Y Genedl Gymreig

HEN WR YN YMGROGI. I Darfu i hen wr, dros 80 mlwydd oed, o'r eow Rawllis, jcasglwr trethi i Fwrdd Lleol Sandowp, YnysWyth, ladd ei hun ddydd Mercher yn Nenadd y Dref, drwy ymgrogi. Yr oedd wedi colli elle o achos anghymwys- der a chynygid iddo y gwaith o gasglwr cynorthwyol, a dydd Mercher yr oedd i dros- glwyddo y Hyfrau. Fe gymerodd y peth gymaint at ei galon fel yr yeagrogodd pan oedd yr ysgrifenydd allati.

BODDIAD YN AFON MENAI. Nos Sadwrn diweddaf, cyfarfyddodd Joseph Thomas, teiliwr, Caernarfon, a'i ddiwedd trwy foddi yn afcn Menai, ger Porthdinorwig. Ymddengys ddarfod i'r traucedig gtrdded ar y diwrnod uchod, vn nghwmni ei eneth fechan, o Lanerchymedd i Foelydon. Croesasant gyda chwch odaeiuta chwech neu saith o'r gloch, ac adroddir iddynt gyrhaedd yn ddyogel Borth- dinorwig. Wedi glanio, yr oedd y gwynt ,-nc,r gryf fel mai gydag anhawsder y gallent gerdded y cei. Yn yr ymdrech i geisio dal ei hst am ei ben, syrthiodd y trancedig i'r m6r, ac byd yr adeg yr ydym yn ysgnfeuu nid yw y eorph wedi gael. Dygwyd y ferch fecban i Gaetnarfon gan yr heddgeid- wad o Borthdinorwig. Gadawa weddw a chwech o Want bychain, ac y maent mewn sefyllfa hynod o dlawd.

AEDRETtfOEDD AMAETHYDD- • OL (iO'iLSiDD CYMRU. I TROI SYMIAU SYLWEDDOL YN OL. Mae y tirfeddiannwyr canlynol, drwy eu goruchwylwyr, Mri Gillart, Machynlleth, wedi gwneyd y gottyngiadau gaulyn ya eu hardrethoedd ar yr etifeddiaetbau a enwir isod Ardalyddes Londonderry, Plas Machynlleth, 10 y cant; Mr John Corbett, A.S., Ynysymaengwyn, Towyn Meirionydd, 20 y cant; Mr Henry Wiggin, A.S., Garth- gwynion, 10 y cant; Mr T ln M.^Jones, Uaethle, 15 y cant; Mr W. Gordon Lloyd, i'w denantiaid yn mhlwyfydd Dolgellau, Llanfachretb, a Llanegryn, 10 y cant; a Mr John P ill itt, Darowen, Maldwyn, 10 y cant.

MARWOLAETH MR CRAIG- I SELLER, A.F. B i Ni Ala xander Craig-Seller, A.S. dros Hanbarth Patrick a swydd Lanark, farw yn Parham Park, Sussex, oddenta tri o'r gloch boreu lan,ya 55 mlwydd oed. Yr oedd yo dihoeni ers misoedd, ae ofnid am ei adferiad. Yn etholiad 1885 deffiswyd ef fel Hhyddfrydwr gyda 341 o fwyafrif ar ei wrthw-nebydd Ceidwadol. Yn 1886 daeth allan fel Undebwr, a chafodd fwyafrif o 801 o bleidleisian ar ei wrthymgeisydd Rhydd- frydol. Ond mae yn amlwg fod y gynrych- iolaeth wedi newid ei barn ar ol hyny, gan i. amryw gyfarfodydd gael eu cynal gan ei etholwyr yn galwfarno i roddi ei sedd i fyny am nad oedd yn cynrychioli syniadau y mwyafrif o honynt.

MARWOLAETH MR 0. R. M I TALBOT, A.S. Yn forsu dydd Gwener ba farw Mr Talbot, A.S. dros ganolbarth sir Forganwg, yn 87 mlwydd oed. Bu yn cynrychioli Mor- gaowg am 56 6 fiynyddoedd, a dim ond tair gwaith y gwrthwynebwyd ef yn ystod y cyf- nod maith yna. Efe ydoedd "tad Ty y Cyff- redin," gan ei fod wedi eistedd yno yn hwy na'r un "aelod arall sydd ya awr yn fyw. Dewiswyd Mr Talbot ya .ddiwrthwynebiad yn y ddau etholiad diweddaf. Pieidleis- lodd yn erbyn Ymreolaeth y waith gyntaf am fod y meaur yn cau yr aelodau Gwyddelig &Uan o'r Senedd, end pin waaed darpariaeth i'w cadw i fewn addawodd yntaui gefnogi Ymreolaeth. Gan fod ei uaig fab wedi marw.ei ferch, Miss Talbot,fydd yr etifeddes yn ol ewyllys ei thad. Cleddir ei; waddillion yo Margam Abbey, ddydd Mercher, yr wythnos hon, a deallwn fod holl denantiaid yr etifeddiaeth eang wedi cael eu gwahodd i'r angladd.

I TY AR DAN YN NGHAER- I GYB1. Nos Sid win diweddaf, rhwng chwech a siiith o'r glocb, canfyddwyd tto mewn ys- tafell wely yn rhan uchaf y tafarndy a elwir Dog and Duck," Newry-street, Caergybi. Gwelai y bobt oedd yn byw yr ochr arall i'r heol oleuoi ya yr ystafell wely, ac yn mhen ychydig gwelent ei fod yn myned yn fwy tunbaid, ae aethant i hysbysu. Pan aeth- pwyd i fyny yr oe.ld yr ytitafell wely yn weufflam. Rbedodd dau neu dri o ddyaion oedd ar y pryi ya y bar i fyny a dechreu- wyd ar unwaith i gasio dwfr i geisio ei ddiffodd, a daeth lluaws ereill i gynorthwyo. Hefyd, cyrchwydy /»'e hoseyn uniongyrchol, and yr oedd y tin, i raddau, wadi ei gael o dan recllaeth erbyn iddynt gy.haedd gyda hi; fodd bynag, gwnaeth pawb on rhan yn rhagorol, a llwyddwyd i Iwyr ddiffodd y tin, ond nid cyn iddo ddinystrio y llawr, a'r partition bron ya hollol; ac hefyd naill ai liwyr losgi neu woeyd yn ddiwetth bob path ag oedd yo yr ystafell. Gallir crybwyll fod y rhai canlynol ya bresenol, ae wedi gwneyd eu rhan yn rhagorol i gyaoithwyo i roddi y tSn allan :—Mr John Williams, diver, yr hwn a weithiai gyda'r fire-hose Mri Rees Lloyd Davies; J. Jones, Stanley Arms; J O. Williams, prif swyddog gwylwyr y glanau, yn ni(hyda'r rhai canlynol o'r dynion dano Mri T. D.»viea, J. Finch, W. A. Thomas, F. Weatcott, R. Ower, ac F. H. Bray; Supt R. D. Davies, Sergt M Toohiil; yr hf i iJeid. waid O. Jones, E. Evans, a D. W.lianas; Mri A. DilnAY a J. R Ferguson, o'r rhyfel- long Neptune; Mri 0. M, Jones, North West-street; Wen. Hawkins, Walrod Worp, Samuel Owen, John Brooks, Richard Jones, Robert L. Hughes, George Walford, ac O. Griffith. Cafwyd nos Sadwrn enghrvpbt adne- wyddol u'r mawr angen sydd ya y dref am fire-brigade yn nghyda c'aloch dio. Diamheu na buasai yn ormod disgwyl idrefoddeng mil o drigolion fel Caergybi feddu ar y rhai hyn, ac y mae hwa yn gweatiwa ag y dylid symud at unwaith gydag ef.

Y mae tafarndy yn Bath wedi cael haner ei ddinystrio gan din; a chan fod paraffin wedi cael ei ddarganfod yn agos i'r bar, cafcidd Pwr y ty ei gymeryd i fyny ar ddrwg. dybiaeth o roi y lie ar din, Y mae morwr yo Topeka wedi bod mor ffodas a darganfod lluaws o berlau teg o bob lIiwa maint. Er mwyn cynoitbwyo y dyoddefwyr yn y llifogydd dychrynllyd yn Johnstown, ym- ddengys mai cyfanswtu yr hyn a gyfranwyd yw tua thair miliwa o ddoleri. Usr•jkmjtfh* OURsn. —a tV oalthykinel lean Coady wnoseotilc son was a slave for year to In t«3uiperanee, Nervous Oepression^nd Exhausted 7itality, after sotting in vain for a cure, end -rying all known ramedios, at last found a simple moans that cured and saved him from drunkard's grave. Inyone nuflfering dea-ir ing to help othevB in this worthy cause, by -eikaing a gelt-addrosHed stamped e nvelme to Mr James Holland, 25, Hart-street, High Jolborn, London, will receive this information 100 o charge. ICtadon thispaper

U AM WAIN YN MON. Fat ag yr oeddynt, diydd Ian, yn main yn Bodfean, gyda chaff-cutter, yr hon a weitbid gan ager-beiriant, aeth llaw un o'r dynion i'r peiriant, a tbynwyd hi i fewn yn y fath fodd fel ag y gorfa i Dr Parry Jones, doti braich y dyn antfodus uwchlaw y pen elin. 0

ENLLIBIO MR. HERBERT I GLADSTONE. Yo Ilya y airydd, Caerludd, ddydd Meicher, hawliai Mr Herbert Gladstone, A.S., iawn yn erbyn y Milwriad G. B. Mallesor, yr hwn yw gohebydd Llundeinig yr Atlababad Morning Pott. Darfu i'r olaf ysgrifenu paragraff ag oedd yo gosod allan fod yr erlynydd yo gymysgedig mewn ys- gandal hefo gwraig briodol, a'i fod wedi cael ei fygn.' Addefai y diffynydd y paragraff, a'r onig bwnc oedd swm yr iawn i'w roi. Barnodd y rheithwyr fod yr iawn i fod yn lOOOp.

CWMNI AGERLONGAWL Y TALIESIN, (CJYFYNGEOIG). I Dydd Ian, trosglwyddwyd i'r cwmoi uchod, yr hwn a hysbyswyd yn ein colofnau rhyw 6s yn ol, eu hagerlong. newydd, a dydd Sadwrn aeth yn llwythog i'r môr am y waith gyntaf yn ngwasanaeth y cwmni, Llywyddir hi gan y Cadben Rowland Evans, Aberdyfi, ac arolygir hi gan Mri Thomas Owen. a'i Gwmni. j Llundain brodor o Aberdyfi yw Mr Owen hefyd.

Y OYHUDDIAJÚd YN ERBYNI ARGLWYDD EUSTON, 0 flaen y Barnwr Hawkins, ddydd Iau, aed yn mlaen â phrawf Mr Parker, golygydd y North London Prest, am athrod ar larll Euston mewn cysylltiad &'r cyhuddiadau yn nglyn â'r ty anfoesol yn Cleveland-street. Darfu i'r rheithwyr ddychwelyd dedfryd o enog. Dywedodd y barnwr dysgedig fod athrod o'r fath fwyaf ysgaitir wedi cael ei gyhoeddi, heb unrhyw gyfillownhad o gwbl, a rhoes ddedfryd o 12 mis o garchariad iddo.

GWEITHWYR A'U OYFLOGAU. Cafodd gweithwyr Gweithfeydd Caleb Minera, ger Gwrecsam, godiad o 5 y cant yn eu cyflogaa. Hefyd, cafodd gweithwyr y mwnfeydd plwm sydd yn yr un lie godiad sylweddol yn eu cyflagau hwythan. Yr un modd glowyr, llaturwyr, a chrefftwyr glofa Westminster, Ruabon, godiad yn amrywio o 5 i 10 y caut. Mae gweithwyr docian Llundain yn sefyll allan eto, am na ch&nt d&l am yr awr giniaw. Nid ydynt yn cael cydymdeimlad y cyhoedd yn hyn o beth.

IIA WNDERAU PILOTS LERPWL YN NGHAERGYBI. Oddeuta tair wythnos yn ol rhoddodd Admiral McKenzie ddyfarniad o blaid Mr Thomas Thomas, pilot, Caergybi, yr hwn a hawliai dal gan (Cadben Jackson, o'r ager- long Palamed, oherwydd i'r diweddaf wrthod gwasanaeth pilot Caergybi a chymeryd ar y bwrdd pilot o Lerpwl. Dydd Sadwrn, o flaen Admiral Makenzie, ceisiai Mr T. R. Evans (yr hwn a wasanaethai yn 118 Mr Thornely, Lerpwl), ar ran perchenog y Hong, Mr Alfred Holt, Lerpwl, am i'r diweddaf gael tain swm o arian i'r llys yn lie dyfod i Gaergybi i wneyd ymrwymiad, gan ei fod yn bwriadu apelio ja erbyn y dyfarniad. Gwrthodai y clerc (Mr J. Lloyd Griffith), gymeryd yr arian i'r llys, ac yUJ. gwnaeth Ir Evans gaia am i enw Mr Holt gael ei roddi yn lie enw y Cadben, fel nn i wneyd yr ymrwymiai. Dadleuai Mr E. G. Roberts, ar ran Mr Thomas Thomas, os gwneid hyn, y byddai yr apêl yn ddifadd, gan fod y gyfraith yn gofyn am i'r sawl fyddai yn apelio ymrwymo ei hunan. Dywedai Mr Lloyd Griffith ei fod ef yn tueddu at gynghori yr ynad i ganiatau hyn, yr hyn a wnaeth a phenderfynwyd i Mr Holt ymddangos yn llys yr ynadon ddydd Mercher, i wneyd ymrwymiad yo y swm o 50p,

ETHOLIAD CYNGORWR SIROL YN MOIN. Dydd Mawrth diweddaf llanwyd y sedd w&g ar Gynghor Sirol Mon, yr hon a achos- wyd trwy f.trw.->Heth Mr Thomas Owen, Penymynydd, Valley. Yr oedd Mr Hugh Thomas, cadeirydd y cynghor sirol, wedi ei benodi yn swyddog dychweliadol, ac yr oedd dydd Mawrth wedi ei benodi i gymeryd yr enwau. Yr oedd pedwar o ymgeiswyr ar y maes, sef Mri J. Lewis, Liaullibio; Hugh Jones, Einion Chwith Samuel Prytherch, chemist, Bodedern a W. O. Williams, Bodedern. Cynhaiiwyd cyfarfod cyhoeddas yn Bod- edern. cos Lan, o dan lywyddiaeth y Parch T. Price, as yr oedd mwyafrif y cyfarfod ya bleidiol i Mr J. Lewis, Llan- ilibio ae mewn caulyniad tynodd y tri eraill eu henwau yn 01; fel na bu angen myned trwy y ffurf o etholiad. Y mae Mr Lewis (gynt o Gaergyb ) yn ffermwr mawr, ac yn un o'r trothdalwyr mwyaf yn rhanbarth Bodedern. 0 ran ei grefydd Bedyddiwr yw Mr Lewis, ac y mae y flwyddyu hon yn llyw- ydd Cymanfa Bedvddwyr y sir ae o ran ei ddaliadau politicaidd y maeya Rhyddfrydwr trwyadl. Cofus gan du darllenwyr fod Mr Lewis yn un o'r tri a gafodd yr un nifer o bleidleis: iau pan yn dewis henaduriiid ar y cyugor, ac i gadeirydd y cyfarfod hwnw roddi ei casting vote yn ffifr Mr Harry Clegg. Felly bu Mr Lewis o fewn yehyd.g i fad yu aelod o'r blaon. Yo y cyfarfod nos Lun pisiwyd pleidlais o gydymdeimlad 4 meibion y diweddar Mr a Mrs Owen, Penymynydd, ya eu profedig- aetb lem.

AMLWCH. CAIS AM YSGOL GANOLBADDOX, Nos Ferchar diwedd it eynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddna yn ysgoldy y bwrdd, d<n lywydd iaeth y Cynghorwr 0. ifi. Joues (cadeirydd y bwrdj ysgol), o Maid cael ysgol ganol- raddol i'r dref. Clfwyd anarch).dau rhag- oral gila y Proffeswr Henry J ones, M.A., Bay,gar, a Mr J. Matthews, Y.H., a phas iwyd penderfyniad ar gynygiad y Parch D. Lloyd Jones, M.A., ficer, ya caei ei e lio gan Mr J. W. Paynter, o blaid cael ysgol, ac yo ymrwymo i wneyd ea goreu tuigat sicrhau tirac adeilad. Ffurfiwyd p-.vyligrr tuaj;it gael taoysgrifiadau, athafwyd vraddewidion canlvnoly nosivaith yna Y Cyrjriorwr 0. E. Jones (ar ran firm Iri E. Morgan ,1'j Gyf,) loop; Mr Samuel Hughes, Bodo v nvfed, 25p; Mr J. Matthews, Y.H., 25p; Mr J. Evans, trafaeliwr, *0p; Nf- Griffith IJones, BootIe, 10p; Mr O. Haghes, Madryo, lOp; a Mr J. Jones, Pentrefelin, lp.

MR.. T. P. LEWIS, A.S., YN I GAREGLEFN, MOV. Cynhaliwyd cyfarfod politicaidd llwydd- ianus iawn yn Ysgoldy Garegiefn, Mon, nos Lun yr wythnos ddiweddaf, o dan lywydd iaeth Mr Hugh Williams, Llwyn-yr-artb, a cbafwyd cynulliad lluosog. Mr T. P. Lewis, A.S., yr hwn a gatodd dderbyniad tra brwdfrydig, a ddywedai fod yn llawen iawn ganddo ef weled uymaint o foneddigesau yn bresenol, ac fel ad daliad byddai et yn sicr o roddi ei bleidlais dros i'r merched gael pleidlais. Yna aeth yn mhen i adolygu gwaith y Senedd-dymhor mewn anerchiad hyood gryno a pbwrpasol. Dy- wadai eu bod yn gweithio yn galed yn y Senedd, ac yr oedd gauddynt lawer iawn o waith nid yn unig gyda golwg ar y wlad hon, ond hefyd gwledydd tramor megys India. Gellid gofyn paham na chaem ni fesuraa i Gymru. We), yr oedd rhyw un mesui mawr yn gymaint aga ellid wneyd mewn an flwyddyn, ond o'r ochr arall nid oedd un- rhyw obaith am g el mesur tir, penderfynu y degwm, a dadgysylltiad, a'r cyftelyb, tra y byddai y Weinyddiaeth bresanol mewn awdurdod. Methwyd ya yatod y Saaedd dymhor a chael cyfleusdra i ddadleu mesur tir, ond cafodd Mr Dillwyn rhyw bum' awr i drafod cwestiwn y Dadgysylltiad, ond pan ranwyd y Ty yr oedd mwyafiif o 51 yn erbyot. AettrMr^Lewis yn mlaen i siarad ar bjtockru-eraitf.lnegys y Cynghorau Sirol, er yotieas%e LSd yn hyn oeddynt o les. Dywmai gy3a Vwg arnynt eu bod wedt, profi yntfoddion'a.dd)'sg anarferol i fonedd- igion y wlad, y-,rbai oeddynt wedi arfer rneddwl am y wariD an bed yu hynod aawybodas, ac nas gellid ymddiried dim iddynt, ond mai yn law y boneddigion y dylai yr holl awdurdod fod. Pe gofynMid i foneddigion Mon beth amser yn ol pwy a fuasai yn llywydd cymhwys ar Gynghor Sirol yr Ynys, buasent yn dyweyd yn ddibetrus mai un o waedoliaeth uchel, ac wedi cael addysg uwchraddol ddigymhar, ac Did net arall a wnaethai. Oad pa fodd yr oedd wedi bod ? Yr oedd dyn o fyag y Dobl, cigydd wrth ei alwedig- aeth, on ag nad oedd wedi derbyn addysg uwchraddol, wedi cael ei ddewisyn llywydd y cynghor, ac yr oedd yn gwneyd y gwaith mor effeithtol, os nad yn fwy felly, nag y gallai unrhyw foneddwr yn y sir ei wceydo (cymeradwyaeth). Gyda golwg ar y dyfodol nid oedd dim gobaith am ddadgorphoriad y Senedd yn faan. Eto nid oedd ef ya meddwl fod etholiad 1836 wedi gwneyd niwed i'r Rhyddfrydwyr, ond yo hytrach eu "parffeithio trwy ddioddefiadau." Pe buasai y Rhyddfrydwyr mewn awdurdod yr holl amser, o bosibl, ni buasai cwestiwn y Dadgysylltiad gymaint yn mlaen ag y mae, felly anill yn y long-run ydoedd eu bod wedi colli. Er yr adeg yna yr oedd tair-ar ddeg o etholiadau wedi cymeryd He, ac o'r rhai hyn yr oedd gan y Rbyddfrydwyr yn bres- enol 12, a chan y Ceidwadwyr J. Credai am yr etholiad nesaf y bydd yn no mor boeth, mor gynhyrfus,°a mor effeitbiol yn ei ddylanwadaa,a'r an gymerodd le yo y gaarif bresenol. Anerchwyd y cyfarfod yn nesaf gan Capt. Owen Thomas, Bryndu. Gofidiai ef na buasai Mesur Tir yn dyfod yu fwy i'r amlwg, ac i drafod owestiynati o'r fath dylii cael rhyw gyngor noil'duol i ni y Cy.nry fel cenedl. Gyda golwg ar Adlwg Gana!- raddol yr oedd oedd o bwya i'r atdaloedd hyoy pol un a oeddynt yo meddwl gwneyd rhywbeth gyda'r cwestiwn, heblaw cael y pleser o dalu treth at gynhal yr yigolio/i, ie cs oeddynt dylent ymysgwyd ar unwaith Yr oedd un o'r pwyllijor wedi ei hysbysu ef y byddai chance da am un o'r ysgolion. Mr William Jonef, B.A Oxford, (gynt o Lundain) ydoedd y nesaf i anerch y cyfarfod, yr hyn a woieth mawn araeth hyawdl iawn. Dywedai fod bywyd Dewydd yn Nghymru o'i gydmharu a'r hyn oedd fiynyddoedd yn of, ond nid ydoedd eto wedi. ymddadblygu ya y fath fodd ag y buasid yn caru ei weled ond credai y bydd Cymru yn sefyll ocht, yn ochr a gwledydd psnaf y byd maes o law. Wrth gyfeiii) at y p-vne o Ymreolaeth Daleithiol sylwai fod Ar glwydd Salisbury wedi bod yn chwareu y If. n ddwy-big gyda y cwestiwn yrna; a Mr Cnambtirlain wedi ceisio enill ei safle yn of, yn nghyda'r Rhyddfrydwyr Undebol yo ceisio llaohu yn nghysatod hwn. With lyw- odraeth gartrefol i Gymru, vr hyn ag a bleidiai ef(y siaradydd) ydoedd aaath o gyng- hor mawr ar gynllun y cyaghor sirol Gellid ei sylfaeuu ar y district council, pi un ar gynllun ehangach fyddai y cyrghor sirol, ae yna gellid cael ua cynghor i chwe' air Gogledd Cymru, ac yn ddiweddaf gellid caei un cynghor mawr i ddeuddeg s ir Cymru gydagallu iddo ymdrin & holl faterion Cym- reig. Credai y buaaai yn haws cael pis o llywodraeth daleithiol na chael pajio mesurau unigol i Gymru yn y Senedd ym herodrol. Cynygiodd Mr John Owen, Llincd, bleidlais o ymddiriedaetii yn Mr Lewis fel un eyruliwys i gynrychioli y Sir ya Stsy y 'fffedin. 'C.fu()wyd y ey?yg?d g?a Mr Th,n Jones, C..eigiau Mawr, yr hwn a »yl#o.dd fod gan Gymru un arddechog fel pjn Va M Giadstone a'r hyn yr oedd ar sir Fo-i ei angen ydoedd cael un tebyg i Mr Gladstone i'w chvnryohioli, a'r un mwyaf tebyg o hell afJlol1"u Ty y Cyffredin, ya 01 e> farn ef, ydoedd Mr Lewis. Gyda golwg ur addysg ganiilraddol, yr oedd thai yn rhoddi tir I adeiiad i yago', a buasai yn drh gandrbi yot-llt woeyd hyoy pe yn ei allu; yr ne 1,1 ere l! va rhoddi mil o bufiau, yr hya,it) nls gallai ef roddi/ ond os adeiledid yigol ganol- rad lol yn Gara^lefn tsiailai yn awyddu-t i roddi C Ill' punt (cymeradwydeth ) G ibdithiai y cadeirydd y sefyrilid un o'r ysgolion yn y lie, tuagat yr boti y rbedd v. yntau lOOp, Sylwodd Capt O. Thomas ei fod yntau addaw mewn cyfarfod yn Vanfcndl 10Hf) n. sefydlid un yn y c¡lcbo"fl.J. P.niwyd y bleidliis 0 ymdd ried;erh yo 'ii f y-.lot, a diolchodd yntau ya «a o i.ig i'r gyou laidh. Dywedai y g%!kiigi,t g kel un sjvei! i'w cynrychioli, ond na bui.u' yn htw-ld i ¡.-tyot gad Ila yn ^al!uc/iiymi>:i iiio yn we a hwynt nag of. Yruedd jn gwybod yu brofiidol am eu doluriau. Af gynygia 1 Mr J. Davits, Al -na Lol^j, ynirailei eilio gan Thomas J. Til m<s, Gia.iygora, pasiwyd pleidlais u ddiolch ,,tr ich i'r siaradwyr; ac ar gynygiad Mr T P. Lewis, A.S., yn cael ei eitio gan M Wil- > a J i n s, B.A., pasiwyd p.eidlais o liolihgir wch i'r Uywydd.

11LYWODRAEfa MLdETHOL GYMRU GAN MR T. LEWIS, A.S. Mae yn debyg mai y cwestiwn pwysicaf i ni fel ceoedl ei ystyried yn awr yw, yr uchod. Yr ystyr yw, fod i ni, gystal a'r Iwerddon, Ysgotland, a Lloegr, gael math o Home Rule, i drefnu ein hachosion cartrefol ein hanain, heb ymyryd dim & hawl y Sonedd Ymerodrol i drefou achosion mawr a phwysig y deyrnaa yn gyffredinol. Y mae y mater ar unwaith yn eia taraw fel peth tra rhesymolyn an peth, er lleihau gwaith y Senedd Ymherodrol; a hefyd am v gall cenedl ar wahao, drefnu eu hachosion cartrefol eu hunain yn well nag y gall di eithriaid ei wneyd drostyot. Y btyrir y gill trigolion unrhyw blwyf drin achosion y plwyf hwnw mewn fes'.ri, neu ryw gyfarfod araii, yn well nag y gall diethriaid; ae y gall unrhyw gynghor trefoldrefnu aebosion y dref honoyn well nag y gall ceb o dref arall, a'r un modd disgwyiir i'r cynghorau sirol drefnu bob an, amgylchiadau ei air ei hun yn well nn neb arall. Ac ar yr un egwyddor dad, leuir y gall pob cenedl neu dalaetb, drwy ei chynrychiolwyr etholedig, lywodraothu y daUeth hono yn llawer gwell nag y gall neb arall wneyd lyny drogtynt. Heblaw y byddai eu cyayittud uniongyrchol i'r dal- aeth hono yn peti fod ei gwybodaeth am dani a'i hanghenion yn fwy na gwybodaeth estroniaid, y mae hefyd ryw neiilduolion yn perthyn i bob cenedl ag y byddai yn ddoeth deddfwriaethu ar en cyfer. Mae yn boaibl fed y pethau canlynol wedi rhoddi symbyliad newydd i'r cweatiwa y dyddiau hyn 1. Yr anhawadra mawyos nad yr anmhrsi- bilrwydd, i basio unrhyw fesur ar gyfer Cymru yn y drefn bresenol. Beiir llawar ar yr aelodau'Saneddol Oym- reig am na baent yn myan cael y naill fesur a'r liall i Gymru; ond y ffaith yw, fod yn anmhosibl cael y cyfryw fesurau ag yr ydym ni yn galw am danynt, tra y byddo y Toriaid yn y mwyafrif; a mwy na hyny, y mae agos yn anmhosibl cael amser i dd dlaa, ie, am ychydig oriaa, yr an o hobynt, gan brinder amser. Pe denai y Rhyddtrydwyr i awdurdod cyn pen y mis, a phe dangosent awydd i wrando ar lais Cymro, eto oherwydd y byddai galwadati llawn mor daer aroynt o ranau ereill o'r deyrnas, cymerai flvnydd- oedd lawer cyn y gellid pasio lluaw8 o'r mesurau y mae y Cynghrair Rhyddfrydol wedi meradwjo. wedi Darfu i Mr Gladstone, yn ei araeth fawr y dydd o'r blaen yn Manchester, awgrymu y dylai Ysgotland a Chymru, yn gyatiti a'r Iwerddon, gael Ymreolaeth, ac y mae y Rhyddfrydwyr yn dra cbyffredinol wedi cymeryd yr awgrym. 3. Mae yr Ysgotiaid y dyddian hyn yn symud yn gyflym yn y cyfeiriad hwn; ac y maent wedi ysgrifenu at y Federation yn Nghymru i ofyn a anfonant gynrychiolwyr i gyfarfod rhai o Ysgotland, ke i gynhadledd y bwriedir ei chynal yn Llundain y mis nesaf i ystyried y mater. 4. Mae amryw o'r Undebwyr yn cymer- adwyo y syniad. Yn ei araeth yn Lerpwl, ar yr 16eg o'r mis hwn, dywedai Arglwydd Derby nad oedd ef yn gweled dim yn afresymol, nac yn anyaaarferol, yn y cynyg- iad. Bernir fod amryw o'r Undebwyr aydd wedi datgan yn gryf y blynyddoedd di- weddaf yn erbyn Home Rule i'r Iwerddon, yn awyddas erbyn hyn, pe gallent yn anrhydpddus, i gilio o'r tir hwnw; ac y mae yn bosibl mai dyma y fifordd a gymerant. Gallant ddadleu, Yr oeddym ni yn erbyn rhoi Ymreolaeth i'r Iwerddon yn uaig, ohetwydd buasai hyny yn gam A rhanau ereill o'r deyrnas, ond yn awr, os ydych am roi yr un peth i bawb, ni wrtnwynebwn ni. "I 5. Mt8 yn bosibl mai dyma yr unig waredigaeth i Mr Gladstone rhag y rhesymau cryfion a gudid yn erbyn ei fesur o Ymreol- aeth i'r Gwyddelod. Yr oedd y Matur a gynygiodd, fit y gwyddis, yn cadw yr aelodau Gwyddelig allan o'r Sanedd Ymer- odrol;* yr oedd braidd bawb yn teimlo yn erbyn hyny; ond fe ddywedir y bydd, yn y Mesur nesaf a gynygia, yn caniataa iddynt dd'od i'r Senedd i L iniain fel yn bresenol; ond yr anhawsddr a deimlir yn bresenol yw hyn, tra yr ydym yn hollol foddlon iddynt gael Senedd i Dublin i drefnu ill hachosion cartrefol eu hunain. prin y gellir ei ystyried yn dêg iddynt dd'od i'r Senedd i Lundain, i drefnu nid yn uuig y cwestiynau Ymher- odrol, ond ein cwestiynau taleithiol ninau a Scotland a Lloegr, oherwydd addefir y byddai ysgar y ddau ddosbarth yna o gwest- iynau, a rhoddi hawl iddynt bleidleisio a uiarad ar y naill, a dim ar y Hall, yn orchwyl tra anhawdd. Oad y mae y cynllun dan sylw, sef rhoi llywodraeth garlrefol i bob talaeth i ymdrin &'u hachosion eu bUDai, na chadw y Senedd fawr i ymdrin 4 llywodraeth yr holl deyrnas ya ei pbethau mawrioD, yn symad yr holl anhawsdra a nodwyd. 1- Teimla rhai anhawadra yn Nghymru yn nghylch cymeryd hwn yn brif gwestiwn y dydd, gan fod cwostiwn y Dadgysylltiad wedi cyrhaedd y sifle y mae ar raglen y Rhyddfrydwyr. D;au fod hwn yn gwestiwn anhawdd. Pe dygwyddai i'r Rhyddfrydwyr dd'od i awdurdod ya fuan, mae yn dra phosibl mai cwestiwn y Dadgysylltiad ddylid ddwyn yn mlaen gyntai, oheiwydd y mae lie i gredu y ceid mwy ar hyn o bryd i Meidieiaio dros Ddadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymru nag a gaid dros roi Dywodr- Mth datNtUd i Gymru.. D?au fod mwy o'r aelodau Seneddol Cymreig o blaid Dadgys- ylltiad nag sydd o blaid Ymreolaeth i Gymru. Os na bydd etholiad cyffredinol am drlwy neu dair b.yuedd, y ravie yu dra phosibl y bydd y pwnc dan sylw wedi d'od yn ddigon aeddfed erbyn hyny i'w gynyg yn gyntaf. Pe ceid deddf o'r fath ni byddem yu hir wed'yn heb gael y deddfau yr ydym fel gwlaiyn galw am danynt. Dywedai M Gladstone y dylaiScotland a ninau gael y mesnraa y mae y gwahanol daletthau yn galw ya gryf ae yn lied unol amdanynt; mae hyna yo ddigon gwir, ond pa faint haws yiym, os bydd cynrychiolwyr lluosog Lloegr yn pleidleisio yn ein herbyo 1 Gallwn ni ya Nghymru fod yn hollol unol ein barn ar unrhyw gwestiwn, ac yn galw yn gryf am dano, fie eto fethu byth ei gael am y bydd aelodau Seneddol rhanau ereill o'r deyrnaa yn arjfoddlawn i'w ganiatau i ni. Bingor, THOMAS LEWIS. I

CLWTYBONT. CVMDEITH AS LBNITDDOL DISIJWYLFA.— Cynbaliwyd cyfarfod y gymdeithas ueiiod nils Iau, dan lywyddiaeth Mr R B. Ellis, C.C., a chawsoin ddadl ddyddorol a bvwi .g ar Pa un ai bienhiniaeth ai gwnriniaeth yw y ffarf-lywodraerh fwyaf -nanteis'ol i'r deiliaid 1" Ajorwyd ar ochr brenhiniaetli gan Mr Wm W. Davies, EbeoPzar, yr hwn a wnaeth amddiffyniad cryf, ac mewn ysbryd ceyrngaro! i lywodiaeth Prydain Fiivr, yr honaystyriai ef yn gvoltlin o lywodneth ddoeth a da. Agorwyd o blaid gweriniaeth, I gan Mr O^on Jones, Hen L HI. Yr oedd yntau yn llawa o'r tan gwerinol, yn ymosod yn ilym ar ormes a thrais brenhjniaeth, ac ya daogos rhago*ii^thau a fnaiit^i^ion llyw- odraeth waiinol. Cariwyd y ddadl yn mtaco yo agbam) brwdfrydedd teilwng o rllwy hl-vd bobt-icaidd gan Mn Eiiig W Ellis, John Roberts, TSonns Rv.vlands, a Mcs Foulk !.s ar ochr brenhinm«th, a chan Mri John H. Roberts, Rowland J. Rowlands, I William D. Prichard, a J ihn Simue! Roberts, ar yr ochr werinol. Pan roddwyd y cwestiwn i bleidla's, caed 16 ar Genr br m- hiuiaeth, a 3t) ar ochr gweriQiaet1?. Rhodd- ) wyd dialchgarwch cynes i'r ag)r«yr am e3 papyrau dyddorol a gwir al'u-ig. Ar y diwedd can wyd "Daw gadwo'r Frenhines." —SylwsJydd.

I MAM YN SA.ETHU TRI O'l PHLA.NT YN FARW. Y mae cyflafan ddychrynllyd wedi bod yn Cannon Lake, Minnesota. Dufn i fam aaethu tri o'i phlant, a gorfodi i'r pedwerydd uno A hi i yfed carbolic acid. Dywedir fod gobaitu am fywvd y fam a'r plantyn.

I TT-DOiWR BEIDDGAtf. Yn gynar foren Gwenor, syllodd hedd- geidwad yo Sheffield fod drws yo agored, Wrth fyned i edrycti yr achos, ymosodwyd arno yn sydyn gan ddyn hefo darn o haiarn. Bu ymdrechfa galed rhyngddynt, a daifu i'r swn ddeffri gwr y ty, yr hwn a daniodd at y ty dorwr, ac ynadiangodd yr olaf.

GOLtGFA RYFEDD MEWN LLYS OiTFiiAITH. Cafwyd William Kelly yn euog yn llys y gyfraith, Ynys Manaw, ddydd Gwener, ei ddedfryda i 10 mlynedd o benydwaaanaeth am lofruddio ei wraig drwy dori ei gwddf Yr oedd pedair o ferched y carcbaror yn y llys ar y pry i; ae wrth glywed y ddedfryd cafodd un ohonynt lewyg, a darfu i'r tair eraill ysgrechian drwy'r lie.

I HAWLIAU PORTHAETHWY I YSGOL GANOLRADDOL. Dadleuwyd hawliau Porthaethwy i un o'i ysgolion o dan Ddeddf Addysg Ganolraddol mewn cyfartodydd a gynhaliwyd yno ddydd Mawrth ddiweddaf. Yn y prydnawn ym- gyfarfu nifer o gynrychiolwyr o wahanol blvyfi cylchynol i'r amcan, yn fwyaf | neillduol, o wneyd trefniadau ar gyfer cyfarfod cyhoeddas yr hwyr. Cymerwyd y gjdiir gan y Parch Fl Cyi-ffig D,v.es, A., ac etholwyd Mr J. Elias Owen yn ys- gii!'eny;i 1 am y tro. Yr oedd Mrs Verney yo brosonol. a siaradodd yn gryf o blaid gwneyd yr ysgolion a sefydlid yn y sir yn rhai cauolog, ac iynwys bechgyn a genethod yn gystal a'u gilydd. Ffafriwyd hyn hefyd fan y Mri R. R Rathbone, y P?rch Joseph a ffj ?? t, a Mr Benjamin TaomM; tra y barnai y Patch Richard Jones, B.A., mai gwell fyddai sefydlu ysgol i enethod yn unig yn Mhorthaethwy, gan fod digon o gyfleus- derau addysg i fecbgyn wrth law, yn Mangor. Yn y cyfarfod cyhoeddus llanwyd y galair gan Mr Hugh Thomas, cadeirydd Cyngor Sirol Moo, yr hwn a ddymunai alw sytw at y ffaith fod y Pwyllgur Addysg Undebot wedi crybwyll y dylai pob tie a apelhi am ygol fod 3 n barod gyda thir i adeiladu no arnb. Darllenwyd JJythyr oddi- wrth Mr J. R. Davies yn addaw gwo3yd yr oil a allai o blaid y symudiad. Cynygioid Mr T. Williams Jones fod i gais gael ei wneyd at y Pwyllgor Undebol ar fod i no o'r ysgvlion gael ei sefydlu yn Mhorthaethwy. Siaradodd Mr Jones yn effeithiol o blail hawliau Porthaethwy i ysgol ganolraddol. Cafodd y cynygiad ei eilio gan Mr John Morgan (sadeirydd y bw!le<)1), ei gofnogi gao y Parch Cynffig Davies, a'i basio. Wrth gynyg penderfyniad i'r perwyl y dylai darpariaeth ar gyfer addysg genethod gael ei gwneyd mewo uorbyw ysgol a gaffai ei sefydlu yo Mhorthaethwy, dywedodd Mrs Verney mai dymunol fyddai gwneyd yr ysgol yn no gymhwys i ffcbgyn a genethod -ac y dylai yr addysg a roddid i'r olaf gynwys coginiaeth ymaiferol, ac hefyd, « yo bosibl, gerddoriaeth. Etliwyd y pender- fyniad gm y Parch J. Griffith, a chafodd gefaogaeth Mrs Richard Davies a Mr Morris, yr Ysgol Frytanaidd, ac wedi hyny pasiwyd ef. Ar gynygiad Mr R. R. Rath- bone, yo cael ei eilio gan Mr R. Lewis, Llandegfan, a'i gefnogi gan y Mri Benjamin Thomas ac R. G. Thomas, etholwyd y rhai canlynol, gydag awdurdod i ychwanegu at y nifer, i hyrwyddo y symudiad o gael ysgol trwy chwilio am dir i adeiladu a thrwy gasglu taQysgnfiadau: —Mr Richard Davies (yr Arglwydd-raglaw) a Mrs D^vi&s, y Cad- ben E. H. Verney, A.S., a Mrs Verney, Ardalydd Mon, y Milwriad McCorquodale, Syr Charles Isham, Parchn R, H. Morgan, M.A., ,E U. Divies, B A., David Jonea, M A, rtichird J mes, B.A., Mri H. Bulkeley Price, R. K. liuhbone, Harry Clegg, J. R. Davies, R-.oeit Davies, J. Morgan, T. Williams LUES, yr Uchgadben Price, Dr John RjOurt?, Mri E. R. Bickersteth, Edmund Aswoith, R. Algeo, R. G. Thomas, H. Williams, Thomas Jones, Benjamin Thomas, Morris, yr Ysgol Ftytanaid(I Hcrnsby, yr Ysgol Genedlaethol; W. Hughes, Evan Parry, George, BeanmarL road 0. Davies, eto; R. W. Robert., Springfield; Thomas Hughes, R. C. Joner, Oadwaladr Davies, R. Roberts, a R. Lewis, Llandegfan.

I CYMAKFA DINBYCH, FFLINT A MEIRION, Cynaliwyd y cyfarfod haner-blynyddol ya Fron Oysvllte, Mawrth a Mercher, Iou. 140 a'r 15, 1890. Bu cynadledd am 2 o'r ''scb, dan lywyddiaeth y Parch J. Dan Bir- kenhead. Dechreuwyd trwy ddarllui a gweddio gan y Parch H. Evans, Cytunwyd ar y penderfyniadau a ganlyi, I 1. Fod pipyr Dr Evans, Ffestiniog, 111 c lel ei ohirio hyd y cyfarfod nes if, gaa er fod wedi ei luddias o fod ya bresenol. 2 Fod croesawiad cynhes yn cael-ei roddi i'r Parch D. Powell, Evertoa village, Lerpwl, i'r gymanfa hon ar sail llytbyr o'r hen gymanfa. 3. Ein bod yo dymuoo adgofio yr ealwysi nad yw y Mr John Jones (Mephiboseth), yn aelod na phrtigethwr o'r gym infa hon. 4. Fod llythyr parchua n gymeradwyaeth yo ciel ei rod-ii i'r Parel. Dmlel Edwards, Bryrabo, gan ei fod yn bwriadu treulio tri mis yn America, ac fod y gynadledd hon ya dylnun,) iddo fordaith ddymunul a derbya. iad croesawgar yn eglwysi y Gorlloiviu, gan tawr obeithio y dychwela yu ol yn amserol a diogel i'r maes y mae wadi Hafurio ya llwyddianu-i ynddo am amryw flynyddau. 5. Eiu bod yn teimlo yn alarlis wrth glywed am farwolaeth y P"rch R. Owen, Moss, ae ya dwys gydymdeimlo a'i weddw alarus yo yr amgylchiad. 6. Ein bod yn teicnlo yn ofidus wrth glywed am fanvolaeth y Parch Joseph Davies, Rhuthya, acyn dymuno nawdd y nef i'r teu'u yn eu trailod. 7. Ein bod yo deal! gyda lUwenydd fod Uadeb gweddi" wedi ei ffurfio yn Ngogledd Cymru, a Bwyddi cyfuniol Lloegr, ac yn anog ein hoil aelodau i ymaelodi ynddi, ac yn mbellach yu cymhell gwein- idogion gwahanol gylchoedd i drefn u cyf- aifyddiadau achlysurol a'u gilydri, er ystyr- ied yn mha tfyrdd y gellir adeiiadu yr eglwysi yu effaithialach, ac hefyd eangn terfynau dylanwad egwyddoiion y Test- ament Newydd. 8. F' d y cyfarfod nesaf i gael ei gynal yn Bti'k'ey, Mawrth a Marcher, Ebrili yr 8 a'r 9. 9. Ein bod yu dymuno adgofio yr eglwysi am gasgliad at Gymdeah s Gyfhithiadol y Beibl, ac anfon yr unrhyw i B. Evans, Rhuddlan; J. C. Rees, C,),,d P.)t-,ti; nect L. W. Lewis, Liverpool, (Ymwelir gan y brodyr a nodwyd 4'r eglwysi fyddo yn ewiliysio hyny. Dylai yr oil fod mewn ilaw cya diwedd Mawrth ) 10. E.u bad ya taer gyruhtJil yr eglwysi i gasglu yu acnserol at y gimhadaeth, yn dra nor a chartrefol, yn 01 y trefoiadau a woe r can bwylleor y Kenhadaeth srartrefol. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch M. F. Wynne, Caer. MODDIONCYHtEDDCS. Nos r archer, yo Vion Cyssylite, pregoth- wyd «an y Archn S. Robaita, Caergybi, ac R. M. Humphreys, Gwracsam. Fron (T.C.): E Williams, Treffynon, ac E. Joao. Llan- fairtalhaiam. Garth: J. Davies, Birken- bed, ac O. Wad:> James, Rues. Oefnmawr — ^eioa: H. Evius, Ba!a, a B. Evans, R'mddian. Ccfumawr—TabernacI: E. T. D ivies, Absroiaw; a-L. W. Lewis, Lsrpwl. C-.fnmavsr—Ebar-ez^r (13): T. Roberts, Absrg 'le, a D. Powell, Le pwl. Yn y F-1, ddydd Mer hsr, gweinydd.vyd gan y W. Hoalies, Colwyn Biy, 0 Waldo Jaines, Rhns; M. F. WYllM, Cl¿r; I Ja nes, Ruthin; D. Powell, Lerpw1, a H. C. Williams, Cor- we i. Dachreuwyd gtu y hrodyr Powell, Lq)wij Idwal Jones (myfyriwr), Evans, li'iidlao, Ao. Cafwyd cyfarfod rhagorol,» uwy o br)bi r;ag a fedrai y c;p-I ddal. Gwn ;eth y Parch J. D. Williams, y gweioidog, a'e eglwys, h.h ymdrech i roddi derbyniad croesawgir i'r cyfarfod haaee blyuy.idol ac er fod nif.r y greinidogion a r ceohad 10 a'r ymwtlwyr yn liuosog, ni culywais fod prindev lie yo un m in yn n iMal oad fa y clpl; Ed árdll y maa M anl—yctp-jl yn w? a phob lie ar.,a [fa?u. Hyderwn y bydd dyt?aw?d da yn .?'.a yn hir yn yr eglwy ,Ù a.-d ?. L. W. LEWIS, Ysg. 20, N-T -vad, a-street, Liv -rpool

iJOLMA 's SIN&P:,M. rlio I,ur,rovo,l hfw. t Ird 'laster.— Sold by ail Chemists nj (},.()..er.; or Posf, gev-m penny s ampg oro packet of throj, to floLMAx's, 108, Cannon t, Jjondon,

un ilythyr etu oddiwith y Golygydd yn dv- wefd ei fod wedi ei 11 lurgunio yn y modd JlJyaf arswydas." Y mae yo anbawdd cenyf feddwl y gwelir yr un ychwaith, oherwydd y mae y Ujfr yn brydferth ei wisg, a'r argraffwaith yn bieserus i'w ddarllen. CgP Fel atfer. cyfeiritsr pob nodiad a fwriedir i'r golotn i JOHN BROWN, I Qrnedl Office, arfon. I Caernarfon.