Y Genedl Gymreig

LLANERFYL. EISTEDDFOD GADEIRIOL UNDEB BAITWY. Y a rheatr y ffugeuwau wrth y cynyrchion at yr eisteddfod uchod, a ymddangosodd droyn ol, mewu amryfusedd gadawyd allan y ddllu ganlyaol" Eirianfab (cyfieithu), "Telaid,iy.i" (aramadegu). Yn ol yr ar- wydaion prespn, lymddeLgvs fod rhagolygon addawol um lwyddiant yr "eisteddfod uchod.

PORTHMADOG. UNDEB YSGOLION ANMBYXOL,—-Cynhal- iwyd Cywan'a Ysgolion Ai.n bynwyr Dos- bartti Porfhrnariog eleni, f". o'r hlaen, yn Nghapel Salem, ddydd Linn y Salgwyn. Daeth amryw o blRot ysgolion Criccieth, Tabor, Pen mor fa, Penrhvn, Moyfa Bychan, a'r Bortb, yoghyd i'r C pel C. ffa-I wriaethol erbyn un o'r "gloch y prydnawn ,a gwnaed gor- ymdaith aidde?clicg oddiytso ar byd High- street i gaps! Salem. Llywyddwyd cyfar- fod y prydnawn an y Parch H. Ivor Jones, yn ddebeuig, a, holwyd y piar i ar hanes Joseph gan Mr R beit* (LIfiwG a?).Criccieth, ya wir gamolaowy. Gwobrwywyd amryw o'r plant am ddysgu allan 37 a 42 penodau o Genesis, ac am adrodd wrth rif adnodau t,iir ad.,Pn r-r Silm Fawr. Dechreuwyd yr ail gyfarfod am haner awr wedi pump, dan  v,, r wedi p,,imp, dan lywyddiaeth Mr R. MfLean, a holwJd y bob! mewn lIed oddiar loan iii. gan y Parch W. Ross Hughas. Yr oodd yr holi a'r ateb yn dda iawn. Arweiniwvd y canu yn y prydnawn a'r hwyr gan Mr Cidwaladr Ro- berts, Tanygrisiau. Ya ystod y cyfarlod cafwyd arueth pan y Par>:h Thomas Jones, Tabor, ar Rwymedig.iettlati aelodau eglwysig i fyaychu yr Ysgol Habbothol." Gwobrwywyd Mr W. 0»eu, Penmorfa, am yr atebion gorea at y Sacramentau," a Mr David Roberts, Lombard-street, ar y gofyn- iadan ar loan iii., a Mcistri W. J. Williams a Richard Hughes (Salem) yn ail gyfartal. Yn ngwyneb anfatiteision, yr oedd cynnulliadau y ddau gyfaifod yn nodedig o iuosog a phrofodd y gymanfa eleai yn llwyddiant perffaitb.-Goi,ebydd.

i:âo'iH¡¡m tYn!MI1tttttt1. GENEDIGAETHAU. Harris—Mai 2I<, Tn 3 Mountain-street, Ban- gor, pried Mr William H-artis, South. Pea'rallt, Caernarfon, ar fab-cyltaf- anedig. Davies—Mai 25, yn RatLbone House, Ta'.y- aatn, ptiod Mr Frtderck E. Davies, at fab—cyntafanedig. PRIODASAU. Evans—Griifffhs—Mai 24, yn swyddfa y cofrestrydd, Caernarfon, yn mhresenoldeb Mr J. R. Jones, cofrestrydd, Mr Robert Evans, Ceunast-street, Llanbsi s, a Miss Mary Griffiths, Rbvvpgyocjwyrjd, Wata- fawr. Jones—Mai 23, yn swyddfa y cofrestrydd, Caernarfon, yu mhres moldeb Mr J. H. Jones, cofrestrydd, Mr Richard Hughes, Peris View, Liauberis, & Miss Elizabeth Jones, Craigyd.;n, Cwmyglo. Joues-Parry-Mai 24, yn swyddfa y cof- restrydd, Ciiervarfou, yn-sihreaenoldeb Mr J. R. Jones, cofrestrydd, Mr Owen Jones, Newton-street, Llanberis, a Miss Jane Parry, Ralltgoch, Llanberis. Jones-Owen-Mai 26, yo nghapel Nant Padarn, LianLeris, gaa y Parch T. J. Teynou, Cwmyglo, yo mhresenoldeb Mr J. it. Jones, cofrestrydd, Mr John William JODCS, Terrace, Cwmyglo, a Miss Jane Owens, o'r un lie. Jones—Jones—Mai 30, yn swyddfa y cof- restrydd, Caernarfon, yn mhresenoldeb Mr J. R. Jones, cofrestrydd, Mr William Jones, Crown, Cwmyglo, a Miss Ellen Jones, Bronyrerw, Capel Uchaf, Clynnog. Jenes—Gr iffth — M«i J4, yn nobanel y I Jjodyddwyi', Llangefni, gan y Parch If. EvaaS, gweinidog yn mhreseneldeb Mr H. Hueheti, cofrestrydd, Mr William Jones, Tycspel, Miss Ellen Griffiths, Ffridd—y ddjuo Langefni. Jones-Williams-Mai 24, yn y Tabernacl Newydd, Caergybi, gan y Parch William Lloyd, Mr David Henry Jonea. Wiston- street, Caergybi, a Miss Mdry Williams, Hen Shop, Llanynghenedl. Jones Williams Mai 26, yn nghapel Carmel, Porth Amlwcb, gan y Parch W. Davies, Seion, a'r Parch T. Evans, cof- restrydd, Mr Owen Jones, Clegyrog Ganol, Llanbadrig, a Miss Ellen Williams, Shop yr-vard, Cemaes. Thomas-Williame-Mai 23, yn swyddfa y cofrestrydd, Caernarfon, yn mhresenoldeb Mr J. K. Jones, cotrestrydd, Mr CweB David Thomas, Bwlcbgwynt, Dinorwig, 1 Miss Maggie Ann Wiliiums, Glanygors, i r Dinorwi?. Wllliams-Thomas-Mai 26, yn swyddfa y cofrestrydd, Caernarfon, Mr Samuel Wil- liams, 33, New-street, a Miss Marthfc Thomas, Bodlondeb y ddau o Gaer- narfon. MARWOLAETHAU. Davies-Mai 21, yn Benedict-street, Boot'», yn 65 mlwydd oed, Mr Christmas Dav es, diweddar o Fangor. Jones—Mai 10, o fewn ycbydig ddyddiau i fod yn 77 mlwydd oed, Mis Jane Jones, anwyl briod Mr William Jones, Tv Mawr, Llanwnda. Claddwyd hi yn Mynwent Isaf, Llandwrog, Mai 16, Yr ydoedd yn un o'r rhai mwyaf rhicweddol yo y wlad. E; pbrif nodweddion oeddyntdiwydrwydd, gofal am ei tbenlu a'i hamgylchiadaa, mstawrwydd naturiol, ac yn arbenig teim- lad cryf o ddyledswydd. Ba >n dyoddef eddiwrth y crydcvmalau am flyuyddoedd meithion, yr hyn a'i hanallur.gai i ym- wneyd £ 'i gorachwylion magis cynt. Woiii caol cyffyrddiad o'r anwyawst oddeutu dau fia yn cl, yr hyn a'i gwan- haodd, ni tidgyfnerthodd fel o'r blaen- Caetblwyd hi i'r gwely am y tair wythnoa olaf, a chymerwyd hi ymaith yn dd »vniwth yn y diwedd gan y Briah Disease. Nid arabenai nr-b n'r rhai a'ia »denai cirpti nad ydoo(id yn wraig tL iol, a cbyfryw ydoedd fel ag i'w hefelyff mewn liuaws o bethau; a phriodol ctafid ar ei beddfaen, "Ymay gorphwys rha, 11I1ddtdi¡!

DYFFRYN NANTLLE. I CAM WAIN".—Dydd Ian diwetiaai cytartu Mr William Jones, Felingerig, Llanllyfni, a goruchwyliwr chwarel Blaenycae, Talysarn, a damwaip yn y chwarel a enwyd, trwy i'r gadwen dori a'i daraw yn ei goes nes ei tbori. CYNGHERDD. Nos Wener ■ cynhaliwyd cyngherdd yn Llinllyfni. Llywyddwyd gan y Parch G Ceidiog Roberto, a gwasanaeth- wyd ynddo gan Mrs Henderson Jones, Misses Msggie Morgans, R.A.M.; Misses Jones a Griffith, Caernarfon; Mri J. Ben- nett Jones, J. J. Thomas, Talsarnau, Emlyn Jones, Porthmadogj Alexander Henderson, a Glan Peris, Talysarn, yn nghyda Mr J. W. Roberts, Glynllifon, yn gyfeilydd. CYMDEITHASAU CSFEILLGAR. Dydd Sadwrn bu Cymdeithas Gyfeillgar Nantllo yn cynal eu cyfarfod blynyddol ae yn gor- ymdeithio i Bsnygrces, yn cael eu blaetiori gan y Nautlle Vale Silver Band. lthtt y gymdeithas ar derfyn y flwyddyn, 377; gwerth arianol, 1809p; talwyd i gleifion, &c, 239p Da genym weled cynydd o 91p 15s yn ei gwerth, er fod lleihad o saith yo ei rhif edi.—Yr un diwrnod cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Urdd yr Odyddion, dosbarth Penygroes, y rhai a aethant yn orymdaith hardd o Benygroes i Dalysarn ac yn ol. Blasnorid y rhai hyn hefyd gan seindorf enwog Nantlle. Rhity gymdeithas ieuanc hon yw 143; lleihad, 15; gwerth y gym- deithas, 273p; cynydd o 60p er y llyuedd; talwyd i gleifion, &c., 62p. Dyma yr unig gymdeithas yn ein plith sydd yn dwyn y plant yn aelodau o honi, ao yn sicr y mae hyn yn ddaioni mawr iddynt.—Qohtfojdd.

FFESTINIOG, fSCYHYPDOL Y BUlIv (M C.) r ^Cynhaliwyd y cyfarfod yma y Sadwrn a r Sibboth diweddaf, pryd y gweinyddwyd i dyrfaoedd Iluosog gan y Parchn William Jones, Porthdinorwig, a Dr Sauaders. Lluddiwyd y Parch William Prydderch, Goppa. Bydded i'r had da gael dyfnder daear. CYNGHERDD POBLOGAIDD.—Cynhaliwyd yr uchod nos Wener diweddaf yn Jerusalem (A),dan lywyddiaeth y Parch T. J, Wheldon, B.A., ac arweiniad Mr Jones-Morris, cyf reithiwr, pryd y eymerwyd rhan ynddo gan Miss Annie Hope, Eos Morlais, Mr J. H. Dew, a chor Jerusalem, dan arweiniad Mr Joseph Jones. Rhoddid canmojiaeth gyff- redinol i'r gweithrediadau. CYMANFA GERDDOROL YR ANNIBYNWYR. —Cynhaliwyd Cymanfa Gerddcrol Undeb Annibynwyr Ffestiniog Maentwrog, a Pol wyddelen y Sadwrn diweddaf, yd ttghaji?! eang Jerusalem, Fourcrosses. Yr arwein- ydd cerddorol am eleni ydoedd Eoa Morlais, a'r is-arweinydd Mr Cadwaladr Roberts, Tanygrisiau. Perthyna i'r undeb naw o gynulleidfaoedd. Gwelir felly ei bod yn ailu yn cario dylanwad mawr, ac nid rhyfedd fod y cyfarfod prydnawnol yn Iluosog, gan fod y cymydogaethau hyn yn llawn o ysbryd canu yn awr yn mhlith y gwahanol enwadau. Wedi i'r Parchedig Parri Huws, B.D, ddeohreu drwy ddarllen a gweddio, a chael anerchiad da gan y llywydd (Mr D. J. Williams, Brynbowydd), aeth yr arwainydd yn miaen, pryd y canwyd y tonau a'r an. themau a ganlyr. Tadmor li Noddfa, Trefor," yn rhagorol; Calondid," yn llawn calon ac effaith. Cafwyd anercbiad gan y Parch J. Rbydwen Parry, yna datgan wyd "Bsauford;" yr anthem Goruchaf- iaeth ar Augen" (D. Emlyn Evans), Dat- giniad da, ond barnat yr arweinydd nad doeth y dewisiad at wasanaeth cynolleidfaol. Anerchiad gan y Parch W. Williams, Maen- twrog yr anthem Molwch Dduw (Root) yn rhagorol; Beulah," ac yn olaf Ardudwy," yn effeitbiol iawn. Diwedd- wyd gan y Parch P. Howell. Dilynid ar yr harmonium gan y Mri Edward Samuel, Bethel: John E. Jones Maentwrog; Robt. Lloyd, Taitygrisiau; a Robt. Griffith, Dol- wyddelen. Y Cyfarfod Ewyrol a ddech reuodd am chwech o'r gloch, pryd y gorion- wyd. Llywyddwyd gan Mr T. J. Williams, Meirion-terrace, gan yr hwn a'r Parchedig ion W. Parri Huws, B.D., a P. Howell, y cafwyd anerchiadau cyfaddas. Un anthem a ddatganwyd yn y cyfarfod hwo, gydn'r I tonau a gaolyu Meribah, Hilary," "Gogerddan," "St. John," "Banbury," 'Barnabas," "Danville," "Lausaune." Ter- fynwyd trwy weddi gan Mr W. Roberts, Pantcocb, Tanygrisiau. Cafwyd cymanfa iwyddiatius yn mhob modd. Y goreu am gyfansoddi anthem allan o unar-ddeg o j ymgeiswyr oedd Mr W 0. Jones, Maiket- t n UtirH.

CYFFRO Y DEGWM YN NYFFRYN CLWYD. Mae amryw gannoedd o ffermwyt Dyffiyn Clwyct wedi cael rhybnddion atafaeliadol am ddegwm gan y Dirprwywyr Eglwysig; ond y maent yn benderfynol i ymladd y frwydr allan a hwynt hyd yr eithaf.

ABERTAWE Ychydig ddyddiau yn ol derbyniodd Csptsn (CVB Faer a chyn Henadar) Thomas Davies, U.H, telegram yn cynwys y newydd am farwolaetb ei ferch hynaf, Miss Augusta Ada Davies, yn Maiitzbnrg, Deheudir Affrica, yn yr oedran cynharol o 22 mlwydd. Yr acboa oll marwolgeth ydoedd y darfod- eàigictq. Cychwynodd Miss Davies o L'gr yn Nhachwedd diweddaf, yn nghym- dfcithas ei brawd, Mr Walter Davies, C.E. ar ei ddyahweliad i Barberton, yo mha le y mae yn dda genym ddeall ei fod ya llenwi safle o bwys. Daliodd y fordaith yn dda, a filaniodd yo f Cap7, gan fyn'd trwy Port Elizabeth ar ei tfordd i Maritzbnrg, yn cghyroydegaeth pa on, mewn ffermdy yn tghanol bryniau sydd yn adnabyddus am eu tingawad dymnuo), yr ymgartrafodd. Er yr toll ymdrech ar ran M pherthynasan a chyf- eillic,ii caredig ni welthaodd, ond gwywodd yn raddol, a bu farw y Sadwrn diweddaf, Addy«.gwyd hi yn Pontardawe, a bu yn astudio Art dan Mrs Vye Parminter, yn AberUwe, a byddai ef darlaniau mewn oil inffatiiorhan bwysig am beth amser yn Arddangosfa flynyddol Broadway House mae d iiymadawiad tra eto ond ieuanc yn cael ei deiailo gan lawer o gyfeilliou ei nienenctyd, a chydymdeimlir yn ddwya & o,,Dt,i, a Mrs Davies yn eu plar.-CYf-

STUBSHAW CROSS. J WH /URV CYMRY FTDD "—TMddod- v y testyn yma, yn y lie uchod, r? "ro> SM y bardd coronog Cadvan. i,ldelrlwYi gan M E R. MorgM.Nii.Ud i'lliarl;tl ''?'' ?dUbydd b.llcb wrta,1 he)t?h ??? ''?"m"Mth, oh«rwydd y mae ea a ya hYSbY drw)"roll wiad.—?f6y<?. j

-W  )lll o 93p 'allan o lOOOp) wedi ei Rug i.? ,Pl Methodistaidd Seianig I 111 1 W yddgrug. Seisnig

BEDDGELERT. j CYMANFA GKRDDOBOL.—Cynhaliwyd yr wyl flynyddol uchod y Lluagwyn. Bu gwahanOl ysgolion y dosparth, yn cynwys Beddgelert, Peniel, a Bethania, am rai misoedd yn flaenorol yn dysgn ac yn parotoi ar gyfer yr wyl. Cafwyd argoel ddydd Sul diwedda ya y gwahanol ysgolion y ceid cymanfa dda. Dechreuwyd cyfarfod y prydnawn trwy ganu y d6o Cartref ded- wydd fry." Darllenwyd a gweddiwyd gan Mr W. Humphirayii, Bethania. Cymerwyd y llywyddiaeth gan Mr R. Griffiths (Carn- eddog). Arweinydd y dydd ydoedd Mr D. Jenkins, Mus. Bac., a chyfeiliwyd gan Mr J. G. Thomas, Beddgelert. Yu nghyfarfod y prydnawn canwyd y tonau Caulynot "Gweddi'r Teithiwr," Ty ar y Graig," Dewch i'r Ysgol Sal," "Gnleu yn y glyo," Rhowch fawl i Dduw." Wedi cael canu rhagorol ar y tonan hyn, fe ymwahanwyd. Dechreuwyd cyfarfod yr hwyr am chwech o'r gloch. Llywydd, Mr Roberts, Post- office. Canwyd y dÔa "Itali," a darllenwrd a gweddiwyd gan Mr Lewis Jones, Bethania. Yna aed yn mlsen i gann y tonau caplynol: Windham," Ai gwir yw," —"Mary, "Lianidloe;s, Questabomba, "Ludwig, "Qllestabomba,' Pembroke," "Bathurst," ac yn ddi- weddaf oil y chorus arddercho" Hala- liwia." Yn ystod cyfarfod yr hwyr, cafwyd dan anercbiad grymus iawn gan y Mri Roberts, Beddgelert; a Jones, Peniel, ar "Ganiadaeth y Cyesegr." Gellir dyweyd fod y canu o ddechren y gymanfa i'w di- wedd yn rhagorol yn mhob ystyr, ao yn adlewyrcbu anrbydedd ar y cantorion, yn ■ghyda'r arweinyddion Ileol a fa mor ym- drechgar yn en parotoi ar gyfer y cyd- gyfarfyddiad blynyddol bwa, fel mai gwaith hawdd ydoedd i Mr Jenkins fyned trwy ei orchwyl o dan amgylchiadau mor ffafriol yn rbwydd.-Gekrtfab.

BETHESDA. PONC EDWARD (LAN) —CYFARFOD YM- ADAWOL.-Bryd bwyd ddydd Mawrth, cyfar- fyddodd nifer o weithwyr y rhan yma o'r chwarel, i gynal cwrdd ymadawol gyda gwr ieuanc oedd yn myned i'r America, sef > Mr R. Roberts, Fern Hill, gynt o'r Braich- melyn. Bwriada ymsefydlu yn New Rock- land, "Quebec, Canada. Bvdd ei ymadaw- iad yn sicr o fod yn golled yn yr ardal yma, mewn llawer eylcb. Yr oedd wedi bod yn hvnod o ffyffdlon a aeloe y tymhor diweddaf gyda'r gymdeithas ddadleuol yn y gymydog aeth, ac mewn cylchoedd eraill. Cafwyd sylwadau doniol a phwrpasol gan y Mri J. Thomas, Penybryn, J. W. Jones, Tanys grafetl, John Willian)s, Tros'rafoa, Gerlan; R. Williams, Los y Baith, pa un a adrndd- odd gyfres o englynion i'r perwy!. Hefyd darllenwyd llythyrau oddiwrth amryw yn datgan en gofid am fod amgylchiadau yn rhwyatr iddynt fod yn breeenol. Cafwyd Ilywydd campus yn yr hen Ryfaill doniol, J. Pritcbard, Tai CYMANFA SULGWYN Y METHODISTIAID. ¡ -Eleni fel arfer, cynhaliodd y Methodistiaid Calfinaidd eu cymanfa bregetha flynyddol yn Jerusalem, Bryoteir, Carneddi, Gerlan, a Ty'nymaes. Y gweinidogiom canlynol a bre- githasant --Parchn Thomas J. Whf ldoc, B.A., Ffestiniog; John Paleston Jones, B.A., Bangor; J. Cynddylan Jones, D.D., Cprdydd; G. Ellis, B.A., Bootle; D. L1. Jones, Llandinam; William Joha, Bridgend; Joba Hughes, Carneddau. amuel T. Jonw, • •- V • .> v^- 1 ) Rhyl; a John Evans, Llanfaircaereiuion. Cafwyd pregethau grymus a llawn o efengyl, yn ughyda owrandawiad astud gan gynull- eidfaoedd Iluosog. CTYFARFOD O'R CHWARBLWYR —Yn ysgol v Cetafaes, nos Sadwrn diweddaf, cynhal- iwyd cyfarfod o chwarelwyr Chwarel y Penrhyn, dan nawdd Undeb Chwarelwyr Gigledd Cymru. Etholwyd Mr W. H. Williams, Mynydd Llandegai, yn llywydd. Ymddengys mai Mr Robert Parry, Tan y- ffordd (yr ben lywydd), oeddis wedi feddwl i gymeryd y gadair, ond oimlai. ar y pryd lieb fod yn gryf ei lechyd, er et forl, pan y dylasai aros adref, wedi dyfod i'r cyfarfod i ddangos ei ochr. Teimlai pawb yn falch weled yr hen gadfridog mor selog. Dy- msnwn iddo weled hir ddyddiau eto, fsl y gallo weled yr Undeb wedi dyfod yn allu cryf yn einplith. Agorwyd y cyfarfod naewn araeth bwrpasol iawn gan y llywydd, yn mha un yr eglarodd amcan y eyfarfod, sef ceisio argyhoeddi y gweithwyr am yr angen rheidrwydd am undeb ac undeb cyffredinol. Dangosodd na wnai nndebau lleol mo'r trn, ond rhaid oedd cael un undeb cyffredinol cryf trwy yr oil o Ogledd Cymrn, yna byddai lie gaa y gweithwyr i ddisgwyl cael I gwrondawiad gan y meietri i'w cwynion.— Galwyd yn nesaf ar Mr Wm. Roberts, Maentwrog, i anerch y cyfarfod. Cafodd Mr Roberts dderbyniad calonog, a chafwyd araeth deilwng, y fath fel y dylasai holl chwarelwyr Gogledd Cymru gael ei chlywed. Dangosodd Mr Roberts y safle druenus y mae y cbwarelwyr wedi caei Lu darostwng iddi, ac hefyd wedi darostwne eu hunain, a hyny trwy yr ymraniadau yn en plith, ac felly diffyg undeb, Cyfeiriodd at y gwell- iantau oedd wedi cymeryd lie yn Undeb y Chwarelwyr er cyfarfod & theimladau y chwarelwyr, a mawr hyderai y bydd- ent ya ymvrno wrth yr ugeiniau heb hyny, "lwyddwu ni bytb."—Yn nesaf galwyd ar Mr W. Elias Williams, Dinorwig, Penisa'rwaen, a chafodd dder byniad cynes. Cafwyd araeth synwyrol iawn ganddo, yn mha un y cyfeiriodd at yr ymraniadan oodd yn rahlith y chwarelwyr. Da oedd gaoddo weled cymaint o awydd yn mhlith y chwarelwyr am Undeb, ond eu bod yn metbu penderfynu ar ei ffurf. Cyfairiodd at y ffiith fod awydd yn mysg y gweithwyr i ymuno &g un o'r undebau Seisnig. Ymddengys fod gohebu wedi cymeryd 11? &g amryw o'r cyftyw, y rhai a atebasant y dylai y chwarelwyr yn gyotaf ytauno A'u gilydd yn undeb. Terfyoodd gan anog ya daer ar i'r chwarelwyr ddal ar v cyfleusdra i ymuno &g Undeb y Chwarel- wyr, a dysgu parchu ae ymddiried yn y swyddogion.—Yn nesaf galwyd ar Mr W. Williams. Carneddi, i ddarllen penderfyn- iad, yn dangos y niwedmawr i'r chwarelwyr oedd bod yn rbanedig, ac y dylid bellaoh geisio cyfana a chodi y mnr; ae mewn trefn lhyny rhaid oedd cael Undeb. Gwnaeth Mr Williams sylwadau doeth ac amserol. Cyfeiriodd fel y mae dosbarth llafur yo cael sylw gan fawrion y wlad, rhai yn erbyn y gweithwyr, eraill o'u piaid. Rhoddoud Mr Williams anogaeth ddifrifol am i'r chwarelwyr feddwl am eu safla ddaros- tyngol, a cheisio canfod y Ilwybr o ym. warod; yn ei farn ef Undeb Cbwarelwyr Gogledd Cymru oedd hwnw. Eiliwyd y penderfyniai gan Mr fDavid Hughes, Pen- ybryn.^Pasiwyd y penderfyniadyn unfrydol. Cllfwyd eylwadau pellach gan y lJywydd, y rhai oedd yo dra derbyniol. Wedi talu diolch, ar gyoygiad Mr G. Edwards, yu cael ei eilio gan Mr Owen S. Williams, Gerlan, i'r siaradwyr, ymwahanwyd wedi cael cyfarfod da iawn, a disgwylir gweled ffrwyth mawr ar ei ol. Daeth cynulliad lied dda, eto dylasai fod yn fwy.

BORTH, PORTHMADOG. Cynhaliodd Methodistiaid Calfinaidd y lie uchod eu cyfarfod pregethu y Sabboth a'r Llun diweddaf. Pregethwyd gan y Parchn W. Roberts, Llanrwit; Wm, Elias Williams, Penygroes; a Simon A. Fraser, Rhoscolyn. Cafwyd hin ddymunol, ac atwyddion amlwg fod y Meistr Mawr yn nertha ei weision. Ffrwvth lawer a fyddo i'r cyfarfod. Y I'UDDUOOLIAETH.—Fel y crybwyllwyd yn y rhifyn diweddaf, gwnaed apel at yr ynadon i drosglwyddo trwydded y Gest Inn, oddiwrth William Williams, i John Hind. Gan fod y dafarn yn gauedig er's dros ddwy flynedd, a'r trigolion heb deimlo unrhyw angen nac awydd am ei hail agoriad, pender- fynasant roddi y gwrthwynebiad llwyraf i'r trosglwyddiad. Bydd Gwener diweddaf daeth yr achos o flaen yr ynadon. Y dad.- I leaydd ar ran y trigolion oedd Mr W.Georgn I (o firm y MflUtri Jj'Qyc! 0e9-6S a Gedrge), yr hwn a roddodd yr achos yn gryf ac yn eglur gerbron. Galwodd ar y Parchn W. Ross Hughes a Griffith Parry i gyflwyno ponder- fyniadau, a Capt. 0. Jones i gyflwyno y ddeiseb ar ran y trigolion a pheuderfynodd yr ynadon, heb alw rhagor o dystion, i wrth. od y cais am y drwydded, a hyny ar deit- yngdod yr achos, heb gymeryd i ystyriaeth unrhyw bwyntiau o gyfraith. Bydd i hyn ddyrchafu em syniadau am danynt lawar o raddau. Y mae tri jolion y Borth yn awr yn trigo yn ddiofal, bob un dan ei wiowydden a than ei ffigysbren ei hun," ac yn mwynhau breintiau Dewisiad Lleol. Hir y parhao y llecyn tlws heb yr un dafarn i'w at)urddo.- Gohebydd.

BETTWS, ABERGELE Cynhaliodd yr Annibynwyr eu cyfarfod piegetbu blynyddol nos Sadwrn, Sul, ar Llungwyn, pryd y pregethwyd gan Mr Williams (W.) Rhyl a'r Parchn W. Kemion Thomas, Llanfairfechan; a W. B. Marks, Criccieth. Boren LIun, am haner awr wodi naw, cynhaliwyd cyfeillach, pryd y cafwyd anerchiadau ar weithgarwch crefyddol, gan y Parchn T. H. Parry, y gweinidog, W. B. Marks, W. K. Thomas, ynghyda Mr J. T. Parry, Bethesda. Cafwyd pregethau gry- mus a gwrandawiad astad. Bydded it had da gael dyfnder daear yw dymuniad.-Aelod,

BODEDERN. I CVNGHUDD.-N os Fawrth yr wythnos ddiweddaf cynhaliwyd cyngherdd cyetad- leuol tra llwyddianus yn ysgoldy y lie uchod, pryd y cymerwyd y gadair gan y Parch E. Pryse, rheithor, ac yrarweiniwyd yn ddoniol gan Mr R. Mon Williams. Yr oedd yr ysgoldy yn orlawn. Gwasanaeth- wyd wrth yr offeryn yn fedrus gan Miss Davies, Bodedern. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan Miss Lizzie Jores, Mr Richard Parry, a Mr Richard Griffith, o Gaernbi; Miss Matilda Williams, a M'ss Kate Williams, o Fodedern. Yn y gyftadleuaoth ar unrhyw solo rbanwyd y wobr rhwog Wyr yr Eos, Llanerchymedd, a Miss Katie Parry. Wrth gynyg diolchgarwch i'r cadeirydd ar y diwedd sylwai y Cynghorwr J. Lewis ar y priodoldeb o sefydlu rhyw glwb, megys Cymdeithas yr Odyddion, ar gyfer y gweith- wyr. Y mae hyn wedi ei gymeryd i fyny gan y rheithor ac eraill, ac y mae yn debyg y sefydlir un.

BRYNGWRAN, MON. 'CYFARFOD CYSTADLBFOL.— Cynhaliwyd ilwn yn Hebron nos Fawrtb y SulgwYD, 0 dan lywyddiaeth Mr Robert Jones, Ty Newydd, Llanfaelog. Enillwyd gwobrwyon amsillebu, darllen, areithio, adrodd, atab swestiynau at "Hanes Moses," eto ar y "Gwyrthiau," traethodau, datgana, &c., g-- Hughie Pritchard, W. Rowlands, Willie Hughes, Thomas J. Pritchard, John U. Rowlands, Annie Pritchard, G. Rowlands, Owen Owens, W. D. Owen, Hugh Jones, Jenoy A. Pritchard, Richard Thorns, Ellen Owen., Jane Edwards, a Ruhard Rowlands, Gwalohmai; Richard Hughes, Bodedern, T. I D. Jones, Gwaenfynydd. NI ddaetlt ond U n parti ya mlaen i gann y dôn Llange1tho," sef un o Hebron, a dyfarnwyd hwy yo deilwng o'r wobr. Datganodd Mr Gordon Williams, Bethesda, amryw weithiau yo I ystod y cyfarfod, nes enill cymeradwyaeth. tryffredinol. Cyfeiliwyd yn fedrus gan Miss A. L. Owen, Cefnysgwydd. Beiraig(i y gw ilumoi adrauaa oeddynt y Parch T. Chap. Wiiliaijia, Clwalohmai; Mci D. H. Davios, BA, Prifysgo! Bangor; T. Pritchard. B.A., Bryngwran; Robert Jones a J. Hugbes, I Bryndu, a Uwillm Cybi.—T B.

CASTELL NEWYDD EMLYN. I Er foa y mesur wedi pasio i wueyd y I rheilff'rdd o Landyssul yma er's amryw flynytldoedd, rhyw osdi cyflawni eu bym- rwym adai?v yr oedd y Great Western Rail- way Company, ond ballach y maent wadi rhoddi y gorchwyll wneyd y llinell i un Mr uigoy, uc y raae yntau wedi cymeryd at y Kwaith n ddilfif. Bellach daw hen dref Emlyn yn gyrchfa ymwelwyr; oherwydd nid pnb lie, hyd yn nod Switzerland, sydd yn (,aroygolygfey(ldsyddyny7ardath(m. Y mae hen tifoa Teifl yo methu yn Ian ag ym- adael oddiyma. Y mae yn ymlynu, acyn troi yn ol ac yn mlaen, fel yn aethu yn de< a myned o'n brn, a dyna yw ystyr "Emlyn' -.yr hen afon Teifi,.yn ymlynu ya y dyffryn prydferth yn methu ymadael. Y mile Ilawer yn credo fod Caatell ewydd yn cael ei IJolw yn Gastell Newydd Emlyn oherwydd fod yr hen afon yn ei throadau yn gwneyd y Jrythyren 11 M ond cam i'r ystyr ydyw hvnyna—ymlynu y mae yr At on, a pha ryfedd. Weithian y mae Cwmni y Great Western yn myned i roi cyfleustra i wyr a gwragedd Morganwg a Mynwy i ddyfod i welgd y lie y ganwyd ac y magwyd amryw wyr enwog yr amser a fu, a llawer sydd yn awr yn fyw, ac yn enwog fel cerddorion, beirdd, a llenoricD, a gweled golygfeydd mwyQf prydferth natur. Fel hyn y dy. wedodd Gogleddwr enwoga theithiwr mawr pan yn edryeh i lawr ar y dyfftyn hwn o ben Bryn Dioddef: Wel, yn siwr i chwi, dyma oiyvfa brydferth; welais i erioed mo'i gwell. Y mae yn werth teithio yn droed noeth am ddsddiau i'w gweled." Y maa i'r ben le hwn ei hanfes, ac y mae ar law y gwyr enwog sydd yma yn awr roddi hanes pellach iddo, ond iddynt ymddihattru o'u diogi. Y maent, meddent hwy, yn myned i gael eis- teddfod fawreddcg yma pan ddel y rheil- ffordd hyd atom. Pabam nad ellir cael un ar raddfsi heb fod yn fawriawn eleai, as un fwy y flwyddyn nesaf, ac un tawraddog, os nidyr un genedlaetho], ar 01. hyny 1 Y mae yn rhaid cropian cyncerdded. Yrydym er's llawer dydd wedi rhoi cerdded yn y ffordd vma heibio; y mae yo bryd i ni ymddeffro. Y mae Llangranog ar ddihun, ae byd yn nod Aberteifi a Ghilgerran yn rhwbio eu llygaid, ac a gawn ni edrych ar ein meibion aln merched yn rhydu o eisian rhoddi cyfle iddynt ymloewi ac yradcKs^leirio ? OR na Vielaf yn y dyddiau sydd yn dyfod ryw ar goelion bywyd, byddaf yn eich galw erbyn eich enwan allan o'ch beddau a'ch tyilau, a gwnaf i ch.vi ymddangos trwy deg nea arw. — Y&bruA Iocio Penpit.

I.. IIwn fod yr yr ail argraphiad\o Bab) n I; I;-fa EdwMda, A erys 't wy "'? a' I ar Hebreaid allan nt was& M ya nwybw Y thwymwyt.

0-_00 y lLAWR DYRNU. GA "Y DYRNWR MAWR." Gofelir am bdlebru a Berlin fod yr YmherawJwr William gryn lawer wail og y bu. Hyderwn na bydd Iddo foddi ei d ood yndd I Nid yw y gwyddonydd, fel. rheol, .i„n i arweiair gan ei deimlad. Dilyn fi'¡¡¡tb, ebiief, ydyw ei ddylidswydd. Ond ^Id'engy* fod y gwyddonydd enwog, Pro fc»«r Tyudall, yn nil ag y mae ei deimladau D fi aath arno. Bob tro yr r ei H'¡Ü\ 1 iuarad ar wlei_ dyddiaeth ni fedr yo ei fyw orchfygu y decitasiwu i feio M (Jial-tjae. Yn 01 Proffeswr Tyndall nid 1 Mr Gl-auJtone oad dyn gwagsaw a gelyn W Piy Diaa y gwyr y Proffeswr f«y am dfydaniasth ua gwleidyddiaeth, a l'jlr mai hyn sydd yn ei arwain i siarad maint o ffolinub ar lwyfanau gwleidjddol, Onid o, ,i, tli ynddo fyAdaj dilyn yr hen air, Paffb at y peth y blo ? 11 I Mac y Parchedigion Dr Owen TD)m¡S a'r Dr John Hughes wedi dyfetha en hinai.ii am byth yn ngolwg y clerigwyr ar Gl iidynt siarad yn mhlaid y D idgysylltiad yn y Gymao^ Gyffredinol yo Lerpwl. Yn ?iefl0r,ll v hvtiy cydnabyddent fod peth duiolia«ta a cnrefydd yn y ddan wr parch- eiacrybw^lddig, oherwydd iddynt ddweyd I gair carl'dlt: am yr Hen Fam ar fwy nag nn Lhlv'ur; end yn awr, druain ohonyut, maetitwedi s'idio i'r on dyfoderoedd &'r rhelyw ''u hr,.yr hereHcidd. Nid oes geDym ond eobeUhio y calif y ddaugymorth ? dda! yn ngwvueb y trychineb alaethtfs a dyr.asant y" en peoau drwy golli flafr arwyr y cobenau gwymou. Dywedir fod Madam Patti yn un D'I bonedriigesau cyfoethocaf yn y Dayrnas GvfuiiOt, onder hya oil mae rhyw ttdylyf- wyr wedi cychwyn symudiad i gyllwyao tyrt ib iddi Mewn difrif, beth a gynhyr- Lr! I neb i feddwl gwneyd y fath beth ? Jtyd yn nol pa y Hatful fit o buunan, prin y p^ydd^i ei bid wedi eu cael, gan fod ei chi-tfr raor llawn y" baioJ. Nid yw tystab yo b'fblogaidd ar y gorou, ond y mae rhoddi tysteb i un sydd wedi cael ei chynysgaeddu e,n natur a llaia gwerth cannoedd o fioedd o bunnau yn ddigou a gwneyd i ddyn dyngu Cj rydd yr un ddirnai at dysteb byth. Llafurwr a enfyn atom y gofyn- hd caniynolA fedrwch chwi roddi grloani i iuiar 1>:1 beth yw gwaith c,lunn mewn Eglwvs Gadairiol, a phaham y mae vo rhaid id lo fyo:d i'r Ci'iondy i fyw tim dri mi 1 0 ha le y daeth y symad < AdMwn yr, rhwdd nas gallwn fod o un cycoithwy i'Yl gobpbydd. A all rhai on daillenwyr roddi goloo ar hyc ? Wrth gyfeirio at ddewisiad esgob nesvydd BiIJgor, tlytu3. ddywed yr Aber- ystwyth observer (pipyr Eglwysig)Aed drlvy y ffna-waith cyfreithiol o ethol y Parch D. li -wis Lloyd yn Ejgob Bangor yo yr E??s Q??eirio) ddydd Mawrth." Dyna beth yw Bynwyr cyffredin. Ystyrir chwibanu gan rai pob! yn so isel, a pho itweltaf y chwibenir ■■seiifyn y byd y bydd y chwibanwr yn eu g lwg. Ond ymddengys fod bonaddiges ieullic! A,ii,,ricanaidd o'r en%v Mrs Shaw wedi llwyddo i droi y. byrddsia at y gwtth. chwibiLwvr, as wedi dv ?n y gelfyddyd nid yn naig i fri ond hefyd e throi yn ffynhonell o elw iddi ei bun, gan ei ,'ad yn chwibanu y DèsIVeithiau byo yo LLndaia am 20p Y noswaith 1 Ai tybed mai cymdeithas i gellwair ydyw Cymdaithas yr Iaith Gymraeg, neu ynte un sydd yn cael ei rheoleiddio gan yspryd Dic-Sion-Dafydd ? Caiff y darllen- ydd dyiiu y casgliad a fyoo, wedi iddo gael y tfaith hon ger ei fron. Yn ngbyfarfod diweddaf y gyradeithas yn Ffestiniog, dar- Usnwyd y cofnodion yn Saesneg Ai tybed fed T'oal o'r aelodau ta ddeallant Gymtaeg ? Pe credid ebychiadau y newydd- iadur Toiiaidd o Ddehendir Cymru—y Western Hiil—rid oes ddosbarth o bobi mor anDysgedig a pbregethwyr Y mneillduol, na chyfuodrefn mor annuwiol ag Ymneill- daaetb. Ond i biiwb a wyr rywbetb, rhwydd addefif y deil pregethwyr Ym- n?il!du il gymhariaeth ffafriol o ran dysg- eidiaeth a chlerigwyr Eglwys Loegr ac am ofai am y tlodion, y mae banes Ymueill- dmeth ya profi mai hi sydd yn gofalu fwyaf am y werin. n canlyn wele ddyfyniad o un o fcregetbau Cymraeg a gyhoeddir gan y Gymdelthas er LledaenQ Gwybodaeth Gref- yddn)- "Treulweb yohydy funudau hedgu F. muoD myfyrdod distaw wrth frou yo Iach- awdar. Edoychwch ar ya slygf ryfer hon Mab gnyhroy an y proa rhwy nef a daear o achos eni pechodi nynfod i'w ? nyuitody eai pechodau yn gyroa yn nodw i's draed a'i dwylaw, ac edychgach a oer y faltr opul a'r gopel hul: och a gaiff ein catiuan ni dal yn oed fel y shew yo afart yr slygfn pob V Y fath wawdio fydd ar Gysaro os dygwydd i'w Saesneg fod dipyn yn garpiog, onide ?

miummmoul., I IAWN I DAFARNWYR. I MR J. BRYN RO)ORTS, A S., A MR T. P. LEWIS, A.S., YN J^HENYGROES. Nos Wener diweddaf, yo "Pe' bo"' P?ygroea, cynhaliwyd cytMfad ??d"ya'S o drethdalwyr Dt?yn Nantile a'r IU. edd cylehynol i ddangos angbymeradiItloedd I phasio panderfyctadim yn erbvn eynyaMa C Llywodraeth i roddi iawn i dafarnwyr. Cymerwyd y g&dair gan y Parch J. J. Wil- liams, gweinidog y Bedyddwyr. Yr oedd yn breaeuol: Ar J. Bryn Roberts, A.S., Mr T. P. Lewis, A.S., Parchn Robert Jones, Llan. llyfni; J. J. Williams, J. Machreth Rees, W. Elias Williams, Penygroes; a W. Williams, Talysarn; O. Hughes, Brynaeran, Dr Evan Roberts, Y.H., Mr T. W. Williams, Penygroes, &c. Methodd Mr D. Lloyd George, A.S., a Mr Acland, A.S., a bod yn bre3euol. Wedi i'r cadeirydd wneyd sylwadan pwrpasol ar ddyban y cyfarfod, galwodd ar Mr J. Bryn Roberts, A.S., yr hwn a gafodd dderbyniad gwresog gan y gynull- eidfa. Dywedai Mr Robeits y cymerai i ddechren resymau y Llywodraeth dros gynyg mesur ad daliad, neu iawn i'r tafarn- wyr. Yr oedd ganddynt ddau reswm dros ea cynygiad. I. Fod y fasnach yn un sydd wedi cael ei cbaniattau, ac wedi cael amddi- ffyniad gan y Llywodraeth, ac yn cael ei hystyried yn fasoach gy'reithlon. Mai annheg fyddai ar unwaith roddi attalfa ar y fasnach a difetha galwedlg.,ioth y tafara- wyr. II. Eu bod yn rhoddi treth ychwaneg ol ar y diodydd meddwl, yr hyn oedd yn enill i'r wlad. Mewn atebiad i'r cyntaf o'u rliesyman dywedai nad ydyw yr iawn yn cael ei fwriadu i'r t ifarnwyr, ond i berchenogion y tafatudai. Nid yw y tafarnwr i gael dim iawn ond yn uaig ynol yr hawl sydd ganddo yn y tv. Ac y mae rhoddi yr iawn i berchenog I, ty yn amlwg yn anghyfiawn. Yr ad fath a pan buasai y Liywonraeth yn pasio mesUf i fytild a gwaitb y cyfrithwyt oddi- arnynt. Byddai difetha eu bywoliaeth ar unwaith yn gam A hwynt, ond fe fyddai yn gam hollol amlwg i'r landlQrd bian yswyddta i gael yr iawn, a'r cyfreithiwr yo cael dim. Maent yn dyweyd y caiff y t'?rnwyr ryw- faint 0 iawn, ond y gwir yw na chaiff ef ddim dimai ar gyfer y golled o'i fywiolaeth, Y maent wedi ceisio rhoddi y wedd yna ar y oynygiad, ond nid yw y wedd yM yn iawn. Talu i berchenog y ty; y mae y gwr yna wedi cael mantsis anferthol oildiwrth y fraint (os braint hefyd) o werthu diodydd yny'.tai. Y mae wedi cael mwy o ardteth drwy osod ei dy i werthu y ddiod. Gan hyny dylasid tynu y licensed duty o werth y ty yo lie ei ychwauegu. Y maent yo gweted fod tuedd ddirwestol yn mainc yr ynadon, a'a bod yn gostwng y trwydd?dau pan gant gyflo. Owelir fod hynyna yn rhoddi gwerth-gwerth gwneyd yn y trwyddeda-u oedd yn dygwydd bod yn aros. Dylasid yr amser hono roddi mwy o dreth wrth gael y fraint o weithu wedi gostwog nifer y tafarndai. Y Llywodraeth ddylai gadw y monopoly yna, oud y tirfeddianwyr sydd wedi codi yn rhent y ty. Cynygiodd Mr Bruce, tigain mlvoedd yn ol, i roddi trwyddedauat aoction am y pris uwchaf, yr hyn oedd yn cynwys yr un egwyddor. Y mae yna drwyddedau i werthu game, tybaco, a phethau cyffelyb, ond nis gellir cael pris uwch am dy a thrwydded i werthu tybaco ynddo, gan y gall "cymydog gael un yr un mor rwydd. Dywedant fel hyn, nad oedd y trwyddedau yn cael eu rhoi ond am flwyddyu-Ptwir iawn—ond yr oedd yn ddealledig bob amser gan bawb y byddai i'w chael y flwyddyn wed'yn os na byddai rhyw g*ynion yn orbye y ty. Oud vid oedd ganddyat hawl i'w chael, gallai yr ustnsiaid ai hatal ar un- waith- Yr ydym yn foddlon i roddi yr un iawnder i'r tafarnwyr a dynion eraill, ac nid ydym am en trin yu waeth na dynion eraill, er nad ailwn bleidio ea mssnach., Pan y bydd rheilffordd newydd yn myned trwy dir, iawn am grop y flwyddyn hono yn unig a gaiff y tenant, ae Did am y tebygolrwydd y gJl rod yD dal y tir am ei oes. Yr un fath gyda'r tafarnwyr, ac nid oes neb yn dewis en hatat ar ganol y flwyddyn. Felly y bwriedir gwneyd gyda'r tafarnwyr, aros hyd nes y daw eu blwyddyn i ben, yna nid oes iawn i'w gel. Eu rheswm arall ydyw, os ydych yn anghymeradwyo talu iawn, mai nid o'ch pocedau chwi y mae yr iawn yn dyfod, yr ydym yn nodi ychwaneg ar y bobl sydd yn gwneyd y ddiod. Ond fe godir y dreth ychwanegol yn mhris y diodydd, ac felly y mae yr holl consumers yn talu iawn. Ac er iddynt e; gael yn y vaultt gorfodir hwynt i dalu pris yehwanegol am dano. Y mae pawb yn awr yn cydnabod msi sr bethau nad dynt angenrheidiau bywyd y dylid codi trbth-ar bethau diangenrhaid, ar foethau. Fe fa fel arall: codir trethi ar gerbydan-achoo y mae posibl gwneyd heb y rhai hyny, ar game a phethau cyffelyb, a gadael allan fara a dillad, &a., heb doll. Nid oes neb ddywed yn awr fodyddiod yn angen- rbaid bywyd, mae y miloedd ieuenctyd sydd yn ein gwlad wedi eu magu hebddi yn ywrthbrcifi byny. Pa reswm sydd dros ystyried y chwo'cheiniog ddi weddaf fwriedir ei godi fel treth ar y diojydd mewn ystyr wahanol i'r dreth fiaenorol1 Y mae yn egwyddor sylfaenol, pan y rhoddir treth ar rywbeth, mai y prynwr ac nid y gwerthwr sydd yn gorfod ei thalu. Mae y sawl sydd yn prynn y ddiod wedi tala llawn digon yn barod i'r tafarnwyr. Ac nid y diotwr ychwaith sydd yn gorfod talu, ond ei wraig a'i blant sydd yn dioddef eisieu. Rhydd gwerthwyr gwirodydd fwy o chwe' cheiniog yn mhris en diodydd, a rhydd y tafarnwr ddwtr nen rywbeth gwaeth am ben ei ddiod. Dsfnyddiwch y dreth i ryw ddiben gwell na'i rhoddi i'r rhai sydd wedi gwneyd eu ffortiwn yn barod ar y fasnacb, megis Guinness, Allsopp, Worthington, Walker, &c.; y rhai sydd ganddynt dafarnau drwy'r wlad, ac felly yn gorfodi y tafarnwyr i brynu y diodydd ganddynt hwy. Y dynion yna yn dyfod ar gefn y wlad am iawn am golli eu trwyddedau wedi iddynt wneyd eymaint o elw. MM'r cwestiwn yma yo amtwg y dyiai pawb wneyd cymaint ag a allant yn erbyn y mesur (cymeradwyaeth). Dr Robeits, Y.H.,Penygroes, a gynygiodd benderfyniad yo gwrthwynebu rhoddi ad- daliad i dafarnwyr, ac eiliwyd gan y Parch J. Macbreth Reel. Mr T. P. Lewis, A.S, a gododd i gefnogi y cynygiad, yr hyn a wnaeth yn ol ei ddoniol- deb arferol, er mawrfoddhad i'r gynniloidfa. Dywedai fod yn dda ganddo weled cynifer wedi dyfod yo nghyd, dangosai fod yr ardal- oedd yn ystyried yr achos yn un pwysig iawn. Y cynygiad sydd gan y Llywodraeth yn fyr ydyw rhoddi 300,000p i'r tafarnwyr i brynn y fasnach oddiarnynt. Y mae'r Llywodraeth wedi defnyddio llawer iawn o ddichell y flwyddyn hon i ddwyn y meaur yma ger bron y wltld. Dywed y Llywodraetb, cs na chytunwn ni i basio adranau y ddiod, y tynir yr adranau eraill yn ol befyd. Y mae yn ddealledig na chaiff y cynghoraa sirol yr arian yma, os na d iefnyddir hwy at brynu y fasnach. Amcan y Llywodraeth yn gwneyd cymaint o frys gydar mesur oedd- ei basio eyn i'r wlad gjuhyrfu yn erbyn ei basio. Ond y mie deisebau lawer o'r wlad yn ei erbya wedi eu batifon i'r Senedd ya batod I Nid yw swm yr arhn gyoygir ddefnyddio end bycuan, ond y mae yn agor y drIVs i beth pwysig iawn, na cbydnabyddwyd monono or blaen gan y Llywodraeth. rod oes gobaith i'r mesur yma wneyd yr un daioai, er mai ei amean proff-sedig ydyw gwneyd daioni i achos sobrwydd. On nid yw y swm ond bychan, 300,000p yn y flwyddyu. Fel y dywed Mr Gladstone, nad ellir tynu ond cast o dafarndai drwy yr holll wlad mewn blwyddyn si rhodd 3000p ar gyfartaledd ar bob un, ac felly y cymarai 700 mlynedd i gau pub tafarn yn y deyroas. Yn ol y mesur hwn fe gaair y tafarnau drwy bryniant, fel pe baaeai un dyn yn gofyn i'r llall werthu ei siop iido-om ewyllysiai wneyd hyny, wedi cytnno am y pris, ao fe fynai y tafarnwr y pris uehaf, gan na byddai arno eisieu gwerthu ei dy. Yo Lerpwl, oideutu 7000p ellid gael yn y flwyddyn at brynu y tafaradai, a byddai pob tafarn yn costio rhywle tua 5000p, felly un dafarn ellid ei chau mewn blwyddyn yno, yr hyn sydd yn dang.)s mor lleied o ddaioni a ddellia 0 hono. Tra o'r ochr arall y mae'r mesur yn codi ugain y cant yn ngwerth y tafarndai, yn ol Mr Gladstone. Ac ar ol y flwyddyn nesaf, bydd gan y tafarnwr sicr- vTvdd y gall gael ei drwydded am ei oes, Pa luth a biynir ? Nid oes neb a feddyl- iai am brynu y t £ na byddai bron ddim masnach yno, a lie hollol dawel. Na, y t mwyaf afreolus, gwaethaf a brynid; ac wrth! wueyd hyny, y canlyniad fyddai gwobrwye anfoesoldeb, ac y mae hynyna i ni yn edrych yn beth hynod o annheg. Ar byn o bryd rhagorfraint ydyw y drwydded sydd yn cael ei rhoddi, ac nid eiddo; flair gan y Llywodr- aeth, ac nid oes gan y dyn sydd yn ei derbyn yr nn bawl ami. Yr oedd Mr Ritchie yn gwrthwynebu galw y mesur yo ad-daliad nea iawn, felly rhoddodd Mr Gladstone enw arall arno-y gwaddoliad, ac ni thybiem fod y gwr bonbeddig hwnw yn botfi rhyw lawer aryr enw newydd. Ni wyddom yn y byd bath a wnf-ir yu awr, os bydd iddynt basio y peth, fe fydd yo edifar ganddynt eto. Y mae y mesur yma y peth mwyaf ofnadwy a gynygiwyd yo y wlad, a gobeithiaf y bydd yna filoeid lawer yn ychwaneg o ddeisebau yn ei erbyn yn cael ea hanfon i'r Senedd yr wythnos nesaf. Eisteddodd Mr Lewis i lawr yu nghauol cymeradwyaeth y gynull- eidfD. Rhoddwyd y cynygiad i'r cyfarfod," a phas- iwyd ef yn unfrydol, heb gymaint ag un yn erbyn. CVoygiwvd yn mhellaoh gan y Parch W. Williams, Talysarn, a chefnogwyd gan yr Hvharch Rohert Jonea (B.), Llanllyfni, Fod copi o'r penderfyniad hwn i gael ei anfou i'n haelud Seneddol, Mr J. Bryn Robert,?, i'w gyflwyno i'r Ssnedd; ac hefyd copiau i Mr W. E. Gladstoiie, A.S., Mr Goschen,'a Mr Ritchie." Wedi i'r Parch 0. Hughes gynyg diolch- garweh i'r siaradwyr a'r cadeirydd, terfyn- wyd y cyfarfod.

YMWELIAD A MR GLAD- STONE. ilHYDDFRYDWVR CAERNAR I FON YN MRENARLAG. Dydd hu diweddaf talodd oddeutu saith gant o Ryddirydwyi Ciernay fon a'r cylch- oedd vmweliad ft Mr Gladstone yn ei gartref yn Ngbastell Penarlag. Cychwynwyl y symudiad gan Y sg)1 Sibbothol Eogedi, Caernarfon, a theg ydyw priodoli llwyddiant y wibdaith i ymdrechion egoiol Mr John Jones, Druid House, yr hwn sydd ddiarebol am ei weithgarwch yn nglyn & phobpeth ag yr ymeifl ynddo. Cyrhaeddwyd i orsaf Sandy- croft erbyn haner awr wedi deg, as aeth- pwyd oddi yno i Benarlag, rhai ar draed a rhai mewn cerbydau. Ar ol crwydro am rhyw awr drwy' y pare, ymgynullwyd i ffrynt y palas, He y buwyd yn canu am amser maith hen alawon ac emycau Cym- reig: Hen Wlad fy Nbadau," Llwyn OnD," "Dllw Mawr y Rhyfeddodau Maith," "Dyma Gaidwad i'r Collerlig," "GwBPd y Gro," "Cmed Nef a daear lawr," Bydd Myrdd o Ryfeddodau," &c., o dan arweiniad Mr Wm. J. Williams. Pan wnaeth Mr Gladstone ei ymddangosiad ar y rhodfa cafodd dderbyniad brwdfrydig; dilynwyd ef gan Mrs Gladstone, Mr a Mrs Henry Gladstone, ac amryw aelodau eraill o'r tenia. Yna aeth dirprwyaeth atynt, yn gvnwysadig o Mr Lloyd George, A.S., Mr Thomas P. Lewip, A.S., Parchn John Hughes, D.D., Owen Davies, Caernarfon; John Williams, Brynsiencyn; W. Lewis Jones, Bangor; Dr Emyr Owen Price, Bangor: Mri W. B. Tomkinson, Caernarfon; Edward Jones, Brynteg, Bingor; J. R. Hughes, Caernarfon; y Parchn John Wil- liams, Caerlleon, a'r boneddigesaa canlynol yn cynrychioli Cymdeithas Ryddfrydol y Merched :-Mr8 Dr Parry, Mrs Ellen Jones, oadeiryddion lleoi; Mrs Dr Pierce, a Miss Polly Hughes, ysgrifenyddion; yr oedd cadeirydd anrhydeddus y gymdeithas (Mrs Acland) yn aualluog i fod yn bresenol. Cyflwynwyd Mr Lloyd George i Mr Gladstone-a chymerodd trafadaeth le cyd- rhyngddynt-a Mr T. P. Lewis, wrth yr hwn y sylwodd Mr Gladsto-ae—" Mae yn bnr dda gonyf eich gweled fel aslod dros Fon, er fod yn bur ddrwg genyf golli Mr Davies (yr hen aelod, yr hwn sydd wedi troi yn Undebwr, ac feUy wedi ei qolli i bob amcan ymarferol). Wedi hyny cyflwynwyd aelodau benywaidd y ddirprwyaeth i Mrs Gladstone gan Mr Lloyd George, yr hwn a sylwodd Mae swyddogion Cymdeithas Ryddfrydol Merched sir Gaernarfon yn dymuno eich anrhegn Ag anerchiad. Maent yn cynrychioli cymdeithas a wnaeth waith da yn yr ymdrechfa ddiweddaf yn mwrdeis- drefi Caernarfon, a phrofodd y canlyniadau eu bod yn fwy na digon ar gyfer peirian- waith Cyngrair y Friallen (cymeradwyaeth). Yna darllenodd Miss Polly Hughes yr anerchiad, yr hon a gyflwynwyd i Mrs Glad. stone gan Mrs Dr Party, yr hon a ofidiodd yn herwydd absenoldeb Mrs Acland. Mrs Gladstone wrth ei chydnabod, a ddy- wedodd Yr wyf yn dra diolcbgar i chwi am gymervd lie yr anwyl Mrs Acland. Yr wyf yn ei hadnabod ac yn ei hodmygn hi. Yr wyf yn gwybod y modd y gweithia hi a'i phriod. Yr wyf yn sicr ei bod yn oael ei chynrychioli yn dda ynoch chwi. Tra yn diolch i chwi am hon, y mae genyf i ddiolch i chwi am yr hyn a wnaethoeh. Gall merched wneyd llawer ond iddynt fod yn ddistavvv(cb worth in). Yr wyf bob amser am i wraig gadw ei lie tra yn gwaithb. Yr ydym YI1 eich derbyn yma gyda phleser mawr, ac y mae fy mhriod yma i ddiclch i chwi. Yr wyf fioau yn diolch i chwi yn galonog hefyd. Myfi ydyw gwleidyddee y dydd (chwerthin a chymeradwyaeth). Yn ddilynol gwahoddodd Mrs Gladstone y cwmni i'w dilyn o amgylch y gerddi. Wedi hyoy daeth Mr Gladstone yn mlaen, yr hwn a longyf. archwyd yn frwdfrydig, a dywedodd,-Yr ydym ya tybied,foneddigesau a boneddigion, fod yr anerchiad hwo yn glod i un o'r celfau cain yn Nghymru, ac yr ydych chwithau newydd ddangos eich bod yn dra medrus mewn cangen arall o'r celfau cain, sef cerdd oriaeth, a'ch bod yn cadw i fyny gymeriad henafol eich gwlad (cymeradwyaeth). Bu geoyf fiaau ychydig litis i ganu unwaith; ond pria y mae yw gymwys i'w arfer mown cynulliad o gigfrain a Uyffantod yn awr (chwertbin). Nis gallaf eich gollwng ymaith heb eioh ll iogyfarch ar gyfrif canlyniadau gwir f iddhanl eich etholiad diweddar (cymeradwyaeth). Nii oes amheuaeth, foneddigion, nad ym'addwyd y frwydr hono iraddau beheth ar y cwestiwn mawr Gwydd. elig; ond yr ydych yn berffaith ymwybodol eich bod wrth ymladd brwydr yr Iwerddon ar yr un pryd yn ymladd brwydr Cymru (cymeradwyaeth). Mae y ddwy wlad yn anwahanadwy A a gilydd, ae yn ol fy marn i, byddai pwy bynag a geisvai greu cydymgais gwrthwym-b il rhwDg y ddwy yn bur am- ddifad » svnwyr cyffredin (cymeradwyaeth). Wedi hyny cyfeiriodd y boneddwi anrhyd- eddus at yr anghenrheidrwydd atn undebla chydwenbrediad mewn trefn i derfynu cwestiwn yr Iwerddon yo Ilwyddiaaus, modd y gellid s'erhau i Gymru, yr Alban, a'r rhelyw o'r Deyrnas Gyfunol, yr hyn ag y maent yn dyheu am dano. Yr oedd yn dda ganddo weled ftd yr etholwyr Seisnig wedi dyfod dros y maen tramgwydd a brofodd yn gwymp i aynifer ohonyct yn etholiad cyff- redinol 1886, a'u bod yn awr yn gweithio YBgwyd yn ysgwydd a'r Ysgotiaid, Cymry, a'r Qwyddelod, yn mhlaid Ymreolaeth i'r Iwerddon (cymeradwyaeth). Gobeithiai y caffai ei arbed gan yr Hollalluog i weled y pwnc wedi ei ddwyn i ddiwoddiad tarfvnol —(cymeradwyaeth)—ac nid oedd gandda, amheuaeth na byddai pawb ya well allan drwy hyny, Diweddodd drwy ddymuno y byddai iddynt fwynhau eu hunain, a datgan llawenydd am fod yr awyr wedi bad yn ffafriol i'w hymweliad. Cyn ymadael, ar ddymunlad Mr Glad- stone a'r teulu, darfu i'r ymwelwyr ganu vr emyn "Gwaed y gr, es sy'a codi i fyoy." Dychwelodd pawb adref yn iach a dianaf, wedi mwynhau diwrnod rhagorol.

CAERNARPOV. CYFAEFOD PREGICTIIY.-Ddyidiati Siii a Linn cynaliodd y Bedyddwyr eu .cyfarfod pregethu blynyddol. Gwasanaethwyd gan y Parchn O. Waldo James; Dr Gethin Davies; ac Aaron Morgan, Maesteg. Caf. wyd pregethau ardderchog a chynalliadau llunsog. LLYS YNADOT, EWRDHISIOL-)fewn llys arbenig,ddydd Sadwrn, cafodd John Thomas, aelod o'r cartreflu a wersyllai yn awr yn Nghaernarfon, ei ddirwyo i 40s a'r costau am adael y fyddin. LLYS YB YNADSN SIUOL.—Dydd Sadwrn, gerbron y Cadben Wynn Griffith ac ynadon eraill, dirwywyd Samnel Davies, gwerthwr llestri, Ebenezer, i haner curop a'r cGstau am feddwdod ac afreoleidd-dra. Gohiriwyd achos arall cyffelyb yn ei erbvn, yn nghydag aohos o ymosod ar yr heddsjeidwaij, ond cwynai Davies gyda golwg ar yr achos olaf mai cymeryd mantais annheg arno yr oedd yr beadgeidwaid.-Am feddwdod dirwywyd Thomas Sweeney, Caemarfoo, i haner coron a'r coatau.- Cafodd trwydded y Quellyn Arms, Rhyd-ddu, ei ti rosglwyddo i Mrs Margaret Jones, gweddw y tenant blaenorol. I CYNGHERDD.—Cynhaliwyd cyngherdd lied' ffasiynol yn y Guild Mil, nos Wener, er budd yr achos yn Eglwys S<nt Mair. Yr odd y cyngberdd dan nawdd milwrol a llyngesol,. a daeth tyrfa dda yn nghyd. Cvmerwyd rhan ynddo gan seindjrf dant a ebor Eglwys Sant Mair, y naill a'r llall o dan arweiniad Mr Pughe Griffith, eyfreith- iwr. Aethant drwy eu rhanau yo gaumol- adwy. Derbyniodd y Misses Bradwen gymeradwyaeth uehel, a'r un modd Miss Hepple, a'r Meistri David Jones, David Hughes, a Smith. Datganwyd hefyd yn swynol gan gor o feibion o'r Coleg Hyffordd- iadol. Dilynid ar y berdoneg gan Mr John Williams, organydd. Gobeithir clywed y seindorf dant yn amlach yn ein cyng- herddau. YMADAWIAD Y PARCH W. -EVANS.-NOS Fercher, yn Bgbapel Turf-square, cynhal- iwyd cyfarfod ymadawol y Parch W. Evans, Moriah, yr hwn sydd erbyn hyn wedi ym- adael i gymeryd gofal yr achos yn Millom, Cumberland. Dechreuwyd drwy ddarllen a gwedaio gan Mr Evan Jones, Engedi. Llyw- yddwyd gan y Parch Evan Jones, Moriah, gan yr hwn y cafwyd anerchiad rhagorol; yn ddilynol cafwyd sylwadan priodol i'r am- gylcbiad a ohymeradwvol i Mr Evane, gan Mfi H. Jonathan, W. P. Williams, ac Ellis Jones, swyddogion Moriah; Samuel Maurice Jones, arlunydd Parchn H. D. Rowland (Aaihropos), a W. Williams, Engedi. Wedi hyny cyflwynwyd "Geiriadnr Charles i Mr Evans ar ran y Dosbarth Darllen gan Mr William Jones; (larlienwyd anerchiad goreur. edig prydferth, o wneuthuriad Mr S. M. Jones, gan Mr W. Williams Jones, yr hwn a (jvflwyQwyd i Mt Evans gan Miss Jones, Hafod-terrace yna cyflwynwyd iddo gopi cyflawn o'r "Gwyddoniadur yn 10 cyfrol, gan Miss Jones, Pool-side, a phwrs yn cyn- wys swm o ariail, gan Mrs Evans, Market- street, am ba rai y diolchodd Mr Evans yn wresog, a chafwyd gair o'i hanes a'i brofiad ønnnnn. I

"w. BANGOR. Deallwn fod y Parch John Williams Tabernacl, a'r Parch M. O. Evans, Pendret Bangor, wedi ymddiswyddo o fod yn wein i dogion yr eglwysi yna. Ymddengys fod Mr Evans wedi derbyn galwad i fugeilio yr eglwys Annibynol Seisnig yn Ngwrecsam Y BWRDD YSGOL.—Yo nghyfarfod arferol y bwrdd hWD, ddydd Mercher, Mr John Price yn y gadair, darllenwyd gohebiaath oddiwrth y Swyd.dfa Addysg yn cymeradwyo eynlluniaa y bwrdd i belaetb-a Ysgol y Garth, or rhoddi ychwaneg o le i'r plant ieuengaf, yr hyn sydd wedi bod yn achos o gwyn ar ran yr athrawon Qe arolygydd yr yBgo)ioB. Anogid y bwrdd i atit0 am tenders i gario y gwaitb allan yn ddiQd! a phenderfynwyd gwneyd byn.

HERMON, MOELTRYFAN, A PI-SGAH. I (JVFARFOD PREGETHU. — Cynhaliodd yr eglwysi hyu ea cytarfodydi pregethu ar y Sulgwyn, fel attar. Dechreuwyd yo Heruion nOR Sadwrn, a diweddwyd yn i Pisgah uos Lun. Pregethwyd gan y Parchn D M. Jenkins, Ltpwl; R. Rowlands, i Treflys; 0. Jones, Pwllheli; a W. James, Abetaw*. Detl¡ cyouiliadau mawrion yu nghyd i wrando, a chafwyd gweinidegieth I uerthol.— Mynyddw.

I >t kkANSHYD jLAD, MON.  XMOS WJU y?.?u.c?h?add Method- ist?d y i!o_ucb?M cytcbwyi tMyddo!. oberddoMJ. D togo«.:?d y Parch Venmn? W.)!i?s Mrn3;?<H d.??t?,? ae srweisydd Y cyfal Y beirniaid oedd- yfjt y P"rehn J. Robe. '.? ?t'hea; J. V. Wil- 1-v h en; J. V Wil. Harus;Joho Thomi?, A<?i??w; R.JoaM (GÜnabw), Mr D?v?'a. OdDCOC; a Mrs Owen, Ysg.jbor-ddn. foUfwyd gwobrWYOD gan y rbsi canlynd Mr 0. Williams, Caer- degfg; Mr W. D?viM, C?fchj Mr W HngOfs, Tyddynywa^n Mr Jones, Llan- ddeusant; Mr J. Williams (Alarw Fardd), LlanfachrHeth; Mri D. Williams, Cierj R. Williams, Maeshyfryd road, Caergybi; a W. J. Roberts, Llaiudelyo, L'atiddousant: En- tllwyd gwobrwyon ereill yn y ryfarfod, ond ni chawsom enwau y buddugwyr.— W. J. R.

PORTUDILYORWIG. Cynhaliw; d gwyl flynyddol Siloh, Mai 24 a'r 25, S* <w n a Sabboth y Sulgwyn, pryd y pregcthwVlI vau y Parchn J. 'rii, nias, D.D., Lerpwl; R. P. Williams, Kbent-zor, a Pries, Trefriw. Cafwyd hin hyfiyl, oynulleidfa- oadd lluosi'g, a phregethu cryf a. dylanwadoI. ac yr oedd y Oi.sghadau rhugorol a wnaed yn dtngos fod y cynulliadau yn teimlo dyddordeb nid yo unig mewn gwrando yi Efengyl, ord hefyd sewn cjfrilllu at ddwyD. gwaith c"!lydd yu ei flaen. Bydded i'r had g,PprthfFt,,it a hauwyd gael dyfnder daear.— Gohehidd.