Y Genedl Gymreig

IPENNOI) HYNOD YN HANES CASTELL CAERNARFON- T MERTHYR WILLIAM PBYNNE. I LlIFIO HI OirSTIAC, HOILII = FFROElfAU, &C. I (O'r "DysgtdyAd" am TMhwedd.J GAN CYPYIN. j Yn ngwyneb y oyfarfod a fwrledir el gynal yn nhref Caernarfon y mi8 hwn er hyrwyddo y symudiaii er Dadgysylltiad yr Eglwys oddi wrth y Llywodseth Wlado), nid anfuddiol, efallai, fyddai ychydig o adgoflon am d'taiaeth ohwerw a chreu- lawn a dderbyiiodd ben Buritan dewrwych oddi ar law y olodadwy (P) a'r caumoladwy (F) Arch. esgob Laud, a'i ufudd a pharod is-wasanaethydd- ion olynwyr yr Urdd Apostolaidd, eef y mfla dipynaa a wneient i fyny y sefydliad gwladol, a ehrir mewn modd aibenig yr Eglwys 1 ORN I'R LLWFIT. ] Yr ydym am ysgwyd llwch a llwydni angbof rhyw ddau cant a banner o flynyddau odai ar ddygwyddlad hynod yn mhlith dygwyddiadaa ciiidd y cyfnod hwnw. Yr ydlm am wneyd hym oberwydd caufod Uwfrdra a ileaau dwyl aw mewn rhai cyfeiriadan, ac mewn ambell i gymeriad a gamosoda ei babeU yn y wersyllfa Ymneilldaol. Fel cynifer o Ephraimiaid yn llaesu dvrylaw-11 yn trol en cafnau ya nydd y frwydr," "teisenauheb eu troi" (wedi banner graau, yn ol y cyfieithiad (lymtaeg), I I colomenod yufyd heb galon, galwant ar yr Aipht, &nt i Assyria." Ha, wyr bach Y mae anoybendod rhei o flaenoriaid y bobl i fwrw eu coelbren gyda y thai sydd ya ymfyddino yn erbyn y gelyn ae yn penderfynu enill y dydd, gan Ddadgysylltu crefydd a Llywodraetb Wladol, yn ein Bynu. 01 na ddarllenid mwy ar Neil's History of the Pwitans, VAubigny't Eutory of the Jteforina- Hon. Fox's Beoi of Martyrs, neu Merthyrdraeth Thomas Jones, a'r cyffelyb gronidau. y LLYSOEDD ROLWYSIO. I Arswyd Ymneillduwyr teyrnasiad y Tudntiaid a'r Sttwardiaid ydoedd y Star CA??r a'r Ht?A Comm MM"; y blaenaf yn chwil-lys gwladol a pholiticaidd, a'r olaf yn gyoyUMedig ^'r gwbaol a Be o dan arweiniad a dylanwad yr Eglwys, drwy ei phrif esgob, a'r Llywodraetb Wladol drwy y brenin. Llys ydoedd hwn heb gydwybod, heb drngaredd, heb 1eithwyr, heb gyfraith, na chyflawnder. Ni feddai reol, namyn ewyllya un. benaethol y brenin neu yr archergob, a'r ddau yn cael eu hategu gan yr esgobion ae ychydig o wtr t)eadewisot, ac o gyfEel/b eqwyddor; ac eto yr oedd dedfryd y llys gorthrymus yma mor gaoth a gorphenol a phe gwnelsld y cyfan yn ol cyfreithiau ao avdurdod y Seaedd. Oymayllys o flaen pa nn y daw ein gwron. Yr hfta gyfathrach byth a hafyd, y Llywodraeth a'r Eglwys, yr Eglwys a'r Llywodraetb; welthlan y naill yn blaenn mewn rheolaeth ae awdurdod, pryd arall y llall, fel y byddai y cyfleusdra neu yr amgylchiadau yn ateb y dybenion mewn golwg, ond bob amser, lie ar bob amgylchiad, law-law, gwlwm yn ngwlwm, perffaith gyd-ddealltwriaeth a pherflaith gyd- weithrediad. TB ARCHE8001 LAUD. Piif xeolwr a llywydd y 11y. gormesol hwn ydoedd William Laud, archesgob (Jaergaict (Canterbury). Dyn bychan o gorph, a chylartal tyr ei bwyll, hawdd el ddigio, anghymodlawn, araf i gydymdeimlo gyda rhai mewn caledi a dyoddef- aint, coolgrefyddol, diegwyddor, a chreulawn wrth naturiaetb. Un hynod o addas i arwain y llys mewn gordrais, flymigrwydd, a dryguwyd, y fath na 1u ei debyg yn yr un oes flaodorol. Hwn oedd yr archesgob y teimlai ei olynydd, yr Archesgob Boneon, ei bod yn anrhydedd i eistedd ynnghadalr Laud, gan ei oBod i tyny fel on toilwng i'w gattla; eithr gwir Un ddiarheb Gymieig, "Anhawdd dwyn dyn oddi ar ei deulu." WILLIAM PBDNB. I In y cyfwng yma, dygodd yr Archesgob Laud, ac etgobion ereill, g*yn ID erbyn William Prynno. Hysbysssant y frenines, yr hon oedd yn dia hoff o chwaieuon, fod Prynne wedi ysgrlfenu yneihorbyuhialrbrenin; onderiddyntgaeleu cyflroi, ni roddasant orohymyn ei erlid, hyd nesi Laud osod y Dr Peter Heilyn, yr hwn hefyd ydoedd mewn uiddaa oysegraidd, ao yn dal swyddau nchel yn yr Eglwys Sefydledig, yn Archddiacon Westminster, ao ya brit awdwr banes yr Eglwys yr oedd yn aelod ohoni, i erlyn William Prynne. Yr oedd Heilyn yn elyn oalon i'r Puritanieid, ac wrth fodd ei galon yr 1111- gymerodd a'r gwa'th. Llofiodd yn annheg gynifer o frawddegau o lyfr Prynne, so oddi ar y rhai hyn y dygwyd cwjn yn ei erbyn. Dodwyd Pryane yu y T*zl ar y dydd cyntaf o Chwefm, 1632, yn mha le y cadwyd ef hyd ben y flwyddyn, set Ohwefror, 1833, pan y oafodd Prynne yr hyn a eilw yr hybarch Dr Heilyn "eibrawf"ofleeny Star Chambtr. Yr oedd y cyhuddedig ya barrister at law, yn aelod o Lincoln's Inn, ac un o raddoliou Rhydychain. Y 8.)'11 a ddygwyd yn ei erbyn ydoedd, oi fod wedi ysgrifenu llyfr yn erbyn chwareuyddlaetb y ddawna, a gwlg ddifyr- ionvoblottaiddyrbes. Dywed Y cyhnddiad lod yr awdwr, er ei fod yn eitbaf hysbys fod y frenines, gwralg Siarl y Cyntaf, arglwyddi y, cynghorlys, ao erl 111 o'r llys breninol, yn bresenol yn y chwareuon hyn; ac er ei fod yn ymwybodus o hyn, ei fod yn eu goganu, ac yn difrio yr arferion hyn ac ereill, megya y plyn haf (May pok), cadw y gwyliau, tlwbiolr ty y Nadolig gyda'r iorwg, ac yn cadw gwyl mabsantau, &c., ei fod yn gwaradwyddo y irenines, ac yn canmol dynion ymoleidgar a ther. fyeglyd,yr hyn waith oedd o ganlyniad yu beryglus i'r Llywodraeth a'r Wladwriueth. T LLTFa CRWAILBLIOX. Dylem yn yfan 1ma grybwyll ddarfod i'r Brenin Iago I. gyhoeddi yn 1618 yr hyn a elwid Book of Sports, nen ddadganiad er anog ei ddeiliaid i gynal chwareuyddiaathau, a phob math o gampau ar Ddydd yr Argh*ydd yn mhob plwyf drwy y deymuf, a hyny fynychal yn y fynwent, gan enwarall. bdl yn erbyn muriau yr eglwyei; ao y mae talcen Dawar i eglwys y plwyf hyd heddyw yn brawf o boblogrwydd y chwareuon hyn. Prif fwriad y cyhooddiad ydoedd atal cynydd Poritaniaeth. Mor effeithiol ydoedd ei ddylaowad fel ag yr oedd y wlad wedi myned mor bell o d a ddyluiwad y meddwi a'r rhialtwch Sabbothol, hyd nes gorfodi dau o brif fatnwyr y wlad i oichymyn, o dan gesb cyfraith, na oddetid mwyach y fath ryddid annuwiol ar Ddydd yr Arglwydd. Ond buan y daeth y ddau farnwr o dan gondeoiuiad yr Eglwys, diwy I'r Arohengob Laud ddiddymu gorchymyn y ddau brif-famwr yetyriol, ac ail gyhoeddodd Land y Book of Sports yn 1633, gydag ychwanegiadau gan Siarl I.; ao nid hit y bu pob plwyf heb eu chwareufa gampau ar y Sabboth. I ??,,Syr y oedd yf deirlaid a'r čloch,ddion,dn" werthu y "cw!W eglwys" (?hu,eh eb<) My dydd MmteMditt. ym gwneyd elw aid bychan, a'r wlad yn gyffredin ya dilyn yr atferion, an yn dytell ar ol y ple-orau annuwiol hyn. Nid rfcyfed yatc ilr Puritan William Prynne gael ei wysio gerbron y Uys ohetwydd iddo ysgrifenu yn erbyn arferion JJygredJg 1r Eglw»s a'r B<-«nin-ly«: gan hyny, fa th jr achce geibrsn y Btwr t'A mitr, Ohwetro* 7fed, 1633. Dadlenodd y oyfreithiwr tod Prynne wedt ygrlfenu yu d&g yn erbyn y chwarenydd* iaethau, ac nad oedd ganddo un bwrlad i ogann ei uwchradd, fod y llyfr wedi ei drwyddedn yn ol cyfraith y tir; ac os oedd ambell I frawddeg yn anfwriadol leio y brenin, neu i a hyw gangen o'r Llywodraeth, ei fod yn erfyn maddeuant. Ond oyfreithiwr y brenin a siaradodd yn gryf, Ran ddyweyd fod y llyfr yn athrod maleisup. Yna dedfrydwyd y llyfr i gael ei losgi gan y dienyddwr cyffredin, yt awdwr i gael el drol allan o'r Uysoedd cyfreithiol, i gael ei asaddaro byth fel ucbel- gyfreithivrr, i gael ei droi o Qymdtithas lancoln's Inn, I golli yr urddau a eniUodd ya Rhydychain, i sefyll yn y pillory yn Westminster a Obiapd4 I golli et ddwy glust-y naill i gael ei thori ymaith yn Westmiister a'r llall yn Chespoide-I dala 5000p o ddirwy, so i ddyoddet alltudiaeth am ei 088! DHDFBTD PBYKNX. Traddoclodd yr lun Doraet yr araeth ganlynol ar yr adeg o'i ddedfrydiad Mr Prynne," ebai yr illl:11, "yrwyl yn eich oyhoeddi yn euogo geiaio gwneyd rhwyg Eglwysig, yn hauwr teym- fradwriaeth. Blaidd vdych yu nghroen dafad. Mi a'i dirwyaf ef i 10,000p, yr hyn sydd fwy nag y mae yn berchen, eto yn Ilai nag yr haeddai. Yr wyf yn ei ddedfiydu t alltndlaeth am el oee, re fel cosb gorphorol, mi a fynwn ei warthnodi yn ei dalcen i haiam poetb, hollti ei ffroanau, ac i doti ei glnstian ymaith." Wedi dyoddsf yn gyfiiwn lymdra y ddedfryd, bu Wil. liam Prynne yn y carchar hyd y flwyddyn 1636. Pan y dygodd yr Archesgob Land ail PID yn ai erbyn o ysgrifenu llyfrau yn erbyn nchel awdurdod yr Eglwje (hierarchy of the Church), erfyniodd y oaroharor, druan, yn daer iawn am gyflawnder a thostnri, ond ni meddal Laud noor naill na'r llall, a gwrtbodal wrandaw arno; ond yn ebnrydd a ddedfrydodd frynne i daln cUrwy o 6000p i sefyll yn y p llory yn Westminster, so a orcnymynodd dori bonion (stumps), neu yr nyn adgwyd olt glastlaxl yu 1633; i gael el waithnodi ar ei ddwv foch a'r llythyrenau 8. L., neu schis- tIta#.liMllc," (ymranwr enllibus), a'1 anion i un 0 geroharan anghysbell y deymae! Oyflawnwyd rhan o'r ddedfryd Heheftn SOtin, 1636, drwy i'r dlenyddlwr lifio, yn hytraoh na thori, cluetiau Prynne ymaith Dyma olygfa giaidd. Yn mron na chlywem erfyn yr Eglwys a'r Llywodraeth yn oras-rygnu drwy hen ddolurlau Prynne. Gwarchod nl rhag y fath Eglwysig-ddialgarwoh. Ond ni ddigonwyd ei lwth oanlynodd el ffymigrwydd gamran Prynne tra yr araf ymdelthiai tna Cbastell Caernarfon, i ba le yr anfonwyd y trnan fel y cas- tell a fetnid bellaf o gyrhaedd Westminster. [ T MJTH I OTXEU. I Ar ei daith i lawr i Gymru fe dderbynlwyd Prynne yn garedig gan yr hen Bnritaniaid. Oaf- odd ganddynt garedlgrwydd lawer derbyniasant ef i'w tal, ymgeleddasant ei friwioti, a chynorth- wyaeant ef yn dirion mewn llawer modd. Oafodd y rhai a'i lletyent yn Nghaerlleon-gawr en dirwyo yn dtwm, rhai i 500p, thai i 300p, ac ereill i 200p, a chafodd gwasanaethwr i Mr Prynne ei anfon gan y Chamber o un carchar i'r 1'aU am iddo yn unig wrthod dwyn cyhnddiad yn erbyn ei feistr. Yr oedd John Williams, o dref Conwy, a'r hwn a adwaenir fel yr arglwydd geidwad (lord keeper), &c, &0 Archesgob York yn un a gydymdeiinlai ft r Puritoniaid yn lawr, ao yn feunyddlol mewn hel. yntion ar eu rhan gyde.'r Archesgob Laud a'r Dr Peter Heilyn. Oafodd Prynne lawer o'i gydym- deimlad, a chafodd Williams ei erlyn oherwydd ei ryddgarweh gan lid a dial Laud. Y mae yn ddi- amheu genym na fu ei hen gyd-ddinaswyr yn fyr yn en cymwynaegarwcb i'r trnan oedd yn dytod drwy hen dref Conwy, oblegid fe ddywedir y cyf- arwyddwyd, y cyfarchwyd, y bendithiwyd Prynne gany II blatd dduwlol" yn yr oil o'r piif drefi yr aeth drwyddynt. DY8QWYLIAD Y MEBTHTE YN IIGIIUII, I NARPOS. Gadawer i ni fyned i blith y lluaws sydd yn dysgwyl ei ddyfodiad ar heolydd Caernarfon. Y mae y diwrnod, set Awst y 5ed, yn ddiwrnod mwll ac anghysurus i'r iach a'r dtauaf, ond yn llawer mwy annyoddefol i un a fu yn dyoddef oddi wrth doriadau a doluriaa oorphorol. Dacw ef yn d'od, y mae yr awyrgylch yn llawn o sain cydymdeim- lad, gan fel y mae y dorf yn rhoddi llafar i'w teimladau. MNAFFWTE CONWY. I Braidd na feddyliem fod dinaswyr caredig Oonwy. a deiliaid caredig Coohwilan, yn ffurfio gosgorddlu i hen gyfaill eu cyd-drefwr John WilliamB. Dacw Prynne yn d'od! 'does modd ei gamgymeryd. 0! 'r fath wrthddrych! Owelwch ei wynebpryd. Y mae gwres y dydd yn mron a'i lethu! Y mae y chwys a'r llwcb wedi ymgYlRysgu ac annrddo ei wyneb hBgr. Rhed v chwya ar hyd cafnau y llythyrenau sydd at ei wyneb. Y mae oreithiau cochion y llythyrenau sydd ar ei dalcen yn eithat amlwg, gan fod tair blynedd wedi myned heibio er pan ei seriwyd &'r haiam poeth, ao y mae y cramenau sydd ar y ddwy foch eto yn dangos doluriau y oraith-losgiad diweddar; ac eto heb groeni! Dengys yr hollt sydd yn ei drwyn, ao ymylau rhwygedig y croen, 61 erfyn creulon y ewyddog a lillodd ymaith ei glustiau! O! olwg druenns 1 y mae yn ddigon i beri braw ac yn ein gorfodi i droi ein golygon ymaith, gan adgotra yn yr olwg a gawsom, y driniaeth a siodd ei Itelatr Hawr. ??'?a. !ii. 14; LOI. 3.) I YN Y PORTH MAWK. I Dyna of wedi myned drwy y Porth Mawr. Y mae yn twy na choncwerwr. Oanlynwn et i fyny yr heol, dros y olawdd, a Soa y castell, a thrwy Borth y Brenin. Gwawn ef yn troi ar yr aswy, ae yr ydym yn el golli yn y twr sydd i fod yn garchar iddo, sef yr un a elwir y Dungeon Tower. Oddi yma y mae Prynne yn edrych i lawr drwy rigolauijy twr; gwel a chlyw elrlau a gwynebau. cydymdeimludol llanciau Eryrl, rhai wedi ym- wthio i gwrt tumewnol y Castell, ereill oddi fdlan yn amresu y flosydd amddiffynol, ao yn llenwl y Maes Glas. Dtoai trigolion Oaernarfon o bryd i bryd at y eastou I gael golwg or Prynne; aaerchai y rhai a garant ryddid oydwybod. Gas hyny, ofnai Land ddylanwad Prynne ar y werin, ac ni adawodd ef yn hir yn y castell,gan fel yr ymdyr&i y bobl ato i weled a chlywed y merthyr. 11 Yn lonawr 1637, symadwyd Prynne," ebai A. Wood's Atheane Oxcniun's, vol. ii, 313, "1 Monnt Orgulel Oastle, YDye Jersey, yn mha le yr ysgrifenodd Oastle, Ybys Jeroey, idn di yma y rhyddhawyd el lawer o lyfrau da." Oddi yma 1 rhydd&wyd ei drwy ddylanwad John WilHams, arglwydd geldwad y sel fawr, a'r Godly Party (y Puritanlaid), y rhai oeddynt erbyn hyn yn aUn pWlslg yn y wladwr- iaeth. Fel ag yr oedd Prynne yn dychwalyd o'i garchar, cyfartyddai y bobl ef drachefn canlynent a wrth y miloodd yn osgorddlu o wyr meirch a glrft traed, ereill yn en cerbydau; tIC ar ei fyned- iad yn orfoleddus i ddinw L1undaiu af yr 28ain o fls Rht?fyr. 1640, gwaeddai y bobl, Welcome home, God Neaayo?, God be thanked for your re- turn."

LTSBPWL.—Dymnnem hysbysn fed Meistr Foulkes and Ems, ein Agents yn TiUebsm street, wedi symud i 29, Dale-street, so ya parhsa fel Dosbarthwyr y Gsnedl a'r Qenitten. CAMUTTA ExnnmoN.-There Ï8 every indication that this Exhibiti-a will be a great unoseaa. The num- ber of visitors is expected to be so large that arrange- ments are being made for an enoampmeat outside the eity. is already bMptke. We nndemtMd ):h*t C?bary B?o.. have be- i appointed sole parVe]O8 of the 0- aad chotO at) 14, llp:T.t the Exhibition. EPPS' COCOA.—PKSAIDD AO ADIONOL.—"Drwy gymhorth gwybodaeth gyflawn o'r deddfao natnriol sydd yn rheoli gweithrediadau trenliad bwyd a maeth- Londeb, a thrwy gymhwysiad gefalos o rinweddau Coooa par a detholeaig, y mae Mr Epps wedi eyflwyno t'n bwrdd boreufwyd adiod faethlawn a chwaethoa, a ddiebon ein gwared rbag Itawer o filian trymiou oddi wrth feddygon. Trwy ddemyddiad doeth o r cyfryw nwyddau o ymbertb, geliir yn raddol ddwyn y cyfan- soddiad isefyllfay byddo yn allnog i wrthsefyll.pob tueddiad at aSeohyd. Mae oannoedd o afiecbyaon dir- gelaidd yn ein hamgylcba, yn b aod i ymosod arnom lie bynag y caffont fan gwan. G.Ilwn oegoi llawer aaeth farwol trwy gadw ein hanaio mewa cyflwr diogel gyda gwd pnr, a chyraMoaaiaa we81 a ¡_oo ymbnodol."—O.M<S?tM jM<t«. Gwumrety.symi drwy ei gymyagu mown dwfr nea laefeb berwedig. Gwerthir et mewa paokcti yn uuîg, wedi e* barwyaao "James Kppa and Co., Homoeopathic cileists, Londos." (iwneuthurwyr Epps's Onoowateo hatyd ei gwasanaeth prjdcawnol. 0 198b-alt KAY'S COMPOUND, a demolcent anodyne expee torai t for Cooghs and Colds, 1Id1.. lid., 2& 9d. Postage, 3<1. A CARD.-To AIO. -WHO ANN AURRABMO won the emrs and mdiMtetMn? youth, nemara weaknac, eCarleUv dlemSv i ion 01 mahood, &d., 1 wUlwmd* rc. FiUSi! ot' CHABOE. 'ihi.?< hmtdy was d-,omd by a mimuonary M 80.1W A=?mo.. "veloB? to the ?" I JOMM T. INu" Bt&tio* ?' A'? ?<?? COBST FLOUR JOHNSTON TDYW T OoB*tr.-«yd» llaeth,y bwyd m?tf per<fMthl J ?h?.?L Grown T.-luaidd fwytfBMthM. eilh twyu J. a G.  T rhJ cvnM ?  <h?wyn. Corn moMr! ?rchMdoedd Uoegr t rrhM I D.M." mM en henw? yn dderoymol yn mhob p?rth by,l el ?,i.,ry.id y Corn riooer Korea. a oaymnrffua r.14 w euW rwjiio.

LLENYDDIAETH. I H&neeyrEgXaysQriiiionogol drwy ybyd oddyidinu yr Apotlolwn hyd yn brcstnol. Gan DAVID GBIFHI H, IlolgeUau. Rban II. Caernarfon: O. R. o un. Fe ddylasem fed wedi galw aylw aty rhifyn hwn et's tro; rhwng angbof y cyhooddwr, ao amledd ein gorchwyliou ninau, aeth yr amser yn mhell. Fodd bynag, daeth y rhifyn allan yn brydlon, ac y mae yn ogyfuwch ei ddyddordeb llenyddol a i brydferthweh celfvddydol a'i Baenorydd. Dechreua gydag enwogion y drydedd ganrif, a theifyna gydag enwogion y bumed. Mewn llaw- lyfr gwerthfawr o fath hwn, dymunol fuasai cael grawn ymchwilfadaeth ncwydd i banes yr Eglwys yn Mhrydain—"hen Erwyey Cymry," fel y myn yr Esgobaethwyr ein dysga. Wrth rheswm, nid ydyw hanes yr Eglwyø Brydeinlg namyn pen twr o chwedlan disail.gyd-g ychydig ronynmi ymathr iw o wirionedd. Ni vrna Mr Griffith ond pit gyhoeddi y rhai hyny. Fel enghraipht.cawn bara- graph ar Morgall-Pelagius; dywedir ei fod yn un o fynachod Bangor-is-y coed, neu Bangor Illtud. Oymerir yn ganiataol ei fod yn Gymro. Nid ei gondemnio yr ydym am ail gyhoeddi hen chwedlau (legends) yr Esgobaetbwyr, eithr amlygu gofid na cheid ymdrimaeth dug, anwyrog, ar y cwestiwn. Y mae hyn o'r braidd yn fwy nag y gellir ei ddye. gwyl oddi ar law offeiriaid Oymreig. Gyda golwg ar Morgan, ymddengys 1 nl fod y fantol yn troi yn deg yn ffafr y syniad mai Gwyddel ydoedd- mynach o Fynachlog Banchor, ger Oarrickfergns, yn yr Iwerddon. Pa wedd bynag, ar wahan i dderbyn y syniadau cyffredin a goleddir yn ein plith fel cenedl ar hyn o fater, yn hytrach na gwneyd cais at nithio us traddodiadau oesol oddi wrth y gwenith,yr ydym yn d^ibetrus yn cymerad- wyo y Kwaith fel un gwerthfawr iawn. Haadda yn mhob modd y gefnogaeth wresocaf. Gofiant a Omithiau V paCA B. Ellis, Tsgoldy,gan y PABCH J. O. JONES, Llaaberis. Caernarfon: J. B. Edwards. Y mae yn ffaith ddymnnol ao arwyddocaol na bu y wasg Gymreig erioed mor gynyrchiol ag ydyw y misoedd presenol. Ar hyn o bryd Byw- graphyddiaeth ydyw y gangen sydd yn cael el gweithlo benaf, a dyma yr olaf o gynyrchion yr adran hon o lenyddueth o'n blaen. Nis gallwn geln ein llawenydd wrth weled y cydymgais at ragori sydd yn nodweddu llafur celfyddydol ein hargraphwyr y dyddiau hyn. Yn wir mae eu llwyddiant wedi bod yn fawr a chyflym yn y pum' mlynedd diweddaf. Y mae yn lied fuan eto i'r un llyfr Oymraeg, hen na diweddar, i dorsythu yn vchelgeisiol gan chwenyoh ymddangos gerbron ei edmygwyr mewn edition deluxe. Da genym ddeall fod y gwaith wedi cael d6rbyniad mor gyffredinol, 8e yn sicr y mae yn baeddu hyny. Bdasem yn hoffi dyfynu rhanau helaeth o gofnodion difyr a digrit Dyddlyfr Mr -Ellis, yn ngbyda lluaws o bethau ereill a farciwyd genym, eithr y mae ein gotod mor brin heddyw fel y mae hyny yn an- mhosibl. Fodd bynag, ein barn am y gwaith ydyw ei fod yn mhob modd yn un Ilawn o addyac bur a gwarthfawr, ac o ddyddordeb dwfn. I Fefchodistiad Calflnaidd y mae y gyfrol yn llawn o swyn arbenig.

TEISLBAU LLYSIEUOL KEENIOK AT LAnD LLYNGYR, p" bnldai maman yn gwyboJd gwerth Tesenao hyn, fyddai dim nn train hebaiynt. Os ydyoh yn dyajdet oddi wrth ddolnr y Pan Anhw,Herau Geriawg, Diffyg Treuh*d rhywmsdd, 0,?n-t, Dolnr y Wyaeb, l:t BELENI 8 LLYSTFUOL KEBNICK. maent yn fyohain, ao felly yn hawdd i'w cymeryd aonidywyn ansrenrbeidiol i aroa yn j ty tra ynen ytnerciiyd-T maent yn cryfhaa y oyfanaoddiad, ac y maent wadi en treio gan moodd so wadi ea 1dadgana -4Y<JRlAAth" nr *1. PELESASJ AC ESAINT HJLLOIVAY.—Gwerthfawr ocach nag auy.-Yr atfechyd.n fodolant yn yatod yr hat a'r gwsnwyn ydynt y rhyddglwyf, gwaedlif, fevers, a 'i English clolern, pa rhai sydd yn neillduol beryglus i blant aphobi ienanc. Yn yr achoricn tort hyn, lie nas gall«sid dal meddyginiaethau tn- fewnol, bydd i'r esmwythad mwyaf ddilyn drwy rwbio Hollmuay's Soothing Ointment dros y bol. Bydd yn of,n..1 i'r rhwbiad lod yn ami 8C yn gyt. lym t alcrbaa treiddiad rhan fawr o'r enaint (wtqneut). Mae yr enaint hwn yn Uiniaru 1 gwdth. rediad (peristaltic) cyuhyrfledig, ao euiawytha y boen yn luan. Atalia gyfog a'r bolgno. Pin y bydd ffrwy thauneu blanigion yn achosi yr aflechyd, byddai yn briodol symud ymaeth yr holl sylw- dd annrhenliedig o'r coluddion drwy gymeryd dogn reaymol o tlolloway's PiUs cyn defnyddio yr ?KAY,G COMPOUND.—Asthma and Broanhiti I are immedi&wy reiMved by it. Kay Bros., StockpOTn CO&GULINF?.-Coment for Broken Articles, 61. 1. k PostW, 2d. Sold eTttywhere. Kay Bro& SIoek,ort. HAY'S TIC PILLS, a BMC'S? in Nommlgia, Fa?t. MM.?'?. ? Mt?t.td. &y We&,Itwkpor46I

REMARKABLE DISAPPEARANCE I Of all Dirt from everything By osing Hudson's Dry Soap. ° REW ARU I Parity, Health, Perfect Hatiifaction its regular daily use KAY'S COMPOUND, a demnicent anodyne expect or&nt for Cou h and Celds, 94d., It lid., 2. 9d. Post- age, 3d. KAY'S COMPOUND E'serre of Linseed, AniFeed Sel:.J'¡,a.. S 1'.à.J. Mt, Ac 7,'Ua ^Moryiy-v:. Of all tOhemiati,

NUIJIuN AMKKlliAiNAlDD- (Olr Drych, Hydret 18.) Bn dau luddew oedranus farw yn ddiweddar yn New Jersey- un, Wolt Meyer, yn 106 oed, a>t llall, Aaron Goldstein, yn 104. Yr oedd y ddan yn arfer myglys yn helaeth, a'r diweddaf yn yf., cymedrol. Y ffordd hwylusaf i ddirwestwyr egluro hyn fydd dyweyd fod "eithriad i bob rheol UTICA, N.Y., Hyd. 16.-Traddodcdd y Parch: Thomas Job bregeth ragorot yu Nghapel Moriah nos Iau diweddal; a'r noson ganlynol cafwyd dar- lith odiaethol o hwyliog ganddo ar ddirwest. Y mae Mr Job yn ddirwestwr selog er's 45 mlynedd, so mae ei ysbryd wedi ei danio yn erbyn yr arfer- iad o fed. Bwriada adael ein gwlad ar 130Ain oyfirtjl, yny Wyoming. Peidied cyfeillion y Parch J. Gwynoro Davies, Llanuwchllyn, a rhyfediu os gwelant ef yn America tatt mis Mehtfia nesaf. Ni bydd ar gymaint o frys dychwelyd a'r tro o'r blaan, gan T bydd ei hanner oreu yn ei ganlyn. Y mae Mr John P. Mumford, architect a surveyor, oQaeruar'on—brodor o Laurug-yu aros yn bte- senol yn Utica. Daeth i America gyda'r bwriad a ymsefydlu yn y He mwyaf manteisiol iddo ddilyn ei gelfyddyd. Yn ystod. arosiad o dair blynedd yn Nghaernarfon, deullwn iddo enill enw uchel iddo ei hun fel architect; a sieryd y Railway Sup- plies Journal (Awst laf), cyhoeddedig yn Llundain, am d,II.IO fel ol a youug architect of great talent." NEW YORK.JHTD. 10.—Yn mhlith y Cymry a gyrhaeddaeaut yjddinss o Lerpwl, yr wythnos hon, yr ydoedd Mr T. B. Edwards, Osage City, Kaomw, yr hwn a ganlynid aD fiotai o ymtudwyr. Ed. rychai Mr Edwards yn gampns ar ol arosiad o bedwar mis yn ngwlad ei enedigaeth. Ymadaw- odd y Parch J. D. Evans, Caio, yu yr agerlong Baltic, yn teimlo yn llawer gwell o'i ymwehad "n gwlad. Aeth un John Morris o Denver i Idaho ar fusnea. Yn mhen rhai wythnosau derbyniodd ei wnig delegram oddi wrth gyfaill yn hysbysu y byddai efe yn Denver dranoeth gydi'i gwr. Aeth y wraig gyda'i thri pblentyn i'r orsat, gan ddys- gwyl cyfarfod ei phriod, ond in welodd ond 1 cyfaill. Cymerwyd boos hir o'r baggage car, a phan ofyllodd y wralll am ei gwr, cyfeinwyd hi at y bocs. Buasai Mr Morris farw yn Idaho, 8C 811.- fonasai y cyfaill delegram at y weddw i'w hys- byau o hyny, yr hwn ni dderbyniodd; yr ail delegram yn unig a gafodd. Gellir yn )> iwdd ddychymygnfod yr olygfa ynundorcalonus iawn. Un diwrnod, yr wythnos ddiweddaf, anrhegwyd y Cadben R P. Williams, o'r agerlong Spain (perthynol i'r National Line), & solid silver service nardd, gan ychydig o'i gyfeillion. Yn argraphedig ar yr amwisg ledr yr eedl y geiriau: Presented to Capt. R. P. Williams as a token of esteem from his American friends, and commemorative of his Assuming the captaincy of the Spain, October 9, 1883. Hysbysir fod casglwr trethi yu San Francisco wedi dechreu cynghaws yn erbyn y Seneddwr John P. Jones, o Nevada, i gasglu 20,000 o ddoleri o dreth ar mining stocks perthynol iddo.

HOLT ACADEMY, GEtt GWRECSAM. LLWYDDIANT MEDDTQOL.—Gyda phleser yr ydym n cofnodi y fffith fod un arall o ysgolheigion Mr J. Oliver Jones wedi myned yn llwyddiannus drwy y Medical Preliminary Examination a gynhaliwyd gau Brif-athrofa Glasgow yr wythncs ddiwecdif, set Mr Edward Sn^|lwoo(,,Liscard, yr hwn a fu yn derbyn ei addyag yn yr ysgol uchod am ddwy flynedd. Pasiodd yn yr holl faterion. Bwriada ymbarotoi fel meddyg ar gyfer y maes cenadol.

TAL-Y-SARN. Y SBNBDD GtMBEio.—NOB Iau, wythaoa ilrdi. weddaf, cynhaliwyd trydydd eisteddiad y Senedd hon. Ar ol darllen rheolau y ty, er mantais i aelodau newyddion, a chael anerchiad gwir by- awdl ae gddysgiadol gan y Llefarydd (Mr O. T. Owen), daeth yr aelod dros sir Faii (Hywel Cefni) yn mlaen i gynyg mesur i Estyn yr Etholfraint i bob Trethdalwr." Cefaogwyd ef mewn araeth gref yn ymdrin a'r etholfraint yn y wfiid hanes. yddol gan yr aelod dros sir Fynwy (Mr Joha Paull). Gwrthwynebwyd y mesur am el fod yn anamserol, &c., gan yr aelod hun<in-feddiannoI dros Gaerdydd (Mr Morris Hughes), pa un a gefn- ogwyd gan yr aelod herfeiddiol dros sir FlliDt (Mr Owen Hughes). Ar ol i Mri Price Griffith (Dublin), Frederick Davies (sir Gaerfyrddin), B. F. Evans (Manchester), a William Davies (Merthyr Tydfil), siarad yn deg a rheovmol o blaid, ac i Jbi Robert Thomas (Lerpwl) a ;William Koberts (Bwi- deisdtefi Penfro) siarad yn etbyn. gohiiiwyd y ddadl hyd nos Wener nesaf, set Tachwedd yr 8ted. Hyderwn weled llawer o aelodau newyddion, gan fod gwahoddiad wedi cael ei anion at holl eglwjai y gymydogaeth I anog rhai i ymuno. Nid oes dim enwadol yn cael lie yn eincymdeithas er ei chy- chwyniad cyntaf.

ADGOFION AM JOHN ELIAS. GAN DB CEFNI PARRT. I Y mae y boneddwr nchod yn ysgrifenu cyfrea o I erthyglau dan y penawd-" Adfyfyrion "-i'r Wasg Americanaidd. Yn yr yagrit ddiweddat gwna y sylwadau a ganlyn am y seraph bregethwr o Fon Y cof cyntaf aydd genyf am Mr Elias yw a glywed yn areithio ar y Feibl Gymdeithas yn llofft yr Hall, Llangefni, ar noson y farchnad yn y dref; canya ar ddydd Gwoner y byddai y farchnad yno yr amser hwnw. Yr oedd y diweddar Baroh Evan Williams, A.O., person Llangefni, yn gadeirydd y cyfarfod, a'r Parchn Rowland Hughes (W.), D. James (A.), Rboo y-meireb, a'r enwog Mr Richards (E.), Oaerwys, yn areithio. Yr oeddwn yn ieuanc iawn ar y pryd, eto yn teimlo oddi wrth y syniad bachgenaidd mai Mr Ellas oedd yn areithio oreu; ae, i goroni y gyniad bachgenaidd hwnw, yr oedd fy nhad a Sion Prysiart, Glynafon, ac ereill, yn siarad ar y ffordd adref ac yn dyweyd, "Nadjoedd neb yn d'od i fyny a'r I bOa wr,' end iddo dynu ei g8t ati." Yr wyf yn ei cofto yn dal y Belbl yn ei law ac yn gwaeddi, Hwn a wnseth hyny," am lawer iawn 0 bethau nad allaf eu coflo ys awr. Coflwyf eiolwg danllyd, ei lais drvlliog, a'i ddylanwad mawr. Clywais ef wedi hyny yu arelthio lawer gwaith ar symudiadau y dydd, megys dirwest, y [ genadaeth, yr etholiad,*a'r cyffelyb. Yrwyfyn coflo dwy bregeth neillduol o'i eiddo yu cael eu traddodt yn nghapely Methodistlaid yn Llan- getaf-un ar nos Sal, ar farwolaeth y Brenin William IV., oddt wrth Esalah vi. 1; a'r llall ar noson coroni y Frenines Victoria, oddi wrth 2 Bren. II. 12. Coflwyf ei ddesffriflad o seremoni y coroniad gan yr Archesgobyn Westminster Abbey, ac am y floedd ryfedd a roes wedi myned drwy y gorchwyl o goront-11 Byw fyddo y Frenines Victoria!" Yr oedd pen y capel fel yn ymddryllio i wneyd ffordd i'r Ilef fyaed i'r awyr. Bydd yn saith mlynedd a deogain y gauaf Deset er y bregeth ar farwolaeth y Brenin William, ao yn chwe' mlynedd a deugain yr kit nesaf er y bregeth ar goroni y Frenines. Coflwyf ei glywed yn pregethu ar ddirwejt yn nghapel OHdwm, set capel Bedyddwyr Llangefni, pan oedd y Patch Thomas Evans, Beulah, Mon, yn weinidoj yno. Nos Iau oedd y neson, ae yr oedd yr hen Gildwrn yn llawn dros ben. Testyn Mr Elias ydoedd Diar. xx. 1. Coflwn byth y sylwadau grymus hyny ar y gwin yn watwarus, a'r ddiod gadarn yn derfysglyd; yr oedd ynfyd- rwydd y siomedig ganddynt yn oael el osod allao gyda'r neith areithyddol grymusaf a deimlais eiioed. Yn mlynyddoedd olaf ei fywyd yr oedd Mr Elias yn pregethu braidd b-jb nos Mal yn Llangefni, pwy bynag arall a ddygwyddai fod yn pregethu yno ar y pryd. Byddai yn dychwelyd erbyn nos 8111 o'r He bynag y pregethai yn y boreu. Yr wyf fel yn ei weled o flaen fy llygaid yn awr-yn els. waa yn.ei geroya awy oiwyn, a oheffyl coch yn el dynu, aa yn teithlo yn araf o gam i gam. Weith- Un byddai Mrs Elias gydag ef. Byddai mantell fawr o frethyn glas da, nen o India rubber, am dano, a bet a ohoryn llydan Hed iael am ei ben, a chrafat (cravat) rhssog o goeh, a gwyrdd, a du wedi ei osod yn drefous o amgylch ei wddf, Ar ei gadach gwyn. Ni weUd ef byth yn teithio yn gyflymach nag 0 gam igair Trwy ei fod yn pregethu bob nos Sul yn y Capel Uohat, fely gal wem gapel y Methodistlaid, rhoidai hyny fentau i ai i'w glywed yn ami am rai blyn- yddau, ao yr wyf yn coflo llawer iawn o deetynau iddo, a llawer o ddywediadau rhyfedd, beiddgar, a nerthol iawn o'i eiddo yn ei bregethan Pre- gethai un nos Snl ar y gair hwnw, "Buwy rhai yw eu bol," pryd y torsi allan yn ddisymwth, gan ddywedyd: "Bobl! maeycythraulwedicymoryd eisteddle yn Bgwddf y meddwyn, yn llaw y Ileldr, ac yn nghalon y cybydd Oiywais ef yn pre- gethn ar y geiriau, Yn unig ymddygw?h yn ndes 1 Etenyl Criat;" ao wrth ddaugo? dylanwad Biweidiol orefyddwyr yn byw yn an«ddas, ae yn neillduol penan teuluoedd, tJrai allan a lief groch, flaiog, a nerthol: Bobl! mae ty di-weddi yn laethdy (nursery) ufforu!"

.'QI;umru tu." I Credwn fod pob peth sydd yn dwy'n perthyuas a "Chymrn Fu" yn dra dyddorol i diurllenwyr lluosog y Qenedl Oymrtig. Hyderwn y 03 Uaweroedd foddhad neiUduol drwy ddarHen yr adroddiid canlynol o farwolaeth y Dr Wiliiaru Owen Pughe, yr hwn a ymddangosodd ar dudtÙ- enau hen gyhoeddiad ?*?? enwo? yma a h <MW ar y 4ydd o Fehefin, in y He a elwir Do)ydd-can. yn mhlwyl Xal-y-Uyn, yn smrydd Feiriony d. Cetfii ef yn y boreu yn ei ystafell wely a'i ddilla d am dano, a bernid iddo farw mewn Uesmair o'r parlys mud (apoplexy). Genidefyn y lie a elwir Ty-yn-y- oryn, yn mhlwyf Llanfihangel-v-pennsnt, yn ewydd Feirion, ar y 7fed o Awst, 1759; felly yr oedd efe yn 78 oed. I bawb a wyddent am ei ytn- ddygiadau boneddigeiddUwn a diymffrost, so a brofaeant oi gyfeillgarwch hynawssidd a serchog- lawn, nis gall y newydd prudd am ei ymadawisd lai na pheri briw bron a galar calen. Ac yn mhlith lleenyddion Cymiu, yu neillduol, yetyrir ei farwolaeth fel cyfnod o'r hynodrwydd mwyaf i'w goffhau; ac nid hebachoa pan synier gymaint a wnaeth er ei gfuedl, cmys iddi hi y llwyr gvflwyuodd ei oes faith a <5iwjd, megys y mae y c6f-aiwyddion lluosog a adswodd ar ei ol yn eglar dystiolaethu. Fel ei brif orchest- waith, y mae'n debygol. y gellir golygu oi EirUdur Cymratg a Satsoneg. Dywedir i'r gorchwyl hwn gymeryd den^ mlynedd ar hugain o'i fywyd i'w gwblhan Ac nid rhyfedd hyny ychwa-.th, pau yetyrier mor wasgaredig oedd y defnyddiau, ao mor serfyll oedd y sylfeini cedd ganddo i dechreu y fath adeilad. Nid oedd y geiriyfrau oedd yn yr iaith yn flaenorol ond diffygiol ac anmherfFiiith lawn; am hyny yr oedd yn rhaid iddo loffii ei ddefnyddiau o bercelloedd anhyrif, a hyny nid o lyfrau argraphedig, eithr gan mwyaf o lawysgrilau gwasgaredig a chuddiedig yn nghelloedd y cyw- relnion. Er dimad eangder y llMur hwn. myncgir fod yn ei eiriadur tuadeuddeng mil o ddyfyniadau (quotations) o amrywiol awdwyr! Yn ei gynygiadau cyntat o'r gwaith hwn addaw- ai y byddai ynddo yn cghylch ugain mil o eiriau vn ychwaneg nag yn un geirlyfr o'r fath yn flaenorol; ond cymalnt y oynyddodd y gwaith yn ei ddwylaw, fel erbyn gorphen y geirlsdur, gwelid ei fod yu cynwya y. nghyleh an' mil o eiriau sef yn agos i gymaint arall agsydd yn y cyffredin- olrwvdd o eiriyfrau Seisnig. Nid oes yn yr ar. graphiad helaethaf o eiddo y Dr Johneon (agy- hoeddwyd gan Todd), ond 68,000; a chyfrifld hwnw yn orchestwaith rhyfeddol; ond pa beth mewn eymhariaeth ft llafur y Dr Pughe P yn enw- edig pan ystyrier; y fath eiriyfrau helaeth oedd yn Saes meg cyn un Johnson, Ymddangoaiad y geiriadur Cymraeg hwo a enillal sylw ceuedl- oedd cymydogaethol ac a ddyg yr iaith i iwy o fri a chymeriad; ac hyd yn nodjyn y geirljfr Saesoneg arbenicaf a ddaeth allan eto, y mae y djfyniadau outyDr Pughe yn anhyrif, set yn ngheirlyfr y Dr Noah Webster, o'r America, yr hwn sydd yn CYÐWYS uwchlaw 70,000 o eiriau, ac yn rhagori yn mhell yn mhob golygiad ar un Vr Johnson, yn 01 barn y beirniaid cratfaf. Yn gysyllliedig a geiriadur Dr Poghe y Jiae hefyd ramadeg tra chywrain, yn mba un y dygwyd i drefn amryw o deithi yr iaith, y rhai yn flaenorol ogddynt yn parhau yn dra annosbarthus. Ac i goroni hyn oil, bu y Doctor fyw i glywed galwad am argraphiad newydd o'r gwaith; mwy Ea hyny, cafodd fywyd ae iechyd i ddiwygio ac arolygu y llyfr drwyddo oil a'i law ei hun, a'i weled hetyd yn orphenedig, 60 yn fwy oymeradwyol fyth. Wedi dyweyd cymaiDt a hynynaam.el eiriaaur,mB goaaei ein terfynau i ni fawr yn ychwaneg nag enwi ei I orchwyMon ereill, mao yn wir mo hyny i gyd o 18W&r, oherwydd eu Uuosocei rbal o'r rhai arben- icaf ohonynt aeddynt Y canlynolion: 2. Archaiology CymrM.vn dri llyfr 8 plyghelaeth yn cynwys hanesion, cerddoriaeth, &c., amrywiol oes- oedd y genedl. Yn y gwaith hwn cynoithwyid ef > n e n'iol gan ei hoff gyiaill, Mr Owain Jones (Myfyr), Iolo Morganwg, a dysgedigion ereill, megys hefyd yn nghyhoeddiad 3. Owaith Barddonawl Dafydi ab Qmlymjn llyfr helaeth, wedi ei ffuifio drwy gydmariarthiad manwl Vu gilyddo Wfchanol gyfysgtifau o gyfan- aoddiadau y bardd hwnw. 4. y Cambrian Register, yn dri llyfr 8 plyg. 5. t Cambrian Biography, set byrgofnodau by"- graphyddol o hynaflaid canedl y Cymry. 6. Gwaith y Tvwysog Llywarcb Bên, gyda chyfleithiad llythyrenol i'r Saesoneg, wedi ei rag- tlenu â byr gotfâd o'r bardd,S a sylwadau helaeth ar Farddati Brydain. 7. Coll Qxcynfa, set cyfieithiad prydyddol i'r Gymraeg o waith Seisnig Milton, a elwir tmaiue Lost. f b. Palettine, set cyfieithiad o'r gin hysbys hon o o eiddo yr hyglad Esgob Heber. 9. Y Greal, set math o gylchgrnwn Cymreig, yn gysylltiol a pha un yr ydoedd Rhetoreg Ecnrt Perri. 10. Arolygai hefyd adargraphiad o'r Ilyfr a elwir Dyhewyd V Cristion. 11. Traethawd ar Drin Tir. 12. Yr oedd ganddo drachefn orchwyl llafarfawr mewn Uaw, a elwir Habi"ion, ysgr!ftau yr hwn waith a addawodd efe yn gwbl barod i'? wasg. Nid ydym yn ddigon oyfarwydd yn ystod fywyd- awl y Doctor i allu rhoddi adroddiad cysou ohoni, a phe bcasem, ni oddefai ein terfynau i ni wneyd hyny. Nid oes amheu na fydd i rywun mwy galluog i wneuthur cyflawnder a'r gorchwyl gy. meryd hyny mown Haw. Ymddengys iddo fyned i Lundain yn lied ieuanc, ae yno gan mwyaf y treuliai flodau ei ddyddiau llafurus, ae hyd o fewn tua'r dong mlynedd olaf o'i oes, y rhai a drenliai yn benaf vn nghymydogaeth Dinbycb. Ar y 9fed o Awat, 1790, ymbriodai a Sarah Elizabeth Har- per, o'r hon y bu iddo un m ib a dwy ferch (os nad ychwaneg). Bu farw Mrs Owain ar y 25am o lon- awr, 1818; a thuagat "Yagafnhau gorthrymder meddyliaublinion" a acblysurid iddo drwy nycy y cymerai y Doctor mewn llaw y gorchwyl o gyf- iaettau Coll Owynfa. Yn wyneb y golled am y lleanydd hyglod hwn, y mae'n foddhaol eyniaw fod ei fab o gyffelyb greth a chyngyd i'w dad, ac yn Uawa gyfaddas i faethu yr hyn a adawodd efe yn I r!I:,t: i ft:: :r h1;na ddo;aso ef mewn bwriad. H. J. I

ENGLAND AND BER COLONIES OF ONE I MIND. It is wonderful with what celerity and certainty the benefits of a great discovery originated in Eng. had are communicated to our possessions in all parts of the world. As the pulsations of the heart send the steam of life through every fibre of the frame, so does each beneficial development in science, emanating from British genius and skill, disseminate its blessings throughout the whole British Empire. The general use In all our col. onies of HOLLOWAY'S celebrated medicines is a striking illustration of this fact. Starting, forty years ago, from the great centre, with the sanction of the home millions as the r credentials, they have found their way into the remotest sections of that vast colonial circle upon which the sun never sets. The axiom that greatness does not receive due honour in its own country fails in the case of THOMAS HOLLOWAY. His new and simple, yet rapid and effective remedies, were throughly aF- preclated at the outset by the people of England of every class, and foreign experience has merely confirmed the verdict of the brifcish public. The Caoadafl. the least remote of our important transatlantic possessions, were the first to echo the laudatioua bestowed upon the preparations here. The? aDDear to have displayed the ineffective pre- scriptioQ of the provincial pharmacopata WJIn singular dispatch. The stereotyped preparations for fever and-gno dyspepsia, scrofula, Ac. were at once superseded by d the press announced their cures as the commencement of a new era in the sanitary history of British America. Tn suppose that the colonial popularity of the preparations is the mere reflection ot her European fame, would be to undervalue both the sagacity and the independence of our brethren beyond the sea. They may receive our opinions with respect, but they test them in the crucible of experiment before adopting them. They try our remedies for _L. -I -l .6.t. L. the disorders of the DO<1ypoULIC, II. u, .UBnll frame by the same rule. Where cur system of jurisprudence fits their necessities, they spidly it, and when our medicines prove to be specifics for the leading diseases of tbe so l and climate, they joyfully accept end employ them. Henco we uousider the popularity ot Holloway s remedies in the colonies as direct a compliment to the invertor 88 the encomiums passed upon them here.—Lanca- shire Pioneer. II

an DDYLAI YB. ARWYDDION CAN- XiTXfOL GAEL BV HESUBULUDO. Y mm yr aflechyd yn dechreu gyntaf "ydg anhwyl- de; :tr :el1o:: a :røl m yr holl«jrph, gan gymeryd i mewn yr areas?6 afu? y pax??, &c.. y? wir, yr hoU gyfundrefn ohwu- ?t. ?T mM y dyoddefydd yu treullo bywyd n8Y ll J: ':3 :hdhe:f= ddyoddef. Camgymerir yr ad?hy(i ya ami am m- h,ld.a. erem; ond os bydd i'r darllenydd ofln Iddo d w.an y ew?tlynau eawynol, bydd yn Uuoq 1 be- derfynu pa un -i yw "f -i bun Y..?? o'r dyoddefwyr A oea genyf boonau neu anhawsder m Lwu a?,ilu 01 bwytal A oes yua deimUd trwm, P.C.??, yn OW at d 'yn !n'1:¡'d(tt A taOUÜig mely.1 A oes yma tysnafedd tew, glyiiol, yn ymgaagta y gums :x:aJ:fdy' :tnlnm:r: ddilyuganflasanhyfry.it AywyWo.i yngrwnedial A.oesynaboenynyroobr a'r cefnt Ayna.aeimJaa 0 lawender o gylchyrochr dde, felpebyddai yr arfayn M.?h.u? A ?. yna fol-cwymeddJ A .?s yna fath o ??yffdandod MU benys^amderwrtb godiynsydyno aaae orweMon & yw y [hedi?*" (seweiwiuju'i elw leuod yn brln ao WeW eu lliwio yn gryf, gyda gwadlod vgld f:víln .:oy:1bc;¡! f bwyta, yn cael ei ddilyn gan wyntogrwydd nen y»- cyfogiaa nwy o'r cylla J A e. Y- fi?.j?ch furlad .1. t G&H y gwahanol arwyddion hyn beidio bod yn br_nol m yr un amser. ond y _nt yn poenydlo T dyoddetydd o bryd i b'yd tei y mae yr atiechydamwy*. l?nynenUttfr. bdll, u" 0 !lir b&r yna besyohiad sych, haciotr, yn cael el ddilyn YA mhen ychydig nan b-I.I. Pan fyddo y dyadddy d 7n :ra::yo:rOOh;dn/: eO:dt gvtiggo gw?dd U ir dl"X, Z dr,, ae y mae 3? dwylaw a'r traed ya fel eu gorcnuaaio aonwysoer #iUfUoi, y mae jt aua'r oiwlenod yn dyfod n f?y -1?y an' u 7 u« oenauy gewynwst yn ymddyaDgoa ao y mae y dxi? =;¡er,1';i.oY11BJS, y erbyu yr œ bwylder arteitcdol olaf. oLhreuA yr add Inm yw dfttye trenNtd, a ?wDewm bychan o'r .teddy?- iaethb odal Ymudyrns sbyd, os oymerlr hi yn *I ddohreoad. T ? afiewigrwydd mwyafrif fod ft .d??hyd g.d _Y ?i di .'r p?yl.- yu bdodol jn d ddechrenad, pan n y- oyd ychydig feddygiataetti eifeitblo gwellbad; ao hyd yn nod wedi iddo gfawro gafael gref, dyhd parhau i arfer y Ifeddygafueth srj- ?tddis Bea y d(opou oU?n o'taeo?d we<t<* K ymad yn IIwy! nea n awydd at <w? ddychwaM,« rr peinanr.au treaiiol gari m h&&em I -6tYlJfa hidl Y W-th sicraf ae U"ithj.w .8 r anbwvUn go?u/??° yw "tiEMt:L'a op?A'n? sfSS?? d,,rp.?t-th lysleuol werthir 9- 7, noil fferyllwn a gwmthwyr medd'fth drwy y bd? ha y e3!)? enogion, A J. Wmte, 1, l*'arnngdon-road, E U' Y mae y Byrup hwn yn exgydio as wTtSSdT? afiechy :aeynYerd,h::ejdylr.= cyfnnsoddlad. Gofynwch l'ol? deryllydd aio "UE1GW/B 1ffbi¡' a'Y?S'?." ''Y?M?'??efa?S and Pills" gwirioneddol "r geaiau A. J. Wmte. and Pill?'Ig Zi ?- -Iti- -x -9--p 7 LI, w?drastb ,a yngysylltiol a phoh potei a tx)?, A ganlya sydd diiytyaiadan o lythyran a ddeb,a- i*rd ?r .awr y 1&f, 1182, ddi ?,th toddygot, guwg yn y wlad hono yu tystio 1 deilyugdod ein ineddv«ia« iaeth. meMygM. Ni fnasai y boneddigion hyn yn perygla en. oymeriad- au en hunain trwy cymeradwye nwyddau diwerth, 110 nifua-entychwaithya gwneatbur yr adroddiadan a ganlyn. oui bai am en g"yOodtWb. 0 r Iaith Tuomas Dale, ITppcruridge, HolDltiJodl Y BM eieh Coratire Syrnp yu gwcrihu ya hyuod ddi 110 yn rhoddi poo boddlonrwydd." W. Wilkennou.Hushdeu, Higham Ferrers :Yr wyt yn canfod oynydd paraa.,8 ya y gofyuiadao am y muntiol mwyaf, yr hyn ddaugys ei fw y. cael flair gan y bob!. J. M. Ctcnnell, 62, Derby-atreet, Newcmstle" Ye wyf yngW)bod?m MhM.M, yn y ta? vroedd. nM yn amx wedi lleddfu, ond wed, icbu ya w6ikhre", ol ei arfer ..18 ddaa oea dii iaw. George Drury, Soutcwell"Er i mi fod yn wertb- wr meddyginiaethau lueiaiebol yu awr dros ddeff mlyuedd ar hunain, eto aid wyf yn gwybod am 1 fata werthu ar un feddyginiaeth a'r hyn a gofais ar eich weddygiaimth eliwi, ..c y niae amryw tiersonau wedi fy by.bysu o'r lies sydd yn deiiliaw oddi w tao. Dr- wed fy mrawd yu LiacuIA2 yu gyffelyb. Y IlIIoO w gwerthiint yn hyood," Thomas Miller, Wednecfield Y mae eich medd- yginiaethau wedi rhoddi pob boddlonrwydd yn y ry t?d.?Mt?M ?tt?rywa Iy oghwameftMd yn .tM? ,Io. aHi oth-r &Igel'. Syr.p," Wm. Flower, BecciM ??w yn Mfenad gem i tjmer?wyo unrhyw teddy?iaiMth ffuut.tMt t h D¡¡bw.meriaid M"n a?ho?iou nu?oi .hone bob-- y mae genyf .H d.. w dd?tyd am MeHt6r Ntig? *m gr.i, ?y mrD." 7. S. B.!Ld, Hootoa Bmmtt Yr wri wed .?fod ?MhMion ?n?T ?Mjwy'??t ^Syrup.a.yr wyf yn ei ?°'?'?''y "yMt gw..mI.id ? H. ?'?' ?' C?merci.I.atrMt. Mounti? mA &t'ihij" be"<m01 dy8U° i deflyngdod w?ddygi.i-th- J. Fib?r Ediab?ry, M P 8 3, High.re?, G- am: 7? wyf wedi °"?W« 8e? 1 Syup a" fy t'\urob"¡ ""¡gnt, p"or. ido deij4