Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

14 articles on this Page

DYDD MAWRTH.

DYDD MERCHER. I

IGYMANFA YSGOLIOIST I DOSBARTH…

[No title]

EISTEDD1AD OLAF.I

j AIL EISTEDD1AD AM CHWECH.…

CYFARFOD CYHOEDDUS.I

CYFElSTEDDFOD CYFFREDINOL…

CYFARFOD ORDEINIO.

Advertising

CYXNADLEDDAU YR ANNIBYNWYR…

News
Cite
Share

CYXNADLEDDAU YR ANNIBYNWYR A GWLEIDIADAETH. [GAN Y PARCIT. D. S. DAVIES, I CAERFYRDDINj. Dymunaf alw sylw y cyhoeud at osod- iadau a wnaed me" n dwy gynhadledd o Annibyowyr-un ar y 12fed o Ionawr, 1S88, yn Bethesda, Arfoii, a'r Hall ar y 9fed o Mehefio, 1886, yn Penmaenmawr. Dichon fod rhywrai wedi traethu yr un syniadan liwfr mewn cynhaileddau eroill, ond fod amgylchiadau neillduol wedi argraphu y ddwy gynhadledd uchod yn ddyfnach ar fy nghof i. Bydd y sylwadan canlynol yr un mor gyfaddas atyut oil, Pwnc yr ysgrif hon yw gwrthwyoebo y syniadau a dfte'h wyd gan Annibynwyr proffesedig aui awydi cynbadledd o Annibynwyr. Rhoddir y syniadaii anheilsvng hyo yn gryno mewn adroddiad gyhoeddwyd yn y Daily News, Llundain, ar Ebrill 26ain, 1889. On the 12th of January, 1888, the plaintiff atfcjnded a meeting of the Devon Independent or Congregational Body which was lie'd at Bethesda, in the belief that it was held for purely religious pur-oaes. Son e persons, how- ever, thought it proper to introduca political questions, and arcs lulion was proposed approving of Mr Glad tone's Home Rule policy, and exptofsii g sympathy with th) 'down trodden Irish people. Tiiis threw the apple of discord among the assembly. Dr Wïliam protested against the introduction of political questions at a ralgious meeting, and mivjd an amendment to thst effect which vas i-econded and lest." Dyna yr oil o'r adroddial a wasanietba iltn pwrpas i y tro hwo. Gwall yw y Devon nchod, Arfon a feddylid. Pechod gynhad- ledd Bethesda yn ot y Dr Williams oedd pasio penderfyniid yn mhlaid Ymreolaeth ac o gydymdeimlad â pbobl orthrymedig y Werddon. Fiwyddyn a haner cyn hyny y cynhaliwyd Cymanfs Anoibyool Sir Gaer- narfon yn Panmaenmawr, ychydig cyn yr Etholiad Cytfredinol yn 1980. Yr oodd yno gynnulliad lluosog o weinidogion ac o aelodau mwyaf btaenllaw yr enwad yn y sir, heblaw nifer o frodyr dyeithr. Yn y gynhadledd cynygiais ben- derfyniad oymddiried yn M r Gladstone, ein Prif-weioidog y pryd hwaw, ac yn ei feaur i sicrhau YmreiMaeth i'r Werdfton, gyda dadgan ein penderfyniad i Iyno wrth yr egwyddorion hya, byd byth. Eiliwyrt ef ar amrantiad yna cododd brawdi wrthwynebu mabwysiadu y fath bendeifyniad mewn eyfarfod crefyddoL Yr oedd r^efiad ei cresymau yo union yr un fath ag eiddo y meddyg yo Bethecdo-mai cyfarfod ere- fyddol oedd hwnw i fod, fel y tyoiai ef, ac na ddylesid dwyn gwleidvadaeth i mewn iddo, YDa codo-id uri nea dt?,iu o'r gweinid(,gic-ii gwanaf eu ffarau i d,hlleu yr un ffordd. tD.bd er gwaethaf pob yogais i,r gwrthwYrJeb. glynoJd y gwir Aun byawyr wrtb dradded- iadaagogoneddus eu beawad, a mabwysiad- wyd! y penderfyoiad beM yn unfrydol. Y peth hynod yn y ddau aragylchiad oedd mai meddyg (o BstthmadogYi oedd yn gwrth- wyneSo yn Penmaenmawr, a meddyg draoheJn yn B-ithesda. Yr oedd y ddau. feddyg yn traethu yo union yr an syniadau, y rhai a ellir en crynhoi i'r geiriau byn Fod ma>bwysiado penderfyoiadau ar bynjiau gwleidyddol y dydd yn gwneyd cynhadledd o Gristiooogiol1 yn gyfarfod anghrefyddol. Er mwyn adfywio a chadarnhau sel Anni- byowyr aymru rhai y rhai sydd yn ceisio e8 huddo oddiwrth eu hetifaddiaeth, dymunaf ddwyn ar gof idlynt rai ffeithiaii gogonedd- us am ffyddlondeb eu Tadaa Puritanaidd i egwyddorion Rhyddid. Da fyddai iddynt ddarllen banesiaeth eglwysig a sylwi yn fanwl Ai nid llinell hynodol yr Annibynwyr o'u dechreuad yn ld80 yw eu bod yn enwog fel diwygwyr gwleidyddol? A hyd nod y dydd heddyw onid yw Ilafar gwlad yn ein hadna- bod wrth yrenw DiasMtera P" Cawn yr achos o'r gydnabyddiaeth wrth ymofyn :— Ai nid yw ein benwad nt'o'i ddechreaad wedi bod yn enwog am ei ymdrechion a'i aberthau dros ryddid crefyddol a gwladol ? Ymofyowcb yo fanol befyd Ai nid ywein henwad ni yn ei gynadledd- au ar hyd y tri chan' mlynedd cyntaf o'i hanes wedi pisio cymiint os nad mwy 0 gwrthdystiol ya erbyn bren- hinoedd anghyfi Iwn a llywiawdwyr gormesol i'r neu na'r holl enwadau crefyddol eraill yn nghyd ? Ac nid yn unig gwrthdystio yo erbyn y drwg ond ymofynwch Ai nid yw Annibynwyr Prydain yn yr oesoedd o'r blaen wedi llunio a chynyg, dadleu a hyrwyddo mwy o fesurau diwyg- iadol yo Sinedd Prydain na'r holl enwadau ereill ? Mae yr baneswyr gallnocaf, ac awdnron dysgedig gwahanol enwadau, a hvil nod yr Anftyddwyr eowocaf, yn cydnabod en dyled i'r Annibynwyr am ryddid crefyddol a gwladol. Yr oedd yr Hanesydd Hume, yr At'ffyddiwr, pleidiwr Unbeniaetb, a gelyn y Beibi, yn cael ei orfodi i gyffesu that the precious spark of liberty bad been kindled and preserved by the Puritans alone, and that it was to this sect the F.r.g'ish owe the whole freedom of th"ir constitution." Hvny yw mai y Pwritaniaid yn unig a gYUeu11:1ct ac a gadwoid yn fyw warthfawr wreichionen rbyddid, ac mai i'r enwad hwn y mie y Saeson yn ddyledus am holt ryddid en cyfiin- soddiad. A dyma dystiolaeth L<,rd Brongbam yn Nby yr Arglwydli yn agos i bedwir tivfiin mlynedd yn ol. Desgrifiai yr Annibynwyr yo GorfFo bob! i'w cadw mewn parch gwastadol [lasting veneration) am eu dewrder disigl gyda yr hwn, b >b amser, y cynnaliasmt eu hym- lyniad wrth rydd;d gwladol dyn:on y bydd Voegr yn cydnabod ei banfeidrol ddylod o ddiû\chga.twch i'w hy,aftaid tra y gwerthfawr- ogir rhyddid yn ein plith, Oblegid hwy, yr wyf yn ei gytegu yn ddioin, bwy, pi fodd by nag y gwnwdiat rhai eu heithafion, ac y h-ia ereill, hwyn hwy, >yda sel merthvron, purdeb Cristionogion ryntefig, medrasrwydd a dewr- der y rhyfclwyr enwocaf, a enillasmt i Loe»r y cyfansoddiad rhydd a fwynha yn aWT." An fel hyn y dywed y Dr clardiner Spring, gweinidoa enwogy Presbyteriaid yn Madison Square. New York, yn 1843. yn ei Obliga- tions of the World to the Bible: Ma y byd dan rwymedigaeth harhaol Am eglarhad ac amd liffyniad yr egwyddorion hyn i eg wvsi Annit^yno't Prydain Fa >.r. Yn e'\ plith hwy v oifo Id yr anfarwol John Locke ei drwytro mor ddwfn yn rhyd'frydigrwydd gwrol y syniadau hyny a'u hyn-dent ef nwch- law hll ddyoion ei oee. Mae Lord King, ac efe ei hun yn Rglwyawr, vn ei fywgmphi'id o'r athronydd enwrg, yn meddn yr haelfrydedd i ddweyd—' Gnn y duwinyddion Annibynol, v rhai oeddvnt ei athrawon, y dyeirodd Locke egwyddorion y rhyddid crefyddol hyny y bu- ont hwy v blaenaf i'w datguddio i'r bvd.' Am 'oddQfiad.' neu nnrhyw ddrycbfed lwl cvwir am ryddid crelyddql, nan unrhyw rvdd'd cydwyhodol cyffrediriol, nid ydvm yn ddvledus am dinynt yn y tfradd^lei&f i'r p,th a (Owir Eglwys Loegr. Yn y gwrthwyneb, yr 'ydym yn ddyledus am danynt i'r Annibynwyr yn nmaer y Werrianth ac i Iock\ e i dys<ybl en- wocaf a mwyaf g leuedig." Yna rbydrl y Dr Gardiner Spring y dvrn. ged nchelaf o elod i'r anfarwol Oliver Cromwell, na bu erioed gyfaill ffyddlonacb i ryddid cydwybod," ac ychwanega "Nid wyf ch waith yn cyfeirio at y tysHM- aethanbyn 'lyd¡;'r horyrfrydi¡!'rwrddlleiaf am fy mod i fy I)i' n vn Hensdoriaethwr. Rhairl cyf- addef M 'mbyteriaid Prydain mor Fiwyddui3 a'r Es!baothwyr am awdurdod gwladol. Ac nid oedd un enwad OThlionogol yn y hwnw ond yr Annibyn-yr, fel corph crefyddol, yn cydnabod i'r graddan llawn.f hawlu,, ey, ■ egredig oydwvbod; a hwy pail mewn awdnrdod a eitynent 1 eraill yr hawhau a geisient i'1' pnt. eu hunair pin oeddynt mewn gorthrymrter. Rhodrlir y chd hwn iddynt gan haneswyr ar. dderchog, y rhai oeddynt 1'\1 hllna.'n yn wPin'd. ogion so yn selocl. 9 o'r Eglwyø Selydledig (gw-l I Grant's History of the English Church Sects, Introduction to Colonel Hutchinson's Memoirs, a Brodie's British Empire'), ac i ( ddylanwad y doabarth hwn o ddymon i raddau nid bychau y mae fod egwyddor eaog rhyddid crofyddol yn meddiannu y fath safle uchel yn nghyfansoddiad Talaethaa America." Dyna'r tystiolaethau. A oes achos i An- nibynwyr ostwng eu penau wrth eu darllen 1 Cynrycbiolant awdurdodau enwog mewn safleoedd tra gwahanol a gwrthwynebnl i'w gilydd mewn byd ac eglwys, ond cydunant yn y modd cryfaf mown talu teyrnged o barch i ffyddlondeb a dewrder yr Annibyn- wyrcyntefig. Difynwyd hwynt, nid i war adwyddo enwadau eraill, ond i gadarnhau yr Annibynwyr rhag y dirywiad sydd yn eu bygwth y blynyddoedd hyn. Nid yw dyben yr ysgrif hon yn galw arnom i fesur ua. phwysa teilyngdod cymharol enwadau eraill yn y cyfeiriad hwn. Ai wrth blethu dwylaw, a dyrchafu gwya eu llygaid i'r t6, a mwmial eu pader, a chym- eryd arnynt fod yn rhy ddawiol i ddim-yu rby dduwiol o lawsr i ymdrin & phetbau mor fydol It deddfau anghyfiawn a chanrifoedd o ormes, a'rl gaethfasnach, a threth ,y bar", a thretb y papyr, a'r dreth eglwys, a'r Uni- versity Teste a'r Five Mile Act, a cbreul n- derau cyffelyb i eiddo Balfour yn y Werddoii, ac aoeirif ffurfiau yr erledigaetbau, yr en'd- odd yr Annibyn wyr cyntefig y clod a Toerl iddynt can David Hump. a Lord Brougba'fi, Lord King, a'r Dr Gardiner Spring, a'r cwmwl o dystion a ellid eu henwi 1 Ai wrth ymlu?go trwy gylh bychan o ddefosiwn di enaid yn enw crefydd, ya- tumio ac ymdd[twio)t,8?atioa cbrynu,gwtn- ieithio a chelu,jhafjrithio a chyrcydu pan Me,la IJwfriaid bei!cbion cymy,'gryw llwyth I' Meros i mewn ) n eynnad!edd:tu, y byddwn I ni debycaf i'r Puritaciaid, o goflfadwriaeth anf,irwol f,ndigedig, i, i'r Ap,,bt-)Iion I Annibynwyr Cymra mawrheweb" eich I braint. Anrhydeddwch draddodiadau gr- gonaddus eich henwad. Cyhwfanwch eich haner yn uwsh wag erioed. Traethwch eiih birn ar byncriau y dydd yn ddifloesgni fel eich tadau. Condemniwch fesurau a gwlad- lywiaeth angbjfiawn ar bob cvfleustra a rydd Rhagloni^sth i chwi heb osgoi yn y lIlymryn lleiaf, rhag digio y dienwaededig a all fod yn eich plith. Costied a gostio, ystyriweh y rhai sydd yn rhwym fel pettych yn rhwym gyda hwynt; ac nae ymddiried- weh eich rhyddid i neb ond i Dduw, ae i'ch dvvylaw eiell hunaiv., Ll

MARWOLAETHAUSYDYN YN -MANGOR.--

[No title]

Advertising