Y Genedl Gymreig

RHAGRITH AG ANQHISONDEB." I |_ii OLTQTDD T "OBKSDL GIMEEIO."] STB,—"O, mor dda yw gair yn ei amser!" Dyna darawedli i'a meddwl' ar o- darllen yr y g yn dwyn y penawd uchod. Diolch i II Un n cashau t'hallaeaeth It am dui. Gair yn ei a user yd w ??a ydyw pwnc y dydd M'. peth .m8M Miach yn Nahjmru, a rhanau helaeth o Loegr hefyd; (n'l y mae ambell ddya tebyg i'r fifin, nid oes fawr o fiflrsig yn ei ciisld ei hun, fellyni tyu gyd- ymdeimlo ag adar cerddgar y goedwlg Du ao anhawddgar ydyw creaduriaid o'r fath. [Jn o elfenau pwysicaf cymdeithas ydyw cydymdeimlad. Pe ceid mwy o gydymdeimlad rhwng y naill ddos. baith a't Hall, ceid hefyd fwy o lwyddiaat yn mhob yetyr, yu en I gyda chrefjdd,-mwr o gyd* ddwrn rhwne yr hen a'r ieuanc yn Mt iduoi. Haws i'r addfetach mewn dyddiau gydymdeim.o wr ieuano, am y zheawm i'r hen tod ei hu,,au yn ieuanc unwaith, ond ni *yr yr ieuanc ond am ieuenctid yn unig-a gwyn ei fyd. Y ga'on ieusnesyddyn canu. Dywed Iago am i'r rhai syddyn esmwyth arnynt ganu salmiu. Paham y gwarafunir i'r bobl ieuainc gana P Y me cs- mwythdra eu calonau yn peri eu bod yn liamn can. Maecanu yn ihan arbenig o addo'iad. Mae y greadigaeth drw/ddi yn llawn o gerddoiiaeth. Fe ddywed;r nad ydyw chorus ser y boreu, a gorfoledd holl feibion Duw, wedi myned dros- odd eto! Mae'n wir nad ydyw y rhan luosocaf ohonom yn deall eu nodau Dwyfol; ond na fydded i ni brofl ein bychander drwy gon- demnio yr hyn na ddeauwn, oniae goaoclwu em hunala ar yr un tir ag amheuwyr! Mae y Roiriaa caledion, rhyffgus, ac eithafol a glywodd ein clustiau yn iled ddamweiniol yn ddiweddar o bulpud poblogaidd y Method stiaid, as a ddarllen- asom uuwaith ac eiiwaith wedi nyny am ganu Eist.ddfodol, wedi pari i'r gwaed redeg megys yn ocr yn eiu gwythïetlau. Pan oeddys yu meddwl fod ein bia eefydiiad cencd¡atbJl yn myned trwy oruchwyliaeth y puro, adgof am Eistedd- fod ragorol Dinbych y llyoedd ) n fyw ynom, yr esgynlawr glau cedd yno, y gwkr urddasol a chrefyddol a gefnogai y symudiad, y caau bendigelig am yn agos i bed war diwrnod a hyn. hasom, 0 fel yr ymfalchiem yn adloniant iachus yr Eisteddfod, wrth ei gymheru A. eiddo cen- edloedd estroafl-eu races creulawn, euchwareu- yddiaethau coatus a pheryglus, nes yr oeddym yn barod i waeidi,Bj/ic both 11 byddoEt teMSoi y Ct,mrv! Ond fel taranfollt ar fin Kiateddfodau a rhagolygon da iddynt, dyca we'nidog eglwys boblcgaidl yn eu condemnio ya w/oolccalc, lei y dywedir, gaa gymharu eu canu aidderchog i "ulladau y damnedigioa yo uffern Beth fydd ne3af tybod f Maddened y Nafoedd i'r brawd a ddefnyddiodcl j fath eiriau cableddus. Dywedir hefyd gan yr ui gftr i Handel regi mewn pump o ieithoedd. Gwaedei ein caloaau wrth feddwi y gallsi un regi a gyfansoddodd gerddorieeth a dynai fawl o feini o'r bron with el glywed! Pwy a all brisio na meaur y dylanwad bondigedig cysylltiol a miwiig anfarwol Handel, wedi ci briodi mor nefolaidd i geirlau sanctaidd y Duw byw? Handel, Handel! Go- beithio fod y Messiah a ddarluniaist mor rhyfeddol yneiddarostyngiad, ei ymguawdoliad, eiddyoddef- iadau, ei waitb, ei farwolasth, ei adgyfodiad, a'i ogoniant, wedi edrych maddeuant a thrugaredd i ti am regi, fel y gwnaeth ar Pedr pill regod d yntau Mae gotmod o ysbryd y peth byw yn y gwirionedd Dwyfol a genir ar gerdloriaeth Hande i beldio gadad argraph ddaionus ar lawer o'r rhM a'ucaMutaoa'ugwMcdawaat. Nid psth bychan ydoedd gweled Sior yr Ail yn rbo ;di esiampl i freninoedd a brenineoau daear, a deiliuid, genedlaeth ar 01 c-uedlaeth, drwy gyfodiasefyH yn ystod yr amser y cenid yr "Halleluiah Chorus" —teyrnged o barch mawr i'r awdwr, mae'n ddi- amheu, end he!yd onghraipht nodedig o freninol gyfaddeflad ai ymostyngiad i Freuin y brenin. oedd ac Arglwjdd yr arglwyddi." Dywedir am Handel y byddai yn teimlo dylanwad anarferol with gyfloa geiiiau y Beibl i'w gerddoriaeth, a bod yr arferiad o fyfyrio y Gwirionedd yn effeithio yn gryf ar ei faddwl a'i ymddygiad. Welnidogion yr Efengyl! rhoddweh bobcefn- ogaeth i ganu cysagiedig; is, hefyd, er iddo fod yn gyatadleuol. Bhodlwch eich presenoldeb mewn ambell gyfarfod canu. Nid 03S dim a chanddo fwy o ddyianwad ar y galon ddynol na cherddoriaeth. Mae megfs rhan ohon- om. Fe W/r y diafol hyny yn ddi, ac y mae â'i holl ystryw yn ceisio trawafeddisnnu pob offer, n cerdd, a phob llais deniadol o feddiant y eysegr i'w wasauaeth ei hun, ao i ddena ieuenctyd ar ei ol. Ouid ydyw yn ofidus meddwl iddo eu cael P Byddwu yu band i wylo wrth glywed y dolyn mewn tafarn, ac "Iaith enaid at ei thannau" Brddel i ni oil, fel proffeswyr crefydd, gyd-ddeffroi i wneyd Cymru yn f3r o gau" mewn gwirionedd. Byddai presenoldeb gweinidog mewn. ysgol gatl yu sier o gario dylan- wad, yn enwedig pe byddai y cyfryw yn uchel yn meddwl y praidd o ran cysoudeb ei gymeriad crefyddol. Byddai gair caredig, Be yn arbenig esiampl gasedi?, yn sicr o brofl yn foddion gras i'r ieuenctyd cerddorol. Mae rhyw uchder meddwl rhyfeddol yn meddiannu pobl ar rai adegau. Sarhad ar uiddas ambell uu a fyddai ymuno mewn cyfariod canu, maent wedi rhyw ymddyrehafu i fryn hunanoldeb, uwchlaw plantos yn bwhwman, heb goflo mai lie digon llww lie oer ydyw pen y mynydd Cawsom y pleser llafurua yn ddi. weddar o ddringo'r Wyddfa. Teimlem ein bod wedi cyflawni cryn ochest. 0 mor uchel oeddym! Ond rywfodd yr oedd pob cysylltiad a'rardderch- awgcwydd <t'n cytohfntu wedi ei doti. Yr oeddym wedi esgyn mor uchel fel nas gallem ond yn unig edrych at yr holl ogoniant sydd i'w ganfod yno a phrysuro i lawr eyn y gallem mown gniiionedd fwynhau y golygfeyud i bwrpas. Mae adfyfyrdod am yr hyn a welsom yn peri llawer mwy o wir bleser na'r momentiu drud tra y safem ar ei ohoryn urddasol! Ni thyfai glaswellt yno. AC ni chanai aderyn bich. Tebyg ydyw llawer un eto, mewn yatir aral). Y mw wedi gosod gormod o tfordl rhyng. ddo à chrelidatiald mh y llawr f J1 nas gall twyn. hau ei hunan, na gweinyddu mwyniant i ereill. Mae angen am i ni, os J dIm am walla y b/d n'i arfcrion, dd'od yn nea at ein gilydd, ae arfer hyny o ddylanwad a feddwn i buro ein gilydd. Mae n wir hefyd fod llawer o angeu puro arnom ya ein holl gylchceid. Oai chlywsom rai wrth f/ued i Sisiwn yn bstio pwy a gymerai y belt fel pregethwr ar y aes! Oni welaom rai yn feddw yn dychwel- yd o Gymanfa! Ac oni chlywsom wcinidogion yu si ,rad am bregethu Oymdelthasfaol fel cystadl- noth! Oad a ydym i goudemnio pob 8-veiwa, Oymanfa, neu Gymdeithasfa oherwydd hyny P Un awgrym eto i'r cantorion. Yr ydym ya lied hysbys o arferion gwlad a thief. Nid oes unrhyw amgylchiadan. a gyfreithlona i chwi ddefnyddio y Sabboth i gyfarfod tuagat barotoi eich hunain i'r frwydr. Oy-rerwch ofal ar y 8-bboth, Nid ydych ya ystyriod bendithion Sabboth y Oymro. NH oes unrhyw genedl dan haul y nefoodl a a I roddi gwers i ni ar gadwraetb y Sabboth. Elrych- weh, er esiampi, ar gOr mawr badda;oliaothus Bathcsdi. Nid ymgynnullaaant uawaith ar y Sabboth i barotoi gogyfer a'r ymdrech gyatadleuol* Mae ymddygiad gweinidogiou Bethesda, ya Eglwyawyr ac Ymnelllduwyr.at eu cantorion dewr yn deilwng o efelychiad, ac ymddygiad y cantor- ion betyd, hwythau, yn wir ganmoladwy. Gan ddymuu llwyddiallt pJb psth aydd dda y Ilor- Iphwya-Yr oiddoch, YMDEITHVDU. I

Ie YF ARFù D IlSOL-LLEYN AC EIFLONY PD. Cynhaliwyd y Cyfarfod Misol hwn yn Idanystym. dwy, Awat 27ain. Liywydd Mr Hiohard Owen, Criccieth.—Wedi derbyn y casglfadan, anogid i orphen y casglkd at Gapel Chwilog. Hj sbj-Bwyd hefyd foi Mr Eathbjne, A.8, yn unol a'i hael- frydedd arfarol, wedi c/franu 5p at y capel hwnw. Pasiwyd i anfon dioitiiearwci i Mr Kathbone am ei r,)d I.-Y Cyfarfod 311101 nesaf i fod yn Pentre'- uohaf, ddydd (au, y lydd a'r 5Jd o Hydref.- Mate: seiat wit:1 o'r gloch yn Pentre'nonaf: Geirwiredd." — Cidaruhawyd y eofnodlon,- Pasiwyd fbItOorcu,yllywydd, fyned i'r Garth i gjrnorthwyo yr egiwys i ddewit blaenoriaid.— lialwyd s/lw at y DyiduiJur, Bet a ydyw yr cowatt oU yn iawn. -I.ow.ouryd yu gffurwyd wyr sitct y gronla gyziortbwyol y Puiob Joh, JOHO*. F.R G.*i., a or It. O. Jnuea.Pwllliali; jn jg^r fPn. ydd, Mr U. Tud,.al Davica—Xitruaiy tTAV-irr yn Mhwllheli a Poithmailog lid I )oth Ar !i»n o fyddai iddynt ddejhrou ftcmwiou 1. Pasiw/d i loidi llythyr cytlwynlivi (> David Jouos, T/ M»wr, I flyf.rfvKl AI".II I" —Hy.bysal vbodyro Four Cro»n.>» v>\ cwyllysb o >el cyfu^wtdiad yn y daith Habb a pVinodwyd pwyllgor I yjUriod hfnf. (VMWU diolcligarwoh i AJfl jonqo. 11.11, Joiios, ly-.iowydd, n Jouoi ll.Mhor*. L'UIKUIU, AM rhoddiou at G >pd Ohwil-g -llhoddwyd thyhwM y uowrjHif u wiawyd y I'aroli lfuglies yn fugail yu If Iti>ln gor t" u ggogtzt ftt, y cronfa a'r nchosiou Heisnig. G«hir- iwya dyfod I ddim p'udorfynUd.— < m^yfarfu pwyllg ir yr \t,)1 S,tbb,,t lial, 0,101 yo geuudwrl mw dotb 11.1\1,,1 i bolj itUrnwgadff 111ft i joidi en wan yr yegolheigion ynddo, a cheisio gofalu am y thai fyddai yn eegeuluso, hefyd mai doetti iyddii cael yr yegolfon flafurio yn yr un hanes. Rhoed anogaètl1 i ffyddlendeb a gweithgarweh gyda'1 yegol.-Pwyligol y teithiau 1 gyfarlod yn Fo, Crosses, Medi y 4ydd.—Mae y Parch J. R. Evans Llanbedr, v edi cael galwad fod yn fugail y Nant Gwytheyrn.-Trefnwyd I giflwyoo adrodd iad o banes yr achos yn mhob ardal i ofal ysgrif. eaydd y Cyfarfod Misol.—Dewiswyd yr VBorf enydd i arcs yn ei awydd am tiair blynedd 6?) Oaed hMM yi achos yn y He, yr hwn eydd mem? gwedd tra IwyddtMnM.—Teat.yn y Miat bo?n Mawrth oedd "Gwneyd ymdrech gyda Chfeftdd yn enwedi?pan fyddo Mwyddica fod yr Ar?wTdd vn nesan atom."—Ptegtthw?d gin y Parched J;? R. Roberta, TydweMog; J. Jones, F.H.G.8, w T. Jones, Ehyd-bMh, R. Hughes, Uwchl'aw'r aytnon; J. R. WilUama, Pentre'-uchaf.a?? Owen, Penmaeniaawr.

DAMWAIN OFIDUS I DDAU GYilfip IN AMERICA. SHEN-ASDOAH, PA, 13.-0Jdeutu ua.al. ddeg o r gloch boreu ddydd Gweuer, A wet lofed fel yr oedd Thomas Williams a Hugh Edwardi yn dilyn eu gorehwylion yn Nglofa Packer, No 4 Lehigh Valley Coal Company, cyfarfuaSant I damwara ofldtia. Yr oeddynt wedi tanio twll a dianc i heating am ddiogelwch, ptyd yr achoscdd ergyd ruthriad nwy atynt, yr hwn a danioid oddi wrth eulampau nes peri ffrwydriad of nadwy. TaB. wyd Williams i bellderougainllath, fel y dissviiodd ar ei ben i ganol y glo rhydd, ac yuo y cafwvdef a'i draed i fyuy. Rhyddhawyd et mor fuan as yr oadd yn bosibl, ond yr oedd wedi ei loagi a'i archolli mor ddrwg fel y bu farw am ddau o'r g!oolJ. dranoetb. Uaddwyd ef yn nghladdfa yr Oddfellows. Yr cedd yn byw ar West Lloy d-str"et a gadawodd weddw a thri o blant i alaru ar ei 01. Brodor ydoodd o Rhos Grianrhvd,'Llanarmon-yn- lill, ac yn ddiweddarach o'r Bwlcll Gwyn yn agos i r mwnglawdd, lie yi adnabydlid ef wrth yr enw Tom Jiu. Yr oedd yn ddyn cryf a heinyf, odieutu 40 mlwydd oed; a cherid ef yn fawr gan bawb yn y dref, fel y profwyd ya ci acghlsvid, yr hwn oedd yn ua o'r rhai mwyaf a pharehusaf a welwyd yma erioed. Erbyn heldyw, gobaith gwan aydd High Edwards. CydymdeimUr yu fawr a'r ddau dnb, trallodus. Nid oes ond m:s er piu gyrhaeddodd gwraig a phlaut Edwards ym.-O'r Drpch.

BRWOLAETII Y DIENYDDWR MARWOOD. Cymerodd marwolaeth Marwood, y dienyddw; cyflEredin, le am ddau o'r gloch ptydnawn diydd Mawith. Byr fu ei afiechyd. Dechreuodd gydag ymosodiad o'r cryd melyn. Ymgymerodd ilar- wood ;Vr swydd oddienyddwr ar ymddiswyddiad Oalcraft, tua deg neu ddeuddes mlynedd yu 61. Yr oedd wedi bod yn cynoithwyo Calcraft ya achlysurol, aa wedi daugos medrusrwycid ya nghjflawmad dyledswyddau er,hyll ei awydd. Cr. dd a s/Mur oedd Marwood wrth ei alwedigaetb, a chaiiai yn mlaen fasnach yn Horncastle, sir Lincoln. Yr hyn a'i gwnaeth ef yn hynod oedd ci ddygiad ef i mewn y cyullun o ddwfn-godwn, trwy yr hyn yr hawliai ei fod wedi gwneyd i ffordd a phob artaiih dd angenihaU. Ni byddai Calcralt ond anaml yn treinu mwy na thair neu bedair troe .fedd o godwm ;i a'r caulyniad o hyny ydoedd fod llawer o olygfeydd poenua yn cymeryd l!e c flaeu llygaid y cyhocdd Oud yr cedi Marwood yn trefaulcodwu o 7!¡ o droetifeddi i 91 o diced- feddi. Yr oedd y dienyddwr trancedig yn medlu arn. ryw fythynod o'i eiddo ei hun, yn gystal ag aiiaa eroili ar log. Yr oedd er's cryn amssr weii bod ya cario allaa aifmion afreolaidd, lie yr oedd hyn wedi effeithio ar ci afixhyd, ac heb unrhyw am. heuaeth wedi prysuro ci fatwolaeth. Gadawi weddw, ond nid oes ganddo fab. Yr oedd yr ad- roddiadau wnaed o dro i dro fod ei fab yn ei ddilyn yn anghywir. Ni wi ddys ddim yn Horncastle gyda golwg ar pvvy fydd ei olyny ld, ond y me y trigolion yn unfryd yn gobeithio na fydd iddc drigiannu yuo. Dywedir fod y trancedig ihwag hanner cant a thri ugaiu oed.

NI DDYLAI YR ARWYDDION GAS- LYNOL GAEL EU HEOGEULUSO. Y mae yr afleohyd yn deohreu ey ntaf gydag anhwy 1- der ysj&fu yn y cyun, yr hwn, os es?retuuf?ic, a effelwttl ar yr holl gJrpn. gan gymeryd i mewn yr arenan, y alu, y pancre?, &c.yn wh', yr holl gySuudrefa chwar- 0.01, y M.. y dyoddefydd ya treulio byyd 'n: nes y;l ianges %'i1 :hd oddi wrtb ddyoddef. C"mgymerir yr afleohyd ya ami am an- hwylderau ereill; oud os bydd i'r darllonydd olyn iddo ei hunou y oweatiynan caurynol, bydd yn Cuog i ben- ('(dynu pa un ai yw ef ei hun yn un o'r dyoddefwyr A oes Renyt boenu tit?u t?ewa ans ita at 01 bwyta: A oea yna deiml id trwm, poeous, yn cae! ei =! gno:rdi\ A tiaO;DJligd c:h melyn 1 A oe3 yrna lysnafedd tew, glynol, yn ymgasghi o ich y gums a'r danne Id ya y bomaiu, ya ?l ei d!tlya gaa 111s anhyíry,j! AywYtifol Tngro?nedig? A oes yna boen ynyrocbr a'r.cefn! A 003 yaa dtimJad o iaweuder 0 gyiohyv odlr d ie, tel pe byddai yc artu yo mwrhau ? A oes ym» iol-rwymedd 1 A oes Y@3 fath 0 beU3ylrdandod o. banysgainder wrt'a godi yo .ydyn a safle orweddol! A y? y ib.,ii.d ) j'r elw re:gd r:\o¿ wr 1{i;dgf.(S;d')fo aroiseJyll! Aywy bwydynymchwyddoyn faanarcl bwyta, yn cael ei ddilyn gan wyntogrwydd ceu ya- ;iàcrnnelo,i ;'li!n 11e:yg;K guriad calon! Gall y gwahanol arwyddion byn beidio ?ii I yo bresenol ar yr un aOlser,ood y maent fn poenydio y dyoddefydd o bryd i bryd fel y me yr aheohyd arswyd- lawnyn enill tir. Osbydd y case yn un o hir barhad,bydd yna besychiad sych, hacio/, ya eoel ei ddilyn ya mbeu ychydÜ¡ gan bas-boeri. Pan fyddo y dyodd-fydd ya ddwfa iawn y? yr odec?hyd y mae y croen y gwisgo gwedd Iledlwy?l, fuar, a(? Y m>e y dwylaw a'r Irsed yn re:CV¡uh :1u1fJ¡aFef;a:: yr au a', clwleooJ yn dyfod Yu f??,y-fwy anach, y mw oenauygewynwstynymcMangoa. &? y m?e y drin- .el .,fe?ol y. pro 7- h(? I ddilts yn erbyn yr an. hwylderar?eitatot olaf. ochrouad yr afleohyd bwa vw diltyg treuliad, a gwDewm bychan o'r feddygin- rw ethbrio(tol B-?mud yrns siyd, ca cytaerir bi ya ei dachreuad. Y mae adt?esigrwyd(I mwyafrif fùd i': a1lechyd g\lei ario'r pw? I 4wn ae ya bzio l?)l yn ei ddechrauad, pan n yn bryd ychydig tedd3,g?.?th gfl::igUgfllri1":I; n :Ch7:n ? wedi iddo gymeryd gafael gref, dyld parhau i arfer y J;'eddyginiae4h 97- add?is nes y byd o po i o 1,,n o'r ficehyd wed i eQ .Ymud Ilwyr, ties ilr aw? dd at fwyd ddychwelyd, aa I'r peir fia nioau treu iol gati eu hadferu i a-ty;ifa iacb. Y feddyginiaeth eiuraf ae effdthiolaf at yr anbwylia* Yo:1t: "OBtG.ML'? CURATIVE SYRUP,' darpariaeth !ysienol a w4?rthic gan yr holl1terrUwyr a gwerthwyr meddyginiaeth drwy y byd, a chan y puch' (?nogion. A J. White, 21, F,aringdon-road, London, B O. Y mae Y BYru hwa yn ergydio at wraidd ft ahechyd :a;lerB(I,h:;CIt:n:r o'i cyfxnsoddlad. Gofynwoh i'.h ffe?yllydd, "Shl(iEL'S CURATIVE SYRUP." Y SL ? Seigel's Svrup and Pills" gwirioneddol &'r geiriau A. J. White. Limited." wedi eu cartlo ar sia^np y LI wodraeth sydd yngysylitiol a phob potel a boca. A ganlyn aydd ddyfyaiadaa o lytbyrao a dderbyn- i. wyd er IORawr y laf, 1' 82, oddi witb feldygon enwog yn y wlad hono yu tystio i deiljngdod ein medd/gM* lsetb. Ni foasai y boneddigion hyn yn parygla en cymcrisd- au eu hunain trwy cymtridwyo nwyddau diwerth, ao ni fuavent yithwaith ya gwneuf,hur yr ai'oddi&d&a a ganlyn, oni bai am en g vybodioth o'r lfaith Tnomas ilcltnfirth:—"Y mae eich Curative Syrup yu gwertcu ya hyaod dda, ac ya rhoddi poa boddlourwydJ. W. Wilkenaou,Kushden,Higham Farrers: —"Yr wjf yn canfod cynydd pa.raaus ya y goiyniadaa am 1 maintiol mWj af, yr hyn a dleugys ei tod yn caeJ ffafr gan b,bl." J. M. Clenncl!62, Derby-street, Newcastle" Yr wyf yn gybod am achoeioD, yu y rhai yro?dd, nid fU wy?f y?n;w i iiddf., ond Ldi i .eh ni yn waithredjl, ar 01 "1 arrer am aaau nea ait mis. George Djory, Southwell"Er i mi fodyn werth- wr meddyginiaothau breintebol yn awr, dios ddeg mlynedd ar hugiiin, eto nid "It yn gwybod am y fattt werthu ar ua foddyginiaeth a'r hya a gqfais ar eifb mtddy^iaiaoth chwi, AC y mie amryw bersonau watfi fy hyibysu o'r Ilea sydd yu daiilUw oddi wrtbo. Dy- wed fy mrawd yn Linixlu yj gjffoiyb. Y mae ? gwerthiant yn h nod." rbocios hlidor, Wi-rlueffL,-Id Y mae eich medd- yginiaothau wedi rhulii peb boddlonrjvydd yn y gy- mydogaoth, so mai auiryw u fy ughwamoriaid yn siarad yn tichel am Md?ft-r Syrup." ni. Flower, lieccies Nid yw yn arferiad gaDV teymMMwyo norhyw f<sWj Riui«Mh fnintsbjl i fy II¡!b"llIIri"hi. Mewn aoho^ion t! li -ot nhnaj bob amser y ntM genyt ?t d* t < d.tj?yJ M Mjther ?iMJ a e'MtB?tmftXtMt'. ailI fs .titlUid, il Yr wyf wed e/furfod vlKviiMi o iaoh&i irwi gymeryd S igo', Ilv I, N *) iuo.adwyo i Iy hou l1t't:"¡'ih\ ??, (Vtim wial-itreot, MOØDAB A»V .hH \(, 1 1* oyj.w i dwyagdod eich l\I,t.tr.¡..II' n.. ¡" "i..brr I' ulgu-s:rcet, Uwrecs- Vv »t( >'rwo Heig 1 Syrup oddi ar ? ????<?<<? «'?4. t'hcrth?naat iddo deiiyngdo 1. y"n W » 1'ii.wkhf im Y mMtrjuddrr unie b,ir Yo Y f.rchnad." 14NI*ArA l?iuR-tor-jpan.Tbomes: Y ?lki t -C -I?ch Syrap y. Msl ei gyual ar ¡  'H--o-lywell Y mae wedi cren rfcv- M'.?.ny);y?ydo?tbhen." '?Men., rtthvy.. UMry r?eW.tc, H?. Loadoadertv-'Tt wyf y. Mit w?d. derb? .dr?d:?.u ?f?"m daM e .dt wrth ba?MMu ?dd wedi ei arCer, (el ?. wyf ya ei I1wera'¡ "Yo ar bo? c),frif pan y lof;uir IW r4" ?Vt? 

t? b?Memheth rr Gowdi Iw cbyfeUo M j??.N&oayM," CMMfc*- m r t^ssrSSH S?J: Md u n mblysur 0 ,,Mgaetb. priodam, wOrW, oustb, tc. An 4,1,mu, y-fyner Oyhow- W.

ENQLYN BYRFYFYR M. sint y bardd mewn atobiad i gvtaill a ymiioiai yn nghylch carlo i gwair, &-<• DIM Llun, at dywydd lionydd,-awn i gyd I drin gwair y dolydd: OJ car ii, Dewi. dywydd, mi. I fewn 'mhen wythnos fydd. Caenaatfon. Tesmlw.

RUWCO MON. Oirladgarwr gloew, diguro,-ei tel Dros el laith Ya tBuiO,- Dotii ;1 frawd, yn haul ei fro,— A Aih.d--YWHUWOO- EDMIGYDD.

•MBYNlDIOIiOHQABWCH AM Y CYNAU AF- Ir Qerddoiiaeth gan Mr William Oven, Prysgol ] Anfeidrol Dduw Rhaglunlaetb, A Thad ein boll gre'digaeth Ooionaist oto'r flwyddyn hon A'th dirion ddoniau'n helaeth. Ti Arglwydd pob daioni, Beth mwy a dalwn iti, Na chydymoitwug, lwch y llawr Yn awr, i'th lwyr addoli P CWfellannwn ein 16r, am ein oofio mor bael, Haleliwia—oydfoliannwn, Haleliwia, Ameo. C/foetbog yw dy ddoniau, A thad ywlth drugareddan; I ni a'n plant rhag nowyu da Mor gu yw'th dadol wenau. Mae gvtoa dy wyneb grasol O fwtiad cariad Dwyfol, rw wel'd yn amlwg ar bob llaw Mewn haul a gwlaw amearol. C^aioliannwn ein 18r, Sco. NJ ddaeth un -haint eohryalan, Ha deifiol ercb awelon, At ddrysau'u,pobyllnJ,iO Dduw! Gan bed biiw i'n calon. AnadUist neith a bywyd, Uawenydd, llawndor, ieobyd, Drwy'r ddaeir faith er cael mwynhau Sin dyddiau mown dadwyddyd. C^dfoliannwn ein I&r, &e. Jia foed i'th dragereddan Diyferu ar ein Rwybiau, A ninau'n fyddar ac yn fad a hvd I'th nof rasasan: JMn telyn, I8r, cyweiria, leeinlo lbleliwla- rrar' wyddol toll byth heb boen Yr 06n lu ar Galfaria fl^tol'.annwn ein 16r, to. GwnrmiKMT.

ER OOF ANWYL AmliVenel Williama, mab Gwilym Williams, Tiw,, B.M., Mikin Manor, Llantriaant, Morganwg. Yn Maetor Meisgyu gwelwyd un Oedd lan el lun, heb ol un nam; IS goipb all ccaid yn gytun, Wn<i'r oil yn gun i'w dad a'i fam. Hewn synwyr cryf, a thlysni gwedd, Ni fu llwyr rinwedd well erioed: ODd bedodd i'r angylaidd wledd. Drwy ddiddig hedd yn ddeaddeg oed. Man gorllif yr Iorddonon froch, A'i dwrf yn groch, troe dywyll draeth; 1l gain fam gu, a'i goliw foch, Ac Alaw Goch, o'n golwg aeth A'r .yr, mab Gwilym Williams lawu, Aeth 0'1 fwyu drwy'r afon ddwye, lAonel WilUama anvyl iawn, Yu dyn a gawn o dan y gwye. Datododd cleidyf angeu'r clwm, Ty lUwn sydd lwta heb Lionel Ion; Iaith mam "id all lynegi awm Y teimlad ttwm a lwytha'i bron: Hyapy^dwjd tarddell fiagrau, trwy W, ei e-ol glwyf, a gwclwedd gwlad, A mio'OF! ofli eudd aydd mwy At doii'n ddwy braddgalon tad. ig, adfy f; tio at el bryd. Ei wely clyd, a'i loyw wiegdies, A ayisu, p' Ie mae cyhyd, KU cdr ef hyd aes c1s'r nos; IleW" dyrys freuddwyd weithian, daw I afael difraw '1 dad yn rhwydd; Ond with ddeffrol, bjdd m&g y llaw, A Lionel anwyl draw o'i wydd. At Maenor MeisgvB, diles troi, Niwl do sy'n toi ty, dol, a gardd awt oil i dlistwch ya ymTol, Oblo-sld Soi mab holt a hardd Jlae'r lam a'i thirion fron yu lriw, A'r tad, wr gwiw, yn fawr ei gwyu,— V&gfflto gorph O'T golwg yw tn ddoe oedd '1" i'w noadi'u fwyn. olwlt Lionel yn wir, Hi lvybraidd dir. a'i ednod dof, Si lyinu olau, a'i ttraethder clir, A'l wenau oywir sydd mewn cbt: Ta hwnt i frasdir Meiagynfro, y Pur yebryd eBro !fy y? at; y Bed a' I rboes i at am dro, a rboddo ato'n eiddo'r met. I Rolits Dir Eaisi. j

0 DAN Y CRYD-CYMALATl: NEV. DAIR WYTHNOS MEWN V ennp?ny .MPS?<Lm<M. YN L r .8DDYf1 GAS I FBODOR 0 AED ÐETtrESDA. I ?". V. ..I. XDIftOl wy darlleu- ?? .? ? ?"" wflVTlLQ 6|lff 7 dttll^O" h1111yd.f1ldOttloa 1 m:ygdY, 1 swyddoglon I c 'faup ??. daneu ?"? ? Ü1o1. Diamb'o mal J rhal A wa eylw yu fiwwf oil ydynt I T UXDPTOON< Fe pfle, y r m- fD ølcr 98nA dda- foci I iDlra barod, men llIth 1I8e110f0), 81felrlo at un dœ&arth hWII, ond gan i hWDW gael nawn eymaint 0 a lw ag a haeida, 0 16iat oddi wrthyf ?a M &?.b wneyd ychwaneg o  .*? Yn awr 7 mae genyf ddau nea dii o i»i  i'w ?od?bMu. Denai un ohonynt oamgloh y wards unwaith o lefaf bob dydd, sef AwS deuddeg ac un 0" glocb. Byn ieusuc oddentn naw-ar-hagain oed ydoedd, aoyr oeM idd MtBhUMiatddatha). Danaii'fystafen, nidfel an mysed I f,sg Diter o ?ia.n. ond yn Bym' pe base at th ua nen Aywbeth gwaeth BUT af Id h ar et 01, neu yn debyg i darw cyn dJetriog wedi tori yn rhydd, ac ya wir, nid un- waith na dwy y brawyebwyd fi yn ddirfawr at 01 ddyfodiad i mewn. Yr oedd ei ymddanROslad allanol yn foneddigaidd a'i wynebpryd ya Uefam c1frolau o'i blaid, a gellid meddwl, WIth edrycb .?o todHawocymatnto?red'grwydd a chyd ymdeimiad, a3 a allai gydgyfa fol mewn un dyn yn gorphorelig ynddo ef, ond fel ag y dywed yr hen fir mai aid yn ol y rhwymiad y mae prynu llyfr, gdllaf floau ddywedyd ?ywbeth yn debyg &my moddyg hwn, Mt nad ydoedd ei yrnddaagoM?d aUanol ya agos o fod yn bortread cywir a Sydd. lawn o'r hyn ydoedd o ran y dyn oddi mElWa. 0 leiaf. dyma y dybiaeth y gorfodvejd fl i ddyfod iddi, oddi ar yr ychydig brcflad a gefais ohono, Gan F rnoddrg hwn, fel ag yr wyf elsoes wedi awgrymu, yr oedd a lyno a'r gwahanol twydydd. Yn ol ei orchymyn ef y porthid y cleiflon, a chf d- wid y gorehymyn hwnw hyd eithaf y llythyren. Pe gofynasJ un o'r cleiflon am gymaint a Uymaid o laeth oer, os na byddai byny wedi Eli orehymyn gar, y boneddwz. meddygol ac awdurdodol hwn, brddai yn llclwn mor hawdrt i'r clat hwnw ei gael a chael darn o'r lleuad. Rbyw ddull sarug oedd aanddo o eiaiai a'r cleiflon, ac yn wir, ni byddai neb ohonynt yn hiraethu rhyw lawer am ei ym- weliadau. Blai o gwmpas y gwelyau yn iheolaidd, ond Did bob amser, nao yn agos ychwaith, y gwnai hyd yn nod ofyn i bob un pa fodd y byddai yn teimlo. Nid rhyw lawer o dderbrniad a gai ddymunied claf am gyfnowidiad yn ei fwyd, er, hwyrach, y gwyddai y meddyg yn dda ddtgon y buasai y cyfnewid ad y gofynid am dano yn llesjl i'r claf; y gwirionedd ydyw, efe ydoedd Uywodr- aethwr y bwydydd, a mynai ya wastad ddangos ei awdurdod. Argyhoaddwyd fi yn gryf lawn o un peth yn y cyfeiriad hWD, a hyny ydoedd, mai koreu po leiaf y siaradai y claf with y meddyg. W?eenBhiMphteglMmwnohyn. Yr oedd yn yr ua ystafell a mi ddyn ieuaM ag oedd I I ya dyfod yn mlaen yn rhagorol, gwellai yn gW.n, ond yn ol ei dystiolaeth ei ei hunan fe deimlai yn lied wauaidd, a'r unigbeth, meddai, eg y safai mewn angen am davo ydoedd rhywbith i'w gryf. bau. Perswadiwyd ef gan un o'i gyd-gleiflon i wneyd hyn yn bystys i'r meddyg. Yn ei dro, daeth y meddyg o gwmpas, a phan ddaeth hyd at wely y dyn ieuanc crybwylledig, cafodd ef yn eis- e, y y tedd ar erohwyn ei wely ya dysgwyl am dano. Dygwyddodd i't meddyg ofyn iddo pa fodd y teimlai, ac atebodd yntau ei fod yn dyfod yn mlaen jn gampus ond ei fod yn teimlo ei hunan yn hynod o wauaidd, ao y carai yn fawr gael rhywbeth i'w gryfhau, ao y byddai yn ddiolchgar o galon os y byddai y meddyg mor MMtliiT ft ebaniatau iddo feint o iorter yn ddyddiol. Yn mysg pethan exeill, yr oedd y clat hwn yn derbyn tri pheint o letrith bob dydd. Mi a gaf weied," ebai y meddyg ya y man, pyda'r difater- wch hwnw ag oedd yn wastad yn hantodol iddo, a cbymerodd y daflen i lawr oddi ar y pared, gan ysgrifenu rhywbeth arni. Ar ol i'r meddyg fyned ymaith o'r ystafell, gafaelodd y claf yn y daflea er cael allan pa lath ddyianwad a g ifodd ei ddy- muniad ar galon y meddyg, a dyma y oanlyniad: yn lie oaniatau iddo beint o boiter yn ddyddiol, fel eg y deisytai, cymerodd ymaith un peint o leiiith yn ddyddiol oddi alno. Hawdd iawn dir- nad pa fath ydoedd teimladau y claf yn ngwyneb y fath siomedigaetb. Baru Inau mor wiol a gofyn iddo un diwtnod am gylnewidiad yn fy mwyd, yn gystal II ya y swm ohono. p" gofir i mi osod gerbronyr hyn a ganiateid i mi, ac y Rallwn fwyta o leiaf dair gwaitii gymaint a'r ddogn oddefol hono. Gofynodd i mi ar y diwrnod hwnw, a'r Habboth ydoedd hi," pa fodd yr oeii .wn yn teimlo, an atebais ef mai drwg a phoenus ryfeddol-ac felly yr oeddwn mewn gwirionedd; ac yn ychwan. egol at y poenau a ddyoddefwn oddi with yr au- hwyldeb a'm dygodd i'r Ue, fy mod yn dyoddef, a hyny i radiau helaeth iawn, oddi wrth eieieu bwyd. Gofynaia iddo, hefyd, pi un a ydoedd yn bwriadtt fy lladd cyn fy ngwellhau. Parodd y fath ofyniad iddo wenu ychydig, yr hyn ydoedd rywbeth angbyflredin mewn cysylltiad Ag ef. Oyfaddefaf yn rhwydd fed gwaith dyn yn goeod ei hunan" dau ddwylaw meddyg II (fel y dywedir) ar unwaith yn gyfaddeflad amlwg y bydd y dyn hwnw yn foddlawn i ymostwng i bob triniaeth o eiddo y cyfryw feddyg, ond y mae yn amheuaeth o'r mwyaf gcuyf a freaddwydiodd neb erioed am gael hanner ei newynu, os sad mwy na hyny, wrth osod ei hunan yn y fath aaile. Pa beth bynag am ereill, ni freuddwydiais i am y fath btth. Pa ryfedd, gan hyny, i mi ofyn i'r meddyg yr odwn dan ei bawenau am rywbeth gwahanoi i'w fwy t i, yn nghvda ychwaneg ohono. Gofynaia y ffafr bon ganddo mewn modd eglur, ond ar yr un pryd, goetyngejfg, a'r atebiad a gefais inan g\uddo, fel y "'af "'all y cyfeiria's ata ydoedd, "C? wM," a dyna Yr oU o'r eyfnewi ad a'r g -hw..eg .'i a gefai3, a bu raid i mi ymtoddloni y yr hyn ydoedd fy cghyftaa yn ntenoroL Pa. ham nB bnasai mot onest a gwyneb-agorcd a dywedyd wifhyf ar unwaith, 11 Bydd foddlawa ar yr hyn aydd genyt, a thaw." Bam yn meddwl ar brydiau mat rhyw wers oedd wedi ei dyagu pan yn blentyn yn yr yscoj ) doedd y "CAI wcled" yma o'i eiddo. Pa fodd bynag, yr oodd yn ymadrodd hysod o gyffredin gauddo Y mae un ystori fach yn xhedeg i'm meddwl yn y fan hon. Fe ddywedir amun hen gymetiad rhyfedd a sefydlodd ei hunan (yr ydwyf yn gwrido wrth ddywedyd- yn Kghymrn) fel.medd/g mewn cymydogaeth nid anonwog. Wid oedd wedi cael cymaint a phnm* mynyd o addysg golegawl erioed yn y cyfeiriad hwnw, yn hytrach, mewn cinlyniad I freuddwyd, non rywbeth o'r fath, 0'1 ben a" bastwn ei bun- an" (ys dywedir) yr ymsefydlodl yn y oysylltiad crybwylledig. Pan ddelai Ihywun ato ya dyoddef oddi wrth aahwjldeb darparai botelaid a ryw- beth" ar.gyfer y cyfryw anhwyldeb, ond cyn ei chydwyno i'r dyoddetydd gofaIsI am roddi "lion'd Ilwy fwrdd o'r ".rhywbeth" hwnw mewn llestr -tebyg i bat llaeth a orweddsi yn un o goruelauei saw- otry. Cfcwnai hyny gyda phob pctelaid a barotoai, Wydded yr anhwyldeb ar gyfer pi un y darpirwyd y cyfryw o'r natur ag y dygwyddai fod, nid oedd hyny o'r gwahaniaetb na'r pwysigrwydd !le?af, a phan y byddai ganddo rhy wun olaf dan el ofal, am adferiad yr hwn ni hyddai ganddo y gobaith llei»<, rhoddai iddo botelaid o'r "pot llaeth," gan ddywedyd wrtha ei hunan, Ond odid Bad oes rhywbeth yn y gymysgfa yna a wna les iddo." rhywbetbl yn y g Pwuyo a f dcpdd lower, er, hwyr. Drwy J moddion bWD Iladdodd lawer, er, hwyr- ach, ynddamweinioliddo wellhau ambe)l un. Ond at hyn y oyfeiriaf wrth gofnodi yr hanesyn hwn. Nid ydwyf yn meddwl o gwb), heb eon am aw. grymu, na ddetbyniodd y meddyg pcrthynol i'r eetydtiad y mae a wnelwyf 4g et adij a golegawl, a digonedd o hyny; ond yn sicr, a barnu oddi wrth yr ychydig brofiid a gefais 1, ysywaeth, y mae yn aaheuaeth o'r mwyaf genyf Ps Su a ydyw medd. YRon ag ydyut ya da\ cysylltiad & eefydliadau o'r fath yn cymeryd yr un dyddordeb lieu interest, fel fel y dywed y iais, mewn dju claf ag a waa meddygon na ddaliant gysylltiadan a sefydliadau o, i fath. Yn wir, tueddir a i f, ddwl yn fynych ni ofalant iawn pa fath ddarpariadau IS roddant i ddyn claf, mor bell ag y byddo eu cydwybodau yn dwel na wna y da'pariadau hyny yr un niwed iddyut. Y mae un dosbarth o bob. yn y byd ag can gallaf lai L &In canmawl, oherwydd yr arwyddiir mawr eg aydd ganddynt yn wastad mewn golwg, a'r dosbarth hwnw ydyw y rbi a ddywadant: Oe nis gillwn vueyd da i t4 ni wnawn yr un drwg," tc: mor bell ag y mae a fyno yr arwyddair hwn ameaaygon meoaygaai eiosen- gaiol ein gwled, talaf Jddyit y warogaeth nchaf. Yn mhea ychydig amser ar ol dyfod allaa o'r sefi dliad dan sylw genyf, darlonsin yn un o newyddiadttton J ddinaa y salt y eefydiiad hwnw, g2 ofnodion o pWM.a gynhaUwyd gan bwyUgor y Ile,, ac yn mhlith pethau errill, fe gofnodid dda; fod i'r pwyllgor hwnw bjsio vote of centurt o'r natur mwyaf llym ar un o'r meddygon, oherwydd ,I ddlotalwah yu poidto gwneyd ymohwUiad pri- odol i anhwyldeb claf a Werbyniwyd i mewn. Cy&,ddefodd J medd1.  oyh" ddiofalwoh ggg^ipi ",d iddstiod ilrmeddyg:ddywe7dwrth I datnow  ei cl4øt i meva, mal nid wed! dtfod Jno SSSvSbft' funwy r 1 y fath faith yn 1 =odd mWjat chwerw ,aD J  Be fel y d,wed pob din :føtyriol, S? ?ddSobM y ?aaed hyny ych?th. OMd ?3F?'.?..?':S<?S ? ODeclcl, 1n sawlu yn gryf tod rhai 0'. ^Sdjgcm yn darparu (?) ar «f«r anhwyldeb cW, JS .wafth 0 It.,f, h. g&iooaelallan i fodd- lonrwydd p. beth fyddai anhwflderan y chi hwnw ? Y ffuth ydyw, y mae elsfeu ychwaneg 0 feddyaon tebyg i wi ieuano y clywais ameer YD ol. V r oedd y gwr ieuano hwnw yn nn| 0 amryw a elent dan arholiad meddygol, .aMn un o feddygon pend y depøa. hon, so yn mhlith 1 Unawl cwestlynln a loddld 1'1 )'mlelawfl yr ?edd?run a giinlyn Pe dygwyddai i ddyn sad ei chwythn i ? i'r?yt, ??cMJymad ,J .L -1. "R'P Srwydrad berweQdCL. pa Dew w- ff«n feddwL mae yn debyg, pa fath dnniaeth a Sbfentyasye? mewn .mgylsh?d o r fath. Oymerwyd y cweatiwn i fyny mewn modi eg?! a phendeifynol gan yr oil o r ymgeiawyr, gyda'r eittiriad o'r dyn ieuanc y cyfeiriam ato uohod. Ymddangosai yr ymgeiawyr ereill fel pe wedi gwneyd eu meddylial1 i fyny i yagrifenu trsethod- au meithion ar y cwe=tiwn pwysig crybwyUedig, ond am y gwr ieuaac dan sylw, nil ysgrifeuydd et ond prin ddwsin o euiau, pryd yr ymestynodd el goesan, a hanner gorweddal ar ei gadair, gan tdrych ar y lleiU yn yjgrifeau "yn galed- Yr arholwr, yn ei gautoC1 yn y fath sefyllfa ddidaro, a gerddodd hyd ato, ae a ofynoddlddo al nad oedd ffe yn deaU y cweatiwn ? 0 ydwyf, yn berBaith a i-»» -iu ar hvti vi aiholwi a afaelodd yn ei bapyr, a chan edrych arjo, canfyddodd, er ti fawr synedigaatb, mai yr oll a ysgriieaaaid gan y dyn ieuanc ydoedd Y peth cyntit woswu i, fyddai aros hyd nes y deuai y dyn i lawr. Y mm yn eelur ddigon oddi wrth yi atebiad tod ygwt ieuano dan eyiw yn gyutaf oU am foddlom ei hunan yn mha teft/llfa y buasai y dyn ynddi aro disgyn. Ynawr, dyma ty nod.onid dyiedswydd arbenig pob meddyg ydyw boddloni ei hunan parthed yetad pob claf a ddygir ger ei fron ? Ië, meddaf fl, a dywedaf hyn mewn modd neillduol am ieddygon ein meddygdai elusengarol, a chyda dywedyd hyn, ffarweliat a'r daxUenydd am un wythnos eto.

I "CYMRU FU." Diau y bydd yn dda gan y Cymry gwladgarol by-y ag ydynt yn gwneyd yr oil a alloct i gadw ya tyw hen iaith en tadau weled y llythyr can- ljnol, a gyhoeddwyd mor bell yn ol Wr flwyddyn 1833. Da genym ddyweyd fod ambellun yn yr ces Seisnigaidd hon a'l galon yn llosgi gan gariad lit a sel dros gadwraeth yr hen Omeraeg anwyl. UÝlem fel Oymry fod yn falch o rai fel Ardalydd Bute ac Arglwyddes Llanofer, y rhai y cawsorn brofloa mor ddiweddw o'u hyebryd gwladgarol a'u cenedlgarwch diffaant. Yr ydym yn oredu y bydd yn dd"- ganddynt hwy, a phob un ag sydd yncaiuoi wlad, ei iaith, ai genedl, ddarilen llythyr yr eawog Camhuanawc, yr hwn sydd yn d'od atom fel llais o'r mynedol i danio ein hyabryd, aci'n aymbylu i "feithtiniad gwiadgarwch, a choleddiad yr hen iaith Gymraeg." B.J. Wele y llythyr:— Gan fy mod yn hyderu eich bod yn wastad yn foddlawn i dderbyn pob hysbysraydd mewn per. thynas i feithriniad gwiadgarwch a choleddial yr iaith G/mreig, ac hefyd i gyhoeddi yr unrhyw yu mhlith eich darllenwyr Iluosog, brysiaf i osod ger eich bron un amgylchiad sydd wedi bod yn ach- lysur o ddywenydd mawr i amryw o'n cydwlad- wyr yn yr ardal gymydogaethol. 0 fewn ystod y mis diweddat ffurflwyd yn nhref y Fenni, yn swydd Fynwy, gymdeithas o Gymreigyddion, yr hon, o ran rhif eu haelodau, a'u graddau anrhyd- eddus sydd yn argoeli ymddangos yn dra Ile. wyrchus yn mhlith cymdeithaaau Cymioiidd. Eithr heblaw byn, y mae un o'r penderfyniadai ag sydd yn neillduol yn haeddu sylw y Oymry, yr hwn ydyw, Bod i bawb o'r aelodau, cyn oeiiea ag y mae amgylchiadaa yn caniatau, gwedi ymano i roddi addysg iddeu plant yn yr iaith Gymraeg at ryw ran o bob dydd yn yr ysgolion wythnosol yn gyttal ag ar y Sabbothau; a pheidio cefnogi un ysgol lie nad' yw y fath drefn yn cael ei mabwys- iada. Meddyiiaf mai call, yn gystal a gwladgar, y w y pendcrlyuiad hwn, a phe b'ai holl auggyn, deithasau Oymiiiiidd y Dywysogaeth yn cyaym- drechu i aefydlu yr un fath drettt yn eu gwahanol ardaloedd, credwn y byddai'r effeithiau llesol yn ymddangos yn fuan. Fe fyddai yn foddion i blanu yn nghalonau y plant gariad cynar at eu hiaith, ao hefyd o'u cynysgaeddu i. gwybodaeth o'r unig taith drwy gyfrwng pa un y gallant dderbyn by fforddiad ysbrydol mewn amryw ardaloedd o'r Dywysogaeth, oblegid gwir yw'r dywediad—" Y Gymraeg yw iaith y weinidogaeth," a phvy bynag sydd yn anwybodus ohoni yn ngwlad Oymru, sydd yn cael el amddifadu o freintiau an. nhraethadwy. Yn y man nestf, fe fyddat y drefn hon o roddi addysg i'r plant yn Gymraeg yn yr jsgolion beunyddiol yn foddion i ddaroetwng y coeg- talchder ffiaidd hwnw sydd yn cael ei ddangos gan lawer o ddynion disynwyr yn mhlith y Cywry, y mwl ydynt yn meddwl ei fo ya fwy bonedd igaidd i siarad Saesoneg, ac am fiyny jn diystyru y Gymraeg megys rhyw dafodiaith wael, acnbeil- wng o leferydd gwr boneddig. Ac, yn nghyda'r anmhareh hyn at iaith eu mam, y mae megys melldith yn ymddangos yn eu plith drwy ddyfod- iad i mewn o'r fath lifeiriant o arfeiioa cam- weddus, ymadroddion eabledduo, ae ymddygiad hunaa ddigonoJ, fel raa adnabyddaf brai ild giad blaid o ddynien ag sydd yn cyflroi digofaint yn nglyn i thmeni yn fwy n.1' rhai hyn, sef y Oymry sydd yn dlarddel en hiaith. Y mae pob dyn eynwyrol yn ymhoffl yn ci fedrusrwydd i aiftrad oi iaith enejigol, a dirmygus yw yr hwn a'i caAto, o ba gwr bynag o'r byd yr hano. Eithr yrawrolwn yn eibyn y fath ynfydrwydd, a chan- lynwn yr un penderfyniad a'r ncliod o eiddo Oymreigyddion y Fenni, ac fe gelt gweled y bydd i'r effeithiau lleEol ymddangos yn ein plith, drwy chwanegiad gwiadgarweh a helaetbiad e derfynau ein hiatth.-Ydwyf. Yr elddoch, 1- Rhagfyi, 188S. CAHSHCAKAWC.

NODDN DIRWESTOL ygirifeas Mr Gough i wadu ei fod ef yn wrth- wynebol i fudiad y Ruban Glas yn y wlad hon. Parba efe i bleldio pob mndiad xydd t'i duedd i lwyr sobri y wlad. Tra yr oedd e1 nerth .'1 iechyd heb ballu, darlu iddo gynorthwyo et gyfaill W. Noble; yr un modd taflodd ei ddylaawad o blaid Murphy a Booth. Ar yr un pryd, nis gaUai I &*l na goMlo oblegid haeriadau d&ait o beithynas i luosogrwydd pleidwyr y Ruban Giae yn America. Eu bod yn un millWD ar ddeg o rifedi sydd gyfeil- iornad dybryd, Ie yn rhwym o ddwyn aaymddir- led i faddyliau dynion o berthjnaa i bob gefcodiad e eiddo areithwyr diweatol. Y mae gas Rhydychain-eletaddle addyfg EglwyaLoegr-Ollg odafarudal, neu un am bob 22 o dai yn y ddinas gwithododd y fainc ynadol lbelsetha amser trwyddedau yr holl dafarnwyr ar gyfer y Hair flynyddol agoshaol. Yr oedd diweddar Frenines Madagascar yn dra selog ar gwestiwn dirweet, ao yn gwneyd ei govea i ddwryn ei deUiaid yn gfftelyb iddi ei bun JIllara o beth. Geaw gohebydd sylw unwaith yn ychwaneg at brisiau uchel llaetb, a thê, a choffl yn;ngorsafoedd, r ffyrdd haiarn, a gofyna pabam nad ellir cael diodydd dirwestol yn Uuwer rhatach yn y cyfryw leoedd. Gwelwn fod tafarnwyr Llundain yn goetwng prisiau diodydd surog. Y mae nifer o siopau mwyaf Llundain wedi dechren ar yr arfeilad o wahodd prynwyr benyw. aidd i gyfranogi ojgwpanaid o di da wrth y cowrter pan sr ymweliad mannachol i'a masnachdai. Paham y mae cyn lleied o lenyddiaeth ddir. weatol ddeniadol yn y Gymraeg ? Onid mil am- senaoh na llonaid gwlad o areithian fyddai dwyn aliaR argraphilldaurhad o JDancsburu Home, By the Trent, A'ell/s Dark Day, Drijt, Dumarlich or Sound About the Bush, The Fiery Circle, Three year, in a Has Trap, a ohwedlau dirwestol ereill ? Y mae y bedwaredd ran o bump o breswylwyr Accrington wedi pleidebu yn erbyn trwyddedan y grocers. Synodd y faine yaadol at byn. ao oedu. ant yr amser, fel y gailetid gwrthwraebu yr holl drwyddedau alian. Yn Haaley gwtrhodwyd 5 o r 8 trwyddedsu allan. Yn Bedtog gohWodd y fainc ystyriaeth yr holl chwlddedau allan-24 mewn nifer, a'r tebygolrwydd ydyw y gwrthodir hwv oil. Gwelwo fod Byddin y Buban Glas wedi creu chwyldroadiyn masnach PJtiaujpewtiw a chyin yfed Birmingham a Bewdley. Yr oedd maan»oh y naill a'r Hall ) n eang, ac yn rhoddi gwaith i nifer mawr o beMoMU, ood erbya hyn y m16 oorS y S?etthwyt hyny wedi goJfod troi eu dwylaw at gangenau ere 11 0 fasnach. Erydd dirpnrYWlr 3r ?'?"? ?'??' en hadroddiad diwedds! fod y cyUtd oddi wrthyd.,o?U ar -?iKdydd a. y Nwyddyn a daly4al mawrth  doUM ?twt3046? wedi lleihau 62,598p, a'r d')U at prw 130,461p. Nid 008 dø.dl, ebe yr droddiad, nad oes Ileibad mawr mewn rhai el1ohoedd ar y?ddMyddcry:. ?..o y mae y gogwyddM yn Pub&U In giyl i i cyfeiriad hwnw. YmMengys foa trlgolion U AtbMB? suddo vu ddyfnaeh i afael iteddwdod, 0^dyw's_audd. sffi dywedir lod t--ddwyr drwl feddwdod vedi cynyddu yn 01100 y cant. AKorwidd y drydedd o'r sefydliadau a elwir reirmis, o dan gyfraith Act Meddwon ParhaoL Oartretlydyw y rhai hyn ar gyfer gwella meddwon parhaua. Rbaid bod yuddynt am ilwyddyn er cael meddyginiaeth. Wediyetyriaeth bwyllog anfona pwyllgorgweith- iol Gymdeithas Ddirweetol Eglwys Loegr ddeis- eban at T Prif-weinidog a'r Ysgrifonydd Car- tiefol, yu galw eu sylw at y flaith fad Mesur aheollad Leo], a addewir y tymho: Seneddol nMat can y Llywodraeth, yn 81cr o le?u v »uiw«. ?ddUeit 1n gynt?t yr .Uo'thenFe.uiauMdd yn ?aSmLyfMMCh feddwoi, MMtynidng. ?on?b cvm/dofraeth y fath awdurdod gwem. yddol ag a'u galluogant i ddelio yn eKeithM gyda'r dxwg y cwynn o i blegid. Funon a fyddai 1 bob cynSJitha.ddirwMtcl arall o fewu y tir ddilyn eu healampl Yn Sunderland, dyddMawithdiweddaf deohreu- odd cyfarfod blynyddol U Itch Daml yr Ynysoedd Prydeinig at ei gweithrediadau. Un o'r mesurau gwerthfawrooaf a basiwyd yn y tymbor Seneddol diweddaf oedd Act AtaUad Talu Oyflogau mewn, Tafarndai. Daw i weithiedsad dioed. Gynyddodd Gymdeithas Gwrth-fyglys a Diod- ydd Meddwol 7,753 mewn mis. Oafodd Oymdeith- M Ddirwestol yr Eglwya Wyddelig yr anrhydedd o dderbyn ll.OOj o a newyddion yn y flwyddyn ddiweddaf. Edrydd Arglwydd George Hamiltm fod y cyllid oddi wrth ddfodydd meddwol yn lleihau yn flyuyddol er's pymtheug mlynedd1, penderfynodd deddfwrta Talaeth Orange yn ddiweddat nad oes trwydded i'w chaniataii y tu- allan i dief, pentref, neu g:oddfa o dan arolyg- iaeth y Llywodraeth. Nid oes diod gadarn i'w Kwertbu Illli roddi i frodor oddi eithr giin ei feistr, So ni chaniat if trwydded i faeiiwr cyifredinol, ac nid ydyw i gadw dim yn ei fasaachdy. Y mae Gymdeithas Ddirwestol Merched Pryd- ain wadi anion deiseb bwysig at gyfarwyddwyr y gwahanol gwmsiau ttyrdd naiaru yn taer ec. fyn arnynt i ddarparu maateiaion helaethach yn eu goraatoedd ar gyfer gwertliu diodydd aa- feddwol, Paiha Birmingham i gadw y blaen gyda mui- iad y palasdui coffi yn ein dinaaocdl a'n trefl. Nid ota yno ddim llai nag 20 eisoes, ae y maent mewn gwaith parhaus. Y mae yr un a agorodd Mr Bright )r wythnoa o'r blaen, yr hwu a enwix ar enw ei hen gyfaill Richard Cobden, yr at. dderchocaf o'r oil. Treuliwyd 10,000p ar yr edeilad a'i ddodrefn. 0 ran ei arddull, y mie ar gynllun y French Gothio Boreuol. Liawei gwell ydyw i gyfeilUon dirweet ymgadw rhag dilyu esiampi y dir westwr aiddgar Mr Abbey, o air Kaydychaiu. Yn ei frwdaniaetb, gwnaeth gyugwyatl âJ amaethwr o air Wilts y gallasai ytwr awii fedi mwy o yd nag yfwrcwrw, eithr colloid y dydd yn Ian. Euilioad yr yfwr cww o fwy nag erw ar ei gydymgeisydd. Nid oes achos dyweyd fodyrhmwedd yn y ewrw; rhaid cydnabod fod nerth cytansoddiadol y naill ymgeisydd yn tra rhagori aryilall. Gwelwyd hyny o'r dechreuad. Nid oes dim i'w eaill y Cordd hou i ddirwest, eithr yu hytrach colli y dydd a wna yn marn ) r arwyn- ebol a'r anwybodus. Gwifigai y diweddar bitriirsh camdol Dr Robert Moffat arwydd y ruban glas hyd derfyn ei ddyddiau. Fe ddywed Cadben Churchill, yn y Churchman, ddatfod iddo sylwi mai o hen gasgen ruin y nadd- wyd y groes a blauwyd ar lella y gwrolaf o swydd. oglolt mil wrol a syrthioddar fynydd Maj uba, yn lieheubaxth Adrica. Pa fodd y mae esbonio y ffaifch a gyhoeddwyd gan Ben-cwnatabi Abettawe yn ddiweldar. Lfywed fod 591: wedi eu heuogfarnu am feddwi yn y dref hono o Ilydref, 1882, hyd Mehetin 30, 1883, tra nad oedd niter y meddwon o Hydref, 1881, hyd Mehefin 30, 1883, ond 499. Oyhoeddwyd fod dirweet wedi enill tir neillduol ya AbottA-se-yu enwedig yn ffurf y ruban glas, ac eto y mae y fiugrau hyn yn dangos focimwy o feddwon yn y dret ar y tymhor mwyaf Uwyddiannus ar ddirwest na chyn hyny. Ba Mr Charles Cook yu darlithio yn ddiwaddar yn Lluudain ar y Ddiod feddwol a'ichysylltiad I'ncarcharau." Dywedodd ddarfod iddo ym weled a bion yr oU o'r 14,000 carcharorion yu ein car- cheurdai, a daeth i'r casgliad mai yr unig achos mawr a ddygodd gynffer o ddeiliaid y d. yroas i wasanaeth caled y sefydliadau hyny yaoedd diod gadarn. Mynegodd un o brit swyddogion benyw- itidd carchar yn New York witho na baasai yr un fenyw yn y carchar yno oui buasai am y ddiod. Treulir deuddeng millwa o bunnau yn flynyddol J yn yr Iwerddon ar ddiodydd meddwol. YmweloddT. R. Booth unwaith yn yehwaneg it Ohaerdydd. Nifer holl ddirwestwyr y dref yn awr ydyw 25,000' ar gyfer 5000 ychydig lfynyddau yn 01. Mrs Oarlile o Dublin a awgrymodd gyntaf yr enw "Band of Hope" ar gymdeithas o bobl ieuainc a gyfarfyddai yn 1841 yn South Parade Ohapel, Leeds. Gwnaeth y Parch G. W. McCree yn ddoeth gy- hoeddt ei bumphlet yn dwyn y teitl Heu Ffrind- iau ftGwynebau Newyddion," ynyrhwa yr hawl- itti i'r hen symudiad dirwestol y eymeriad y fod yn hollol grefyddol o ran ei egwyddorion a'i weith- rediad. Friodol y dylid edrych arno fel mam a mamaeth yr hoUlfaifiju diweddar ach ar ddirweat. Y mae perygl i'r rhai a ddaliasant bwys a gwres y dydd gael eu hanghofio; r un yw y gwaith a wneir yn awr a chynt, ei drwy ffiuiflau ac ofieryuau ereill. Gall cefaogwyr yr holl fudiadau dirwestol gyfar- fod at yr un llwyfan, a chydlafurio law-yu-luw yn erbyn yr un gelyn cyfEredinol.

ENQLYNION ASBBOHIATOL zli(jr,yiirox- ft_ I      W. OlanlfrWd Tb",Um a min Tho- (Uis- 1 He) Unnalwy. Metres ThomasutdW.-Jeddrw'a fam, Oedd ddoen f6r?b gvnyddol! Vrtvw: *'imtb<wynhndol yn iachahaad In el CHOL Y Llinoi" '"awi .tn l'awnach-ei chy?. Si cbais lwyfan inwyach I ganu.-ca'dd walth amgenacn I drin bwyd i'w httkryn bach! Ueryn, wn.ro'i ?. ???' a,h el ultb bob Oe&, Ac 'b'Aeg. e? pU I bteu uwch et cherdd-bre* ??, 1Jdn Victor, '"ae'thfoMo .,¡ ddjfyr,- HeddhMM"??'' -In ddiw.- fbrau: Ai byr 61 M', B5, jjn barbae f A tydd h?y* ?tdd &!iM ? .01 ddedw,d f ,dd-dion-r bldd_J1 ?M ddedwydd t .?.ddwydion-y bydawv, peb&! M .d<TM!"t< A'i?''??,? <ddd.tti. U.- ^0Ii a mynw- dhton. a- '?t t.wel yw't.h ddMMydd,-eto P?Mtm. Mddehtydd. _;r:' :riJ:r.:t 'ydd Tao yn creu'ti lawenyda r ?'' ? 't ?h ''y?? orysb1enydcl-o eêr, k yw'th ddalielydd Eden I..Iwyneg, ddedwydd- Osear, dew o lfodau r dydu • Cad deeM f-I yw'm dMMydd-M, Heb wen ar el mensydd, O.h?dyw'nd5?tthywydd. Kid felly yfory 1] dd/ fenaid Ayr, os cat an d,dd -o hoddwcb, Wedt!hedeB?tTyd?ydd. Wedi r edeg i'r t?ydydd, T$totm fawr yn stor im' fjdd! ?' pa hrd c,u d'od ^ddiPelfl. Bydd yr awr Pan ddieU T caf yagog fy asell Yn awel dydd 7 wlad well„ "Orion bach d'cst i'r a. byd-a minau- lIan y gwelals ddrygfyd "Wyto ar wylo o hyd I mi, yw fiyrdd 11 mywyd. CJm31 addysg y'raoTeuddydd-dy old, Dewiu wir grefydd, A rhin, a'th Dduw n ar^einydd, A'th fywyd yn fenwyd fydd. Nid trwy ry." ffawd, ond trwy wir fEldds-Y Myn'd yn 'ife dr.y'r at.ørmydd,- [mae 08 "Victor" yn victor fydd, Hon yw'r orl drwy Ner orfydd. ÐJ byw yn banes y byd-a gerl, Oais ragorol ysbryd Sy dad, a'i g ef atbryhth hflfyd At fyw e'D mbob ffurf o hyd. Nm .talent "(I)eo vokfttoj-ij dad, A'th odidog wisgo; A delw'tb ddinam fam a I o Amat. eth lwyr addurno. DFFVRX WyN 0 ESBYLLT.