Y Genedl Gymreig

I NODIADAU OERDUUR-JL. I I CERDDORIAETH Y BRIFDDINAS. I ORCHESTRAL SOCIETY.—Yn mhlith y cym- deithasau cerddorol ag sydd ar hyn o brydyn tynu sylw, 'gellir enwi yr Orchestral Society, dan irweiniad Mr F. H. Cowen, cerddor ieuanc addawol. Prif ddyben y gymdeithas hon ydyw dwyn i'r golwg gerddorion ieuainc talentog, drwy roddi perfformiad o'u gweithiau yn un o'r cyngherddau a gynhelir ganddi. Y t;ymhor hwn yw y cyntaf, acy mae wedi rhoddi boddlonrwydd nelliduol i brif feirniaid y ddinas. Ilyderaf y bydd hyn yn awgrymiad i gymdeith- asau cerddorol Cymreig roddi pob cefnogaeth i athrylith gerddorol pa le bynag y ceir hi. Gall Eisteddfod Geaedlaethol wneyd llawer. Dyna hefyd ein cylchwyliau cerddorol,—Cylchwyl Harlech yn eu mysg,—a allent wneyd dirfawr les yn y cyfeiriad hwn. PHILHAEMONIO SOCIETY.—Yr ydym yn cael ar ddeall nad ydyw y gymdeithas hon, fel y tybid, i gael ei diddymu, ond y bydd cyfres y tymhornesafi fod yn gynwysedig o chwech o (vyngherddau yn lie wyth. Hefyd, bydd Dr Hueffer (golygvdd cerddorol y Times) yn ym- gymeryd ig ysgrifenu y programme beirniadol yn nglyn a'r cyngherddau, yn He y Proffeswr Macfarren. Y mae'r gymdeithas hon yn awr yn wyth mlwydd a thriugain oed. Nid anuoeth ïyddai i bwyllgorau ein prif gynghorddau yn Jighymru dalu sylw i hyn, sef cael adolygiad a nodiadau hanesyddol yn y rhaglen ar y prif ddarnau a berfformir. CRYSTAL PALACE ORCHESTBA.-Dyma gym- deithas ddylanwadol ar hyn o bryd,—un ag sydd wedi gwneyd llawer tuagat ddwyn cerdd- oriaeth glasurol i sylw. Y mae wedi rhoddi cymhorth i amryw o gerddorion ieuainc i'w eymhorth i amryw ceo rd florol. Fe ddichon fod dwyn i olwg y byd cerddorol. Fe ddichon fod gormod yn cael ei wneyd ganddi o gyfansodd- wyr y Cyfandir, a rhy- fach o awduron car- trefol. Y mae hyn yn sicr, nas gallwn wybod ssifyllfa pethau yn nglyn a'r gymdeithas, fel ag i beri i'r pothau hyn fod fel ag y tybir. Y mae'r gymdeithas hon ar hyn o bryd yn cael ei hystyried y flaenaf yn y byd, ac nid ychydig o beth ydyw dyfod i gysylltiad a chymdeithas mor ragorol. AMATEUR ORCHESTRAL SOCIETY.-Dyma eto ua arall ag y mae mawrion y brifddinas o ran oyfoeth yn ymwneyd llawer & hi. Ceir Duc o Edinburgh yn gwasanaethu yn hon fel crythor, a dywedir ei fod yn chwareuwr rhagorol. Gwelir nad yw y Due yn dal yr un golygiadau ag Arglwydd Chesterfield, yr hwn a anogai ei fu,b i beidio chwareu ei hun, ond iddo geisio ereill i wneyd drosto. ROYAL ACADEMY OF MTrsic.-Dyma sefydl- iftd ag sydd wedi gwneyd mwyaf o'i hoi o'r oil. Y mae cais wedi cael ei wneyd lawer tro tuagat sjyplysu y sefydliad hwn a'r National Training School, ond hyd yn hyn yn aneffeithiol. Ceir llawer iawn o wrthwynebiadau iddi; dylan- wadir ar rai o'r mawrion i roddi eu nawdd dros sefydliad y Training School. Hefyd, ctisiwyd gan gorphoraeth y brifddinas s'ymeryd mewn Haw reolaeth sefydliad yn dwyn yr enw Guildhall School of Music, ond aid oes berygl y gwneir unrhyw niwed i sefydl- iad ag y mae geuym gymaint o barch iddo, set yr R. A. of Music. Y mae ynddo ar hyn o bryd tua phedwar cant o efrydwyr,—mwy nag crioe(l, -se nis gellir, heb helaethu y sefydliad, gymeryd ychwaneg i mewn o ddysgyblion. Dyma rMtr o rai o'n cyfansoddwyr ag sydd wedi t?,by. eu haddysg yn y sefydliadSyr W. S. Bennett, G. A. Macfarren, Arthur Sullivan, J. F. Bennett, &c. Yn mhlith y Cymry ceir Brinley Richards, J. Thomas, Joseph Parry, J. H. Roberts, R. S. Hughes, ac ereill. Y mae yiic ar hyn o bryd gynifer a 69 oathrawon, a 10 o is-athrawon. Y mae yn perthyn i'r lie 26 o ysgoloriaethau. Ceir yno bob mautais yn mhob cangen o wybo.iaeth gerddorol. Ni chynghor- t m neb i fyued yno heb yn gyntaf tod wedi meistroli yr hyn a ellir ei gael yn nes gartref, gan ei fod mor gostus, yn enwedig i fechgyn a -(method heb ond ychydig o foddion. Myner yfed yn helaeth gartref yn gyntaf, yna eled y rhai ag sydd yn awyddusiymberffeithio fwyfwy j.1 y gs'fyddy I yno am dymhor,—dyweder dwy nau dair blynedd, a byddant yn fwy yn eu mantais na phe byddent yn myned yno i ddysgu egwyddorion cyntaf y gelfyddyd; yn wir nis gellir myned i mewn heb ddangos cryn allu yn un o'r canghenau, un ai fel cyfansoddwr, chwar- euydd, neu ddatganydd,-ac y mae yn fwy na thebyg y bydd yn fwy anhawdd cael derbyniad yno y naill flwyddyn ar ol y Ilall.

PENKHYNDJETTOBABXH. Y TLOTIY.—DyddOalan anrh gwyd preswylwyr y ty a gwledd o de a bara brith gan Mr a Mrs Jones, meistr a meistrass v ty, a'r athrawon a'r athraw- edau fiyddlawn sydd yn llafurio yn Ysgol Sab- bothol y lie. Ar ol cyfranogi o'r danteithioa, cafwyd cyfarfod brwdfrydig o dan lywyddiaeth Mr Heury JODes, Cae Gwyn. Amlwg ydoedd fod Ilafur mawr wedi ei gymeryd gyda'r plut, ao y mae eu taclusrwydd a'u glanweithdra yn siarad yn uchel am y gofal a gymerir ohonynt.

Y RHIA.N DEG O YSTRAD TVWI," gan BEHIAR GWYNFE rVANIi, Nof«;lvdd Cenedlaetuol Cyioiu. Deehreuir ei chyhoeddi yn y Qenedl Oymreig, lonawr 27;»in, 1881. Y mae pob dyn a dynes gynil a darbodus yn gwybod yn eithsf da rna; y nwyddau goreu ydyw y rhatof, ac mai bargen wael ydyw nwydd ise h is. Y siop oreu i fasn lehu ynddi vdyw hono sydd yn gwertllu y nvsydiUu goreu am y prisiau muyaf cymedrol. Y mae Bryan Brothers, Bout Bridj, Caernarfon, yn barod i ddychwelyd yr arian profir fod unrhyw nwydd a ddaeth allan o'u maelfa wedi troi allan yu wael. Dalier s; Iw. ftyddant yn gwerthu allan stoc y gauaf udydd Sadwrn ne-af a'r wythnos ganlynol, ar gynllun hollol neuiyid. Byddai yn werth i chwi alw. G B

I HYN A'R LLALL. I Y Ue goreu i wisgo gynau gwynion"- PwllCrocnan. Y "tan" peryglaf i syrthio i'w afaelion- Tan-am-arian. Y mae cyfres o ysgrifau sydd yn addaw bod yn dra, dyddorol i r hanesydd a'r hynafiaethydd yn ymddangos yn y North Walet Express yr wythnosau hyn. Teitl yr erthyglau hyn ydyw Old Karnarron." Cafodd Mr Rathbone, A.S., dderbyniad gwresog ar ei fynediad i Dy'r Cyffredin, y dydd yr agorwyd y Senedd. Tlysni Lydia Margaretta, baban y Parch D. P. Davies, Penmaenmawr, a swynodd awen Cyfaill," nes cyfansoddi ohono yr englyn hwn iddi Lydia anwyl! dy wenau—a dyner Daniant ein serchiadau; Mewn bri o hyd myn barhau- Nef-anwylyn fwyn, olau! Moelfab a ddymuna wybod pwy ydyw awdwr yr englyn canlynol:- Felly mae dyn, gyfeillzon,—i'r ddaear 'E ddianc yn union; A'i ado wna'i gyfoedion Dros go', yn ei briddo bron. Y prif-fardd Myfyr a blethodd, yn fyrfyfyr, y llinellau canlynol i Agnes Annie, merch fach Mr John Williams, Bryncelyn, Talysarn:- Gwna swynion Agnes Annie-i rywun I ro'i ei serch arni: Cariad fydd ei honiad hi, A'i bryd fydd ar briodi. Yr un prif-fardd a gyfansoddodd, yn fyr- fyfyr, yn Nyffiryn Nantlle, i'r tywydd gwlyb diweddar:— Gwlawio mawr, dirfawr, didorfyn,-a llif Yn llefain drwy'r Dyffryn; Dim rhewi yn gloewi glyn, Nae eira ar un coryn. Yrnn bardd, hefyd, yn yr un Dyffryn, a linellodd yn y modd a ganlyn i Sabbath cynta'r flwyddyn lawn yw mwynhau, yn y man byn,-seibiant Sabbath cynta'r flwyddyn: Mwy ddelo yma i'w ddilyn, A boed eu gwell yn y byd gwyn. "Y Ueia'n nheulu'r lIewod" a gyfiwynalr englynion canlynol i sylw'r lloerig silod:" Pa ryw gath gais ro'i brathiad-o ochr Llew, 'n Chwerw ei Ilid, i'r beirniad ? Hwtia'r Llew ditw'r lleuad,—gwreichionea I dwymo awen ydyw ei mewiad. Taw, lerw ditw loerigdy fewiad If' awen foneddig Sydd rhy dlawd i demtiaw dig—i'th daro, A da ei ftrwyno-rhag llygod ffreinig. Dos i warchod llygoden-â gwanawg Ewinedd dy bawen: Rhy sal i'r beimiad ro'i sen A chwyno am ligiad chwanen." Ac mae'r Llew 'n rhy lew 'n ddilol—i'w noddi Gan eiddil gath fewiol, Neu gan ddosbarth eyfarthol-lyfrgwn, sy' Yn hoffl gwanu dan hudd ffugenwol. Cadifor ydyw awdwr yr englyn buddugol a ganlyn i Ddwy Hadlingy Wraig Weddw:"— Engy1 dinciant hadlingilu-y weddw hael Roddai'i hell feddiannau; A cha' ei ffydd ei choffhau I'r oesoedd-rho'i o'i heisiau! Ysgrifena Einion Ddu i gyfoesolyn gan gy- ffesu ei fod yn methu chwerthin." Piti garw. Y Parch Richard Humphreys, Dyffryn, a'i Foeswersi," ydyw testyn dariith neviydd gan y Parch Griffith Williams, Talysarnau. Y man salaf yn Nghymru i besgi anifeiliaid -Tra-llwm Ysgrifena Iorwerth Gwent Nodion Crwyd- rol" i'r organ oleuadol. Peuawd tra phriodol, gallem feddwl, wedi darllen yr ysgrif. Yr un pryd yr ydym yn edmygu gonestrwydd y gohebydd hwn, gan ei fod yn cydnabod mai crwydrol ydyw ei fyfyrdodau. Y lie goreu i anfon am danwydd—Coed- poeth. Ymddengys fod pedwar-ar-ddeg o feirdd wedi cynyg ar y Hbntto i gyfansoddi cantawd ami gogyfer ag Eisteddfod Merthyr. Dywed gohebydd Llundeinig fod y beirniaid yn dyfarnu gwobr i un a ymgyfeuwa yn Madog Llwyd." Ei destvn ef ydyw "Gorlifiad Cantref y Gwaelod." Un o'r carnau mwyaf y clywyd son am dano -Carn-eddi. Cafodd calon yr hen wron W. Hughes, Pant yr Ellyll, ei lloni yn y Gwyliau diweddar trwy dderbyn anrheg Nadolig yn y ffurf o lwyth enfawr o 16 a anfonwyd iddo gan Mr Bright, drwy Mr Hugh Hughes, masnachydd glo, &e., Manor House. Y mae gwraig y derhynydd yn orweddiog er's un mlynedd-ar-bymtheg, a phryd bynag yr yinwel Mr Bright a Llan- dudno nid ydyw byth yn methu galw gyda'r teulu hwn. Dau fardd unwaith yn clywed swn corddi mewn ystafell odditauynt, pryd y dywedai y cyntaf fel hyn Llais gwychlyd, ergyd oergell, —hagr seiniau Gresynus yr Ia-gell; Twrw plethgwlm, tripa laethgell, Twrw naw eawr-taranau cell. Twt," meddai'r llall, "pa'm na ddynwaredi ei swn fel hyn:- Dip, dap, lip, lap, gip, gap, gwpan,— gabl, abl, Oera nabl ar drebl driban Croch, och! wchw! garw twrw faren Gwaedd g'oedd gwydd, gwedd giaiad gin. Clywed fod "blaenoriaid" y gan yn rhy luosog mewn nn addoldy yn Ng-, a chafwydprawf aucilwg o hyfdra y "C—th—1" yn ystod cyfarfodydd gweddi yr wytbnos ddi- weddaf. Sylwai rhywun mai doethineb a thrugaredd fawr fyddai i un ohonynt symud i'r brawd-gapel," lie y dywedir fod llwyr angen am ddiwygiad yn y eyfeiriad hwn. "Jesuitiaeth" ydopdd testyn darlith ddoniol a draddodwyd yn Siloam, Capel Garinon, nos Sadwrn diweddaf, gan y gweinidog talentog, y Parch H. Ivor Jones. Ymddengys i Farddones Arfon, Llanael- haiarn, fod yn fuddugol yn nghystadleuaethau llenyddol y Nadolig diweddaf, yn Mhwllheli, Nefyn, a Brynsiencyn. Gweled a chlywed fod Llanrwst ar ol yr oes mewn glanweithdra, ac Dad oes ar rai o'r trig- olion ond ychydig iawn o ofn yr inspector of nuisances, nid am eu bod yn ddu-uog, end oher- wydd eu digywilydd-dra. Gwelli.int fyddaiyn dderbyniolldros ben gan—Move On. Mewn papyryn wythnosol sydd yn mhell o fod yn llenwi ei enw ceir ysgrif yn ceisio cyf- iawnhau haeriad Mr Peiinati-: am sir Gaernar- fon, yn nghydag awgrymiad am y priodoldeb i ddau ysgrifenydd o syniadau Rhyddfrydig wisgo cap ffwl." Os gellir dibynu ar ansawdd yr ysgrif hon, nis gall ei hawdwr, heb wneyd cam ag ef ei hun, roddi ei gap i neb, gan ei fod yn ffitio mor dda ar ei ben ef.- LH-lais. Un o'r hil farddol, ar ol bod braidd ormod yn nghymdeithas ei gyfaill (?) Syr John Heidden, a ddarluniai ei gyflwr un noson fel hyn:- Syrthiedig fardd swrth ydwyf,—anghysou Yw lughoe8au o'tanwyf; Y llawr oer yw r man lie 'rwy f,- Poen gordda 'mhen pan gerddwyf. Glan Llyfnwy, wrth edrych ar yr haul yn machlud yn mhresenoldeb y lloer, a gyfan- soddodd yr englyn hwn :— Y Lloer dlos, gSm—fun laned-yw lion! Yr Haul wrth ei gweled A wyra'i ben i wae ed, A'i waed i'w rudd i gyd red. Y mae cwyn yn nghapel y G-, Porth- madog, oherwydd fod rhyw ferch ieuauc yn cerdded yma ac acw o gwmpas y capel, ac wedi i'r oedfa ddechreu yn d'od i mewn, gan dynu sylw pawb. Os na rydd heibio yr arferiatl hwn o geisio "sylw," gwueir "sylw" eglurach ohoni yn y Genedl yn fuan. Os na pheidia y dyn tew hwnw o D-- M-- a churo ei ran oreu, bydd ar ei oreu yn osgoi cyaddaredd y cyhoedd, gan y bwriada Madogyn gyhoeddi ei euw.

ENGLYNION AR AMRYWIOL DESTYNAU. T GOG. Taro'i hunawd drwy anlan-mae y gog, Am gael hin deg weithian; Hyfryd g. ir iddi n gydgan, De RE MB yr adtr mâu. YMSON Y MEDltWYN DIWYGIHDI8. Ffarwel, mwy, i' ch cl wy' a' ch cledd,-O! ddiodyda, Ydych lawn creulonedd: rarchttf, hir yfiif, er hedd, Y dw'r hynod ei rinwedd. Y WRAIG ANYNAD. Ar bob hin tra blin ei bloedd,-yn ei Hiram Ni thrig ond terfy, goedd Ar haner gair, bon, ar g'oedd Fwria gyuhwri ar gannoedd. BBDIURGHAPH -L_u_ Simeon, anwyl blentyn Mr John Jones, oncannia- terrace, Porthmadog. Gan boen, ei de4 wyneb bach-a wywodd Dau yr awel afiach; Oud moli Duw am wlad iach I'n Simeon ey' mwyach. Y TYNGWR. Tyngu a l'aegu heb raid —a wnai ef, Gyda nwyd felldigaid: Er i Ion r k, bud,lio'n ddi-baid, Mynai hwn ddamuio'i enaid YR ADAR. Pyncio'u mawl hollawl nae'r dillyn-adar Hyd goedyd t y dytfryn; A'u seiniau brwd sy'n y bryn Yn nefoleiddio'i flwyddyn. KR R C. WILLIAMS, CAERNARFON. I Brenin y g>În d wy'u bryniau-yw Williams, I A gwawl ein cyngherdd;: u: Mae s>vyu ei rymus seiuiau, Fel > nef, i lawentiau. "COR BACH" V TLOTTY, PESRHYNDEUDRAETH. I Is yr haul 'does b aitt siriolach,ni cheir Neb '(!hw:ilth gau yn fwyuach: Heb ball rhvd addef, bellach, Cewri byd a¡'u y c. Cor bach." MRS MAtGIE JONES WILLIAMS. Megis eos yw Nlmg,ie,-ei mlwr awyn Cy rnru syddu hoffi: YB yr wyl, i'n sirioli. Seiniau uef ro'es tiou i ni. EOS GWYNEDD. Mwyn delyn mewii hu 1 1c id—a chwery Drw/i ch.wr.iin gyiighanedd: Odlau fel Haudel a fed:! Hoenus gan Eus Gwynedd. y CEIIIIOG. Ha! dyna edn deniadawl,bardd ydyw, Me.wn urdd awdurdodawl A cherddor gw.ch, rydd, i'r gwawl, Fyw, rywitg doii foreuawl. yrtWcH. I Ar y ddol iraidd, ddeiliog,—0 mor fwyn M-,te'r F, wch )in, oludog: Er maeth rhy id laeth yn hardd log, O'i chynydd, i'w pherchenog. Y DWFR. Hylif, yn fawr elfen fyw,—ywt Dw r rnad, Roe's Ion i cdvnolryw: S?lwedd iaoh, grisialaidd yw: Gwin Eden i'r gwan ydyw. < FFOHDD GRAS. Ffordd gras sy'n addas i ni,-o'i cherddcd II Ni chwrddwn drueni: Ni cheir ei chadarnach hi,— Duw ei Hunan sy' dahi. ER COP I Am Evau Lleweln, bachgen bach y Parch Samuel Owen, Tanygrisiau. Ei hardd rudd a arwvddai-i ni oil Mai i'r nef dychwelai: Yuo, a ciiao, ein Fvaii di, Ac lesu'i Hun a'i cusanai. BEHDARGRAFH I Mr Evan Williams, Minffordd, Penrhyndeudraeth. Gorsedd gras iddo, o'i gryd,—a lu'u fan Ei 1wyniad drwy'i fywvd A'i fawr lafur o'i ol, hefyd, Erys yn wers ini o hyd. BBDD\RSRAFH I Mr Evan Williams, Nozareth-terrace, Penrhyn- deudraeth. Gw-*l?'i serch f u. eglwys Ion,-a'i fwyn lais Fu'n wledd i b'ant Seion Heddyv, ei bê-, dyner don Sy'n tclus i nefolion. I MAWL-ENQLYN I DR. ROBBRTS, PORTHMADOG. I Ceinfyg, craff feddyg liofE yw-yr hybarch I Roberts,-fardd uchelryw: Drwy'i addysg a'i fedr, heddyw, loan o'i fedd godai'u-fyw. Mos MORLkls. Swyn ei la's anwyl, o hvd,-a ddena Fyrddiynau drwy'r hollfyd; Yn hyf yr baerwn, hefyd- Hwn sy' ben eos y byd. DWPR LLANDRINDOD. Y dw'r hynod ei rinwedd—a yfais Nos anghoflo'tn llesgedd: Yt wyf, drwv'i effaith ryfedd, 'N awr hob boen, a phell o'r bedd. loam DEUDRABTH. I DDYN NODEDIQ 0 DENBU A ARDDAJfQOSIU MBWN 4, SHOW." Adyn gwael, yn denau Igyd,-ydyvr hwn, A dannedd dchrynllyd Darlun yw i'r byw, drwy'r byd, 0 angeu wedi d'engyd! TMSOX YR HEN LANC GYDA GOLWG AR BRIODI. Byw siomiant i bawb, 'r oes yma,-ydyw Y brioias ora'; A hyn yw'm bain Radarna, Mai i dyn mae gwral.- da." YR YSWAIN MBDBW. Ef yu hyf iawn a fyiwi- hel i'w fol Ei fir Des y'i n?mi: A than worth ei enw iii Mewn asylum noswyliai.

CARKOIGRWYDD. (A. rvfansoddwyd fel teymged am garedigrwyud I I Rbywun o Rywle.") Caredigrwydd drosglwydda-ddirgelion Y italon i'r gola' Gwnaiffi gariad neu deimlad da-yn hysbys, Ië. Iii ddflv fe'i sylweddola. Swyddfa'r denedl. POWTSON.

CENFIGEN. I I (Y blaenaf yn fuddugol yn Eisteddfod Anmbynol, Llangefni, Nadolig, 1880). Hen Genfl^ea h f agwedd—yw dinystr Daioni a rhinwedd: Gweawyn a gawn yn ei gwedd,- Gelynol hyd gelanedd. BTO. Isder a dinystr dynion-a egyr Hen Genfi."en ddigllon Newidia Un fEryndiau lion Yn aflaaiif elynion. Caernarfon. B MBXAI FRANCIS.

VRAFR. I Yr Afr gain, ferfaui, fttrfog,-awyddus I Am eirtdew c uigheuog, A ddriug 's.^ythrau croigia,i Llenyrc'i na chyrhaedd llwynog. Walton, Lerpwl. GWYV TRoii. I

Y FKLLTEN. I (BUDDUOOL) I Dieilfydd, h\ n'! ii c! i eu, uthr iawn iflam Buthr.i i) 111 v,;li, yw'r Felltan; A dyry;iwc'i (iitcirk-ii Auwar naid trwy w glo'r non. Eres awdures y daran-eehrys, G r ddychryn trwy bobman Nerthol a dm fctriol d&n Raraoi i;iWU ei anian. Bwlchydd-irwen. Gacooo. I

1- TBAWSFYNYDD. YR VSGOL FKYTANAIDB.—Dydd Ualan, anrneg- wyd plant yr vsgol hon, dres 160 mewn nifer, a ) gwledd ragorol o de a bara brith gan y boneddig- esau oanlynol, y rhai a lywyddent ac a wasanaeth- ent wrth y byrddau: —Meistrcsi Jarrettt Glas- frvn; Da vies, Cross Foxes Hotel; Jones, Goppa; Jarret, Wern Gron; Koberts, Brynysguberia-i; Jones, Frou; Evans, Rhiwlas; Morris, High- street; Ellis, Penygareg-street: Williams, Rectory-street: Huglies. Glan-y-wern; Hughes, Fronwen-street; Liu. lie,, Police-station; Misses Puh, Tyddyn Bach; Lloyd, Cetngellgwm; Roberts, B-.rth-ddu; Robert", Amnodd; Morris, Ca3 Glas; Richards, Bryn Glas; Jarrett, Weru (iron; Monis, Higli-stroet; Jones, Bull View; Owen, Liverpool House; Roberts, Dwyryd House. Cefnogid vi a hos littf, d yn haelionus gan Meistresi Jones, Minffordd; Jones, The Beehive; Jones, Llwyn Crwn; Jones, Bryncelynog; Roberts, Penygare-street; Evans, Ty Llwyd; Williams, Fron Galed; Jones, Fronwen-street; Jones, Ty Gwvn Roberts, Bryn y-g«th; a Miss Jones, Ty Gwyn. Wedi talu diolchgarwch calonog i'w noddesau caredig, a chanu amryw ganeuon, ym. wahanodd y plant, ac ar eu mynediad allan rhan- wyd oranges iddynt gau Miss Jarrett a Miss Morris, High -street. V r oedd yr yt-goldy wedi ei gwisgo yu hardd it cbelyn, bythwyrddion, a rhoynau gau Miss Roberts, Berth-ddu. Ar ol y plant cyfran ogodd nifer luosog o rai mewn oed o'r un danteithion. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus, o dan lywyddiaeth J. Jarrett, Ysw., pryd y cafwyd anerchiadau gan y llywydd, y Parchn. W Jones, Fron B. Jones, Frouwen- street; a Mr Owen, yr athraw. Darllenwyd adroddind Arbolydd ei Mawrhydi ar yr yagol gan Mr Tegid Jones, y Goppa, yr hwn oedd fel y can] yil -This school lias passed a good examination in Grammar and Geography, as well as in the elementary subjects. The general intelligence of the upper standards it also a proof that It has been houestly and vigorously worked." -Yn ystod y flwl, ddyu pasiodd Mr Eran Williams (hyd yu ddiweddar pupil teaelier yn yr ysgol hon) arholiadau y "Scieueand Art Department" y" yr Advanced Stdge of Animal Physiology," a chafodd "Rhagorol" mewn "Second Grade Geon.etty;" hefyd pasiodd yn llwyddiannus yr arholiad am dderbyniad i goleg hyfforddiadiii. Canw .d yn fedrus a hwyliog pan Eus Prysor a'i gor, Mri. R. Roberts, R. Humphreys, Owen Jarrett, a Miss 0. Williams, Miss Jane Williams, Brynglas, a Miss Emma Jones. Dilynid ar y benl-wg gan Mr Roberts, Frondiricn. Wedi tulu diolchgarwch i'r boneidigesau, llywydd, cerddorion, &c., terfyuwyd trwy izanu yr Anthem Genaditttthol. Elai yr elw at yr ysgol. Deallwn h;;fvd f jd Miss Oavies, Orosa Foxes Hetel; Miss Jones, Trgwyn; a Miss Morris, High-street, wedi I' caeglu symiau da at y sefydliad.

Utters, Jacedi, French Merinos, Gwlaneni, &0. i'w iel yn h nod rad gan Bryan Brothers, Bont Btidtt.OaemMfon. o 8

NCpIADAU OWEN TUJJUK. FfrwydTiiulau GIofäôr. Damcaniaelh gyda golwg ar yr achos o'r ddamwain yn Penygraig. -Mr Plimsoll a'r Glowqr.-Agoriad y Senedd. -Bhyfel Dekeudir Africa. Arwydd dda iawn yw canfod fod ffrwydnadau glofaol yn creu ymholiad yn meddyliau dynion galluog, ac yn trethu yohydig ar ymenyddiau er cael allan yr achosion a'r moddion i osgoi y damweiniau alaethus sydd mor ofnadwy o gy- ffredin mewn cysylltiad & glofau. Gormod o dawelwoh sydd wedi bod. Y mae yn cynhyrfu yr holl wlad am ychydig oriau, ac yna y mae yn tawelu, a phethau yn myned yn mlaen fel cynt. Y uiae "damweiniau" ag sydd wedi ysgubo ugeiniau o'n cyd-ddynion mewn am- rantiad i dragywyddoldeb yn rhy dueddol i gael edrych arnynt fel helyiation arswydlawn iawn, ond hollol ddi-help am dauynt. Mewn gwir- ionedd, y mae yn destyn myfyrdod difrifol iawn fod y glo sydd yn sirioli ein haelwydydd yn cael ei brynu gan fywydau dynol, a chan drueni mor fawr a ddygir i gannoedd o deuluoedd mewn canlyniad, a'r cyfan, y mae lie i ofni, wedi bod yn rhy hir yn cael edrych arno fel aberth, boed a fyno, ag sydd yn rhaid ei wneyd o dro i dro heb un feddyginiaeth na modd i roddi atalfa arno. Y mae yn gweddu i gwm- n'iau dalu sylw manwl i'r gwahanol awgrym- iadau a deflir allan trwy y wasg y dyddiau pre- senol er edrych beth eill fod gwerth y cyfryw < er peri lleihau yr aberthau dynol hyn. Yn dilyn ysgrif alluog y gwir ddyngarwr, Mr Samuel Plimsoll, yn y Nineteenth < entury, y mae gan Mr W. Galloway yagrif yn y Nature, a'r hon a ysgrifenwyd gyda golw,4 ar sylwadau y blaenaf. Geilw sylw at report Faraday a Lyell mewn cysylltiad 4 ffrwydriad glofa Has- well yn 1844, sef elfen mor bwysig yn y ffrwydriadau hyn ydyw llweh glo. Cyfeiria at ffrwydriad Penygraig; dywed iddo fod yn jpit yn mhen ychydig oriau wedi i'r ddamwain gymeryd He, a desgrifia yr hyn a welodd. Geilw sylw at y ffaitli na chafwyd, yn ol pob tystiolaeth, fod un casgliad o nwy flrwydrol yn bodoli yn unrhyw ran o'r gwaith. Caed tystiol- aeth dau ddyn a ddaeth i fyny ychydig funud- au cyn y firwydriad hefyd fod pobpeth yn iawn y pryd hyny. Dywed fod y gwaith yn un sych iawn, a bod digonedd o fan lweh glo yn gan- fyddadwy ar bob llaw. Sicrha Mr Galloway fod yr elfen yma yn bwysicach nag j mae swyddogion erioed wedi ei feidwl, ae y parhsi helyntion fel hyn hyd oni chydnabyddir y man lwch hwn, ac y trefuir rheolau gyda golwg arno. Canfyddai olion dinystriol ytân yn ypwll uchaf a'r isaf yn ffurf y llweh crybwylledig wedi ei losgi yn cinder. Addefa y gallasai lamp ddi- ffygiol neu ergyd fod wedi cychwyn y trychineb trwy danio nwy wedi ymgasglu, ond fod rhyw- beth arall amgen na thanchwa wedi porthi y fflam, a'i chario i gyrau eithaf y gweithfan yn mhob cyfeiriad a chreda ef mai y llwch hwn ydoedd yr elfen hono, ag sydd yn yr amgylchiad hwn fel rhai ereill wedi bod yn rhy ddistadl a chuddiedig i'w chydnabod. Beth bynag am gywirdeb y dyb hon, y mae llawer o resymoldeb ynddi ag sydd yn ymgynyg i feddwl yr an- mhrofiadol o leiaf. Beth, yn nesaf at awyr trwmlwythog o nwy, a fuasai gymhwysach i gludo yfflam angeuol trwy y gwaith nag awyr- gylch wedi ei drwytho a man lwch y pwll ? Y mae i achos y glowyr dderbyn sylw mor neillduol gan un o galon haelfrydig a dyn- garol Mr Plimsoll yn rhwym o fod yn gysur i'r dosbarth Iluosog hwn o feibion llafur, oherwydd un ydyw ef sydd yn taflu ei holl ymadferthoedd i'r gwaith a gymer mewn llaw pan y cynhyrfer ef i ymsymud. Y mae ei gysylltiad ag achos y morwyr, heb grybwyll dim yn mhellach, yn ddigon o brawf o hyn. Nid oes wybod faint o gyfrifoldeb a orphwys ar y dynion anffodus eu hunain pan y mae damweiniau yn cymeryd lie trwy weithred o ryfyg ar eu rhan; ond y mae hyn yn ddigon eglur, foi deddfau natur yn y eyfeiriad hwn hyd yn hyn heb eu llwyr ddeall gan rai dysgedicach na'r gweithiwr, ac y mae yr olaf, druan, gan nad pa un ai trwy ryfyg ai ynte anwybodaeth, yn gorfod talu y deyrnged a'i fywyd oherwydd eu troseddu. Priodol iawn yw dyweyd, er yr holl gynydd a wneir gan ddynoliaeth mewn darostwng deddfau yn was- anaethgar i ddyn, II Fy mhobl a ddifethir o eisiau gwybodaeth." Beth fuasai gan wladweinwyr Prydeinig i'w wneyd pe na buasai am Y Cwestiwn Dwyr- einiol" a'r Iwerddon ? Dyma h wy eto wedi eu galw yn nghyd oherwydd yr olaf yn anamserol, wedi eu cadw yr eisteddiad blaenorol nes bron i'r gauaf eu goddiweddyd cyn y toriad i fyny, er iddynt-oherwydd yr un aehos-ymgodymu hyd foreu dydd gyda'r blaidWyddelig. Y mae yn amlwg fod yr Iwerddon am hawlio oyfran helaeth iawn o weithrediadau y tymor presenol etc. Bydd he'yut Deheudir Affrica y tro hwn yn eymylu ychydig ar y dyddordeb arferol mewn materion dwyreiniol. Hyderwn yn fawr y gwel y Llywodraeth ei ffordd yn glir i der- fynu y rhyfel yn Neheudir Affrica cyn yr an- rheithir llawer yn ychwaneg ary parthau hyny trwy y cleddyf a'r fagnel—oherwydd Llywod- raeth y Cape yn uniongyrchol sydd gyfrifol am y gwrthryfel hwn, a Lloegr yn anuniongyrchol trwy policJ Doriaidd; ac yn awry mae y Llyw- odraeth bres^nol yn gorfod d'od allan o'r an- hawsderau goreii y gallant, fel yn achos Aff- ghanistan. Y moddion mwyaf anrhydeddus ac effeithiol yn ddiau, o ganlyniad, ydyw ceisio heddweli arfr s, a hyny trwy wneyd ymchwil- iad i achwynion y gwrthryfelwyr, ac unioni y camwri a wnaed a hwy. Dyma yn ddiau yn y diwedd a adlewyrcha fwyaf o barch ar Brydain Fawr—gwyr pawb pwy raid orthreehu os y daw nerth i'r chwareu. Gwneler Qyfiawnder ynte, costied a gostio i falchder rhyw bobl.

I ABERYSTWYTH. Iouftvvr 'af, eynhaliwyd ebte,'df"d gerldorol I fawreddog Jyn y lie uehud yn y prydnawn, a ch ngberdd yn yr hwyr, o dan lywyddiaeth H. C. Fryer, Ysw., a Peter Jones, Yaw., maer y dref. Enillwyd y prif wobrwjon gan y rhai egiiilynol:- Tenor solo. "Y Bywydfad," Mr David Jones, Abema it Cor o blant, "Storm the fort of bin," cor o Beuygarn. Alto bolo, "Ouid oes balm yn Giiearl," Mary Davies, PenllwyA. Quartett o ddewisiad yr ymgeiswyr, parti o Vberffrwd, Bass solo, The people that walketh in daikness," dyn ieuanc o Dalybont. The March," ar yr harmonium, a "Chin y fam i'w baban eyiitaf," Miss M. E. James, Aberystwyth. uan" er Eos," gan barti o wytli-pirti o Aberffrwd. Canu Mawr yw'r lor," am ba un yr oedd gwobr o Sp, a chadair gwerth 2p i'r arweinydd—Cor Penig'irii, o dan itrweiniad Mr Rees, o Aberdare Galium feddwl mai dau arwr mawr y cyngherdd oeddynt-- Mr J. Lake (Owawr Moilais) lie Eos Melindwr. Wrth wrandaw at yr Eos yn canu yr oeddym yn gofldio oherwydd nad oedd ein galiu yn cyfateb i'n hewyllys, er gallu cynorthwyo y fefch ieuanc dalentog hou i gael manteisioa i gyf lawn ddniblvgu ei galluoedd cerddorol. Nid oes un amheuaeth pe cawsai fanteision addysg uwch- raddol na fyddai yn fuan yn ail i'r nn yn Nghvmru. Beirniaid y gerddoriaeth oeddynt Eryr Eryri ac. Alaw Afau; a phe buasai holl feirniaid ein heisteddfodau o'r un nodweddiad a'r rhai uchod cawsem yn fuan fwy o lewyrch ar ein heisteddfodau, a llai o ymryson a chyndyn dla,lleii ar ol y cyfryw eistfiddfodau.—Yn y cyngherdd cymerodd cystadleuueth y "brass band" le, ar Yr Haf." Ychydig cyn diwedd y cynghe-dd daeth "brass band" Aberystwyth, ac un Pen- bontrhydybedaau, i mewn gyda'r tren, wedi bod yn tynu am y dofth, gydag ereill, yn Dolgellau a bu un ag oedd yn perthyn i "frass band" Aberystwyth mor paredig a hysbysu y gynull- idla, a'r ddau feirniaid wrth gwrs, a hyny cyn dechreu ar y gystadleuaeth, iddynt hwy gychwyn o Dol- gellau cyn i'r feiruiadaeth gael ei gwneyd i fyny; ond ei fod ef wedi derbyn hysbysiad gyda'r telegraph mai hwy oeddynt y buddugwyr. A phe buasai y ddau feirniad uchod o'r un duedd alluaws o feirniaid, buasent yn cael eu harwain i dybied. gan fod y "brass band" hwn wedi cario'r dydd yn Dolgellau, lie 'roedd cynifer o rai goreu y Go^leda wedi cydgyfarfod, y dylent hwy o angen- rheidrwydd rnddi y wobr iddynt, gan nad oedd ond ychydig o fwnwyr tlodion o Benbontrhydy beddauyn cystadlu 4 hwynt. Oud dB genym llliu hysbysu na chafodd yr uchod yr un effaith ar y beirniaid hyn i beri iddynt wyro barn. A chafodd brass band Aberystwyth unwaith yn ychwaneg, at luaws o weithiau o'r blaen, a hyny ar ddiwrnod mawr eu Ilwyddiant yn Dolgellau, eu curo gan Y pethau dinod (?) hyn o Benbontrhydybeddau! — W. P.

Dylai pawb ddarllenCYFA.ILL YR AELWYD, cylaiil gwerth ei gael-dan olygiaeth BERI AH GWYNFE EVANS. 3 4754-x

I DOSBARTH DEML ARFON. Oynhaliwyd y Ddosbarth Deml hon yullanberis, ddydd GWBnOT, I" Demi gan y T.Dd.D. am haner awr wedi deg, a chariwyd y gweithrediadau yn mlaen yn y radd gyntaf. Cafwyd adroddiadau y dirprwywyr neill- duol. Lied anffafriol ydoedd yr adroddiad hwn, ond yr oeddynt yn deall mai yr etholiad sydd newydd basio oedd wedi dirywio y rhan fwyaf o'r temlau. Darllenwyd cofnodiony Ddosbarth Deml ddiweddaf, a chadarnhawyd. Galwyd enwau y cynrvchiolwyr a derbyniwyd y tal. Oafwyd fod deg o demlau yn cael eu cynrychioli, ac yn nglyn a hyn anogwyd fod i'r temlau fod yn fwy ffyddlon i anfon cynrychiolwyr i'r Dosbarth Demlau. Cafwyd adroddiad y Dosbarth Demlydd, yr hwn oedd fel y canlyn" Yn unol a phenderfyniad y Dosbarth Deml yn Llanfairfechan am anfon cais at yr eglwysi, tyuwyd allan gylchlytbyr, ac ar- graphwyd ef, ac anfonwyd ef at bob enwad yn mhob cymydogaeth yn Arfon. Deallwyf fod rhai gweinidogion yn Eglwys Lopgr yn tueddu i edrych arno yn gilwgus yn ngoleuui yr etholiad,—ond digon yw dyweyd fod y penderfyniad wedi ei wneyd yn Nosbarth Deml Llanfairfechan, Hydref 12fed, a bod cop! o'r cylehlythyr wedi ei ddarllen air am air yn y Pwyllgor Gweithiol, Hydref 24ain, cyn bod unrhyw son am ethaliad. Cynwysai y oylchlythyr gais difrifol am ymdriniaeth ar sefyllfa ein gwlad mewn cyfarfod o'r aelodau eglwysig, ac i rywun cymhwys yn mhob Ysgol Sabbothol siarad arno, ac am i rywun siarad nos Sabbath yn mhob cynulleidfa. Am yr ystadegau, drwg genyf ddyweyd mai oddiwrth bymtheg o demlau yn unig y derbyniais gyfrifon. Am wyth o rai ereill y mae genyf wybod&eth eu bod yn cysgu neu yn farw, ac y mae naw o rai naa gwn yn sicr yn eu cylch. Gan nad wyf yn dymuno byw ar wybodaeth ansicr, nid wyf yn gallu rhoddi cyfrif ond o'r 15eg hyn,-yn mha rai yr oedd 794 mewn safle dda ar ddechreu y chwarter, a 790 ar y diwedd, sef Tachwedd laf. Nid oes genyf unrbyw svmudiadau cyffredinol i'w cofnodi yn y Dosbarth. Yr oedly ffaith fod yr ymgeisydd Ceidwadol yn gystal a'r Rhyddfrydig o blaid can y tafarnau ar y Sabboth, yn dangos fod y teimlad dirweatol yn gryf, ond y mae yn lawenydd i ni fod yr ym- geisydd oedd yn addef fod melldith meddwdod yn alanaatra, a'r hwn sydd a'i holl galon yD ei wrth. wynebu, wedi myned i'n cynrychioli yn y Senedd. Credaf fod dirwestwyr yn y cyffredin wedi gwneyd eu dyledswydd yn yr etholiad. Oynygiwyd a phasiwyd eu bod yn derbyn adroddiad y D.D. Yn nglyn a'r oylchlytbyr crybwylledig, rhoddwyd anogaeth ar i'r Temlwyr Da ofalu am fod sylw yn cael ei wneyd ohono yn mhob cynulleidfa.Go- hiriwyd y gweithrediadau byd un o'r glocb.-Ail- agorwydy Deml gan y IT. Dd. D.-Paeiwyd fod y Ddosbarth Deml nesaf i fod yn Brynteg, yr amser i'w benderfynu eto.—Darllenwyd papyr rhagorol gan y Brawd Roberts, Caernarfon, ar "Temlydd- iaeth fel moddion effeithiol i gymhwyso rhai i tod yn aelodau o gymdeithasau ereill." Cafwyd rhydd-ymddyddan rhagorol ar y mater, yn mha un y cymervryd rhan gan y T.Dd.D, Iarenu R. O. Williams, Diuorwig; W. Ryle Davies, Deiniolen a'r T.U.B. Demlydd Plenydd, gau yr hwnhefvd y cafwyd adroddiad calonogol am sefyllfa yr achos trwy Gymru yn gyffredinol. Cafwvd sylwadau pellach hefyd gan y Brodyr Owen, Caernarfon; Owen. Tryfan Morgans, Porthdinorwig; Davies, Peris; Prichard, Bontnewydd; G. B. Thomas, Caernarfon.-Pasiwyd pleidlais wresog o ridiolch- garwch i'r brawd am ei bapyr, a phasiwyd hefyd i'w argraphu or budd y wlaa, yn y Dyngarwr.- Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r iJeml yn Llanberis, am en derbyniad i'r Ddosbarth Detnl. —Gwnaed sylwadau rhagorol gan y Brawd Prichard, Bontnewydd, ar beth ellid wneyd er ad- fywiad yr achos.—Pasiwyd fod y brawd Parchedig Kyle Davies i ddarllen papyr yn cymeryd "Aw- grymiadau tuagat godi y Temlau i'w safle briodol mewn gweithgarweh a threfn," .yn y Ddosbarth- Deml nesaf.—Cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn capel Gorphwysfa yn yr hwyr, pryd y cymerodd y Brodyr G. B. Thomas, Ryle Davies, a Plenydd ran ynddo. J. H. UWELF, Mot. leg.

TALYOAFN. CvsTAnLEuAETH CwN DEFAID.-Cymerodd yr eilfed gystadleuaeth o'r natur uchod le mewn maes perthynol i Mr William Davies, Talycafn Hotel, dydd Llun, Rhagfyr 27ain, o dan nawdd H. D. Pochin, Ysw., Boclnant Hall, a JL. N. V. L. Mustyn, Ysw, Gloddaeth Hall. Llywydd, Per- cival G. Pochin, Ysw., Bodnant Hall. Beirniaid, Mri Peter Mclutyie, Gwydir Ucha' Llanrwst; Richard Jones, Dolgarn, Capel Curig; a John Jones, 91, Mostyn-street, Llandudno. Goruchwsl- iwr r amser, Mr David Roberts, Ty'n-y-berth, Eglwysbach. Goruchwylwyr y maes, Mri Henry Mostyn, Gloddaeth Hall; Owen Owen, Plas Rhaiadr; John Elias. Abbey, Llanrwst; B. R. Daiues, Llandudno; Stephen Hardgraves, Moel. ogam, L anrwst. Ysgiifenydd, Mr A. Stuart, Gwyndy, Eglwysbach. Yn ystod y dydd daeth cannoedd o edrjchwyr i weled cywreinrwydd a gallu y cwn ar faes cystalleuaeth, pa rai a roisant foddhad i'r beirniaid a'r edrychwyr. Yr oe-Jd dau ddosbarth o gmi gystadlu. Y cwn ienengaf oedd yn gyntaf i weithio, sef yr ail ddosbarth Yr cedft nn-ar-bymthpg mewn nifer yn ymgeisio .a phedwar-ar byuthegyny dosbarth cyntaf, pa rai s,. d d yu sefyll fel y canlyn yn ol teilyngdod: Dosbarth cyntaf: Y laf oedd "Handy," gast berthynol i Mr David Roberts, Penybryn-terrace, Llanbedr, Conwy gwobr, 7p 7s. Yr ail oedd Carlo," perthynol i Mr James Freeme, Waprey Hall, Fflint; gwo' r, 3p 3s. Y 3ydi oedd "Rover," perthynoli Mr W. Hughes, Bodlondeb, Llanfairfechan a Lassie," perthynol i Mr Hugh Jones, Talybont Uchat' Bangor 2p 2s rbyng. ddynt. Y 4ydd oedd Jury," pelthynol i Mr M. Jones, Llaufairteebau.-Eto -,r ail ddosbarth: Y 1 if oedd Grand," perthynol i Mr J. Roderick, Millionen, BeJdgelert; gwobr, 3p. Yr 2il oedd rutor," perthynol i Mr Griffith Griffiths, Tyddyn Du; gwobr, 2p Y 3ydd oe ;d Platey," perthynol i Mr M. Joues, Trwynwylfa, Dwygy:yl- chi; gwobr, lp. Aeth pawb o'r maes odrfeutu pedwar o'r gloch prydnawn ar ol clywed y d farn- iad. Aeth y pwybgor, yn nghyd a 1 uaws o fon- eddigion ereill gyda hwynt i'r wiedd oedd Mr a Mrs Davies, Tilycafn, wecti ei pharotoi. Ar ol i bawb gael eu gwala o'r wledd, cliriwyd y byrddau, a galw) d Mr Percival G. Pochiu, y llVydd, i'r gadair, a chafwyd areitbiau o'r latli oreu.

I BRYN ENGAN, EIFIONYDD. CYFARFOD LLENVDDOL. — Cynh diwyd y cyfarfod uchod fel arfer nos Nadolig. Y llywydd e-eni ydoedd Mr R. Williams, Mure. pIau, a'r beirniaid oeddynt Mr Roger Jones (Alaroh Glan Conwy), Lerpwl; Parch J. M. Jones (loan Glan Ditlad), ,Uaiillyfni, a Mr H. Robert, Caernarfon. Cafwyd anerchiadau barddonol ar ddechreu y eyfarfod gan Ioau Glan Dulas, Glau Caeron, a bardd ieuanc ad- nabyddui arall nad ydym yn cofio ei cn'y ar hyn o bryd. Y bll.Jdllgwyr ..r y gJi"ahllllo! detJnau "edd. ynt:-Riiyddiaeth: Mr iSlias Pritchird Joues, Cae'rferch Miss A. Roberts, Hendee Cenuin Miss t. Owens, Cae'r Uors; Mr Robert fIugheR, Gallt-y-fEvmion; Miss Dora Roberts, Hendre; Michael Robert Hughps, Tuhwnt-i'rmynydd. Iterddoniaeth Marwnad i'r diweddar R. Roberts, Hencire Cennin: goren o Law, Glan Caeron; englyn Y Lioer," fiiiinphrev Daviea tuo'nangerdd, Y Tyngwr," Robert Williams, Bwlchderwydd,, a riwyddonlab. Cerduoriaeth Mr E. P. Jones, Cae'rfercli Jliss Anne Hob:uta, Hendre ."enuiii, a Rachel Hughes, HnndreNantcyll; Dora Roberts, Hendre, a Joues, Cae'rlerch, a thair o Sardis, yn gvdradd, meddai y beirniaid, ar unawd, Mi bwysaf aryr lesu." Darllen Isaac Roberts, Ty Capel; L Koberts, Hendre; E. P. Jones, Cae'rferch. Llythvrau Miss Catherine Hughes, Hendre, a Mr David Owen, Oae'r Gors. Acirodd 'atcri: K-ite Roberts, Hendre. Cafwyd cyfarfod da er yr holl anfanteision, ac uchel ganmolid loan Glan Dulas fel beirniad. — Fay. Darllenwyd y llythyr canlynol yn y cyfarfodAnwyl feiiMd a llenorion El iflonydd, -Gan fy mod wedi ac yu eymery(I dydelordeb mawr yn eich cyfarfodydd a'ch holl ymdrafodaethau llenorol, a fyddwch ey,-tal ag anfon pob mynegiad yn eu cylch i'r Qenedl Oymreig, gan mai efe ydyw yr unig bapyr a argrephir yn y parth hwn o'r wlad ag yr wyf yn ei d'Jarlleu. Bu'm yn arfer darllen un arall, yr hwn ydoedd bapyr parchus aphoblogaidd, eithr yn awr nid wyf yn ei dderbyn. Y mae ef er's ychydig weithian wedi myned ar daith bwysig iddo ei hun rhwn Jerusalem a Jertchi*, a phob offeiriad a Lf fiad llengarol o fri wedi neu yu ei adael hyd nea ei cyfoder ar farch ei anrhydedd cyntsfig. Yr eiddoch yn barohus,—ALARCH GLAN OONWY.

I PENYGEOES. I CYNGHERDD.—Oynhaliwyd cyngherdd elueonol j yn y lie uchod nos Sadwin, y laf cyflsol. Y gwrthddrych ydoedd Owen Owens, joitur. Cafwyd y peth oddiaragylch, yn ol ei arferiad, gan Mr T. Evans, ione-setter, Bodfeddyg, Penygrces. Llyw- yddwyd yn ddeheuig gan Mr Evans. Gwasan- aethwyd gan y Nantlle Vale Brass Band, Llew Llwyfo, Mr H. O. Jones, A.O., Penygroes, a i barti, ac ereill. Cafwyd anerchiad hefyd gan Mr John Jones, Snowdon-street. Cafwyd cyngherdd rhagorol. Dylem fod yn falch o Mr Evans am ei haelfrydedd a'i barodrwydd i weithio mewn pob achos.drdalwr.

I TBEWAXCHMAI, MON. HAELIONI CIEKIOWK.—Lie hollol wladaidd ydyw yrochod; lied dlodaidd ar y cylau,-dim un boneddwr na boneddiges o'i fewn ag eithrio Mr a Mrs Priestley. Mae y boneddion hyn wedi bod yn hynod garedig trwy'r plwyf yn nghorph y flwrddvn a basiedd trwy ymweled a'r tlawd a'r amddifaid, a chyfranu llawer iddynt, ac i goroni y cyfan, gwelsant yn dda. ddydd Mercher, wneuthur gwledd ode a bara brith i blant yr Vag-ol Su), yr hon sydd dan arolygiaeth Mr W. M. Parry, Blue Bell-street. Am chwech yn yr hwyr ymgynullodd oddeutu deugain o bob! mewn oed i fwyrthau swper, neu giniaw, rhagorol. Wedi ciniawa ymwahaaodd y gwyddfodolion, gan deimlo yn dra diolchgar.-Etcyllysiter Da.

I OAEBLLEON. DAMWAIN DniFRiFOi.—Dydd Llun, y 27ain cvnflsol, cyfarfyddodd un Mr Edmunds, ticket- collector, a damwain ddifrifol trwy iddo gael ei daro gan y gerbydres tra yn cerdded ar hyd y Uinell, ac iddi fyned dros ei goes nes ei thori yn ddwy, oyid deallwn ei fod yn d'od yn mlaen yn galonogol DYDD CYPLOGT.-Dydd Mawrth ar ol y Nadolig cynhaliwyd y ffair gyflogi yn y ddinas hon, a daeth nifer luosog yn nghyd o weision a morwyn- ion amaethyddol, ond y mae yn ymddangos fod y nifer luosocaf wedi d'od i fwynhau eu hunain yn hytrach nag i ehwilio am Jefydd, ac yn ol eu hym- ddangosiad yr oeddynt a'u calon yn y gwaith. Ail yw y ffair hon i ffair y Bont, yn agos i'ch tref chwi, lie y buo yn cael hwyl amI dro. CYYARFON RHYDDFEYDOI,.—Nos Fercher ar ol y Nadolig, yn Neuadd Gerddorol y ddinas hon, cynhaliwyd cyfarfod brwdfrydig gan y blaid liyddfrydol, o dan lywyddiaeth Syr T. G. Frost. Yr oedd y lie yn orlawn o wrandawyr. Yr oedd ein cydwladwr talentog Mr E. G Salisbury mewn hwyl nodedig yn trin y Toriaid. Terfynwyd y cyfarfod trwy fan llefau i'r Weinyddiaeth, i Ar- glwydd Wenlock, ac i Mr Gladstone. GWLEDD GYMRKIG.—Nos Galan, yn ysgoldy capel St. John-street, cynhaliwyd cyfarfod te hynod ddoniol,-a phwy nad yw yn ddoniol ar yfed tA ? Ac yn ddiau mai un peth arall yn donio y wledd hon oedd nad oedd bias pres arni, ond gwledd rad. Os oedd yn rhad, mi dvstiwn ei bod yn dda hefyd. Ar ol gorphen a'r te a chlirio'r byrddau. cafwyd cyfarfod adloniadol o dsn lyw- yddiaeth y Cymro doniol Mr Bromley; ac os oedd y wledd gyntaf yn dda, yr oedd yr ail yn ogystal dda.—Arfonfah.

TOWYN. I TAN DINYSTRIOL !—MASNACHDY A DAU WEITH- DT COED WEDI EU LLWYR Losoi.-Tua douddeg o'r gloch nos Fercher, y 5ed cyfi201, torodd tin allan yn un o ddau weithdy coed Mr Hammond, Hisrh-street, pa rai a safent y naill uwchben y llall; yr isaf o'r ddau, yn nghyda'r masnachdy dodrefn cysylltiol, oeddynt yr cael eu rhentu ganddo i Mary Jones a'i phlant, gynt o'r Morfa Bach. Canfyddwyd y tan yn fuan gan rai o'r cymydogion, a rhoddwyd hysbysrwydd buan trwy y dref, a daeth rhai ugeiniau o bobl i'r fan yn mhen ychydig funudau, ond erbyn hyny yr oedd y tan wedi enyn i'r fath raddau fel nad oedd modd ei ddiffodd, gan nad oes yr un fire Brigade yn y dref, a'r unig beth i'w wneyd oedd cario allan gymaint a ellid gael o ddodrefn y shop, a'r ty yn yr hwn yr oedd Mr Hammond yn byw. Achubwyd dodrefn ty Mr Hammond i gyd, ond aeth y coed a'r gweithdy i gyd yn lludw; llosgodd llawer iawn o ddodrefn Meistri Jones hefyd. Gydag ymdrech digyffelyb o'r bron yr achubwyd y ty rhag y tan. Cyfrifir y Rolled o ddeuddeg i bymtheg cant o bucnau. Yr oedd llawer o'r eiddo wedi eiyswirio.

NEFYN. I CYLCHWYL LENYDDOL LLBYN AC EIFIONYDD, NADOLIG.—Cynhaliwyd y gylchwyl uihod yn Ngliapellsaf, Nefyn. Llywyddion: Parch Robert Hughes, Uwch aw'rffynon, a Cadben 0 Griffiths, Plas, Nefyn. Arweinydd: Parch W. Rees (B.), Llanberis. Datganwyr: Mrs Cordelia Edwards, a Chymdeithas Gorawl Nefyn. Beirniaid: Mr John Price, o ttoleg Normalaidd Bangor: Mr John Tho- mas, Llauwrtyd Wells; Parch R. Hughes, Uwch- law'ff ynoii Cadben David Evans, Bay View, Mri W. O. Evans, Palace-street; ac 0. Williams, B. School, Nefyn; Mrs Thomas, Tan-y-dderwen; a Miss M. W. Jones, Well-street Nefyn. Yr oedd 160 o gyfansoddiadau wedi ell derbyn ar y gwa- hanol destynau, a lluaws yn cystadlu ar y gwahanol destymau-cerddorolac amrywiol u y cyfarfod vdd. Cyfarfod y Prydnawt2 -Wedi cael ton gyffredinol ac anerchiad pwrpasol gan y llywydd (y Parch Robert Hughes) aed yn mlaen yn y drefn a ?an- lyn:-Beirniadaeth y cvfint'iisidau i'r Saesneg: goreu, Miss Jones, Ship Inn. Eieyrn. Can, "'Rwy'u cofio'r adeg ddedwydd," gan Mrs Cor- delia Edw-irds. Beirniadaeth y gramadfg" goreu, Mr Richard Williaraq, Penmciunt, Pwllheli. Beirniadaeth y par hosa atigw)an: cyd-tuddugot, Miss Williams, Caerau, a Miss Roberts, Maes, Nefyn. Cystadleuaeth datgauu Bradwriaeth y Don:" buddugol, Mr David Wilson, Nefyn. Beirniadaeth yr englynion, "Dwy hatting y wraig weddw:" goreu Mr E. Samuel (Cadifor), ,'wm- bw-Ia, Abertawe. Beirniadaeth y mode! llong bivn goreu, Mr Thomas Jones, Porthdinllaen. Cystadleuaeth adrodd Y Bywydfad: buddugol, Griffith Jones, John Joues, a Simon Griffiths, Nefyn. Ton gan y Nevin Glee Party. Beirniad- neth y crys main, gwaith Haw: cydfuddugol, Mrs Jones, Tai'rlon, a Miss Evans, Glanrhyd, Mynydd Nefyn. Beirniadaeth yr atebion i'r gofyniad.iu ar y Ddeddf Foesol: goreu, Mr John Jones, Holborn. Cystadleuaeth d itganu unrhyw solo (merched): goreu, Miss Catherine Jones, Etailnewydd. Beirn- iadaeth y cap nos gweuedig: goreu, Miss C. Jones, Victoria-terrace, Nefyn. Nid oedd neb yn deilwng o'r wobr ar y traethawd i rai dan ddeunaw oed, "Elfenrug wir g),feillgarweh." Cystadleu- aeth datganu y don" Rhyl:" coi-ttil Nef yu a Bryn eura yn c.stadlu, (\'r olaf o'r dJllu yn fuddugol. Beirniadaeth y pryddestau ar y, "Gweddnewid- iad:" g reu. Mr R. E. Jones, Mona House, Llangefni. Can, "Merry row the bonny ba. k." gan Mrs Corieiia Edwards, yn nododig o swynol. -Cyfarfod yr Hwyr.-Wedi cae! ton gyffredinol t-to, ac anerchiad gan y llywydd (Cadben 0. Griffith), aed yn mlaen gyda'r drefnIen ganlynol: —Can, "Ceinciau'r delyn," gan Mrs Corde ia Edwards. Beirniadaeth y cyfleithi&dau i'r Gym- laeg: cydfuddugol, Miss Jones, Edeyrn, a Mr J. Owen, 10, Eleanor street, Caernarfon. Beirniad- aeth y map o sir Gaernarfoc: goreu, Mr Hugh Griffith, Well-street, Nefyn. Beirniadaeth y Uvthyrau serch: buddugol, Miss Jones, Edeyrn, a Miss Williams, Penmount, Pwllheli, yn gyfartal. Cystadleuaeth datganu y trio, Fy angel bach goreu, parti o Efailnewydd, dau arweiniad Mr Hugh Hughes. Beirniadaeth y llyth rau morwr- iaethol: cyfartal, Mri John Williams, Llaniestyn, a William Jones, Maes, Nefyn. Beirniadaeth y ctnchangerrld i'r "Dyn Ymyr,ar:" goreu, Mr Hugh Edwards (Huco Penmaen). Lerpwl. Oys- taJleuaeth datganu unrhyw solo (meibion): goreu, Mr i. Evans, Llanengan. Cystadleuaeth darllen difyfyr: buddugol, Mr J. W. Foulkes LlitlifHen. Beirniadaeth y samplers: goreu, Mrs E. Roberts, Tan-y-graig, Nefyn. Cystadleuaeth datganu "Y Gardotes Fieli:" buddugol, Miss E. A. Roberts, Tanygraig, Nefyn. Beirniadaeth y traethodau, "Dylkinwad Esiampl buddugol, Mrs Elizabeth Hughes, Edeyrn. Cystadleuaet adrodd (i rai dros ddeunaw oed), Dinystr byddin enacherib:" goreu, Mr Griffith Jones, Maes, Nefyn. Beirniadaeth y tonau cynulleidfaol: goren, Mr William Evans (Altlw Afau), Pantrhyd y-groes, get Pontygwrdrwg. Cystadleuaeth dat- ga. u Ysprydion y Dewrioa a Da:" buddugol, Mr Hugh Hughes, Efailnewydd. beirniadaeth y cotton antimacassars: goreu, Miss E. A. Hughes The Mame, Cefnmawr, RMboll. Cystadl- ena. th dlltgHuu "Y Garaf." Dan gor ddaeth yn mlaen y tro hwn eto, sef cor Nefyn, dan arwein- iad Mr 0. Williams, a chor Bryneura, dan arwein- iad Ilr R. R Wiiliams (A led Ddu). Rhanwyd y wobr yu gytartal rhwng y ddau p.or. Beirniad- aeth y marwnadau i'r diweddar Barch nkhad Hughes: cyd-fuddugol, y Parch Samuel Jones (Alawn), Edeyrn, a Mr T. D. Thomas (Glan Padarn), Dinorwig. Can, Y mth a'r aderyn," gau Mrs Cordelia Edwards. Beirniadieth y traethodau, "Rhyddid:" goreu, Mr Robert Hughes, Marian Mon, Llangefni. ylid crybwyll fod (jau o'r ymgeiswyr, set Wilberforje B ac Anti-oppressor," yn euog o len-ludr»d, -.y ddau, ma 'n ymddangos, wedi yfed yn helaeth tie yn amlwg o'r uu ffyuhonell. Gresyu na buasent yn bresenol yn y cyfarfod i gael teimlo miu deiflol eery :d Mr Price iddynt ar yr amgylchiad. Arwisgid y burdugwyr gan Misses Anne Griffiths, Brynglas; Eliza Wilson, Maes; Catherine Williams, Cefnymaes; a Miss Williams, Nefyn board Sk:hool.- W. 0. E-, Yg.