Y Genedl Gymreig

I CAERNARFON. I Yr wythnos hon gwneir parotoadan helaeth gan fasnachwyr y dref er gwncuthur arddangosiadau teilwng ar gyfer y fladolig. Dydd Mercher diweddaf, yn Nshapel Moriab, ymunwyd mewn II glin briodas" & Mr O. D. Joses, Bon Marchfi a'r Victoria House, a Miss Williams, nnig fetch Mrs Ffoulkes, London House. Deallwn i wasanaethyddion y tair siop gael gwledd ardderchog ar yr amgylchiad. Hyibysir ni fod y pile ieuaao wedi derbyn nifer fawr o anrhegion priodasol gwerthfawr. Cymdeithas LENVDDOT, Mobiah.—Yn y gym- deitbas nchod nos Fercber diweddaf darllenwyd papyr dyddorol gan Mr Aneurin Williams ar y II Proffeswr Richard Owen." Llywyddwyd gan y Parch Evan Jones, CYMDBITHALS L'EZYDDOL S&Lzm.-Nos Fetcher di- weddaf yn y gymdeithas uchod, dirllenwyd dau bapyr dyddorol ar "Harriet Beecher Stowe" ac Aun Griffiths," y nafll gan Mies Owen a'r llall gan Miss Parry. Ya Ymosodiad Howbdio IJAN Laoron.—Deallwn nad ydyw yr ymosodiad honedig a wnaed ar Mr Hugh Williams, gyriedydd y cerbyd llythyr- godau cydrhwng Beddgelert a Chaernarfon, wedi'r oyian, ond yet anchu o eiddo dyn meddw, yr hwn a geisiodd neidio at y cerbyd tra yn pasio beibio er cael ei gludo i'r dref. Ahghladd MiLwaoL.—Ddydd Sadwrn diweddaf claddwyd gweddiUiou Sergeant David Edwards, Chapel-street, diweddar aelod o'r gwirfoddolwyr lleol, yn mynwent Llanbeblig, gydag anrhydedd milwrol. Yr oedd hefyd yn breaenol heblaw y gwirfoddolwyr nifer helaeth o aelodau clwb yr Odyddion, i'r hwn y perthynal y trancedig. Yr oedd y trancedig yn aclyn ieuanc a fawr hoffid gan bawb a'i hadwaenai, a mawr ydyw y galar yn herwydd fi symudiad boreuol. Y HAW AWBN.Beth amser yn ol rhoddodd Llew Llwyfo wledd perddorol a llenyddol yn Neuadd Drefol yn dwyn y penawd uchod. Ar terfyn pasiwyd penderfyniad unfrydol yn dymuno arno et a'i gynorthwywyr i ail-roddi y cyfryw neu ei pharhau. Cydsyniodd yntau a hyn, a nos Iau diweddaf yn y Neaaid Drefol, dan lywyddiaeth yr Henadur L. Lewis yn absenoldeb y maer (Dr J. Williams), rboddwyd parhad o'r "Naw Aweu," sef, enghreiphtiau o taiddoniaeth a cherddoriaeth amrywiol genedloedd. Cynorthwywyd gan Misses Jonea.Bradweu, goo Brad wen, Ap Eoa Mon, Telynor Seiriol, Mr J. Jarrett Roberts, ao ereill. Dangosai y c/meradwyaethau mynych a roddid i'r rhai a gymerasant ran yn y gweithrediadau fod y gynulleidfa yn gwertbfawrogi en cyflawniadau. Yr oedd niter dda yn bresenol. Ciqobdd ar oypbs t Nadolig.—Fel atr y gwelir mown owr arall o'r ihifyn hwn, y mse Mti David Evans, Turf-equare; Henry Owen, Bridge-street; ac Evan Parry, Pool- street, yr oil o'r dref hon, wedi darparu yn ardderchog ar gyfer y Nadolig presenol. Y mae ganddynt, old yn unig gyflen wad helaeth o bob math o gigoedd, ond y mae y rhai hyny hefyd o'r natur oreu sydd yn bosibl. Bydded i'n cyd-drefwyr dalu ymweliad buan & masnachdai y personuti anturiaethus hyn. Dydd LIun di. weddat darfu i Mr David Evans gymeryd ei wartheg drwy y dref i'r dybea o'u harddangos, a gallwa eicrhau na welwyd erioed well anifeiliaid yn Nghaernarfou. LLTs tr YNADON Bwroeisioi.—Dydd Uiin get. bron y maer (Dr John Williams) a Mr H. Pugh, cyhuddwyd David Hughes (" Dafydd Sweep ") o fod yn feddw ac afreolue ar y 13eg cyflsol; dirwy- wyd ef i 5s a'r costau. Cyhuddwyd Henry Edwards am yr un trosedd aryr8fed o'r mis hwn. Cyhuddwyd ef yn mhellach o ymosod Br yr heddgeidwad William Owen (25), traar ei ddyled- swydd. Dirwywyd ef i 2s 6c a'r cestau am fod yn faddw, a 5s a'r costau am ymosod ar yr hedd- geidwad.—Cyhuddwyd Francis, Robinson, Rose aud Crown Inn, o atal trafnidiaeth drwy adael nifer o farilau cwrw ar yr heol am ameer afresy moi. Dirwywyd ef i 2s 6c a'r costau. Cyfawod Llbntddol.—Cynhaliwyd cyfarfod llenyddol mewn cysylltiad ag Yagol Sahbothol Dewi Sant nos Fawrth diweddaf, yn yr Ysgol Genedlaethol, o dan lywyddiaeth fedrus Mr Rich. ard Thomas, Church-street, Yr oedd y rhaglen iel y caulynCystadleuaeth ar ddarllen 2 Samuel i. 17-27. Roland Rowlands oedd yr unig ymgeisydd, a chafodd y wobr. Yn nesaf catwydy leirniadaeth ar doub.'tthnnt, pryd y dyfarn- wyd Mr John J. Roberts, Castle-square, yn oreu. Yna cafwyd duett, "I know a Bank," gan y Misses Bradwen. Daeth un parti yn mlaen ar y gystadleuaeth ar ddadganu unrhyw ddeuawd gyeegredig," sef Uti Roland Hughes a John Jones, a dyfarnwyd hwy yn deilwng o'r wobr. Y Roreu am y chwe' penill it Athraw Da," oedd Mr John J. Roberta, Castle-square. Am adrodd Dinystr Jeiusalem," o waith Eben Fardd, dyfarnwyd B. Francis yn oreu, a Richard Pritchard yn ail. Can, Breuddwyd y Bardd," gan Eos Bradwen. Cystadleuaeth ar ddadgaaa DySryn Olwyd (i ferched). Yr oren o bedair oedd Miss Elizabeth Jones, North Pen'rallt. Beirniadaeth ar y traethawd ar "Hanes Daniel:" laf, Roland Rowlands; 2il, Richard Pritchaid. Yr oreu am wneyd antimaccassar oedd Miss Mary Ellen Jones, Twthill. Cystadleuaeth ar ddadganu y "Milwr Dewr." Daeth chwech yn mlaen, a dyfarnwyd Mr D. S. Davies, Pen-y-groeg, yn oren. Beirniadsoth at v prif draethawd, sef "Diwylliad y Meddwl." C/merodd MrJ. J. Roberts, Castle. square, y wobr. Beirniadaeth ar y traetaawi ar Wraig Rinweddol" (i ferched): laf, Mra J. J. Roberts, Castle-tquare; ail, Mise Mary Ellen Jones, Twthil'. Duett, "Why answer so de- murely," Miss Brudwen ac Eos Bradwen. Beirn. iadaeth ar yr englyn i'r ddiweddar Miss Addie, gynt athrawes yu yr ysgol uchod: barnwyd dau englyn o eiddo Mr J. J. Roberts yn gyfartal Oymerodd IIrs J. J. Roberta y wobr am wneyd dyrnfolau {mittens). Yn nesaf clifwYI1 cystadleu- aeth gorawl. D-ieth ilaa gôr yn mlaen, set un dan arweiniad Mr John Jones, a'r llall dau ar- weiniad Mr John Peters. Dyfarnodd y beirniad (Mr E. W. Thomas, St. Ann's) yr ail g8r yn oreu, ac awgrymodd mai buddiol fuasai rhoddi ail wobr i'r cyutaf, i'r hyn y cydsyniodd y pwyllgor. Tra y bu y beirniad yn gwneyd ei ddyfarniad oafwyd duett. We mander'd in Breams," gan Miss Brad- wen ac Eos Bradwen. Pasiwyd pleidlais o ddiolch- garweh i'r cadeirydd a'r beirniaid, &c. Aroicana yr Anthem Genedlaethol ymwahanodd pawb wedi eu mawr foddhau gyda'r cyfarfod, yr hwn a drodd allan yn ilwyddiannus yn mhob ystyr.-B. DWRDD Y Gwarcheiowaid.—Cynhtiliwyd cyfar- fod pymthegnosol y i wrdd uchod, ddydd Sadwrn, pryd yr odd yn bresenol :-Mri John Thomas (cadeirydl), John Jones ac R. P. Jones (is- gadeirwyr), John Thomas (Olynnot), O. O. Uaboits, E. H Owen, Robert Parry, William Williams (Geufron), John Roberts (Bontaewydd), William Jones (Pau-y-groes), Henry Parry, R G. Robert, Owen Roberts (Castell), Lev i Hughes (Cge Metts), Henry Owen, David Jones (Bodwyr Fawr), William Joneo (Tro' Itan), Irllt. Jonea C,, dr eg?a?g), a Mr J. H. Thomas (cteK).—Hy<byaodd y clerefodmr John ?Thomas (Clynnog), a Mr David Jones (Bodwyr Fawr), wedi bod yn ymweled r:r laundry, ar ol i'r adeilad g el ei adgyweirio wedpr tSn diweddar, a chawsaot el boddloni gyda'r gwaith, ao atwydd-1 a8antfll gost, yr hon oedd rw thala gan y cwmni j yswiriol. Cymeradwy wyd eu gweithrediadau gan y bwrdd.-Hysbysodd y clerc fod y cynorthwy allanol am y pymthegno' yn 396p Oa 3o talwyd i dlodion ansefydlog yn ystod y pymthegnos, 26p S? 2c. Gweddillyn ffafr yr nndeb, 9p 10s lo. Hysbysw ■ d mai yr achos fod y gweddill mewn llaw mor tyohslI ydoedd fod treth y air wedi ei tbals, ac yr oedd 420p yn eieieu i gyfarfod a gofynion y swyddogion cysorthwyol am y pymthngnos canlynol. Hysbyswyd fod 563p 158 4o yn ddyledus o'r caR oddi wrth blwyl Llanddein- ielen. Mr R. P. Jones a ddywedodd iddo glywed fod y gweitbwyr yn y chwarelau yn LIanberls, yn astudio ai cyileusdra i delu en trjthi. Barnai et mai priodol fyddai i'r clerc ddadgan barn y bwrdd y dylai y chwarelwyr dalu eu trethi ar yr un pryd a phawb ereill. Pasiwyd penderfyuiad i'r perwyl fod y clerc i ysgrifenu at oruohwylwyr yr boll blwyfl oeidynt mewn dyled, yn eu hanog i dalu yr arian dyledus gyda phob brys. Adroddai y meistr fod y nifer yn y ty yn 82; yr un cyfaod y Bwyddyn ifasnorol, 108; crwydriaid yn ystod y pymthognos, 20.

LLANBERIS. I Cynoherdb.—Cynhaliwyd y cyfarfod hwn ar y 13eg cyfisol, ac aetbpwyd trwy y rhaglen fel y canlyn:—Deuawd. "Y ddelleD ar yr A on, gan Miss Maggie Pritchard a Miss Oloss. Bwthyn ar y Bryn," gan Eoa Marchlyn. Deuawd, "Bob bore y deuant o newydd," gan Miss Maggie Prit- chardaMrB. Foulkes. Cerddoriaeth y Net," gaD Ap Glaslyn (encôr). Cin ganMiBB Williams, Oae Howell (encôr). "Llwybr y Wyddfa," gan EosPadarn. "Y Morwr Lion," gan W. W. Ellis. Honour and Arms," gan L. L. Roberts. "Pilgrim of Love," gan David Jones. Y Bach- gen Dewr," gan Miss Jane Ellen Evatis (encSr). Yna cyflwynwyd y pwrs i Miss Maggie Pritchard, i'r hoq y cynhaliwyd y cyngherdd. A chanodd Ap Glaslyn The Three Ravens," a derbyniodd brwdfrydig. Y cyfeilydd ydoedd Mr J. H. Williams, Caernarfon, a Uywyddid yn alluog gan Mr H. Lewis, Pea-y-bryn.

PORTHDINLLAEN. I Yr Ystorm DDIWEDDAR.-Boreu ddydd Mercher diweddaf, rhedodd "y llong fawr (barque) Lady Hindi, yn llwythog o goed am Lerpwl, i'r Ian get Trwyn-y-tal. Da genym ddeall i'r holl ddwylaw gyrhaedd y Ian yn ddiogel yn eu eweh eu hunain. Aetb bywydtad newydd Llanaelhaiarn allan, ond oherwydd anffawd a ddygwyddodd iddo dymchwel. odd yn ymyl y lan, a bu agos i'r rhai oedd ynddo golli eu bywydau.—Tua'r un adeg dygwyddodd I' r tchooner John and Mary, o New Quay, Deheudir Oymru, fyned yn ber11)s agos i'r lan gerllaw i'r fan lie y collwyd y Cyprian rai misoedd yn ol. Bu y rocket apparatus er achub bywydau (a ddar. parwyd gan y Llywodraeth) dan arol. ygiaeth y Parch Hopkins Parry, Ceidio, o fuddioldeb neillduol er cadw y Hong oddi wrth beryglonylan. Bll Mr Parry a'i griw yno o ganol nos hyd new o'r gloch y boreu, ao ar ol hyny aeth- ant yr holl ffordd i Lanaelhaiarn er ceisio estyn ymwared i'r llong Lady Hineki, yr bon a aeth yn liwyr ddrylliau yn mhen ychydig ddyddiau.

CWMYGLO. I Cynhaliwyd cyngherdd yn y lIe uchod nos Sadwrn, y 15fed oyfisol, dan lywyddiaeth y Parch D. Williams. Aethpwyd tnvy y rhaglen fel y canlyn: "Cerddoriaeth y Nef, I gan Ap Glaslyn (eBcOr). Gwraig y Morwr," gan Eos Brothen. "Eryri," gan Miss 0. Phillips. "Mae can yn eisiau," gan Mr G. M. Morris. "Y Niagra, gan Ap Glaslyn (encdr). Will o' the wisp, gan Eos Brothen (eneBY). "The Three Ravens," gan Ap Glaslyn (encor). Y Gardotes Fach." gan G. Morris. Deuawd, "Oanwyll fy llygaid wyt ti," gan Miss Phillips ac Ap Glaslyn. II Hen emyn mwyn fy mam," gan Ap Glaslyn, a'r gynulleidfa yn uno i ganu yr hen benill ar y diwedd. Yn nesaf daetbpwyd at y gystadleuaeth gorawl, ar y don "Beulah," ond ni ddaeth ond un cor yn mlaen, sef c6r Cwm-y-glo, dan arweiniad Mr E. Roberts, ac ystyriai y beirniad (Mr W. Owen, Llanberis) ef yn deilwng a'r wobr.- Un oedd litio.

GOHEBIAETHAU TALFYREDIG. Iau, Rhagfyr 13eR, laneiwyd y Kate Thtmas yn ddyozel-llong berthynol i ffirm Iwyddiannus y Mri Thomas a Radcliffe, o Gaerdydd. Dyegwylir y bydd iddi fod yn barod i gychwyn ar fordaith yr hanner cyntaf o ils lonawr. Caria 2800 o dunelli dsai weight. Er gwaethaf gostyngiad yn y prisoedd, a'r quarantine angen- rheidiol yn mhorthladdoedd Mor y Oanoldir mewn canlyniad i ymddangosiad y oilers yn yr Aipht, y mae y ffirm hon wedi gallu talu y flwyddyn hon i'w cyfran-ddalwyr o 15p i 20p y cant. Facts are stubborn things Edryohir yn mlaen gyda'r hyder mwyaf, seiliedig ar amryw resymau, y bydd y 118g y flwyddyn nesaf gryn lawer yn uwch.— CyfraH-ddaliuir. BMTHRL, rhestr a ganlyn o ffug-eawau wedi dyfod i law y gwahauol feirn- laid gogyfer a chystadleuaeth lenvddol a cherdd- orol Pen-y.groesDeigryn, Y Cymro, Cydoeswr, Gwallter, D. Econheigian, Mab Hiraeth, f)yffrynog, Ochenaid, Edmygydd No. 1, Edmyg-. ydd No- 2, Titst Adsain, 116? Gymydog, Edmyg. ydd, Omega, Adgofyad, NathaB, Anfedrue, Un o Hogiau'r Ysgol Sul, Un o Abergele, Llwydrudd, Gwilym Jones, Joseph, Myfanwy, Jessica, Claudia, Aneurin, Bheon, Ymdrechwr, Bachgen, A. 0. Oblirle, Dyagybl, Naomi, Annheilwng, Grontus, Aowybodus, Ymgeisydd, Mair, Glan Ifor, y Cyntaf, Gildar, Edmygydd, Afar, Adgof, Llwyd y Glyn, Ebrillon. Mae enwau yn dylifo o ardaloedd poblogaidd y chwareli i ymgeisio ar y gwahanol ddkrnau cerddorol.—Ysg. Bethesda.—Ar Ddydd Nadolig cynbelir y cyf- atfodydd blynyddol eleni fel arferol, pryd y dys gwylir i wasaaucthn-y Parchn John Thomas, Caerfyrddin, a Charles Davies, Lerpwl. Nos Feroher traddodir darlith gan Mr Thomas, Caer. fyrddin, ar II Hanes y Testament Newydd," yn Nghapel y Tabernacl.—Yn Llanllechid, gan y Methodisriaid, cynhelir y cyfarfod blynyddol. Gwasanaethir gan y Parchn Hugh Jones ac Owen Owens, Lerpwl. Nbiio I/LAHiXYF*—Nos Wener cynballwyd cyfarfod adloniadol yn y lie uchod o dan lywydd. iaeth y Parch B. Thomas. Y beirniad cerddorol oedd Mr H. Hughes (Gwelltyn). Oymerwyd than yn y cyfarfod gan Mr D. Griffiths, Bryn-llyfnwy J. Morgan Jones D. Roberts, Brynafon; H. Wil- liams, Bwlch-gwyn, a W. Roberts, Bryn-llys. Cafwyd cynulleidfa luosig iawn, a chyfarfod bywiog, a llawn dyddordeb. Rhyl.—Cymdtithas Sdirwestol JFglteyi Zaegr.— Oynhaliwyd cyfarfod wythnosol cangen Bhyl nos Wener diweddaf, o dan lywyddiaeth y Parch Thomas Prichard, curad, pryd y traddodwyd anerobiadau gan y llywydd a chan y Meistri J. Griffiths 00 Evan Jones, a chafwyd adroddiadau hefyd gan Mary Jane Roberts, John Jones, Llew- elyn Lloyd Jones, John Evans, a W. D. Davies. PANT Glas, Edpionyhd,—Taith rrlIttriclI oedd testyn darlith a draddodwyd gan y Parch John On en, MA., Griccieth, yn y He ucbod, ddydd Mercher, Rhagfyr 12fed. Llywyddwyd yn dde- heuig gan y Parch John Morgan Jones, Nebo. Oafwyd darlith ragorol a chynulliad da iawn, a chym<"yf! i ystyriaeth fod y tywydd mor anffafr- io1.- Un oedd yno.

Ahhwyimhao y GWDDY.-POEU a sychder,rogifts, ac aneswwythder, yn achosi pesweh ac yn niweidi* y Uais. At yr anhwylderau hyn dfcfnyddir Epp' tI Glycerine Jujubes. Yneigyffyrddiad i'r chwar- enau, y foment y cynhyrfir hwrnt i sugno, y mae y Glycerine yn gweithreda yn hynod effeithiol er iachad. Gwerthir ef yn unig mewn blychau 7ic a Is lie, wedi eu barwyddo "James Epps & Co., HornoeopBthic Chemists, London. "-Ilytbyr a dderbyniwyd: "Foneddigiou,-Byddai yn ddy- ddorolgenycb, efallai, wybod fy mod, ar ol prawf helaetii,o,r .Gl. yeprine Jujubes, wedi cael aUan eu bod o fudd neillduol (gyda ch, northwy meddygol nen heb hynv) mewn pob achos bron o anhwylderau y gwddf. Y maent yn clirio ac yn meddalhau y llais.—Yr eiddoch yn ff-yddlawn, GORDON Holmes, L.R.O.P.E., Senior Thyaioian of the M nieipal Throat and Ear Infirmary." alt. The medical profession are now ordering Cailbury 's Cocoa Esseaco is thousands of ossss. because it contains loora nutritious and fleshforming elements than any other beverage, and is preferable to the thick starchy cocoa ordinarily sold. When you a-k for Cadbury's Cocoa Essence be sure that you get it, as shopkeepers often push imitations for the sake of oxtra profits. Makers to the Qaeen. Paris Depfit, 90, Faubourg 8t. Honore. II Cobn FLOUR JOHNSTON ydyw Y gobstj —Gyda I l1a.th, y bwvd mwyaf perffaith i blant, "Y man yn dra rhagorol"—i-.ncei. Ar werth Ran y Grocer. TeuluaiJd mwyaf parehns. Na chymerwch eich twyllo. S. a G. Johnston oeddynt y rhai cyntaf yn Lloegr i hysbysu ac ir,gyfi.-y.. Corn Flour i fsrehnadoedd Llosgr a'r .h.. Tr»mw, ao y mae eu henwau yn derbyoiol yn mhob pirth o'r hyd fel sicrwyddinam y Corn Flour goreu, a 1 vhyaerwch srall; ac nachym«rwch eich twyllo.

AMDDIFF STNIAD YR EGLWYS. Diau y bydd yn ddvddorol gan ddarllenwyr y Oentdl weled y Pr b, Ellis Roberts (Klis Wyn o Wvrfai) yn amddifEyn yr Eglwys pan y bydd wedi cael pryder y gwaith llenyddol tua'r Nadolig dros- odd. I aros hyny, dithon mai nid antuddiol fyddai dwyn i'w sylw rai o hynodion y traethod- ynau a gylch-daenir y dyddian hyn drwy y wlad gan y blaid Eglwysig, a phriodol iawn yw edrych beth a ddywed y ddwy ochr, a barnu yn deg beth yw y gwirionedd. Y mae un ohonynt, yr hwn a ddaeth i'n llaw yn ddiweddar, yn dwyn y taitl Pethau i'w coflo yn Hanes Eglwys Loegr," ond nid yw yn dwyn amo enw awdwr, argraphydd, na cbyhoeddwr, fel nas gellir gwybod pwy sydd yn gyfrifol am dano. Y mae y teitl hwn dipyn yn awgrymiadol i'r Oymry, oblegid dywed mai pethau i'w coflo yn hanes Eglwys Loegr ydyw ei gynwys, bj y mae hyn ar ei wyneb yn adgoflo i'r Cymry mai eglwys dramoraidd ydyw. Amser yn ol bu y Gwir Barchedig Ddeon Bangor yn ceisio profl mai yr hen EglwYB Frytanaidd yw yr Eglwya Sefydledig. Wel, nid yw yr amddiffynwyr bob amser yn gyson &'a gilydd, beth bynsg am fod yn gyson & hwy eu hunain. Y mae y teitl yu dwyn I'n cof chwedl a glywaom, er's blvnyddoedd yn ol, am wladwr, yr hwn a oddiweddwyd gan "wr Eglwysig," ac a godwyd ganddo i'w frerbyd. Gofynodd y person iddo yn mhen enyd, "I ba le y byddweh chwi yn arfer myned ar y Sabboth ?" Gan fwriadu cymhwyso Iliw y bluen at y dwfr atebodd y gwladwr, "I Eglwys Loegr." "0, dywedwch chwi hyisy," meddai y person, "oblegid ni byddaf yn etch gweled un amser yn yt Eglwys yn Nghymru." Ond Eglwys Loegr ydyw, er ei bod yn Nghymru. Bellach at gynwya y traothodyu. Y mae yn bur gyfleus wedi ei raau yn beuau, e ba rai y mae yn oynwys IIi. 1. "fi oedd Eglwys Loegr yn mhob peth banfodol yr un peth 1,500 o flynyddoedd yn ol ag ydyw yn awr." Y mae grym y goBodiad hwn yn dibvnu ar yr hyn a feddylir wrth y pethau hanfodol. Os meddylir hanfodion athrawiaeth yr Efengyl, mfgys y cynwysir, fel y tybir yn y credo a'r erthyglau, mae yn debyg na bydd llawer ya emheu y gosodiad, ond y mae yn bur amheus a oedd athrawiaethau mor hanfodol groes i'w gilydd yn cael eu pregethu gan ei gweinidogion 1,500 mlynedd yn ol. Os peth hanfodol yw fod y Llywodraeth yn penodi ei hesgobion, ac mai y Senedd Wladol oedd yn penderfynu ffurf yr athrawiaeth a dysgyblaetb. y mae y .gosodiadau dilynol yn profi nas gallai fod yr un peth yn awr a 1,500 mlynedd ya ol. Paham y dywedir 1,500 mlynedd, ac nid 1,800 neu 1,850, sydd yn ddigon rhyfedd. Pabam yr arosir yn niwedd y bedwaredd ganrif yn hytrach myned yu ol at yr Apostolion, a'r Eglwye ynymflrostio cymaint yn ei Holyniaeth Apostolaidd. Dichon y daw byu i'r golwg wrth fyned yn mlaen. Ni a roddwn yma yn unig y dyfyniad canlynol o waith yr esgob Eglwyaig Dr Li^htfoot" Er nad oes olion eglur o offeiriad- aeth i'w gweled yn yr oesoedd oyntaf ar ol yr Apostolion, eto wedi unwaith wxeiddio yn yr Eglwys ymsaethodd i fyny yn fuan i addfedtwydd. Erbyn tua diwedd yr ail ganrif gwelwn yr hadau cyntaf yn ymddanios ar y ryneb, ae eto yn fuan ar ol canol y drydedd y mae y planigyn wedi cyrhaedd pobpeth ond cyflawn dwt." 2. "Mwy na 1,500 yn ol cymerodd esgobion Brutanaiad ran mewn cynadleddoedd Eglwysig o bwys." Gwir, ond y xnao. yn aros i'w brofi fod esgobion y bedwarodd ganrif yr un peth, ag esgobion y bedwaredd ar bymtheg, ae os oedd gwahaaiaeth, yn y fan hon y mae o bwys. 3. "Ni fa amser erioed, er dyfodiad cyntaf Cristionogaeth i Frydain, pan nad oedd y tair urdd o eagobion, offeiriaid ;a diaconiaid, yn han. fodi yn Elwys Loegr." Y mae hanes dyfodiad cyntaf yr Efengyl I Brvdain yn lied dywyll, ac y mae yn fwy nag a ellir broll fod y gweinidogion ar y cychwyniad cyntaf yn cael eu galw yn offeiriaid, na bod y diaconiaid y pryd hwnw yr un peth yn gymhwys a'r diaconiaid sydd yn Eglwys Loegr yn awr, nac ychwaith fod yr cagobion yr un peth ag yn awr. Dywed y Dr Lightfoot mewn sylw atall, Yr oedd meddylddrych gwreiddiol yr Eglwya Gristtonogol fwedi ei ddisodU mor lwyr gan y syniad ofleiriadol am y weinidogacth cyn dy. chwelyd y cenedloedd Gogleddol at yr Efengyl, a chyu i'r tafodieithoedd Bydd wedi tarddu o'r Lledln gymeryd lie yr with Lladin, fel nad oes gan ioithoedd diweddar Ewrop ond yn gyffrediu yr un gair i ddynodi offeiriad y defodau Iuddewig, netPbaganaidd, yn gystal a henadur y weinidog- aeth Gristionogol." Felly y mae y Saesoneg, ond nidyw y Gymiaeg felly, y mae gwahaniaeth rhwng "ftewad I henadur, oildpriest yu y Saesoneg yw pob un o'r ddan. Ond fel y dangoswyd, pe glillaeldJ profi fod esgobion, Offeiriaid, a diacon- laid y bedwaredd ganrif yn gyffelyb i'r rhai pre- senol yn yr Eglwys, ni buasai hyny yn profi mal dyma oed,d y swyddau hyn yn nyddiau yr Apostol. ion, ac am ameer wedi hyny, oblegid yr oedd yr Eglwya wedi 11,gm6 a cholli oddi with y meddyl. ddrych cynteflg erbyn y bedwaredd ganrif, fel y prota Dr Lightfoot tuhwnt i beb dadl. 4. Yr athrawiaeth o Undeb yr Eglwys yn nyddiau y Saeson fu yn foddion i ddwyn oddi amgylch undeb y genedl ar y oyntaf." 8. Cymanfaoedd Cenedlsethol yr Eglwys a barodd i'r bobl feddwl gyntaf am Barliament Cenedlaethol. Y rbeolau a basiwyd yn y cymanfaoedd oedd deebreuad cyfreithiau ein gwlad" (It we I Hanes y Saesen gan Green, cyt. i., tudalen 59). Gwelir mai at Loegr y mae hyn yn cael ei gymhwyso ae felly, nad yw o nemawr o bwye i'r Cymry. Pe yr addefid y ddau osodiad hyn, ni byddai hyny nae yma nac acw; y mae y casgliad y gosodir pwys arno yn y gosodiad nesaf. 6. Sefydlwyd a gwaddolwyd yr Elwys drwy ei chynydd naturiol ei hun ganrifoedd oyn bod Parliament yn Lloegr." 7. Am hyny nis gallasai Eglwys Loegr gael ei sefydlu a'i gwaddoli drwy weithred Seneddol." Yn awr y mae y gosodiad hwn yn chwaieu at y ddwy ystyr a loddir i'r Rait "sefydlu," ao yn esiampl bar ,deg o'r twyll-ymresymeg a arferir. Un ystyr i'r gair sefydlu yw gosod i lawr, ac yn yr yetyr yma y mae y gosodiad yn wir, sefydlwyd yr Eglwys, hyny yw, en illodd ei He, drwy ei chyn- ydd naturiol ei hun," heb help na Senedd na chyfraith a dypia'r gwaith aohawsaf; wedi ei sefydlu fel byn, dylal foci yn ddigon galluog i fyned yn mlaen hebddynt hefyd. Ond pan y sonir am yr Eglwya fel Eglwys Sefydledig nid dyma'r ystyr a roddir i'r gair, onide byddal yn air heb ei eirieu.^ Yr ystyr yma yw ei bod wedi ei chysylltu a'r llywodraeth Wiadol, ac o dan ei nawdd a'i hamddiffyniad a'i set arbenig hi, fel y mae yn ein gwlad yn awr,se yr oedd yn anmhosibl i hyn fod ond drwy y Senedd. Ac am y pwno arall, y mae yn ddigonjpoeibl fod yr Eglwys wedi derbyn rhyw gymaint 0 wyddoliad yn foreu iawn, ond nid oes neb yn ei synwyr a faidd dybied fod yr holl waddoliad sydd gan yr Eglwys yn awr yn ei meddianfc er yr oesoedd cyntaf. Pe yr elid i geisio chwilio am yr tiddo a gafodd yr Eglwys yn y canrifoedd cyntaf allan o'r Bwm anterth y gellir eu holrhain a roddwyd trwII dtkddfau Seneddol, byddai yn bur debyg i chwiUo am nodwydd mewn dils wair." Nid oes neb yn gwadu nB8 gaHai fod rhywrai o'r hynafiaid duwiol yn talu degwm yn wirfoddol er yn foren iawn, ond euod wedi gosod y taliad ohono yn ddeddf ar eu holynwyr am byth, cyn ao heb unrhyw ddeddf Seneddol, sydd bwnc nas gaU un Eglwysvr yn Mhrydain ei broil. Gotynwyd lawer gwaith, a gellir gofyn eto, am i'r rhai sydd yn ei ddal ddyfod ag un prawf mewn ewyllys, cytundeb,neuunrhywddangos!adounrhywfathfod degwm unrhyw blwvf yn y deyrnas wedi ei adael gan unrhyw hynafgwr duwiol ar ei ol i'r Eglwys, na bod unrhyw hawl iddo ond yr hawt a roddir gan ddeddfau Seneddol, 8. "Ni fu y fath beth ag EglwysRhufain erioed yn y wlad bun." Y mae yr haeriad hwn moi hynod fel y tybiwn mai cellwair trwy chwareu ar eiriau y mae yr yegrifenydd ynddo. Yn llythrenol, wrth j gwrs, nis gall Eglwys Rhufain fod ond yn Rhufaiii, at < mae yr haeriad yn gyfwerth a phe dywedid na bu Eglwys Loafr arloed yn Rhufain. Digen hynod, fodd bynag, ydyw fod Eglwys Loeqr yn Nghymru! Yr ydym yn cymer/d yr esboniad hwn gan use gallwn dybied fod yr yegrifenydd, boed Salslleu Gymro, yn ddigon o t.syn i haeru na bit Eglwys Loegr erioed yn coleddu credoau, sere- moniau ac arferion y rhai a ddyuodir yn gyffrodin wrth yr enw Pabyddol, neu os oedd, yr oedd yn anfeidrol o asynaidd," chwedl Ieuan Gwynedd, i dybied fod un Cymro a wnai ei gredu. Myn i ni gredu mai nid o Bufain y daeth y lefaiu halogodig oedd wedi lefeinio y wlad bron yn gwbl oil yn y canol oesoedd, ond mai yn y wlad hon y cynyrch. wyd ef, ac maiflrwyth yr Eglwys a "sefydlwyd" yma ydoedd. O'r goreu, ni u'j daliwn at ei gyn. ygiad, a chawn weled yn y man i ba le yr arweinir ef ganddo. Bu Eglwys Loegr yn ofergoelus, eilunaddolgar, ae erledigaethus, Mae iddo gyflawn roesaw, os yw yn dewip, dyweyd mai yr un ydyw etc, ondypapyryn hwn, nid nyni, sydd yn dyweyd hyny. PWXSWB, I

Yn Ngorsaf Afonwen, y dydd o'r blaen. gwel- wyd dyn parchus yr olwg' arno dan warchodaeth fanvrl heddgeidwaid, yr hani caffs ar ei ddwylaw, a phob arwyddion ei fod wedi cyflawni rhyw bechod anfal. Oad bath ydoedd? Wel, dim oad dal dau bysgedyn bycban, ar adeg anamserol. Am b1n ba!DW1d: yn ddoeth ei anfon i garchar am b1mtbegDOB

f UY GENINEN" I Bydd y rhifyn nesaf o'r Geninen, yr hwn a fydd allan o'r wasg ddechreu lonawr, yn ey- nwys dwy erthygl wedi eu bysgrifenu gan len- orion galluog-y naill ar "Fywyd a chymeriad Dr. Bees (Hitaethog) ¡" a'r Hall ar Fywyd, cymeriad, ac athrylith Islwyn." Hefyd, yn yr un rhifyn, heblaw yr ysgrifau addawedig ar Paham yr wyf yn YmneiUduwr f" &c., &c ar- Farddoniaeth a Cherddoriaeth," ymddungys erthyglau o eiddo amryw o'n henwogion lien yddol, ar bynciau o'r dyddordeb mwyaf i bob Cymro gwir wladgarol, megys-" Foblogeiddio addysg a gwybodaeth nchelry w yn Nghymru 's "Dylanwad y Colegau ar Gymru;" Gwerin- iaeth yr Eisteddfod" Barddoniacth a, Beirdd; "Psalmau, a hymnan, ac odlau ysprydol Bin hanfanteision cenedlaethol Buddiol- deb yr Eisteddfod;" "Dadl y mesurau, a chan- on Caerfyrddin;" "Y chwarelwr a'i iechyd "Hanes Eisteddfod Corwen, a gynaliwyd o ddeutu 100 mlynedd yn ol," gan y diweddar Gynddelw;" a lluaws ereill o ddarnan ar WI- hanol byscian Uenyddol. Gan nad argre/Jir ond nifer cyfyngedig o gopiau, gwneler pob brys roddi archebion am y cyhoeddiad.

MARWOLAETH Y PARCH ROBERT OWEN, RHYL, "APOSTOL Y PLANT." Ba fsrw, boreu Sabboth diweddaf, Rhagfyr 16eg, 1883, mewn tangnefedd," y Parch Robeit' Owen, Rhyl (Nefyn gynt), "Apostol y Plant,' yn 87 oed. Cymer ei angladd le yn Rhyl am 1.45 prydnawn ddydd Iau nesaf. Diau na bydd raid aros ond am ysbaid byr na bydd toraeth o hanesion dyddorol yn y golwg, drwy y waag, am yr hen batriarch ffyddlcn hwn, oddi wrth amryw o'i gyfeillion cu a galarus; ond yr banes sydd wedi oi barotoi mewn modd manwl ganddo ef ei hun, i'w argraphu, fydd y penaf o'r cyfcn a geir; bydd hwn yn dryaor o werth yn ngolwg miloedd o Fethodistiaid Cymru pan y daw i'r golwg. Gad awaf ar hyn o goffhad; gallai fod arall wed cyrhaeddyd yna yn fwy cynarol--gorcu oil os daeth.

YSBRYD Y GYFRAITH AIR LLYTHYREN. Nid oes dim eg y mae yn ihaid ei aurhy ladda yufwy na chyfraith, ac nid oes dim y dylid eymer- yd mwy o ofal i'w hymarfer yu ddoeth na doctot'. Nedds i bod deddf eillythyreu, eithr nid yw mawr byth yn ofynol cadw at hono os y byddis yn alluog i gadw yspryd y ddeddf hebhyny. Y dydd o'r blaen cafwyd enghraipht o'r llymdra annhru- garog a ellir ei arfer tuagat ddynion wrth ym- ddwyn tnagatynt yn ol llythyren fanwl y gytraith. Yn Nghaersrbi cymerwyd tri o berponSl1 i'r ddalfa, un ohonynt yn wr o urddas meddygol, ar y oy- huddiad o dwyllo Cymdeithas Gyfeiligar y Liver. Cymerwyd hwy i'r daalia gan awdur- dodau yr heddgeidwaid, a phan ddaeth yr adeg i'w symud o oreaf yr heddgeidwaid i'r llys, gwnaed hyny mewn ffordd nas gull lai Da enyn gwg y cyhoedd. Rhwymwyd y tri pyda'a gilydd, a gwnaed gorymdaith ohonynt i'r Ilya, ya cael eu dilyn gan tua hanner dwsin o heddgeid- waid. Nid >(iyrf y pellder c#r orsaf i'r llys oud bychan, ond er hyny rhaid oedd gwneyd show o'r dynion. Nisgallwn lai na ebondemrio ym- ddygiad o'r fath nid yw yspryd y gyfraith yn ei ofyn o gwbl, ac yn sicr ni ddylai y fath beth gael ei oddef. Y mae y gyfraith yn caniatau i bob cy- huddedig fod yn ddieuog hyd nes y ca ei brofi yn wabanol. A beth 013 methir profi euogrwydd y dynion hyn.

I MARWOLAETH YN YR EIRA. Dydd Sadwrn diweddaf deuwyd o hyd i gorph tri o ddynion ieuainc ar un o ucheldiroedd Ysgot. land. Ymddeugys fod y dyniou wedi cael eu can i fyny yn yr eira, ac iddynt rynu i farwolaeth, Yr oedd dau ohonynt yn gorwedd gyda'u gilydd, a chaed corph y trydydd ar ei ben ei hun mewn lie tua their milldir oddi wrth ei gymdeithion.

I FFRWGWD FARWOL YN NGHAER. DYDD. Yn ystod ffrwgwd a gymeradd le ddydd Sad- wrn diweddaf rhwng morwyr yn Nghaerdydd, cafodd dau ddyn o'r enwau Patrick M'Gee ac E. Anderson au trywanu. Bu farw yr olaf a enwyd yn y clafdy yn mhen peth amser ar ol y ffrwgwd. Perthynai y trancedig i New York. Y mae y dyn arall Anderson hefyd mewn cyflwr peryglus. Y mae pump o ddynion yn y ddalfa.

Y COLEG I OGLEDD CYMRU. Cynhaliwyd cyfarfod o lywodrethwyr y Coleg newydd i Ogledd Oymru yo Nghaerlleon ddydd Sadwrn. Oyu i'r prif gyfarfod gael ei gycal eyf. arfyddodd yr adran Ymneillduol o'r llywodlaeth. wyr yn Union Hall, Foregate street, lie y c;.ed cyfarfod dan lywyddiaeth Mr Thos. Gee. Ya mhlith ere 11 yr oedd yn bresenol yn y cyfarfod hwn Mr Richard Davies, A.S.; Mr John Roberts, AS.; Mr J. R. Davies, Treborth; Lieut.-Col. Evans-Lloyd, &c. Y teimlad yn y cyfarfod hwn ydoedd fod pethau wedi cael eu prysuro yn cr. modol. Pasiwyd, os y byddai i'r cyfarfod dilynol benerfynu tod i'r un-ar.ddeg o lywodraethwyr gllcl eu penodi, fod iddynt hwy fel Ymncillduwyr hawlin enwi wyth o'r cyfryw. Cynhaliwyd y prif gyfarfod yn y Neuadd Drefol dan lywyddiaeth Iarll Pnwys. Yn mhlith ereill, yr oedd yn bresenol: -Mr Osborne Morgan, A.S Mr W. IUthbon.3, A,S Mr R. Davies, A.S Mr J. Roberts, Mr H. Robertson, A.8.; Syr Robert Cunliffe, A f3 Captain Verney, Deon Bangor, yr Anthydeddiis G. T. Kenyon, Colonel West, Colonel Evans Lloyd, Captain Giifflth-Boscawen, Major Piatt, Messrs J. R. Davfes. R. W. Hudaonj '1'. Marchint Wil. liams, Ellis Nanney, J. Parry, P. M. Wdliams W. Evans. W. Dew, P. P. Pennant, J. H. Jones R Pughi Jones, J. Hughes (cyn-faer Lerpwl) Dr Morris (Porthmaiog), PrEyton Jones (Qwrecsam) Parchn E. T. Davieti, E. Berber Kvins, Gethin Divies, D. Rowlands, Dr Kirk, bfi Bulkley Price' «. Taylor, W. Evans (Chester), W. A. Darbishire l B. Woodcock, H. Pugh, W. C. Davits (ysgrifen: relit). «:c. Y path cyntd.f 1\ wu..cd oeüd dewlll llywydd. Dewiswy:1 hdl Po\y. Pasiwyd wedi peth d.idleu o blaid ac yn erbyn hynv, tad i Mr Osborne Morgan a Mr Richard Davies gael eu dewis yn is-lywyddion. Dewiswyd Mr John Roberts, A.S., yn drysorydd. Pasiwyd fod dewis. lad rhai i ffurflo y bwrdd liywodraethol i rael ei ohirio Pasiwyd hefyd fod i Liter y jis wodrieth. wyr fod yn fwy o chwech nag y penderfrrwyd arno yn flaenorol. Pasiwyd fod i Mr W. 0. Davies fod yn ysgrifenydd y coleg, a pbaaiwyd fod i'r cyfarfod nraaf o'r Hywodraethwyr gotl ei gynal yn Mangor, He yr etholir y bwrdd llywcdi. aethol.

PsLE?Ap AC EMJNT HoLMWAT.-Ctwetthfa?. ocach nag aur YraNech?don a fodohnt yn yetod TThaf&'r<!wanwynydynt.yrhydc)gIwyf,g??iif fevers, a'fJFft?MA eAo?f«, parhaisydd yn neHMufI be Jus i b?t a phobl )euano Yu yraeho?n toet hyB. Ue nas g&U?fd del med_dy?ini?than t' /8 nol !jvddi'tesmw?thal mwy?t ddi!?n dr;'v eio 7Mbtc?' Soothing Oi"tment dro? JkV Bydd yn ofyn -1 i'r rhwbiad fod yn amI 6?"? gy¡ ■ vm i slcrhau treiddiad rhsn ?wr?J MMtt 1 «t)?M? Mae rr enainthwn yn lliniam » rediad (peristolic) cynhyrflcdi?, ?  7 boen yn faM. Atalia ?fo? a'r bolff^? c a 7 I byddffrwytbuunrublaniwion vnnf.^ i byd?i yn bTi.dc.1 ay?u y?? ????, si^dd an?h?lMdigo'r drw/<- ''0"35 res'ir.ol Uoiioway's p,? era ddv^»jddjo ;r [enaint. #

grifenodd am danynt, ac yr wyf gyda plileser yn en trosglwyddo i r Ysgrepan: Yr Mdd ewr o'r enw Grattydd Evan yn carlo .wn"o a?wd at ei Reto at hyd llwybr oedd yn ?Mdetf A ?, I Bordd boat." yn .gos i bentref ?Sd?rt. prvd y dygwvddat i un o'r enw Evan X.eT? yu myn?d h-?bio <yda thr 1. GwaeJd- odd y dyn ar Gruffydd Kan, "Pe buMech yn d'wad ffordd yma mi gawsech ei <?arlo fo Yr yd" I yn cael ei gario fo ffordd yma," meddai yntau yn union. Yr oedd un o feirid y "Bedd" unwaith yn gwrando ar ddyn b, nod daiddawn yu ceinio pre- getha, a dyma ddaeth i'w feddwl Dyn a llaw yn Roglais stwir-ydyw hwn Nid bawdd y'i gwrandewir; Gyda'i al anyuad ya wir, Gras a douiau groeadynir. A dyma yr ateMad o, fawer., paid difenwl-cenad Duw Cyn dy argyhoeddi; ODd (rwratdo'n well, or gtlti, At lais Daw, er dy lea di. Nirth AarERiAo.—Yr oedd ben wr o'r enw Sion William yn byw yn agos i Bont Aberglaslyu, yr bwn a aderai Y gair cynddeirin<" yn bat- kaus yn ei ymd yddanion. Griffith Hughes, Hafad-gar^goit. yn meddwl ei argyhoeddi o'i ar- fetiad, a ddywedodd wrtho, Hen air liyll iawn jf y gair cynddeirlog." "I," meddai Sion WIl. Item. gair hyll gynddeiriog ydyw." Caiodd losfdd at hyny. Y DYif CY.Tkv. lnynyddau yn ol, lyr oedd yn by", yn Oetn Budr, Owm-yatradllvo, ddyn o r enw KUis Jones, ag ydoedd fel Haaael gynt yn nod- edig o gyflym ar ei droed. Clywais un dyn a hadUenai yn dda yn dyweyd iddo "ddalllwynog ynoi glocei &a. Gof/MM iddo pa un ai Kllis ai rUwjS&m ri^Biau. Dywadai mai Ellis, iwf adeg bono yr eedd un yn holly plant ar jMIwedd yr yagal yc n-hapel y Pennant, at cwe.mwn oyotef oedd. II Pwy oedd y dyn cyotafP" "EUis, Oeof-bifor," meddai uu or bechcyu,fues erou gwen gyfhedinol. Mae yn amlwg na wyddai ybechgyn am n?b rynt nag Ellis. J Roniais, B AVOO.GARBGO/}, Llawer I!;alr Ifraeth a. ffifwvd Ml y ewr hwn Yr oedd auction unwaith yu Oae r-gors.Bsddgclert. a'r diweadar Mr Breese, -porthm%do, oedd yr auctioneer. Yr oedd yno ddym lied ddiolwg yn eynyg ar braidd bobpeth ddenai gerbron, a gofynodd Air Breese 1 Mr Rob- erte a oedd y dyn hwaw yn werth arian. II 0 ydi, meeln rhaid ei tod o," meddni yntau; y mae yn enill arian o hyd, a chlywais i ddim el fod o vn tola i neb erioed.11-Bei Mr KiberU yn fasoachydd blawd am lawer o flynyddoedd. Aeth un oi ddyledwyr yn bankrupt, vr hwn ddygwyddodd dd'od i gyfarfod Mr Roberts ar ddiwrnod hyfryd. y mae yo braf, Mr Roberts," meddai. Ar rai," oadd yr ateb awgrymiadoL HiRAKTiioa A,'R BEDYDDwni.—Mewn sylw ar yr Herald Cenaiol am y mis hwn, dywod iierm Cymru :-(1eir yn hwn ddarlun a byr- eofiant o Hiraethog. Gofynodd un o'r dynion iesaine yma i nijbnth oedd cysylltiad Hiraethog a cbenadaetb y Bedyddwyr, a metbasom ei ateb. Awdwr y "byr-goiiant" ydoedd y Parch J. Oynddylan Jones, a buoch chwi, Mr Gol., mor ddoeth a'j gyhoeddi yn y Gentdl bymthegnos yn ol. Ysctnf ragorol ydoedd, fel pobpotb o eiddo yr un pwr, ond y cyfan a wel- odd adolvgydd *ren Cymru ynddi ydoedd- "byr irofiant," a methoi a gweled cysylltiad niraethog St Chenadaeth y Bedyddwyr." Fellylnwir. Ond yr ydwyf t fyn ygtyried fod jrolvewyr yr Herald Gwvhl yn arddangos teimlad gwladgarol, eangfrydig, wrth gyhoeddi yggrif ar y g*r y mao Uymru yn ymofidio oher- wydd ei golli. Y fath syniadau cul, ynysig. sydd yn llywodTaethu rhai pobl Yr wyf yu meddwl iod braidd yr oU o newyddiaduron Cymru wedi oyhoeddi I,-if erthygl ar y diweddar Hiraethog ond Seroi Cymru t'r Han! Both oedd a wnelai Hir- aatholl; i'r Bedyddwyr, ate ? We!, gallasai y Owdiedudd ofya beth oedd a wnelo yr un gwr Wysleyaeth ? Ondcafwydyn y newyddiadur hwn erthygl dêg, Uawn o edmygedd a ohyd- ymdeimlad. A gallasai y Seren fecban hon I gymeryd gwera oddi wrth yr Herald Lenauol, a gofyu. i ryw wr medrus yn perthyn i en wad arall ei cbynysgaed.lu ag erthygl, os yn ddi- tfygioljnewn gallu a thuedd i wneyd hyny ei huo. Nidyclywculni sectol fel hyn yn deilwng o newyddiadur sydd yn cyfenwi ei hun yn Seren Cystro. Mie peth fol yma yn ddigon a phen I ddyn otyn fel y bardd:— Twinkle, twinkle, little star, How I wouder what YOU are. *•* Y DyWY Ochr I'R Ddalen.—Qwelaf fod y Parch J. Owen yn ysgrifonu hanes America, ao efe yn Nghirceieth; a Mr J. W. Jones yn ys- srifenu hanes Cymru, ac efe yn Utica. Mae'n d:u fod hees y ddwy wlad yn bwysig, a'r yigrifenwyr yn fedrus, ond y mae gehebydd yn awgryma i'r ddau newid ochr, y cawsai y pwne ei drafod yn fwy manwl a llwyr. Os wyf yn deall ei feddwl yn iawn, dyna ydyw ei awgrym —fod y Parch J. Owen i fyned i Utica i ysgrif- enu hanes Cymru, a Mr J. W. Jones ddyfod i Griccieth i ysgrifonu hanes Amorica. Beth, meddech, am hyn, foneddigion ? Y mae braidd yn sicr fod y Parch J. 0. yn gwybod mwy a at Gymru, na W. J., aoaydYWYIlOrmOdrhyfvg I i ddyweyd fod J. W. Jones vn gwybod ychydig nwy am America na'r gwr ffraeth o Qriocieth. T Fimcm Lenoab o Leyn.—Dto yn 01, oy- itoeddwyd ein yn yr "Ysgrepan" o eiddo xaorch lengarol o Leyn, a therfynai gyda'r priau Ac o bob cymwysaswr, Amaethwr mwyn i mi. Wel, yr oedd gan y foneddiges hawl i ddyweyd ffordd yr oedd ei chwaeth yn myned, ond ym- ddengya fod y cyfeiriadau a wnaeth at grefft- ■wyr, megys chwarelwyr, tcilwnaid, &c., wcdi eySEroi awen un brawd, a dyma fel y mae yn oeino tain y pwyth yn 01:- Os yw'r lercb am Iwyn amaethwr CUSn e1 drw.iaa. gwych ei gyflwr, Yn 1W swag o grydd neu forwr, Iilwyddiant, lodes wiw ? Peldied meddwl yn rhy uchel, Y tan hon mae pwll i'w ochel: Pwll ufchelguis yw. Forchfd Uern yn gyfan, Cwsiwrh deiliwr dyddai, Yn y ty, a'i waith net tan, Fe sin, et gwaetha'r cyfan. Wl bydd braw lwn llanw'r galon, Na inyw orlwyth o ofalon, Rhydd ami bwyth a chin. Abyn Mymnnwn, lalt ir Ungar, Tm yn dy nimhar, Cymer gynghnr gyda'th latar, Goclicl ddiwg o draw. Paid a gwao n»c ymgamu At grefttwr etgid, cdb, nea leoht, Rhog bydd dda it' wrth y rhei'ny, Ddiwrnod sydd gerliaw. • • • T DDAU Owtmp.—" Ymbolydd" a ysgrif- »n»Ai y Parch Thomas Hughes tdiweddtr o tttohynllethtyw awdwr y Uinellau a ddyfyn- uooh yo y Oentdl ddiweddaf ar y teityn uchod ? Carwn gael gwybod. Yr wyf yn tnediu i gmlunsda. Oud nis galUf wrthbrofi ThM- ymau tig a diwyrni. Yr wyf yn gwybod am linellau ereiU tebygiddynt, ond uid oes a wnelo lIyny, yn aniongyrch .l wrth gwrs, a chaaarn- kim fy ambeuaeth. \o\e hwynt, a barned Mr J. Brown rlnrng y pleidiaa, a safadwy fydd ei ^dyfarniad:— Oamp y diawl oedd cwympo dy>-a'i syflyd O'i safit'n y cycWya Ond odid laiJlp Duw weryl Yw y dull o godi dyn. Carwn gael eglllrhad ar y tebygolrwydd sydd rtddynt- ao os oyboeddwyd lbnellau Itfr RVhea o'r blaen, dymunol fyddai oael gwybod pryd, ac ynmha le. o "Methodist" a v.g;iftn& feI y can]yn:- "Darlleu hanes Cymdeithasfa Corwen. Gweled LId Doctoriaid yr IIon Oorph yn d1 wyn mawr 8èl dros gymedroldob ar bwuc y Dadgysyl ttad &as rodio cauol y ffcirdd. Onfl 08 oedd y Doctoriaid eu huuaia yn seloff dros goraaeft two! y ffordd, yr oedd amryw o'r assistdnts yn "Seddi Gee oh Ac ouid oedd achos ? Photiad rx AiutL —Nis gwn, Mr Brown. 'janiaiHweh i mi dd4,lguldio proiitl un arall fteich Yogrepwt," Osgwnewcb, yr wyfya meddwl mai rhywbeth tebyg i'r hyn a ganlyn ydoedd proflad Mr Thomas Owen, Garnons- steet, Caernarfon, foreudyddeibriodas. Dodaf ef i lawr wrth fesur. Dilrnais y doethion, Beth arall a wulkwu Dywedai if nghalon Fod hyn yt beth iawn. Oysnrus yw'm teimlad Ar ol yr hyn wnell, Oherwydd dyrchafiad I'r orsedd a ge's. If Gwnes amod cyenrus Am chwarter i naw, Ei arwyd') a erys Yn gmn ar ei llaw. Mi wnaethym ymtwymiad, Mi waiiais fy mhres; ODd eta, dyrchafiad I'r oisedd a ge'e. D'wed rhai yn gellweirue rm fyued yu gaeth, Os wueJd fy ewyllos Yw hyny. pa wleth. Waeth beth yw y siarad, A'r lolian diles, Dytcbuflad, dyrchafiad I'r orsedd a ge's. Enillais frenhiniaeth Heb fidog na chledd, Mae genyf lywodraeth Ali ctynglior yn hedd. Mae m calon yn llawen, A'm Berch yn ei wres, Ohetwydd teyinwialen Gan gatiad a ge's. "Y WYYML.Dyms yr olaf-anedig yn mysg y cyhoeddiadau Cymreig. Ganwyd ef ddiwedd yr wythnos ddiweddaf. Y mae ei olwg aHaiiol bron a pheri i mi feddwl ei fod yn un 0 ddisgynyddion y "Red Indians. Wei, y mae lliw coth yn un sydd yn arwyddo perygl; felly y mae ar y rheilffordd, felly y mae ar drwyn dyn; ao felly, ond odid, y mae yn nglyn &'r Wyntyll-Danga- ahead Llwydd i'r antur- iaath: fel y dywed y bardd Diarheb dda yw hono A gredid amser gynt, Mae'n haeddu cael ei chotlo- Pan na bydd Aicyl bydd gwynt. Dysou'r Webb yn RIIY DDA.-Ymddengys mai bachgen pert iawn yw Willie, mab bychan y Parch gweinidog poblogaidd yn Lleyn. Yn ei dro bydd y pregethwr fydd yn y dait?" yn aros yn nghartref Willie, a /t0&!? y llano bach ydyw ciel cysgu gyda'r pregethwr. Felly y bu dro yn ol, ao wedi myned i orphwys, clywais i'r pregethwr fyned ati i roddi gwers i'w gywely pa fodd i ganu fel ceiliog. Dysgodd y baohgen y wers i foddlonrwydd, ao ymoll- yngodd y naill a'r Hall i freichiau cwsg. Nos dranoeth (y Sabboth) galwyd seiat" ar ol yn y capel, a gofynwyd i'r plant ddyfod yn mlaen i ddyweyd eu hadnodau, ac yn ei dro, yn mblith y Uuaws, daeth Willie. Gofynwyd i'r pre- gethwr holi y plant, yr hyn a wnaeth. Dywedai y naill a'r Uall ohonynt adnod neu benill, ac yn y man daeth tro ei ddyagybl byeban. Wel, Willie, yrwau!" moddai'r pregethwr. Cw- cw, cw- cw 1" ebai Willie, gan ddynwared ceiliog i'r dim. Torodd y frawdoliaeth i chwerthin, ac edrychai y presjethwr yn syn. Dichon y bydd y tro yn wers iddo yntau i beidio ymgymeryd â'r swydd o geiliog-ddynwaredydd rhagllaw. • » "Y DOCTOR a'r BOTEL Physio !"—Pan oedd y pregethwr diwygiadol enwog, y Parch Richard Owen, i fod yn Llanrwst, yr oedd Dr i fod yr un Sabboth mewn addoldy yn y gymydogaeth. Wrth gwrs, yr oedd awydd mawr yn y frawdoliaeth i glywed Mr Richard Owen, a phetrusai y cyhoeddwr" a fyddai yn ddoeth i hysbysu fod Dr gyda hwy. Per- swadiwyd ef i wneyd, beth byna-, a llefarodd yn debyg i hyn" Wel, gyfeillioD, y mae y diwygiwr' mawr yna yn Llanrwst y Sul nesaf, a Dr gyda ninau yma." "Wei, wel," ebai rhyw hen frawd a eisteddai yn nghongl y set fawr"—"dyna hi; y Doctor yma, a'r physig yn Llanrwst!" PKTH Rhyfedd.—dywais ar sail dda i'r cyfaill prydlawn Hywel Tudur, golli y trcn un nos Sadwrn yn ddiweddar, a gorfu iddo gerdded deng millciir drwy un o'r rhanau mwyaf anghysbell yn sir Fon. Rhyfedd iawn! Y mae i ambell un golli y trkn yn beth digon oyfirsdin, ond pwy a glywodd o'r blaen am Hywel Tudur yn gwneyd hyny ? V "Bustach Mawr BETHESDA.Beth amser yn ol, bu Seindorf Bres Chwarel y Penrhyn yn anrhydedddu 8ft Sfcafiford Northcote drwy chwareu See the conquering hero comes," ar adeg ei ymweliad & Chaernarfon. Yr wythnos ddiweddaf bu yr na seindorf ytlqhwaren yr un dernyn o flaen "bustach" y Milwriad Platt ar ei ffordd i dy y cigydd. Rhai ardderchog yw pobl Bethesda am gydnabodmawredd: pendefig mawr, stiward mawr, a bustach mawr. Wel, cofier mai yn Methesda Fawr yn Arfon y ffurf- iwyd gorymdaitb, ao y galwyd allan y seindorf bres i chwareu "laee the conquering hero" o flaeu buatach It;, ddarllenydd, ac os gwnaeth- ant hyn i fustach, pa beth a wnaethent i darw ? Mae'n naturiol meddwl y buasai full orchetlra yn cael ei chyflogi, ao un o symphonies Beeth- oven yn cael ei pherfformio orwyddi! Hir y parhao gwyr deallus Bethesdaifawrygu defnydd roatt beef. Clywsom am bobl yn yr amser gynt yn addoli Ito; ond i'r amseroedd hyn y perthyn y clod o ffarfio gorymdaith er aurhyieddu bustach. Wel, myned yno i gael ei farwolaethu erbyn y Nadolig yr oedd y creadur ffodus hwn, ac ar ot i'r cigydd wneyd ei waith arno, dichon y gelwir am wasanaeth "y cor mawr i ganu y Dead March in Saul" uwchben ei weddill- iou. • • • Ar drothwy y Qwyliau, dymnnaf gydnabod yn ddiolch<Dr iawn bob cynorthwy agefais gan feirdd a llenorion yn nglyn &'r "Ysgrepsn" yn ystod y flwyddyn: diolch i'r cyfeillion Ihyny a anfonasnnt lythyrau oalonogol ataf o bryd i bryd, a diolch yn fawr i chwithao, fy narllen- wyr hynaws yn mhob man, am eich cefnogaeth. Nadolig Llawkn i CIIwr OLL.