Y Genedl Gymreig

SIR FEIRIONYDD. Cynhaliwyd Brawdlys Ohwarterol Si? Feiii:a- ydd yn Nolgellau, ddydd Mawrth a dydd Mer- cher, yr wythnos hon, o dau lywyddiaeth yr Ardalydd Londonderry. D/dd Mawrth penuer- flnwyd fod pwyllgor hedigeidwadol parhacl, cynwyssdig 0 dri ynad 0 bob dosbarth, yn csel ei Kurflo. Ar gynygiad Syr Watkin W. Wynn, a chefaogiad y Mitwriad Evana-Lloyd, pinderfya- wyd fod brawdlysoedd chwarteroi Estill a Hydref ya cael ea cyn,J ya y Bolla. Ymgeisiodd y thai canlynol am y swydd o d-ysorydd i'r tir: -John Richards, Atiandy Gogledd a Debeudir Cymra. Dolgellau; J. Charles iiughes, cyfreithiwr; Jo. seph Roberts, Bronallt, Dolgellau; 80 Edward Griffith, Nannau. Cynygiodd Mr S. Holland, A.S., a chofnogodd bir Robertson, A.S., fod Mr John Richards yn cael ei ctbol. Oynygiodd Mr A. O. Williams, a .chefnogodd yr Anrhyd. 0. H. Wynn, fod Mr J. O. Hughes yn cael ei ethoL Cynygiodd Mr John Vaughan a chefnogodd MrO. S. Wynne, fod Mr E. Oliiffith yn cael oi ethol.. Yn y pleidleisiad cyntaf cafwyd. fod 18 yn ifafr Mr Richards, 14 yu Salt Mr Hughes, a thri yn ffafrMr Griffith. Yna pleidleisiodd y cadeirydd yn if-ifr tlr Hughes. Pan aed i ail-bleidleisio,cafwyd fod dan o bleldwyr Mr Griffith wedi ymadael, a gwrth. ododd Mr Vaughan bleidleisio. Felly etholwyd Mr John Richards drwy fwyafrif. Bydd y cyflog yn 50p y flwyddyn. Caaiat»wyd blwydd-dil o 70p y flwyddyn i'r Arolygydd Jones, Dolgellau, yr hwn sydd yn yraddiawyddo cherwydd aflechyd. Dydd Mercher cyfarfyddodd y llys i brott y car.. charoriou. Cymeiodd Mr W. H. Jones, Plas Mya- ach, Abermaw, a Mr R. H. Wood, Pant-glas,. Trawsfynydd, eu sedd fel ynadon sirol. Gwran- dawyd yr aehesion "canlynol: —James Roberts s bkdiodd yn euog i'r cyhuddfad o dori i mewn i dy un Ellen Roberts, Ffestiniog, ar y 23ain a Orphen- af, a lladrata 2p 16s, ac hefyd oyfaddefedd ei fod wedi ei ouogfainu am dioeeidau cyffelyb yn flien. orol. Anfonwyd ef i garcbar am 12 mil gyda Ilafur coled, ac yna i fod dan arolygiaeth jr hedd- geidwaid amddwy.flynedd.—Esther Jones,crwydr- es, a gf.fwyd yn euog o drywanu Daniel; Lloyd, pedlar, Corwen, yn y Bala, ar y lIfed o Awefc. Anfonwyd hi i garchar am bedwar mis gyda Ilafur ia!ed.—Rhyddhawyd Owen Jones, Abermaw, yr hwn a gyhuddid gan yrheddfeidwaid o ladrata 2p 10s, o ariau Mies Evans, Barmouth Hotel.- Margaret Casey a anfonwyd i garchar am chwal mis am ladrata lOp, eiddo un Rebecca Roberts, Llanfor, Bala.-John Jones, hawker, Penrhyndea- draeth, a fgafwyd yn euog o ymosod ar William Lloyd. Anfonwyd e! i gacchar and dri mis, gyda Ilafur calcd.—Rhyddhawyd Evan Thomas, cjsiiwr, Dolaellau, yr hwn a gyhnddwyd o ladrata yd o gee yn Plas-yn-brithdir, ger Dolgellau. Apwyntiwyd y Milwriad Evns. Lloyd I gynryohloll y airar Fwrdd Llywodracthol Coleg y Gogledd.

I TREFFYNNON. Y TAN-PHIGAD.—Y mae y Due Westminster, g¡da'i haelfrydedd arferol, wedi addaw lOp at y eyaiudiad uchod. Hydetir y gwna tir feddiannwyr erolll ddilyn ei esiampl. RHAFF MARWOOD.-Y mae Mr W. E. Gatward, eilliwr, C'rJss-ttreet, yn arddangos y dyddiau hyn un o'r zhaffaii a arferid gan Marwood, yn nghyda darlun oheno ef a'i dy yn Horncastlc. Y moo crya ddyddordeb ya cael ei arddangos gyda hwynt. MADABCTI MAw.Tra yr oedd Mr P. Dykics,ua o'r dyddiau di weddaf yn cefdded dros ei feusydd, daeth o hyd i isdarch :anfeith yn pwyso 7 PWYII 7 owns, ec yn nicsur tair troedfedd a 7 modfedd mewn cylchedd a dwy droedfedd a deg modfedd a hanner mown tryfesur. CAPBL Y WESLETAID.—Cynhaliwyd cyfarfod pregcthll yn y capel hwn y Sabboth diweddaf, pryd y gwassnaethwyd gan y Parchn. Owea Owens, Pont-y-pridl, ao Evan Davies, Caerwys. Yr oadd cynalleldfa luosog yn yr hwyr, a gwnaed tasgliadau at y Trust Fund. D.iMWAiit.—Dydd Mercherdiweddaf digwyddodd damwaia ar yr allt ger Fynnou Gwenlfrewi. Ym- ddongys fod fcol yn llawn brics, yn perthyn i Mr Edward Davies, Cafna Geryg, yn myned i lawr yr allt pan y dychrynodd yr annifail drwy ryw achlysur, a rhedodd ymaith. Traynymylyrym. drochle daeth i gyffyrddiad â throl a mul, ac aeth olwyn y droi geryg droa ei garn, gan ei fslurio, a thrachefn ya erbyn gwal y llwybr troed, qan ddymchwelyd y llwyth a malurio y drol yn jfTbn, ac unafu yr onifaii yn ddirfawr. Gorfydiwyd sietha yr asyn, yr hyn a gyflawnwyd gin Mr G.itward, yr eilliwr. Y GYMDSITKAS DDADLRUOL.-Cynbaliwd cyf- atfed wythnoBol y symdeithas lewyrchus hon nca hu dineddat, dan lywyddiaeth Mr Waterhouse. Weditrafna y gor^hwylion rhagarweinioi, aed et y ddadl beuodedig am y noswaith. sef, A ddylai Ty yr Arglwyddi gael ei ddileaf" Agorwyd o biaid gan Mr Robert Owen, ae yn erbyn gan Mr D. X'ierce. Siaradoid y Parch D. Owens o blaid, ac yna gohiriwyd y ddadl hyd y noson dctilynol. CLBFYD Y TKAED A'I> GiatAD.—Y maa yn fit Pflint yn bresenol bedwar-ar ddeg o leoedd o dan yr haint hwn, a 157 o anifeiliaid yn dyoddef oddi w<tho, yu caol eu gwnoyd i fyny tell canlyn :— gwartheg, 95 detaid, 55 moch, 4. RuAQoaiAiTii GWYBODAETH "-Nos Lun dl. weddaf traddodwyd darlith ar y t styn hwn yn £ n jhap*;l y Wtsleyaid gn y Parch O. Owien, Pont- y piidi. L'ywyddwyd gaa Mr Hughes, Grecn- fi,!l j, yr hwu a dde, byniwyd gyda banllefau Met ymddanjosiad, ac a draddododd anerchiad pwr- paaol mewo petthyms i ddyledswydd athrawon yr Ysjfol vSubbithol i ddyjgu athrawiaeth .fawr Crist- ionogaeth i'r rhai dan ea gofal. Galwodd ar yr areith' dd yr hwn a driethodd ar ei destyn yn y wedd 'oduwinydd.l, philosophyddol, addysgcl, nit.uriol. moMol, seryddol, a meddysol. Baruem. f jdd bynag, mai gwell tuMM i wr o Mfy!!? ac aUi6gMt0?enadMlrhat brawdjegem ,R, lie o^aon M S_hcug gaitref, yn enwedig yn gema,\ hthM "Bagor?th Gwybodaeth." b '1 ddl\r- gm v Parch D. Oiva. a chefaogwyd gan y & J?Me, fod y diolchgaiwch gwreaao? 1 cgel e1 roddi i Mr Owen. Cyuygiodd y darllth àll cael ei diottbg?w<.hifc?e!ry<M, a chtfn 1 d yr p?ch E Evans. Oyde,abyddw d 1r¡d gan J 0, therfyuwyd y (Ifarfod drwy weddi. l11ywy',1<l,

Y PARCH RICHARD OWEN. Y mae enw Mr Owen, a'r gwaith a wnaed ac wneir g»ndio,woli ou cyhoeddi amryw weith- Hndrwy y wasg gyhoeddus. Ac hyd y sylw- •NOZD, cyffelyb ydoedd too yr holl adroddiadau. Boddlonni y cr»fnod\vyr or gofnodi y petlian a _s!nt ac a glywsant, gau briodoli cffuithiau y weinidogaoth i arddeliad arbouig yr Tsbryd Olano Cyhoeddwyd ei fod, ar amryw achlysnr- OII, nid o'i fodd yn ddiamhen. weli taflu trefn- üdau rheolaidd Sabbothau rhai ardaloedd yn (eatwr aflunaidd anymarferadwy. Gydit phriodoldeb y gallesid cyaihwysoato yr ymadr- £ dd Iuddewig, "Wolff, aeth yr holl fyd ar ei 01 ef," ond tocio yn bwyliog dipyn ar elyu hir- ion y frawddex. Darllenwn beany dd "fed y Uuaws yn rhedeg ar ai ol," a bod y miloedd yn gwrando amo." Yn bon ar y ewbl, yeh- wancgir "fod cannoedd yn cael eu dychwelyd trwy ei weinidogaeth at yr eglwysi." Dyna yr tiffaithiau Ao onid yw pawb oil yn barod i gydaabod eu bod yn hynod P Medrwu yn galonog gydymuuo 4'r llu mawr o bobl c.do lydd yn aiolch i Dduw am danynt. Yn gwelol hyn oil, addefwn ei fod yn domtasiwn i ambell Jeddwl ofyD, Paham na chynyrchai y weinid ogaeth feunyddiol j r unrhyw effeithiau ? Y mae genym gannoedd, os nad miloedd, o efengylwyr yn ein plitb, eithr i'r Parch Bichard Owen yn uuig y rhoddwyd y ddawn yn y iniaoeld hyn I droi y lluaws o gyfeilior:.i cu fforJd efe o bawb sydd jn 1-tyau y bobl i r seiat, "»odd« ereill. Y mao hyn ynddo ei hun yn ddigon 1 mnesmwytho llnwor o feddyliau nos ambou ohonynt a ydyw y rholyw o'i ffodyr yn an- ionedig gaD yr Arglwydd 101 peidio, OB felly, pa Ie y mao ffrwyth eu cenada"th P Nicl oes poblyn caol 011 hachub,-hyny yg", iaid oes pobl yo. d'od i'r seiat drwyddynt!" Ond ystyned ychydig, y mae yn egtur tod ymofyniou ao au- vsmwythdra meddyliol o'r fath yma yn codi o ddiffyg aros yn ddigon hir uwohben amean gweiuidogseth yr Efongyl nes ei amgyffred. Amomn,-ic, unig aancan y sylwadau canlyno* fydd nodi allan linellau amlwg gweinidogaeth M. Oweu, ac yn mha le y gwahauiaothant oddi wrth dôn a mater gweinidoga-th gyffrodin yr amwroo-ld presenol; a tbrwy hyny gyfrif, -mewn rhsn oldaf, cm yr eSTeithian a gynyrchir can ei bregethau. Ac bebluw hyny, nid hollol ddifudd, efallai, fydd nodi allan yr amrywiaeth doniau a swyddogaotban perthynol i'r wcini- dogaeth Efeugylaidd. Eryn amrywio yn fawr y Mill oddi wttlx y UaU, gallant oil fod yn Ilwyddiannns o fewn eu cylch penodol eu hua- tan. Wrth feddwl ymliw yn bwyllog å gweini- dogaeth y diwygiwr, nid ydym Leo wybod ein boa yn gosod ..in hunain yn agored i gael ein cauiddeall. Yn ngwjrue'> y oyfryw bnaihil- ywydd, nid oes geayin oad cymeryd gwoddi yr ten Gymry gynt, O! Iesu, na'd gam-waith," yn eiu gouan, arwyddair Cymreig y bardd Tennyson, Y gwir yn erbyn y byd," o dan ein trae'J, a nawddogaoth ac arwoiniad y Owir, Be felly gael eiu gwared rhag briwio teimladau y gwr parobedig ei hunan, na tbramgwyddo. hyd yn nod y liciif ar gwauiif o'i edmvgw) r solog. Wrth ddilyn yr amcan a tiotlasdm, angen- riaii fydd liodi alliu y noillduolion hyny yn ei lafur eybooidus naa callant fo i yn gartref ei narth a dirgolwch ei Iwyddiant. Cymerwn y zhai hyn i fyuy o un i un. t. Yn myog miloedd ercill, cawsom ninau yr hyfrydwch o eistaJd i wracdaw ar weinMojr- 8Otb. y diwygiwr parchus. A ohyda pbob dyledus barch yr anturiwn ddyweyd fod ynddo fel U,filrwr tyhoed-U) ddigon oddiffygion i la.d yn gelain banner dwsin o bregethwyr o feddyl iaallod rymus. Woithiau oyfarfyddir å phre- gethwyr wedi eu gwaddoli gaa natur k cbyrpb llathraiclll ac a gwynebau prydforth a swyngnr. Yn ddiarwyhod, ii y doabarth hwn yn eilunod cyntille,dfa-edd. Gwr felly oedd y ssraph o Dat-y-sarn a John Elias. Byddai presonoidob iywyaogaidd Thomas Dinney yn y pulpud ya llygad-dynu ei wrandawyr. Yr oedd gtn wynebau Henry Eccs a William Grif- fith, o Gaergybi, ddylanwad oyffelyb. Aelod o ddosbarth arall ydyw Mr Oweu. Yms, y mao prosenoldeb y corph yn wim. Oyrph teneuon, byoliain, gwanaidd, curieai»;, 110 hob fod bob nmseryn ltuniaidd-dyma noill- daolrwydd aUono1 y dosbarth. Yn tnysg aunoodd o aelodau y dosbarth gellir nodi y byohan cefngrwm o Tarsus, ei frawrl o'r Dyffryn, ar efongylwr gwreiddiol o Nefvn. Ond megys y difynir y gog gan ei gwasi," felly yn wastai y diiyuir aufanteision gan fanteision. Os nad yw presonoldeb gwelw a nyohlyd yn eiiill edmygedd gwrandawyr, y mae yn cnyn ynddynt dosturi a chydymdeiiniad. Ond gwna Mr Owen ei oreu i gnddio ei hunan o olwg ci wrandawyr Rhywfodd, syrthiodd ir eriad hynod, i'a, a phoenus, o lefaru wrth y Beibl, ac nd Virth ci gynulleidfa. Anfynych y cyfyd ei olygon ar oi wrandawyr, gydag yohydig eitbriadau ar diiwedd oedfa. Y mae ei gorph yn farw ni ddywed air. Byddai ar tdby oils lys John Elias, a llawer gwaith y irwelwyd tan a gwreioUion yn Hamn o lygai Christmas a Iliraotho,Ines ysn oynnlleidfaoodd. Uefara yn unsain gyda thipvn o d6n drymaidd y pnlpud Mothodistaidd. Nid oes ystwythder a cwyn yn ei barabl; ar yr no pryd, y mae yn tell o fod yu anhyfryd i'r glust. Gwir ei fod yn amddifad o ot dysgyblaeth llawer llai, graenoaboliad uohel ddiwylliaut. Er hyny, teimlasim ddegnn o weithiau fin tynerwch a {Aereidd-dra rhii o'i oslefau. Gwaith rhwydd Itusii canju cylth y llaig a'i ystwytbo, canys y mae o qrnlity d. Gallaisti Herber Evans, neu John Kvaus, E^lwys-fach, gyda chynysgaetli Ueisiol Mr Ove-, yru oynalleidfaoeda yn deilchion gyla phob rhwyddineb. Gwyddsnt by rym y Uaie," tra v liiM) ee heb wybo1 lyny. yr analla yma i'r amlwg mown I anodd neilldnol bloeddiadau ar ddi- weld y pregithau. Blin gexym nodi fod y floedd yn hollol amddifad o bob swyn. Ar yr un pryd, mogys y dyrwyga cras-daranau awyr y ffurfafcu, folly hefyd y gwna ei floedd- itdau yntau—holltaut yn ysgyrion doimladau doabarth ncillduol o wrandawyr. Kid ydym yn petruso dadgan nad oes yn mynegiant lleisio, oak ya mrathiad Haw y diwygiwr ddim a ryld gyfrif am y grym a'r dylanwad arbenig a iMrthyn i'w woinidogaeth. Ceir yn mhulpudau Oyroru bob Sibboth gannoedd o laimau n fciooddiadau puracb a Uawnaoh o amrywiaeth paronis eggyniadau a goslofau, ao oto yn an- 4gloog i gynyrcbu ovuiaint a wAn donan yn -sheimisd ou cyuulleidfaoedd. lawn, gan hyny, ydyw yraofyn am gartref ei nerth yn rhywle aralt. Ond pa le y mae P S. Gredwn mai Mr Owen a fyddai y oyntif i gydnabod fod yn yr enwad Mcthodistaidd, yu tn'8tal ag yn yr enwaiau ereill, lawer iawn o Kfeogylwyr mwy nag ef. GwfJaom oisoea na baaatur yn or-hacl tuagato ef mwy nag y relodd yn dda fod i lu",ws oreillo gymwyuas- •»yr y ddynolieth. Poll ydyw Mr Owen o ksai bod yn fcidiannnl ar feddwl cryf na dys- fmdiaeth barchua. Daw hyn i'r amlwg yn ei feregethan ef, megys ag yn mhregethau pob un iyda yn llafurio o dan yr un aufanteision. Ond dtohon y gellir gwneyd cam ag of yn hyu « later, am y myn efo gyfyngu cylch ei weinid- th > UM atnrawiaein. itaaotai y I'arch I = Prioe Hughes, M.A.-un o "bregethwyr jt adfywiadau" yo y eyfundeb Wesleyaidd gettaig, y dydd "ral!, fod oyfyngu y rneddwl aID dymhor maith at weinidogaeth adfywiadol ya el yspeilio o'i nerth. Am dymhor byr, pa wedd bynag, y mae oyfyngu gwerthreiiadau I eg ar hyd gwel,, oul, nwddwl, a pberi iddo rcdeg ar hyd gwel.'oul, yo meddu or ci fantais Têg yw dyøwyl frrwff gref, ddysglaor fol y grisial am enyd byr mewn amgylohiad o'r fath; eitbr nid ydym yn cael kyn yn mhregethau Mr Owen. Ni wnawn Vm a hwy wrth ddyweyd fod ynd,lyut lawcr • fcddyliau cyffi«d!n a diafael. Ni ohlywsom an bregeth sad oedd ya cynwys peth ail- adroddiadaa, 8C y mae y oyfryw bob amser I wrth eu haml-draetbn, ar achlysuron gwahanol. y colli ea min bias. With rwvm, parod ydymiaddef fod gwael, gwych, a goreu yn "Mrthyn iddynt, megys i bob oyfansoddiadau IdYAoL 0 berthynas i gorph y pregethau fit, WdnWcUu&tu o dditwinyddiaeth iachus, yu ogyttal &'u jffurfitiu celfi/ddgclol, crodwn na leddyhai neb deaÜa8 aID toddi iddynt le uchul > yn mvsg cynyrchiou grymus pulpud oin ham- seroedd. 3. Hydymiarogaso-,ynbensfaryroohrwau a diffygiol i weinidogaeth Mr Owen. Y ma9 iddi ochr gref, lie y mao yn hyfryd genym allu oydnabod hyty. Rhaid i feirniadaeth dèg gyf- ranogi o'r gallu i weled rhinweddau a dawn i'w gwerthfawrogi, yn cgystal a medr i nodi albu ddiffygion, a lie y eeir hyn i riddau oymesurol, nid oes neb yn ei lawn bwyll a feddylia am gwytlo yn orbyn beirniadaeth. Yr ydym cisoes wedi cyfeirio at elfen o gylirodiaedd sydd yn rho -o drwy y pregethau, eithr m ddy- mnDem i neb feddwl mai rheffyn unfifurf di- ddrwg, di-dda, ydynt oil. Byddai tybied bynJ yn gam & hwy. Sylwasom fod cartrofol- I rwydd (homeliness) Uawer o'r sylwadau yn cael ei fawr werthfawrogi gan y bobl gyffredin. Profodd Mr Owen unwaith yn ychwaneg fod gan iaith llawn o werinwoh a symledd di- addurn lawer o swyn a nerth i ddosbarth llu- osog 0 weithwyr Cymrn. Ond heblaw y neill* duolrwvdd hwn, brithir y weinidogaeth gan orgydiin beiild-ar, codant o ymyl traed un ar eu hedyn, mal petris mynydd, heb eu dysgwyl. Par yr olwg ddidaro, ddiymgais, fydd ar y pregethwr, a'i bca i lawr with eu traddodi, 1 ami wrandawr syml gwympo dros ei beui bair syndod. Goglcisir y gynulleidfa drwyddi gan yr ergydion gwelsom ei Uygftid yn gwibio mown ymahwil am le i orphwys eilwaitn. Krhyu hya y mae y darllenydd, end odid, yn dysgwyl wrthym i nodi yr arferiad o ddihatru damhegion ac arferion y Beibl o'u hagweddion Dwyroiniol. Clywsom lawer o dro idro yn llwyddi-inniis yn hynyma, eithr am Gymru- oid tio (modernize) dygwyddiidau t fgolygfoyd l (scenes and incidents) y Testament Newydd, rhagora Mr Owen ar bawb oil. Wrth ddy- woyd hyn, pel! ydym o'iganmolam hyny, eitbr y mae gan y ddawn hon swyn anghymharol i lawer o feldyliau. Fol enghraipht o hyn, gallwn nodi y ddeuawd-bregeth (dialogue- sermon) ar y Mab Afradlon. Nid ydym yn synu fod Uawer yn odryeh ar hon fel pet y pre- gethau. Llwyddir i gadw naturioldeb yr ymgom rhwng y Mab a'i Dad, a rhwug yr Afradlon a'r Diafol o'r dechreu i'r diwedd. Ac nid hyny yn unig, eithr y mae rhanau o'r ymddyddan yn beraidd gan ei newydd-deb, 8C yn cyiswys eyffyrddiadau o'r pathos gwefreidd- iaf. Prlodolwu i'r arbenigr^ydd hwn yn y prngethm, yn gyatal s'n byrder, gyfran fechan yn yr effeithiau yeyfciriwyd atynt yn nechreu ein herthygl. Eitbr y mae yn ffaith angea- rheidiol i'w chofio fod yn y pulpud Cyrereig lawer o bregethwyr yn gallu gwneyd a fynont a theimladau eu gwrandawyr. Oyrir hwy i chwerihin a wylo bob yn ail. Dirdynir hwy gan wefr athrylith y pregethwr, end er pob difrifweh a thaoriueb yn y oymhollion allan yr a y gwran- dawyr. Gwelsom ddegau yn gwneyd mwy o ddiuystr ar deimladau cynulleidfa ar amseraa na Ilr Owei), br hyny methu a'u perswadio i roddi eu hunain i fyny i oglwys Djuw. Yr ydym yn casglu, gan byny, nad yn arddull Mr Owen y mae dirgolwch ei lwyddiant. Eto, ni a ofynwn, gan hyny, vn mha le P 4. Wodi dilyn ceilldnolija gwoinidogaeth gyhoeddus y diwygiwr o gam i gam, a chtlel tiad oos yn ei bregetbau o ran cyfansoddiad, arddull, na thraddodiad ddim a'n cyfreithlona dros ddyweyd fod yny naill na'r llall ohonynt y nerth cyfaredd angenrheidiol i orchfygu can- noedd o wrandawyr, tybiwn fod atebiad bodd- htiol i'r gofyniad, "Pa le y mae ei ddirgolwch?" i'w gael yn riatnr ei athrawiaeth, Fol pobpeth y mae iddo fywyd a chynydd, hsneiddia rhai asfweddau ar wirioneddau athrawiaethol vr Efeugyl. Hoooiddia termau crefyddol i ymedy ein progcthwyr a hwy fol y gwna pregethwyr pob gwlad arall. Hr fod yn Nghymru iiloedd o Galflniaid s'logyn llawn elmygedd.o'r dduwin- ydd enwog o Geneva, eto prin y meddylia yr un (hollyut am bregethu llythyren dysgeid- iaeth yr Institutes y dyddiau hyn. Heb yn wyholl iddo ei hun, symudodd pulpud Cymru ya mlaen gyda'r oes. Athrawiaotbau oedd tuaes gweinidogaeth y tadau Cymreig; yr Efocgyl yn oi hagweadauymarferelydywrnaes oyffreJin pregethau y dyddiau hyn. Yr oedd dylanwad credo ao arfer yr oesoedd gynt yn gym ell helcllgylwyr i bregethu realism. Yr hyn a geir yn marddoniacth Dauto, Coll Givunfa Milton, ac Elis Wyn, dyna hefyd oodd yu mhnlpudau Oymrn. Pregethu deddf, bare, tragwyddoldeb, cosb, uffern din, a Duw digofus —dyma lvvybr cyffredin y pregetbau. Byddai crebwyll Rowlands, Harris, Dtivieq, Abertawe; Jones, Lluugan; Ebenpzor Morris, Christmas Evans, WiHip.ms o'r Wern, ao Elias, ar eu lieithai yn creu anferth-luniau dynol o ddydd tarn, adgyfodiad y moirw, a dyoddefaint yr anditwiol, fel nad ydym mewn un modd yn synu wrth ddarlloa fod eu oynulleidfaoedd yn tiolefaiu gan arswyd a braw. Yr oedd meddyl- iau cu pobi yn llawn anwybodaeth a hygoeledd; augearhaid.gan hyny, oedd i'r rhuadrau brocla- wyll o ddouiau a ddisgynai yn ddiarbed arnynt eu gyru hyd ymylon gwallgofrwydd. Gweini- dogaeth dychryn oedd trefn y dydd yn y dydd- idu hyny. Nid ydym yn gwybod i hon erioed fethu yn ei hamcan ond cael meddyliau syml, hygoel, ac anwybodus i weithredu arnynt. Yn awr, ymddengys i ni mai syrthio ya 01, ao adgyfodi o fodd anghof y wedd ddigofus a chosbawl ar yr Efengyl yn ol llythyren credoau yr oesoedd gynt, a dullwedd y tadau o'n oy- hoeddi, a wna Mr Owen. Clywsom of yn dar- lunio u<Tera dan o dan y ffugr o garchar hir, llawu celloedd, a rhodfa drwvddo. Yn y ceil. oedd agosaf allaD, yr oedd ysbr^dion coll—oyn- breswylwyr y gosbfa. Parai gain traed y colledig ar balmant y rhodfa (lobby) i'r oyth- reilisid ymofyn i'r gyrwyr oddi allan pwy 0 newydd cedd yn d'od i'r lie poenus hwnw, ac p-tebid hwy urn pjbl o Gvmru. Aroswjd Ouyd iir yr jmddyddan prudd a gerid yn mlaen rhwng deilittid trtienus y pwll. Ar achlysur arall, pragethai ar "Ddydd mawr ei ddigter Ef," a cbrochlefai a'i holl nerth, ar ol adrojd y pgnm yr aloryu a arbelwyd, fod rhywrai wcdi eu barbed rhag min y gyllell trwy waed Uu arull." I'r bobl oedd, yn symlrwydd eu meldwl, YVL auung i wahaniaethu y gwirionedd oddi with iaith frawychus ffugrau lliwiedig o'r fath, rhaid fuasai iddynt fod yn ddynion o ith- faen cyn y gallascnt boidio teimlo. Yr oedd llu o woithwyr cryfion yn gwelwi aa yn llyth- yrenal grymu pin y tarenid y meddylddrych uwch ou pea. Mi dybiais," obai un o wran- dawyr y bregsth wrthym, "wi dybiais weled fflaobiad dysglaor llafu hir y gyllell yn pasio heibio fy ngwynob, a theimlwn fraw yn f1 ngberddel." Arwahani arddeliad ysbrydol; gyda'r ysbryd oyffrous, dysgwylgar, y mae: c >rph cynnUoidfaoedd Ffestiniog, Abordaroo, Nefyo, a Llanbcris wedi bod ynddo, buaBai yn agnBaf peth i wyrth, debygem, i ddynion bcidio cld eu dychrynu i'r seiat. Ond cyflwyno eu hii,taiu yu gyfaugwbl i'r gwaith arbenig o bre- gethu p-)bl i'r cyfeillachau crefyddol.drwy ddil- yn llwybr Mr Owen, a chael y oynulleidfaoedd mewa ysbryd dysgwylgar a ohyffrous, ym- dilengys i ni y gal'asai unrhyw weinidog da i Iesu Grist, gyda dawn cyffrejin, allais poraidd, o gyloh da, gynyrchu effeithiau cyflfalyb. Hyd yn nud po nad arddelid gwaith y cyfryw gan Ysbryd Duw, anhawdd fyddai i weinidogaeth frawychus felly lai na dychrynu llawer i gredu yu ngwirionoid llythyreaol y gonadwri, ac, fel cinlyniad, newid eu dull o fyw. a Un sylw byr eto, a dyna ni yn torfynu. Y DIM gogwyddiad yr oes at gyfyngu ac effeith- ioli pob cangea o wybodaeth drwy gysegru dyt;k>a neillduol (specialists) ato. Oaniateir i'r bouoldigion hyn fod yn anwybodus gymhar- iaethol ond gofalu am fod yn awdurdod yn eu llinell eu hunain. Specialist ydyw pob efeogylwr. Un amoan sydd i b ibpoth WDa argyhoeddi dynion-a thdg i td ) edrycb ar hub athrawiaeth yn ngolenni ei amcan. Folly y gwna Mr Moody, Mr Foun- tain, ac ereill o efengylwyr neillduol Lloogr ac America, MIy hefyd y gwna Mr Richard Owen. Eithr gwaherddir i bawb fod yn efengylwyr. Er dwyn yn mlaea y gwaith o berffeithio v siint" i adeilad oorph Crist," Bte a benodd rai yn "brophwydi "-esbonwyr oyhoeddus (p¡'opllêtfs). a rhaiyn aPOstolion"-rhai anfoa- odig a rbai yn efengylwyr-oy- hoed d %v, ric ivy(i d da {evangelists', a rhaiyn fusciii,tid-NWYI wyr, bwydwr—tpoimen), a rhai yu athrawor,—^addyagwyr (didaskahus). Ynei jlro anionrbaid yw I woinidog sefydlog lanw yr holl swyddau a uodir gau Paul, ao yn 11 olwg ar fawredd ao amrywiaeth eu gwaith nid I ydym yn synn fod cynife- ohonynt yn llefam I allau yn yr olwg ar eu hanalu, "A phwy sydd ddigonol i'r pethau hyn P" Wrth derfynu, dymunwn o eigi, on caton lwyddiant yr Efengylwr (md Diwygiwr F) i wneyd mawr ddaioni yn am gwlad; eithr ter danzos ychydig bach o ofal am ddyfodol y dyehwe:odigion, hoffem weled Mr Owen, neu rai o'i gynorthwywyr, yn mynnd atynt i siarad gair a hwy, yn hytrach na'u gadael-r,&i ohon- ynt heb gymaint a meddu acrwydd pwy fyddaut-i ymdarliw goreu y gallont ar ol derbyn eu henwau, hob na gair na chyfarwydd- yd iddynt. PRESBYTER,

I YMDDYDDANION Y CABAN. YSTADEGAU Y TYBAOO, AO EREILL. Y LLYW?DD.—Wei, Iryfcillhn, mae'n aeoyg efoh bod chwi, fel fy hunan, yn awyddus am gael yr araeth addawedlg gan Trebor ar bwnc y tybaco. yn cynwys yetadegau pwysg ar y m ter; ac felly, yn ol arfet llywyddion da, cnd o'r flordd gyda hyn o aylw, a galwaf ai no at ei waith. TasnoB Owz.-r.-Mr Llywydd a Chyfeillion.—Hi feddylisia y buaseoh yn cyraciyd mantais ar, so yn gwneyd dofnydd o'r, crybwylliad difeddwl a waeuthym o'r gair "eraeth;" ond bydd hynyna yn wers i mi fod yn fwy gofalus pi beth a ddy- wedaf, hyd yn nod mewn tipyn o gellwair. Ond gadewch i hyny fod, pe gallwu wneyd a thraddodi araeth ar rywbetb, gwnawa ar hyn. Fel y dywed- aia o'r blaen, yr ooddwn yn gollu mwynbau yr ymddyddan,acyn cydoiyjn a'r hyn a ddywodwyd yn etbya yr arferiad yma mor bell ag yr oedd yn myned, Gwitiwyuebwyd ef hyd yma ar y tir ei tod yn cael e: ddelnyddio ar draul ereill, a'i fod yn pari anghyflousdra ac anghysar i ereiil; end yr ydwyf 11 yn meddwl na byddai y w!ad yn aefoda- lawn, ond yn hytrach y byddai ya llawen yn oyf- ranu ychwaneg at bwrcasu tybaco i'r pregethwyr, acyn foddlon i gy I. ddwyn i'r anghytur a achosa, pe coid allan fod ynddo y gronyn lle!af o ddaioni; ie yn wir, pe geUid profinadoes ynddo ddim dxwg. Yr ydwyf fl yn eeilio fy ngwrthwynebiad iddo am ei fod yn DDRWG. Ac os drwg fydi y cynyrch wedi'r draul 0'1 bwrCl&U, M wed!'r anghysur a ddyoddeOr, onU ydy" yn ddKiifo! i feddwl am I dano, Lo auid ydyw yn bryd i'r Cyfarfod MIsol a'r eglwssl droi eu gwyneb yn ei atbyn! B&n yn ym- ddycrdan yn ddiweddarS chyfaill i mi o brcgethwr, ac ysmociwr with gwrs; ao yr oedd ef yn cyd- olygu yu hollol 4'r eynladau a draothwyd yma o berthynas i gau y tybaoo allsa o bob cysylltiad a chyfariodydd crefyddol; ond at yr itu pryd, yi oedd yn golygu "nad ydoedd yn ddrwg moesol." Yr sdwyt yn credu fod t, nghyfaiil yn dyweyd ei deiailad yn hollol. Ond pan ofynwyd iddo pa beth oedd drwg moesol, troes ei wyneb tua'r drws, gau diyweyd nad oedd ganddo amser i fyned i mewn i'r cwestiwn. Yu awr gofynaf, A ellwch chwi feddwl am ddrwg-uurhyw ddrwg-os bydd gan yr ewyllya reoketh arno, nad ydyw yn ddrwg cnoesol ? Felly, os ydyw y tybaco yn ddrwg, rhaid ei fod yn ddrwg moeeol. Oaid ydyw niagn a meithria chwaut at bctliau diangeurb, aid a tbreiBiol i nator yu ddrwg moesol ? Onid ydyw gwaith dyn yu drygti el amgylchladau drwy wastraff yn ddrwg moesol ? Ac onid ydyw nlweiliio y cylansoddiad corphorol e.'r galluoedd meddyliol yn ddrwg moesol, &c. ? biid CC9 eijieu dysgwyl am ateblad, canys y mae cydwybod pawb yn ddigon o bendBr- fyniad ar y mater. Wedi hynyui o ragymadrodd, CTfl-swnaf fy addewid drwy gvflwyno ilch sylw a'cb fystyriaeth ddrygedd y tsbao) flll:1 mae yn waa- traff. Edrychwn ar hyn yn ngolstmi y pereonol, y llool, a'r cyffredinol. ChK i gollwc i Mr Brown dro yn ol gytlwyno t'n sylw haues y 11 Ty mwg" (am ha un y dymunwn ddadgau ein diolchgarwch) fol yr oedd hen frawd wedi gweled ei gamgymer- itd mewn pryd, drwy roddi heiblo y tybaco a chadw yr aiian fuasai yn ei wario am dano, ac & hwy brynu ty, a ddewisodl ei alw ya "D$Mwg." Pe buaswn i yn agos i'r hen frawd, oynghorwn ef i'w alw yn hytracb,Nid mwg." Onifnasaiyn drneni iddo dynu ei dt yu fwg drwy goes oetln P Golwg arall, a gwahanol, i'r darlun personoi, a gawn yn mhersou hen fl8?Td sydd yma yn ein plth ni. Y mae yn awr yn ddeuddag a thringain oed, ao, fel y dywed of ei hutin (y mae yn debyg y cewch clywed randdo ef ei hon on y tertyna't drafodKeth) dticnteuodd Mfer a'r tybaco pan yn 12 oed, ao o hyny hyd yn awr y mae wedi detnyddio ar gyfartaledd oddeutu dwy owtia yn yr wythnos, yr hyn a ddaw yn egos i bedwar again punt o arian ollr, heb a m am y lJoaa. A pha beth a gafodd am danynt P Oai faasai ty da a ohlyd yn ei eiddo el hun yn we, th mawr iddo yn ei heft ddyddiau P Ond nid &t i ddlutio el deimladau, canys y mae byn ya fwy o ofid iddo ef nag i Deb arall. EtbJn hyn y mae yr arferiad wedi myned yn ail ratur idio. Eti, gwolwa faint y gwastraff yu ngoleuni y lleol; hyny IW, wrth edrych ar ardal neilldnol. Er's tro yn ol, dygwydiais tod mown oymydogaeth.mewn adeg y oynhalient eu eyfarfod pregethu blynyddol. Yn y seiat, am wyth o'r glcch yn y boreu, yr oedd un o'r gwelutdogion dyeithr yn cynghorl yr ieuenctyd, ac ya myøg pethau ereill, daeth ar draws y tybaco, ac er da.g.o y g wast raff oedd yn ei achlyeuro, gofynodd, pa un a y tybaco ynte nchoeion da a gai fWIof o ariau yr ardalwyr P Atebwyd ef gan fiaenor, oedd yn fasnachydd cyfrlfol, Fod mwy yn cael eu g wario am dybaconag a gyfrenid at II holl>chos- ion da yn y gymydogaeth With edrych i'r yatidegau, celr fod c/franiadau yr ardal hono at wahanol achosion yn cyrhaedd mewn ychydig yn bedwar cant o bunoedd. Felly gwelir fod dros bedwar cant o bunnoedd yn cael eu gwario am dybaco mown un ardal Un bunt or bymtheg gasglwyd i'r tlodion, A dwy bant at gynotthwyo yr efrydwyr, a phedwar cant o bunnoedd at y tybaco I Yn olaf, edrychwn ar y gwastrtiff yn ngoleuni y cyffredinol, hyny yw, wrth edrych ar y swm a wariwyd yn y deyruas aea dybaco y flwyddyn ddiweddaf. Dvms i chwl daflen yn "lfJ.J y swm o dybaco, ya nghydag amYlw I nwyddau ereill, a ddadforiwyd ya y wlad hon y flwyddyn ddiweddaf, yn noy(Wu gwertb, &If doll srnyAt 8wm -¡:¡= ddadfor- Eu Y doll .g iw, d. gworth. arnynt. 0 t < £ 0°°0& a ChOCOlate,¡bl t"1.(61',SS4 7fs &2;¡ rf.4:- t Ooa cant 1,889.003 '69,8?7 11 CU" 1,181,630 1,631.855 Mt.72! M HoMaa M3.90? 1.0M.3H 142,S'M 19 Gwiiodvdd. e? S.tM Mt I 08S,2 < Nt.753 21S Teatb? MOSOt.6M HMH.SOt s9?.4S7 M b;O, )b It: 2-bOI,63 8,SSS,17C ,1 'I., ? 16"97033 C..65t.M 3ec '121 t?t Er cyfarfod desliiwiiaeth y baohgyn yma, doiaf y golofn ddiweddaf, set Swm y caDt-o doll ar y gweith, [vr hwn yn y tabl a roddwyd Y cant odoll], mm ffugrau idaa atynt, fel hyn: Allan o bub uwllt a delir am goooa, y mae Ii" yn myned yn dretb; am goffl, 1 Js; am gurrants, 2Jc; raisins, 2J3; am d, 4J, gyda thyw ychydig yn ychwaneg. 1: mae y doll arwirodydd yn 4s 4}c ar werth Bwllt. Fe gyfyd y doll ar werth s >llt o dybaco i 6s 81 ;,a'r gwiu ychydig dros 6c. Am y tybaco byddai yn dda i ohwi ddeall 08 cyst un owns dair ceiniog, mai u 1 ctdimai fydd gurerth y tybaco, 110 y mae y ddwy a dimai ereill yn myned yn doll i't Llywodr. aetb. Y mae y ffugrau yiia yn siarad drostynt eu hunain. Gwelwcb fod mwy o dybaco wedi ei d-laalort. na'r un o'r nwyddau ereill, oddi eithr tfi, y mae In drydedd mewn gw,rth, 'n yn mlaenaf o ddigon ran y dlI, ae 0 fan Bwm y cant o doll ar gyter y gwerth. Bellach gadawaf i'r ifugran hyn eiirad drostynt ea hunain, &0 ar yr un pryd, wrtll gilio, yr ydwyf yn methu peidio gotyn y wrth gilio, I ba ba beth y ba y golled hon ?" Fa cweetiwn, I ba bll beth y ba y golled hOD ?" Pa beth mead yn gyfnewid P Hew JONES.—Yr oedd tlya yn taro i fy meddwl i, gan fod y Llywodiaeth yn cefnogi yfaanach yma, y tybaco, ac 111 rhoddi trwyddedau i'w werlhu, ouid ydyw yn annheg ynddi godi cymaint mwy o doll arno rag ar yr un nwydd arall P ÀP T'Dua -Rhaid l'rLlyw()daeth gael arian i g"rio eihachosion yn mlaon,ac yr ydych 111 gweled, jjyfeilliou, mai y rhai sydd yn yomoolo, ac yn arfer &t tybaco yn ei WAhanol agweddau, yw y ihai sydd dan bwys yr achos eyhowue. Yr ydwyf fl yn teimlo ya lalch 11 mod yn golofn mor gref o dan bwys aohosion fyngwlad, a dylech chwithau, ein gwrthwynebwyr, fod yn falch chonom, er mwyn q ael Ilechu obonoch ynein oysgod. TaiBon Owz-,i.-Uwdweb, ty nghyfeillion, nad ydynt hwythau yn gallu crtuno, tra y mae ua yn balo, y mae y llall yn canmawl, a thy wedi yrnrann ni s iif. Gyda golwg ar gA/n Utiv, nid ydwyf I yn gwoled y Uywodraeth yn gwneyd yn annheg. Rhaid fod y rhai sydt yn gosod deddfau y* edrych arbwn yn BWIdd diangenrhaid scafreldiol, Be nad oea neb rodda arian am dano ond y rhai sydd ag ariaa i'w spario, ac felly d'gon Ms ydyw i'r rbai aydd a gormcd o arian g&nddynt dalu at gyliid y Llywodraetb, yn ngwyneb fod ereill yn dlswtl &(\ yu metbu. Po =- tciku trymiaa ar siDSm- rheidiau y dosbarth gweithiol.boasai achos cyflawn i vv;uo; ond uldfellyymse. Am ymffrosia beat Ap Tudnr,gal]asainn dyeitbr foddwl rhywbeth oboni; oDd aID danom ni,sydd yn ei adnabod,nid gorchwyl anbawdd ydyw rhoddi modd iddo dewi. Gwj dd- och chwi cystal a minau fel y bydd yq wastad yu cwync ao yn dwrdio yn ddidruearedd yn herwydd trethi y wlad hon, ac yn enwedig yn erbyn treth addysg. Cwyna yn enbyd dalu ohwe'oheiniog sea awllt y bunt at addysg; ac wele ef yma yn tala dwy a dimai o bob tair ceiniog, neu 63 8ill ar rob swllt o dreth, a hyny am beth hollol ddi- aagenrhaid. lij, ac yn ychwaneg na hyny.dywedaf ei fod yn niweidiol. Os ydyw Ap Tudur mor barod igyuorthwyo y Llywodraeth i ddwyn yn mlaen ei hachosioQ, rhodded yr arian a waria am dybtcoat achos addysg, 80 yna ni a gredwn i'w ddiftaantrwydd. Kid oes amser i mi ymhelaethu, onidd byddai yn hawdd dangos fod y tybaco, niu yn unig yn ddimgenrha!d,on I yu niweidiol. GWIIYM.—Yr rdwyl yn cyayg ein bod yn cyflwyno ein dio'.cbgerwch i Irebcr am ei sylwadan, ao yn dymuno ar i'r ysgrifenydd eu hanfon i'r Gonsdi; 00 yn mbellacb, ein bod yn dymunoar arweinyddion ein cyfundebau crefyddol ddeddfu yn erbyn yr ymarferiad ehono yn nglyn & chyfarfodydd crefyddol. Beth fyddai i'r "hen weinidog haeddbarch o'r Felindeli" ddechreu yn Nghyfarfod ilisol ArEon ? ('aeiwj d j n unfrydol.)

OOLWYN BAY. I Byrt,-Blrfyuiaf am ychydig o'ch gofod gwerth- fawr. Ymddangoaodd englyn i'r lie uchod yn cich papyr er's ychydig wythnosau yn ol, yr bwn a gyn- wysai ran o waith Gwalchmai. Yr ydwyf yn sicr i Gwalchmai adrodd y llinell ddiweddaf ohono mewn Eisteddfod a gynhaliwyd yn Ngholwyn Bay. Beth oedd meddwl Mr E Hughes, tybed, paa yr anfonodd ef fel ei waith 01 huu P t FRAID. I

PEN TYMKOB. I Adeg bwyefg i ni fel gweis:ou a morwynion y wlad yw "pen tymhor." Byddwa yn ami ya methu gweled yr adeg 111 dyfod-yn ddigon prysur, heb yotyried y pwysigrwydd sydd yu ngiyn a'i ddylodiad. Os byddwn yn ymadael o'r hen le, ac yn myned i'r ffeiiiau i setyll am le newydd, bydded genym ymddygiadau gweddaidd. Gau mlli gweis- ion a morwynion y wlad ydym, cofiwn fod llygaid y "lid amom yn y ffair. Nid yw yn beth an- mhoOibl 101 010 hymuweddiad da yn esiampl i tai meittriaid a fu yn gofalu trosom. Ond ein dyled- swydd ydyw rhoddi pob parch dyladwy i'r me'str- iaid, fel yr cnillom gymeriad da yn ein cymydog- aeth. Bydded i ni fod yn wrol pan yn sefyll am gyflog;oblegidy.mae gan y meistr chwch wythnos ar bugalnoiedfa i'wgosodo'a blaen. Peth pwysigll ni ydyw fod ein cymeriadau yn loew a digwmwl yn y wlad, fel na byduo i'r rhai sydd a thuedd yn- ddynt gael mantsis i redeg ein oymeriadau i lawr. Nid peth a ellir ei brynu ag aiian yw cymcriad, ao nid cyfoeth yw y peth angoirheidiol i'w bwr- casu. Po felly, ni chyfarfyddem â'r un meistr yn amddifad ohono. Ac nld yw cymeriad yr hyn a ellir ei gymeryd oddi aruom, 08 owyllywwn ei gadw. Os bydo y lliuellau uchod yn dderbynio} o flaen y fieiriau pen tymher" yma, Be 08 bydd fy nghyd-wasanaethyddion yn en cymeradwyo, bydd yn bleser genyf eu gwasanaetbu eto. I Win BACH V GWAS,

I ADDYSG YN BETHESDA. SYR,—Fel un sydd mown rhyw fath o gysylltiad &g addysg ddyddiol ya yr ardal uchod, dymunaf IIlw sylw darllenwyi eich papyr rhagcrol at s-f- yllfa,anfoddhaol yr attendance yn ein hyegolion. Nid ydym yn meddu ar fwrdd ysgol, fel y ihan fwyaf o'r ardUoedd cylchynol, ond y mae ein hardal o dan arolygiaeth y «A!C< altendance committee yn Mangor, aelodau yr hwn a ddewlsir gan mwyaf o blith y gwarcheidwaid. Y mae y swyddog gorfodol sydd yn gwaaanaethu o dan y Ewyllgor hwn yn trigiannu yn Mangor. Yn y fan on dymunwn olyn, A oes rhyw reswm mewn bod pwyllgor 0 Fangor yn gofalu am sthool attendance ardal boblog fel Bethbsda; ao yn enwedig, a oes rheswm mewn bod gwaith mor bwysig yn cael ei ymddiried i ddyn yn byw mor bell oddi wrth ei ddyledswjddauf Beth feddylial tiigolion Beth- esda pe bai y materion hyny yr edrychir i mewn iddynt gan en bWldd iechyd hwy yn cael eu hym- ddiried i'r oil neu rap o Local Board Bangor, ac'yn enwedig pe bai en sanitary inspector ya trige yno ? Oredwyf y dylai oleiaf fod sub-committee yn Bethesda ao y dylai y swyddog gorfodol fod yn preswylio yn yr ardal. Dylai swyddogion gorfodol, o bawb, tod on the spot; ond fel y dywedir BJI swyddogion ereill weithiau, y mae yn anmhotibl iddynt" beidio gwneyd eu hunain yn constituents by thrir, absence wrth drigiannu mor bell oddi wrth eu dyled. swyddau. Oni fyddai yn llawer obeth tuagat gael trua nts i'r ysgolion fod parson neiilduol yn byw yn eu hymyl y byddont mewn perygl o gyfarfod ftgef P ODd y mitey dully mac y swyddog yn cyflawni ei ddyledswyddau yn galw am sylw neillduol. Dy- wedwyd wrtbyf gan ddau 0'1 hysgolfeistriaid na bu y swyddog yn en hysgolion er's tua dwy flynedd o amser. 11 Fe fu acw yr wythnos ddiweddaf am ychydig fynydcu," meddai un, "ni welais ef er's dwy flynedd cyn hyny." Yrwyfyndeail ei fod yn myned yn aohlysutol i rai o'r ysgolion, a thystia atbraw ar un o'r cylryw nad yw ei ymweliaaau yn ateb yr un dyben o gwbl, a bod yr attendance, fel y mae, i'w briodoli yn hollol i'w ymdrechion per. sonol at fel athraw. Y mae yr athmw hwn yn anfon ei adroddiad misol yn gysou, ac y mae yn sicrhan mai yr un plant sydd ganddo i gwyno o'u herwydd bob mis er's tua thair blynedd. Yr oedd cyfartaledd yr yegol hon bum* mlynedd yn ol yn 80 y cant olr nifer ar y llyfrau, ond yu niwedd blwyddya ddiweddaf yr ysgol nid oedd oud 70 y cant. Fe oddeflr i blant dan 13 oed ymadael â'u hysgolion a myned i wasanaeth, ac ni wneir diui tuagat eu ihwyetro. Os yw yr ftfofta "ffedo! o'r Ddeddf Addysg yn gofyn i bob pleutyn dros bump a than dair-ar-ddeg oed i ddilyn ein hysgolion yn rheolaidd, pa reswm sydd dros gau llygaid magya ar blant eaith ae with oed yn chwareu 0 llaan drysau ein tai yn oriau ysgol, ac ar blant ereill yn gwasanaetbu pan yn ddeuddot: oed ? Y mae llwrddiant eia hjsgilion yn dibynu yn hollol 0 daa y nJI prescnol ar attend- onto y plant. Rhaid i'r athraw gyflwyno pob plentyn ddiwrnod yr aiholiad i'r arolygydd, pe bai heb wneyd hanner dwsin 0 attendances yn yetod y flwyddyn. Y mae diff/g yn yr yst/r hwn yn golled arianol i'r ysgolion, ac felly i'r athrawon, gan fod pob item o'r grants yn cael ei chyfrif air y cyfartaledd. Os bydd ilr ychyclig linellau hyn ddeffro cared. igion addysg yu yr ardal i yetyried beth ellir ei wneyd tuagat ga"l diwygiad, rhydd hyny lawer o foddhad i lawer heblaw UARwa APDYSO.

CiMDEITHAS LENFDDOL LON-Y-POBTY A DEON HANGOR. Srg,—Gan iljthyr o dan y penawd uchod ym- ddangos yn y rhifyn diweddif o'ch newyddiadur, atslygaf arnocli g toiateu i'mi ofod i wneyd ychydig sylwadau arno. Yr cedd yn amlwg i bawb u. dlarllenodd yjlythyr hwnw fod Arwr y gwir- iouedl" wedl ei yegrifenu pan yr oedd cywolr ei deiailad lawer o raddau uwchlaw zera, Be fel na byido i neb gymeryd ei gamarwain i gredu fod y gwr hwnw, ohoiwydd y defnydd a wnai otrawdd- eg u estrouol, Jyn ieithyddwr gwych, dymunaf bysbysu y gallai unrhyw un ond pwrcasu llawlyfr o fo gn phrases am ychydig hatlingau ya yr yetnfa 0 lyfrau sil-law sydd yn Marcnnadia B .ngor, ddifyim cannoedd 0 frawddegau c, fielyb i eidda y gohebydd dan sylw. "Nid ag us y delir adar," ac nid yw mor bawdd i Verite sansptier gamerwain pob' o euet iZ ygamifl r eenol.i giedu ei fad ef yn ddysgcdicach na r cyfEredin o ddynciryw. Na, y mae yu ormad o'r dydd i fwganod brain ymritliio mewn gwisg Rabbinaidd i ddechrya Deon liangor ae ac.olaa Oymdeithas Ddadlouol Gwyr Ieuainc Bangor rhag antario ymladd duel a hwy ar faes ncwyddtsdlyol. Dechreua pioneer y gwirioneld yu y mater hwn el ysgiif drwy ym- csod yn Syrnig at y Gwir Barchedig Ddeoo, a oheisia argyhoeddi y cyhoedd i gredu ei fed ef wedi ei gynj sgaeddu & barn digon aruchel i fssur gallu ao athrylith yr hybarch foneddwr. Y mae wedi darganfod dirgelwch yrhyn a roddodd fod i'r lath" siarad a sinded 11 digyffelyb a nchosodd y newydd y byddal i'r Dean gydeynio Ii draddodi an- erchiad agoriadol i'r Gymdeithas Ddadleuol An. enwadsi yn "lIlthapel bach y Ion." Mo ya am- I' lwg ";mçcd Ii)" mat nid u irhywfawceddaall fed ya yr anerchydd a barodd y fath siarad a syn-icd, eithr yr hyn sydd yn codi o'i fychandet—ei gasincLi at Anghydifuiflieth." Yna a yn mlaea i roddi y coup de gi-aes i't ainlad dyrchofedig hwa, a geilw y "casueb" yu "elyniaeth wenwynig at Ym- Beiliauaeth." Yn awr, Draethwr diofn o'r gwirionedd," fel ag y gelwi dy hun (mown iaith arall) pa fodd y dygwyddodd i ti, yn anad neb, htbro i dree httMthM mor ddisail mewn perth- I ynas i deimladau y Deon o Fangor at Ymnoilldu- 1 aeth ? Onid oes genym ddigon o brollon nad ydyw I y baneddwr hwa y fatli elyn anghymodlawn i'r } Ymneillduwyr ag y myni di i ni grodu et fod ? Mae yr ymadroddion parchua ydytt yn y gor- phenol wedi eu llefaru gauddo yn gyhcedduo fel caamoliaeth i Ymneillduwyr Cymru ohetwydd eu crefyddolder a'u hymdrechioa i Efengyleiddio y wlad yn brawf diymwad nad cywir yw y casgl- isiaa aanhggadya rbai Ymneillduwyr culioa a rhagfarnllyd fel y Verite" hwn, oddi wrth ei ysgrifeniadau a'i areithiau galluog. Telmla aelodau y gymdeithas ag y coisiodd y gohebydd orybwylledig chwythu celanedd arai yu ddiwahan. iaeth rwymedigaeth i fod yn dra diolchgar i'r Deon am ei gaiedi^rwyd i yn asrhydeddueu cym- deithas a'i bresanoldeb, ao am gydsynio i draddudi iddynt anefebiad mor addysgiadol ar ddeohitu eu tymlior. Rhoddodd y boneddwr hybarch eglur- had boddhaol am withod traddodi yr anerchiad yn ngUapel Lon-y-pobty. O'i ran ei hun, buiaai wodi anrhydeddu y cspel hwnw a'i bresenoldeb, ond tybiodd mai doethach iddo us "thramg-wyddo'i frodyf gwan, fyddai traddodi anerchiad i'r "Y m- neilidawyr, oddi gerth uu neu ddau" (ydyntyn eu cysylltiad S'r gymdeithas wedi gallu ymryddhau 0 rwymau enwadaeth) yn y Q teen's Head Caio. Mae yn wir fod lluaws 0 aelodau yr Eglwys Sef- ydledig wedi eu dallu gan gulni Phaiisaaeth yr oes. ond y mae mor wirad a hyny fed cymaint, os nad mwy, 0 aslodau yr eglwyai Ymnoilidnol wedi rhedeg i'r "unrhyw ormod rhysedd," ae un o'r urdd dd.llbleidiol hon yw yr Aughydlfurfiwr gor. selog a pheuboeth Verite 8an8 puer." X'rjdybeno atnl cynydd rhai tebyg iddo ef yn ein hamrywiol eglwyei y eefydiwyd y gymdeithas ddadleaoi an- eawadol. Os archollwyd teimladau rhai Ymneill- duwyr croendeneu gan yr ymddygiad hwu o eiddo'r Deon, yr oedd presenoldeb prif weinidogiou Ymneillduol y ddinas yn y cyfarfod yn y Cafe yu toawf eglur fod teimladau apostolion Yinneilldu- aeth mor ddianaf ag erioed. Ond oixed rhytedded daear! safed brig tonati y Fenai OJ ,1 sythed a gwrych moch brawychedig Oadarenia at y canibaleiddiwch ag y cyhudda GWIOIl y gwirionedd Ymneillduwyr Bangor o fod yu euog o'i gyfiawni, drwy ymbresencli fA y cyfarfod a anerchwyd paa y Deon Edwards yu y Cef6. Meddai, Wele gymdeithas o Ymneillduwyr mewn enw, iu yn llyfu y gwoed oddi ar y cledd fu yn trywanu eu brodyr," Pabam, Mr G01., na buasai y Qenedl Gymreiy wedi cofnodi y gyflafau ofnadwy hOD mown llythyrenau rciefoii ? Nid yw yu rbyicdd fod gohebydd a ysgri!euodd y fath dmth di.ail wadi ymguddio dan gYBgod fiug- enw! Os n.1d oea ganddo well gorchwyl i'w gy £ I lawni na choiaio sarhau Deon Gangor, a clietflel, u with Gymdeithas Gwyr Ieuainc Bangor (aueuw- adol), bydded iddo oerl ei ymenydd cytttryblus drwy efrydiaeih ddyfal o'r Ffrancacg a'r Lladin aeg. -Yr ciddoch, &c., Daugor. NBITSYDD.

BRiWDLYSOEDD GOGLEDD CYMUU. SIR GAERNAKFON. Agorrryd y brawdlysoedd uchod ddydd Iau, ger br.)ii Mr Lloyd-Edwards (cadeirydd), ao ynadoa ereill. Darlienwyd llythyr oddi wrth Atglwydd Penthyn yn gAidio oherwydd el analla i fod yn bresenol, mourn canlyniad i waeledd.—Eisteddocid hiri T. Lewis, Gartherwen, BAngor; Mri Brooke. Oeuwy; Mr W. Pugh, taagor: Dr J. Richards, Bangor; a Dc Hughes, wedi eu cymhwyso fel ynadon siro!.—Rhoddoid Mr W. B. U. JeucB (y trysorydd sirol) ei adroddia-I gerbron, a phender. fjnwyd i wneuthur treth sirol o Ijo yn y bunt, a tbreth keddgeidwadol am yr un swm i gyfarfod a threuiiau y chwatter dyfodol.-Dywedodd y ccd. eirydd fod ynadon Mon wedi ceisio ganddo fllw sylw atyr snmhriodoldeb o gadw nifer o fcrwyr a morllwyr perthynol i ryfel-long ei Mawrhydi, y Defence, yr hon sydd ar hyn o bryd yn mhorthladd uaergybi, yn ngnarcnar uaeinarion, am (tori ohooyot reolau ueillduol ya nglyn a'r llestr. Awgrymwyd y dyld gohebu i'r awdurdodau ptiodol, cr mwyn eu symud 1'r carchar milwrol yu Nghaer. Oydsyniai y llys â'r awgrymiad, ac addawodd y cadeirydd ysgrifenu at gadbeu y llestr ar y meter.—Darllenodd y tnrvoyor (fr John Thomas) ei adfoddiad, a bysbysai iddo fynei ar hyd y ihan telaethaf 0 flordd AmwyU¡¡g:J Chaergybs ya air Gtlerurfon, a chanfydiud 1 yr adgyweir adau lieleeth oeddynt i gJol eu gwneyd, cyn i'r ifordd gael ei throsglwyddo i awdurdodau y plwyl neu i'r sir, heb gael eu dech-ea. Yr ocdi sefyllfay ffordd ya nghymyd- ogaeth Betbesda yn druenus.-Caniat told y ilys g/dcabyddiaetb o 75p i Mr Thomas am ei wasan- aeth neillduol mewu pertbynas i aiolygiad y prif- fEyidd.— Ymddangosodd Mr John Jones, LbR. dudno, ar ran cigyddion a Sexmwyr Llandudno a'r amgylchoodd,a chjllwynodd ddeisebau yn anog ar fod i r c-,ietL.reolau o dan Ddeddf y Oiefyd&u Heintud (Aniieiliaid) gael eu symud yn y dosbarth hwaw, er caniatau i gigyidion dJyfcd S'u hatiitcil iaid yn union-ayth i Landudno i'w lladd. OytaR- wyd i roddi y deisebau gerbron pwyllgor.—Adrodd • odd v nri »wn&tibl (ilajar Clayton), fod clwyf y traed genau ya bjdoiiyn Bodafon, ger Liau. traed 1. genau Y. dudno. Ifr oeud twymyn wedi tori allaii yn mypg y moch ger B thesda, lie y bu dau o'r anifeiliuid feirw.-Cfliwynwyd adroddiad gan bwyligor y prif fEyidd a apwyntiwyd ya y llys ctiwar- terol diwedcaf i'r perwyl el fod yn an- arfeiadwy i Cutfio byrddai prif-ffjrdd fel ir oedd y lid ddi yn atoj yn bresenol, ac awgrycirii y dllid gwueyd caia at Fwrdd y Lly wodraetii L cl er cweili Ir ddeddf. Oyflwynwyd datMbau t-:n, Mr R. H. Pritcbard (Bangor) oidi wrta y trethiul- wyr yu Undeb Conwy ;yn eibin y cynygiad i eefydlu byrdd'.u piif-ffyrdd. Dyweiodd y cadei. ydd cs na byddai i rywbeth gael el wneyd i'r ffyrdd yn fuin y-byddent mewn sefyllfa draeMis. Cyn- ygiiddMr Jones-Parry, A.S, fod i'r adroddiad gael ei fabwysiadu. Eilwyd 1 cynygitd gin y Milwriad 8<ck»ille West. Gwithwymbffyd yr adroddmd gau Mr Nanney, end cariwyd j cj nygiad gwreiddiol drwy fwyafrif o ddeg. I Didd Owener aUagorwyd y llys i broil #Iro?arorion. Cyn dechreu ar yr achos/on, POtlO,:l'1 wid y cadelrydd (Ur P. W. LIoyd.E-twMd<) ?n ?gycryehMydd y?Ainc ar gynghor y coleg Lowydd. I-M.argret (jWlaá IS VVil iams (10 oed) m?rwyn, Llaafuir-fechan, a addefodd ei beuogrwydd o gy- meryd ymaith 2p a phwya ofatto-i chops drwy dwyll. Anfonwyd hi 1 garchar am ddau lfs.—Evf.u Williams (64),ilabml, a gyhuddid o arfor gaff i ladd eogiaid ya yr afon Gwyrfai. Rhyddhawyd ef. —Lewis Lewis (3t) labtwr.a gyhuddid 0 darii fewn i dy Ellen Itoberte, Waentawr,a lladrata oddi yno oriawr a. hsoner coron. Aufonwyd ef i garchar am bom' mis gyda ilafur caied.— Oyhuddid John Owen, labrwr, o'r Rhiw, ger Pwllheli, o ymosod ar Richard Thomas Williams, o'r un lie, a chafodd ci ddedirydu i chwe' mis 0 garchaiiad gyda ilafur (aled,—Oyhuddwyd Henry Mappin :33), a Rcbeit Owen (31), o ladrata coitch, gweith 3p, ciddo oimon Hughes, Llandudno. Rhyddhawyd hwy.

SIR FFUNT. Cychaliwyd y frawdlys hob. ddydd Mawith yn 7 Wyddgrag, ger bron Cadben P. P. Peoniut (Yll y gadair), ao ynadon ereill.—Eiwatd Iball, Haferwr am ymosod ar Robert MiUington, glowr, a ttnfcn wyd i gauharam un diwrnod ar hugain.—Oy- huddid Peter Davies, yr hwn fu am beth amser ya aolod pur adnabyddus o Fyddin yr Iachawdwr- iacth, 0 wneyd ymcsodiad anweddus ar b'cr.tyn chwtch oed, merch i lowr o Gaergwrie. Dedfryd. wyd ef i ddeuddeng mis o garchariad.—Robert Bithell (30), cowper, a aafonwyd ) garchar am chwech wthnos am dderbyn yn dwyliodrus fc.im* par o eegidiau, eiddo Mr G. R. Egerton, Fllir.t.- Kaymond a Margaret Richardson, gwr a gwraig, a gjhuddwyd o gymeryd eiddo lladrad yn Nbio- ffynnoa. Taflwyd yr achos a'.lan.

SIR FON. Cynhaliwyd y frawdlys hon ddydd Mercher di- k weddaf ya Beiumiria, gerbron Oadben Verneyao yncdou oreia. Eisteddodd Mr Henry Herfcert t' Williams, Tte'cp steu, Beaumarls, n'r Cadbeu Run. ter, Plas Coch, am y tro cyntaf fel ynadoa s'r01. With anerch yr uclkcl-raithwyr dywedai y cadcir- ydd fod ginddo am yr ail waith y pleaer "'11 bys- bysu nadoedd yr un carcharor i'w br.-i.—Ojtm- wyd at drcth eirol o Jo 111 y bunt a threth hcdd. geidwaid o Jo In yba-ut. lietyd, pendertynwyd fod treth õ hanner hatling y but t i gael ei gwneyd ar gyfer y treuliau yn nglyn â chlwyf y traed a'r •genau.—Ail-etholwyd aelodau y pwyllgor trwydd- cdol. Rhoddwyd gorchymyn i glerc yr heddweh i anton at ysgrifenydd Owmni y Loadon & North Western Railway i alw eu sylw at yr angenrheid* rwydd idryciau.y cwmni gael tu eadw yn lanwaitfc., —Darlienwyd adroddiad a barotowyd goii Mr Hobeit ap Hugh Williams a Mr Hugh Edwardo, yn dangos ttii y Ifordd fawr rhwng Porthaethwy a Chnergybi. Dangosid fod y if >rdd mewa cjilwr trueoua, a gorchymynwyd fod i gopi o'r adroddiad gael ei anfon IDdiiprwywyr y Wo ids and Forests, ao betyd i'r aelodau SeaeddolApwyntiwyd pwyllgor i wneyd ymchwiliad i'r p iodoldtb neu yr onmhriodoldeb o gyfnewid y dosbarthiadsu pleidleis'o yn y air.

COA.GULINE.-Cemct for Brokm Article" ? jj v- 1, ?.. P?t?.. 2d. So'd ??ywh?. Stockjoit. A