheli; ddydd Gwener agorwyd am dfi o'r gloch gan Mr J. R. Ptitcbard, District Bank ae am ddan o'r Rtoch d,iv,t,l S ;dwrn gan Mr Robert Rowlands, U.H., Phs Heulog, Pwllheli. Datganwyd anuyw weithian gan Misses Kitfj Meredith, Emily Mowell, a Mr Benuett Williams. Cfiwareu- i wyd ar y erwth gaa Mr D. O. M. Roberts, a j ohafwyd dadganisd gan y seindotf dant. | Yr oedd pictorial concerto Mt Llew Wynne yn wir ganmoladwv, ac am ei wax-works nodedig ni raid wrth ganmoliaeth. Ohwar- euwyd ar y bardoneg gan Mr Griffith Roberts. Gobeithiwn y try yn llwyddiant, mawr, gan eifodat achos gwir deilwag.
LLANGEFNI. I
LLANGEFNI. Llewelyn Pari," prif nofel Llew Llwyfo/i ddechreu 1n 1 Qenedl nosaf. LLYS YR YNADof.-Dydd LIuD, o flaen Capt W. E. Evans, Mr 0. F. Priestley, a Dr O. E. Owen, Robert Davies, 19, Cross-street, Llangefni, a gyhuddid gan Sargt. G. Jones o ymosod ar ei wraig, Grace Davies, ar yr 16eg o Fai.—Amddiffynid gan Mr Thornton Jones, Bangor. Wedi gwrandaw y tystiol- aethan rhwymwyd y diffyuydd yn y awm o lOp i I!;lAdw'r heddwch am chwa' mis, a rhoddwyd cerydd i'r wraig hefyd.—Am fod yn feddw ac afreolus Mai 15, dirwywyd J Bainett, 60, Bridga-street, Llangefai, i 10i a'reoatau. Coniatawyd gwarant yn erbya T. Matthews, High street, Malltraeth, yr hwa ni wnaeth ei ymddangosiad i atab i gyhaddiad eyffalyb.-Am feddwdod dirwy- wyd H. Jonas, gof, Gaerwen, i 2s 6j a'r costau; a gorchymynwyd i Henry Parry, Cross-streat, Llangefni, dalu y costau rcewn achos cyffelyb.-—Dirwywyd Benj. Hughes, Ty'oypfll, Brynsiencyo, i 53 a'r costau mewn un achos, ac i 20j a't costau Melvo achos arall a ddygid ya ei erbyn.
I_NANT CONWY.I
NANT CONWY. o.felwoh m y rbllp nesal o'r Gmedl, yn cynwys y I borni gyntaf o h,fy. o', G-di, y. y.? Z,low 'I" tif o I' Llewelyn Pari, prif uofei CY8TADLEUAETH BVSGOTAWL GENWKIE WYR NANT CONWY —Y mae'n arferiad gan Gymdeithas Enweiriawl Nant Conwy wneyd uo gystadlenaetheaweiriol bob blwyddyn; ac felly eleni, yr hon a ddygwyd yn mlaen yn Llyn Siabod, Dolyddelen. Yr oedd nifer y genweirwyr yn lluosocach eleni, a buont wrthi yn dyfal enweirio o naw o'r gloch y boren hyd bump y prydnawn, ag eithrio yr awr gyfarfod ar ol ciniaw. Yr oeddynt wedi eu trefnu yn ddau ddosbartb, rhag i'r rhai ieuainc ddigiloni mewn ymgais &'r gorenon. Wele restr y buddagwyr:-Do&harth 1. Enillwyd y brif wobr gan Mr Ellis Williams, Bertheos; a'r ail, Mr D. McNaughton, Bwlch; y trydydd, Mr Thomas Williams, Tarilreglwyis-yr oil o Ddolyddelon, Dos birth II. Robert Williams, Bennar, a John Roberts, yn gydradd, am y wohr gyntaf, a rhauwyd yr ail rhwng David Jone-j, Ffes- tiniog; Edward Owen, Tan'rallt; Willie Williams, Pistyll-street; a Rowland Evans, Pont y pant. 3ydd, Hugh Roberts, LJech- wedd Hospital. Ffestiniog; W. Jones, Do!- yddelen; a W. S. Jones, o'r un lie. Gwasan- BFJthwyd fel goruchwylwyr a beirniaid >lD Mri Owen Lloyd, R. H. Roberts ac El's Pierce (Ell's o'r Nant), a cbafwyd hwyl anghyffredin, meddir,odroi dro. Eiddunwc j i'r gymdeithas enweiriol bob llwyddiant yo y dyfodol. HINSAWDD WLYB,-Tywydd gwlyb iawn ydyw yo yr am»!yichoedd yma, a buasai yn dda gan yr amaethwyr gael haul tesog i ladd chwyn, ac at gneifio'r deadalloedd. Yo al pob rhagolygon, cynhauaf gwlyb a geir eleni.
MAENDY, MORGANWG.____I
MAENDY, MORGANWG. I URDDIAD. Cynhaliwyd cyfarfodydd urddiad Mr T. T. Jonbit, Ebenenar, Arfon, o Athrofa Anuibyaol B iugor, yn y lie uchod, ddvddian Marcher a Iau, yr nag a't 12fid eyfiacil. Cymerwyd rhan rhan gan y Parchn D. Darley Davies (W), New Tredegar; D. G. Evans, Glyntaf; D. Richards, Cierphili; y Proffeswr T, Lewis, B.A., Bangor; y Parchn W. Edgar Evans, Carmel; i J; Williams, Hafod, Rhondda; R P. Williams, Ebenezer, Arfon; J. Davies, Taihirion; O. L. Roberts. Caerdydd; H. Parry Thomas, Llanelli; T. Morris, DowlatB. Cafwyd cyfarfod ardderch- og ya mhob yBtyr.-K W.
MANCEINION.-__I
MANCEINION. CAPEL HEYWOOD STRUT.-Dydd Mercher cynhaliwyd cyfarfod o aatodau a chyfaillion yr eglwys uchod i aorhegu Mr Isaac Powell, un u'r diaconiaid, gydäg anerchiad unzac- edig yn y ffuif o album wedi ei rwymo mewn morocco cocb. Mie Mr Powell, ar 01 trigo yn Manchester-am dros baner can' mlynedd, vn awr yn dychwelyd yn ol i Gymrn, Ya ystod ys holl amser yna bu ef yo weithiwr diflir;0 yn yr Ysgol Sabbnthol a'r eglwys; ond ei breaenoldeb siriol yo yr boll gyfarfodydd bellach a goilir. Bu ef mewn cysylltiad &!r eglwys hon o'i babandod yn Leus-street, Ancoatas, ac (Mc-atreet, i fyoy i'r amser preeenol yn Heywood-streat. L'anwodd lawer o swyddau jwvsig mewn cysylltiad 4'r Methodistiaid yo Manchastar, a'r dull caredig a Ohristonogol yn yr hwn yr yaiddygodi b.)b amser a enillodd iddo edmyjffdd yn mhob cylc'n. Q'deiriwyd gan Mr D. Hujfhos; ac wrth adolygu y deugain mlynadd syoo wadi myned heibio cyfeiriodd at y gwiith y bu Mr Powell yo offarynol i'w gwblbao, a thra yn datgaa gofi l with g ¡!li presenolde'n a cbydweitbrediad ei gylisill, eto ewyllysiai iddo ef a Via Powell, ar eu sytnudiad i'r Dywysngaetb, bob llwyddiant. Y Parch Thos. Gray a ddadgauai ei hyf- rydwch o gael cyfarfod unwaith eto at; nel- odau ei hen eglwys, a dywelai ei fod yo taimlo yn ofidus fol eglwys He?wood-*tra»s ar golli aelod a sw.vrldm mor ffyddlon a Mr Powell.—Y Parch W James, B-A., hefyd, a gyfeiriai at yr agosrwydd a'r cyteillgarwoh a fodolai rhyngddo yntau A Mr Powell, aoato fai esiampl o wrandiwr sylwgar o bregeth- iad yr efengyl.—Darllenodd M. Thua. Wil- liams yr anerchiQdfr W. Jones, mewn ychydig eiriau priodol, a gyfiwyaodd yr anerchiad qr ran yr eglwys. Yoa Mr Powell mewn brswddegau priodol aatebodd. Cyf- eiriai yo fyr at Poi gysylltiad Wr eglwys am y daanaw mlynoad a deugam di xaddaf, a dad gansi ei ddialcbgarwch mwyaf didwyll i'r eglwYR am gr anerchiad, yr ilwa, i'w feddwl ef, a iefarai yn rhy dda ana y gwaith ag y galluogWjid ef i'w gyflawai yn ystod y cyf- nod maiva uchod Pa beth bymg y llwyHd- odd ai i'w waauthur, Idiew iddo oedd bynn ac yr oedd ganddo gydweithiwr da n. ei au,yyl briod; a gc&uthiai eto barhau i weithio i'r Athraw yn Nghymru.—Cafwyd anerchi-idau befyd gan Mri Matthews, Runt. Jonw, John Hughes, Ellis WiViiams, J. H. Lloyd, David Wood, M 0, £ goberts.- Qthebydi.
Advertising
£ L09T03\000 UNOIAIMWD.—A UE^ISUR$T2 pe f cloth gild, 43?(tliniuK tho names of .OOO | udrerti""d for to claim property .d -0-?'; since 1700 I i Pi'kofldp>stfroo. Everyman ""d woman* in the world -bonl>! buy this book, as mstmtiona are !fiven. 1 how to reoover property from. Chaucery free of '411 charges or fcnt. Dougal & Co., <*2, St?'; "L-DQN A j ? fortgue nW %wait YOU Wii)A eMrQhPA
EUOG AI -DIEUOG?
EUOG AI DIEUOG? C"hU Fred?i-k B.if.?j ei «^dwv„" euwaita olfieaMr I'.ertoo, ,o BirkiS.^ i1U'uy° Ciel ar ei gyf' addcStdethMac.o fod y? Myfran? Ko.rujdi?t.. ba?d t?.s o'r inw WIrifii D.n?u, C?r!udd/6< N??yJ???y da?e.M.f. G? Md o,4,i I'?ed?geidwaid CMrladd yn bwri?! cy?yd ??' SnaPd soeSdd fV yn e?n ye?ro??' nad oedd di'u ,tys*o^cfth r r ^• • erbyn, rbyddhawyrj of. erbyn,
Advertising
COFGOLOFJFAR. I &rOO FAWR.  CYN PRY?U COFGOLOFS ??iYDDEP' tjj CHWI ?W CYD ? KUG f J;?'?' I .tAR?M WO?m, 01?.?' ?? ■ _—  ? ) ——-—————<— cy-,im ?''i.?RAPHWYU ;.Qr? y parenMU ?' :i ? ?< ■ ???6< N ??adwyr, y WEL.m NATI>* Jfgdfs* S PAPER no" Lau,:} KM  ?AT 1)AVLO I '? C* yn eu awydnta. New ■■ )¡Jeefin Ixp,) N
Advertising
COLMAN'S SIXAPISM. The Improved Mustard Plaster.—Sold by all Chemists and Grocers, or Post seven p"any stamps f if packet of three, to COLMAKS', 18, Canon street, London. ThIIOAT IRRITA11071 AND Of>3Gn. — S)ran68> and dryness, tickling and irritation, indneing cough and affecting the voÏ<'t". For these symptoms use Epps's Glycerine Jajobea. In contact with the glands at the .o tuo,,t they are excited by the act ofgacking, Wie > Uyr erine in theie agreeable confection* becomes aosirely healing. Sold only in b >xes 7id.,tin» Is. Ud lab lIed "JAMIS ETHS & no., H'm<BOMtthio Chemists, London." Dr. 1earo Moore, in hit work on "Now and Throat I>isi>a8es says The Olyoerine Jujubes prapired by Jarnes Epps and Co., are of undoublod service as a cu- ative or pallitive agent," while I)r. Gordon Holmes, Senior Physician to the Municipal I Throat and Bar Infirmary, writer ■ Aftjr an extended trial, I have found yoai Glycerine Jujcbee of considerable bntolk ia almoin aU ormfcof throat diqouo.
I BETHESDA.
I BETHESDA. Gwelir y rhifya nesaf o'r Gendl nm y beaod gyntf 0 '■ Llewelyn P"ri." prif nofel Llew Llwvlfo. AMSER CHWILIO AM BLEIDLAIS.—Mae yr araser wrth y dtws pryd y bydd cyfle am elani i gael pleidlais. Gan fod cymaint o symudiadau wedi cymeryd lie mewn blwyddyn o amser, un yn ymadael o'r naill dy i'r lIall, dymunol fydiai i'r cytryw roddi gwybodaeth i'r ysgrifenydd, gan fod symud o'r naill dy i'r llall yn ddigonol &*yn er colli pleidlais, heb roddi y rhybadd priodol o hyny. Os oes dygwyddiadau o'r fath wedi cymeryd lie ar ol mis Gorphenaf diweddaf, neu os oes rhywuD yn dal ty er's blwyddyn a'i enw heb fod ar restr yr etholwyr, neu os oes rhyw un wedi dyfod i feddiant o dy ar brydles neu yn feddiant rhydd-ddaliadol yn mhlwyfi Llanllechid a Llaadegai, bydded y cyfryw mor garedig a rhoddi gwybodaeth i Hugh H. Davies, Gerlan, Bethesda, sef yegrifenydd y Gymdeithas Kyddfrydig. Dylai pob mab sydd ganddo dy ar brydles o 60 mlynedd, neu dy rhydd-ddaliadol, ofalu fod ei enw ar restr yr etholwyr rhag blaen, mewn trefn i sicrhau pleidlais y flwyddyn ddyfodol. Hefyd gofaled tai-ddalwyr, ya feibion a merched, fodeu henwau ar y rhestr. Gaa y bydd yr etholiad i'r Oynghor Sirol cyn diwedd y flwyddyn ddyfodol, fally mae yn bwysig fod enwau piwb i lawr, ac i lawr yo iawn. Gellir anfon at y swyddogion priodol yn y plwyfi uchod, DU yr ysgrifen- ydd dros y Gymdeithas Ryddtrydig. Dylid cofio hefyd fod yn ofynol fod y trcthi wedi en clirio cyn diwedd y mis hwn, neu bydd yr enw yo cael ei adaal allan o'r rhestr. Felly, myner gweled y trethgasglvdd (y tlodion yn fwyaf arbenig) i edrych a ydyov y siwl sydd yn parchen eich ty wedi tain y dreth, os amgen ni cheir pleidlais. Os y deuir i wybod nad yw ilyfr y dreth yn glir, rhodd- weh airi't ty barchenog am iddo wneyd hyny, nen gwnewch hyny eich hunan, ac yna byddwoh yn dal y cyfryw sum o'r rheut. By4d yn ofynol rhoddi hawl i mewn am bleidlais fel meddianwr ty cyn diwedd y mis hwn neu ddechreti-y nesif. DAKLITH. Nos Weoer, yn oghapel Bethesda, traddododd y Parch 0. R. Owen, Glandwr, ei ddarlith ddyddorol ary diweddar Barch T. Rees, D.D., Abertawe. Cymer- wyd y gadair gan y Parch R. Rowlands, Treflys. Yr oedd y ddarlith hon i gymeryd lie wythnosau yn gynt, ond fel yr oadd am. gylchiadau wedi lluidiis Mr Owen. Galiwa restru y ddarlith hon yn mysg y goreuon, yn gystal a'r darlithydd fa ar ymweliad Bat head i erioed. Yr oedd y fcestyn yn fawr, a'r darlithydd yn fedrus a dyddorol, fel y cadwyd eyoulleid/a am yspaid awr a haner yn ddytidorol iawn. Talwyd diolch. garwsh, ar gynygiad y Parcls D. Adams, B A., ac eiliad y Parch W. Griffith, Amana. Cydnabyddodd Mr Ooran y dioichgarwch. Elai yr elw at ddiddyledu capel Tieflys.
.-COLWYN.I
COLWYN. I Gwalor f rhilyn nesa0 o'r GmeàllPD y bdnod syntaf ° Llewelya Pari," prifaofel Uew Llwyfo, MAEWOLAETH JOSEPH o Golwyx.— Ddydd Sul, wedi cystudd tost am dair wyth. nos, bu farw yr bet'fai'dd part Joseph Evans (Joseph o Galwyn), yn ei gartret yn Nghol- WVD, yn 90 mlwydd oed. Yr oedd yn frawd i Mr Samuel Evara (CillestrX Trelogan, bardd gwych yn ei ddydd. Yr oedd yn awenydd llithrig a natfuriol iawn; a dalioiid i englynu, a hyny yn bar bert, i'r diwedd bron. Ychydig fisoedd yn ol eniHodd ar englynion mewn cystadleuaeth lenorol yn Ngholwyn. Yr oedd yn diyn dymuuol a chywir, ac yn cael ei barchn gan ei holl Byi nabod. Cleddir ef ddydd Tau Desaf, am dri olr uloch. Heddwch i'w Iwch.
-NAZA.RETH. LfiANLLYFNI.
NAZA.RETH. LfiANLLYFNI. Gwcfer y rhifya nogafo'i* GeiVfH am y b: lioa igyntax o •'■Llewelyn Pari, prif nofel Liow Hwyfo. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y lIe uchod Marcher ac Iau, Mehefia l'Sfed a'r 19fcg. Pregethwyd gan y Parchn R. W. Griffith, Bsthel; Machreth Rees, Penygroes; Glanant Davies, Porthmadog: E. ) ts, Llanbadrog; a Rheidiol Roberts, Abarsosh. Caf'wycl bin ddymunol, cyaulliadau lluosog, a phregethan grymus a gafaelgar. Ya ddi. weddar addawofld boneddwr haelionus- psrthycol i gyfundeb L'eyo ac Eifi-mydd y swm, 20p i r cyfeillion yn Nasareth, ar yr amodidrlynt hwythau ofalu am 40p-i'w cyf- arfod. Erbya hyn y mae y swm gorynol yo mron a bod mewn Haw, ac ni a obeithiwn yn mhen ychydig wythnosau y bydd 60p arall o ddyled yr addoldy hwn wedi ei symud ymaith. Rhwydd hynt i'r ymdrech, I a choroner ef i llwyddiant a fyddo yn cyr- haedd yo mhell y tu bwnt i'r goboithibn a' disgwyliadau panaf,—Gohehydd.
I___- - PWLLHELI. I
I_ PWLLHELI. I "Uewelyifrran," prit njreiijiew ijiwyi-J, 1 aaecnreti yn y Genedl 'riesaf, CYFARFOD YMADAWOL Y PAROH OWES JONES.— NOS Iau, yn Panlao, dan lywydd- iaeth Mr Richard Roberts. Hope House, daeth lloaw8 mawr o g/faillion Mr Jbnes. t'W gyfarfod ymadawol. Oymerwyd rhan ynddo gan y Parch D. Glanant Davies, Parih 3. P. Eiwards (B.), Parch H.Ivor Jones,, Parch W. Thomas, (q.), Penmount; Paroh Thoraas Jones, labor, a'r rarcn i-K E4 Davies (M.C.) Darllenwyd Ilythyrau oddi wtth y Parchn G. Jones (W)., E. Jones, Llanbadrog; D. S. Jones, Chwilog; J. Davies, Llithfaen; a R. Lumlay, Trbfnr; yn gofidio nas gallant fod yn breseuol. Cy-ffwyn- wyd y dysteb gan Mr Richard Roberts, ar ran yr eglwys, yn cynwys swm da o aur.—Y Parch O. Jonas, wrth ddiolch am yr arwyiid yma o boreh yr eglwys tuag ato ef a Mis Jones, a ddywedodd nas gailagai-of ddvweyd llawer,a diauy cydymdaimlant 4g ef. Yr oedd yn teimlo y byddai arnynt chwithdod wrth symud o'r eglwys a'r cyfundeb yma. Cafodd y brodyr oil yn hynod 0 garedig. Yua caf- wyd gair gan Mr R. Jones,"Plastanrailt; y Parch E. James, Nafyn; a Maer Pwllh«li, y rhai oil a ddygent air da i Mr a Mrs Jones. I -GaAebt,J,d.
CAERLLEON.I
CAERLLEON. I u Llftwelya Pori." prif nofeljLJwr LlwjrJo, i 4d^chrfeti ya y Qenedl nesal. GWIBDAMB YSGOL SABBO-PIDL ALBION PARK —Dydd Ian cymerodd aelo4au yr ysgol uchod eu gwibdaith i Giergwrle eleoi. Oafwyd bin hyfryd a dymunol, Cafwyd derbyniad creesawgar gan y Parch J. Morgan Jones, gweiuidMt yr Annibynwyr. Ar ol mwynhad y golyg™dd prydferth ac yfed o awelon iaoh mynyddoedd Owa'ifi, ymgynulloddyr ysgolheigion s' u cyfeillion, JO rhifo tua chant, yn y Tempiranco Hafl, i gael te. Treuliwyd y gweddill o'r amssr ihewn chwarevon Itswen a diniwai. Cyr haaddodd pawb adrif yn iach ac yo ddiogel ar ol mwynkau eu bunain yn ddirfawr.— Qohebydd.
-DYFFRYN NANTLLE.I
DYFFRYN NANTLLE. I IfGoMwch am yrhifyn nesaf o'c Qtwedf, yn cynwys y bon>i! gyrftaf o "Uewalyn Pari," prif nofel LIe", Llwyfo, [Daallwn nad oas sail i'r adroddiad a gyboeddasom ya nghylch Chwarel Dorothea, ac nid ein gohebydd rheolaidd o'r He sydd yn gyfrifol am dano.—GOL.] CYFAFFOD PKEOETHU.—NOS- Sadwrn a dydd Sul diweddaf, cynhaliodd eglwysi Talysarn, Hyfrydle, a Biladeulynr eu cyfar- fod pregethu blynyddol. Gwasanaethwyd eleni gan y Parchn Griffith Roberts, Car- neddi; Hugh Jorie. Lerpwl; William J'mes, Porthdinorwig; John Hughaa, &.D- David Lloyd Jones, Llandinam; a T. J: Whajdon, Ffestiniog. Traddodwyd pregethau grymus i gynulleidfaoedd lluosog Yi- an adeg cynbaliwyd cyfarfod pregethu ya, nghapel Bethel, Penygroes; y gwiinidogion. canlynol eymeryd rhan ynddo:—Parchn Thomas I Lsvi, Aberystwyth, ao Ellis Edwards, M.A., Bal-.t.-Ilohebydd, EISIUDDFII) PENT BORSEDD.-Y mae-rhag- olygon am Eisteddfod lswyrchus" yr hon a gynbelir Gorphenaf 3ydd, yn Chwwel Pan- yrorsedd. Y mae hon yn anturiaeth newydd yn ain dyffryn, sef cynal Eisteddfod;ar Bone y ohwarl. a mawr hyderir mai llwyddiant fydd y canlyniad. Y mae lluawa mawr o gyfansoddiadau wedi dyfod i law, y rhai sydd yn brawf o'r llafur sydd wedi ei gymeryd mewn parotoi ar ei chyfer. Gobeithiwu y cuff yr anturiaeth gefaogaelh ein dyffryn, fel y gellir ei gwoeyd- yn y dyfodol yn sefydliad i gynyrchut mwy o lafur yn mysg ieuenctyd ein cymydogaethao. Beth fuasai yn fwy bendithiol i'r rhai sydd yn treulio eu hoes yn y ch warelau na-tiireutio ychydig fisoedd i ateb cwestiynau o'r fath a roddwyd ar Lechfaen ein Dyffryn •"—M.
LLANBEKIS.
LLANBEKIS. Oofalwch am y rhlfyn nesaf o'r Qenedl rn o\nwy<» y W?.1 gy.t?t Ll,,w.1y. Pari. p,if Of-l L,.?, LI«yh MARWOLAETH MB WILLIAM WYNNE: BKYMER.—Y mae yn wir olidus ganym gotaodi marwolaeth y boneddwr haaddbarch uchod, yr hyn a gymerodd le nos Farcher, y 18ted cyfiso', yn mhreawylfod ei dad, Mr GeL;rg-i Brymer, yn Nhyddyn Elen, ger Caernarfon. Genedigol ydoedd o Garn Dolbanmaen, ac yno y treuliodd y rhan helaethaf o'i oes. Dygwyd ef i fyny mewn matmach amrywiaethol gyda'i dad, a daeth ar unwaith yn fedrus yn ei waith, gan ddangos craffier a barn i brynu a gwerthu yo y tfjrdd fwyaf manteisiol iddo ei hun a'i gwsmeriaid llinsog. Arferodd ei hun o'i tobyd i weithio gyda'r Methodistiaid OaifinaMd yn y Garn. Wedi tyfu i fyny i osd- ran, dewiswyd ef yn ysgrifenydd y doebarth ysgolion, yr hon swydd a wasanaethodd am lawer o llynyddoedd gyda cbymeradwyafth rnawr. Ar ei symudiad i Lanberis, y nua y ciosbarth yn dangos eu gworthfawrogiid o'i wasauietli trwy et anrhegu & darlun addurnedig gilt frame hardd. Ba hefyd am niter o llynyddoedd yn enill iddo ei hun radd dda fel blaeuor yn c-glwys y Gam. Wedi ei ddyfodiad i Lanberis parhaodd i deirnlo dyddordab dwln am flynyddosdd yn ngwahanol adranau o achos yr Arglwydd Iasu, ac yr oedd ei agoarwydd at bawb a'i garedigrwydd a'i gymwynasgarweh yn peri ei fod yn anwyl-ddyn pawb a'i hadwaenai. Tua dwy flynedd yn ol ymaflodd y dariod- edigaeth yn ei gyfanseddiad: ac er iddo; ar ol bod yn anobeithiol o wellhad am un gauaf, ryw adnewyddu ychydig drachefu, eco adnawyddu ddarfu i'r hen elyn gael cyHous- dra i gymeryd gafael sicrach ya ei gyfan- soddiad. Bu farw yn dawel a thangnewddus iawn yn 39 mlwydd oad, er dirfawr alar i'w tieui trailodus, ei chwiorydd caruaidd, ;i aiiig frawd galarus, yn gystal a chylcb eang o ba-thynasiu a chydnabod a daimlant hir- aoth dwfn am dano. Claddwyd ef yn nghladdfa y taulu.yn mynwentDolbenmaen, I dydd LIUP, y 23ain, pan y gwasanaethwyd yu yr eglwys as ar Jan y bedd gan reithior y plwyt. Gwasanaethwyd yn y ty cyn oychwyn gan y Parcha J. 0. Jones, Llao. baris, a John J. Williams, Penygroes.
FFESTINIOG.
FFESTINIOG. Gofelwch am y hffy,, -I.f ?', Genedl y. ?p?y. y be?,el::tt' rIf:j:f rif.nt::i':leiWle! Llwyfo. CYMANFA GERDDOROL CYLCBDAITH WESLEYAIDD PORTHMADOG. — Cynhiliwyd yr uchod y, Ebeoezr, Blaenau, am ddau a chwech o'r gloch ddydd Llun, dan lywydd- iatitb y Parch R. Rowlands. Arweinydd y canu ydoedd R. Robert@, Trawsfynydd. Yr oedd ol llafnr mawr ar y cerddorion, ae yr oedd droB Iwyddiant y gymanfa yn &m- Itvg ya ymdrechion pawb, ya neillduol yn tfydrlloodeb y cantonon yn d'od yn cghyi, if fod y tywydd yn hynod anffafriol. DAMWEKTSAIT.—Dydd Marcher, tra ya (filyn ei waith yo chwarel ucbaf O^keley, cyfwfu William Killner, Trawsfynydd (gwr priod a thri o blant hychain) l'i farwolaeth trwy i ddirn o'r graig yn ochr y piler syrthio I' arn, a maluriwyd ef ya doft. Yn y treng- holiad a gynhaliwyd ddydd Iau, gerbron Mr W. R. Davies, paaiwyd rheithfarn o I "Farwoheth ddamweiniol." Yr oedd Dr Foster, arolygydd y mwngloddiau, yn bre- senol. CYFASPOD' PKSOBTHP.—Nos Wener, nos Sadwrn, a'r Ssbboth diweddaf, cynbaliwyd cyfarfod pregethu blynyddol y Bedyddwyr yn Seion,. Blaenau. Gweinyddwydi gynull- iadau mawrion gan y Parch J. Lewis, I Abertawe; J: Spinther James, M.A., Llan- dudno; ac IsaacThomas, Caersalem Newydd. A mftywl()!Dvdd Sadwrn, bu Sain- dorf Franhinol Oftkelay yn gwasacaethu yn un o gyngherddau Rivierio yn Liandadno.- Un o'r dyddiau diweddaf derbyniodd Mr E. Griffith (yr hwuyn ddiweddar a gyfarfa a damwain trwy ddymchweliad cerbyd y cwmni) y swm-o 450p i setlo yr hawl am y niwud a dderbvniodd i'w eoes. CYMANFA GMTDOOROL Y METHODISTIAID CALFINAIDD—A gynhaliwyd y SldwrD di- weddaf dan amgylchiadau hynod o lwydd- ianus. Perthyna i'r undab y cynulieidfaodd a ganlyn Peniel, Engedi, Maentwrog Uchaf, a canehenau. Yr arwainydd eto eieni ydoedd MrD. Jenkins, a gwasanaeth- wyd fel oyfeilwyr gan y Mri Peter Jones a Hugh Owen. Datganwvd yn nghyfarfod y prydnawn, E&n, "Tdvistock," Sain 85, Pantycelyo," "Engedi" (gyda grymus- der), Golgctha, Dygwyd y cyfarfod i darfyniad trwy ddatganiad o'r gydgan ddirwestol Avwi a meddianwn y wlad" (Jecikins).— Y cyfarfod hwyrol a ddechreu- wyd am 6 o'r gloch, ac yr oedd y cynhulliad yn llawer iawn mwy. Wedi canu Aber- afon," datganwyd y tonau a g-inlyn "Panywern" (B. Williams, Ffestiniog), Trefaldwyn," Salm 139, ond nid imor affeithiol a'r Salm y prydnawn; "Ein Cadarn dwr," Wirkswottb," Psalmdon," Anthem "Molar lor Jerusalem (Isalaw), Salm 85, a'r Gydgan Ddirwestoi (Jank;ns), &a.-N. Jones.
ICAERNARFON.
I CAERNARFON. TTn o'r n( felau mwy if j?orche3tol yn yr iaifch Gymraeg .1 i ddechreu yr y Qenedl nesaf. B jreu LInn, llosgwyd plentyn bychan Mr Lloyd, surveyor, Twthill, yn dra difrifol,, drwy i'w grys nos fyned ar dAD. SILOH.—Deallwn ddarfodi aelodan capol Siloh, yn y cyfarfod blynyddol a gynhaliwyd yr wythnns ddiweddaf, ga3)?la y swm o 130p. Sicrheir drwy byo yr iOp a addaw- odd Mr Owen Jones, Green Bank, ar yr amod i lOOp gael ei gasglu. Drwy hyn y mae 1 y casgliad yn 150p. I LWYDDlt-,NT.-Allan o 72 o ymgeiswyr o ysgolion eifanol Gcgledd Cymru am yagol, oriaethau, llawenyrtd ganym ddeall fod, Albert Harold Wada, bachgen deuddeg.oedf o Ysgol y Bwrdd, yn y dref hon, wedi enill. exhibition ().10p. Ymgaisiodd 48 o siroedd Moo, Arfon, Trefaldwyn, a Meirionydd, oad. eie yn unig a Iwyddodd. Y mae bellach.26, o yseoloriaethau ac exhibitions wedi eu hanill gau fecbgyn o'r ysgol hon yn ystod y. deng mlysnadd diweddaf.—A. LLYS.IJ YNADOX SIFtOL.-Dydd Sjdwrn,. gar bron y Cadban Wynn Griffith ao ynadon j ftraill, gwysiwyd William Jones, cigvdd» Llanbaris, gan W. Thomas Lloyd, gyriedydd f cerbydau yu ngwasanaath y Mri Tilling a Blacki-,urn, Caernarfon, o ymosod arts/x j Cyamochl yr annealltwriaeth rhwngy.pleui 1 iiia le ar y ffordd o G ictnarfon i Lanberis. Haerai yr achwynydd i r diffyuydd fygwth rd wtlcyd yn ddarnau trwy ei gnoi. A,mJdl- ffyriiad Jones, yr hwo oedd wedi tyna allan j rooowrs. ydoedd na wnaeth ond rhoddi ei law ar YSAwydd yr achwynydd f* gofyn pauam yr otfid yn fiyra mor wyllt, Ym dciangosai Mr J. 3. Allanson dsoa yr at.h'.vyoydd, a Mr J i., T. Roberts dros y di- ffyuydd, yr hwn a orchymynwyd i dalu d:rwy o 10s a'r oostau.—Gwraudawyd ya mbellach v cyhuddiad a ddygid ju erbyn Edward Taomae. Jones, Carmel, o dors i ) mewn i usnachdy Mr H. E. Joaes, Cefni House, Talysara, a Uadrata oddi yno siwt o I ddillad a nwyiiciau eraill. Tradjlodwyd ef i sefyll ei braw-J yn y brawdlys chwarterol I nesaf.
i CAERGYBI.!
CAERGYBI. Un o'r nof. m,.y"t I!"Jrch:J8t.o.1 yn. y? hith Qymraog i ddec\Tou JI1 y Qenell oesar, TAN.—iVydnawn Sabboth canfyddwyd truck partibynol i'r rheilSbrdd ar din, yo yr hwn yr oadd oddeutu dwsin o tarpaulins,- Aeth aiaryw o swyddogkm y rheilffordd a¡. beddgaidwaid YQO, ond ni allwyd achnb oad oddeutu tri o'r tarpaulins, Bernir wi gwreir,hion o'r agerbairiant oedd yr aehoa. Qailaaai y titk fod wedi ymledu pe heU ei gantod, oheiwydd yr oedd liuaws uawr o wageni glo ger y lie.
---::: " GWRTHD-illillrl-kT)…
GWRTHD-illillrl-kT) AR T RHEILFFORDD GER WARRLVGTOX. DAU 0 GAEiiGVHr WEDI EU ü. Ojdc;;ttt haner no» nos Wtur cymerodd RwrtLdarawwd iegar Wairi.igton, trwy yr syo'Y catoiiu pjiw,tr o dtiyoion eu banafu yn dot. \t oedd yon utit Berth ac ager- beiriatit yn cael ei ddefnvd lio yn ychwanegol at gvnorthwyo y c-rbydrasi i fyned i tyny, ac yr oadd yn dychwe'yd ar ol bod yn cynawni y gwaith, pryd y trowyd ef i't lliuell anmhriod)l. Yr H ttm goods yo dyfod o r cyfeiriad voiol gyda pyutws o Gaergyb?, sef pyt-r 5 0-M.-i wedi cyrbaedd gyda lloug 0 Jersey, a: a<:t'i v ddau aner- bainant i wrtH-awiad. Miliwiwyl peiriant, a cluf ;dd pyr#r y t»n^ina oedd yno ei anafi mor rlost fel nad o,-r-i;obaitli Am ei adfmJ, Gyrwr y jiall ydoedd Mr Edward Eva is, Cecd-dtwt, Caereyni, yr hwn a dd.-rbyriodd ond yr oedo yn alluog i ddychwelyd udrof! Cafodd y st ksr oadd ar hon, sef Roberts, Edmund-street, gynt o'r Castell, Cieigyki, ei anatu yn fwy, a derhyniwyd ef i'r in/km- ary.
EISTEDDFOD GERDDOROL CAERGYBI.
EISTEDDFOD GERDD- OROL CAERGYBI. J Cynhelir yr Eisteddfod hon Awat 4ydd j Nid ydym yo gwybod am yr uu Eisteddfod yn Ngogledd Cymru a fu yn achlysur i gael cymaint ag wyth o seindyrf i ymgystadlo, ond g we I wyd hyny yn Nghaergybi, a'r oil ya seindyrf o Gymru. Diameu y bydd yma luaws o seindyrf yn yr wyl eleni. Y beirn- iad ydyw Mr F. Gregory (band master y 28 Rag. Welsh Fusiliers), yr hwn foneddwr a dderbyniodd y fath glod ac anrlydsddyn Ewteddfod Gwrecsam gan yr Ar-rhydeddos W. E. Gladstone a'r gwyddfodo!wyr am y modd digyifaiyb y ehwareuodd y seindorf dan ei arweiniad. Fa v seindorf fod y wobr yn lôp a thlws aur. Y test piece ydyw "The Furesi QaiJen" (Wriglit and Round) ac nid "Mantana," fel yr hysbyswyd ar y cyntaf. Hefyd dysgwylir cystadleuaeth frwdfrydig gan y seindyrf am chwareu uc- rhyw quick &tep trwy yr heolydd, pryd y whoddir 3p a thlws anan. Y prif dderayn zorawl ydyw, Bydd melys gofio y cyfam- mod." Pwy yn well nag awdwr y darn i'w frDndu1 Byddwn ddudchgar am air oddi wrth y seindyrf a'r cor .u sydd eisoea yn ymbarotoi er mwyn i oi g ,e! ymohebn ä awdnrdodau y rbeilfforrld. Mae enwau y seindyrf a'r corau i fod mewn Haw erbyn Gorph. -19/ ond gwell fyddai en cael yn ddi. cedr am y rLeiymau a nodasom.— Fr Tt- grifsnyddio"
Family Notices
JriGb¡¡tt 11 Jj11r{1tlJhdil1tr, GENEDIGAETH. LewiMebfn 1, yn C'.oderwec, Bangor, priod-Mr T. Cb-H-s L-wis ar fercb. PRIOD AS AU. EvaM-Rowlands-Mebefin 7, yn Carmel, P.,rth .Amlwch, gan y Parch T. Evans. Mr Hugh;- Evans, P*rys-square, 4 Mrs Ellen Rowlands, Tiirkey-shore-y ddau o Borth Amlv7ch. Hughes—Williams—Mehefin 9, yn nghapel Abfeld-roarl. Lerpwl, ti-wy drwydded, gqn y Parch 0, W. Evans, Mr William Hughes, Bodlondeb, 4 Miss El'zabeth Williams, Fron PàlC-Y ddau o Lanfairfechan. [BYSBYSIAD] y", nghaaol rhwydau tynion sercb, VI draed na dwylaw'n rhyddion, Ei nartb a'i feddwl wedi'i gloi, A mwy na hyn ei galoa; Et ceisio cuddio'r teimlad pur Oedd yn ei fron ya wastad, Mewn unrhyw oes ni Iwyddodd nob Erioed i guddio cariad. G.tn hit aeth mynwes Willie Hughes '&un fath a mynwes Lizzie, "3u llawn o gariad naill i'r Hail A pharod i briodi Wrth allor serch y plygent hwy Mawn undeb gydÙt gilydd, A Haw grynf-dig Willie roes Y fodrwy aur yn arwydd. 5>ilyned hedd ac iechyd mwy,— Eu hoes fo'a llawn cysuron, Ac va en hanedd na foed trwst Ystormydd a'i heibulon Tywyned heulwen diaglaer clir I Yu wastad trwy eu bywyd A lleisiau clir gan dirion blant Cyn hir a lanwo'ch aelwyd. Sommer Villa. J. D. JONES. Jtaes—Owens—MeheSn 13, yn Carmel Forth Amlwch, gan y Parch T. Eva'V Mr David Jones, Pentre cywian, Mill Maggia Owens, Carig B!eiddiau, Amlwa MARWO-LAETHAU. Youlkeg-Mebefla 2g ar 01 cystudd lied -li^ yn 70 mlwydd oÖli, Mr Owen W. Foi'^M' Sifai ya uohel yn rnhlwyf Lianddein:oleD fel dyn o farn ac ymddiried mawn ajfcM; ion pwysig, a diau y bydd yn gelled >r el o'. Yr oadd Yl1 Gristion ffyddliwi" chywir, ae 111 aalod yn Biynrefaii. D^o y bydd yu golled fawr i'r eglwys ar ei ol- Bwrieiir cyshwyn yr angladd ddau 0'1 glocb ddydd ^vunasaf i eglwys Xilaaddeia- iolan. Jones—Mshsfia 10, yo 26 mlwyid oed. Richard, unig fab Id.4 Elizabeth Jones, H gh-atrwtjEkwnezar, ac wyr i'r iiweddaf Richard fihomss, Rhydyfehn, I lAnb3drig, Richards—itoUtiSn 15, yn 306, T"i,,h mtreet, Bingor, yn 17 miwydd oed, !hl Bron- wan, mssich iauangtt Morgan i Mi'g«eS enlÙd Dycid.inweh y teuiu 0!1 hoi'n ei havgel weir, } wyd w.\ a m CyJ" Th?as-Mebe6a 13, C??'ce Ttto? -?yt?rdd. Bjntu.-h?. yn 83 IDI'OD ced" M ? gladdwyd y? myowaot ?o-'?d y dydd L?un di:?'. 6 [wasinoth' wyd wth y ty gm y. P'H.J:J ù. R);h ?rneddi, ? ar ?y?'d??y??M?!) Mt Dvie, y p?f'?t j! Yr oaji Y' \tJI, ldawdiR yn fa? ù: diwd:iM 3??"? i s R'tbert?, AtiecK'?. -.???