Y Genedl Gymreig

LLADD PEDWAR 0 BER- SONAU. Cymerodi damwain echrydus le yn Monta Video ddydd Iau. Darfu i tram- car adael y rheihau, a myn'd dros y porfur. Lladdwjd pedwar o bersonau.

I CRONFA'R AMRYWION I B.vriodir cynal arddangosfa Gymreig yn ( LIundain yn ystod y fiwyddyn 1891. Dywedir fod llai o ytnfudo eleni nag a fn er'a blynyddau o wabanol wledydd Ewrop. Mae Deoniaeth Manceinion wedi eael ei chynyg i, a'i derbyn gan, yr Archddiacon Farrar. Y mae Dr H. Parry Jones wedi ymddi- swydde o fod yn swyddog meddygol i Fwrdd Gwarcheidwaii y Valley. Gwerthwyd llawysgrifau Charles Dickens a Wilkie Collins yn Llundain y dydd o'r blaen am 91300. Dydd Iau bu mam M's Maybrick ar ym- weliad k hi yn nghirchar Waking. Dy- wedir fod Mrs Maybrick yn byw bywyd o farwolaeth raddol. Credir mai pen penaeth Gwyddelig a ddienyddwyd ydyw yr un a gafwyd yn y gots yn yr Iwerd,lon yr wythnos ddi- weddaf. Hysbysir fod ei Mawrhydi y Freahines wedi cadarnhau penodiad y Parch J. Lloyd, rheithor Gaerfyrddin, i fod ya esgob Aber- tawe, neu fel cynorthwywr i Dr B^sil Jones yn esgobaeth Ty Ddewi. Am greulondeb tuagat ful, gorchymynwyd i hen wr dall o'r enw Robert Roberts, Rhos, Amlwch, dalu y costau a pheidio g?eithio y mul hyd nes y byddo wedi hcllol wella. Disgwyliry Parch R. P. Williams, Eben- ezer, Arfon, i gymeryd gofal eglwys y Tabernacl, CAergybi, ddechreu Gorpbenaf a'r Parch R. Lloyd, Beaumaris, i gymeryd gofal eglwys Ebetsezer, Kingsland, yr un lie, oddeutu dechreu Awst. Llwyddodd mab hynaf y diweddar Mr Joseph Biggar, AS., i basio yr arholiad ter- fynot fel eyfreithiwr yn Dublin, a thrwy hyny daeth i feddiant o L30,000 a adawyd iddo gan ei dad. Bydd yn llawenydd gan luaws cyfaillion Mr Edward Edwards, B.A., Llauawchllyn- brawd Mr Owen M. hid wards, M.A.ideall mai eie a enillodd y "Foundation Scholar ship yn Ngholeg loan Sant, Caergrawnt ar ddiwedd tymor yr haf. Yn Superga, yn Italy, y mao Kossath yn awr. Blinir ef yn dost gan fath o uchen (cataract) sydd yn graddol dyfa dros ei lygaid; ond ei gred ef ei hun yw y bydd efe wedi marw cyn y bydd dallineb wedi ei [ dda). Yn NUreff/non y cynhellr cyfavfjdydd blynyddol y Cambrian Archaeological Society yo mis Awat nesaf. Sefydlwyd y gymdeithas yn y fiwyddyn 1846, a chynhelir y cyfarfadydd blynyddol ar gylcb-yo Ngogiedd (Jymrn un fiwyddyn ac yn Neheu- dir Cymru y fiwyddyn arall. Dywed y Parch Dr Cynddylan Jones na ddeuai haner cant o bobl yn nghyd ar bryd- nawn Sidwrn i wrando pregethwr mawr, ond yr yrngynuliai pymtheng mil, ae y tal- ent swllt yr un yn ewyllysgar, am weledym- rysoufa pel droed. Yn yr amser gynt yr oedd gogoniant dyn yn ei ben erbyn hyu y mae wedi symud i'w draed. Nos" Wener diweddaf, yo addoldy y Methodistiaid Calfinaidd, Pontrhydyfen, traddodwyd araeth ddirwestol ardderchog gan Dr R T. Williams, cynorthwywr Dr James, prif feddyg Owmafon. Gogleddwr ydyw Dr Williams, ganedigol o Benygroes, Arfon; ac y mae yn anthydedd i'r lie y magwyd ef. Y mae mis Gorphenaf yn ymyl, ae un o arteithiau dYIl ao anifail yn y mis hwn ydy gvybed. Nid yn unig y raaent, fel y dywed Trebor Mai yo rhywle, yo dreinio awyr anian," ond os ewcb i'r ty rhagddynt, bydd mwy yno nag allan. Dyma ddull newydd y Ffrancod o gael ymwared &'r giwed trafter thus :-Dodi dwfr sebonllyd mewn tymbler nea byddo yn dri chwarter llawn, yna rhoi tafell o fara a fyddo'n ddigen o fa.int i guddio top y gwydryn ya hwyr, wed'yn tori twll crwn ar lun ffynel yn y dafell a thaenu mfil neu driagl yn denenar hyd-ddi. F", dyn arogl y njgt neu'r triagl gannoedd o wybed at y ffynel, a gyr y tatth a gyfyd oddi ar y dwfr sebonllyd hwy i lesmair, yr hyn a bir iddynt syrthio i'r dwfr yo y tymbler a boddi. Rhodder y gwybed boddedig hyn i ieir, os bydd rhai gerllaw. a cheir gweled fel y mwynhant bob gwybedyn fel tamaid melys. Ychydig amser yn ol, cafwyd carph dyu ar Ian yr afon Audrossacd, Ysgotland. Yr oedd y corph wedi ei ddifwyno tuhwnt i adnabyddiaetb, ond honai gwraig o Green- ock tdnabod y dillad fel yr eiddo ei gwr, ao fel y cyfryw y'i claddwyd, a derbyniodd y wraig arian yr yswiriant, ac aeth i'w du," un ai er daemon ei galar am dano of, non ei diolchgarweh am yr arian. Fodd bynag, er mwyn gwoeyd ei goffidwriaeth yn fen- d gedipr, penderfynodd yn fuan godi cofadail iddo ar ffurf "cariad newydd;" a phao oeddyut ar fin priodi, pwy ddaeth i'r ty un pTyduFwo ond yr hwn a fuiBai farw Ni freintiwyd ni & manylion pellacb, felly rhaid i'r darllenydd dynu ei gasgliadau ei bnB, ond amlwg yw mai buddiol fyddai i wragedd ymgydnabyddu ychwaneg i dillad eu gwyr, y?Dgyc,ina6 i adu a phao na bydd ond ? dillad wedi eu gadael, I peidio bod ar ormc-d brys i chwilio am arall i o:phea en pwisgo. I ♦ m ♦

IUn ;/r noMau mWJ"r pr"'e.?tol yu yr iaith Gymraeg I i Jdechr u yn y G,A ns.f.

UNDEB GWARCHEID- WAID CAERNARFON. Cynhaliwyd cyfarfod pymthegnosol y I bwrdd hwn ddydd Sadwrn, o dan lywydd- iaeth y cadeirydd (Mr John Thomas). SEILIAD PEISIAD EIDDO YR UNDEB. Derbyniwyd cais oddiwrth y pwyllgor trethianol am ganiatad i wrchwynebu yn y brawdlys chwarterol nesaf apel o eiddo Mr J. Hugh Roberts, ysgrifenydd yr heddweb, yn erbyn trethiant ei Rwyddfeydd yn Castle- street, Caernarfon. Cifriogwyd y icais gan Mr D. P. Williams, Y.H., yr hwn a hyderai y byddai i'r L'ywodraeth bresenol y llwy. ddyn nesaf-yn lie y mesurau ag oeddynt wedi basio ddwyn raesur i mewn i gwblbau Deddf y Llywodraeth Leol trwy wneyd darpiriaeth ar gyfer prisiad unffurf, ao fod y prisiad hwnw yn sail pob math o brisiadau eraill. Penderfynwyd rhoddi awdurdod i'r pwyllgor yo y mater, a chytunodd y pwyll- gor, yn ddilynol,i gynyg cyB?fareddiad i Mr Woerts cyn myned i'r llys. I Y TLOTTY. Hysbysodd y meistr (Mr T. R. Jones) i Mr R. O. Roberts, cyfreithiwr, a Mr R. Price Hughes (Shirehall-street), roddi arddangoa- iad magic lantern i ddeiliaid y tlotty, yr hyn a fawr fwynheid ganddynt. Ar y 18fed cvfisol arolygwyd ysgol y ty gan Mr J. R. Muzley, yr hwn a wrueth adroddiad i'r parwyl fod y plant wedi pasio yn bur dda yn mhobpeth ond sillebu. Cwynai fod gormod o'r plant nad oeddynt yn cael en dwyn yn mlaen i'r arholiad. Yn y ty y diwrnod hwnw yr oedd 93. Derbyniwyd tenders y Mri G. B. Thomas a'i Fab, y Mri Thomas Lewis ,n Cwmni, a'r Mri Evans a Lake, i gyflenwi gwahanol nwyddau bwyt- La k e, i'r ty am y chwarter nesaf. adwy i'r ty am y chwarter nesaf. SYMUD GORSAir DALIT. I Ar gynygiad Mr John Williams (Penyclip) penderfynwyd symud gorsaf dala plwyf Llanwnda o'r Dolydd i Ty'rloo, Bodaden. i

CANIATAU MEDDWDOD. Yn llys ynad.il LUngefni, ddydd Llaa, o flaan Capt. W. E. Evan, Mr C. F. Priestlev, a D; 0. E, Owen, cyhuddai yiRbingyll G. Jones, Llangefni, Mr George Hughes, Railway Inn, o ganiatau meddwdod n ei dy ar yr 20fed o Fai. Affiddiffynid gan Mr J. S. Laurie. Dyg- w)d ty6tiolaethau i brofi i un Evan Jnues-, Gwalchiuai, yr hwn a ddirwywyd i 5s a'r rostau, fyned i'r Railway Ino, ar yr £ 0 e 1 o Fai, yn f.iddw, a cbafwyd ef yno gan y Rhingyll Jones ya mhea dau neu dri myoyd gyda glasiad o gwrw yu ei law. Dygid tysttotaetbaa ar ran y ddfynydrl, i geisio profi nad oedd y tafarnwr ca neb •rail parthynol i'r ty wedi jwetthu i Evan Jones, oud mai un Thomas Hugbes oedd wedi ihoddi glasiad ag oedd wedi alw am dano cyn i Evan Jones ddyfod i fewn yno i ond cyfaddefai un tyst mai glasiad wedi galw am dano gan Thomas Hughes i Evan Jones ar 01 i'r olaf fyned i fewu yd oedd. Dinvywyd y diffynydd i lp a'r costau-

DALIERSYLW. YR WYTHNOS NESAF Cyhoeddir yn y Genedl y bennod gyntaf o BRtF NOFEL LLEW LLWYFO, Sef LLEWELYN PARI," yr hon a enillodd y wobr yn Eisteddfod Cymrodorion Dirwestol Merthyr Tydfil, yn 1854. Ystyrir y nofel hon yn mhlith y rhai mwyaf gorcbestol ya yr iaith Gymraeg.

SYRTHIO I GROCHAtf I BERWEDIG. Dy-Jd Marcher bn farw bacbgen bychan i William Jones, 21, Lord-street, Blaenau Ffestiniog, mewn canlyniad i-niweidiau a ddetbyniodd y dydd Gweoer bhenorol trwy syrthio i grochsn yn cynwys dillad berwedig. Dydd Iau cynbaliwyd trengholiad yn y MaeuofTeren Hotel, gerbron Mr W. R. Dsviee, a dychwelwyd rheithfarn o "Farwol- aeth ddamweiniol." Rhoddwyd cerydd i'r l tad a'r fam gan y trengholydd oherwydd eu difaterweh yn galw cynorthwy meddygol at y bychan.

CYMANFA BEDYDDWYR SIR GAERNARFON. I Cynhaliwyd y gymanfa uchod y fiwyddyn hon yn Mhorthmadog, ar y dyddiau Mawrtb a Mercber, Mehefiu y 17eg a'r 18tod. Am baner awr wedi un ar ddeg o'r gloch foreu Mawrth, ymgynullodd torf o weinid- ogion a chenhadon yr eglwyai yn nghyd i Seion, capel y Bodyddwyr ac ya absenol- deb y brawd T. P. Davies, Betbesda, cadeir- ydd y gymanfa, oherwydd afiechyd, a'r brawd Dan Davies, yr is-gadeirydd, beb fod yu bresenol, etholwyd y brawd Owen Davies i'r gridair. Wedi canu emyn o fawl iDduw, Be i'r brawd W. R. Saunders, Bangor, weddio, ae ar ol anerchiad byr, ond blasus, gan y cadeirydd, penderfynwyd yn 1. Bad y cofnodion a ddarllen wyd gan yr ysgrifanydd o'r cyfarfodchwarterol blaenorol yn cael eu cadarnhau. 2. Ar sailllythyr parchus e ollyngdod o Gymanfa y Bedyddwyr Cymreig yn Nhal- aeth Eirog Newydd, Unol Dalaethau Am- erica, i'r Parch Thomas Morris, Utica, Oaeida Co, yr hwo sydd yn awr newydd ddychwelyd i'w hen ardal enedigol, ac wedi ymaelodi yn eglwys y Groeslon, sin bod yo rhoddi derbyniad gwresog i'r brawd fel pregethwr a gweinidog yn ein cymanfa, gan ddvmuno Dnw yn rhwvdd iddo. 3. Wedi cryn lawer o aiarad droa ac yn erbyn, cafodd y rheolau newyddion i godi pregethwyr ieuainc, y rhai a argraphwyd yn ein cwrdd chwarter diweddaf, eu mabwys- iadn ac etholwyd y brodyr canlynol i fod yo bwyllgor arholiadol am y fiwyddyn Mr R. Williams, GIno 8. P. Edwards J. Griffiths, Llanfairfechan 0. Davies; a J. S. James materion yr arholi i'w parotoi erbyn y cwrdd chwaiterol nesaf. 4. Wedi cael adroddiad y pwyllgor fu yn ymweled & darn tir capel Oarroel, Rhoshir- waen, llawenhaem; wrth ddeall fod y mater yn hollol foddhaol, a diolchwyd i'r pwyllgor am eu gwasanaeth gwerthfawr ya nglya a'r achoa. 5. Darbyniwyd adroddiad o gyfrifon Llaw- lyfr Moliant hyd ddiwedd Chwefror di- weddaf, a rhoddodd yr ysgrifenydd newydd frAs grynhodeb o'r cyfrifon o hyny hyd Mehefiu yr 16eg. Datganwyd llawenydd yn llwyddimt mawr y Llawlyfr, llonejfarch- wyd y pwyllgor, a diolchwyd iddynt ya gynhes am y Uafur gwerthfawr yu y gwaith o gynyrchu mawl-lyfr sydd wedi troi allan mor foddhaol, llwyddiannus, a phoblogaidd. Ail-etholwyd yr hen bwyllgor, sef y Mri R. Williams ac O. Roberts, Gam; E. Evans, Baugor, W. M. Evans, Pwllheli; H. Parry, Porthynlleyn; E. 0. Parry, J. Roberts, Llandudno a'r Parchn Robert Jones, Llanllyfui; Dan Davies, Bangor; J. Griffiths, L!anfairfe:han, J. S. James, M.A., O. Davies, J. G. Jones, a Mr R. Meigant Jones ya ysgrifenydd. 6. Darllenwyd a deibyniwyd adroddiad trysorydd y Genbadaeth Gartrefo), a cbytuu- wyd fod yr hyn oedd yn fyr i ateb gofynion y flwyddyn oedd yn awr yn terfynu i gael ei wneyd i fyny o drysorfa Llawlyfr Moliant. Pleideowyd rboddion eteai i'r na lleoedd, ac yn ol yr un symiau a'r llynedd, Bef i Ainon, 2p 10s; Caellwyngrydd, 2p; Clwtyboiit, 4p; Conwy, 5p; Groeslon, 3p; Llanberis, 4p; Ltanfairfechaii, lOp; Llanrug, 3p; LlithfaSD, 4p; Penrhyndeudraetb, r3p; Panygroea, 15p; Pisgah, 5p; Pontllyfni, 4p; a Roewon, 2p. Etholwyd y brodyr canlynol, sef y AId R. Roberta, cyfreithiwr, Caernarfon R. Roberts, L'andudno; W. Williams, eae- llwyngrydd: R. M. Parry, Porthmadog; 0. Jones, Nefyn; H. Lewis, Clwtybont; a'r Parehn T. Frimaton, Garn J, Griffiths, Porthdinorwig; J. S. James, W. R. Saunders, S. P. Edwards, J. Griffiths, Llanfuirfechas; yn nghydag R. Williams a J. G. Jones-Y 'trysorydd a'r ysgrifenydd—yn bwyllgor y Genhadaeth Gartrefol am y flwyddyn; yr ysgrifenydd i alw y pwyllgor yn nghyd yn ol fel y bydd galwad. 7. Derbyniwyd drwy yr ysgrifenydd, sef y brawd T. Frimston, adroddiad yr ymwelwyr t'r Ysgolion Sabbothol, a phenodwyd y per- sonau canlynol i foa yn ymwelwyr am y flwyddyn ddyfodolDros gylch Llandudno, Mr Richard Roberts; cylch Bangor, Mr Dl.\níc! Jones, Iilanfoirfaoban; oylok Caer- natfon, Mr T. Jones, Caernarfon cylch Penygroes, Mr W. Edwards, Talysarn; cylch v Garn. Mr T. Jones, Capelybeirdd; cylch Pwllheli, Mr W. M. Evans; cylch Ty'ndonen, Mr W. Prichard, Ty'ndonen; a'n bod i anfon eu hadroddiadau i law yr ysgrifenydd erbyn y cwrdd chwarter blaenorol i'r Gymanfa. Bod maes llafur Undeb Bedyddwyr Cymru yn cael ei fabwysiadu, a'r brodyr J. Griffiths, Llanfairfechan, a D. Davies, Llan- dudno, i fod yn arholwyr am y fiwyddyn, a T. Frimston yu ysgrifenydd, ac i'd cynrych- ioli ar bwyllgor Undeb Ysgolion yr Undeb yn Abertawe. Wadi diolch i'r ymwelwyr a'r arbolwyr am en gwasanaetb gwerthfawr y flwyddyn a aeth heibio, penderfynwyd 8. Ein bod fel cynnadledd yn dymunc gwasgu yn ddwys ar feddyliau aelodan ein heglwysi y pwysigrwydd mawr iddynt ddeffroi o'u cysgadrwydd gyda golwg ar yr Ysgol Sibbothol, a bod ynfwy byw i'r ym deimlad on dyledswydd i roddi mwy o gefnogaeth sylweddol i'r sefydliad bendi- gedig hwnw, drwy roddi eu preBenoldeb cyson ya yr ysgol, a gwneyd a allont o'i phlaid. 9. Ein bod yn dymuno cymeradwyo yn wresog sefydliad Congo HooseColwyn Bay, gan ddeisyf i'r brawd anwyl, W. Hughes, bob llwyddiact mewn cyfaddasu bechgyn duon Affrica i ddychwelyd i'w gwlad i wareiddio, moeaoli, a duwioli eu brodyr yn ol y cnawd. 10. Ein bod yn hollol o'r farn mai dwy athrofa fyddai y goten-un yn y Gogledd, a'r llall yn y Dehan-a'n bod yn ethol y brawd Owen Davies i'n cynrychioli ar bwyllgor uniad y colegau. 11. Fod yr athrofeydd i gael casglp eleni, a'r brodyr canlynol ila cynrychioli at on pwyllgorau :—T. Frimston ac 0. Davies ar Athrofa Llangollen J. J. Williams, a T. P. Davies, ar Athrofa Hwlffordd; a D. Davies, Llandudno, a J. Griffiths, Porth- dinorwig, ar Athrofa Pontypool. 12. Eiu bod yn anogyr eglwysi i tfidio fyoghofio eleni y Genhada-th Gartrefol a Thiamor, Cymdeithas Gyfieithiadol y Baibl, a Chymdeitbas V Gweddwon, ond i ofalu gwneyd en rhan yn deilwng tuag at bob un o'r cymdeithasau gwerthfawr hyn. 13. Fod cadeirydd ein Cymanfa, set y brawd Dan Davies, i'n cynrychioli ar bwyll- got Undeb Bedyddwyr Cymru. H. Y Gymanfa nesaf i fod yn Mangor, a'r Cyfarfodydd Chwarterol yn Llaullyfni, Gilfacb, a Rhoshirwaen, os sad ellir cael yr olaf mown He mwy canolog, a'r brawd R. Roberts, cyfreithiwr, yn is gadeirydd. Ifi. Ein bod yn derbyn, drwy ffydd, y Ilythyr darparedig gas y Parch E. Parry, Ffestiniog, ar "Ein hegwyddonou a'n hanes" fel Bedyddwyr, ac ya ei fabwysiadu fel aoerchiad at yr eglwys1, gas hyderu y ca y darlleaiad a'r aylw a deilyoga. 16. Bod y gynhadlodd hon o weinidogion a chenbadon eglwysi Bedyddwyr Arfon yo gwrthdystio yn y modd mwyaf ri.f«ifol yn erbyn adranau y Mesur sydd yo awr o flaen y Sanedd, y rhai sydd yn da<pim iawn non waddol i dafarnwyr, trwydiedwu y rhai a fyddant yn cael en dileu neu ea eymeryd oddiarnynt, 17. Fod y gynhadledd hnn o weinidogion a chenhadon Cymanfa Bedyddwyr Arfon yn datgan ei barn fod cenedl y Cymi y yn bsr- ffaith addfed ac yn awyldus am .weled Dad- gysylltiad a Dadwaddoliad Kglwya Lugr yn Nghymru yn cael ei wthio y., mhen gan ein Saneddwyr, a'i ddwyn bdhch i derfyniad. Copi o'r ddau benderfyniad diweddaf i'w hanfon i'n haelodac Snnedchtl, 18. Ein bod yo dymuno liongyfarch eglwya Penygroes a'i gweinidng, ac yo cyd- lawenhan & hwynt yn eu llwyddiant i k sglu y 200p oedd yn ofynol i IIlcrhau y lOOp a addawsai y brawd J. Griffiths, Bodloadeb, Caernarfon, iddynt, at en dyled drom, yr hyn a fydd iddypt fel tafiu tri chan' pwys o'r baich oddiar eu hysgwyddau gweinion. 19. Bod y brawd J. Frimston yn cael cauiltai i fyned drwy yr egiwysi y flwyddyn hon i gasglu at ddyledion Talysarn a Pisgah. 20. Ein bod yn dymuno ar Mr R. Roberts, cyfreithiwr, i anfon at yr eg'wjsi nad yw gweithredoedd eu '■spel yn safe y Gymanfa, i geisio ganddynt eu hanfon iddi os yo bosibl, lJeu i gael gwybod y rhnswm paham. 21. Fod rhestr o'r gweithredoedd sydd yn y safe i gael ei chyhoeddi unwaith bob tair blynedd yn Mynegiad y Genhadaeth Gar- trefol. Terfynwyd cynhadiedd y boren drwy weddi gan y brawd J. Roberts, Bontlyfni, a dechrenwyd a diweddwyd cynhadiedd y prydnawn yr un modd gan J. Jones, Sardis, ac 0. Jones, Nefyn. Cafwyd oynhadl- eddau Iled dda er y bu cryn lawer o siarad fel arfer, eto cadwyd ysbryd rhagorol ar byd y gweithrediadau, a mawr hyderwn fod ein pdiriant eymanfaol wedi cael ei roddi mewn hwyl iawn i weithio yn dda am flwyddyn eto, er llwyddiant y gwinonedd a gogoniant Duw. Y OWASANARTU CYHOEDDUS. I Nos Fawrth, am haner awr wedi chwech o'r gloch, ya Nghapgl Coffadwriaethol y diweddar Barch W. Ambrose, wedi darllen a gweddio gan y brawd T. Idwal Jones, o Athrofa Llangollen, pregethodd y brodyr Isaac Thomas, Caersaleca Newydd, ac O. Waldo James, RhoB; am saith o'r gloch foreu Mercher, yn fc'eioD, Ynysgalch, dech- reawyd drwy ddarllon a gweddio gan R. P. Thomas, Llanfairfechan, a phregetnwyd gan E. Parry, Ffestiniog, a R. Jones, Llaullyfni; am ddeg, dau, a chwech o'r gloch, ya y Capel Coffadwriaethol, dechreuwyd yr oed- faon gan y brodyr W. R. Saunders, Bangor; G. Williams, Cefncymerau, a T. Morris, Groeslon (diweddar o Utica, U.D.A.), a phregethodd 0. Davies, Isaac Thomas, S, P. Edwards, Pwllheli, ao O. W. James. Am bump o'r gloch traddodwyd pregeth i'r plant gan y brawd J. Griffiths, Llanfairfechan, a- chymerwyd rhan yn y gwasanaeth gan Cymro Cybi a T. Frimston. Cafwyd cy- manfa dda a dedwydd, a diolchwn i Dduw a dyinion:am dani.

I IIYXA-IIFA ANNIIIYN- I WYR MON. Cynheliry gymanfa bon eleni yn Mhorth- aethwy, Gorphenaf laf a'r 2il. Pregethir gan y Parcbn T, Davies, D.D., H. lvor Jones, D. Thomas, Cymer; D, M. Jenkins, a Job Miles. Bydd toynQu rhad i'w cael i Borthaethwy hefo'r treos arferol ddydd Mercher, Gorphcnaf 2il. Gweler hysbysleci y rheilffordd am y manylion.

CRISTIONOGION YN LLADD MAHOMETAN- IAID. Y mae sefyllfa pethau yn Crete yn dech- reu dyfod yn enbyd. Y mae ymoaodiadau angeuol gan Gristionogion ar Fahometac- I iaid yn dyfod yn ami.

PWY BIA'R lOOp.? I Yn ngbyfarfod diweddif gwarcheidwaid Caergybi, darllenwyd Ilythyr oddi wrth Mr Humphrey Oweu, New Westminster, British Columbia, America, yn hyttbysu am farwol- aeth un o'r enw James Owen, yo ddiewyliys yno, gan adael tir gwerth oddeutu lOOp. Yr oedd oddeutu 27 mlwydd oed, gyda gwallt coch cyrliog, ac olion y frech wen yn ei I wyneb. Aeth yao flynyddau lawer yn ol o ardal Caergybi.

CYMANFA MALDWYN. Cynhaliwyd hi eleni yn Machynlletb, Mehefio lleg a'r 12fed. Cynhadiedd am ddeg y dydd cyntaf, cyfeillaeh eglwysig am ddau, pryd y darllenwyd papyr gan Mr Theodore, Llanfair, ar y tastyn penodedig, Byw Duw." Dechreuwyd y gwabanol oedfaon gan y Parchn J. Davies, Amwythig; R. 0. Evans, Samh Morgans, Ponarth; Silin Jones, Llanidloes; Penrith Thomas, Aberhosan J. IJughea, Dinas Mawddwy W. Roberts, Panybontfawr; a J. Thomas, Towyn. Pregethwyd y nos gyntef a thrwy y dydd dranoeth gan y Parchedigion J. Charles, Croesoswallt; J. C. Jones, Dref- newydd; T, Rowlands. Madagascar; R. Powell, America: J. Thomas, Marthyr O. R. Owen, Glaudwr Henry Rees, Bryn- gwrau, a John Thomas, D.D., Lerpwl, Oherwydd fod yr bin yn wiyb, cynhaliwyd yr oedfiiyn yn nghapeli yr Annibynwyr a'r Wesleyaid. Yr oedd y ddau gapel yn orlawn a'r preg ;thu yn folus ac yn rymus. Cymanfa dda drwyddi draw.

LLADRATA POT PRES. I Yn llys- ynadol Amlwch, R. Williams, Elusandy, Llanfechell, a fryhuddid gan yr Heddgeidwad H. Williams o ladrata pot pros, eiddo Mr 0. Hughes, Nanner, tra yno yn gwasanaethu. CyiEaddefodd y diffynydd ei fud wadi cytueryd y pot ond nid gydar amcan o'i ladrata. Rhoddwyd tystiolaeth gan Miss Mary Williams, Douglas Arms, Tregela, iddi brynu y pot gan y diffynydd am swllt, ac iddo ddyweyd mai o long- ddrylliad yr oedd. Dirwywyd y diffynydd i 30s a'r costau, a rhybuddiwy 1 gwraig y taf- arndy rbag prynu pfithau o'r fath. Dywed. wyd hefyd y byddai iddynt gymeryd byn i ystyriaeth pan y deuai cais am adnewyddu y irwydded.

Y BLAID RYDD- FRYDIG A'R DAD., GYSYLLTIAD. I AIL FFRWYTH PENDERFYNIAD RHYL RHAGLEN Y GENEDL YN GWEITHIO YN ARDDERCHOG. [GYDA'R PELLEBYli.] Mewn cyfarfod o Bwyllgorau Cyffredinol I y Cynghrair Rhyddfrydol a gyebaiiwyd yn Birmingham ddoe (dydd LInD), cyflwynodd Mr Humphreys Owen, yr ymgeisydd Rbyddfrydol dros fwrdtisdrefi Dinbycb, y pwnc o DJadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymru. Dywedodd Mr Owen fod Cymiu yn fwy nag addfed i'r Dad- gysylltiad. Ynaddengys fod Eglwys Loegr yn Nghymru yn awr yn ymroddi i broselytio pcbl o snwadau ereill. Yr oedd Anghydffurfiaeth yn atebiad fod pobl Cymru wedi gwneyd eu goreu yn erbyn y rhai oedd am ddioystrio eu cenedlaetholdeb. Wedi anerchiad llawn o synwyr a theimlad, cyn- ygiodd y bonsddwr anrhydeddus Fod f cyfarfod hwn o'r farn y bydd i bar. ffaith undeb y blaid Ryddfrydol a'i chefnogiad calo-iogol gan Gymru ifarl ei pheryglu drwy oediad mewn cymeryd mewn llaw Ddadgysyll- tiad i Gymru, Gan hyny anoga y pwyllicor hwn arweinwyr y blaid yr angenrheidrwydd o roddi i'r cwestiw* hwn y eafle flaensf ar ol y Cwestiwn Gwyddelig ar eu rhaglen pan y bydd y blaid yo apelio at y wlad ya yr etholiad cyffredinol nesaf." Eiliwyd gan y Parch Aaron Davies, a chefnogwyd gan Mr R. A. Jonea, Lerpwl, a Mr E. Thomas, Caerdydd. Ar awgrymiad y cadeirydd pender- fynwyd cyfarwyddo y pwyllgor i wneyd ymchwiliad pa un a ellid cynal cyfarfod arbenig o'r Cycgor yn Ngbymrn yn fuan i'r pwrpas o ddwyn yn mlaen bender- fyniad yn cadarnhau yr un a ddygwyd gan Mr Owen. Fodd bynag, deallwyd y gallai y cyfarfod gael ei gynal ya Llundain neu unrhyw le arall a benodid gan y pwyllgor. Cariwyd cynygiad Mr Owen.

-——— PENBLETH Y LLYWODRAETH. TAFLU Y TAFARNWR I DROS Y BWRDD. Yn Nby y Cvffredin neithiwr (nos Lun), mewn atebiad i Mr W. S. Caine, dywedodd Prif Arglwydd y Tryacrlys fod y Llyw- odraeth, ar ol ystyried yn bryderns y gwrth- wynebiad a ddangosid i'r cynygiad i roddi iawn i'r tafarawyr, ac hefyd am fod cynifar o welliantau heb eu trafod, wedi dyfod i'r penderfyniad nas gellir pasio y mesur yn ei gyfanrwydd. Mor belled ag yr oeld a wnelo y mesur â thrwvddedau, y mae yn rhanu yn dair rhan 1, Cyaahwysiad arian i'r pwrpas o ddifodi trwyddedau; 2, I alluogi Cynghorau Sirol i brynu trwyddedau; ac yn 3, I atal trwyddedau aewyddion i gael eu caniatau. Bwriadji y Llywodraeth ganlyn yn mlaen gyda'r laf a'r Sydd, ae am yr 2il eu bwriad ydoedd ei roddi o'r neilldu. Yn nglyn &r cynygiad laC yr oedd y Llyw- odraeth eisoes wedi darparu arian ar gyfer prynu i fyny drwyddedau diaogenrbaid drwy doll ychwanegol ar wirod.acoherwydd hynybwriadent fyned yn mlaen gvda'r adr-in hon, a deddfu arni fel y barna y Ty yn oren mewn mesur yn ymwneyd & thrwyddedfll1 a fwriedir ei ddwyn gerbron y Ty rhagllaw. tetyur bwriad y Llywodraeth gan y blaid Wrthwynebol yn ddarostyngedig i'r un gwrthwynebiad &'r cynygion gwreiddiol, yn gymaint a'i fod yn golygu rhoddi cadarnhad seneddol i'r egwyddor o ad. daliad. Mr Gladstone a bwysodd ar y Llywod. raeth i roddi i fyny y bwriad ond gomedd- odd Mr Smith dderbyn ei awgrymiad.

Un o'r nofeliiu mwy'if porchasioJ yn yr i titli Gymraeg i i ddechreu yn y Genedl 6.f.

I PENDERFYNIAD RHYL. I [AT Olygydd Y Gcncdl Gymreig.) Syr,—Yn flodua nid oeddwn yn dygwydd bod yn breeenol pan y pa?iwyd Panderfyn- iad Rhyl;" ac y mae wedi myned braidd yn ddiwediar i mi gydsynio i'ob cais caredig i draethu fy Hen arno. Yr wyf o'm calon yn cydsynio &g ef o'r cychwyn, ac heb weled dim eto i wneyd amgen na'aD cadarnhau yn y syniad mai un o'r pethau goreu a wnaeth Cynghrair Rhyddfrydol Gogledd Cymru erioed oedd ei basio. Y mae yo wir y gall rhoddi "pledge" fod yn dipyn o "anghyfleus- dra i'r arweinwyr; ond y mae cymeryd yr anghyfleusdra er mwyn sicrhau yn ddi- oed ddiwygiad cyfiawn a rhesyciol ag y mae cenedl wadi gosod ei bryd arM yo orchwyl tra phriodol. A pha gysondeb sydd mewn dweyd un dydd ein bod fel cenedl ya "sheep. like "yn ein hamynedd, a chynghori dra. chefn i ni barhau felly hyd nes y byddo gwisgo'r blaidd yn gyfleusdra i eraill ? Yr ydym er's liawer o flynyddoedd mar unol ag y diaewylir i geoeHl fod ar nnrbyw ddiwyg- iad yn ein gwaedd am DJadgysylltiad a Dad. waddoliad yr Eglwya yn Nghymrn Yr ydyca yn fwy unol o lawer nag ydyw Ysgot- land ar y cwestiwn o ddadgysylltiad yn eu gwlad hwy. Ie, yr ydym yn fwy ucol nag ydyw y Gwyddelod dros Home Rule. Ar ba seiliau, ynte, y petrusa yr arweinwyr Rhyddfrydol roddi i ni y; hyu y gofynwn am dano? Ymaedirfawraugenaroomam ddiwygiadau eraill ond yr ydym yn cytuno i'w gosod oil ar hyn o bryd o'r naiildu, gan ofyn yn unig am y diwygiad hwn, er gosod terfyn ar yr anghyfiilwndr cenedlaethol ag vr vdvm wedi govwedd dano cyhyd. Nid ydym yn afresymi 1 yn ein gofynion ac ca caniateir hwy yn onost ao agored, ni byddai yn afreaymol disgwyl gweled Cymiu yn yr etholiad cyffredinol nesaf yn cael ei chyn- rychioli yo unig gan Ryddfrydwyr. Ein hangen mawr ydyw nndfb. A thybed nad ydyw y si fod Ysgotland i gael y blaen arnom ar y cwestiwn o ddadgysylltiad yn ddigon i beri i'r rhai sydd ya pdru60 gweithredu yn 01 y pendeifyniad pi etruso Usibio ar unwaith ac am byth en pettusder, a chytuno i ddangos am unwaith fod gan y Cymry, wedi'r cwbl, rywfaint o asgwrn cefn1 -Yr eicldoch yngywir, Bootle. Gkiffith ELLIS.

F Y LLAWR DYRNU. GAN Y DYRNWR MAWR." Rhag efn nad yw y Llan yn myned i ddwylaw nemawr o guradiaid, yr ydyift yn dyfynu yr hysbysiai a ganlyn 0 Itono er eu mantais hwy" Welsh Sermons by a late popular Preacher, to be sold. Clean and legible. Specimens, Is Gd. Diau y byid yn dda gan ami i guredyn glyweci hyn. Pur naturiol ydoedd i'r Cardiff Watch Committee drafod helynt yr oriawr a fu l/u biaenau y dydd o'r blaen; tra y mae gwaith un o'r pewyddiaduron Seisnig yn cyfeirio at fcelyntcladdu y Gyffio fel "grave s:audal" yr un mor naturiol. Doniol ang-hyffredin ydoedd gweled Dr Roland Williams, Caergybi, yn rhoddi rhybudd o'i fwriad i gynyg yn nghyfarfod nesaf Bwrdd Gwavchfiiwaid y Valley, i godi cymhorth plwyfol plant o 9c i Is yo yr wythnos. Mor dadol newn hen lane parchus. Fodd bynag, gwyddis mai amcan dyngarol sydd gan y meddyg poblogaidd a hynaws. Y mae dyfodol Seneddol dysglaer o flaeu Mr Lloyd G.o:ge, os try glist- fyddar at ryw bethau a nodir f;an gyfoss- olyu; a pbrophwyda y newyddiadur yma nad oc-s y peryg! lleiaf y cipir yr eisteddle can hyd yn m'd y "dymuool Puleston." Felly. Mae Mesur Disgyblacth y Clerig- wyr newydd ei gyaueddi. Gyda llaw, ouid yw y ffaith fod augen am y fath feaar yn tra^f fod y ekiigwyr yn dirywio me«vn moesau ? Pe amgen, pah?tn y rhaid ffurfio deddf Seneddol i'w disgyblu hwy mwy nÙ gweinidogioa Ymneillduol ? Yn ol y mpsur hwnw bydd i unrhyw glerigwr a gollfernir i farwolaeth acn lofruddiaetb golli ei fywiol- iaeth yu ddioed Tabygol fod y gisp hon wedi ei seilio ar y "darganfyddiad gwyddoaol na bydd dyu byv/ yn hir ar ol cael tori ei bee," chwedl yr heu frawd hwow. Cospau ereill a ddifuddia glerigwr o'i urddau sinct- aidd ydynt, penyd wasanaetb a charchariad gyda llafur calad, yn nghyda bastardiaeth a dedfryd c euogrwydd mewn achos o ysgar- iaeth. Nid oes a wnelo y mesur hwn & chwestiynau o athrawiaeth na defodaeth. A chyda llaw paham y maa yu rbaid gwueyd dtddf Seneddol i ddysgyblu Icrigwyr mwy nag Ymneillduwyr ? Oaid y rheawm ydyw mai sefydlir.d gwladol ydyw y nail), a aefydl iad crefyddol y llall ? Yn ol fel y saif y gyfraith yn awr gaUbsid tybied y gall clerigwr gael ei dded- trydu i'r oil o'r cospiu u;hou heb gael ei amddifadtt o'i fcersonoliaeth onide, p\ angsu sydd i'w crybwyll yn y mesur o gtv'oll Maddylier am dayo IJJeWa carchar nea aiitudiaeth, ac yn parbau yo glerigwr yn ye Eglwys Sefydledig neu wedi ei ddyrchafa ar y crogbrea ac yn meddu bawl i wisgo cadach gwyc-ffaneu wen a rhaff yn gyf- ochrog am ti wddf! Wrta gwrs, y mae boicotio, bygythio, breibij, diotta, ameddwi yn drosaidau rhy gyffredin i dalu unrhyw sylw iddytit yu y mesur dan sylw. Ymddengys fod y duwiau yn erbyn y Llywodraeth. Nid ydyw y ffermwyr Tor;aidd yn blaidiol i fesur y degwm, ac y maeat yn wrthwynebol hyd yn nod i't rhanau mwyaf ffafriol iddynt hwy o hono. Mown cyfarfod o Gynghor y Gymdeithas AinaQthyddol a gyahaliwyd yn Llundain ddydd G.vener, condeuinid y mesur ya ddi- arbed gan luaws o'r rhai oedd yn bresenol, a datganant nad oedd ei e¡,ell ar unrhyw gyfrif. Yn sicr nid yw sefyllfa y Weinydd- iaeth yn gyfryw ag y dy';d eiddigeddu wrthi, gan fod yn anhawdd gwybod pa un o'i thrindod wesutaii a goudemnir fwyaf. Er nad ydym yn cytuno o ran syn- iadau gwleidy<id<~<l a chrefyddol 4'r papyr Eglwysig yr Alerys'icyth Observer, nis gail%,n or hyny h^idio ea:iiygu rhyddfrydig- rwydd ei yspryd. Nid yw chwarter mor gul a rhagfarnliyd a rhai o'i gyfoesolicn Eglwysig, tra y mae yn mhe!! vn mlaeu o ran cryfder synwyr eyifledi-i. Wrth gyfeirio at fwr-iad Mr Stjarc R'.ndel i gynyg blaen- ddawd i Fesur y De^waa,—a'i ystyr ydyw fod y degwm yn eiddo y genadl, ae i'w ddefuvddio at rrncnion y gwel y Senedd yn oret!,—dywed ein cyfoesolyn o Aberyst- wyth Nid ydym am ffraflo a'r rhai sydd yn dymuno dadwaddoli yr Eglwys, oblegid yr ydym yo meddwl y bydnai y peth goreu i'r Eglwys gad ei hamddiÜdu o'r degwm, ac nE.n canlyniad teflid hi ar ei hadnoddau ei btin a thelid i'r offeiriad gan y gyaull- eiJf i, yr hon yn naturiol a gawsai lais ya rheoi iddiad yr Eglwys. Yn bresenol, yr offeirial yw y pen ar faterion .yr Eghn, c nid yw y gynulleidfa end megys def-.ii', at drugaredd y bugail. Fol y mae y byd yn gwybod, y mae y rhan fwyaf o'r clerigwyr yn fugeiliaid da, ond y mae yn dygw.vdd fod rhai ms geliir eu desgrifio fslly." Os myn yr Eglwyswyr gapl msy o lais i drafod eu Hiate^on eu hunain, a chael ymwared a'r offeiriaid nad ydynt yn fugeil- iaid da, yr uni¡{ feddyginiaeth ydyw y Dadgysylitiad.

ADDYSG AMAETHYDDOL YN MHLWYF LLANDDEINIOLEN. Ar dran! awduracdau Coleg'Pcifysgol Gogledd Cymru rLcddodd Miss Downes, yr athra-ves yn yr ysgol amaetbyddol yn nglyn a'r coleg uobod, arddaagosiad araH yn mhlwyf Llanddeiniden, ddydd Mercher, diweddaf, o'r dull newydd o gynyrchu ym- enyn, fOr hwn, fe ddadleuir, sydd yn well- iant ni,wr ar yr hen drefn. Trwy garedig. rwydd Mr Henry Parry cymerodd yr ar- ddai.gosiad le mewn adeilad eang a cbyfleus arfferm Glan'rafou. Yo auffodus trodd y tywydd yo hynod anffafriol, ord er byny daeth cynulliad pur dda yu vghyd. Y peir- ianau a udefoydd.r i gario allan y cynllon newydd ydynt uu i wahanu yr hufon a'r skim yn y llaetb y corddwr; a'r bwrdd.i gywe-irio yr ymenyn. Cyfienwodd Mr H. Parry bedair ga!wyn o lae'h petthynol iddo ef i'r peiriatit cyntaf a euwyd, a chafwyd ohono dri ebwart o hufen, yr hyn oedd ya swrn rhagoro', yn ol tyitiolaeth Miss Downea, oblegid fod yn rhaid i'rhufenssfyll an) neul i diwrnod cyn y gell'r ei gorddi. Rhoddodd Miss Downes beth agyr oedd wedi dyfod gyda hi o'r ysgol yo y corddwr, a chafwyd ohono dros wyth bwys o ymenyn. Cynorthwyid hi yn y trwaitb gan ddwy o'i disgyblesau, Roberts (Ty- mawr), a Mits Williams (Pautir). Gwylid yr boll weithtediadau gyda dyddordeb ueillduol, ac e: fud baru y. ihii ceddynt bresenol yn amrywio gyda gaJwg ar y dy- murioldeb o ddyfod a'r p^iriant gwahau- iaetbol (separater) a'r corddwr i arferiad. eto siaradai pawh yn uchel yn ffafr y bwrdd ymenyn, gsiny geliir' gwneyd yr ymenyn heb gyffwrdd llaw ynddi o gwbl. Eglund sylwadau Miss Downea i'r gwyddfodolion yn mhellicb gaa Mr H. Hughes, Ysgol L'.anddeiniolen a thrnddodwyd anerch- iadau gan luaws o amaethwyr. Datganodd Mr S&muel Jones ei barodrwydd i dalu am chwech wythnos o ysgol a choron yr wyth- nos at gynhaiiiieth dwy o fercbed o'i plwyf yn Mangor. Penodwyd pwyllgor i ddewis y merched, athalwyd diolchgarwch Rwresog i Mr Jones. Pas'nvyd p't-iula's o ddiolch- garweh i Miss Downes ac hefyd i Mr a Mrs 11. Parry am y caredigrwydd neillduol a ddangosaaatt i'r dyaitbr aid a ddaetbant ya ngbyd. Credwn y byld daioni mawr yn deilliaw i addysg amaethyddol y plwyf trwy yr arddangosii-1 dyddoiol hwn.

 m0lai. Fodd bynag, gwyddo m na j °rfv Toiiaul ai dd>dd y frwydr be idio tl! ar ol cerbyd eup'?d. GMhyny, S?yddyKhyddt'?d;.yrydywcadw ?,f?,ynL?WL'o. \mMunpeth 6" ff'fiiol iawn i'rllUyddfrydwy y mao ?TS.MrD.L?dGc?e, yn ? ??m?en'tt m?o?rwydd yn y Ty, ?c ? .ldi an?ddion fod ynddo ddefnydd SodSenedduh?'g?mp.