Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
18 articles on this Page
F (folofn tfbØtDI. I
F (folofn tfbØtDI. I Kid ,dym wedi c1ywed dim YD ddiweddar am goleg, neu Brif-ysgol y Goglecd. Yr ydym yn mawr obeithio y gwnaiffy pwyllgor iod yn ddoeth wrth ddewi8yr atbrawoD. Nid fel y gwnaeth gw?r y De Ond nid °? wnelom "? oud athraw cerddorol yn awr. Yr ydym yn mawr obeithio y cawn wel'd fin oydwladwr MR D. JBNUINS, MUS. BAC., I yo elatedJ yn ughadair gerddorol f ftngledd. Nid Am ein bod yn gwrchwynebu y Dootor, Be nid ychwaith am ein bod yn meddwl tod Mr Jenkins yn fwy cymhwys i'r gwaith, ond am fod gan Dr Fairy goleg cerddorol da yn y Dehendir, so nid ydym am fod heb goleg gerddorol yno, a hwnw dan ofal Oymro. Nis gallwn feddwl aia i'n cyd- genedl gerddorol fyn'd o dan ofal atbraw Seisnig is-raddol, a gadael Cymro yn ddigefnogaeth, yr hwn sydd wedi ei broil in athraw rhagorol, ae yn parhau i ws;euthur ei waith mor dda, ae a withod- wyd i gadair Caordydd am yr unig reswm ei fod yn Gymro. Onid ydyw peth fel hyn yn ddigcn a'n gwneyd fel cenedl naa gwnawn byth feddwl am ein hiawnderau; 80 hetyd, mae y cyfryw ym- ddjgiadan yn rhwym o'n gwnevd yn llawer mwy ymlynol yn ein gilydd, ac i dueddu at fyn d yn eithafus, efallai, yn ein gwrthwynebiad i bob catron. Pe na buasai gon) m athraw teiiwng yn ein plith ein huuain, ni buesai genym ddim i'w ddjweyd. Ofld pan y cymerir athraw ia-rard-j), estronaidd, ar draiil dirmygu Oymry llawer iawn gwell na hwy, nis gallwu edr/ch ar y fath ym- ddygiadau Tn ddim ond ein dirmygu yn y modd mwyaf haerllug. Gan hyny, gobeithiwu na chawn yr un driniaeth annheilwng gan bwyllgor Bangor. Pcidied De a meddwl eia bod yn awgrjmu nad Oed neb ond HB'JSNKISS A DB'PAUBY I yn gymhwys i fod yn athrawon yn y colegau wrth yr ucliod. Nid ydym yn meddwl hyny; oLd hwy yw y rhai cyir.liwyeaf, as yr ydym am gael y dyn- ion goreu ollir gr.cl o'n cenedl ein hunain. Gellir cael digon mor gymhwys a'r un gafodd y ffafr ddiweddaf. Ond nid dyna'r pwno, ond caol y dyn goreu, a cbawn yn awlwg mai y ddau grybwyll- edig ydynt, ttofod y naill a'r Hall yn deilwng i gael yr niirhydedd.-Vagrifens Mr Peter Coulson Edwards i'r Musical Timts i ofyn paham ua cheir llyfrau ceiddciol yn rhad. fel y ceir llyfrau ereiil. Gofyna paham nas aellir dwyn allan lyfrau ceraa- orol yn rh if/nail mieol. 8i'f rhai ar wahanol gangenau ceiddorol, megvs gwrthbwy<it, ehedgin, a chyng- hanedd yn g/ffredinol. Ymestyna ei gynllun hefyd i'r cytansoddiadau. Awgryroa y byddai goiyn a derbyn helseth ar y prif weithiau yn rbaoan misol i gf-rddoifa lawn. Mae yn amlaoub iawn genjm a fyddai "galw mawr" am danynt. Ac wrth' tcddwl,—fwy yw Peter Ooulson Ed- warts i PIITBR EDWARDS A PHBDR ALAW a adwaenom, ond hwn nia adwaenom. Tybed a ydyw Lluudain wedi dylanwadu fel hyn ar y cerddor G'ymreiff addawcl. Drwgiawn. Gwyl- iwchjgantorion.—Mae gwyryr hawlysgrif yn dech- rcu ir eu pralel-u eto 0 ddifrif. Mae pwyllgor yu Lloegryn cael eu gofyn o 20p a riniKwr am'oakd I dwy ân mewa cyngberdd a gynhaliwyd er bndd rhyw gymdeilhaa eiueetgar. Dyma un o'r cyfreith- i;tu mwyaf annheg ac ynfyd yn ein gwlad. Beth all fod yn twy aunlieg a thwyllodrua nag fod on yn cyhoeddi chu, neu rhyw ddernyn arall o gerdd- oriaeth, a'i hyebycu ar werth a'i gadael ar fyrddau as yn ffonestri y llytrwerthwyr. Yna, gwylio y papyrau newyd ion am hanes cyngherdd- aa, ac 08 tiat fod y dernyn arbcnig wedi ei ganu yno beb ofyu eu caniatad, a thalu iddyct hwy am gael gwleyd, yna rhoddant y pwyr.pcrieu y dad- ganydd N-n llaw y cyfreithwyr, a rhaid iddyut dalu yn ddrud om eu rliyfyg a'u troeedd. Onid yw y nth jmddygiadau yn bollol asnheilwng o ddycion gfwarciddiedig. Nis gellir meddwl am ymddyg- hrhu mwy aUlJheilwnt 8C anubteg. Os nad oes can. iatad I'w deluyddio yn gyboeddus, pabam na ai- grephir hyny yn eglur ar wyneb y ddalen, ac yna c&idadg&nwyr eu gadael yn y ffeneetri i traenu a llwydo cyn y gwnaent eu prynu dan y fath lun. gylchiadau. Mae yn eithaf hysbys fod mesur wedi ei basio y ilwyddyn ddiweddaf fod yn rhiid ar. graphu y inybudd uchod ar bob dernyn a gyhoedd- ir ar ol hyny. Ond pham y caniateir y rhai sydd eiaoea allau bab yr un rhybudd, fel y gall y bobl wybod. Y darnau a øanwyd yn y oyngberdd uchod oedd it, The moon has raised her lamp above," g"n Benedict, a I Yes, let melike a soldier fall," gan Wallace. GobMthiwn na chawn glywed am lawcr o bethan fel hyn.—Yobydig flsoedd ya ol, tyuwyd sylw y byd cerddorol at gantawd DB ARNOLD I o'r enw "Senacherib." Oyfsnaoddwyd b: orbyn yr wyl fawr a gvnbaliwyd yr baf diweddaf yu Olouceeter. Ond, yu ol yr adolygiadan ar y dad. ganiad yno, yr oed y gwaith v u warth i'r wyl s'r awdwr. Nid oedd ynddi ddim, meddai y critics, a haeddai gael y sylw llelaf ona i'w gondemnio. Dywedent ei fod yn snrhad ar y wasg Seianig fod y fath betb wedi ei gyhoeddl. Ond yn ddiweddar "Winchester a rhoddwyd dadgaciad o'r gwalth yn y lie hwnw an yn Southampton gan yr un cor a chwareuwyr. Ond piofwvd yma tod gan yr ben Ddoctor rhywbetli teilwng i'w ddyweyd trwy ei nodau, a phrofodd fod yn y gwaith bethau teiiwng osylw, beblaw eu dirmygu. DerbyujAi y oynull- eidfaoedd mawrion y pwnhanol ranau Ft yda dyddor- deb mawr iawn, arhoddentgyoreradwyaeth wresog iddynt. Ail-alwyd llawer o'r rhanttu, plio: rai, yn ol y critics, oeddynt yn hynod dlilwd o bob dy. ddordeb. Derbyniodd yr awdwr, yr hwn oedd yn arwain, gymeradwyaetb mawr y tyrfaoedd. Mae 110; teddwl fod rhywbeth heblaw gofalu amy gwir. ionedd yn llywodroctbu y gohebwyr yn yr wyl gerddorol. Tybed eu bod oil yn ddigon byehain.1 gondomnic- y gwuitb am fod rhyw un arboni yn ci gondamniof Yr hwn, gyda Haw, y gwyddom nad yw yn foddlawn cydnabod y gwir bob amser, lie yn boff iawn o gondemnio yn haerllug pan gymer yn ei ben i wneyd hyny; oad nid yn ol teilyngdod, oud yn ol mympwy. 0 bob dyn gwael ar y ddaear, dyna y dyn gwaelaf —yr hwn a adawa i deimladau arbenig lywodr- aethu ei farn, Be ymddwyn at ddau berson fyddo o dan yr un amgylchiadau yn hollol, ond a drinir ganddo ef ar egwyddorion hollol wahanol. Gad- awn y rhai hyn awr, gan addaw talu sylw arbenig i'w hymddygiadau yn y dyfodol, ao addaw ar yr un pryd waeutbur eu bymddygiadau yn eithal hyebya i'r byd, ao oa na ddiwygiant yn fuan bydd rhoddi awgrym eglur pwy ydynt, efallai, yn lies i rhywuu yn y dyfodol. —Tybed, mewn gwir- ionedd, nad ydyw becbgyn Oymru. yn dysgu gwell pcthau tua Llundain yna na obodi ROW MKWN BISIBDBFOD I fach leol yno, ar ol ryw gystadleuaeth fach ddi- bwys. Hi, fechpyn auwyl, dyagweh ddal eioh tafcdiu, rbag cywilydd Ond hwyrach fod dy. lanwad Oaerdydd eto arnoch. Gallws yn bawdd gredu nas gall Mr Turpin drin y Cymry wrth ddarllen a tbraddodt b.izniadaotb.-Hyadtlywed thai yn canu ar lwyfau, mown tref fawr, wedi ym. wiegomewn dull boneddiofddd. a gailem feddwl eu bod wedi dysgn moesau, ond yn bradychu eu kunatn mown rhagor uag un ffordd. Dyraa fel y profai un o'r cyfryw ei alld dedganiadol wrth ganu y gan "wit TI'X copio'R uoib YM OODI." —W—hwyt ti'n co—bsfln'r lIo-ho yn co-hodi. Ffordd newydd upon, ouidS t Gitn fod y peth yn c..e1 ei wueyi mewn lie mor flaenllaw, lie y dyf. eisir llawer o ffasiynau, gallai y daw y ff jrddra- goiol bon jn uu bnblojsftidd. Gau ein bod yn trin y dull hwn o at¡u, nis gallwn ',ned heibio un cnhr6ipht ara?l, ae os Da chawn rmwared o'r itAddunm<idd'.f!oMwnam?f!ythafeydd vn euog a fisen y w!ad yn eu Uiw!au tu hunain. 13 fel y cscai un, yr hW1) a yetyrir yn un o blif ddadganwyr g oe —" Du-buw Moses;" "S ca dw o ba ben bach" Du-huw 1. -1 Hen gadar freicbiau ma-am Dyna ddigon, onide o enghieipbtiau. Mae y lath beth nid yu unie yu isel acanfoneddicaidd, ond yn rhyfyg a phechod oinadwy. Teimlem y obwye oet yu Ihooeg i lawr eiu taken wrth glywed y bodach fid hwn. dan cuW dadgan«r, yn gwneyd y fath hafoc pechadurus ar enw Uvw o flaen cyculloldfdo btlrehuts 08 no fydd wedi diwygio yn y p> tb-u hrocyn dyfod i'n gaf«l ni y tro newf, gwiiawn f(YL',Jglad "m ei anfoui'r Alpht yn erbyn > Gom. brophwyd-Gair bach AT DM?KW<R CygoHnttDDAU. Gwyddom am rai o'r cyfeillion hyn mai eu li^mcan ppnaf ydyw gwneyd arian. Ac er eu gaUuogi i fod yn llwyddiannua, gofalant am bob dosbanh. lioialant am g&el thyw un dadgiinycu o fri a safle, er mwyu tynu aylw y dosbarth goreu o'r bobl. Llawnunt eu program i fyny drachefn o bob math o gerddoriaeth a allant wenieitbio allan I o beraonau awyddus am gael dangos eu hunain, ao a roddant eu gwasaraeth yn rhad ac am ddim. Nid oes ganddynt y gofal lleiaf am ddim ond eu cael yno, ac (If y gwyddnnt. rau cancuou o ddosbarth isel a gantnt, gadkWint iddynt, gan t ddyweyd fod eisieu pleeio pawb. Pa ganwr o bwyo, ailmodiJo biircli Ide4) ei 'miebv, fjdd yu ><fu ,vi. «».u n y: va Uw>!a>i a'r cyirjw. uu rai'o brif-ddadganwyr y byd wedi cael en dwyn i'r brofedigaeth hon. Pa rhyfedd en bod yn cam yr hollol ddifater a dfymdrech, a phan yn cael en galw i ail ffanu yn gwrtbod yn y modd mwyaf p. idderfvnol: Gyfeillion, os na ellwoh gael digon o atian i gario achoB y Oeidwad yn mlaen JD. byd j beb ymoetwng i bethau fel hvn, gwell i chwi ei adnel or unwaith. Ddeibynia Duw mo r llafnr yn wasanaeth iddo Ef. UNa thwyller chwi, m watwo.ir Duw." Gobeithio na chawn achos l'oh I nodi allan yn fwy amlwg. Nid mewn un 8P" ydogaeth yn Nghymru y gwneir hyn. Mae lIawer ynluog ohono. Mae rhai wedi diwygio ar 01 cael ??em?n gan )!TMli)on; ond ofnwu tod e[fU mOy bendew yrh'M eu briwio CYD y MMll.Mt. Cofiwch nM nwyno?: peidiwch dyweyd dim. ?er?UddeaH. Ftlly gobeith?n y ?i_T ?? .yfeUUon aMUwi.1. gw.'g?g y n? a w.om a hwy yn 7 llythyr hwn gymeryd Y Md, rhag ein -i.ji t -vA- Mn vbvdd ereiU yn deall hyny. I, HBKAN.
,signmrn jrli.19
,signmrn jrli.19 Oredwn y bydd yr hyn ?Mtyn yn flasus i Mchwaeth y .hM a ?ymerant dyddordeb yn y colofn Cyraru Fu. Awn ynd morbella't 1iwyddyo 1835, i g,lchwyl gYDtat "Cymdeithaø Gymreig Bethesda," yr hon a f!y?'?y'"? un Dafydd Morris, 10 Bethesda. Llywyddid gaD Clwy?Mdd.. diau mai yr hybaroh 'srad yw y unig un sydd heddyw yn fyw o r rhai oeddy.t yn bressnol yn Y cvfarfod dyddorol hwnw. Geilw yr adroddiad a ganlyn i'w gOf laver0 Ua gyfeilhon barddonol, lie y rhai ais adwaenir mwy. H. 1. Ormerwvd y gadair gan y UywydJ, Mr David Griffith (Olwyd?dd), a decheuw?yd gwaith y dydd yn acbosion y gymdeithas.-Dar. j llenoddy beirddeu cyfarchiadau ir gymdeithas tely canlyn:— t. Wele heddyw wyl addas-i enyn Eia hanwyl gymdeithas: Gwrthreded, diied pob die Mawrba d' aog, Gywlo digas. Aeth yn glaf Die Sion Dafydd,-afiecbyd A fachai'r gwan fenyad, owaoisch, gwaelach, trwy iglailydd Ydd aeth, nes darfod ei ddydd Aeth Die i'r badd mallwedd mwll, Na fydded golled na gwall, Aeth yn fraenllyd, ddrewllyd oil, I'r un gist a Heogist byll. Ni welwyd Sais yn wylo-o'i gladdu, Na gloyw ddestlaidd Gymio; Ond y gwr wedi' guro Biudua ei fab, bradus fo. A gwywo'i'r un gweryd—wna'i epil Anhapus ao ynfyd: Bydd Oymro tra byddo byd A'i byfwyn iaith bêr hefyd. Yn yr iaith hon arelthion-hyselnier Nes synn'r holllwythau Mawrhewch yr jaith fwyniaith fan, J Yn y fan canaf finau. j Calon wrth galon a gair-am unwaith A mynwes ddigellwair, Un enald bawb, yn unair; Un i gyd mewn enw a gair. Mu HUGH HUGHIS (Tegai). BBEILL. Dynion yn hoffl dywenydd-ydych, A didwyll ddysg, beunydd; A cbymdoithas yma sydd Genych i'ch dwyn ar gynydd. Gloywi'r iaith eglur weithion-ydyw Eich didwyll amcanion; Daugos parch, hybaroh i hon A noddi awmyddion. Ma William Hughes (Gwilym Padam). I II. Galwyd ar bedwar o fechgyn dan bymtheg oed, y rhai a etholasid o bedair yagol, i silleba Cymraeg, a bu ymdrech galed, a chafodd y bech- gyn athrawiaeth, a'r gwrandawyr lawer o ddF. ddanwch: a cbyhoeddodd y beirniaid (Mr Griffith Ellis, ysgrifenydd, a Mr John Williams, tryaorydd) mai John H. Koberts, Ooed, Lianllechyd, oedd y buddugawl, a gwobrwywyd ef gan Mr Robeit;4 Williama, Bethesda. III. Galwyd pedwnr o fechgyn dan ddennaw ood, y rhai a etholasid o bedair ysgol, i ddarllen Galarnad Datydd am Sanlja Jonathan (2 Sam. i. 17, hyd ddiwedd y bennod); a chyhoeddodd y beimiaid-Mr William Williams (Gwilym Peris), a Mr W. Edwards (Gwilym Padarn), a Mr John Thomas, Bethesda) mai Ellis G. Williams, Braich Talog, oedd fuddugol, a gwobrwywyd ef gan y gymdeithas. IV. Rboddwyd wyth o lwydd destyusu, fel y canlyn I.-Y BRENIN-A'B BOLWT8. Ein hyglod Freniu a'n Heglwys-yn Nuw A'i nawdd b'ont yn gorphwys; A chydgordiad trwy'r wlad lwys, A'u brodir yn baradwys. Mia G. Williams, Braich Talog (Gutyn Peris). BBEILL. I Y Bremin, o but iawneb,—a lwyddo I luddias pob gwrtheb Mewn bai, mwy, na b'o neb I ro'i anair i'w wyneb. Yr EglwYB fo'n aroali-O sylwedd Ohewalem heb wyrni: A'i hathrawiaeth helaeth hi Pregether er pur goethi. 14B Owen WILLILXBI WaunSawr. BBEILL. Llwydd i'n Branin o linach-eitt cewrion Dnduriaid uchel- Ach yo'hwn a ul ey'n un Ach: A geir rhyw deyrn rhagorach ? Y wir Eglwys oreuglod—a lwyddo I ladd pob aughydfod; I Ac yn hon na bydden bod Us aruthr, chwyn, na sorod. I Mb HUGH Hughes (Haw Tegai).
[No title]
Nid oes neb o fewim America dreulia Ddydd Diolchgarwch yn fwy llawen na Sergeant Mason, yrhWBByddwedtdetbyn pardwu gan yr Arlyw. ydd-ar 01 bod ddwy Synedd yn Nbanydfa Albany am amctM Uot?ddto Gntteaa yn W"hington. Wvth mlynedd doodd y ddedfryd ond oytnna Wytil ?d vj djoddef oosb ddigonol am ei fyrbwyUdra. ao aid CM neb a warafuM iddo 1-yrbdw .y i=" Beti and the baby." gymdeithas Din as IB EoLWTM—Y 7?? a ddywea:— Ovfenwir Brooklyn ya fymych yn Ddinae yr EglwY81, ond 08 yw adroddiad y Parch Emory J. iiaynea yn gywir, nid yw yn ddinas y mynychwyr eglwysi. Dywed fod yn y ddinas 150,000 o wyr ieuainc: eithr nid oes droa 15,000 ohonynt ya mynychu addoldai. Nid yw holl nifer mynych- wa eglwyal Pabyddol a Phrotestanaidd dxoi j 80.000, non let M't acithfed ran o boblogaeth y ddinas. Y DnDJIS Hthaf YN T „ Btd.—Tebyg mai y ddynes hynaf yn y byd yw un a drigiana mewn p-ntref n'r en. A ubrlneen.Ro, aus, rhwng Valence u Grenoble, Ffraiuc. Mae yn 12S mlwydd oed, ac mewn llawn feddiant o'i chyneddfan meddyliol; vr unig ddiffyg ami yw yebydig anmbariad ar ei cblyw. in ol oi thrwydded briodasol, yr oedd yn briod er's cau' nilynedd yn lonswr diweddaf. Dan yr YmberodraFth gyntaf gwerthat ymborth i'r fyddin, a lladdwyd dan o'i meibion raewnbrwydr- au yn Friedland a Spaen. Cynhelir hi yn awr yn gytangwbl ar yr elusenau a roddir iddl gan ym- welwyr, y rhai a ddeuant o gryn beUder i'w gweled. Cynorthwya ei chymydogion hi i wneyd I gwaith y ty. Ei hunig ymborth braidd yw cawl wedi ei wneyd gyda bara, at yr hwn y chwanegir ych dig win, ao weithiau ychydig frandi. Dywed Dr Borne, meddyg o'r gymydogaetb, nad yw un amser yn oil. Mae ei chroen fel lledr; saif yu gymbarol sytb, ao mae yn neiliduol o ran ei glen. did.
Advertising
Efps' Cocoa.—Pbbaidd AO Adlonol.—"Drwy (ryuihurth gwybodanth gyflfiwn o'r deddfuu natariul s¡<1d yn rheoli gwdthrediadan tranliad bwyd a math. I., db hnry gymhwysiad g»fala« o nnWeddaa Cosoa pm- a dethotedig, y mall Mr Eopa wedi oyfiwyao (i.i bwrdd. ooreofwyd ddiod faethlam a ehwaathns, ddiohon ein Kvrarsd rhag Uawer o filiau ion oddi wrth fddygon. Trwy ddikoinydd* doet or Wry* mcyddauo ymborth, gellir yn raddol ddwyn y cylan. sovlxiiad i sefyllfa y bydd yn allaog i wrthsefyll.pofe toeddisd at afiechyd. Mae eannoeda 0 afiscbydsn dir. E-tlsidd ynein haingyleba, yn birod i ymoaoa amom 110 byuaq y caifont fan gwan. Gallwn osgoi llawer sictb farwol trwy gadw ein hanain mawa eyflwr diogel gyda gwapd per, a chyfansoddiad wedi ei faethn a briodol."—C*vU Servtee autte. Gwneiref yn irml 5r?y ei gymyagu m«wn dwfr nen IrAh bibiwed* Uwwthir .,?wnpa t? yn nnÎg, wadi n htnt?dde "jame« EppB and Co., Homœnpdhic Chemists, Ltipdoa." GWIIPuthnrwyr Epps's ChooolAt% hely?Ur 1 pr?d,-waol. « X98S—alt
CANEUON A'U HAWDWYR- -I
CANEUON A'U HAWDWYR- I Yr vdvm yn ddyledus i on o ohebwyr y Drych am v avlwadau darlleuadw/ a gaulyn ar m or "^anenon poblogaidd" mwyaf cyhoeddus, yn ngbyda'n hawdwyr. Y mae Bwyn parhaus yn  ? hanes .yf?oddi??, emynau, a ?S'-yMwedi gwneyd eu hunain yn ?. trefol a b01!DS yn my? pob dosbarth ac yn mnob gwlad wSW ?y'? ?? y y?" y gohebydd uchod:— rwir yn cyffredin '°? BMBB yw awdwr « Aul Ug Sfne" (Vr Hea ^aer GyntJ oad ni wnaettiiwy Ubg aii.yogritenu yr ail 'r tr,dtdd   worth yw awdwr 'The Old Oaki?u Bucket," F,  yn New Y?k yn y.tod Mi PoS? flwyddyn 1817. D?thi'f? yn ?hed?. Sc yfodd tMiMt o ddwfr, a dywedodd: ?ym"? 'u fwy adfywiot inMsi glasiad o'r b6a fwced dderw a hongiai yn ffynnow fy iahad." Awgrym- odd ei wraig iddo fod hyn yn destjn da i wneyd oSn arnc. Eisteddodd i lawr yn y fan, ac ysgrifeu- odd y gin fel y mae genym yn awr. "Woodman spare that Tree," a gafwyd oddi with George P. Morris fel y canlyn :-Yr oedd can lam i'w gytaill le bach yn y wlad yr oedd yn rhaid iddi oherwydd tlodi ei werthu. Arytiryr oedd derwen fawr yn tyfu, yr hon a blanesid gan daid (t?d-cu) y cyfaiU. Bwriadai prynwr y ? &If tir dori Y1 he? dderwen i lawr, ac er ei hachub a i chadw fel yr oedd, talodd c>faill G. P. Morris 10 o ddoleri am rwymeb oddi wrth y prynwr yn ei atal i dori yr ben goeden. Olywodd Morris yr hanes, gwelodd yr LAa dderwen, ac ysgrifenodd y g ?wnadai y trnan J. Howard Payne lanw opera o'i eiddo gyda Home, .sweet Home." Nt caaf- odd erioed ddim am dani, ac er L'ir opera droi yn fethiant, daeth y gin yn boblogaidd, a gwerthwyd droa 100,000 o goplau oboni y flwyddyn gyntaf. Mewn dwy ftynedd cliriodd y cyhoeddwyr dros 10 000 o ddoleri wrth ei chyhoeddi, ac mae y gwahanolarall eiriadau ac efeiychi .dau ohoni yn ffrifeij Tybir mai ar alaw Sisilaidd y sylfaen- wyd y gerddoiiaeth, ao y mae gn Domzette awarymiad ohoni yn ei opera "Auna Bolena." Apwyntiwyd Payne yn dratuoddwr Amerioanaidd yn Tunis. Yno y bu farw, ac oddi yno, yn ddi. weddar, gyda llawer o rwysgfawredd, y cyrchwyd ei weddillion i'r Talaethau Unedig. Mae hanes ei fywydyn llawer hynotach na Hug. "Pa mor ami y bum," medeai, "yu ngholoii Paris, Berlin, Llundain, neuryw dref boblog arallyn cwrando personau yn canu, i,eu law-organ yn obwareu "Home, sweet Home," a minau heb swllt yn fy mhoced i dalu am y pryd nesaf o fwyd, na lie i roddi fy mhen i lawr. Caaodd y byd fy nghân nee y mae pob calon ynddo yv ad. nabod ei paeroriaeth; eto bum i yn grwydryn o'm mebyd, ac yn awr yn fy hen ddyddiau rhaid i mi oddef ymddarostyngiad am fy mai a," Foster ydoedd awdwr Old Folks at Home," a hi ydoedd y gSa oreu ysgrifenodd. Gwerthwyd dros 400,000 o gopiuu ohoni, a dywedir i'r awdwr dderbyn 15,000 o ddoleri am ei ran ef yn y gweith- iant. Talodd Christy, y digrif-ganwr hynod, 400 o ddoleri am y fraint o gael ei enw wedi ei at- graphu ar un argraphiad o'r gitn fel ei hawdwr a'i chyfansoddydd, a phar hyn amljgamgyineiiad yn nghylch y gwir awdwr. u iiock me to Sleep" a ysgrifeuwyd gan Mrs Allen, o Ualaeth Maine. Cafodd bum' dolar am dani gan Russell and Co., Boston, y rhai a enill- asant mewn tair blynedd 4,000 o ddoleri oddi wrthi. Oynygiasant i Mrs Allen bum' dolar yr un am bob can allasai ysgrifenu. Flynyddau wedi hyny, pan yn weddw dlawd Be mewn eisieu, anfon- odd iddynt gin a gwrthodasant hi. Gwerthwyd "Kathleen Mavourneen," gan Crouch, yr awdwr, am 25 o ddoleri, a dygodd i'r cyhoeddwyr gynifer o flloedd o ddoleri. Yr oedd Crouch yn anobeithiol o annarbodue, ac yn ei hen ddyddiau daeth yn grwydryn. Pan ydoedd Mme. Titiens yn y wlad bon, flynyddau yn ol, canai y gan hon unwaith yn New York, a daeth crwydryn bud r yn mlaen. Dywedodd mai Crouch ydoedd, adn abuwyd ef, diolchodd i Mme. Titiens am ganu y gan mor ragorol. Bonnie Doon ydoedd yr unig gan Seisnig a hofiai Napoleon. Dywedir i'r gan, "I'll hang my Harp on a Willow Tree," gael ei chyfansoddi gan bendefig SeUnig mewn catiad a'r Djwyaoges ?n aWl y Frenjnu Vi(toria).
DYDDIAU MEBYD WM. WILLIAMS,…
DYDDIAU MEBYD WM. WILLIAMS, I PANT-Y-OELYN. [Gak Gabmonydd ] I Ychydig lawn, iawn, sydd genym o'i banoo cyn iddo adael ei gartref am ysgol y Llwyn-llwyd; yn wir, y mae plygion trwoh o dywyllwch dudew yn goiwedd a: flynyddoedd ei febyd a'i ieuenctid. Gadewch i ni, oieu gallwn, gynyg treiddio drwy y plygion hyny. Elai y mab yn ddiamheuol yn llaw ei fam, pan yn blentyn, i gapel Cefa Arthur. Yma y clywodd efe ganiadau Seion y waith gyntaf. Pa effaith, tybed, a g'ai yr emynau a genid yno ar glust a chalon yr emynydd dyfodol ? Ai tybed.fod ei awen, hyd yn nod yr adeg gynar hono, yn ym- ddeffro P Pa emynau a hoffdi efe fwyaf, a pha donau P Buaaai yn dda genym gael hysbysrwydd em y pethan hyn, 80 ereill cyfielyb iddynt, yn nglyn & thymhor ei febyd. Gan ei fod bob amser yn wr diwyd, bywiog, a gweithgar, y mae yn dia thebygol y byddai yn oynorthwyo ei dad yn ngor- chwylion y tyddyn nea myned ohono i Athrofa y Llwyn-llwyd. Efallai nad oes yr un alwedigaeth mor ftafriol i feithriniad yr awen farddol ag yw amaethyddiaeth. Y mae corn yr aradr wedi profi yn budlath ysbrydollad i lawer un cyn hyn. Pwy Ilfn cael v fath gyfleusdro i gymdeitbasu i natnr aramaethwrt IddJ ef, os bydd ganddo lygad i weled anian, y mae daear a wybren mogys dwy arddangosfa fqwr ao ardderchog, ya Hawn o ar- luniau a cheif-ddelwau o waith yr Hwn a "addnrnodd y nefoedd í/I ysbryd," a "llaw yr Hwn a luniodd y sarph dorchog." A gallem fod yn sicr nad oedd William, mab Cefn-y-coed, yn ddlystyr o brydfertbion natur. Nid oedd efe, fel hwnw gynt a aeth i arddangosfa y celfau cain yn Manceinion, a'r hwn, ar ol cerdded yn ol ac yn mlaen am oriau drwy yr yatafelloedd lie yr oedd y lluniau a'r oarf-ddelwau, ond heb) sylwi dim arnynt, a ofynodd o'r dhredd mewn tymher chwerw, When is the performance going to begin f" Na, yr oadd eyfannoddled corphorol- cyfansoddiad gieuol WiMame-y tath ag oedd yn ei orfodi i deimlo yn ddyfnddwys oddi wrth ar- mapMadan catM. Gofalodd Pen Mawr yr Y%"4z am gorph cymhw18 i'w emynydd. Yr oedd w<?eoM ?Mt Williams yn un o'r Thai mwyat telmladol fu gan neb erioed. Y mae hyn yn un o anhebgorion y gwir fardd. Nid yw Natur yn gollwng neb i mewn fSancteidd- iolaf ei tbeml ond y rhai hyny sydd, tra yu mron Uesmelrio, yn rhoddi y trwydded alrjiddo mewn aoenion crynedig. Dywedir ei bod yn ofynol, cyn y gellir gwneuthur tclyn o'r fath oreu, i dymheru y coed am flynyddoedd. Wel, braidd na thybiaf ft fod cenedlaethau wedi myned i barotoi oorph cymhwys i beraidd ganiedydd Cymru. Yr oadd Williams fel telyn awelaidd, yn teimlo cyffyrddiadau byeedd yr awel wanaf ac yn ihoddi allan y aeiniau mwyaf nefolaidd pan o danynt. Pabam yr ydym yu teimlo ein calon ya euro yn fiyflymach pan y byddwn yn darllen neu yn canu rhai o emynal1 Williams, ouil dirgryniadau calon y bardd sydd yn cael en trosglwyddo i ni drwy gyf. .n.. Itinellau trvdaaol ei farddonlaeth P 1" Gobeitds. I
[No title]
Mbnai Bridge SMITEVII&LD.-Hr -John Pritenard held a highly successful 5110 of fat stock on Mon- day, December 10th, and notwithsta ding the boisterous weather, there was a good attendance, and prices ruled high. Mr Edward Humphreys, of Carnarvon, obtained the top figures with 2 bullocks under three years old, which brought L46 los and jEM respectivety. The fact of a steer, under thr, e years old, and from only ordinary farm keep, to fetch the sum of £t6 10s shows what Welsh cattle can be brought to with proper care and attention in breeding. Three other bullocks of nice medium quality averaged £30 a piece. Mr G. J. Roberts, of Trefarthin, had a very choice lot, the best two bringing zC38 10s and t36 58. Mr Williams, Garnedd-goch Mr Owen, Rhyddgaer; Mr J, nee, Tai-hirion; Air Jronea,Hendre-galog; Mr Roberts, Oefn.du; Mr Hughes,SigUn; Messrs Brocklebunk, Mr Clegg, and other well-known feeders, sent stock which realized highly satisfactory prices, the total roceeds of the bale being £ 1,41010s 6 i. -On Wednesday, December 12th, Mr John Pritchard held a sale of fat stock at the Valley, Anglesey, which included stick from Messrs Roberts, Ty Hen and Llechylched; J. Owen, Pen-y-myiiydd; R. Gardner, and others. The attendance was good and the bidding spirited, the whole of the sale realising about £ 700. Mr Pritchard an. nounced his intenti In,at the request of the leading fUlller", to establish a Smithfl Id at Valley, and also announced a sale of fat and store stock at Bodorean. for January 14th, 1884.
Advertising
I ICOATJLINE.—Cement for Broken Articles, 61. Is I 1% 2..wtage, 2d. Sold everywhere. Kay Bros. Moskmort. KAY'S TIC PILLS, a spacifis in Wourslqia, Faes. aehe,9id, 1b lid;postage, W Kay Pres, Stackport
NODIùN ACIILYSUKOL 0 FON.…
NODIùN ACIILYSUKOL 0 FON. I Y mae yn ymddangos lad yr oil, neu bron yr I oil, o lywodraethwyr, COLBG QOGLBDD CYHBU I wedi eu dewto ao yn nglyn a hyn caTem eylwi vchydig ar y personau a etholwyd gan gadeirwyr bvrddau yegol 111 sir Fon. Y dddU hyn ydynt y Cadben Pritchard-Rayner, Plas LUnddyfnan, a Mr John Rice Robe ts, solicitor,-diku Dori o'r Toiiaid, yn ol y Oledds yn foneddigior, yn 01 sêl yn erlid Ymneillduwyr, yn ol rheavrm yn hollol angbymbwys i gynrychioli byrddau ysgol ar fwrdd y llywcdraethwyr. I ba beth, ynte, y bu ycolleahonP Welt yn 01 ein tyb ni, oid at y cadeirwyr yn gymaint mae y bal, ond yn hytrach at aelodau y byiddau ysgol, y rhai f4 luont mor ddall ag ethol cadeirwyr mor Doriatdd Y mae yn ffaith mewn amryw leoedd os bydd bwrdd yagol yn gynwysedig, dvweder, o hnner dwsin o Ymncillduwyr ac un Eglwyswr, ond fod yr Eg- Iwvswr bwnw yn berao y plwyf, y mae yn Baith lam] mai vr E?lwyswr a ddew!air yn gadei. vdd. Yn awr, y ïnaé peth fel hyn yu alrebymoi, a buasem yn cynghoriyr etholwyr i fod jn ofalua yn etholiad bwrdd ysjtol, pan y daw hyny ogwrn- pas eto Ond eto yr ydym yu methu gwybod pt cvmhwysder o dan dywyniad haul a all fod yn y Cadben Rayner, hyd yn nod i lygaid golenedig y Tonnid, i fod yn llywodraethwr Coleg y Gogledd. Pe buesai yn y coleg newydd ryw ddarpariadau gogyfer ê. dYSgll Y geUvddyd o hela, y mae yn ddiamheu y buaaai y Cadneu yn awdutdodddi- hatal; end gan mai diwyllio y medawl, yn hytrach na dadblygu gewynau y corph, ydyw prif amcan y coleg newydd, yr ydym yn methu gweled pa gymhwysder sydd yn y Cadben i ymdrin a phethau o'r natur hyny; ond hwyrach mai eiu dallineb a'n hanwybodaeth ci ydyw yr achoa na buasem yn can. fod yay Cadben diwr amrywoelfenau perthynol i gymeriaddysglaeradjSijedig. GallyToiwidwneyd hyny, oherwydd y maent hwy yn proffesu bob amser fod yn llygadog ryfeddol. Ond hyd yn hyn yr ydym ni wedi arfer cdrych ar y Cadben Rayoer fel heliwr cadarn. Pan yn carlamu ar ol own y gwelir ef yn ti holl ogoniant; yn ngwer- syll yr vsgyfarnogod, y petris, y eolomenod, ac am a wyddom yr adar duoa a'r cywion ieir, y gwpaeth efe fwyaf o wrhydri. Mae yn debyg moi i am ei fod;yn un o ddisgynyddion mwyaf teilwng yr anfarwol Nimrod y mae y Cadben yn boblogaidd yn Mon; oblegid y mae of yn deall yn dda pa beth ydyw dylanwad ami i betrisen neu pheasant a eaeth. wyd ganddo pan yr ymddangoso ar fwrdd un o etholwyr sir Fon. Dyma ydyw y pla sydd yn an. dwyo sir Fon ar hyn o brjd, y gwaseiddio a'r cynffoni sydd i'r Cadben Rayner oherwydd ei haelioni yn rhanu o flrwyth ei helwriaetb. Gresyn na fuasai y "Corrupt Practices Act It wedi cy- meryd hyn i fyny; y mae yn sicr o fod yR brihry o'r fath waethaf. Bydd ami i hen ffermwr yn Mon ar adeg etholiad, yn enwedig os bydd yn dygwydd bod yn lied newjnog 8C yn mynweou Lid. goflon hiraethus am bryd blasus a wnaeth ar Ie] rhyw hen ytgyfamog, yn tori allan i foil y Cadben o dan effaith yr adgotiou hya. Yn sicr y mm yn warthus fod pethau fel hyn; ond y mae yn llawn mor sicr na ddarfyddant hyd nes y difluna y Oad. ben neu yr ysgyfarnogod i ffordd yr holl sldaear. —Tuag wythnos yn ol, yr oedd amryw leoedd yn Mon yuforw gwylltya uglyn A'r hyn a adnabyddid fel T BDLKELBT MAJORITY, I neu fel y clywsom un gwr yn; cyfieithu yn lIyth. yrenol, "y mwyafrif Bwclaidd," neu, mewn geir iau ereill, dyfodiad i oed mab Syr Richard Bal keley. Y maent yn dyweyd mal yn Llangefni yr oedd y miri mwyaf,ao yr oeddym yn dygwydd bod yno ar y pryd. Nid ydym yn coflo i ni erioed weled Llangefni yn y fath hwyl o'r blaen. Yr oedd yr holl le yn guddiedig bron & banerau yn y dydd, ac yn dysgleirio gyda phob math o dan, yn mhob cyfryw lun, yn y nos. Oyfarfyddwyd yr "aer" gan tua chant neu ychwaueg o wvr m-irch yn nghymydogaeth y Nant Newydd. Yna fEnrf- Iwyd yn rymdilh fawr, ond afroolus, i Langatnl ..I i ?1w,? yn awr ac yn y man yn cael ei gyn- yrchu gan ymddangosiad ambell i "drol mill" wedi cilio o'r ffordd i un o'r caeau cyfagoa, neu gan agwedd urddasol ambell i gyme-iad nodedig a allai fod yu ymdorsythu ar ben clawdd. Gyferbyn a'r Bull Hotel,yn Llangefni, cafwyd anerchiad gan Mr Bulkeley, yr hon a dderbyniai fanllefau o gym- eradwyaeth gan ugeiniau o wyr yn eu hood a'u hamser nad oeddynt yn deall gair o'r hyn a ddy. wedid. Gwelsom un gwr afiosgo yr olwg arno yn plygu ar gefn ei geffyl er lawyn iddo allu gwaeddi yn ddigon uchel i Mr Laurie ei glywed. Hwyrach mai y peth nesaf fydd clywed fod aaibell i ffermwr wedi cael fferm well oherwydd ei fod yn meddu ar lais cryf, 8IJ yn ei ddefnyddio mor dde- heuig i lefain clod i fab y Baron Hill. Ond ar ol yr holl helynt, pin yn ystyried ac yn meddwl yn hamddenol am yr holl dwrf a'r miri, dyna oedd y ewestiwn a ofynasom I ni ein hunain, Pa let y mae poth fel hyn yn ei wneyd ?' Yr ydym yn clywed mai arferiad gwlad ydyw. Hwyrach hyny, ond ni ddylai fod. Yr ydym yn clywed dynion a gyfriflr yn gjffredin yn ddynion call yn dyweyd eu bod yn condemnio yr arferiad, ond eu bod yn cymeryd rhan ynddo am mai arferiad gwlad ydyw. Y mae ym- ddygiad fel yna, yn ein tyb ni, yn ymddygiad gwasaidd, annheilwng, oorachaidd i'r eithaf. Ni ddarfu y dynion call hyn! eiioed feddwl mai drwy ddechreu gartref y gallant roddi bod i symudiad cenedlaethol. Pe buasai pob un ohonynt hwy yn ymwrthod &'r peth, y mae yn sicr y buasai llawer llai yn ymgymeryd ag ef; a thuedd dynolryw, pan na byddo unrhyw symudiad yn cael cefnogaeth wresog, ydyw rhoddi terfyn ar y cyfryw symud- lad. Paham y mae yn rhaid i rai o brif Ryddfryd- wyt ae YmneiIlduwyr Mon fyned i grafu y llwch wrth draed aer y Baron Hill ? Hwyrach fod rhai, megys amryw yn Llangefni, yn chwenyoh dangoa eu hunain; ond y mae ereill, nad ydynt yn chwenych hyn, yn ymuno a'r symudiad 80 yn talu teyrnged i Dori rhonc ao i wr o gymeriad anhardd yn unig am ei fod yn wr boneddig ao yn dlr. feddiannwr. Yr oeddym yn aynu gweled rhai o wtr penaf Llangefni, a gyfriflr yn mblith y gwyr goreu yn y dref, yn daugoa cymaint o eSl yn iagbylohyfathlol. Nid oes le i synu pan y bydd y dosbarth llancaild a'r hunan-dybiol o ddynion yn ymyryd â phethau fel hyn ond pan y gwelwn wyr ag y buaaem yn dysgwyl pethau gwell oddi wrthynt yn arddangos sSl wasaidd, gynfiongar, a gwrthun er uwyn eniil ffafr gwr boneddig—pan y gwelwn hyn, meddwn, y mae ein hedmygedd o'r cyfryw ddynion yn diflann, ac nis gallwn edrych at eu hymddygiad ond gyda gofld ar un llaw, a contempt ar y llaw arall. Cosmos. I
ECCLES, GER MANCHESTER. I
ECCLES, GER MANCHESTER. I Cawsom yr hyfrydwch o dalu ymweliad a'r I Cymry yn y lie uchod prydnawn Sadwrn di- weddaf, pryd iyr oeddynt yn cynal ei gwyl de flynyddol yn Co-operative Hall. Nid ydym yn cofto oaelyr anrhydedd o elsteddgyda chymaint o gynull- iad erioed o'r blaen. Yr oedd yno rhai cannoedd wedi dyfod yn ikghyd I fwyshau gwledd 1'r corph, 8C ar ol gwneyd cyflawnder a'r sandwiches a'r bara brith, so yfed yn heiaeth o ffrwyth y ddeilen Indiaidd, eisteddasom drachefn i wrandaw ar y cantorion a'r cerddorion yn cynal eu cpgVerdd mawreddog; so yn wir, oawsum ein difyru am oddentl1 tair awr o amser heb deimlo blinder. Yr oedd Oymry y lie uchod wedi sicrhau gwasanneth Miss Maggie Ivor Jones, Miss Gayney Griffith, Mr Harry Lyndloy, yn nghydag amryw ereill o frodyt cuedlg yn mhlith y Saeson yn ogystal a'r Oymry, ac nid oes genym ddim ond diolch yn fawr iddynt am eu gwasanaeth caumoladwy. Canwyd amryw ddarnau Cymreig gan y ddwl Gymraes nes oedd pawb yn gwefreiddio wrth wrandaw arnynt. Nid ydym am eich blino drwy rhoddi enwau yr holl ddarnau a ftanwyd i lawr, ond prin grybwyll ychydig ohonynt.set "Y Gardotes Fach," "Gwraig y Morwr," Deigryn ar Fedd fy Mam," gan Gaynev Griffith a'r Eos," 11 Y Gan a GoUwyd," a'r Three Old Maids," gan Maggie Ivor Jones, yn wirS arddercbog. Ac oa oeddyno rhywun wedi dygwydd d'od i mewn yn cael ei flino gan yr au- hwyller, yr wyf yn sier fod Harry Lyndley wedi bod yn foddion i'w symod ymaith gyda'i ganeuon digrifol: I want to sit aside of my Mother," "Oonvivial Man," a'r Warrior Bold." Oawsom adroddiad digyffelyb gan J. W. Williams, "Progress of Madness. Peidiwch a meddwl dm foment ein bod ni am ddiystyrn ereill drwy beidio cofnadi en henwau y tro hwn. Na, gwnaeth pawb eu rhan yo ganmoladwy, o'r cadeirydd i lawr. Nid rhaid i neb fyued i'r drafferth i hysbysu pwy oedd yn llenwi y gadair. Ond rbag ofn nad ydyw pawb ddim yn gwybod pwy ydyw y gweinidog gwlad- garol hwnw ag sydd yn barod bob ameer i was-in. aethu ei gyd-geuedl, dvwedwn yn ddystaw bach mai y Parchedig Thomas Grey ydoedd eiu cadeirydd y to hwn. Cyn rhoddi pen ar eia llith, dymunwn alw sylw at yr achos Oymraeg sydd ya cael ei gynal yn y lie U'.hod. Yr oedd y cynull- iad nos Sadwrn yn brawf neiliduol tod Cymry Eccles yn agog at galonau pob Oymro gwiedgircil, a hyderwn y b dd i bawb gyfranu rhyw ychydig tuagat eu bazaar tusgat giel lie mwy cyifeua i I gynal eu gwasauaeth crefyddoL Yr ydym yu deal1 j tod y brodyr a'r chwiorydd yn gweithio a'u hon egni, a ni a hyderwn lIa fydd i neb dafla dwfr cer ar eu gweithgarweh mewn un modd. Bwen < rbBgoob, dyna ydyw dr muni ad,— Un ag suid yn j caru rich
MR OSBORNE MORGAN, A-I-, A'l…
MR OSBORNE MORGAN, A-I-, A'l I ETIIOLWYR. BNos Wener diweddat bu Mr Osborne Morgan, Q.O., A.S., vn anerch ei etholwyr yn Ngwreotam. Dywedaifod buddugoliaeth y Rhyddfryd-yr Yu Ipswich yn dangos fod ymddiriedaeth y wlad yn parhau yn Llywodraeth Mr Gladitone.
MARWOLAETH DAN AMGYLCH-I IADAU…
MARWOLAETH DAN AMGYLCH- I IADAU AMHEUS YN IY WSfDi* I GURG. Nos Isu, canfyddwyd oorph dyn o'r enw Thomas Knight yn gorwedd ar y rheilffordd rhwng y Wyddg?ug a Brougbton. Yr oedd y tiaucedigytidychwelyd adref o fferm K'nnertcn Gre n, a thybir i'r tren redog diosto, gan iod ci ben wedi ei niweidio, er nad rhyw lawer. Yr oeM wedi bod yn ngwllsanaeth y rheilffordd, ac yr oedd yn hga mewn dyddiau.
TWILIXKDUC EDINBURGH- I
TWILIXKDUC EDINBURGH- I YnLlys Old Bailey, Llundain, ddydd Gwener diweddaf, cyhuddwyddynes o'r euw Minah J'iry, un o'r tvstion yn acboa Tichborne, o pymeryd 5p oddi ar larll Kilmoroy, a 15p oddi ar Due Edin- burgh drwy dwyll. Dyweaoid with y s-svyddor- ion ei bod hi yn Alexandria ar adeg y gwarchaead, ac iddi polli ei gwr a'i holl eiddo. Dedfrydwvd hi i ddeaddeug mia o lafur caled. ===============
IMARWOLABTH DRWY tfWTTA I…
MARWOLABTH DRWY tfWTTA I PYSGOD. Dydd Mercher diweddalcynhaliwyd trongholiad I ar gorph dynes o'r enw Prescot yn Nahaerdydd. Priodolid ei marwolaeth i eitt-ithiau gwenwyniad a achoswyd drwy Iwyta tinned fish.
ICYSEGR-YSPEILIAD YN WESTON-1…
I CYSEGR-YSPEILIAD YN WESTON- 1 SUPER-MARE. Torwyd i mewn i eglwvs B8byddol Weston- Super. Mure foreu Iau diweddaf, gan ladron. Dygwyd y safe" haiarn allan, a ahariwyd hi beth ffordd oddi wrth yr eglwya. Cymerwyd hefyd lestriarianygwasanaethymaith. Torwyd i mewn yr un noson i eglwys y plwyf, ond yr oadd y "safe" oeddyny fan hono yn rhy diom i'r ya- peilwyr allu ei symnd.
SiETHU CEIDWAID HELWRIAETH…
SiETHU CEIDWAID HELWRIAETH I GAN HERW-HELWYR. Tua thri o'r gloch foreu lau diweddaf cymerodd ffrwgwd enbyd la rhwng ceidwaid helwr'aeth ar yBtALI Arglwydd Zetland a nifer o herw-helwyr. Daeth dau geidwad, o'r enwau Metcalfe a Wright, ar draws dau ddyn yn saethu pheasants. Wedi anog ohonynt yr herw-helwyr i tyned ymaith, trOdd un o'r troseddwyr at y coidwaid a saethodd ergyd atynt, yr hon aeth drwy law Wright. Yn nesaf tauiwyd ar Metcalfe, ao aeth yr ergyd i'w goesau a'i gluniau, a bu yn gorwedd am ddwy awr yn glwyfedlg ar y Uawr, pan y daeth cy. northwy 8e y iiymudwyd' ef. Ni ddaliwyd un o'r herw-helwyr.
PWY OEDD PELAGIUSS I
PWY OEDD PELAGIUSS I [A.T OLYOYDD T GENEDL GYMREIG."] Sys,-Gwell addet na cholm y mae ynom fel cenedl duedd gref i Gymroeiddio pob gwr o enw a hynodrwydd, os bydd rhywbetb. ya yr enw, neu mangre ei drigfod, yn rhoddi y sail wanaf i beth felly. Ymddengye tod fy nghyfaill, y Parch D. Griffith, yo un o'r bobt dda h> n. El awydd ef, ar hyn o bryd, ydyw gwneyd Oymro o Pelaging, yr heretic," chwedl y gwyr uuiongre i. Dichoumai Gymro o dd Pelagius, ond mawr hoffwn weled Mr Griffith ynprofi hyny. Addefwn na ddaeth i ben yr un o'n baneswyr eglwysig a gwladol, hyd yn nod Gwelrydd, y gwiraf ohonynt (cnd pan yn athrawiaethu adnodau y Testament Newydd) i amheu ei genedligrwydd, eithr ni chymerodd cymaint ag un ohonynt y draffarth i ohhain fteithiau mewn parthynas iddo, (jan eu gwahau- iaethu oddi wrth dybiau. Y mae cymaiut trwch o dywyllwch yn toi hanes Pelagius, fel nad oes yn aros yn ein holl hanesion ond tybiau aiu dano. 1. Dywedir fod Pelagius yn byw yn niwedd y bedwaredd ganrif. Nidoes genym ni leuvddiaeth hya na'r 12fed gaurif. O.ba le y cafodd 17r loto M.S.S. Iac Achau y Sainti ei hanes ef. Oronicl Pabaidd Debeuol yw'r Achau, am hyny gwneir Pelagius yn Ddeheuwr. Honir ei fod wedi d'od a "chred a bedydd i'r De, eithr paham Powys a Gwynedd ? Sonia ein grealon am daiio wrth dri enw Mor ab Morien, Morgan, a Pelagius Yn nglyn 8 hyn dywed yt hanesydd Oarnhuanawc: Y gaa athraw hwn oedd fonach, [a genedig o Ynys Prydain ;.a rhai a haerant mai ei enw cyssefln oead Morgan, ac nad yw Pelagius yn ddim amgen na cbyfleithiad o'r enw hwnw." Yr oedd Price ci hun yn thy aynhwyrol i haeru gwagd/b felly. Dangosodd y Profleswr Evans, Efrog Newydd (Arch. Cambrensis, 1.120, 1874), nad Morgan Ageir yn yr hen law-ysgrifan, cithr Morcant. Seiiiwyd y dyb mai Cymro oedd efe ar yr enw Morgan, a chan mai ystyr yr enw Pelagius ydyw un wedi ei eni o'r môr," mynai yr hen haneswyr weled mawr debygoltwydd rhwng Morgan a'r cyfieithiad Oymraeg o Pelagius. Peth digon hynod na buaeai mewn Oymraeg, ben neu ddiweddar, rhywun arall yu dwyn yr eaw Mc)ro?nt neu Morgen. 2. Ond beblaw byn, wrth wneyd Pelagius yn Gymro, aogboflr mai yn amser Cadwaladr, yn mhen canrifau ar ol marw Morgan, y daeth y Oymry gyntaf i'r golwg. Nid oedd y Prydeiniaid namyn llwythau annibynol a gwasgaredig. Pwy a taidd ddyweyd foj llwyth y Cymry yn trigo y tu- mewn i ffiuiau Biitannia Sacunda yn y bed. waredd gmrit, a chyn hyny ? Dywedir fod Pelagius waredd ginrif, a i, yn fynach o Bangor Illtul, pa le y mae sail i'r haeriad ? Fod yno fynachlog yn 380 a ehyn hyny sydd haeriad noeth, fel y rhau fwyaf o'r pethau a ysgtifenwyd am y Cymry a'u cretydd Arferai Heroditus a chael ei adnabod fel Tad Hanesiaeth, ac nid oedd neb yn amheu ei osodiadau; o'r d'wedd y mae Profleswr Sayce wedi profi, oe nad efe ydyw tad y celwydd, mai efe ydyw taid haeriadau a dychmyglon haneayddol. Gwnaeth Gweirydd lawer iawn i nithio ein hanes ninau oddi wrth us yn Banes y Srytaniaid a'r Oymry; felly hefyd y Proffeswr Rhys a loan Pedr, ao eraill yn eu hys- grifeaiadan, eithr y mae yn aros eto lawer o waith nithio. Y mai yn bryd i ddychymygion a chwedlau a luniwyd er piofl bynaflaeth ein llenyddiaeth a chrelyddoldeb yr Hen Gymry gael eu casglu bellach yn beetwr fel cynyrchion hud a Uednth. Pan y crybwylla Tacitus a Cliryaostom, 800 ys- gtifenwyr hynafol eraill. am y Prydeiniaid," angenrhaid yw i III goflo nad oeddym ni y (Jymry ond llwyth bychan yn myag llawer o lwythau Prytanaidd ereill, heb fod o'r un cyff nag iaith a ni o boeibl; am hyny y mae yn gweddu rni ym. bwyilo cyn sefyll i tluy i gyhoeddl mai ni oedd mewn golwg ganddynt. 3. Y mae cyneflndra a dyageidiasth Pelaguia yn y Beibi ac athrawiaethau auwinyddol y drydedd a'r bedwaredd iraurif yn dangoa ei tod wedi cael addysg dda, eithr y mae gofyn i ni greau fod y a Neheubarth Cymrn y pryd hwnw athrofa Grist- ionogol a allisai roddi iddo ef y wybodajth a'r diwylliant yr oedd efe yn meddu ainynt, yn unig ar sail "tybiau" hwn ao arall, ac awdiirdodau mor bwdr 80 Achau y Saint a Chroniel Craiiog llancarfan, yn sarhad ar ein synwyr. Nid oes ar gael enw gymaint ag un cydoeswr i Morgan o osgo meddwl ao enwogrwydd tebyg iddo. Rhaid fu iddo gymeryd Gwyddel yn gydymaith, am na feddyliodd llunwyr eiu hanes y buasai yn dda iddo I wrth y cyfryw vn Rhufain, ao ar ei deithiau pell. enig. Pe gallasai llwyth y Cymry droi allan wyr o wybodaeth ddofn ac o grefydiolder yabryrt Pelagius, ai tybed y buasai yn rhaid iddynt wrth genadaeth dysgawdwyr tramor fel Germanua a Liupus P Fel yr awerymasom eisioes, nis gellir ptnderfynu nemawr i ddim yn gadarnhaol am Pelagiua. FA tod yn banu o'r Iwerddon bydd yn debyg, eithr nid yu sicr. Defnyddid y gair Prydain yn anmbenodol, ac IIr brydiftou yr Dood yr Iwerddon yn ogystal a Lloegr a Ohymru yn myned o daa yr enw. Yr oedd yn Baugor yr Iwerddon fynachlog enwog yn oes Pelagiiia, 8C amryw Gfistlonogiou o nod, megisKieran, Ailbe, Declan, Ibar, ac ereill. Yr oedti y gwyr hyn wedi bu dysgu yn yr Efengvl cyn i Padrig Sant y Cymry na'r Ysgotiaid fyned i'r ynys. Ychwanegir at hyn gyfeillgarwca u iiongyrchol Pelagiua a Celestius y Gwyddel a'i K- d-weitbiwr; ao mor bell ag y mae a Iyn., tebygohwfdd yn Tiiyned, cryfachyw y 8..1 i dybied In ii g r o'r an waed ac iaith aCalestiua ocddPel- ajjiusJna dim i'r wrtbwyneb i hJIIY. Diolab i Mr Griffith am oilythyr dyddorol, ac od nfs ganddo ddim newydd ar y ewestiwn traethed ei lea eto. Ysqbotxtbd YR Adoltqiao. I
Advertising
A.D. 1797 JIYD 1883, YN Y3TOD TAIR CENEDLAETR Y MAN Ift USSELLS, aWNBtnKCTBWTB i'w JIAWBHTDI Y PIlKyiXgJ A B TWTSOOIOX BBKNINOL, Y Wneathnrfa Hynaf & Mwjaf yn Lloegr TN AWn. TN CYFLBirwr UN ORIAWfi YN OL PRI8 Y FASNACH. Ar dderbyniad No ?yn Arianol neu Archeb ar v1 LlytiiyiOy, Ulmiwy i T. R. RUSSELL. EBCHIAD GOREURRDIG A ANEZIROWYD GAR WEITHWYR RUSSELLS. I THOMAS BUSSKLL, IRSW. ANWYL Srn,y r ydym ni, y rhai y mae eia henwa. isod, ar Ian gsveitlwyr eicd ifrm, yn d>mano daduM" eiu Uawenydd awyaf didwyll4ar t-ich adferiad dlWedd dan fendittt Dow, i berftauh iooti>d, a dychwe1iJwÅ dyogel i Larpwl,wediabaenoldob maitb mown Kwled3vdJ est onol. ir ydym yn llawenychu wrth ddeall fod eich JIll dreohwn gwrol i agor maruhnadoedd yn Awetraliu 6r ftorUewin pell, i gari. tr.»IuiQmoth mewn oriadoran wedi ea corom a Uwiddiant, lie yr ydym yn Mbeithia y bydd i'r ymdrechion hyn gyfranu y., helaelh yemvaaegu llwyddiant gwir-deilwng yjirm ar b., on J ydych yn ben, acyn Uwyddiaut yr hon yr ydym oil ya eymeryd dyddordeb ueilMool, caays ni altwn wahao» ei< h baddian iau chwi oddi wrth yr oiddoai ein hlUilUA. Vdyui, sawyi syr, eich utadd weisioa (Arwyduwyd dros y Pwyllgor), ROBERT DOBBIE (M?irTcU). HICHAttD TWMf (ya<fr?Ydd") JOHN KHLUM (t?ytorydd). (Gwelir y copi tfwroiddiol o'r Anirehiad nehod TO y eeithfed fJeaestr, ya Churc.alley,o Waeuthorfa Roaseils.) ? CITY" TLPVEU .?bi? ? 1U°- "CI&iL Mewn casei aor 18 ct., trwm. Daliant lwch a ikitbiler, a safant dywydd iter- win, wediaa gwueuthnr yn noillduul i gadw a;J)scr p rffitb, a pharbant aia geaedlaettau.Gwarantirypeirianwaitk a'r naaeyn gyfangwblo law-wneatbnr- iad Lerpwl goren Rawelli, ac wedi en gwientbur ar y premises; wedi en capio yn gyflawn, wedi ea gewu mewn rubi, ac yn medda gallu i fyned tra YI1 cael en weindij, a'r holl welliantau mwyaf diwuddar. Cymoraiwyai Mr T. E. Buesellyroriaduron hyn; byddantbea amsar yn werth yr arian, ina "WOBKMA.N'S"ENCtUSH LEVER &0 los. AKIAN EUSSELLS. WEDI EI GWNEUTHUR I GADW AMSER PBRFFAll'H, DEIL DY. WYDD GERWIN, A PHAHHA AN OES; mawn pob mtintioli wedi eg capio gyda gemau, a'r holl welliantan mwjaf diweddir, yo hollol 0 la". wnenthnriad goren Lancashire, ae yn mawr ragori ar oriadaron gwerth LS be a hytbysir gac/reuyn Llondain. PO LEYEii "^3" E0SSELL9, NODEDIG AM GADW AMSER. £6 10s. "ENGINEER," "MEDICAL," A S6 1IAUQ A- "SPoariN J" CHKU.VOGiiAPH ——————— RU.3SELLS, Yr oriawr fvyaf cywrain a wnae'.h- pwyd tnagatfesnr curiad fpulsation), cylchdro* aa..l*ynion,!acbylfymdra. —Gweler y Lancet, Mohefin 2il, 1SB, Ni ddylai yr nn peirmunydd, meMYK, bicyclist, lieu tricyclist,.toi bell un o'r rbai hYlI. Y mae yr oriawr brydferth hon yn r'm?hwy? i anrhy w dymheredd a pbob Ebrawfi-iclau celfyddfdol, ao ya an sydd wedi rhoddi pob baddlonrwjtU i'r rhai sydd yn ei meddn. Ysgrifena CRWNEB GO jLEOD SWYDD WAR- WICK fel y caalyn am yr oriawr hoa Park House, Coventry, Ionawr 2 lain, 1883L Mri Vnasells, 18, Chnrcb-street, Larpwl. I'oNKDDioio»,—Yr ydwyf wedi cario eich Patent Lever Chronograph am beth asser, 110 yr wyf yn at theisib ya ddyledawydd ddjledaa ar,, at ichiriao i'c alwedigaeth, i «tdyweyd fy mod wedi cllllw, M fr moddlooi ynddi, trwy ei bod yn eadw amser cywir, a'¡ gwerthfawredd neilidnol pan fyddo arnaf eisieu gwybod yn gywir gariad ac aaadliad per^oaau. Gan tod pob mynyd yncatleiraou i c00 0 ranaa, sicrbeir cotnodiad perffaith 0 symptoms fel eu mesnrir gan amser.ajbyddya gaffaeliad mawr i'r efrydydd ncbel-geisiol a'rymarfer- yddgoialQs; y mae ei phris hefyd yn gymeradwyaeUt fawr i bobl ei phwroasu Yr eiddoch ya gywir, "Chablbs WBBB Iuffb, M.E.O.S., L.B.CX" Ysgrifena PRIP-BEIRIINNYOD CWMNI REEBIT- FFOILDL) y LONDON aud NOATH WESTiUUi fel y oanlyn "Ftialon Station, Chwefror 19eg, 1833. "Akwttl Mb Russell -Y mae y Chronograph wedi cadw ameer ya rhagorol, ac y mae y manylrwydd mawa perthyuas a'r Stop Movement yn ymddangos i mi yn gwbl yr hyn a fuaswn yn ei d 1 rmnno. Y mae yn rhy- feddol mewn rhadlonrwydd.—Yr eiddoch ya ddidwyl), F. SraviaraoN, F.B.S.E." DyfYDiad 0" Liverpool Daily Post, Hydref 13eg, 1883 ORIADURON LEBPWL I'B LLTWODBABTH.—Oui- fyddir yn ffedestri Kassells, 18, Charcb-street, samplaa o oriadnr jn a cases alland, wedi en gorcnymyn gaa Swyddfa Rhytfcl ei Mawrhydi i signaUtrs Y fyddin a' pcllebrwyr yn vr India. DeaUir belyd y fGd y Umlys p?,liebrwyr yr ?Idr i archeh am enadnron i be?ri-"w-71 mgrwrol yn ?l yage.ei M,,w?6ydi. Y mae 1D fwy aD. rhydeddus i'r firm fod Ra?sells wedi gallo icrhau Tt arcbeb hon, nid drwy ffafr y Llys, ond ar ol cydym- geisiaeth galed, yn erhyo yr oil o'r prif wneutbarwyr yn Lloegr, yr hyn sydd yn brawf boddbaol uad yrfyw yn debygol y bydd i enwogrwydd hynafol awr-tssariatf Lerpwl tar". A A LBEBT8 AUR IS.Carat RUSSELS (arwyddnoJ 1 Llywodraeth ar bob dolen)- On3. YB WNS, yn cyuwys gwneuthuriai. A LBEBTS AUR 9-Carat RUSSELL4 (arwyddB0<7 Llywodraeth ar bob dolea)- 503. YB NS, y- CYDwya g..euthuria& TTNRHYWbeth na fyddo yn ddarbyn*,of a ddychwel* lJ o fewn na mis, a rhoddir yr ariaa ya 01 Ia uniongyrchol. £1 ORIADUBON BOBMONTAL PI 5s. ARIAN RU!i?" LM i FUNEDDIC? Ii/N. Gwydt grisial; maintioH ey- ffredin, ORIADURON HORIZONTAL i?| 5,?3. ABIAN hU??KLL? i FO?EDDH- HESAU. Gwydr griaw; y wedi eu cartio. Y MAE ADGYWEHRIADAD RUSSJ5LL3 AB ON- IADUBON A GEMAU YN BRYDLON, YMDDDIRIEDOL, A DARBODO. Derbynir uwchlaw cant yn ddyddiol o wahanol ramm o'r deyrnaa a'r Cyfandir. Cymerir hWYllt yn y drefa y deu.int i law, lie adgyweirir t Wy yn drwyadl, a dt- ohwelir y cyfayw yn ddiogel, ar dranl a risk Rassells. Riioddir pnsiad, os yn ofynol, cyn dtchrea y gwaith. Oyn gwneuthur archeb am oriawr, ysgrifenweb am "Russells Illustrated Watch Pamphlet"—f cofoodiad mwyaf cyilawn o amsor-fesuroniaeth a gynocddwyd, gyda darluniau gorchestol, o or- iaduron gwerth o £1 i £ 85. (Anfonir hwy yn ddidal). Darllenwch y llythyr caulynol:- 15, Conrtland-strfet, Mertbyr Tydfil, Sir Forganwg, Hydret 12fed, 1883. MBr Eusseils,—Poneddigion,—Yr wyf yn eW fy mherffaith foiidloni gyda'r oriawr a anfoawyd i mi. It wyf ya ei hystyried yn oriawr ryfeddol o dda am 1 pris. Y mm?? eih eylwadau y. n<¡hI'eb.dywc\fia4s. yn bur reaymol, ac yu hollol gywir. Yn y dyfod", by d i mi anfon atoch, gyda diolchiadaa am 60 catalogue rhagorol. Y mae, heb nithriai, yn tha&8ll ar uarhyw un a welais. Ydwyf yn barchns, John L. Cookbb, (Fellow of the Ilorological Institnie). Y mae Bossella yn dychwelyd yr arian o fewn mil n. na byddo y canlyaiad yn fodohiol. R US BE L L S' CATHEDRAL WORKS. 18. CHaaCH SrBBBT. LERPWL. NID GES GANDDYNT ORTTCHWYLWYB YII UN MAM.