Y Genedl Gymreig

MAUWOLAKTH MR H. TBITCHARD, TRESCAWEH. Ddydd Mercher diweddaf, bu farw y boiiedim; uchod, yn yr oedrim teg o 81. Yr oedd Mr Pritchard yn dia adnabyddus a phoblogaidd yn mhlith gwyr Mon. Bu yu dal swyddi pwysig yn nglJn &'r sir yn y blynyddau aethant heibio. Yr oedd)u ynad beddwch, ac yn Is fllwriad; ac mor bell yn ol a'r flwyddyn 1829, gweithredai fel uchel-sirydd Men. r¿rchir ei golIadwriaeth yn yr ardal y trigianuai, ac yn y sir yn g) ffredinol. Priodol ydyw hysbysu mai efe oedd tad y Cadben Pritchard-Rayner, yr ymgeisydd Ceidwadol dros Fon yn Ebrill diweddaf.

CAER. N ARFON. CA.Er:,NRF?N. v. OXJIDBITHAS LENYDDOL roBLiKVAIKC ij'iu w T». —Mewn cvlmodagyulwliwyd g;ia v gyad lthas hon nos Wener, y 7fed cylisol, darllonw1 d pap> r rhogorol ar "Ostyagciddrwydd" gan Mr E. I. Evans. Gwnacd ychydig sylwadau ar y cyfr.rw can Mri J. Jones, Sr. B-;es; R. Williams, a M. Williams, Uxbridge street. Terfynwyd y ey farfed drwy gael can gan Mr J. Williams, Vayuol House. CYJIDEITHAS LENYDDOL ENOV.DI.—Nos Weuer, y 7fed eyfisol, darllenwyd papyr rhagorol yu y gymdeithas uchod, ar "Ffurf wasanaeth Cre- fyddol," gan Mr Roberts, Bryn Herdre. Cifwyd sylwadau, yn mbellach gan y llywj dd (Parch E. Roberts), Mri Ellis Jones, argraphydd, a J. Davies (Gwyneddon). Da genym hysbysu iody gymdeithas mewn sefyllfa lewyrchus, a nifer yr aelodau dros bedwar ugain. BODDIAD Y CADBEN HENRY EVANs.-Dydd Sul daeth gair gyda'r pellebyr i Gaernarfon, yn hysbysu fod Cadben Henry Evans, o'r dref hon, ▼r hwn oedd wedi hw?lio o Gaernarfon, ynyHong J?axcM i Poole, yn N"heudir Ho. gr, wedi boddi yn y fan hono y noson flaenorol (nos Sadwrn). Nid ydys yn gwybod eto pa fodd y digwyddodd yr amgylchiad anffodus. Yr oedd Cadben Evans yn dra adnabyddus yn mysg morwyr, ac yr oedd iddo barch cyffredinol yn Nghaernarfou. CTMDBITHAS LEN-YUDOL MCKIAH. Ionftwr, 5. Dadl11 A ddylid diddymu Ty yr Ar lw) ddi P 11 Agorwyd y cwestiwn yn gadarnhaol gan Mr W. Owen Williams, yr hwn a drad" ododd araeth eglur a gallnoi;, a darllenwyd papyr cynwysfawr gan Mr G. R. Williams ar yr ochr nacaol. Dilynwyd hwy gan Mri Edward I.,rans. R. E. Roberts, Henry Owen, a D. Edwards. Wedi i'r ddau a agorai y mater symio y dad euon i fynu o bob tu, ihodd- wyd y cwestiwn i farn y cyfarfod. yr hwn a benderfynodd, o blaid y cadiruha.a. Llywyddwyd gan y Parch Evan Jores. ODYDDIAP.TH.—Cynu-.liodd Dosbarth Caernarfon o'r Odyddion eu eyf uiod haner-blynyddol yn y Lodge-room, yn y dref hon, ddydd Mawrth, Ion. 4ydd, pan y cymerwyd y gadair gan Mr John D. Jones, Uchel-feiitr y dosbarth, a'r ls-gadair gan Mr J. Bohanna. Yr oedd 14 o gynrychiolwyr yn bresenol o wahanol gyfnnfacedd y dosbmth. Gwelsom hefyd yn bresenol yr hen wron Odjfddol o'r Borth, sef y brawd ffvddlawn a selog Uichard Humphreys, P.P.G.M. Daeth amryw bynciau o fiaen y, cyfarfod â thuedd ynddyut i lesoli a lled- aenu Odyddia th yn y dosbarth, yn neillduol y pwnc pwysig hwnw a orfodir ar bob cyfrinfa, sef ail-gofrestru eu deddfan lleol [bje ltu>») cyn y Sul- irwyn nesaf, neu byddant yn t ael eu tori ailano r Und.b. Ar ol i'r cyfarfod derfyuu, aeth y brodyr i'r Palace Refreshmtnt-rooms, ac eisteddasant 1 lawr wrth gillio rhagorol oedd wedi ei barotji ar on eyfer gan P.P.G.M. William D. Eiwards. Rhoddodd y llywydd (Mr Richard Humphreys) y Uwncdestynau arfeiol, a gwnaeth Menaiwysou a r brawd W. Parry sylwadau hyaod bw.pasol ar Odyddiaeth. LLYS YR YNABON, DYDD SADWRW.-Gerbron y Cadben Wyun Griffith, Syr Llewelyn Turner, a Mr W. T. Poole. Oais MaUitus i Anafu.—Gwysiwyd John Elias Jones a Hugh Jones, y udau o DalY8un, ar y cy- huddiad o geisio anafu Joseph Pieston, boiler. mAker o'r\m le. Ar yr 31aiu cyDnso), tra yr oedd y?ch'wynydd yn c.rdded y aordd fawr dan Bont ?sarn. cwympodd careg yn ei ymyl, yr hon, pe v? gynasai ar ei bn, a fuasai yn rhwym o .rchoUiyn r?rwol. Caufu yr achwynydd y ddau ddiffynydd yn ei wylied ac yn cJ rehu tuagato. Wedirr gareg gael ei thanu rhe?aiaut ymaith, ac?l?odd) ntao ar eu ho!. Yr o<dd yn beieaith ?aiy ddau ddiflynydd a daflasant y gareg, ac ?oedd amh?uaeth yn ei feddwl ?ad oeddynt yn WiXei niweidio -Rboddodd yr yuadou gerydd U??? i? ddau ddiffynydd am eu hymddygiad aphenoda?at fod Hugh Jones i dalu ?o ddi?y a'r costau; John El.as Joue. Ip o ddirwyyn?ghyda'r costau.Mr J. A. Hughes ;ymdda»g"sai ar ran y ddau dliff'nvdd.  St'^o^yw^u eo^id Jones" Thomas WHUms 0 drywauu eogiaid on yr afon LS?wy.L??fn. MrOh.riesA. Jones oedd ™ erly¿ dros Fwrdd y Oeidwaid, a Mr J. A. Su?e?dd dros y diffyniad. V)'wedodd Sergeant X?ddo weled goieuni yn symud y? erbyn ?or oddiwrth Hanilyfni, tua dan o r g och (iwvliodd hwv am tua itensr muuud ae yna aetb ef a d"u gyd swydd ?g ar h?d Ian yr afin a gwelsant y goJeuni yu d,tod tua Serial Talysam. J™ nwvn ffuglen, un bicell, un le.tr "e oww, Sn ??u dryfer Ya mhen ychydig gwelodd y ilJ vnion yn trywanu yr eogiaid, y r-mi a s/rthient yn 01 i'r dwfr. O'r diwedd caweant yr eogiaid i Ifr Yr oedd un dyn wedi tYHU ei het dros ei lygaid „ nn aiall wedi rhw?o c<.d?h am ei wyneb er Jlju githrio ei hun. p? ddaetha tidu diangodd dau, ond dahodd y ty?t y d?ynwyr a d?i?ang?od? ddau,<"M ?? ? ▼ t,y(er yr hwn a chwilio d hwy • ddangoaw??) M ?T?o.,? ? ?.1?.. s' ond ni chafodd Caduruhawyd y dyst- | £ ar ^vwydyddauidnirpa.t a'r costau. h

AGOBIAD Y SENEDI). I ARAETH Y FEENHINES. I RHA.GOLYGON Y SENEDD-DYMHOR. I Dydd lau diweddaf dechreuwyd ar waith y senedd-dymhor presenol,—yr ail er pan y mae y Weinyddiaeth Kyddfrydig inewn awdurdod, yr hon, gyda llaw, ydyw y ddegfed Weinydd- iaeth ar pan y mae ein Grasusaf Fienliines ar ei gorsedd. Fel y gwyddis, edrychid yn inlaen at agoriad y Senedd y waith hon gyda dyddor- deb anarferol. in yr areithiuu gwleidyddol,- ac y mae eu nifer yn dra lluosog—a draddod- wyd gan gynrychiolwyr y gwahanol sir oedd a bwrdeisdrefi, cyfeiriai yr oil' gyda phwyslais arbenig at yr eisteddiad agoshaol, a'r ewes- tiynau pwysfawr oedd yn galw am ystyriaeth ddifrifolaf y Wladwriaeth. Byaia yn gymhwys ddysgeidhdh y cylchgronau a phrif newydd- iaduron y deyrnas ar hyd yr wytknosuu a basiodd ac y mae y ffaith fou y Seuedd wedi ymgyfarfod fis yn gynt nag arferol yn eglur ddangos fod y Toyrn a'r Cyfriu-gynghor yn ystyried sefyllfa bresenol ein teyrnas yn un hynod ddifrifol. Ond nid ein gorchwyl ar hj n o bryd ydyw ceisio traothu barn ar sefyllfa y pleidiau gwleidyddol, eithr amcanu rhoddi crynodeb i'r darllenydd o'r gweithrediadau yn nau Dy y Fenedd ddydd Iau diweddaf. Yr oedd y tywydd,er yn sych, eto yn oerfelog a gauaiol. Erbyn haner dydd yr oedd torf luosog wedi yu.gasglu uddeutu Westminster Hall, gan ddisgwyl, mae'n debyg, cael cipolwg ar rai o wyr blaenaf yr adranau gwleidyddol yn myned heibio ar eu hynt i wrando araeth ei Mawrhydi. Serch fod yr awel mor ddeifiol ag ellyn llym, eto amyneddus wyliai y dyrfa am i rywun neu rywbeth wneuthur ei ymddangos- iad. Ond fe ymddengys nad oedd Mr Parnell na Mr Bradlaugh, a gwyr o gyffelyb enwog- rwydd, yn awyddus am gyhoeddusrwydd a sylw y dydd hwnw. Dewisodd y rhan fwyaf o'r aelodau y llwybrau mwyaf preifat i fyned i'r Ty, a throes y dorf i'w cartrefi yn rhyallyd a siomedig. Gan- nad oedd y Frenhines ei hunan yn wyddfodol ar yr achlysur nid oedd y-eynulliud o bendefigion a phendeflgesau uchelwaed yn Nhy yr Arglwyddi ar adeg darlleniad yr Araeth ond cydmarol fychan. Pan ddaeth yr adeg apwyntiedig rhoddodd yr Arglwydd Ganghellydd orchymyn i Syr William Knollys (Black Rod) i alw yn nghyd aelodau y Ty Isaf i wrando y genadwri Frenhinol. Ar ol derbyn y wys hon dyna drwst traed ya dynesu, a dyua hi yn rhuthr am yr eisteddleoedd goreu. Drwy ryw ffawd llwyddodd ein cydwladwyr Meistri Henry Richard a L. Ll, Dillwyn i sicr- hau sedd yn y front rank-s,bron yn ymyl y Canghellydd. Wedi i'r cyuhwrf ddystewi, ac i bawb osod eu hunain mewn ystum i wrandaw, cyfododd yr Arglwydd Ganghellydd, a dar- llenodd ARAETH Y FRENHINES, yr hon oedd fel y canlyn FT ARGLWYDDI A BONEDDIGION,- Yr wyf wedi eich galw ar adeg gynarach nag arferol i ail-ymaflyd yn eich goruahwylion, gan fod rhai amgylchiadau o bwysigrwydd mwy na chyfifredin yn hawlio eich sylw. Y mae fy nghysylltiadau & Galluoedd Tramor yn parhau i fod yn gyfeillgar a chyd- gordiol. Y mae y prif bwnc yn mherthynas i'r cyffin- dir rhwng Twrci a Montenegro wedi ei bonderfymi. Ar hyn o bryd y mae y Gallu- oedd mewn cyd-drafodaeth gyda golwg ar benderfynu y cyffin-dir rhwug Twrci a Groeg. Y mae rhai o adranau Cytundeb Berlin, y rhai ydynt wedi aros cyhyd heb eu cyflawni, yn parhau i fod yn wrthddrych fy sylw arbenig. Yn ddiweddar, y mae gwrthryfel yn y Transvaal wedi gosod arnaf y dyledswydd 0 fabwysiadu mosurau milwrol gyda'r amcan o bybyr ddiffynu iy awdurdod, ae wedi gosod o'r neilldu o angheurheidrwydd, y pryd hwn, unrhyw gynllun er diogelu i'r ymsefydlwyr Ewropeaidd y llywodraethiad cyflawn hwnw ar eu trafodion lleol eu hunain, heb gyfysgu ar fuddianau y broiorion, pa un yr oeddwn yn awyddus i'w drosglwyddo iddynt Golidiwj f fod y rhyfel yn Basutoland eto yn parhau, er holl ymdrechion Llywodraeth y Penrhyn. Rhoddai foddhad mawr i mi pe deuai adeg gyfaddas i mi allu gweithredu yn gyfeillgar, er mwyn adfer heddwch. Y mae y rhyfel yn AfFghanistan wedi ei ddwyn i derfyniad, ac y mae fy myddinoedd, ae eithrio yr adran sydd yn Candahar, wedi eu galw yn ol oddifewn i'r cyfFin-dir Indiaidd. Nid ydyw yn fy mwriad gadw meddiant gwastadolo Candahar, ondy mae cyflwr anmhsn- derfynol y wlad, a'r anhawsder o ffurfio llywodraeth frodorol, wedi oedi uros dymhor ad-alwad y fyddin o'r safle hwnw. Bydd i bapyrau ar y gwahanol faterion y cyfeiriais atynt, yn nghyda gohebiaethau pellach ar amcan-gyfrifon rnilwrol India, gael eu cyfleu ger eich bron. FONEDDIGION Ty Y CYFFMWIN,- Y mae amoan-gyfrifon y gwasanaeth cyhoeddus am y flwyddyn ddyfodol mewn gradd bill o barotoad, a gosodir hwynt ger eich bron ar fyrder. FY AROLWYDDI A BONEDDIQION,— I Y mae gwelliant graddol, ond nid cyflyin iawn, wedi oymeryd lIe yn masnach y wlad, ac erbyn hyn yr wyf yn abl i goleddu disgwyliad mwy ffafriol mewn perthynas i gyllideb y flwyddyn nag y gallaswm ei ffurfio ar ei dechreuad. Y mae yr hyder gyda pha un yr anerchais chwi ddiweddaf, am IeiMd mawr yr angen- oetyd y. yr Iwerddon, mewn canlyniad i gyn- hauaf cynyrchiol, wedi ei sylweddoli; ond y mae yn ofidus genyi ddatgan fod c, finvr eym- deithasol y wladjwedi gwisgo agwedd ddychryn- adwy. Y mae troseddau tirol wedi amlhau yn mhell tuhwnt i broflad blynyddau diweddar. Nidydywymosodiadauarfywydauwedicynyddu i'r un gradd;;u a throsed lau ereill, ond rhaid i mi ychwanegu fod yr heddgeidwaid dan gyfar- wyddyd yr Executive wedi ymdrechu, er amddiffyn bywydau, yn mhell tuhwnt i arferiad blaenorol. Rhaid i mi modi drygau ereill* ydynt wedi ymledu i raddau pollach. Y mae gweinyddiad cjfiawnder wedi ei atal yn nglyn a'r troseddau hyn, trwy yr anmhosibilrwydd i gael tystiolaethau, ae yn y modd hwn y mae cyfandrefn eang o ddychryn (terrorism) wedi ei sefydlu yn ngwahanol ranitu y wlad, yr hon sydd wedi parlysu y gweithreliad o hawl- iau personol, a'r cyflawniad o ddyledswyddau cyhoeddus bron yr un ffunud. Mewn sefyllfa ar bethau sydd yn newydd mewn ystyron pwysig, ae, o ganlyniad, heb un cyfarwyddyd ymarferol oddiwrth ddim yn y gorphenol, mi a femais mai cyflawn fuasai rhoddi galluoedd arferol y gyfraith mewn gweithrediad eyson cyn gwneuthur unrhyw gais newydd. Ond y mae prawf o'u hannigon- olrwydd, yr hwn a geir mewn cyflawnder yn amgylchiadau presanol y wlad, yn fy arwain yn awr i wneyd yn hysbys i chwi y gosodir ger eich bron yn ddioedi gynygion er fy nghynys- gaeddu a galluoedd ychwanegol y rhai yn ol fy mam i ydynt yn angenrheidiol, nid yn unig er diogelu trefn a chyfraith gyhoeddua, ond hefyd er diogelu ar ran fy neiliaid amddiffyniad ar fy wydau ac eiddo. Ynnesafi'rrhwymedigaethflaenaf a phenaf yr wyf newydd gyfeirio ati, yr wyf yn parhau i ddymuno ynjawr fel cynt, dilyn yn mlaen gyda y gwaith o dddeu cwynion, yn nghyda diwygiad deddfwriaethol yn Iwerddon, yn ogyst tl a Phrydain Fawr. Y mae DeddfTir yr Iwerddon a basiwyd yn 1870 wedi cynyrchu daioni dirfawr ac wedi ohwanegu at ddiogeliad a chysur cydmar- ?hol tir ddoiliaid, heb leihau gwerth nac ?d s?u tir-feddiant. Mewn rh? y' styr-on? fodd bynag, ac yn arbenig dan ddir- wasgiad blynyddau anSbdus diweddar, md vdyw y nawdd a estynai wedi cael ei deimlo y. ddigonol ? n Ulster na'r rhanbarthau ereiU. Sborafchwii ymgymeryd ? dadbly.i.d o'r e-??ddoricn mewn dud a tyad yn gyd?o?g ?uionneiUduolyr lwerddon yn nglyn I'r berthynas rhwng tirfeistr athenant, ac hefyd gyda golwg ar wneuthur ymdrechion effeithiol er estyn i nifer luosocach o'r werin, trwy bryniant, hawl etifeddol arhosol yn y tir. .Bydd y ddeddfwriaeth hon, er cyrhaedd yr amcanion mewn golwg, yn galw am symudiad ymaith yr holl rwystrau a gyfodant oddiwrth rwymedigaethau ar feddianiad eiddo, gyda darpariaeth digonol er diogeJu y buddianau yn nglyn a'r cyf ry w. Gosodir mesur ger eich bron er sefydlu llywodraeth sirol yn Iwerddon, wedi ei sylfaenu ar egwyddorion cynrychioladol, ac wedi ei lunio gyda'r amcan dyblyg o gadarnhau rhaolaeth boblogaiddardreulion, ac er cyflenwi anghen mwy pwysig drwy ledaenu ffurfiad ar- ferion o hunan-lywodraethiad lleol. Cyfleir ger eich bron yegrifau er diddymu cosb gorphorol yn y Fyddin ac yn y Llynges. Gofynir i chwi ystyried mesurau er diwygiad pellach Doddf Meth-daliad, cadwraeth afon- ydd, ac attaliad llifogydd; or diwygio eyfan- Boddia ysgolion gwaddoledig ac ysbyttai yn Ysgotl ad, ac er darostwng arferion llygredig, y rhai, mewn nifer cyfyngedig o drefl, y cafwyd esiamplau galarus ohonynt yn ystod yr etholiad cyffredinol diweddaf. Hyderwyf y bydd i'ch ymdrechion, a'r rhai a fyddant yn galetach nag arforol,gael eu rheoli yn y fath fodd gan Ragluniaeth Ddwyfol, fel ag i hyrwyddo hapusrwydd fy mhobl. Ar ol darlleniad yr Araeth, gohiriwyd y gweithrediadau hyd yr eisteddiad hwyrol. Tua phump o'r gloch dechreuodd EISTEDDIAD CTNTAF y senedd-dymhor hwn. Yr oedd Ty yr Ar- glwyddi yr adeg hon yn cael ei brysur lenwi gan ymwelwyr urddasol. Yn mysg y gwydd- fodolion, ceid Tywysog Cymru, ae oreill o'r Teulu Brenhinol, yn nghyda llu mawr o brif fonedd y deyrnas. Mewn gair, yr oedd yn anilwg fod y noson yn un bwysig, ae yr edrychid yn mlaen am areithiau gan y doniau penaf. Cymerodd aelodau y Wein- yddiaeth a'r Wrthblaid eu seddau yn gynarol. Yn eu mysg, gwnaeth Iarll Beaconsfield ei ymddangosiad, a chafodd dderbyniad gwresog. Yr oedd Iarll Derby hefyd yn bresenol, ac eis- teddai, fel y gwnai y llynedd, ar y meinciau Rhyddfrydol. Wedi i'r Araeth gael ei hail- ddarllen, cyfododd Arglwydd Carrington i gynyg yr Anerchiad arferol i'r Goron ar yr achlysur, a chefnogwyd ef gan Arglwydd Yarborough. Ieuaino iawn o ran oedran yw y ddau bendefig hyn, ond aethant trwy eu gor- chwyl yn hynod fedrus a boddhaol. Yn ddilynol, wele Iarll Beaconsfield ar ei draed, ac wedi talu compliment i'r ddau bendefig a nodwyd am eu hareithiau, traddododd araeth alluog, yn yr hon y beirniadai weithrediadau y Wein- yddiaeth yn y misoedd ddiweddaf. Tynodd ei arglwyddiaeth ddarlun pruddaidd o'r sefyllfa yn y Dwyrain, yn India, ac yn Basuto; ond ar Gwestiwn yr Iwerddon, fel y gallesid tybied, y traethodd helaethaf. Tystiai mai gwawdiaeth noeth fyddai trafod unrhyw gwestiynau mewn perthynas "r Iwerddon yn awr, heblaw adfer- iad heddwch a threfn, ac adsefydliad uwchaf- iaeth y Teym." Siaradodd yr larll am ddeugain munud, ond nid oedd ei draddodiad mor lithrig a llyfn ag arferol. Y nesaf i siarad ydoedd Iarll Granville. Yn y rhan gyntaf o'i araeth, beirniadai sylwadau larll Beaconsfield gyda'i ddeheurwydd diarhebol. Yr oedd ei frawddegau rai prydiau yn sarcastic ryfeddol, a thynodd haeria auycyn-lefaryddi'rUawr. Traddododd ei arglwyddiaeth araeth eglur a meistrolgar. Cafodd yr Anerchiad ei gynyg a'i gefnogi yn Nhy yr Arglwyddi heb i neb gael ar ei galon gynyg gwelliant hrno. Bellach, trown ein sylw am foment i DY Y CYFFREDIN. Ceid yma, hefyd, arwyddion digamsynied na fyddai yr eisteddiad yn un dibwys na segur. Erbyn haner awr wedi pedwar yn y prydnawn, yr oedd y Stranger's Gallery wedi ei rhwydd lenwi, aphrysurai yr aelodau i gymeryd eu heisteddleoedd. Yn y cyfamser, gwnaeth Mr Forster ei ymddangosiad, a chafodd cheers calonog. Ceisiodd yr adraa Wyddelig roddi oyffelyb dderbyniad i Mr Parnell. Pan welwyd y Prif Weinidog ar lawr y Ty, prin y mae aijgen hysbysu iddo gael derbyniad gwir frwd- frydig. Hysbysodd y Llefarydd iddo anf on g&ysiau eth- oliadol i'r cynrychiolaethau hyny a aethant yn weigion yn ystod y dyspeidiant soueddol, a daeth yr aelodau newyddion a ganlyn i gymeryd y llw arferol:—Twrnai-cyffredmol Ysgotland, dros Clackmannan; Mr Alexander Crum, dros swydd Renfrew; Mr J. G. Shaw-Lefevre (ail-etholydd) dros Reading; Mr James Cropper, dros Kendal. Yn ganlynol rhoddwyd rhybuddion am fesurau a fwriedir eu cynyg gan y Llywodraeth, un o ba rai ydoedd y mesur er amddiffyn bywydau ac eiddo yn Iwerddon, yr hwn a gynygiwyd gan Mr Forster. Yr oedd y rhybuddion a roddwyd gan aelodau uuigol yn hynod niferus. Ni wnawn ond crybwyll eiddo yr aelodau Cymreig. Mr Henry Richard a gynygiodd benderfyniad i wella deddf Nawddogaeth Kglwysig. Mr Dillwyu a roddai rybudd am fesur er diwygio y ddeddf ynglyn a thriniaeth gwallgofiaid. Mr Morgan Lloyd a apeliai am welliant yn y gyf- raith mewn cysylltiad ag etholiadau seneddol. Ar derfyn y gorchwyl hwn, aeth Mr Rathbone, yr aelod dros sir Gaernarfon yn mlaen at y bwrdd i gymeryd y llw seneddol, a chafodd dderbyniad cynes ar ei ad-ddychweliad i Dy y Cyff, edin. Wedi i'r Llefarydd ddarllen araeth ei Mawrhydi, cyfododd Mr Stuart Rendel, yr aelod dros swydd Drefaldwyn, i gynyg yr An- erchiad mewn atebiad i'r eyfryw. Traddododd Mr Rendel araeth fer, synwyrlawn, yn yr hoa yr adolygai brif bwyntiau yr araeth. Cefnog- wyd ef gan Mr Slagg, yr aelod dros Fanchester, yr hwn a efelychodd y boneddwr o Drefaldwyn drwy fod yn fyr a chynwysfawr. Tra yn crybwyll am y mater hwn, y mae yn llawenydd i ni weled fod y Llywodraeth wedi ymdJiried y gorchwyl o gynyg yr Anerchiad i un o'r aelodau Cymreig, ac y mae yn wir foddhaus genym iddo yntau ei gyflawni mewn modd mor gymeradwy. Darfu i Syr Stafford Northcote addef hyn yn ei araeth, er fod sylwadau Mr Rendel braidd yn rhy "rosyn-liw" (rosy- tintd) ganddo ef. Amlygodd Mr Gladstone yr un peth yn y rhagarweiniad i'w araeth yntau. Yr oedd araeth Syr Stafford Northcote, yr hwn a siaradodd ar ol cynygydi ao eilydd yr Anerchiad, yn un faith a ilafurus. Yr oedd ei gondemniad o ymddygiadau y Llywodraeth, gartref ac oddicartref, yn ddiarbed. Nid oeddynt wedi cyflawni dim i'w foddio. BJiai y Weinyddiaeth am gadw eu bwr- iadnu mor Iwyr iddynt eu hunain; ac o berthynas i'r lwerddou,-uid oedd ganddo ddim yn erbyn coercion, ond gofynai yn odliwiol, -11 Pabam na fuasech yn gwneyd hyn yn gyut ? Llefarodd yn y cywair hwn am dros awr o amser pan y cododd Mr Gladstone i anerch y Ty. Gan ei bod ar fin yr "awr ginio" pan orphenodd y siaradydd blaenorol, yr oedd llawer o'r aelodau yn absenol, eithr pan ideall- wyd fod y Prif Weinidog ar ei draed, buan y llanwyd y seddau gweigion, a dangosai pawb yr astudrwydd mwyaf. Ymddangosai Mr Gladstone yn heinyf a siriol. Y mae y gor- phwysdra a gafodd yn ddiweddar wedi effeithio yn ddaionus ar ei gyfansoddiad; y mae yr olwg care-worn oedd arno y senedd-dymhor o r blaen wedi cilio. Iach a nwyfus oedd ei wedd y noson hon, ac yr oedd ei beiriannau llafar yn y cyflwr goreu. Yr oedd ei lais yn glir a nerthol, a threiglai ei eiriau yn ddidrafferth ac esmwyth dros ei wafusau.. Wrth gwrs.prif faich ei araeth ydoedd gwrthbrofi haeriadau Syr Stafford Northcote. Cydinarai dawedogrwydd y Wein- yddiaeth bresenol a'r eiddo yr un lfaenorol pryd y tynid allau gynlluniau ac yr arwyddid cytundebau heb ddy weyd gair wrth nab. Yna aeth y Prif Weinidog rhagddo i egluro gweith- rediadau y Llywodraeth yn nglyn a'r Iwerddon ynymisoedd di./eddaf. Llefarodd gydag Ylli a dylanwad am dros awr o ainser. Terfynodd ei araeth hyawdl yn y geiriau a ganlyn:— Datganaf fy ngobaith, gan ein bod ar fedr dynesu at rai o'r pyneiau mwyaf dyrus a phwysig a ddaethant i sylw y Senedd yn ystod yr hamer canrif diweddaf,—y byddwn yn ystyr- iol o'r mawr gyfrifoldeb sydd yn pwyso arnom, ac y bydd i ni, gan daflu pob amcan personol o'r neilldu, boed y peth y byddo, yn ymgymeryd a'r gwaith, yr hwn os llwyddwn i'w gyflawni, a esyd anrhydedd, ac a fydd yn ffynhonell o hapusrwydd i ni oil." Eisteddodd y Prif Weinidog yn nghanol cymeradwyaeth cyffred- inol. Wedi i Mr Parnell gynyg gwelliant ar yr anerchiad, ao amryw aelodau ereill,—ac yn eu plith Syr Wilfrid Lawson-anerch y Ty, go- hiriwydjy gweithrediadau yehydig wedi haner nos. DYDD GWENER. TY YR ARGLWYDDI.—Ni pharhaodd yr eisteddiad ond tua chwarter awr. Yr oedd y gweithrediadu yn gynwysedig mewn mabwys- iadu cynygiitd o eidrlo Iarll Spencer mewn perthynas n'r Iwerddon a chaniatau i'r Arglwydd Gitnghellydd gynyg mesurau o welliant ar Gyfraith y laddu i gyflenwi diffyg yn y Gyfraith Farnol. Ty Y CYFFREDIJT.—Cyfarfyddodd yr aelodau am bedwar o'r gloch. Mewn atebiad i Mr Macdonald dywedodd y Cyfreithiwr Cyffredinol nad oedd y Llywodraeth yn bwriadu ymyraeth i'r cytundebau yr eir iddynt er gochelyd iMesur Gyfrifoldeb Meistri Gwaith, ond ei bod yn gwylio gweitlirediad y mesur gyda'r bwriad o gael profiad am yr angenrheidrwydd o eangu ei ddarpariadau. Mewn atebiad i Mr Chaplin priodolai Mr Mundella doriad allan glwyf y traed a'r genau i long-lwythau Ffrengig. Yr oedd ei obaith yn gryf yn llwyddiant y mesurau a gymerwyd er rhwystro lledaeniad yr haint. Cododd Mr O'Kelly ddadl, yr hon a barhaodd am ddwy awr, yn nghylch cyhoeddiad cyfarfod perthynol i'r Cytundeb Tirol yn Brookborcagh, swydd Fermanagh. Dywedodd Mr Forster fod yr ynadon wedi gweithredu gyda llwyr gyd- syniad Pwyllgor Gweinyddol yr Iwerddon. O'r diwedd gwrthodwyd cynygiad Mr O'Kelly am ohiriad y Ty gyda mwyafrif o 301 yn erbyn 38.—Dywedodd Mr Forster fod pump o siroedd Gwyddelig wedi eu cyhoeddi ya derfysglyd, a bod yr ysgelerderau—yn cynwys llythyrau bygythiol-am y flwyddyn yn terfynu yn Rhagfyr diweddaf yn 2573 mewn nifer. —Adnewyddodd Mr Parnell ddadl ar yr anerchiad mewn atebiad i'r araeth oddiar yr orsedd. Tua diwedd ei araeth cynygiodd fel gwelliant i'r anerchiad fod y geiriau canlynol yn cael eu hychwanegu atynt—" Ond yr ydym yn ostyngedig yn sicrhau ei Mawrhydi nas gellir hyrwyddo heddwch a diogelwch yn yr Iwerddon trwy atal unrhyw rai o iawnderau cyfansoddiadol y bobl Wyddelig." Dywedodd y Milwriad Tottenham fod araeth Mr Parnell yn anghywir a chamarweiniol.-Mr Arnold a lefarodd yn nosaf.-Wedi hyny Mr O'Conner Power, yr hwn a gyhudda' y Prif Weinidog o ddewis bod yn ben gweinyddiaeth ranedig yn hytrach na gwneyd cyfiawnder a'r Iwerddon. Rhoddodd Mr Forster atebiad llawn. Dy- wedodd fod araeth Mr Parnell yn wahanol iawn i'r darluniad o'r Cytundeb Tirol a roddid yn y cyfarfodydd tirol; ond y sefyllfa ar bethau ig oedd gan y Pwyllgor Gweinyddol i gyfarfod a hi oedd fod y rhai a dorent y gyfraith yn gwneyd hyny heb ofn eu cosbi, tra yr oedd y rhai a dorent gyfraitli anysgrifenedig yr aelod anrhydeddus mewn mawr ofn eu cosbi.

QWYTHERIN. YR EISTBDDFOD.-Dydd Mercher, Rhagfyr 29ain, cynhaliwyd eisteddfod yn y lie uchod. Er gerwined ydoedd y tywydd, daeth cynulliadau da yn nghyd, a chaed cyfarfodydd difyrus ac adeil- adol. Y beirniaid oeddynt,-cerddoriaeth, Mr D. Jenkins, M.B., Aberystwyth; y rhyddiaeth a'r farddoniaeth, Parchn W. R. Jones (iioleufryn), Caergybi, a D. Jones, Llanfairtalhaiarn, yr hwn hefyd a wasanaethai fel arweinydd y cyfarfodydd. Beirniedid y gwau gan Mrs Jones, Ysgoldy, a Mrs Wynne, Ty Newydd. Enillwyd gwobrwyon fel y caulyn :-Traetb.awd, "Yr Ysgol Sabbothol fel sefydliad, yn nghyda'r cynllun goreu i'w dwyn yn mlaen yn effeithiolgoreu, Mr Elias Hughes, Oolwyn Bay. Eto, flanes Moses," Mr D. Davies, Erw, Gwytherin. Am y penillion coffadwriaethol i'r diweddar W. Davies, Ty'r Capel, gwobrwywyd Mr Evan Jones (Ieuan o Ddinbych), Rhyl. Y goreu olSeg o englynion i'r "Wawr" ydoedd eiddo Mr 0. T. Davies, Tanyclogwyn, Penmachno. Enillwyd y wobr am yr englyn Beddirgraph i Miss Hannah Williams, Cwm," gan Ieuan o Ddin- bych. Y goreu o nifer mawr am areithio yn ddifyfyr ydoedd Mr Jonathan Davies (Nathan Hiraethog), Gwytherin. Am adrodd rhai o doddeidiau Eben Fardd ar "Esgyniad EUaFj, gwobrwywyd Mr J. Davies, Erw. Am y Llythyr pleutyn:" goreu Mr John Davies, Erw. Am gyf- ansoddi ton gynulleidfaol, rhan wyd y wobr rhwng Mri J. Jones, Merddyn, Gwtherin, a J. H. Wil- liams, Porthmadog, yr hwn a gynrychiolid gan Lledwenfab. Y gramadegwr goreu ydoedd Mr Evan Jones Griffiths, Gwytherin. Areithio ar "Eirwiredd:" goreu, Nathan Hiraethog. Y goreu am gann unawd, Mr G. F. Jones (Sior Callestr), Llanfairtalhaiarn. Deuawd, "Y ddau forwr:" goreu, Mri Evan Jones, ac Ebenezer Morris, Gwytheria. Y goren am ysgrifenu dernyn a chwareuid ar yr harmonium, ydoedd Mr Evan Parry, Cwmtirmynach. Enillodd yr Elwy Choral Union, Llanfair, y wobr o dair gini am ganu "Oddiar y traeth" (Owen Owen), yn nghyda chanmoliaeth uchel gan y beirniad dysgedig Am yr hosanau cochddu i feibion, yr oren ydeedd Agnes." Am y mittens goreu, gwobrwywyd Miss Anne Evans, Bron'rhaul, Gvrytheriv. Oanodd Mr Jeukins amryw weithiau yn feistrolgar. An- rhegwyd ni a datganiadau chwaethus gan yr Elwy Choral Union, dan arweiniad Mr Evan Jones. Gwnaeth cor y lIe" eu rhan yn ganmoladvy dan arweiHiad Mr John Jones.— FiJiu's'.

I FFESTIBIOG. IIABLIONI. -Y maeMr F. S. Percival, perchenog Chwarelau Yotty a Bowydd, wedi dangos ei gared- igrwydd trwy gydymdeimlo a'r tlawd eto eleni. Y mae, fel arferol, wedi rhanu tua phymtheg tunell o lo i bobl dlodion, ac y mse'n debyg na bu erioed fwy o'i angen nag eleni, mewn mwy nag un ystyr. Da ydyw gweled meis.r yn cofiomor garedig am ei weithwyr. LLWYDDIANT MORwltoL-Mae yn llawenydd genym dieall fod Mr John Pugh, mab Mr Hugh Pugh, Gwynfryn, wedi pasio yr arholiad fel first mate. Cynhaliwyd yr arholiad yr wythnos ddi- weddaf yn Lerpwl. GWBITHIO AKSDR LLAWN.—Fel y mae'n hysbys i'r durilenydd, pedwar diwrnod oedd yr amser fyddid yn weithio bob wythnos yn Chwarel Uchaf Mr Oakiey, und yn awr y maent wedi dechreu cael gweithio amser llawn. Gobeithiwn fod hyny yn rhagarwyddo adfywiad. ADRILADU -Y mae yma aleiladu mawryn bar. haus V mae ffydd llawer i'w chanfod yn bur gref, mai gwella ac nid gwaethygu a wnaiff pethau yn Ffestiniog. M.ae capelau newyddion yn cael eu codi eto, tri o ba rai sydd ar y Fronfawr,-un gan y Bedyddwv r, un gan yr Annibynwyr, a'r iUll gan y -,IetELo,listiaid,-y cyntaf wedi ei gymeryd gan Mr Hughes, Penyg/oes, Caernarfon; yr ail gan Mr John a. Jones; a'r 3ydd gan Mr William Owen, Rhiw. Hefyd y mae'r Methodistiaid bron a gor. phen eu cipel newydd yn y Llan, yr hwa sydd yn cael ei wneyd gan Mr William Jones, Porthmadog. Mae y Methodistiaid Seisnig yn parotoi i roddi eu p ibell hWrthau i lawr yn agos i'r Garreg-ddu, a'r Bedyddwyr yn myned i wneyd yr un peth yn y Llan Felly, pan wneir y rbai uchod, bydd yn Ff stiniog ddeuddeg-ar hugain o leoedd add- oliad. UNFFUBFIAETU AMSER.—Llawer o gwyno sydd, ac nid heb achos mae'n debyg, na. fuasai yr in amser 9 u caelei gadw gan b¡,wb y sef yw hyny, fod rhyw le y geilid cyfeirio ato fel standard, ae ni l pob chwarel, a chapel, a pheisonau unigul yn standards iddynt eu hunain. Ac hyd nes y ceir clo,k mawr ar y Town Hall, fe gedwir amser llineil y L. & N. Western Railway gan chwarel y Welsh Slate; feUy bydd y whistle /no fel standard yr amser yn y Ho. LLYS YR YN iDON.-Dydd lau, y 30ain cynflsol, yn Penrhvndeudraeth, gerbron Mr John Jones, a Mr W. Davies, ynadon, dygwyd yr achosion canlynol gerbron:- Ymoaodiadau.—Cyhuddwyd Trevor Jones, Rhlw. bryfdir, o wneyd ymosodiad creulawn ar Richard Hugh a. Talywaeuydd, AmddifEynwyd gan Mr R. 0. Jones, eyfreithiwr, Fourerossès-Dirwywyd T. Jones i £3 4s 6c, rhwng y costau.-Will;am Lloyd. Lord street, yn erbyn John Jones o'r un lie. Khwymwyd y ddau i gadw heddwch.—John Morris, Pengwern (5 oed), a gyhuddodd Evan Ro berts (i6 oedj, am ymosod amo. Gan fed anghyd- weled nd rhwng y rhieni, rhwymwyd hwy a'r plant i galw b e ,ddw,,h.- Sergeant Vaughan a gyhuddodd John Roberts, Closygraig, o dori yr hed'iwch. Dirwywydefi 14a a rhwymwyd ef i gadw'r htddweh. Oyhtiddwyd Dfivid Ymosotiad dnteeddaidi. — Oyhuddwyd Duvid Morris a Hugh Jones, L anfrothen, o wneyd ymos- odiada,i-edd;tidd ar Mary Jane Jenkins. Mill. st-eet. Fourcrosses. GLthiriwyd yr aclon am bythefaos. Mcdd-v m Afroolus.- Yr Heddgeidwad Parry a gyhuj.lodd Owen Evans, Rhiwbryfd:r, o fod n feddw H; aîrolus. Dirwywyd ef i lis 6c.- Ll Ri.:tnrds Ki«stiniog, a gfhuddwyil gan yr Hedd- ge.dwa I Tueodore o'r un trosedd. Gan Lad yrA- adan^.js dd, cyhuddedig, caniatawyd gwarant i'w ddal. llwydfai.

CYDFRADWRIAETH YN BOMBAY. Yn ol pellebyr i'r Timet o Bombay dydd Llnn diweddaf, darganfyddwyd cydtradwriaeth yn mysg yr Hindwiaid a'r Mahometaniaid yn Kolapore gyda'r amcan o ladd yr Ewropeaid tra yn addoli ar y Sul, Tachwedd y 7fed; yn nghyda difetha y swyddogion brodorol. Bwriadent gael y tnilwyr cyttredin i uno a hwynt, fel y gallent godi gwrthryfel. Er fod tair mil o bersonan yn y cynllwyn, eto ni ddarganfyddwyd ef am wyihuosau. Gan fod yn rhaid i'r gwrthryfelwyr wrth arian tuagat ddwyn eu cynUuniau i ben, bu hyn ) n achlysur iddynt gael eu darganfod. Y mae saith-ar-hugain yn awr yn sefyll euprawf ar y cyhuddiad o wrthryfelayn erbyn yr Ymherodres. Cynygiai Ramblat, yr arweinydd, godi i'r orsedd y Rajah, yr hwn a ddiorseddwyd ae a fu farw yn 1867, ond yr hwn a gredir gan y bobl i fod eto yn fyw.

R TNWW EDWARDS O R MAES DYOHWBWAD Y PARCH JOHN EDWARDS O'K MAES C?HADOL YN ???'.D"??d S?wru. y 4ydd cynnbo) l cyrAaeddoddd  parch Mr Ed?rdB i provideaee, 1??, ????jo!. "0 y bu yn cynNM). cy odVtu '?. b? hnedd. Brodor Uafurio am  ?u U?do? .ir ydyw Mr EdwM?da 0  Lltlngado, ir &Mrtyrddiu. D ^7"f1lre /ytg —^LUngadS^" Nehymru yn mron 0 un Moddei ?dysgv. e £ oddeuta N?1? "??''?°"? 'BitS air Fyuwy, maw m)yuedd yn 01, yu Blaeiiafoa> sir Fjnwy, D.C. yn gofu?l, ??Mhon, gau y rhan fwyaf o'ch darllenwyr .M te.tLyrwyd Mr Za' o'ch darilexlwyr Plu Stephen yn Maxico, i'r ? ? ste gael ei ofyn, "Pwy a a i hnw 11e y m"rthyr stephauf" ac ni wnaeth neb ateb on? d y ?'??? Ed?Md.. Blaen- afon. Aethdro6odd.*ch?M .dd o?l o'r maes afon. Aeth drosodd, ?? Watkms madol am dymor ei hun, tra)' bu :nr Watkius MymwetM&'rwladhon? yntau gan aSeebyd ei deulu i r.,ddi gwaitb i iyny am dymhor, beth b,n? er fod ?ueyd iyny am dymhor, bwr(jd. mae ?.y? "?ynwe'w''?y? ''y'd*? Jeglw?ei hvny ;n erbyn yn ymgartrefu ?, gauaf yma yn Providence. 08 ?iuurhyw eglw) 8 ei wasana. th i'w supplio am n ^wai-cg, bydd yma yu Providence Os ?a? ?M" ? ??h g 'M wasan?. th i'w supplio am ? dda ?nddo fod at eu gwasauaeth. öVrth g HS fe gofla i i hcglwysi Mal y cynt ,f i'r felin bia'r uaL" Bydded i'r rhai 1t»yn.v <» ei wasan ?aL" bre?-thwr Mth dd?nfou yma i?t fl. Y Mae yn brea(?thwr da, a h v ny yu Gymraeg a Sisleg.-Yr eiddoch,  to.-R. 8. J ones.

LERPWL. I (Oddiwrth, ein Gohehydd Neillduol.) I IOVAWK SPED. I Yr Wythnos Weddio.Darlithiag gan y Parehn Thomas Charles Edwards, M.A., a John am (EglwytbaehJ.—Te Parti blynyddol y Wesleyaid yn Shaw -street. -Marwolaeth XrBepj'atnit;J. Owen. —Cystadleuaeihau Cerddorol Seisnif, a dull newydd o feirniadu.—Cufnewidiad y Tywydd.—Eisteddfod ddyfotlol Albert Sail.— Qwieddoedd ereesateol ir Cadjlaenor F. Roberts. Mae y cyfuadobau efengylaidd yma wedi bodyn lied ffyddlon eleni eto i'r arferiad o neillduo v r wythnos hon-yr wythnos gyntaf yn lonawr—yn wythnos o weddio. Ac mewn rhai rhanau o'r ddinas, lie y mae gan yr enwadau Cymreig addol- dai yn lied agos i'w gilydd, neillduwyd un nos waith i gyfarfod gweddïo undebol; ac J'r oedd rhai ohonynt yn gyfarfodydd tra effeithiol. Prin y mae hysbysiadau yn y newyddiaduron, a chyhoeddi yn y capelau y Sabboth blaenorol, yn ddigon er dwyn yr wythnos weddio it) nyddol yn amlwg o flaen corph y boblogaeth. Byddai yn ychwanegiad mawr at eu defnyddioldeb pe yr ymgymerai boneddigesau efengylnidd sig ymweled a'u dintriets wythnos yn flaenorol, i wahodd y bobl nad ydynt yn mynychu lleoedd o addoliad i ro'i eu presenoldeb ynddy nt. Bu y gwyr da sydd yn gofalu am gyfarfod gweddio "ganoldydd," yn nghymydogaeth yr Exchange, yn ddoeth eleni trwy gymeryd neuadd fawr Oymdeithas y Cyfreithwyr yn Cook-street, yn lie i'w cyuhal, am ei bod yn ystafell brydferth, eang, a chanolog i bobl yr Exchange, o bob gradd, i fyned iddi, rhagor eu lie arferol --y Common Hall, Hakins Hey. Yr oedd y cyfarfodydd .canol dydd hyn dan oM prif weinidogion y gwahanol enwadau yn ein plith,— Ymne llduwyr ae Eglwyswyr.—Dydd LIun, J. H. Honeyburn, M.A.; dydd Mawrth, A. M. Lyming- ton, B.A. dydd Mercher, Samuel Pearson, M.A.; dydd Iau, J. Burbidge, M.A.; dydd Gwener, y Parch Richard Roberts; dydd Sadwru, Owen Thomas, D.D. Ac yr oedd testynau neill- duol i weddio am eu llwyddiant wedi eu trefnu ar gyfer pob cyfarfod. Yr oedd yma yr wythnos hon, yn ychwanegol at yr wythnos weddio, ragorfreintiau neillduol yn cael eu gosod o flaen ein cydgenedl trwy ddailith- iau gan ddau o'n prif ddynion-y Prif-athraw Thos. Charles Edwards, M.A., a'r Parch John Evans, Eglwys'oach,—y cyntaf yn nghapel Seisnig y Methodistiaid Calflnaidd yn Catherine- street, nos Lun, ar" Esboniadaeth Ysgrythyrol," pryd y Uanwyd y gadllir gan E. R. Russell, Ysw., golygydd y Daily Post. Yr oedd yn ddarlith neillduol o ragorol, fel y gellid disgwyl oddiwrth wr o alluoedd a difrifoldeb Mr Edwards, a hyny ar bwnc sydd yn un o'i hoff efrydiaethau. Siar- adai yn uchel am Aldford ac Eliicott fel esbonwyr, ond rhoddai y He uchaf o'r hoU esbonwyr Prydeinig i'r Esgob Lightfoot. A goddefer i mi ddyweyd yn y fan hon mai brodor o Lerpwl ydyw Lightfoot. Dywedai foddylanwad dnwlnyddiaeth Germany yn amlwg ar yr esbonwyr enwog hyn. Ond cofier mai nid er taflu amheuaeth ar ysbryd- olrwydd a chywirdeb eu hesboaiadaeth y dywedai efe hyny, fel y gwneir yn rhy gyffredin yn Nghymru a Lloegr am dduwinyddiaeth Germany; ond dywedai ei fod ef yn gorfod credu fod mwy o ddyfnder a dwysder ysbrydol yn ysgrifeniadau duwinyddol y Germaniaid na'r Prydeiniaid yn yr oes hon, ac mai camgymeriad mawr ydyw yr anghynseradwyaeth a ddangosir gan rai y dyddiau hyn yv erbyn ysgrifeniadau duwinyddol Germany. Rhoddai gymeradwyaeth uchel i Destament yr Ysgol Sabbothol, a ysgrifenwyd gan mwyaf gan John Hughes, D.D. D. Saunders, a Griffith Parry. Cafodd y gvnulleidfa barchus a ymgynullodd i'r Asociation Hall, Mount Pleasant, nos Fawrth, wledd ragorol yn narlith y Parch John Evans ar "Nerth Arferiad,"—y gyntaf o gyfres darlithiau Undeb yr Ysgolion Sabbothol Cymreig. .Nos Lun hefyd cynhaliwyd te parti blynyddol capel y Wesleyaid yn Shaw-street, pryd y daeth tyrfa fawr yn nghyd i fwynhau y wledd ddanteith- iol, meddyliol, a cherddorol. Yr otdd y Parch John Evans, ac amryw enwogion ereill yn cymeryd rhan yn y cyfarfod. Y mae golwg lewyrchus iawn ar gerddjriaeth yn y capel hwn yn awr, yn enwedig y cor plant, sydd yn cael Ilawer o wasan- aeth gweithfawr Mr Edward Jones (Gwaenys), a ffyddlomaid ereill. .Y mae I;erpwl yn caelmynych gollediony dydd- iau hyn yn marwolaethau dynion adnabyddus a gwasanaethgar iawn yn eu gwahanol gylchoedd. Yn ychwanegol at farwolaethau diweddar T. J. Hughes, Dr Howard Pugh, a Peter Williams, dyma Beujamin J. Owen wedi ei gymeryd yn mludau ei ddyddiau, yn 47 mlwydd oed. Yr oedd efe yn d,iiacon ffyddlon a galluog yn eglwys yr Annibynwyr Cymreig yn Park road, yr eglwys y dygwyd ef i fyny ynddi o'i febyd, a lie bu ei dad (George Owen) yn ddiacon am flynyddau lawer. Yr oedd yr ymadawedig wedi ei ddyrchafu i'r swydd bwysig 0 is-drysorydd jy gorphoraeth ddinesig, lie yr oedd holl drafodaeth arianol y corporation o dan sei ofal, yr hyn a gyflawnai er boddlonrwydd hollol yr holl awdurdodau. Awgrymais yn fy liythyr diweddaf am y gystad- leuaeth gerddorol Seisnig sydd yn myned yn mlaen yn awr yn y Saturday Night Concerts yn y Coneert Hall. Y maent yn dechreu heno gyda eh) stadleuneth I leialau bass, ac i gael eu dilyn ato nos Lun nseaf, ac ar y nosweithiau dilynol, bydd yma gystadleuaethau i leisiau tenor a soprano Sicr yw mai y cystadleuaethau Cymreig ydyw tad y drychfeddwl hwn i'r Saeson, gyda hyn o wahan- iaeth, mai amcan uchaf a chyutaf y cystadleu- aethau Cymreig ydoedd enyn chwaeth at gerddor. iaeth, tra mai amcan uchaf Meistri W. Lea a Jnde ydyw gwneyd arian oddiwrthynt. Mae rhyw fedr neillduol yn ein cymydogion Seisnig i droi pobpeth ar lwybr masnachol ac i elwa yn arianol; a phwy a wyr nad dyma y ffordd effeith- iolaf i ddwyn addysg gerddorol i fod yn boblog- aidd ac yn ddefuyddiol, trwy gyfoethogi eu harweddwyr, tra mae y rhan fwyaf o athrawon cerddorol Cymru, yr amser a basiodd o leiaf, wedi bod yn llafurto er dyrchafu chwaeth y bobl at gerddoriaeth er ea colled eu hunain. Mae yn y mudiad hwn un peth newydd, sef eu dull o ddewis beirniaid yr hyn sydd yn sicr o fod yn atalfa ar ddadl wedi barn" sydd mor fynyeh yn dram- gwydd mawr gyda chystadleuacthtsu cerddorol yn Ngbymiu. Yma mae yr holl'gynulleidfa yn feirn- iaid a rheddir cerdyn i bob un ar ei fynediad i mewn i'r cyngherdd, a dymunir i bawb roddi ei bleidlds ar y cerdya i amlygu pa un a farnai yn oreu; a gwob-wyir yn ol nifer pleidleisiau y dorf, yr hyn a hysbysir trwy y newyddiaduron tua chanol yr wythnos. Heuo hefyd y mae Madame Edith Wynne yn canu yn nghyngherdd Mr W. Lea yn Hope Hall. Yr ydym wedi cael cyfnewidiad mawr yn y tywydd er tua chanol yr wythnos, rhew caled ac oerLi annyoddcfol bron, yn lie y gwlaw parhans a gawsom yn hir o flaen ac ar ol y Nadolig. Ac yn ddigrifol iawn 7 mai rhai pobl yn dal beirdd La. pwl ac eisteddfod Albert Hall yn gyfrifol, am yr hir dywvdd gwiawog a gawsom. Cynhelir eisteddfod Albert Hall un o dd ddiau olat y mis hwu (Ion iwr), uid wyf yn cofio y dydd, ond y mae hysbysiadau am dani yn y Oemdl: a'r prif destyn barddnnol ynddi ydyw cywydd i afon y Mersey, ar yr hwa, med iir, y mae holl feirdd Lerpwl a'r cyfflniau yn cystadlu a thrwy fod Cj nifer o ysbrydion barddonol wedi bod yn byw ac yn myf rio cyhyd ar y Mersey, er cael gafael ar ddrychfeddyliau i addurno eu caneuon, fe aflon- yddwyd i sbryd ei dyfroedd i'r fath raddau nes i'r dyfroedd ar y ddaear aflonjddu ar y dytroedd uwcki!awyddtiearfelygwnaiundine yn y Black Valley, nes peri gwlaw parhaus, hyd nes daeth y dydd i anfou yr ysbrydion aflonydd i gael eu barnu Fooid bynag, fe ddywedir fud golwg obeithiol am eisteddfod lwyddiannus j n Albert Hall, Scotland-road, eieni, ae y eoronir ymdrech- ion Mr Lloyd, lago Wyn Tegai, ac ereill sydd wedi oweithio mor oz, iol i gyfodi cyfarfod lien- yddol bychan Great Mersey street i radd e.etead. fod fawr a Uewyrchus. Bn agos i mi anghoflo dyweyd fod General Fred-rick Roberts, arwr Affganistan a Candahar, wedi bod y ma dridiau yr wythnos hon yn cael ei anrhydeddu y;ydti'banguet a gwleddoedd goiwych can ein /l.aer yn y Town Hall, pryd y gwahodd- wyd em hurddasolion penaf yno i'w groesawu. Traddododd y Cad ndog dewr iraeit-h fwy gwerth- fawr nag a draddodir yn gyffredin gan filwyr mewn gwleddoedd gwychion. Oymerodd et fant lis o'i ymweliad a Lerpwl i hyrwyddo y ffordd i fllwyr ar eu rhyddhad o r fyddin i gael eu derbyn fel sw/ddogion a nogeseuwyr yn ein s yddfeydd a'u hystoidai, gan d ladeu nad oedd un sail i'r dvb gyffredin mai rhai diwerth mewn swyddau gwladol yd w dyehweledigiou or fyddin; mai y gwrthwyncb oedd y gwir, fod y ddysgyblaeth a gawsant yn eu cymhwyso i lauw atlr)w sw- ddau yn rhagonch na neb arall. Diau fod hyna yn wir am rai swyddau, ond prollad rhai sydd wedi ciel hir aferiad gyda gweithwyr ydyw .to nad JW y fyddin yn He dymunol i ymarfer dynion a chaled- waith. (,'nd y mile teimlud caredig y cadfiidog at filwyr dychweledig yn ganmoladwy iawn; ac suae y ffiiith iddo bleidio eu hachos yn Lerpwl yn profi ei 'od yu dd) n a llygad yn ei ben at rywbeth heblaw ar wain milwyr i frwj r.

ISWPKR I FBCHOYK GYKU'R WEDD."—NOS Pad- ?wrn. Ionawr laf, yn ngwesth eang a mmteisiol Mrs Elias, North Castle-street, rhoddodd J. E. Davies, Ysw., Bootle, swper mawreddog i holl gertwyr a bechgyn ei wasanaeth. Yr oedd yn olygfa ddeniadol eu gweled yn ugeiniau yn eye hwy a o Derby-road mewn buses llogedig iddynt eu hun- ain tua'r ddinas; rhai mewn dillad gwynion, ereill gleision, ereill duon, a phob un gyda golwg iach a sobr. Yr oedd eu mynedhd yn creu dy- ddordeb neillduol i gannoedd certwyr Bootle, oblegid mai dyna y swper cyntaf yn eu mysg ar draul y meistr. Ar ol cyrhaedd y westfa, daeth- ant i gyffyrddiad ag un o'r gwleddoedd mwyaf danteithiol a chostus,-yu deilwng nid yn unig o ugeiniau 0 gertwyr, eithr maerod a barwniaid. Yn gweinyddu i'w gweiuidogion, er eu mawr hyfryd- wch a'u hurddas, yn nghydag amryw foneddigesan ereill.. gwelid Mrs Davies. Yn mysg y boneddig- ion a weinyddent, heblaw y meistr, gwelid un o farsiandwyr y ddinas. Wedi y swper cafwyd cy- farfod cyfaichiadol dyddorol. Cymerwyd y gadair gan E. Lloyd, Ysw. Wedi anerchiad pwrpasol gan y cadeirydd, Mr J. E. Davies, ac amryw fonedd- wyr ereill, yn nghydag amryw o'r certwyr, aeth- pwyd at y ddathl. Canwyd amryw ganeuon gan "Fechgyn y wedd," a huiymor feistrolgar nes synu y gwyddfodolion. Nid oeddynt yn dysgwyl am y fath daleut gerddorol yn mysg y certwyr, y rhai er's ychydig yn ol y tybid am danynt nad oeddynt yn ngraddfa creadigaeth, eithr ychydig uwch na'r ceffylau a yrid gauddynt,-y rhai y dy- wedodd yr enwog a'r diweddar Henry Rees am danynt mai "BuetachiaidoboM ydynt." Eithr yn awr y mae cyfnewidiad wedi dyfod dros ysbryd y breuddwyd. Y mae Hodge yn gwybod rhyw- beth am yr ellyn a werthir iddo. Y mae "Bech- gyn gyru'r wedd yn dyfod yn fechgyn enwog, ac, fel y dywed y ran, yn ddigou enwog i briodi merched rhai o'u meistresi cyfoethog. Deg o'r gloch, wedi myned drwy y ffurflau arferol, ter- fynwyd un o'r cyfarfedvdd mwyaf hwyliog, ac aeth pawb adref yn foneddigaidd. Wedi dyweyd fel yna am y galenig, nid anuaturiol fydd dyweyd chydig am y rhoddwr. Brodor o gyffiniau Dinbych ydyw. Y mae yn y dref hon bellach er's amryw flynyddau. Y mae weithian yn un o brif os nad y prif feistr certiwr yn y ddinas fawr hon. Y mae iddo air da gan ei holl weithwyr, a phawb o'i gydnabod, oblegid nid oes dyn caredicach na mwy boneddigaidd yn ein holl dref. Nid yn uuig bydd ei enw a'i goffadwriaeth yn fendigedig yn nghylch bychan y teulu, eithr gan ei holl gyd- nabod. Nid ydyw eto ond dyn ieuanc, ac felly yr ydym yn ewyHyaio iddo hir oes a phob bendith.— R.J.

I A.DRODDIAD ARALL. Dywed pellebyr i'r Standard ddydd Mawrth:— Am ddeng munud wedi pedwar, cymerodd am- gylchiad pur ddifrifol le yn Kolapore. Yn ddamweiniol hollol daethpwyd o hyd i gydfradwr- iaeth, a'r hwn yr oedd miloedd o frodorion wedi uno. Nid oes siorwydd pa beth yw dechreuad a gwir amcan y cynllwyn yma, yn mhellachna bod diorseddiad y Rajah presenol a liofruddiad yr hoIl drigoUon Ewropeaidd yn rhan o'r cynllun.

I TY Y CYFFREDIN.—Y DDADL AR YR ANERCHIAD. Neithiwr (nos Lun) dywedodd Mr Shaw fod ger. modiaeth yn ca"l ei ddefnyddio wrth ddarlunio sefyllfa yr Iwerddon; gwagai am i'r cwestiwn Gwyddelig gael ei Jddwyn i derfyniad bnan, a chondemniai fesurau gorfodol. Barmi Mr Ran- dolph Churchill a Mr Plunkett y aylid llywodr. aethu yr Iwerddon & llaw gadarn. Cynygiai Mr Mitchell Henry fod y ddadl i gael ei gohirio. Soniwyd am gael mesur i ddileu fflmgeUu yn J Llynges.

NEW COMPANIES. BLAINA MARKETS AND HALL COMPANY LIMITED.-With a capital of 92,000, in 10s shares, this company proposes to acquire land in the parish of Aberystwyth, in the county of Mon- mouth, and to erect thereon a public market house and other buildings for the sale of corn, provisions of all kinds, and other saleable articles, and for other useful public purposes. It was registered 28th ult., with the following as first subscribers Shares. Samuel Lancaster, Blaina, Monmouth, colliery proprietor 20 Thomas Phillips, Blaina, Monmouth, gtocer. 20 William Caddick, Blaina, Monmouth, con- tractor. It Thomas Simmonds, Blaina, Monmouth, inn- keeper S Henry liayers, Bittina, Monmouth, collier 5 Charles Sims, Blaina, Monmouth. 10 Charles Collins, Blaina, Monmouth, collier 2 Mr S. Lancaster is appointed first director, and is empowered to app-jint six others; qualification, five shares. COFFIN AND COMPANY, LimlTPD.-This company was registered 2rfth ult., with a capital of £ 50,000, in zC25 shares, to acquire and work the mineral propel ttes known as the Dinas Adare Collieries, bituate in the parishes of Llantrisant and Ystradyfodwg, in the coui.ty of Glamorgan, and to acquire the rights, property, and interest of Colonel Edmund Ù' Arcy Hunt, under certain grants, leases, agreements, and documents. Power is taken to carry .n business as general merchant, slip broker and manager and general commission agent. The subscribers are :— Shares. Llewelyn Wood, Cardiff, colliery agent. 1 Wil.iam Perch, Card,tf, ch¡p:;wn¡,r 1 Thomas Roe Thompson, Oardiff, shipowner 1 Eugene 0. Breglou, Cardiff, merchant 1 Louis Gueret, Cardiff, merchant. 1 William Goiloway, Cardiff, mining en. gineer 1 E. D'Arcy Hunt, Cardiff, colliery pro- prietor 1 Mr L. Wood is appointed sole airector until the cumpany shall have acquired all the interest n Colonel Hunt, who will tueu become sole director. Mr Wood is also appointed secrefaiy and shipping agent, and Mr William Gadoway is appointed colliery agent, viewer and mining engineer. MINING ESTATES COMPANY, LIMITED.—Regie- tered 24th ult, with a o»pi i-.l of £ 16,0u0, in jEt shares, to purchase from the liquidator of the Gogikan and Level Newydd Mines Company, Limited, the interest "f that company in the Go6iiian and Level NewyJd Mines, and other property in the county uf Cardigan. An agree- ment of 29th ult. regulates the purchase, but it not registered. Power is taken to cany on agricultural operations, and to construct means of transport. The subscribers are: Shares. Thomas Quinlan, Royal Army Clothing Department, Pimlico, storekeeper 1 G. W. Bacon, 127, Strand, publillel. 1 *\Viliiam Brwkes, Cruit, near Leicester 1 -HellIY Davey, 80, Cornhill, broker 1 *Colonel A. E. Koss, 26, Change ..Hey. 1 Thomas Sauiiders, 12U, HoU ua-voad 1 *J. D. Churchill, 23, Laugdon-rond, Holloway. 1 The numbor of directors is not to be less than three, nor more thau five; qualification, 100 shares. Remuneration, one guinea to each director for every meeting attended, and such further sum t.s the company in :l,erl meeting may determinl'1.-Invtstors' GuanllNit.

RWSIA A'I HELPULON—Hysbysir mewn pellebyr o Gauolbarth Asia fod ymladdfa galed Weö cymeryd lie rhwng y R.wsiaid a'r TyrcomanlaM ger Geok Tepe. Cyniercdd y Tyrcomaniaid ddwy o gyflegrau. Llwyddodd y R-siaid i'w cael yn ol, ond bu raid iddynt gilio i Bami. I

amaethyddol Lleyn ar y cyfau yn lied gy- BUlUB. O'r tu arall, yr oedd y dystiolaeth uchel a ddygai y goruchwyliwr a'r tenan- tiaid i gvmeriad haelfrydig Tsgwier" Nanhoron fel tirfeddiannydd yn adlewyrchu yn hynod ffafriol ar y boneddwr hwnw. Ymddengys fod Mr Edwards yn boddhaus dreulio ei ddyddiau yn mhlith ei bobl a'i denantiaid, ac yn arddangos gofal canmol- adwy am eu cysur a'u ffyniant. Nid ei holl a'i unig bloser mewn perthynas a'i etifedd- iaethau eang ydyw derbyn y rhenti; ym- hylryda yn y gorchwyl o wneuthur y sawl sydd i fesur yn ddibynol arno yn ddedwydd eu byd. Andhaer tirfeddiannwyr o gyffelyb feddwl i'r boneddwr o Naahoron.