Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
23 articles on this Page
[No title]
fOyteiriftr y Fsrddi'r.iuMb i Eitiotiydd, Swyddfa'r Gene U, Caernaricn). I
[No title]
AT Y BEIRDD.-Fel hysbysiad yn amgf cyhoeddir anerclimriau priodasoL c0 "'j I wriaethol, &e. Ni chyni(irir toilyngdc)d, dvoattllenyddol f y i yatynaeth. Am: vtelerau,ymofyner&Vt ■ y 1 J fi'J >'R
0! TYRED Y UWANWYN! j '-'…
0! TYRED Y UWANWYN! O! tvred y G?n??nynM!ty"yf. Trydana ei rew,,Iid MM natur yn cn«■y > GM anwyd Ey' !< -?! o ddydd;a. j O! tyred, y Gwanw" '»*" llv™d y b*d Yn dysgwyl am w dy «yr«-b> Tyr'd, daugo i'r '?il I ft"r' 4?.??. O! tvred y Gwanwyn, acbUddalwydwedd Y canaf yn wedurc d tymorau; A chwyd gof 1 ddangos ei fedd O ddail, o fval'n, n blodau. O tyred, y Gwauwyo, tnae natur yn fud, A'itbaunau i <?yrt w^di rhewi; Cyweiria'r ben delyn fu'n ddistaw cybyd, A dtfffco ber 'ri teth y llwy»i. O! tyred, y Gh'snwyn, mae llygaid y dydd Yn tyfu yn ol dy eerddediad; Wrth deimlo tynerwcb dy awol iacb, rydd, Y rhopya a t'gyr ei lygad. 0 tyrel, y Gwanwvn, anadla yn lion, Anadla ail fywyd i'a broydd; A gad i brydffirthwoli roi'i ben ar dy fron, T ur..nrl,¡H. !:1!1,daa nwonvrld. MYNYDDDG.
Y CYRDDAU ADLOSIiDOL. 'I
Y CYRDDAU ADLOSIiDOL. [BCDMIGOL.] Cu arddull y cyrddau—.id.oma, 10! Yw nodi taletitao; Meithrin thin wrth ddifyr hau Y dethol wybodaetbau. Dechreufan dyddaa y daith—o esgyn Clod ysgol—a'u heffaith Gwyd yr cm? gan gariw'r iaith Yn fyw rhag utiibyw anrhaith. Cefnmawr. ABOX. I
YR ARADR.I
YR ARADR. I Maes rwygydd cjmwys i'r agin, —a dynn i Y dennl feirch diflin; Aradr yw; a da v o'i rin T.afnr anwl i frenin. _0 TREMLYS. I I
-6 BLLGURIAD GWIALEN AARON."…
-6 BLLGURIAD GWIALEN AARON." I Agorodd Duw flaguryn-i nodi Gweioidog pur ddichlyn Wble, dllth. i alw dye, A'i bloidio gyda bloci'yn. I Bwlcbgwyn. ALBERT PRICE. I
EGLW FS DDUW. I
EGLW FS DDUW. I Yma y galon gaiff ymgeledd-bur, I A bwyd llawn o sylwedd A'r enaid, fywiol riDw^dd, I Vn awvr iach eoror beid. TRBFOR. I
BUDDUGOLTAETH MR LLOYDI GEORGE.…
BUDDUGOLTAETH MR LLOYD I GEORGE. 1 Hawliodd y bobl ei dd;lyn,-gwerinwr A grynodd la Gwycfryn; Dswraf wr! Avtonia fya Ogoniant drwy'i" bacbgenyn." MACHRAETH MON. Eegynodd "Lloyd George" ganaid, -daw I wenyll Toriaid [arswyd Heddyw y gwych Ddafydd gaid I fffel ostwng Philiatiaid I Parlysir, synir Seoedd-wen Prydain, J)IWY,O priodol fonedd Yn llawn o awyn, Ileinw'i sedd AI" aur enau r Gwirionedd."
I Y FYNWENT.I
I Y FYNWENT. Yma'n ehelaeth y mae anwylion, A tbremia'n hiraeth o'r meini oerion Yo bit A'a gilydd uweh ei thrigolion, Tan yr yw wyla'r tyner awelon Angau'n byf sanga j ulbon-A tbrwmwg, Ger ei fawr gilwg arafa'r galon TRYFANWY.
CYMRAES YDYW'R GOG. I
CYMRAES YDYW'R GOG. Cymraet ydyw'r gog, yn sier i chwi- Cymraeg o hyd mqe'a ei gann; Cymraeg oedd hi'n gana ddeog mlynodd yn 01, A dyna mae'u ganu eleni. Hig anai'r pryd hyny ar ywen y Llan Yn ymyl fy nghartref yo Ngbymru, A d'wedai'r hen bobl o amgylch y fan1 Mai gloew Gyrarae* oedd bi'n ganu. Sr hyny bu'n crwydro drwy goedydd y byd, 0 gangen i gangon tan glnu- ewcw" yw 8' chanig o hyd ac o hyd, A gwyddoch Cymraeg ydyw hyny; Bern mi cwrddais hi'u mbell o fy ngwlad Yn cann ei cbaniad i'r Sieson- Eleni mae'i chanip, 'does nndyn a wil, Yn berffaitb Gymreig ei haoenion. Ni welir mo honi'n anghofio'r hen iaitb, Nac arni byth lediaith y Saeanig, Lie bynag yr rif»—ffordd bynag ei thaitb, Mae'o cadw'r hen iaith yn ei chanig. Cymraea ydyw'r gdi yn sicr i chwi, Cymraeg o byd mall'n ei ganll- Cymraeg oedd h,'n gana ddeng mlynedd yn 01, A dyna Mae Ir, ganu eleni. T. GLWYSFRYN HUGHES.
BYDDED. I
BYDDED. Bydded yr lor ohedodd,-ali oglua I I'r gwmilp, gwawl ledodd; Yr entrych fel drych a drodd, I A'r doniawl sAr a daniodd.
AMYNEDD. I
AMYNEDD. I Byw allu a gwir bwylledd-i aros, Nbs ^jwirio hyderedd I'm h!,I,.id-yw Araynedd, Glnda'j baich hyd glwyd y tedd. I Ar NOAU.
EISTEDDFOD ABERMAN-F, i PRYDDFST-"…
EISTEDDFOD ABERMAN-F, i PRYDDFST-" ABEIITH." y FRIRNIARAITH. (Parhad). Addolwr. Pryddest rldfl. gref, a chlir iawn o ran ni ayniarlattb, yw eiddo "Addolwr." Y raw ya ddiwallau iawn o i ran odl a cborfanan, ac ar y C) fan yn gywir iawn yn y detnydd a wna o ffugyrau a sliymhari'ittban bardiionol. Dyma dder- nyn gwych iawn Mor iach vw Aberth—nid 0"1'1 hunan bla >'i 11,0'.01,,<1 arrio, byw i >rall wno. H d lw, b au angen thndia yma ft th aw, Yn nvswres ei g .Ion 3g agornl law, A b ndith arni i di uoiniai I & a-tl, Hob oni a jiycrer sydd yn cael. Nid hwyl-lon-z ydyw liwylii fel ho'r gwyut. Gwynt clw, gwynt- poblogrwydd,—ond l w hynt Fvil tkniu gerwon bvwyd gyda cban Wrth acliub truoni o dd ar SJdMn lio. Dyma eto linellin gwir dda, mi dybiaf: I Cn'dd A be th fvwyd nowydd drwy y Groes, i Y.«p ydiattS chwyiH^n m a9!J o oes i oss. o fed trod pwywdra di^alondid trit C .'dd id«yf(i'liad hyw, d -bywyd G, iit. FiA rhodiai Crist y b d i wn>:uthur dii Ma-j Aberth eto'n gwaliV.' hyd o'¡ b a D'we^ 8efyc\lia,hu i'ti tftfodm fil, FoJ Aborth bron a Lwyr feadianou'r hil." Nid ti?i j'enyrn neaaawr ddim i'w gon- delIliJio yn eia syiwadau af y bryddeat lion, er uiai priiHlol, hwyracb, fyddai dyweyd fod yr atbronydd a'r prothwr, neu y rnoeaeg- w. "n rnnkth ni'r bardd ar adtfiiu va y cytaoaoddiad. ÜÚna weithiau yn barygius 0 Bgjs at diriogseth rhyddiaeth. Wedi'r i cyfiu, ni biiasera yu p-jtruso ei chyhoeddi hi I' ac aairyw eraill yn deiiwng o'r wobor p- na bnasai eu ih.-igorach yu y greta'ileuaeth. Ond credwii fod geoyin bi.vddestau lawsr yu fwy baridonol, er n d feailai lawar galla- omch nsg eiddo "Addolwr." Cohatb—Y in e y bryddest boo o ym- ddacgoaiad lhwysgfawr a honiadol. Ar y darlleniad cyutbf synid r i gan ddysithrweb I y ayuiddai:, a gwedd fsrJdonol yr arddall ac aracbaledd ymddmgosiadol y dryciifeddyl- iau. U"d wediait ddarJIeo a ma!1y1u, prin y credwn fud yaa gyxiint o wir farddon- woth-ag a ymtrdsngoaii ar yr olwg gyntaf. IVtsn yw b rldoD'aet'a sydd a dail ei gym- faa-lftstbau i ell ,dh yu awyr disyl-redd uycuymyg y biidd, end y mae wreiddiau 1 fod yn uaear profi id y (;«lon ddyo4 nea ffdt1-¡i",¡ tebyg yn y c eid mateiol. ODd iy»\fud:i c-ogi rhwng y net a'r ddaear, fel coffin Mahomet gyat, a wna cyuihariaethau | bardd"l" Oobatb." Nid oes modd pender- fyftn. dew; ;1 ?< br'fhd clon dyn neu I Vnn,. odd?fal id'?, p? M? i b?ddon- I iaeth yoto ffoui.e') ,tilry-S oi i,.Iet!l yijte, ?, gan- ddo. B syniadau gyflwynir i'a syhv ganddo. Er ongvi-itfr, beth yw ystyr y llinellavi eanlyoQ11 Ar glaw -leni'r if afufeuau ]Jododd Duw ai wy idlun Ci oti; Cyfrin no'lau hen ei .g riad A' oi holl weithredoe W roes." Siagwaaiuddirnall ein galluogi un ai i wiraddunou i wcttlbeod y syaiad. Fodd byuag, rha d i mi gydcabad fy snallu i gan- fod ei faradouiieta. Eto Plygodd erifjs ei raausiu 1'1' wybrenau daa ei draeJ, Au yatlybyst atir y nefced.l A daonello id ef a gwaed. Maeynarywgysylltiadrhwogenfysycyfamod agrasasau, ood nis gwn ar wyoeb daear pa yatyr i'w gysylltu 4 tbaenellu yatlysbyst aur y bydoedd i gwaed." Gall ei fod yn farddoui toth, ond nis giliaf fi ei gaufod yn y goleu bwnw. Nld Ylv "Cùbatb," chwaith, yo gorphen ei gymha: iapthau yn hapus, neu yn hytrach gadawa hwy yn anorpbenol yn fynycb. Er engraifft I'r moddyliau diddeohrcuad Dwyfol Aberth oedd yn sail," Ond ya lid adeiladu dim ar y sail, newidia y ffugr, ae ychwanega Bythol dai'hiant o gylch idd), Fel yjser o gylch yr haul." Eto Calon fawr y greadigaeth Ydyw Aberth Calfari; "c allorau dru 1 oaodwyd Yn ei holl gynteddaa hi." Yn sydyn a dirybudd dyma y galon yn cael ei throi yn detnl yn llawn cynttddau I Yr ydym yn mawr hoffi y darluniad o ddyn yn ei gwymp yo Eden mae yn wir dlws Aeth borouau gwynion GWYDfa Iddo ef yn ii nu pradd,— Pechod dynodd leni duon Cyszod angaa dro4 ei ddydd." Er hyny y mae yn y dernyn hwa rai Hin- ellan yn bradychu diffyg gofal am ddillyn- der trefnus. Er engradft "Gwyrddddail ieuainc y ffigyebrfn Blygai'n orchndd dros ei ofn; Dim ond arffedogau dail I guddio gwarth el arcbol ddofn." Nid y'm ya gallu hoffi y syniad o orchudd dros ofn," na'r cyleiriad at warth ei archoll ddofo." Nid ydynt yn naturiol a chyfaddaa rywaut. Ymdroa yn ormodol, ni dybiwn, gydag ebyrth yr Hen Oruchwyliaeth, y PiAsg, &c., ac ebyrth y Paganiaid ac er fod ganddo lawer o firddoniaeth yn ei linellao, eto anurddir amryw obonyntgan aneglurdor. Er engraifft Mynegfys eooh y oyagod Ketynir ar ei hyd At Oen y Pasg Calfaria fryn Yn marw droi, y byd." Gellid meddwl oddiwrth gyatrawen y llin- ollan fod "On y Pasg a Clifaris Frya yn golygu yr un p,tb. Dywed Cohath lawer at abarth Crist; ac er yn dda, y mae y syniadau ya hen ae yatrydebol, Dyma, fodd bynag, benill hynod, a dweyd y lleiif. Gadawaf rhwag dawinyddion mynachaidd a greddfau rhieniapbecderfynu ei wirionedd: Heb drwydded ddrud yr Aberth Yn nghau mae (!) pyrth y nef Ae allwedd drwa trugaredd rad Yw rhln ei aberth Ef 'D 308 dim ond bryn Calfaria I'r nef yn esfcyn plant Ac nid oes dim end gwaed 7 gries Wna febyn gyn yn snt." Mae Cohath' yn ddiau yn fardd, ac yn fardd gwir alluog, ond rywfodd mae rhyw aneglurder, neu amwysedd, nea rywbeth penagored a diystyr, yn nodweddu llawer o'i linellau; ac y mas hyny yn ddiau yn tynnu yn fawr oddi wrth werth y cyfansoddiad. Hylerus,-Pryddest goeth agalloog iawn. Dechreua gyda'r llinellau rhigorol a gaalyu Y gwir gyfryngwr rhwng y net &'r ddaear Yw abtrth- dyma'r brif-ttordd at y Tad," Dilyna yn lied fanol ddatgaddiad Daw o'i fwriad grasol i aberthu ei Fab yn iawn dros bechodau y byd. Ar y testyn hwn o Aberth Criat y oana yn benstf drwy y bryddeat, Dyma rai o deleidion y cyfansoddiad gloew hwn Po plygodd daear folch, tynerodd drwyddi Dan bwye y baich o garia-i wasgodd arni. Cyfododd gwawr o'r diwedd ar ei enaid Yn gyf-ddydd gwanai'ld Did yn llewyrcb tanbaid Mai loer a huan ieunncyn y boren Yn ano i visgo'r nos mewn diwylof olea Fel byu y bu pan g dodd gwir olpuni Ar gyf-ddydd Eden" Fe hollcwyd calon Adda ao EfVn ddarnau Do llifo 'd fifrydiau cochion o'r agenau Ba farw'r ddau yn nghwmni'r aberth iawnol Diflannodd iddynt bobpetb y gorphenol Ond ry wfodd marw i fyw i'r ddau fu hyny Rbyw gwympo i'r nefoedd, tyrthio ar i fyny.' > Y IDue y bryddest hon drwyddi yn goeth, yii dryloevv,, ae yti wir fat,ddonol. Credadyn.-Y mae yr ymgeisydd hwn wedi cymeryd golwg eaogach a chywiracn ar ei destun-Aberth mewn ystyr oang gyffredinol, ac nid Abeith Crist yn unig, yw | y testun y caua "Credadyn" arno. Decbroua drwy anarch Aberth fel y can.yn 1. Aberth T. cii, yrysp-yd hollbrcaenol, Draidd fy wyd drwy'iororaumiithamrywiol.n Edrycbaar Aberth fel yn hanfodi ya Naw etioed:- 'u -1_L L _A II\WOI\t\,lA II Cyn creu r cys3awaaunongiov wi Ar na dwyfoldeb yn y penwag'eoedd Cyn disgyn drosti air fel i ddychrynu Clust hwyrdrwin 10111;01' oodd e-ioed yn cysJu," a olrheinia Aberth fel deddf fiw. bywyd drwy y cread i gyd-yr angbyflun- iot" megia ya aberthu ei faun i wneyd yr Ardd fel dare o Eden newydd." y oa dilyna yr un egwyddor yn ngwaith y llyaiau yn ymaberthu t fod yn-wrtaither dyogelu tyfiint mwy. Eto- "Nwyau daearol fel yn ymabertliu Arallory Uy oeaol i brydferthu Y maei a bywyd uewydd, perlog w.ithyn Yn colli'i hun yn mywyd y gwenithyn Pelydnu cynes haul y llf yn tsithio Pob cam i'r allor-rh:ii eu hunaiu yno." Y mae ei gyfeiriad ttt y gronyn gwenith yo wir dlwa Y grmyn gwvnith pyrtliia o law arm Yr ha nvr U-WAO ffy id, syrtbm i farw A inarw i roi bywyd i'r dywysen Ymgoda feI i dderbyn ca-au heulweu. Yna cyfeiria y birdd at y gymdaithas ddyaol fal yn sylfaeneiig ar aberth:- Ein lianea ni o hyd vw byw i'a gil Tdd Colli ein hunain mewnrayw arall beunydd," Dilyna liiaolUu tlysion a thyner iawn ar y fam yn aberthu ei hun ar ran ei merch sydd yn Dgafaelion y daif-idedigaeth :— Yno'u ymdreulio yn nerth serch ei chalott He*' wyb)d idd ei hunan, yúo", ffydd!oa Dyfera'i bywyd yn aberthol ddafnau Ar gariad-alior un fu'n sugno'i bronau Yno yn gwlyciiu'r min sydd fel yn gwywo Er fod cariad-wiith ya defnyuu arno Tyner iawn eto yw ei gyfeiriad at y dyo- garwr 'Vele'r dyogarwr gyda'i lygad tlai-,h Ai allor yn ei waredigol vra th Yn taflu'i galon arm nos a dydd Yn cordded oddiamgylch-sychu grnM Y byd dan ddagrau'i dlodi, tynu rhos I'r golwg eilwaith tynu dydd o'i nos." Yaa cyfeiria at yr eltisendy fel cofadail abarth dyngirwch y galon ddyaol. Y mae ya hapus iawn yn ei gvfeiriad at y msrthyr yn "Rbot'i WMd yn ffrwd yn ngwytbi hen wireddau." Ar ol cyfeirio at hit ing y I wraig weidw, a llafur bunanshjrtho! hfli) I ysgolfeistr y pautrer gwledig &r ran el ddiejvW<;a| arsveinia ni at orcbestgamp hwc abjrth yn ngvfaith Duw yn rhoi oi Fab yn abarth dros becho lau dynion. 0 rhsidrwydd tia gill ginu ar abarth Crist mor llawn a rhai o'i gydymaiaiawyr, oad y mae yc oil a ddywed yn wir dynpr a phryd- ferth. O'i gymbarn Vi gydym?eiswyc cawn Credaiya" yu o'rhiin y tfSYÚ i'w wahanol gyfsiriadiiu gyda mwy o fanylder. Y mae yn deall cymmasureld y gwahanol ranaa yn well oa hwy. Y mae ya fwy o artist Uenyddol. Y mae y fitddoniaeth, o nn fi hansawdd, yn rhajrori ar eidlo "Addolwr," as yn llawn cystil ag eiddo Hydaros." Mae yn lIai hooiadol nag eiddo "Cohatb," ae yn Uai chwyddedig ac yn fwy syml, ac yn hollol rydd oddi wrthy ffug aiuobeledd sydd yn atidwyo y cyfanaoddiad hwnw. Tra y Mae rhagor:aothau lawer yn perthyn i bryddeatau "Addoliad," "Addolwr," Cohath," a Hyderua," nid y'm yn p3t.aso rhoddi y flaenoriaeth yn y gyatadlea; aeth i eiddo "Credadyn." Rhagora yn ei dduil o ymdrin A'r tostyo. ac ar y cyfan yn ansawdd y farddoniaeth. Iddo, oganlyniad, I y dyfarnwn y wobr a'r gadair, ac y mae yn eu Hawn deilyngu.—Ar air a cbydwybod, D. ADAMS (tlAWKN) i
ARHOLIAD BLYNYDDOL YSGOLION…
ARHOLIAD BLYNYDDOL YSGOLION METHODIST- IAID SIR FFLINT, 1890. Cymeroid yr achod le eleni ddydd Linn, Mawrth 24 tin. Y materion, Maesydd llafur Undeb Ysgolion bjbbothol y cyfundeb. Yr arbolwyr-y Parchn 0. Jones, B.A., Lirpwl; ac 0. J. Owen, M A., Rock Ferry. Yr oedd rhif yr ymgeiawyr eleni yn 5o3, o'i gvdmaru 1 4G7 y llyaedd, ya dangos cynydd o 36. Yr oedd yr arholiad diweddaf y deu. ddegfed i'w gynal yo y air. Nifer yr ym- geiowyr y flwyddyn gyntaf oedd 133. Dengys yr adroddiadau fod cyfanrif yr ym- geiawyr er y dechrea yo 4999, set tua 416 ar gyfarUledd bob blwyddyn. Nifer yr ym- aaiswyr eleni yn y D mbarth I, set pob oed, oedd 54. Djebirth II, daa 21, 92, Dos- barth III, dan IGsg, 152. Dosbarth IV, dan 13ag, 205. Cyfanrif, 503, Yn y dos- barth I, llwyddodd 50 i enill tyatyagrLfm; doabarth II, 83; dosbarth III. 130; dosbarth IV, 182: yn dangoi y methiadau ya yr oil o'r dosbarthiadau yn 58, a 445 ya llwydd- ianus. Enillwyd y gwobrwyoa gan y rhai canlytfol. Doabarth pob oed. Safon 90: —J. Trefor Jones, Rhosllanerchrugog (S.), 85, 30j; Cid. Griffiths, Wyddgrag, 83, 2ds; Richard Williams, C Jed lIai, 82, 15s; John Price, Pontcysylite, 81, 10s; Robert Lewis, Adwy'rclawdd, 80, 4s. Djsbarth dan 21. Bafon 90 W. G. R.barts, Gwrecsam, 90, B5s; Ellis Edwards, Llangollen, 87, 20a; E. W. Davies, Gwrecsam, 85, 15s; Edgar W. Foulka, Lodge, Waen, 84, 10a; Mary L. Jones, Bagillt, a R. T. Jones, Lodge, Waen, 83. 5a. Dosbarth ill, dan 16eg. Safon 96 —Nettie Davies, Girth, L!ang )llea, 88, 15s; Arthur W. Davies, eto, 86, 128 6e; Ailen G. Jones, Treffynon, 85, 10s; W. P. Williams, Wyddgrug, 83, 7a 6;; L. J. Jones, Lodge, Waen, 79, 28 6i. Dosbarth IV, dan 13ag. Safoa 72 :-J. Lb Wynn, Wyddgrug. 72, 12a 6c; R. J. Thomas, Fdint, 67, 10i; J. R. Jones, Wyddgrng. 66, 78 61; J. E. Jonea, Rhosddo, a S. J. Pearson, Ffynongroew, 64, 39 !I. EDWARD HOOSON, YSGRIFMNYDD. Rhosllanerchrngog.
UNDEB YR ENWADAU. I
UNDEB YR ENWADAU. I MR GOL.Yt wyf yl1 an o'r rhai hyny gydd yn mawrhau yr Arglwydd am yr yabryd undeb a'r awydd am undeb sydd yn cael ei ddangos y dyddiau hyn. Fei Annibynwr, yr wyf ya ilawatihau yo nghwbihad uaiad y ddau goleg, Bila a Bangor. Yr ooddwa o'i ddechreu ya crecia yn y posiblrwydd o hyn, ac yn croesiwu gyda llawenydd y cynyg cyntaf at hyn a ddaeth oddi wrth Bwyllgor y Bala, tra yr oedd rhai yn edrych yn amheus arno, ac ycbydig yn barod i'w wrthod. Yn awr, dyma yr uniad wedi cymeryd lie, a chyfarfod cyffredinol o dan- ygrifwyr y ddaa goleg wedi ei g-idarnhau. N* chyoygied neb rwystro undeb a cbyd- weithrediad esmwyth o hyn allan. Nis gallwn hytforddio ymJadd &'n gilydd. Mae yr helynt wedi profi cas gellir thwygo Annibyniaath, ond y mae wedi profi y gellir ei gwanhau a'i rhwystro i feaur i wneyd ei gwaith. Yn uuol, yr ydym yn ofaadwy fel I t. banerog; ac mae ein rhyddid 'n hanui- byniaeth yn fantiia i wir uudeb a chyi. weithrediad. Ooid yw yn bryd bellacb i Gaer a Llanrwet uno J A Chaergybi hefyd 1 Ciadder ac aDghofier pobpatb paraoaol, frodyr, ac ewcli at eieb. gilydd, a chyd- addolwch a ohydweithiwch yn enw yr Arglwydd. Yr ydych ya addet mai felly y dylechfod, ae mai felly y rhaid i chwi fod i lwyddo; gadawer ynte i synwyr eyffredio a chrefydd gael buddugoliaeth. Mae yr adeg yn fantdisiol, mae yabryd undeb yn awr yo yr awyr. OJd uudeb yr enwadan yo Nghymru oedd yn fy meddwl yu yagrifeuu panawd hyn 0 ysgrif. Datllenais gydagradd halaeth c ddyddordeb a boddhad haoes y cyfarfod yn yr Amwythig. Buasai yn llawen genyf weled yno well cynrychioliad o'r gwahanol enwadau. Yr oedd rhai o arweiuwyr pob enwad yn amlwg trwy eu habsenoldeb. Oud nid trwy ddiffyg cydymdeimlad a'r amcan ychwaith y bu hyny, ond mewn rhai am- gvlchiadau trwy ddiffyg cyfleuatra, ac mewn amgylcbiadau ereill trwy ddiffyg ffydd yn llwydaiaot y symadiad. Er hyny, y mae cychwyn da wedl ei wneyd paaiwyd yao benderfyniadaa a'a tuedd i weitbio i gyfeir- iad uqdeb yuarferol, oa cerir hwy allan. Gobeithio na orphwysa y brudyr svdd wrth wraidd y symadiad ar yr hyn aydd wedi ei gyrhaedd, ond yr ant yn mlaon ya galonog a ffyddiog er gwaethaf rhagfarn rhai a difaterweh ereill. Mae calon pobl oteu pob er.wad yo curo ya gynhes o bhid y symad- iad. Mae rhagfarn plaid wedi darfod yn mysg pobl oleusiig pob enwad, a lie mae ycbydig weddiilion o hosi yn aros nid yw yo weith gwneyd sylw o houi. Mae pob enwad erbyu hyn ya sydoahod eu gilydd fel Cristionogion, ac heb fod fawr o wahan- iaeth rhwng y naill na'r llall. Pob un yo pregethu yr un efeagyl, ac yn cyfeirio tua'r ua wlad. Maentyn cycuno ar yr hsnfodol, tra nad yw y pethau yr anghytuoaot yn eu cylch otid pethau ail a thrydydd raddol. Nid oes yo awr fwy 0 smrywiweth barnao rhwng dynioo o Wabanol enwadau nag ft I geli rhwog dynioo yn yr un enwad. Dywedsi Armiu goleuedig wrthyt yr wythnOB ddi- weddaf, pa cynygiai ei hun i eglwys Galfin- aidd y derbynid ef ya ailod gyda cbroesaw, er gwybod ei fod yn Armin. Ae felly mioau, meddai, ni phetruawn toddi deheulaw cym- deithas hyd at y penelin i Gallin o fachedd deiiwng. Gwn am eglwyø yn aalw ei hnn yn Bresbyteiaidd; ac os yw y Preabyteriaid ya ddim, y maent yn Galfinaidd ond crossawir iddi a rhoddir UIiI amlwg ynddi i rai o'r Arminiaid mwyaf eithafo). Ond beth woavta ni yn son, oaid yw y Methodistiaid Calfiaaidd bron a newid lie A'r Wealeyaid Arminaidd yn ea pregethu. Taerai Wesley wrthyf y dydd o'r blaeu mai Arminaidd oedd esbooiad Dr Charfea Edwards ar y chweched bennod o'r Hebreaid. Wei, beth bynag ydyw, dywedaf ei fud yn ddifai esboniad i Armin a Cb&'fia. Ac heblaw ein bod fel enwadau yn cydnabod ein gilydd fel dyagyblion i'r an Athraw, ac yn ymarferol yr an ar bynciau banfodol ein crefydd, cyd- nabvddwn vn rhwydd mai mantais an- orhaethol i ni mewa ugeinisu, bs nad cannoedd, o leoedd bychain fyddai cyd- addoli ya yr un adoilad. Meddylier am bentref fel yr ua y eyfeiriai Mr C R. Jones, Llanfyllin, ato yn Nghvnadledd yr Am- wytbig, Ile mae pedwar o gapelydd, ac yr ai cyoulleidfaoedd y pedwar i uorbyw nn o honynt. Oni fyddai yo llawer gweil yo mhob ystyr i'r pedair cynulleidfa fechaa yna o bobl yr nn ardal, a'r uo iaith a chred, a chrefydd, perthyuBsiu a chymydogion, fod hefo'a gilydd yo gyohM a cbaloaog i gyd- tddoh a moUaco Duw BvddM yo well; byddai yn annhraethol well, meJd pob synwyr, ond .yowyr g"yrgam crebachlyd ambell greadur aur, cat, a gwenwyallyd ei I. Y!lbryd, sydd, hwyracb, yn y naill le a'r Hall, fe! D i.trepbes, yn chwenych y blaen yn ea plith. Gwell ac iachach i y'pryd crefydd, tf?eU i ddvlanwad daionoa crefvdd ar Yf ardal, gwell i enw ac anrbydedd YmneiRdu- aeth, mewa amgylchiadaa felly, fyddai eu bod oil yn un mewn yinarforiad yo ogystal ag mewn ysbryd a barn. Sut i gael hyn sydd fater arall, g ia ei fod yn fater delicate to anhawdd, yn gofyn amaer a doethineb, a goddefgarweh o bob ta. Gwyddis mor anhawdd yw cael dwy blaid fechan yn yr un eglwys at ea gilydd. A byddaf yn ofai weitbiau fod yn anhawddach ca.1 crefydd- wyr wedi syrthio allan, at eu gilydd, na neb. Ond er yn anhawdd, mae yo waith tra- gywyddol i ni fel enwadau crefyddol, oa yw yn anymarferol. Cadwer hyn mown golwg, gweithier i'r eyfeiriad yna, dalier ar yr ysbryd adiawol sydd yn yr awyr grefyddol, gofaler na wneler dim i taga drwgdeimlad rhwng y pleidiau, gofaled y naill ymddwya yn frawdol ac anrbydeddus taag at y llall, a pheidio er dim a chymeryd mantais annheg r Daill ar y Hall. Os bydd goifod diagyblu mewn un eglwys, na fydded i'r llall fad ya rhy barod i groesawu y disgybledig. Os bydd anghydfod mown un eglwys, na fydded i'r lIall fod yn rhy barod i lygadu fel eryrod am gelain oddi yoo, Dyna y peth mwyaf dirmygus 0 isol ac annheilwng y gallaf byth feddwi am dano. Rhaid hefyd i bob enwad fod yn barod i roddi a chymeryd; i roddi mewn an lie a chymeryd mewn lie arall. Oad myned o gwmpas y mater yn yr y?bryd yna, ai tybod fod uniad mewn rbai amgytob? iadaa yn aomhosibi I Nid wyf yn oredu 9i fod. Mae-ganyf gymtinc a hyny o ffydd yn Ivowyr cyffredin mwyafrif crefyddwyr Cymru, heb son am ea crefyddolder. Nid mater o argyhoeddiad ydyw mwyach; mae pawb yn drwyadl argyboeddedig o resym- oldeb y peth. Gwelir a chydnabyddir gwrthunwch a ffolineb ain hymraniadan mewn Uaaws o faaaa; a chydaabyddir hefyd y faatais a ddeilliai o uniad, -mantaie i effeithiolrwydd addoliad, i ddis- gyblaeth, i frawdgarweb, i gydweithrediad cyffredinol-ir faterion addysg. pynciau gwleidyddol a chymdeithasol, yr oil o ba rai a beryglir ya awr gan ein bymraoiadau. Na, nid mater o argyhoeddiad, meddaf eto, ydyw mwyacb, ond mater o-betbl Policy ? Enwadgarwch W Pwy sydd i fod yn ben Wel, ni cheisiaf ei enwi, ond rbywbeth nad yw na rheswm na chrefydd. Byddaf yn ofni weitbiau mai balchder eowadol, Byddaf yo ofni bryd arall mai dallineb a stapidrwydd barnol, Hya aydd amlttg, nis gallwn fel Ymneilldawyr yn Nghymru hyfforddio bod yn rhanedig, mae brwydran o'n blaen nas gallwn eu nymladd i fuddugoli#eth heb fod yn unol. Nid yw Ymneillduaeth Cymru wedi gorphen ei gwaitb, fel y ffol-freudd- wydi" ambell i wrach o berson wrth ei ewyllys. Nac ydyw, nid yw eto ond prin ddechreu ar ei gwaitb. Mae gadddi i ollwng yr Egtwya a'i pheraoniaid yn rhydd o lyffeth- eiriau y gyfraith wlftdol, a rhoddi i Eglwys- wyr y fraint o gyfraou yo wirfoddol at eynal eu crefydd; mae ganddi i ollwng y tir ya rhydd, a'r ffermwyr ya rhydd, o grafangaa cribddsiiiog y tir-arglwyddi, a rhoddi i'r dosbarth uchel freiniog ac uchel f.-ydig hwnw y fraint o wneyd gwasanaeth gonest I at 811 gwallanaeth fel pobl eraill; ac y mae ganddi i orphea rhyddfreiniad y gweithwyr, a rhoddi cyfran deg iddynt o enillion ell llafur. Mae gobaith dyfodol ein gw!ad anwyl, ei chadwraeth rhag mypod i gaeth- iwed eto, rbwiag twyll-offeiriadaeth ai y naill law, a chomiwniatiaeth auffyddol ar y llaw arall, yn dibynu ar i Ymneillduieth Brot«f>taoaidd a rhyddfrydig gario yn mlaen ei chonhadaetb, a gorphen y gwaith mawr a bendigedig a ddeobteuodd ein tadau. Ed- liwir i ni v dyddiau byn oia bod ni yn fwy aflonydd ;Wa tadau, en b,d bwy yn foddlon ar achub pachaduriaid, a gadael yr Eglwys a phoiifcica ya llonydd. Ond nid oadd y tadau yn rtiagweled caolyniadau eu pregethu; mao mwy mown pregethu ofengyl nag a feddyl- iasant erioed. Mae lesu Grist yn gwaredu dyn, y dyn i gyd; nid gwaredu eusid Tban ulfarn yo y byd nesaf yn unig, oud yn ei waredu yn awr hefyd, ya ei waredu yma, yn ei waredu yn feddyliol a chymdeithasol—yn ei waredu rhag bod yn priest-ridden, rhag bod yu landlord-ridden, rhag bod yu alav,- maxter-ridden, nae unrhyw ridden arall. Mae yn Bmlwg, 03 yw eio gwlad i gael ei gwaredu a'i dyrcliafu yn y cyfeiriad bwo, mai Yoinaillduieth sydd i wneyd y gwiitb. Mae boll duedd, eel, a gweithgarweh yr Eglwys Sefydledig y dyddiau hyn i gyfeiriad ltiiufain, ac apalia at y tiifeddianwyr am eu help i stampio allan Ymneillduaeth. I beth ? Ni cheisir:celu i beth-i gadw y bobl dnnodd, a'u cadw hwythau mewn meddiant o'r liegwtn a'r tiroaid. Yo awr, ya ngwyneb cwestiynau fel hyn, onid ydyw ein bymrau- iadau yo ddirmygii8 ao yu wallgofrwydd. Meddyljwo am fawradd y gwaitla sydd ar ei haner genym, a siociwa bob min gwes- tiwnach, ac ymunwn yu ua fyddin gref, os ya adranau, ac yna ya nghymorth gras gor- phener y gwaith a ddechreuodd ein tadau. Dywedafetowrth y brodyr sydd wrth wraiaa ysymudiad am uudeb enwadol agosach,Ewch yu mlaen, na chymerwch eich digaloni gan oeifelgarwch ac amheuaeth rbai, ewch yu mlaen ar y llinellau a oaodwyd i lawn ya yr Amwytbig i ddechreu, dichoa y daw mwy o'r peth nag ydych yo oi ddisgwyl; ac os yw hyn yn uaol a meddwl Pea yr Eglwys Fawr, fel y ccedaf ei fod, daw lliwer o ddaioni ohouo. Yr oed Iwn yn meddwl, pan yn deehreu hyn o ysgrif-heb fod yn sicr pa gvfeiriad a gymerwo, heblaw fod awydd ysgrifenurbyw- beth wedi syrthio arnaf-yr oeddwn yn meddwl, meddaf, yagrifenu gair cymerad. wyol clr penderfyniad sydd yn anog ffuifio andebau ileol. Ac yr oeddwn yn meddwl, hefyd, ysgrifeou gair cryf iawn, angeiddol gryf, digofus gryf, yn angbymeradwyol, ar amlbau achosiou crefyddol gan un enwad mewn lieoedd sydd wedi eu meddianu yn barod gan euwjid neu enwadau eraill. Oa yw ein gwaith yn amlhau min achosicn draws eu gilydd ya y gorphenolyu afresymol, mae ein gwaith yn eu hamlhau ya awr yn wallgofrwydd. Yr oedd rhyw reswm, o'r fath ydoedd, yn anwybodaetn a rhagfarn yr hen bobl drja fyoed ar draws eu gilydd; cf-dsi pob plaid mai gnoidi hi, a chanddi hi 1u uuig, yr oedd yr Efengyl, ae felly bod ei heisiau. Ond nid yiy, y rheswm y na ya aros mwyach: cydnebydd pob plaid fod gan y naill gystal Efengyl a'r llall. Ac eto mae genym engreiphtia.u parhaus o un enwad yn oodi achos mewn lie sydd wedi ei hen fedd- iannu gan enwadau eraill, a dim golwg byth am lwyddhot ond trwy hudo rhai o leoedd eraill. Nid wyf yn beio neb mwy na'u gilydd; yr ydym ell ormod ya y camwedd. Ond gyda'r achosiou Seisuig yn Nghymru y mae hyn fwyaf gwrthuo. Gwn am achos Seisnig a gychwynwyd mewn lie yr oedd gormod yn fhenorol, ac y gwnaed pob ym- gaia mown ffordd gyfrwys i ddenu aelodau a gwrandawyr yrhai hyny. Sonir am gychwyu rhai eto mewn Ueoedd eraill He y mae addol- dai Seisnig. a'r rhai hyny heb fod yn haner llawn. A beth yw hyn ond codi rival shops crefyddol (?), a magu ceufigen lie dylai cariad fod. Nidyw peth fel hyn ond enwadaeth run mad. Os na ddaw dim arall o'r symud- iad yma am fwy o undeb yneiu plith, bydded i ni bawb ya ei gylch wneyd a allom i anghefnogi yr ynfydrwydd a'r aufrawdgar- ,1 -=- _L_.J..J weh yma o tynea ar araws em gnyuu a drygu ein gilydd mewn Ileoedd sydd wedi eu meddianu eisoes. Ai ni all y pwyllgor a enwyd yn yr Amwythig wneyd rbywbeth er cael cyd-ddealltwriaeth anrbydeddus rhwog y gwabanol enwadau ar hyn. Fel y dywedodd Mr T. Parry Jones yn yr Am- wythig, mae y modd yr amlheir capelydd, ac yr ychwanegir dyledion, yn enwedig gyda glanau ein moroedd, yn waradwydd i ni. Wyddgrug. T. KoBERTS. I
ENGLYNIOTF COF AM Y PARCHI…
ENGLYNIOTF COF AM Y PARCH I JOHN PRITCHARD, AMLWCH. loan fwyn o anian fu—fi'i holl ces Er lleaiant i Gymru A'i ddawn ltfn a ddenat la Tan rasau'r tyner lean. Uo tirion oadd, a dtiniol;-Daw ei gred Wrandawat'i gri dawifil Mawr ing lIydd ymB ar 01 Marw g'ltr mor tagorol. YR HEN GRASWR ELBTH, I
1LTTERARY ENTERTAINMENTS.I
1LTTERARY ENTERTAINMENTS. I I greet literary m-.i?tings -as we I Wise Welsh hold these guthVag*; They beat nowortby bett¡ug With disgrace, as in race riryj. A place where talent may venture—to fame And defend "t; that's pure; And tbey lend to ascend amo Tootuis t0 eraiGeDt future. I Cefnmawr. ABON, I
AER YNYS FADOGf. I
AER YNYS FADOGf. I Dyma Aer atghydncaroU-a hybarch, I Dystebwyd yn ddoniol: Boneddwr yn hen haeddol,- Mawr yw ef, heb ddira Pr ol. T. WILSON, I
CANIATAU MEDDWDOD, A'R CANLYNIADAU.
CANIATAU MEDDWDOD, A'R CANLYNIADAU. Yn llys ynadol Llanerchymedd, ddydd Llan, o flaen y Cadfrid >g Hughes, Mr H. Roberta, a Mr C. F. Priestley, oyhuddid William Owen, Uxbridge Arms, Rhosybol, o ganiatau meddwdod yn ei dy ar y 24ain o Ionawr diweddaf. Ymddangosa" Mr E. G. Roberta,Caergybi; dros yr erlynydd, a Mr S. R. Dew, Bingor, drot y diffyoydd. Yr oedd yr achos wedi ei ohirio ddwy waith o'r blaen er mwyn i Richard Pritchard, y dyn a gyhuddid o fod wedi derbyn y ddiod yno, sllu bod ya breseno!, ond oid oedd yn allung y tro diweddaf yebwaith, gan ei fod yn ei feddwdod y noswaith a nodwyd wedi cyfarfod i damwain ddifrifol. Yr oedd wedi cael ei gyrchu o'r Uxbridge Arms oddentn saith o'r gloch yn yr hwyr gan eneth o'r enw Mary Jane Jones i estyn esgidiau iidi; ac yr oedd hi wedi tystio iddo ddvchwelyd i'r ty hwn ar ol bod gyda hi. Gwadai William Owen & Mrs Owen ya bendant iddo ddychwelyd yno, a thystient nas gweiaent ef drachefn y noswaith houo. Tystiai un D. Jones hefyd i an arall o'r enw Hugh Williams ei hyabysu ef iddo weled R. Pritchard yn cael un glasiud mewn tafarndy arall ar ol gadael yr Uxbridge Arms. Dirwywyd y dififynydd i 2p a'r costaa, a'r trcsedd i pel ei nodi ar y drwydded.
DkLIAk)AUIR,ICAMPBELLI,LID!'…
DkLIAk)AUIR,ICAMPBELLI,LID!' I SYR,-Yn eich rhifyn cyn y diweddaf gwelaia ofyniad yn nglyn A'r uchod wedi ei gyfeirio gan "Teithydd" i'r Parch Owen Davies, Caernarfon. Diamheu y perthyn i Mr Davies gymhwyaderau neillduol i ateb y I Ilofvniad. a chredaf y siomwyd llawer oher- wydd nad ymgymerodd ft r gorchwyl. Ond perthyn i miaau un cymhwysder-os cym- hwysder hefyd-na pherthyo i Mr Davies: meddaf yr anrhydedd o fod yn aelod o'r corph a eilw "Taithydd" yo I. Gamp- belliaid:" a chyda'ch caniatad, Mr Gol., ceis iaf roddi bras. amlinelliad o'n golygiadau gwahaniaethol. 1. Fe allai mai aylw nacaol fel hyn fuasai oreu i gychwyu nid oes genym ua chyffes ffydd nac nnrhyw ffurf gredo arall. Credwn fod y cyfryw yn rhwystr i gynydd gwybod- aeth grefyddol ac i garedigrwydd brawdol yn mysg crefyddwyr. Gofynaf i bob dar- llenydd beth ddywed ei wybodaeth a'i brof iad peraonol ef ar y mater hwn. Oaid oes Hawer o [edwm ya ein sa8e 0 bertbyna* i !futf-gredoau 1 Y Beibl, yr holl Feibl, a dim ond y Beibi, ydyw safou em ffydd a rheol ein buchedd; ac o ganlyniad, 2. Ystyriwn fel prif amcan ein bndolaeth adferiad Cristiouogaeth ya ei symlrwydd cyntefig. Etbonia'r ystyriaeth yma yr oil o'n nodweddion gwahaniaethol. Dywed "Teithydd" ein bod yo bedyddio drwy drochiad. Ydym. A pbabam y gwnawn? Am ylcredwn mai felly ygorehymynodd Crist, acmai felly y deallwyd Ef ac vr arferid gwneyd gan y Cristionogion boreuol, y thai oedd ganddynt y manteiaion goreu, a ehyd. gynorthwy uniongyrchol Ysbryd Duw, i ddeill y mater yn iawn. Addefir hyn oil yo lied gyfffediaol, ond mabwysiedir arferioa cwrthgyatefig, am, meddir, eu bod ya ddadblygiad o'r arfenon cYntElIg. ljaa- blygiaa ynte diddymiad: pa un fuasai gywiraf i ni ei alw, tybed ? Credwa mai yr oaf. Oad i fynetryu mlaeo. Yr an i-beswm sydd genym dros "dori "ara" neu gym uno bob Dydd Cyntaf o'r wythnos. Gyda ni dyma gaoolbwynt y Dydd. I. SUI gwig" gyda ui yw Sul heb gymuudeb, a" Ilid bul h?b bregethwr. GaUwo hebgor yr olaf, ond Did y btaenaf. Yn ein golwg ni, y mae pob Dydd Cyntaf o'r wythnos mor xyBHg?dig a phwy?ga'ugitydd, ae nis gallwn ddeall ar ba dir y diystyrir y mwyafrif er mwyn Sm y Newydd LnerM, naa rhyw Sul ara)t. Pa- h?m y gwaoir ? Eto gwnawn heb weinid* ogaeth gyflogedig, am fod yr egiwys gyntefig o dan arweiniad Yabryd Duw wedi gwneyd hebddi. Oud rhag myned yn faitb, terfynaf gyda? un gair yn mhellach. Clywir llawer o son y dyddiall hytl-a da yw y bon-am undeb crefyddol. Gwyn fyd na chawsid ef Lloocoga cbywrain ywyrawgrymau a wneir tuag at ei gyrhaeddyd; ond nid wyf wedi caofod yr un mor Byml ac ymarferol a hun- 1 ni i gyd ddychwelyd i i "henlwybtau a gerddasai eiu hynafiiid pan ydoedd yr egtwys yn nn. Y cam cyntaf toag at hyny fuasai suddo'r eowau gwahaaiaethol eydd arnoni fel crefyddwyr. Ddarllenwyr 1 Y mae cyaheuau yn ein plith. Y mae pob no o honom yn dywedyd, Yr wyf fi yn eiddo Calvin; minau yn eiddo Wesley; mioau o eiddo loan Fedyddiwr; mioau'u eiddo Crist. II A raDwyd Crist 1" Ai C.alvia nea Wesley a groeshoeliwyd drosom ? neu, ai yn eow j loan y'n bedyddiwyd ? Ni chydnabyddwn ni unrhyw enw ond enw Crist. Americanwr ydoedd Alexander Campbell, gwr tra gailuog mtwn gair a gweithre 1; un ag y mae llawer o bregethwyr ag y gwyddom am danynt wedi sugoo'a nertii o'i weithiau heb gyd nabod yr awdwr. Ond yr oedd yr achos yn Lioege wedi ei sefydlu cyn elywed son am tow Campbell. A phe buasai wedi ei eef- ydlu ganddo af, Did yw hyny yn ddigon o reswm dros i ni alw ein hunaiu ar ei enw fttthos Criet yw yr achoa, ac fel aelod o gorph I Crist oi ohetrassf orphwya fel- Y r eiddocb. CRISTION. I
PORTMADOU BAY. I
PORTMADOU BAY. I Syn,-Clywais fod amryw foneddigion yn yr ardal yma yn holi am ystye y gair Bay. Pa air Cymraeg sydd am dano heblaw y llygciad "Ban?" A yw ya dynodi lie i lonpau aros? Fel hyn y dywed y dysgedig Silfan Evans am dano: Bay; French, Baie Cymraeg, Machwy, Angorfa." Go beithlaf y bydd byn o eglarhad o wasanaeth iddvat. Treraadeg. T. W.
INIWBWRCH A LLANDDWYN.
NIWBWRCH A LLAN- DDWYN. Un a ddywed mai Rhoa Fair yw hen enw Niwbwrch, un arail mai RtOs ljtr, ae un arall mai Rbos Ir. Y'ngodre'r towyn mawr (fu'n dir amaethyddol unwaitb, yo ffarmydd mawr braf) sy rlwiig Niwbwrch a'r mor fe saif ty henafol oY enw Y Rhosvdd. Newborough mewn gwiag Gymreig ydyw Niwbwrcb, Nawborough wedi ei Gym- reigeiddio. Mae Niwbwrch yn blwyf ac yn bentref hanesyddol iawn. Mae yma enwau Ileoedd. enwali caeau, enwan tai, a lliaws o edeitadau, sg iddynt haues lawer. Mae yma Its y brenin a chae'r breoia, a pbaiasau lawer, megis Y Plas, Pias Pydewau, Plas Newydd 'Rhows hefyd sy dt ffarm banes yddol iawn, a'i safle yn nghaool y pentref. 'Roedd 'Rbows yn y dyddiau gynt yn dy swyddogol, i gywiro pwysau, &c; ond gan mai banesydd bychan ydwyf a hynafieith- ydd llai, rhaid ymatal, a pheiaio ysgrifenu chwaneg yn y cyfeiriad yma. Saif Niw- bwrcb argongl dde orllewinol Mon, oddeutu pedair milldir o Gaernatfoo. Ychydig iawn, mewn cymhariaeth i beotrtfi eraill, o bobl ddieithr sydd yma'a byw. Yr ydym, bawb o honom bron, ya frodorion, ac yn perthya i'nj Rilydd i gryn raddau. Dau trid mawr sydd yma: brid y Lewsiaid a brid yr Abrans (L^wis-isid, Abram-s). Mae y rhif llioaog Lewsiaid yn eitbaf rheolaidd. r Pvy sydd ddigon o ieithegydd i roi cyfri dros y ffurf Abran si Onid ellid diagwyl iddo, yn 01 deddfau ieitheg ac arfer ilafar gwiad, fjd yn Bramiaid (Atwamiaid)1 'Dwn i ddim; ac ni pherthyn i mi ymhelaethu ar hyn. Dealled pwb 0 bobl dda Niwbwrch rnii aid cacmol na ffweo efc y teuluoedd achod yr ydwyf yn y brawddegau diweddaf, Meddwl am Dudur Aled a'r bysgodwraig sy'n peri i mi dybio y gall rhywrai gam- esbonio mymryn o yagrifenu mewn termau gramadegol. Gallaf ddweyd hefyd, rwy'n meddwl, nad oes dim sawyr llediaith ar un o honom,oddi- gerth hwyrach ar ambell i enetbig aeu gyn- hinyn o hogyn heb dyfu i oedran a pbwyll, fo wedi myu'd i ffwrdd o'r He am ysb .id yehydig fiaoedd. Mae yma Gymraeg yn cael ei siarad yma blesia Gymdeithas Dafydd ab Gwilym, Rhydychen. Mae o'n ddigfin "Cymreig" i fod with fodd calon Pulestoa Joaes ac Emrys aD Iwan. Ni fydd yma neb yn gwneyd rhinwedd o angenrheidrwydd; cymeryd cyngor gan aogen y byddwn ni yma, MU riroi rhaid yn rheswm. Ni fydd neb yma yn cludo gto i Newcastle; cyrcbu dwr dros afon ddeudwn ni yraa, neu iro blonhegen. Nid charity begins at home ddeadwn ni yms, ond nes peneli..i nag arddwrn. 'Does neb yma ya dweud Waste not, want not; yng ngenau'r cwd mae cynilo ddeudwn ni. Rhaw y galwn oi raw, ac nid art amaethyddol. Brawychu y bydd pawb yma, ni fydd. yma neb yn cymeryd braw. Nid gweddio Duw na'i anerch mewn gweddi wna'r dawiolioa yma, and gweddio arno: a chan nad oes yma ddim llawer o Fethodistiaid Wealeaidd, ychydig iawn o son fydd yma am unrhyw reidrwydd moeaol oa chymdeithasol am foddiooau i geiaio dullweddu drwyddynt gynlluniau fyddo'n tueddbenu i lesoli y ddyuol ryw. Yn egos i Niwbwrch, ryw dair milldir oddiyma, y mae'r ynya ramantus hono Llanddwyn, efo'i dan d'ltr a'i mor mawr, a'i cbreig:au ysgetbrin a'i hadfeilion enwog; gorsaf bad :bywyd hefyd sydd wedi bod, ac sydd eto, pan derfysgo'r mor a'i donau, o wasaaaeth ammhrisiadwy, Yu ystod misoedd. yr baf fe fydd Llanddwyn yn gyrchfa pobloedd lawer, ond yn y gauaf ei thai a adewir vn anghyfanedd, ag eithrio'r dynion dewr a'r gwragedd hynaws fydd ya bvw va wasted vaddvot. Oes, y mae gan Niwbwrch ynys. I Niw- bwrch y perthyn Llanddwyn bron ymhob ystyr-yn yr ystyron goreu o leiaf-ya gref- yddol, ya wleidvddol, yn fasaachol, ifcc. Gresyn na cheid rhywun-rhyw Gymro- yn ddigon anturiaethas i adeiladu gweaty yma i ymwelwyr. Dyma uaig ddiffyg ylle. Mae nhw-pwy sydd ddirgelwch i mi-wedi gwarafuu i'r tai letya neb fel yr arferid gwneyd, ond fe geir digqp o luniasth iachns yma bob amser am brisiau reit resymol, a digonedd o archwaeth ato am ddim. Nis gallaf feddwl am ddim roisai fwy o hyfrydwch i ddyn na myn'd i'r ynys hon am brydnawn neu wythnos o dro ganot haf, i ymdrochi yn ei phyrth enwog ey wedi øu tori gan natur yn ymdrochleoedd cyff- yrddus, i brancio hyd ei phonciau, i ddringo ei chreigydd sertb, pryd y gorfyddai i'r mwyaf anturiaethas ei ysbryd deimlo grym y'darn peaill bendigedig hwnw-ac ni'synwn i ddim nad mewn rhyw le tebyg yr ysgrif- enodd y per ganiedydd ef: — Cut yw'r llwybr imi gerdded, Is fy Haw mae dyfnder mawr,- Ota sydd arnaf yn fy tighaloa Rhag i'm troed i lithro'i lawr," yllu hefyd ar lAs y nefoedd uwchben, ac lis ary mor islaw, i wrando ar frefiadau di- niweidrwydd ei defaid, ac ar alawon ei hadar, yn ehedyddion, yn Iglocod, yn adar to, &0 yn adar dryoin. 0 fewn tafliad careg i'r twr mawr y mae "Ynya yr Adar," He y mae adar afrifed, o bron bob rhywogaeth o adar I y yn mwyohau amddiffyn yr awdur- dodau y sydd. Baru "Nebemiah" ydyw mai dyma baradwys Gogledd Cymru. Pa bryd, tybed, y ceir ffordd haiarn i Niwbwrcb, a swyddfa bellebru? Dyma ddau ddiffyg mawr ein pentref. Pa reswm ellir roi dros nad oes mewn lie mor boblog fath yo y byd o swyddfa bellebru F., Ayr pawb am forwyr Niwbwrcb. Mae yma gapteoiaid, mates a tecond-mates, a morwyr cyffredin yn byw ymbob yn eifdy yma, a gorfodir iddynt, o wledydd tramor pell, anfon eu pellebron i'w tealuoedd i Fethel tea i Fryasiencyn. Mae hyn ya hollol af. resymol. Mae yma eraill hefyd yn gwneyd busnes mawr y ouasai cael awyddfa bellebru yma yo gaffaeliad dirfawr iddynt. Beth sydd yn d'od o'r twrw woaed a'r dratfelth yr acthpwyd iddi taagat gael gor- 8f i Laagbff.j ? Ai ya ofer ac am ddim y llafuriasom ? 03A gwir yn y stori ledaenir fod interest ychydig westai ya y cymydog- aethan cylchyoal yn y cweatiwo hwn 1 Deallaf fad cyfeillion Beaumaris a Llangoed a'r cwmpasoedd o gwmpas cael ffordd haiarn gyda hyn. Pa balll na chawn ninau, drigol- ion Niwbwrch, Dwyran, Brynsiemyn, a Liangaffo un I Ymddeffrowa o ddifrif yn y mater yma, a byddwn yn ddigoa o bla ar yr awdurdodau ues llwyddo. Pwy all oddef y meannest y mae dyn yo fynych yn gorfod oi ddioddef wrth groesi'r Fenai, a'r annwylus- dod mawr. NEHKMIAH. I
Advertising
MEDDYGINJAKTH FYDENWOG AT Y GWAT-D, CROEN, NEUVPO AFU, CYLL: AHEN.\U HUGHES'S BLOOD pirtc HUGHES? BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PirT? MEJDYGINIAETH DD AIL AT! Waed Ur?, Scurvy, C?n?-dG) la,, Croen, Clwyfau Mauwyniau q> Dy?pep??, Poeu Pn, BifM?n?, Jj Dd?' Cwynegon,Poea Cetn, C-t?wymedd p? Y.t?, Nervousness, h.Ider Y8bryd,'C?Z,, Clwyfedi, ACHOS TRUENUS YN ABERDAS. SYB.-Ymaeynddtie?wvdJneit'dM!? 4 i'ch hysbysu o'r eMth ;yftH a ??°?"? "Huches-? Blood PiII8 aC. Yr '"? "'? ?(d yn dioddet [r? 9 mlyne li gan dirddi^!?' poenus at fy nwylaw, breieh?u, a wT 'Y analluogi i w?thiu 6 mL- o bub H t „ ? ?dynolfewnaethyciefydy?? fy LghoMM a'm traed, nca peri i "mi  ? '?- Mi a fu'm dan dr:ciaet"h voTb °t,0r o fewn cyrhaedd, ond yr oil i d?.m ? ? Yr oeM fy ng?u ?. oiehudded°g glwyfau a chruen pydred?, a'r ar? ° Myodd.io) I neb ddyfod i'r ty pa?b ?' J" nad oedd di% gwc?llhad i mi 'bytw amaer yn ol cefaia ty aunj i '?'g amser yn ol cefais fy ? ,ydd o ?'?? W"Yfr foeiddd Is," a ?'  Balm." Yr oadd yn eynd.i ?r eairn 1\ g.w?ta?_ f Yrw?yno,?,?.? ? fr oea d.m medd),,[¿.eth L.?g??' mM ty hoUgtwy?u wedi eu gwdih?. ? hoUgyfMMdd?d yn iach, g??u8,a'y'' ac "r wyf yn teimlo we.itty?d??'),  fy ngborff am medd wi, ac yn ben i.tluo y d"m mi gaal gwybod am d,nynt. ,1 wyf, JON! IS.Oxf.rd-?et.Aberd???  ?- ydwyf yn tystioiaethu i bob gairo I uchod. Yr wyf wedi bod yn Ilyga(I-iy,t o'r case hwn am buial mlynedd,— J D. Congregational MmuUr, Aberdar, Yn onwog at Glefydaa y P.HYW FENYw AIDD o bob oedran. Anhebgorol Angenrheidiol i fofw^' r, Emi- grants, a Theithwyr. Fe ddyleat gaul ea cy nsryd yn y tiwanv/ Haf," y ydrof, a. Gauaf. '1' Y mae twyIl gwarad wyddus yn catl ti aritr mewa cyeylltiqd a'r Pill" 6nwo ,hyn. Gofal r wrth brvuu na thwyilir cliwi. Myuwcnue.ei ??E?? yrenw, HUGHES'S BLOOD V I LLS yn l awn, ac hefyd LLUN CALOX ar label goch '\) ar bub blwch. lieD hjc twyll ydynt. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHEsS BLOOD PILLS Ar werth gan bob Chemist drwy y VYltP, am Is lie, 28 9c, a 4a 60. Drwy y Post, la 3-, 2s 11c, a 43 ge, gan y per. benog JACOB HUGHES, Manufacturing Chemht, Penarth, Cardiff. KGENT YN AMERICA. —R. D. VVlLLlAiiS Plymouth Penn. pHOSPHODYNE JJR. | AL > i am Bam Mlynedd ar Hugain syd i wo ii cyasM t i enw da drwy'r hol! fyit fel yr nnig Peddyginiu,.a a d<r. ganlyddwyd erioed er gwellhad oarnnol aosnhar- yr Ymenydd Ptriyo, Diffyg Owag, Breut. vydioc f > nas, Urfy'ldisd ansmserol y Gallu- w Blwydat, ph) math oatici Lyd er orjfiiisa y Corph, y rhai sydd yn dibynu &r effeithiol rwydd yr Organau v dd yn rhoddi Bywyd. y mae yn Gwella Diffyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a'i Galon, Gwella Afiachydon yr Iau a'r Afa. Gwella pob annhrefn ar y Gwaej. Gwølla Ddiffyg Treuliad a Diffyg Archwaeth Gwella Dirfodedigaeth a Gwendid C) ffredinol A gofala am roddi yr oil o'r Organau Bywyd. 01 mewn trefn. Y mae effeithiau y Thosphor. aidd werthfawr a satonol yma ar W endid (iieuol ac aahwylderau cyffelyb yn gyflym a pbarhaol, ac y mae'r holl Deimladau Annymuaol ac Ar. wyddion Poenus yn diflanu mor gyflym nea achosi ayndod. pHOSPHODYNE DR. L ALOR. a grea Wlynr Gieaol newydd a Mater Ymenyda drwy gyflenwi y gwaed i'r Ellen Pywydcl Dry danol Phoephurus, "craidd a ctwnolbwynt Ymenydd ei hun,' athra yn ddynnnol i'r ar, :hwaeth a'r yatumog, ni phaela byth a Pbaro » Thewychu y Gwaed, ao adnewydda yn llwyr yr Y menvdd, Giaa, a'r Qewynau, Y mae ei etfeitu a yn rhyfeddol i. w canfod o'r dydd cyntaf ar ei ddefnyddio, drwy gynydd anarf«rol ya aerth 1 Gewynaa a'r Msddwl gyda thsimlad o Wroldeb, Nerth, a Chysur, i'r hyn in y claf foIL gyhyd o omaer mor anghynefin. G vellheir yr orgauaa at area by Bwyd. Y mae yr Archwaeth yu eya- y It yn rhyfeddol. Y mae y Ooluddion yadyfoa yu fwy rheelaidd. Oyagu yn dawel ac adfywioi. Daw y Gwyneb yn llawn,y Gwefuaau yc gocliiou, y Liygaid yn ddleglaer,y Croen yn glir 8ciacb,y GwAllt yn gryfaoh, yr hyn aydd ya daagos mor bwyeig yw ei weithreduid or Organau Bwy i. MILOEDD o dystiolaethau anwadadwy o tcb parth o'r byd, ac oddiwrth yr A^duriioJan Meddygol, y rhai sydd yn profl yc derfyaol y D) larniad Cyllrediaol nad oes yn y byd gw/diloa< I ymciiwiliad D4*rpari*etti PtioiphiratM gni wedi derbyn cviBainto glod achyduabyddiaeto G werthir me rn Pou lau am 4s 6c gan bob do! yliydd drwy'r byd lieu. anfonir i unr-.y* rap Brydaia Fawr ar ddeibyoiad P.0.0. oMI HI « DB. LALOR'S PHOSPHODYNS U LABORATORY, H4MP3TSAO. LOU9JS s. FT/irkD Sdff.,i.g fo. D?bility,  VIGOPO ciiue. E?h?ated Vitality B'-am f FOR Ki Jney troubles. Ac Certain cure ly tL# improved French mfetboni. MEN BOW TO ACT-ADVICE FREE. Se?I?d Be ok geot for thiee "{AffllJ. EDWIN PRICE, 76, Chancery Lane. Loadon UILLIARDS OR BAGAlELLtiS dol t) those requiring New or Tables, Uequisitea or Billiard w, rk do e, holli before going elsewhere, aen i for N,w Pllcl igt, Clothaud Cushion Samples, to"HE VNIG BIWS, 29, High-wwt. iWeet,[/>ailcDi Est. I ilia. OURYM FF RFNGIG-Dyms y Burrta i3 sicrafalr ortfafo unrh yw Furym a gynygll" yn y farchnad. Cynyrcl a fara gwynsch, ™ ach, a mwy dymunol i'r archwaeth n"g uor"Ya. furym arall Gwerthir ef yn Mangyr van r • WUliams, Girden-aquare, a-W, Jouea, ;j2, street. Yn Ngbaergybi gan John WiiiwoL^ .Thomas. street. Yn Lianerchymeili gUI fIl Roberts, Pen-y-graig. Ya Pwliheli ¡ptl Lewis, Penlau-atreet. « Yoiuiyaar a J. Wattoa and Co., 8th. ilor. ng*» Ijoadou. S. K. TA ^OWLE'S PENNYROYLL & STEEL P IL¡.? ,?iLL" quickiy c"rrectø ,)I  ea'M ?".O?.. aU obstructions *nd .Ii th,, ijd eymptoma o prereleat ith Tb? t»ex. iw '^ipt aj :d°:i' ot'???8*'?nt M)'?°? ?b? '6 r 34 t-pe byth, Maker ?. I. T?W??. ? ¡¡ôII N.jt6i«h?m. — rX noURISTS & OTHERS v'a't"'g D^l  will find every home co?TC gre Ramilton'a, 108, Seville Place. Ter'?,g al?a erate. Five m'Mt<9' walk from he L'ullaoa and North W..t.. Railway Stati n,