Y Genedl Gymreig

THROAT IRRITATION ASH trVGH.- Soreness tod dryness, tickling and irritation, inducing and affecting the yoko. For these YlbptQrn. use Kppa s Glycerine Jajabes. In ntact with the glands at the moment they '??'"ted by t' e act of sucking, the O1y<erin6 ''theae?reethteconfectiona becomes actively eahng. ScH only in boxes 7?d.. tim Is. 14d.. wmed "JAMB* EPPS & (,o., Homceopathic ?emMh, I.oudon." Dr. George Moore, in his ork and Throat Diseases" says: "Th ri ril1'' Jujubes prepared by James PP8 and Co "? of undoubted service M & 'J0 or p.ILtlve agent," while Dr. Gordon Holm 8etliJr ?°yMC'M to the Municipal Th ?.' ? I!' ,r Physician to the Municipal 7h "'at an,t Par 'nfirmary, writes After an j??"J. t haveiouod your Glycerine Jui-iV, °l ?"?c'er.b!e benefit in almost &U (,f 315 o't f tro;,t disease/'

LLANBRYNMAIR. Cjnhaliwyd cyngherdd llwyddianus yn yr Yigoldy Brytanaidd nos Lun, ctm lywydd iaeth Mr H. Lester Smith, A.C.S. Cym- erwyd rhan yn y datganu gan y cerddorion canlynol:—Eos Morlais, Metstri R. Davies (Rolando), E. Jones, Edwin ac Alfred Evans, E. Jones, yn nghyda chor meibion y lie, dan arweiniad Evan Jones. Daetheynulliadda yn nghyd, ac ystyried yr anfanteieion a daflwyd ar ffordd y pwyllgor; gwnaetb pawb eu rhan yn ganmoladwy, yn enwedig Eos Morlais. Yr oedd mewn gwell hwyl nag y gwelsom ef erioed, Cafwyd s: iwadau pwr- pasol gan y cadeirydd a Dr Edwards, Cem- maes, mewn perthynas i amcun y cyogherdd, sef i gynorthwyo a cbefnogi y cor meibion. EiddunwlIlwyrldiant iddyrit. Ty I WEINIDOO EGLWYS YR HEN GAPEL-Fel yr hysbyswyd ya y l-ienedl er's tair wythnos yn ol, y mae Syr W. W. Wynn wedi rhoddi tir i eglwys yr Hen Gapel i godi ty i'vr gweinidog arno.^ Nos S ibboth, y laf eyfigol, pisiwyd pleidl i I,) ddiolohgarwc i gwresocaf yr eglwys i'r boneddwr anrhydedd- us am ei haelfrydedd, ac hefyd i\v barehus ornchwylwyr, y Milwiiia Hughes, a Mr W. Lester Smith, am eu dylanwad flfafriol hwy i'r mudiad. Cafodd y diohhgarwoh ei basio gyda brwdfrydedd aunferol yr holl gynulleidfa fawr yn codi ar eu traed yn ddieithriad. Mae yn ffaith bod eglwys yr Hen Gapel wedi bod mewn penbleth arw am yr ugain mlynedd diweddaf er sicrhau ty i'w gweinidog rywfodd, eithr hyd eleni yn aflwyddianus. Gwir na cheisiwyd gan v Syr Watkin presenol, na chyda ei oruchwylwyr presenol o'r blBeo, ac yr oedd amheuaeth grefyn meddwl; llawer y cead tirogwbl; ond cafwyd y tir mewn Illlm cyfleas a dewia- edig, a hyny yn irhad ac am ddim am oes- oedd y ddaear. Da genym weled fnd ein parchns weinidog, y Parch Stanley Davies, yh graddol wella 0'. sfiechyd blin, a gobeith- iwn y caiff dreuFo blynyddoedd iawer yn y ty newydd, am yr hwn y gweiihiodd mor egniol, ac y coronwyd ei lafur a'r fath lwvddiant.

NEFYN. MABW A CHLABDTJ GWEDDW GWKIK idoo -Mai 29aiu, bu farw Mrs Mary Ridge, Morfa Nefyn, yn Oakifeld House, a ehladd- wyd hi yn y fynwent gerllaw, y dydd Llun canlynol. Gweddw ydoedd hi i'r diweddar Barch Thomas Ridge, Hermon, Mon, gwr a adnabyddid ac a barchid yn fawr mewn cylchoedd lied eang. Yr ydoedd y weddw hon yn wraig nodedig, a hawlia ei cboffad- wriaeth gyhoeddusrwydd a pharch. Ganed hi yn nghymydogaeth Clynnog, a mwyn- haodd ran o o weinidogaeth a gofal tadol y seraphaidd Robert Roberts, o'r ardal houo. Ymunodd a chrefydd yn foreu, a dilynodd hi yn ffyddlawn am dros 70 o flynyddoedd. Bu yn yetod ei hoes yn wrthddrych teiml- adau ac argyhoeddiadau crefyddol anarferol o gryfion. Profodd yn ymgeledd gymhwys i'r Parch T. Ridge am y rhan olaf o'i oes, Sin oedd hyny yn odiaeth o werthfawr iddo. Eyifrdw.h ei chalot ydoedd gweini ar weinidogion yr efengyl. Yr oedd ei pharch i'r Parch D. Rees, olynydd ffyddlawn ei gwr yn Hermoj, yn nodedig o fawr. Felly hefyd yr ymddygodd at ei gweinidog yn Morfa Nefyn-y Parch E. James. Darllenodd lawer ar lyfrau da, yn enwedig y Baibl a gwaith Gurnal. Yfodd yn helaeth o ysbryd y naill a'r llall. Ymddiddanai yn rhwydd a ¡ naturiol am bethau ysbrydol. (anmd y Gwaredwr Ù wasauaatbu ydoedd ei bwyd a'i diod. Ni welsora erioed well engbraipht a addfedrwydd Cristionogol. Ccfir ya hir I am ei hymadroddion a'i hocheneidiau yo nghyfeillachau yr eglwys Annibynol yn y Tabeinacl. Wedi byw am dros 89 o flyn- I yddoedd, gwynebodd anguu ya bwyllog a buddugoliaetbus. Yr hyn a ailodd hon, hi I a'i gwnaeth." Mae ei bywyd a'i marwoliath yn sicr o fod, i bawb c.'i hadnabuant i'r diwedd, yn un o'r profion egluraf o werth crefydd. Ni Alksai diin arall ei chyauto yLl ¡ ei gweddwdcd, ei hunigi vsyad, a'i hangau. r Ni fuaaai meddu yr etifeddiaeth dclatarol II eangaf er ei chynal yn y cyfyngderau hyny ond megis gwegi, tra y gwuaeth crelydd hyny mewn mod,t gwir ardderchog. Dyma feIly yr un perl gwerthfawr. -Cyfaill.

I WYDDGRUG A'R CYLCHOEDD. CREULONDEB AT BLENTYN.—Dyid Iau cyhuddwyd un Eliztbeib Jaue Roberts, dynes ddibriod, yn radw ty i'w thad a'i brodyr, o arfer creulondeb at eueth 13 oed, o dan ei gofal, o'r enw Martha Ann Jenkins, merch i chwaer i'r garchares, Ymddaugys fod tad a roam yr eneth wedi marw, a'i bod hithau yn byw gyda'r garchares, ei raodryb a'i thaid, ac er nad ydyw y teulu yn dlawd iawn, gwisgid yr eneth yn druenus o wael, ac fe ddaeth i glustiau yr heddgeidwaid fod y garehares yn arfer ei churo yn ddiachos, a phan gymerwyd yr achos i fyay yr oedd prawRoo amlwg, a thystiolaeth cymydoges, yn prfi byny. Dirwywyd y garcbarea i 10s ar costtu (10» 6c), neu Hniwrnodogarchar, a rhwymwyd hi i gadw yr heddwch am dri -is mag at yr aneth yn y swm o lOp, Be un meicbixu yn y swm o op, neu J4 niwrnod yn rhagor o garchariad. DAMWAIN.—Dydd Iau, cyfarfyddodd dyn ieuanc, c'r enw Thomas Hughes, genedigol o Bagiilt, ft damwain yn nglefa yr Elm, trwy i gareg syrthio ar ei glun a'i niweidio ya bur ddrwg. GWAITH.—Parhau i fyned yn y blaen y mae y glofeydd yma; ac er nad oes cyflogau hynod o uchel, y maent yn rheolaidd, ac argoelion am ragor o fywyd yn y gweithiau plwm yn nghymydogaeth yr Wyddgrug yn y dyfodol, os llwyddir i gael cwmpeini. Disgwylir adfywiad mawr yn y cyfeiriad yma.

VALLEY. I BWRDD Y OWLRCHEIDWA.ID.-Cynhat- iwyd cyfarfod arferol y bwrdd ucbod ddydd Mawrth, Mr Richard Williams .(cadeirydd), yn llywyddu. Cardiauy Tlodian.—Sylwodd Dr Roland Williams fod gofyniad wedi' ei roddi i Mr Richard Parry, swyddog cynorthwyol, beth amser yn ol, a oedd eardiau rhai o'r tiodion yn cael eu cadw gan siopwyr, neu berchenog- ion eu tai; a dymunai ef ofyu yr an ewes- tiwn i'r ddan swyddog arall, gan y credai fod hyn yn beth afreolaidd.-Sylwodd Mr Murray Browne, arolygydd o dan Fwrdd y Llywodraeth Leol, nad oedd y swyddogion cynorthwyol i dalu i neb ond i'r tlodion en hunain, oddigerth mewn rhai eithriadau, pryd y gorfodid hwy i dalu i un arall ar ran y tlawd.-Dywedodd y Cadeirydd ei fod ef uowaith, flynyddau yn cl, wedi bod yn cymeryd lie awyddog cynorthwyol am ddau fie, a daeth un siopwr a 36 neu 38 o gardiau y tlodion iddo ef, ond wrth gwrs gwrthod- odd en talu.-Atebai Mr John R. Parry nad oedd yn ei ranbarth ef ddim cardian yn meddiant siopwyr; o'r hyn lleiaf nid oedd siopwjr yn anfon am yr arian ato ef.- Atebai Mr James Lloyd yr un modd.— Dywedai Dr Roland Williams fod yn ddrwg ganrtdo ef orfod dyfod ag un achos yn mlaen. Ni ddymunai ddyweyd dim yn erbyn Mr J James Lloyd, yr hwn a ystynas yn swyddog I da iawo; ood gwyddai am un tlawd o'r enw J Owen Ellis nad oedd wedi gweled ei gerdyn oi1'i arian yn ystod y deuideug mis diweddaf. Yr oedd perehenog y ty yu cadw y cerdyn am yr ardreth, yr hwn oedd yn 2s 3c neu 2s 40 yr wythnos. Yr oedd y dyn yn derbyn 3s, ond yr oedd y gweddill yn caei ei gadw i dalu ol-ddyled.-Atebodd Mr James Lloyd nas gallai yr un tlawd a nodwyd gyrchu ei arian ei bun gan ei fod yn or. weddiog ers oddentu chwe* blynedd, ond yr I oedd geneth fechan yn eu cyrchu iddo, acyn dyfod a'r cerdyn i'r awyddog bob wythnos. Nid oedd yn devbyn ond 2s 6e yn bresenol -Dr Roland Williams a ddywedai fod y I tlawd o dan yr argraph ei fod yn derbyn 3s, -Mr Murray Browne a sylwai y gallai yr eneth gyrchu yr arian &-a trosglwyddo i I berchenog y ty. Byddai hyn yn wbrs iddo ef, o herwydd nid oedd wedi clywed erioed o'r blaen am gerdyn un tlawd yn cael ei roddi fel mortgage. Iawn i Dafarmvyr.—Yiityriai Mr Owen Morris, gan eu bod yn cynrycbioli yn agos i ngain mil o drigolion, y dylent gymeryd rbyw ran mewn protestio yn erbyn Mesar y Llywodraeth er rhoddi iawn i dafarnwyr. Cynygiai ef, "Fod y bwrdd hwn yn gwrth- dystio yn erbyn ymgais adnewyddoly Llyw- i odraeth i greu buddjant parhaol mewn trwy ddedau blynyddol gwirodydd, trwy ranu i'r eynghorau siroi arian i brynu trwyddedau tafaradai, y rhai sydd wedi piofi y fath ffynonell o niwed i'r wladwriaeth, fel ag i fod yn angenrheidiol eu hatal." Yr oedd hwn mor afresymol fol..ag yr ystyriai ef, oa oedd angen o gwbl soft iawn, mai yr ochr arall y dylasai fod.—Eiliwyd hyn gan Mr J. Price Rowlenia.-Cynygiodd Mr J. R. Jones, Bodfeirig, welliant, sef eu bod yn myned yn miaen gyda gwaith y bwrdd, Yr oedd yn ddrwg ganddo ef weled byrddan yn ymgymeryd a gwaith ag nad oedd yr celodau wedi cael eu hethol i'w wneyd. Yr oedd hefyd yn ddrwg ganddo weled gwleidydd- iaeth yn cael ei ddwyn i'r bwrdd, gan fod cymaint o ragfarnau plaid bob amser yn nglyn A gwleidyddiaeth.—Eiliwyd y gweil- iant gan Cadben George Lewis.—Cefnogwyd y cynygiad gwreiddiol gan Dr Roland Wil liams, gan fod hwn yn nn o'r petbau mwyaf afresymol a welodd ef erioed.—Pleidleisiwyd, a chafwyd saith dros y gwelliant a thri-ar- ddeg droa y cynygiad, yr hwn felly a basiwyd. Swyddfa Dalu i Lanrhyddlad.—Gwnaeth Mr J. Price Rowlands gais am gael symad swyddfa daln y tlodion o Laufacbreth i Lanrhyddfad, gan fod mwyafrif y tlodion yn y rhanbartb hwnw.—Penodwyd gwarch- eidwaid Llanfachreth, Llanfaethlu, Llan- fwrog a Llanrhyddlad i ystyried y mater. Penodi Priiydd i'r Undeb.-Ar gais yr as- sessment committee penderfynodd y bwrdd benodi prisydd dros yr undeb yn y cyfarfod nesaf. Amlygai Mr O. Morris ei barod- rwydd i roddi ei sedd i fyny fel gwarheid- wad er cael ei benodi yn briaydd. Y Ty.-Yr oedd Dr Roland Williams wedi gwneyd adroddiad ei fod wedi bod trwy yr boll dy ac wedi cael pobpeth mewn trefn ragorol. Yr oedd befyd yn bresenol ar adeg ciniaw, a chaffoi ei foddhau yn fawr yn y bwyd,a'r modd yr oedd wedi ei goginio, ac ymddygiad y tlodion. Canmolai yn fawr y meistr a'r feistres am y gofal oeddynt yn ei gymeryd gyda phobpeth.

BETHLEHEM, GER BANGOR, Cynbaliwyri cyfarfod llenyddol yn y lie uchod nos Iau diweddaf. Cyiaerwyd y gadair gan y Cynghorwr Ellis 'Tai'rmeibiou, acatweimwydy cyfarfod, yn absenoldeb y gweinidog, gau Prrffeswr Lewis, B.A., Biogor; Parchn T. Dennis Jones, H. W. Parry, Chwarelgoch Llew Tegid, ya nghydag amryw o frodyr Ileol. At 01 cael anefchiad byr a pwrpasol gan y llywydd, gal wodd ar Mr Jones i arwain y cyfarfod. Gwobrwywvd y rhai canlynol :-T. Wil- liams, Londdwr; G. H. Edwards, Dolhelig; Kate Hhghea a W. Hughes, Trefe'in; M. Williams, Llatidegai; C. J. Thomas. Groeis- Ion; James Defford, Dolbelig; Kate Roberts, Llandegai; Sarah J. Thomas, Bryn; Sarah Thomas, Groesiou; Mary Williams, Lon- ddwr; Owea Defford, Dolhelig; J. Jones, Talybont; Esther Jones, Llandegai: Sarah Thomas, William Hughes, George Huxley, Elizibeth Hughes, Trefelin; Kate Hughes, Catherine Evans, Elizabeth J. Jones, John Jones, David Jones, Tainewyddion; John Huxley, Talybont; Thomas Edwards, a Miss M. G. Parry, Glan Bethlehem. Cafwyd cystadleuaeth corau y plant am y datganiad goreu o Ai difater genyt yw ein colli ni J" (Dr Parry). Daeth dau gor o Bethlehem yn mlaen, y naill dan arweiniad George Huxley, a'r llall dan arweiniad William Hughes. Cafodd y ddan gor gymeradwy- aeth uchel; ond y goreu ydoedd yr an dan arweiniad William Hughes. Yn ystod y cyfarfod datganwyd gan g6r y lie, dan arweiniad hugh J. Evans, Pentrefelin, II Mawr a Rbyfedd," Teilwng yw'r Oen, a'r anthem Cyfodwn ae esgynwn i Seion (Tanymarian). Cafwyd cyfarfod llewyrchus a dyddorol, Yr oedd rhif y cystadleuwyr ar y gwahand destyoau dros 110, a'r oil yn dal cysylltiad a'r Ysgol Sibbothol yn y lie. Ysgrifenydd y gyatadleuaeth ydoedd Mt Owen P. Humphreys, Talybont, a gwnaeth ei waith yn deilwng. Chwareuwyd ar y* offeryn yn yn feistrolgar gan Mr W. Charles Hughes, Trefelin.

TREGARTH. GWAITH DWFR.—Gwelwn oddiwrth ea gweithrediadau yr wythnos ddiweddaf bod Cyngor Dinesig Bangor yn barod i gyflenwi y lie hwn a dwfr, yn unol &'r cais a roddwyd ger eu bron gan y Milwriad West, goruch- wyliwr Arglwydd Penrhvn, ar yr amod fod i'r tai o'r Hen- Duinpike- i Bronogwen gael en cynwys yn y rhestr a barotowyd gan y Milwriad West, ac hefyd fod y trefniad hwn gydag Arglwydd Penrhyn i barbau mewn grym am ddeng mlynedd. Yrnddengys y bydd y goat o gatio y gwaith allan yn 650p: a bwriada y cyngor, os y cydsynia ei ar- glwyddiaeth &'r telerau, anfon yn ddioed am ganiatad Bwrdd y Llywodraeth Leol i fenthyca y swm uchod. Fel ag y dywedodd y Maer a Mr J. E. Roberts, nid oes dadl na bydd i'r ymgymeriad droi yn elw i'r Gor- phoraeth yn mhen ychydig flynyddau,

ARHOLIAD YSGOLION SAB. BOTHOL BliDvDDWVR SIR I GAERNARFON, 1890. Pel y canlyn yr ysgnfenayr arholwyr :— Cirjatewch i nt 1, .rigyfarch Bedyddwyrsir G,riarf,,n ar lvyddient d'gytnysg en cyn- ran i ledaenu gwvbodaeth Fe blaidd yn mhlith aelodau yi Ysgolion Sal. Teilynga yr atbnwon a'r athn»wesau llafurus gefnogaeth rswb; ac adlewyreha yr atebioii glod mawr ar 'v plant yn gystal a'u haddyegwyr. Clor- Unwvd yn fao-1 gynyrohion rbyw saith ug,lin 0 yagolv/rion; do, gys y daflen satleoedd yr yiBgeiswyr. Cyn rtocii y daflsn gar eich brof, bwyrach y goddefwch air: Da genym gmt )d rnaraau a ttadaii, lieblaw gwyryfon J lhac.au, yn sefyll aiholiad. Lliosoged eu nirer. Dyma un o neillduolion arbeaicaf yr Y^oi Sibbotho 1 ya Nghyrotu. Byt'a na :'a iier henafgwyr a mamau o'r Ycgol Sul, y sefydliad bend gedicaf yn ein gwlad. "Dys- g-i ar gof," Anvwybyddwyd hyn yn hollol s-iu yr holl Ysgolion Sul oddi gerth BlIth. el (Arfon). Llanfairfechan, Talysarn, Carinarfon, a Llanllyfni. Yn y ddwy olaf ysgrif nwyd ycbydig; ond yn y tair blaenaf adrddwyd y Gwyofydau, Gweddi yr Arg^lwydd, a Saliu xxiii. Dylasai y rhai a benodwyd i ofaln am yr arholiad fod wadi gwnenthur hyo, sef gwrandaw yr ymgeiswyr yn adrodd. Gan ull wMetbant, cyll y rhai a adroddasant eu lrl! f uciu oherwydd yr esgeulusdra hwn. Atii h-g phlant ysgolion eraill feallai, hE") ycbw»negu marciau am adrodd i ysgolian Llanfairfechan, Talysarn, a Beth- esdi. Cofier alii hyn y fWyddyn nesaf, a diwygier. Mae genym le i gredu fod arol- ygwyr rhai o'r ymgeiswyr—noson yr arhol- iad-wedi pallu yn eu gofal. Hyny yw, y mac rhai vmgeiswyr wedi medru aefnyddio vr un geiriiu, tbe., a'a cymydogion. YB awr, ni ddylai y petbau hyn fod felly. Carem awsrymu ar fod i bob ymgeisydd yn y dy- fodal, yn lie defnyddio pob math o bapurach i ysgrifeou, eicrbau llyfryn dimai neu gemiog ar gyfr yr atholiad, a dodi ei holl atebion yn drefous yn y cyfryw lyfryn. Mae y gcfyniadau ar haoes Joseph wedi eu hateb yn rhagorol gan amryw o'r ymgeiswyr. D^ngogai ami un ei fod ya berchenf barn a meddwl ei bun. Hefyd, mae yr atebion i'r eofvniadau ar Luc v-x, ar y cyfan, wedi rhod 5i boddlonrwydd mawr 1 ni. Mae ateb- ion mwyafrif yr ymgeiswyr yn foddbaol, no y mae nifer dda ohonynt yn deilwng o gan- moiiaeth uchel. Nodweddir lluaws o bapyrau y ddau ddosbarth blaenaf, yn mhob un o'r adranau, gin gryn lawer o feddylgarwch, a ciedr i osod ailan eu syniadau yn eg!ur a threfnns. Nid oes ODd ychydig o bapyrau gwael wedi dyfod i law. Hytlerwn y bydd llwyddiant arholiad y flwyddyn hon yn jtymhelliad i ychwaneg ddyfod i'r maes yo y dyf do'. Dosbarth I.-Maes llafur, Hanes Joseph a Lu:v—x; dyaaa ar gof y Gwynfydau, Gwjddi'r Arglwydd, a Salm xxiii (uwchlaw L ,q,iin mlwydd oed). Honours: Price Huo'pbreyB, Cernarfon; GriJith Jones, Ciwtybont; James Prichard, Ty'ndonen; Robert Tnomjs, Llanaelhaiam; Griffith Jones, Ty'ndonen D. T. Lake, Caernarfon. Graddl: Kobeit Davies, Qianwydden Ann Roberts, Tyddyn Shon; Blizi C. Owen, Bethesdd; John William?, Pwllheli; Wil- liam Williams, Gilfach; Robert Jones, Garn; Thomas Joties, Cepelybeirdd; Robert Ro- berts, Pwllheli. Gradd 2: Daniel Evans, Glanwyddenj Jane Evans, Capelybeirdd; William Jones, Capelybeirdd; John Griffith, Shoo; Robert Jones, Sardis; Brwyaog, Llanaelbaiarn; Ellen Jones, fcjjrdis; Thomas R. Jones, Bethesda. Gradd 3 Richurd Williams, Capelybeirdd; W. E. JOY, Caernarfon; Sarah Jones, Bethesda Dosb\ktk II (rhwnz 16 ac 20 mlwydd oed). Honours:" Win. L Williams, Sardis; Wai E Griffith, Penvgroes Ann E. Junes, Clwtybont Laura Piitcbard, Ty'ndonen El'z ibeth Pritcbard, eto Ellen Jones, eto. Sndd 1: Evan R. Griffith, Penygroes; Evan Carey Jones, Bethesda Ww. Davies, Llanllyfni; Hugh Jones, Talysarn. Gradd 2: H. R. Williams, Talysarn Llewelyn Jones, Llanfairfechan Robert Harris Ro- berts, Talysarn H. T. Williams, eto Mary Jxe-s, Bathesda John Owen, Talysarn Margaret Owen, Bethesda. Gradd 3: Owen Li. Roberts, L'anrug. DOSBARTH lit. (rhwng 12eg ao 16ag Klwycld oed) — Honours Mary Jones, C.wtybint; Jane Morris, Garn. Gradd 1: Rlhud Roberts, Tyddyn Shon; John Jones, Cipjlybeird'i Ellen M. Jones, Capely- beirdd Winifred Roberts, Gara; Kate Evjoj, Pwllheli; Margaret J. Roberts, Pwll- jjeli; Maggie Roberts, Garn. Gradd 2 Catharine Prichard, Gilfach Arnie Wil- lums. Gilfach Mary Jones, Gilfach Hugh R b»rts. Llanrug Nellie Roberts, I-laorug; John Jones. Pwllheli; John E. Roberts, Lialarlig, Gradd 3: Kate Roberts, Beth. wda: John Lewis, Llanfairfeeban; Elizabeth Griffith, Tyddyn Shon; John G. Rnbeits, {«rn I Annie Hughes, Bethesda Griffith Evaas, Garn Kite A. Davies, Porthdinor- Hei ry Ell,a, Portlidinorwig Ellen Williams, Porthdinoiwig Sarah A. Jones, forthdinorw'g Dosbarth IV. (Dan 12 mlwydd oed).— "Honunri:" John R. Edwards, Clwtybont; VV iliiaoi R Jonps, Clwtybont. Gradd 1 Lllle Bailey, Bethesda; E leD Williams, Capelybeirdd; Laura Grace Hughes, Llan- fairfechan William Rowlands, Gilfach Kate Pritchard, Oilfach; Owen Jones Owen, Talysarn; Robert Owen Edwards, Talysarn; William T. Hughes, Tulysarn. Gradd 2 Mary E;)"n Junes, Bsthesda. Gradd 3: John O. Jones, Garn; John Jones, Gam; D.wid Jores, Gtrn. Ni arhedwyd nac amser na thrafiferth yn igiyn a'r arholiad hwn; beirniadwyd tua saith mil o atnbi.'n; a dyma yn onest ein dy- 'arniad.—Yr eiddoch yo gywir, IWAN JENKYNI Arbolwyr. 1 J. P. DAVIES I

SHEEPBRIDGE, GimR CHESTERFIELD. Dichon ei bod yn hysbya i lawer o ddar- llenwyr y Genedl fod llawer o Gymry yn trigo yn y lie uchod, ac fod ganddynt ichos Cymraeg llewyrchus ac addawol. Cefais y fraint odalu ymweliad a hwy Sabboth y Sul- gwyn ac mas yn hyfrydwch genyf ailu dwyn tystiolaeth i'r gwaith mawr y maent wedi ac ya ei wneutbur dros deyroas y Gwaredwr. Rhifai yr yagol yn y prydn^wn dros 80, ac yn yr hwyr yr oedd yr ystafell yn orlawn. Llungwyn yr oedd ganddynt oryadaith fawreddog drwy y pentref a'r ardaloedd cylchynol.a chawsant wasanaeth gwerthfawr seindorf Byddin yr Iachawdwriaeth yn rbad: yr oedd yr olwg arnynt yn ardderchog. Yr oedd yr orymdaith yn rhif dros 160, a'r oil ohonyot yo llwyrymwrthodwyr. Yr oeddynt yn canu Cymraeg ynghyda Saesoneg, a darfn iddynt dalu ymweliad k thy goruch wyliwr y gwaith, ynghydag amryw leoedd ereill, a chskwsant dderbyniad gwresog a gwahoddiad i ddod y flwyddyn nesaf i ym- weliad a hwy. Ac ar ol gorymdeitbio cawsom wledd o de a bara brith, a chyfarfod ar ol hyny. Mae yr achos Cymraeg o dan nawddy Methodistiaid. Yr ydym yn gof I idio yo arw nad ydynt yn cael pregathn rheolui'ld bob Sabboth, a hyny oherwydd fod y tfoidd yo ruy bell i bregethwyr fyned yno heb gryn lawer o gostab. Oni ddylai y Corff roddi ychyd'g gynoi thwy iddynt mewn He mor bell o'u gwlad meWD trefn iddynt I gael gwasanaeth mwy h,Ia?dd ar y Sab- ¡ both yn eu hiaith en hunaln. Nid ydynt nad Cymry tlawd, mewn ystyr, pob un yn I ymddibynu ar ei ddiwrnod gwaith. Gallaf sicrhau ein cydgeuedl yn Nghymru eu bod yn deilwng o ychydig gynorthwy at gynal yr (achos Cymreig.—Cymro.

I LLANGEFNI. Y BLwcH DESYMOLEQW a swnia ac a darawa yn ddyeithriol braidd ar glyboed y darllenydd ydyw, Y Rlwoh Degymol." Pa bath ydyw ? Pa wasanaeth a wneir ganddo ? Yn mha le y canfyddir ef P Ehaid i mi addef, pan y sylwais gyntaf aruo, naa gwyddwn ar y ddnear beth ydoedd, ac i ba ameau y rhoddwyd ef ar wyneb y Bull Hotel. Wedi ymholi, cefais all;ic mai at wasanaeth teulu y degwm yr nedd Rai blynyddoedd yn ol, arferid safydlu swm y degwm, yn ol amcangyfrif pris yr yd yn marchsadoedd Manceinion, Birmingham, &c., wedi tala holl gostau ei gtudiad o'r ynys hon, a lleoedd eraili, yr hyn a ellid ei roddi fel un rheswm dros fod safon y degwm mor uchel. Yn bresenol, y mae y dvefn newydd hon wedi ei rhoddi mewn grym; sef, rhaid i bob mas- nachwr mewn yd gofnodi gan pwy y pryna, ¡ a pha swm a dala am yr yd bob wythnos; yna rhaid iddo en rhoddi yn ddiymaros yn y ) blwch cyfrin hwn. Y mae un o swyddogionyr Inland Revenue yn edrych ar ol hwn, a chos- pir pwy bynag a esgeuluso gydymffurfio A'r gorchymyn & chosp drom. Arbede6 y dlllllnm yr arian a delir am gludo yr yd i'r march. nadoedd uchod; ac yoa, wrth gwrs, gall brofi yn fanteisiol i ostwng safon y degwm. Deallaf fod blychau cyffelyb wedi eu gosod i fyay yn Nghaergybi ac Amtwch ae y dygir yr oil at ea gilydd ar ddiwedd y flwyddyn i'w harchwilio, fel ag i alia penderfyna ar safcn y degwm. Yn mhob oes y megir glewion, onid êj a hyny, yn ddian, i ryw ddoeth ddy- benion. Pvvy a rydd chwaneg o oleuni ar hanes y blwch rhyfedd hwn ?

GWLAD MYRDDIN. MARWOLAETH,BA farw gwr enwog yn y wlad hon yn perthyn i'r Eglwys, sef Canon I Williams, Llanelli. Nid oedd y Canon yn bregethwr mawr, ond yr oadd yn ddyn Kweitbgar iawn, ac, yn barod gyda phob I schlls dc, yo Y dref, mpgys dlfwest; ond yr oedd yn Eglwyswr o'r Eglwyswyr. Yr oedd a hb ei olygiaddu crefyddol yn Uchel Eglwys wr, ac eto yn ddyn a berchid yn fawr gan bob enivai crefyddol yn Llanelli a'r cylch. Cafodd gladdedigaeth tywysog, a gwr mawr yn Ismel. Siaredir am ei olynydd yn mharBon y Parch A. Brilten, offeiriad Mydrim, ua gododd wrth draed y Canon yn y Llan, a pbJVY mwy cymwys nag ef. F,ISTEDDFODAU.- Mae Gwlad Myrddin yo. llawn iitwn o eisteddfodau y flwyddyn hon. Nid ydyrit yn rhyw galonogol iawn mewn gwneuthur arian hyd yn hyn. Bu un yn Llangad >g a'r llall yn St. Clears yn galled mawr mown arian. HI1 dwy eiiwaith y Liun Sulewyn yn Llauymddyfri a Llan- geaecb. Nis gwydlom tm eu helynt hwy eto. Me6 un fawrecldag i fod yn Llanelli, Llandeilo, a Chydwbli; ni a hyderwn y bydd diwedd yr eisteddfodau yn well Oft.'U dech. reuad, non hi fydd yn iawn. MABR NEWYDD CYDWELI.—BU farw yr hen her yn v fwrdeisdref henafol hon ar ganol ei flwvddvn fterol. Felly etholwyd i laow y gwagle Mr T. Morgan, Croft Cottage. Bu y boneddwr hwn yo y swydd hon o'r blaen. Blaeonr parchus ydyw Mr Morgan yn yr eglwys Fethodistaidd yn Horeb, ger Cydweli. Efo htfyd ydyw trysorydd y GenhadAeth Dramor tros sir Gaerfyrddin. Dymunwn iddo iechyd a llwyddiant yn ei swydd. CYMANFAOEDD YSGOLION.—BU lluaws 0 Gymantaoedd Ysgolion yn y rhanbarth hwn adeg y Sulgwyn. Cawsom y pleser o fod mewn tair ohonynt, CefD berch, Trimsaran, a Horeb. Yr oedd y Parchn D. Lewis, lolao- dyfaelog; D. Geler Owen, Cydweli; a John Griffiths, yo holi yr ysgolion gyda neith a bias.

LERPWL. GWLEDD FLYNYDDDL,—Cynhaliwyd y wledd ya Anfield-road, ddydd Mawrth, o dan arolystiaeth a threfniant Mr W. Ven- more. Caf-yd cynniliad liaosog iawn eleni fel at for, ac mae'r eglwys wedi talu o ddyled y capel doa fil o bunau. Yr oedd yr arlwy- aeth yn rhigirol. Wedigwneyd eyflawnder &'r t ugareddnu caed cyngherdd neillduol dan lywyddiaeth y gweinidog, Parch Owen Owens, Cymerwyd rhan gan Mr D. Jenkins, M. B., Aberystwyth, Miss M. Freeman, a'r Cymry Vocal Union. Cafodd pawbeu boddhau, Dydd Mercher rhodd- wyd gwledd ir plant D ?dr d oedd oddentu cant yn ychwaneg o blant yr Ysgol Genhadol dan nawdd weitbgar yr eglwya bon ynDaisy-street Stanley road, yn bresenol. Am saith, cyn- haliwyd cyngherdd i'r plant dan lywydd- iaeth Mr P. Jones, Yenmore-street, Adrodd- wyd darnau gan Misses Evans, Elm Bank; W. Williams, Albion-street; J. Williams, Wylfa road; a chaneuon gan Miss Jane Williams a Miss Jones, Sleepers Hill; a chor y phnt dan lywyddiaeth Mr T. C. Jones a W. Junes (Eos Ial) yn dda iawn. Cafwyd dadl ddyddorol gan naw o ieuenctyd y Ile. Noa Sadwrn diweddaf, yn Crosshall- street, o dan lywyddiaeth Mr W. Venmore, llywydd Undeb Ysgolion Methodistaidd, Leipwl, cychaliwyd cyfarfod blynyddol i wobrwyo yr ymgeiswyr llwyddianus, at i gyflwyno tystysgrifau yr undeb. Dechren- wyd gan y Parch G. Ellis, M.A. Cafwyd anerchiad byr gan y llywydd, a galwyd ar yr ysgrifeoydd, Mr R. O. Roberts, Crosshall- street, yr hwn a sylwodd fod y gwaith yn

CADElRIaU SEDAN GAN' MLYNEDD YN OL. I OY FEENHISTES CHARLOTTE YN YMWELED A MASNACHDY PEARS I BRYNU SEBON AT BRYDF„E^RTmH„U TT El PHRYL. COPI ODDIWSTH HEN DDARLUN O'R CYF.VOD HWNW).

I DYFFRYN NANTLLE. URDD YR ODYDDIOX.—Dan y penawd ma, yu y Genedl ddiweddaf, y mae eich gohebydd yn galw sylw at y cymdeithasaa cyfeillgar, y rhai a orymdeithient y Sadwrn blaenorol, ac un o'r rhai hyn ydoedd Cyf- rinfa Uwchllifon o Urdd yr Odyddion, ac with ddyfynu rhai o'r cyfrifon am y flwyddyn 1889, gwnaeth eich gohebydd gamgymeriad a allasai fod yn niweidiol i lwyddiant y gyfrinfa sef, fod lleihad o 15 wedi cymeryd lie) n rhif yr aelodau, pryd mai y ffaith ydyw mai cynydd clir o 28 sydd yn rhif 1r aeiod.u, a'r enillion arianol yo 69p 15a Ile. DYlIluGwn am faddeuaot eich gobebydd am hyn (I gywiriad, a goddefer i ni ei byabysl1 ein bod yn credu mai camgymeriad ydoedd ar ei ran ef, er ein bod yn ymwybodol o'r ffaith mai nidychydig ydyw rhif y rhai hyny sydd yn eiddigeddns wrth gnnfod tin llwydd. todd fbeol b mad ydyw ;.W = fod ain Ilwydi l. iant, fel nad ydyw yn ormod ganddynt ad- rodd bob math o chwedlau hollol ddisaU am danom.-Yr Ysgrifenydd. „

BANGOR AC ADDYSG GANOLRADDOL. Cynbaliodd y pwyllgor trefol a benodwyd yn Mangor ychydig amser yn 01 ar y ewel- tiwn o Addysg Ganolraddol ddau gyfarfod —y naill nos Fawrth a'r llall nos Wener diweddaf—i drafod y dymunoldeb o sefydlu Ysgol GanoIraddol i Enethod yn y dref, ac o wneyd Ysgol Ramadegol y Friars yn y dyfodol yr hyn a elwir yo high grade school. Nos Fawrth llywyddwyd gan y Prcffeswr Phillips. Darllenwyd llythyrau oddiwrth Arglwydd Raglaw Mon (Mr Richord Davies) yn addaw 50p at ysgot i enethod os y cesglid 2000p; un arall oddi- with y Milwriad Piatt, yr hwn a ofnai y byddai j'r symudiad hwn berygln Ysgul y Friars; a'r trydydd oddiwrth yr esgob newydd etkoledig (y Parch D. Lewis Lloyd) yr hwn na roddai unrhyw addewid o'i gefnogaeth hyd nes y byddai ei benodiad ffurfiol i'r esgobaeth wedi cymeryd lie. Hyderai, fodd bynaw, allu rhoddi ei gefnog- aetb wresog i bob symudiad tueddol i ddyrchafu y Cymry. Derbyniwyd oddiwrth yr is-bwyllgot gyr.ygisid fod cais yn cael ei wneyd at Bwyllgor Addysg Sir Gaernarfon am ysgol i enethod yn Mangor, at yr hwn yr ameenid casglu 2000p, oud cynygiodd y Canon J. Williams fod i'r cais gynwys anogaeth ar i Ysgol y Friars gael el pharhau yn Manger fel firtf grade school. Cymerodd dadl an- arferol o faith le ar y ddau gynygiad, a'r canlyniad fu i eiddo yr is bwyllgor gael ei basio yn y ffnrf yr anfonwyd et i'r cyfarfod. Cynhaliwyd cyfarfod arall nos Wener, o dan lywyddiaath y Milwiiad West, pryd y cymerodd ymdiafodaeth faith, ac ar rai adegan o eatar boetblyd, le ar y cwestiwn o ddyfodol Ysgol y Friars. l'iisiwyd petder- fyniad i wneyd cais at Bwyllgor Ad1yeg sit GaernarfoD ar fod i Ysgol y Friars gael ei ?=,Yn Mangor; bfyd yn datgan bodd- had oblegid llwyddiant yr ys?nt ya y gor- phenol, ae yn g?beithio y bydd sefyllfa ddyfadol yr ysgol yo gyfryw ag i eicrhau ychwaneg o lwyddiant. Derbyniodd y pen- derfyniad gefnogaeth nnol yr holl gyfarfod, ag eithrio y Parch W. Edwards, fieer Ban- Ror, yr hwn yo ystod y gweithrediadau a ensyniodd fod mwyafrif y pwyllgor wedi gwneyd eu pleidleisiau i fyny cyn dyfod i'l cyfarfod. Dangosodd amryw o'r aelodau ea ¡ hangbymeradwyaeth o ayiw mor an nheg. I

Methu bori ewyllys en hi wnaeth piant Dr Edward E Owen, Brooklyn, N. Y., yr hwn a fu farw Mawrth 30,iin, wedi gwneyd ei ewyllys i daefnyddio ei holl eiddo i roddi cofgolofn ar ei fedd ef a'i briod yn mynwent Cypress Hill.

myn'd thagddo yn llwyddiannnc. Y llynedl nifer yr ym nifer yr ymgeiswyr oedd 232 elenif 296. Beirniadaeth Pnrch O. Jones, Chatham- street, ar y dosbarth CYitaf, Hebreaid i. ii. R°bsoti street. Am y Tonic Sol fta io blant dan dtku ldea oed gornu, T. Hughes Burleigh-road; 2 Ed- wards, Newsham Ptik. A/n ad.-odd kllau • 1, D. Williams, Daisy-stieat, a Miss Chambers, Northumberland-terrace. Yr I ail ddosbarth, Adgyfodiad C.ist, gan y Parch A. Roberts: goreii, Davin, Birken- head; 2, Q. Jou'.s, Stiiley-road; 3, M Robeit?, Garston. Anerchiad gan y Parck Thomas Gray, Birkenhead. Trydydd dos- barth, gan y Pare John Williams, Aofield 1, Amy Eva-is. Elm Bank; 2, M. Lloyd, Pdel road: 3, Harold Hughes. Canwyd ton gan y plant. Pedwerydd dosbarth, Parch J. R. Davies: goreu, K M. Thonsas, Gwladya- street, Wultou; 2. T. B-,ily, Veunoore-street, a D Williams, Daisy stre t. Pumed dos- I birth: goreu, M. E. fjoberts. Bfithiehow; 2, Ellen Owen, 100, Yeninore street. Yn nghystadleuaeth datganu ton i blant: all cor ddaeth yn wlaen, sef eiddo Anfield, a chawsant y wobr. Terlynwyd drwy weddi gp.n y PaTch J. Williams.