Y Genedl Gymreig

OYMDKITHAS LENYDDOL SALEM. OARR. NARFON Kiii GoL,-Yn gymaint a bod ychydig o gyf- OMon (?) yn ceisio tadogi arnaf fl awduwleth yr adroddiad oweithrediadau y gymdeithas uchod a ymddangosodd yu eich rhifyn tliweddaf gan un a ddynodai ei hun A'r enw Un oedd yno," dy. munat ddatgan yn ddiamwys nad oedd a wnelwyf ft adroddiad hwnw mewn unrhyw lod- Tn fyr, oAlffUBL ROBBBTS.

CAPEL ISAP, TYDWFffLIOG. I EOIfBDDIGION, x n mmith eich nodiadan at eich gobebwyr am yrwythnos ddiweddaf, y mae un yn gyfeiriedig aty capel uchod, yn nghyda'r brawd J. Williams. Nie gallwn ddeaU o ba le y tardd- odd yr awgrym twyllodrus; ac o gyflawnder at y brawd a'r actios yn y lie, yr ydym yn ymaflyd yn Syggrifbin i hysbysu y wlad nad oes eglwys yn eyn mwy heddychol, ac nad oes ynddi bleidiau « gwbl. Am y brawd J. Williams, y mae ef yn Ianw swydd diaoen er's llawer blwyddyn yn y oapel hwn, yr fcon Bwydd a lenwir ganddo i fodd- lourwydd. Carem i'r gohebydd hwn ysgrifenu feithiau oa y elyw ar ei galon i ysgrifenit i r wasg yn y dyfodol. Yr oedd ei frawddeg y pryd hwn yn holiol ddyeithr i'r brawd J. Williams. TYDWBILFAB.

Y WLAJDVA GYMREIG. I TOWIDDIGiow,-Da genyf allu hysbysu roa. Mythyrau wedi d'od o'r Wladfa, dyddiedig diwedd Hydref, ac yn mynegu lod gobeithion rhagorolam gynhauaf gwell eleni na'r llynedd, er fod y cynhauaf diweddal yn un da. Mae llawer mwy o wenith wedi ei hau eleni na'r llynedd. Cafwyd ynhytrach ormod o wlaw y llynedd; ond eleni yr oedd yr afon Gamwy yn codi heb orlifo gormod ar y wlad. CoSM fod y gwladfawyr wedi jrwerthu dros werth un-mil-ar-hugain o bunnau y llynedd, a bod eu holl allforion yn werth dros bim-mU-ar-hugain (25,000p). Yroeddpawb yn oael eu cyuhaliaeth heblaw hmy. Y mae cynpoh y Wladfa eleni ya argoeli bod gryn llawer yn magor nag y bu erioed  i fyned yno yn "wedd Chwefror a ?chreu Mawrth. Nid wyf wedi cae1 un MMwydd am gludiad thad i n?eb d hyd T?hyu.erfymodvngobeitM.ohydy caf hyny ?y?fudwyr. GweU ydyw ymbarotoi ar gyfer y gwaethaf. Gwn M9 gall y miloedd a ddymunM ymfudo ddirn MVP ed heb gael ymfud.aeth rid. Hae lawer yn bwriadu ymfudo a alien t dalu eu cludiad, gwell i'r rhai hyny ddechreu eu hunain yn £ ^d Deanaf f>d y bobl sydd newydd ddvchwelyd o'r Wladfa yn bwriadu myned a BUM mawr o'u cvfeiUion a'u perthynamn gyda kwy yn ol.-Yr ?.h yn wladgar^ ? K. D. JONES. [Oherwydd fod rllai Iylwadau yn y llythyr hwn o natlir hysbysiadol (advertising), bu raid i ni eu oroeai allan.—GOL.]

"GWYLLT-Y-MYNTDD." I FOKBDDIOION,—Yr wyf yn meddwl fod togweb irr Parch W. H. Evans, Porthmadog, yngalw am i ohwi wneyd yn hysbys trwy gyfnrn y Otmdl mai nid efe ydyw y Gwyllt-y-mynydd»' y oyfeinwoh ato yn "At ein Gohebwyr," ar y 23ain o Ragfyr. T mae Mr Evans yn defnyddio yr enw GwyUt- y-mynydd" er's dros ddeng-mlynedd-ar-hugain Wch, a gwyddai pa fodd i ysgrifenu Oymraeg oyn ei ddetnyddio erioed. Rhywun arall sydd "edl benthyca ei enw. Gwiriddofenthycaypeth aala srdd yn perthya iddo, ond Did iawn ydoedd pneyd hyny i heb ofyn cenad Mr Evans ei hun. fTwvf yn meddwl fod anrhydedd llenydiol Mr Ivans yn galw, foneddigion, am i ohwi dda'gan mai nid efe ydyw y "Gwyllt-y-mynydd yr jEd ei ysgrif yn rhy wallus l ymaaaiigo8 yr Jbedd, a chwithau heb amser na thuedd i'w gnfta. --Yr eiddoeb, &c., U. J. Bhyl, Rhag. 24, 1880. H. J. rNa Bid y Parch W. H. E"ans VO?edd awdwr yr Ts?if a dylai y G?ytit" Sapol hwnw edifar- 7. mewn llwch a lludw am gymeryd enw y gwr parchedig yn ofei.-GOL ]

"EoYLWEDYDD" A'R. CHWAKELWYR. .1 FONEDDIGION,-Mae yn ddrwg genyt ganioa roa eich eolod gwerthfawr yu cael ei prmeryd i fyny gan ohebwyr fel Sylwedydd," I ymoood ar gy- meriadau dynion parchus o dan ffugenwau. Nid. yw y dyn fydd vn taflu awgTymiadau fel yr eiddo Sylwedydd," heb fod yn ddigon gwrol i gymeryd y cyfrifoldeb o siarad yn eglur, ond llwfrgi. Os oes aanddo brawf o'r hyn a ddywed am Eglwyswyr T chwarel a'r ardal a'r person sydd yn byw yn J ) paham na ddaw allan fel dynachvmeryd r cyfrifoldeb am ei haeriadau? Ymddengvs i mi fod ymddygiad fel hyn yn annheilwng 0 Gymro, •nd yn fwy tebyg o lawer i'r eiddo y Gwyddel sydd yn s .efhu ei gvmvdcg o'r tu ol i'r clawdd. Tr v,,f yu dy^eyd yn bendant mai tnwireid wusiMdmy* yr hyn a ddywed am Eglwyswyr y chwarel a'r boneddwr dan sylw, ac yr w>fyn Dwyr obeithio fed goruohwylwyr parchus y chwarel yn ddigon eynwyrol i weled yr amcan aydd gan I Sylwedy4d a'i gyd-gynflonwyr dan iylw, sef hunan leS—un yn disgwyl am le fel marciwr, a'r Hall fel stiward bach, ond odid, ar draul darostwng eu gwell. Yr ydym wedi eu rweled cyn hyn yn eymeryd mantais o gyfarfodydd politicaidd i seboni goruchwylwyr. "Nid aur yw pobpeth sydd yn dysgleirio "• sydd hen ddihareb pur wir. Fnasw. yn dymuno cyflwyno yr arall- airiad canlynol i sylw neillduol goruckwylwyr y obwarel,-Nid gwir gyfeillion iddynt yw y bodau dau-wyBebog hyny sydd yn eu gwaith yncynffonio a o.hano chwedlau lddynt ameu cydweithwjr.- Yr eiddoch, HUm blaWARBLWR.

ABBROYI.L I GALWAD.-Beallwn fod Mr E. mvies, aiweaaar My?o Goleg Annibynol y Bala, wedi derbyn ?d daer ac uutrydol oddiwrth Eglwys GynuU- aidfaol Ebeuezer, AbercyD&s. Morganwg, i ddyfod Pw bugeilio yn yr Arglwydd, a i fod yntau yn ?i?eihateb ? gadarohaol. Dechreua ar ei weinidogaeth y Sabboth olaf yn I.awr. Gellir ',weyd n ddibebu8 am MtD?estddoMyn fSSwr diwyd a chY80n ya yetod tymor el efryd- S.? y coleg, ac yr oedd yn hynod ddeibym. ?MMe&wr. Credwn fod eglwys Ebenezer wedi bod yn ddoeth iawn yn ei dewuMd.-?.

DOLGELLAU. I EISTBDDPOD MBIRMN.-MM tnaMiygon am fess-iStfjarsKSK danarw?iM MrGethin Jones a awilymCowIyd. S? tod pump o gorau enwog wedi Mfon eu ?w? i meWD i gyatadlu M y pnf deetyn,- keuvau i -e- i ae y n,? nifer ?oddDuw"(JeDklnB), ac Y nw nHer Uaoiocach o aeindvrt i dynu 1 dorch am ^wareu. Diamheu IA T llwyddiant eydd yn y blynydd-I .edd diweddaf wedi dilyn yr eisteddfod yn galw ar To^or fdynu ifargynUuniau i gynal yr *yl «Pd7ydd mwy n.?Blol, ao mewn Ue mwy ?g M Public-10oms, DolgeUau. Dwpu 11 lfdoeddolgallaui ddarlith ddyddorol a dMdd?d yn Ve8try -room capel yPieBbyte?td  Fercher diweddaf, gan Mr William vuS?oao?y'i?. Rhydychain. Hon, ni tT?h?oeddyddMMth gynt?adraddodwydyn Sn?? tMde?yn <?yddo.ol. a gre??rl.th ddarlith gael ei thraddodi mewn U. -or ddirgel- idd i.t?rmol gyiyDg?dig o wrandawyr Fel ??. ?. ?T?f hon. 80 un a ddMbymodd ei :id; ;hg:¡'rotollowl yn yr Vsgol RamadegoJ, 0 dm ofal y Parch S. O. O. Morris, M.A., yr ydym ndymnno Uongyfarch Mr Williams ar ei OggYn- St yn ngrisiau dysnreidiaeth yn y gorphenol, gan dd uno iddi lwyddiant mwY yu y dyfodol. goGIDD ?o.-Gohin. P?'?P'y"? dad- nvnrian dibwys yw poMcy Bwrdd Lleol Dol- ??Mydydd y cafodd ei fcdo]aeth. Gohirir pw^o oatal y dwfr rhag dyfod i'r dref, a threuho zer I ddadleu a ydyw cadw beudy yn nghanol y ?yn?' Vn y cyfamser y mae'r gwlaw „ /i8BVn yr afonydd yn cyfodi, ac yn tori dros ^Su gaiT acaosi couedion mawrion. Pa beth a mneir ? ???Tre.!iwyd y Nadolig fel arfer- .? giniaw a chyfa>fod plant yn yr bwyr. ?h?Iw? dau gyfarfod cystadleuol, neu yn h t. S?S?d?, y Mm yn y Public-rooms, o dan lywyddiaeth Mr Edward Griffith, a'r llall ynT..M X?TT Annibynwyr. Deallwn i'r rhai oedd yn ?yd ? ? y ddau lwyddo i ddifyru y ??.?t, ac felly gyrhaedd amcan y eyf. Afodydd.

Dywed y Tarian—Ni ddylaiunferchnagwraig fwdd yn gallu darlencymraegfod heb y FRYTH. ORES." Dan olygiaeth OUANOGWEN. Pris dwy geiniog y mis. 2-4754. x Dvlai pawb ddarllen 0YF 4TLL YR AELWYD, oyfnjui gwerth ei gael-dui olygiaeth BERIAH OWYNYE EVANS. S 4754. x HARRI TEWDWR Y CVMRO, a'r modd y daeth yn HE"y VII., BRENIN LT.OEGR. ftwel "Y RHIAN DEG 0 iSTRiD TYWI." •AR DOUR GWYNFB EVANS, PrU Novelydd .,mro. Dechreuir cvhaaddi y nofel ddyddoiol IIthod yn y ?.? ?y'w<?, IonaWl Main, 1881.

OABBHABJPON. I (XADD]IDIDAN?H MRS WHLIAMS, STRBW.-BU farw y wraig rtaweddoI hon Rpih,a.j-f#y-r f3 TRBnT.-Ba farw yi ri?ip ) l rod & phorthynasauw leg, er golar dWY8 w phriod a'l pherthynasau, SoMaddwyd hi yn modd mwy,af parchus yn  wedi u-ar-ddes 7 boreu orybwyiieaig, ar 01 J^anTeth cWdiol yn 5. ty. cyohwynwyd o rof .ewn pedwar 0 gerbydau, heblaw yr elorger. byd a cherbyd Dr Bob tua', gladdfa, Ile y ccy^rnhaaeeaddawwyydu 'tuaha^r awrwedi dau Yr oedd y corph mewn ^uh,i od o'r math arou, a a, yn wW ftr^f ysblMiyS dd a welsom erioed yn myned ? I bridd. Rhoddwy- hon mewn cell fechMdawel L,«ben eriwys y plwyf a'i magodd; ac, TO Se wt 1n nghodaid ao addawid y Gwaredwr hyd y wS- Yr oedd Mrs Williams yn wMig o d?M?crefyddol dwys?ia?t er yn fore ar ei d?M ByddaiynmyfyrioU.wMMbeth.n ?vdd Mym Ro"od eu meddyUau allan mewn ff ur^o hymnau, pa rai sydd yn dangos llawer o ?wen farddonoI, ac yn enwedig o deimladan ore- fvddol Dyma engraipht o benill a ysgrUenodd ar glawr ei Beibl: Dma lyfr wyf yn ei m, Llytr sy'n llawn o eiriau Iesu, Nafyddedimi byth anghotlo DarUen hwn, a'i ddwys fyfyrio." Ar gais ei chyMlUon argraphwyd tua dwsin o hymllBU, yn llylr bychan tlw8; ond mor wyMod oedd hi fel y gofalai na chai neb ond ei chyfeilllon oedd hi ymd&iedol olwg arnynt, eto, meiddiwn w y a f m ddywey? en bod o ran eu cyfanBoddiad, eu medd- yIiau, ac o ran yr eneiniad crefyddol sydd amynt yu deflwng o ddarlleniad cyffredinol Wedi ei magn yn grefyddol, yn eglwys y Methodistiaid 5n Brynsiencyn, ar ei symudiad i'r dref hon daeth yn aelod o eglwyø Engedi, lie y parhaodd yn addura i erefydd hyd y diwedd. Yr oedd ynddigon hael. fryaig I ddymuno llwyddiant pob eglwys yn y dref, eto yr oedd yn hynod Cyddlon ao ymdrech- eat dros yr eglwys oedd yn gartrofcrefyddol iddi. Yn y misoodd diweddaf amddifadwyd hi o lawer iawn o toddion graa, trwy ei hafleohyd ei hun a i phriod, eto, yr oedd ei gofal yn yr achos, all Ilawenydd yn oi lwyddiant, yn parhau o hyd. Mae yu eglwys Engedi hiraeth ar ef hol, a chyd. ymdeimlad dwyg a'i phriod, yn ei alar a'i golled. OYFAEFOD LLBNTDDOL A CHERDDOROL Y IRDYDD- wyR.-Yn unol a'u harferiad blynyddol, cynhal- iodd Bedyddwyr y dref hon eu cyfarfod eleni eto ar ddydd Nadolig. Cynhaliwyd cyfarfod te yn y prydaawn yn ysgoldy Oaersalem, pryd y oymerodd nUnaidA o bobl a phlant fantais ar y cyfleusdra a gynygid iddynt o fwynhau eu hunain trwy gyd- grfraaogi 0 r wledd ragorol a barotoasid ar eu oyfer gan y cjfeillion canlynolMiss Williams, Rhuddallt Bach; Mr Robert Griffith, eto; Mrs Davies, Past; Mrs Williams, Newborough-street; Mrs Joseph Roberts, Pool-street; Mm Thomas, Bontnewydd; Mm Owen Davies, Twthill; Mrs Jones, ate; a Mrs Williams, PLoi-street.-Am haner awr wedi chwech yn yr hwyr, cynhaliwyd cyfarfod llenyddol a cherddorol yn y capel, dan lywyddlaeth y Parch Owen Davies, y gweinidog. Aethpwyd trwy y rhaglen yn y drefn a gaulyn Toa gyaulleidtaol, "Wyddpug." Anerohiad ddyddorol a phwrpasol gan yydd. Solo gan Mr David Jones, yn dra swynol. Nid oedd yr un o'r pedwar a ymgeisiodd ar y Pedwar Emyn Cenadol" yn deilwng o'r wobr. Rhoddwyd 1 wobr am ddatganu Olychau Hawddtyd," i Misa Hughes, HolyweU-terrace. Oydgan, S.n? forth the honor of his name," gan y cor. Un ddaeth yn miMm i yirstudlu ar ddatganu Y Golomen Wen" o "=' wyd ef y. deilwng o'r wobr. Adrodiad, Tybawo,l I t?Mr R''bet0wen. Bontnewydd. Am y traethawd goMU i <Mehsd M "Ddylanwad march ar gysor yr aelwyd, Miss Williams, Garnons-street, oedd yr oreu; a Miss Evans, Glan'rafon, yn ail. Y goren, allan o bedwar o gystadleuwyr, am sillebu, ydoedd Mr H. P. Humphreys. Achosodd y gystadleuaeth hon gryn ddyddordeb. Ymgeisiodd tri ar adro.d y derayn barddonol ar Fuddugoliaeth y Groes," ond Mr H. P. Humphreys, yr hwn oedd yn adrodd yn dra naturiol, a enuioatt y uawryi. uyagan, Molaf di, O Arglwydd," gan y cor. Traethawd, "Dylanwad niweidiol ymadroddion anaddas:" goreu, Mr O. Jones, High-street; ail, Mr John Griffiths, Pool-street. Am y pedwar englyn i'r Phoaograph," Mr J. G. Owen, swyddfa'r Otneil, a ddyfamwyd yn oreu. Solo gan Mr David Jones. Y buddugol ar y prif destyn barddonol, sef pryddest ar "Newyn," ydoedd Mr J. G. Owen, ewydafa'r Qenedl. Can gan Mr Owen Hughes, The Gipsy's Warning." Yr oeddym yn teimto fod datganiad y bachgenyn hwn yn un o'r petbau goreu a mwyaf difyrus perthynol i'r cyfarfod, a chafodd metro frwdfrydig. Oydgan, "Seren Unig," gan y cor, yn bur dda. Dyfarnwyd y wobr am yr alaw oreu, allan o bymtheg o gys- tadleuwyr, i Mr Humphrey Roberts, Market- street. Daeth dau gor o blact yn miaen i gystadlu ar y tonan, ond y cor dan arweiniad M:1 O. Jones, High-street, a farnwyd yn oreu. Mr John Jones, Post-office, oedd y buddugol ar y prif draethawd, Bpurgeon a'i waith." Yna terfynwyd y cyfar- fod trwy i'r cor ganu "Molwch yr Arglwydd." Beirniad y traethodau, Mr J. Spinther James, Llandudno; y gerddoriaeth, Mr Wm. Griffith, Pool street; yr adroddiadau, Mr David Thomas, relieving olloer; yr ysgrifenydd, Mr D. T. Lake. Gwnaeth pawb ei waith yn deilwng. Y mae clod nid byohan yn ddyledus i Mr Richard Williams, Garnons-street, am ei lafur a'i ddiwydrwydd gyda'r cor oedd dan ei arweiniad, ac yr oedd eu datganiadan o'r gwahanol ddarnau yn arddanges gradd helaeth o berffeithrwydd a dysgyblaeth dda gydag ychydig o eithriadau dibwys, na oddef amser i ni fanylu arnynt. Diau fod elw da wedi deilliaw o'r oyfarfodydd hyn tuagat ddiddyledu yr addoldy.—i-

RHOSTRYFAN. I UlfDB. LLENTDDOL A CHBBDDOBOL RHOSTBTPAN A RHOSOAIFAN — OjUhaliwyd an o gylchwyllau yr uiideb uohod ar Ddydd Nadolig. Cafwyd oyfar- fodydd dyddorol a phoblogaidd. Llywyddid y cyfarfodydd yn fedrus gan y Parch fl. Davies, Moeltryfan, a Mr T. Lloyd Jones, Talysarn, pa rai o roddusant anerchiadau buddiol ac adeiladol; tra yr arweinid, mewn modd deheuig, gan y Parch T. G. Robert*. Y b?i,.iid oeddynt,-Mr 0. G. Owen (Alafon), Parch T. G. Roberts, Mr T. Ll. Jones, Mr Hugh Daviea (Pencerdd Maelor), Mr W. John Williams, Caernarfon; Mrs Roberts, Bron Gwynedd; a Mr J. J. Robertas. Y datgan. wyr ooddynt,-Pencerdd Maelor, Mr Robert Jones, Ty'nlon; Mri R. ao E. Edwards, Ty'n. clwt; a Mr 0. Jones a'i gwmni. Wele restr o'r rhai buddugol ar y gwahanol destynauAdrodd- iad o Actau 7fed bennod: oyfartal oreu, Mr Lewis Pritchard, Gaerdda, a Mr Griffith Evans, Hafotty; cyfartal aU, Miss J. GrMQtJi, Bodgarad, a Mr J. it. Jones, Bryn-y gro. Map "Palektina:" goreu, Mr G. Jones, BI-Y-gro; ail, Mr J. R. Jonea? Bryn-y-gre. Llawyallrif" German text:" goreu, Mr W. T. Griffith, Bodgadfan ait, Mr G. Evans, Hafotty. Datganu unr yw unawd: goreu, Mrs Roberts, Glynaton. Llythyr at gyfaill: goreu, Mr R. Jones, Bryn-y-gro. Chwel phenill, "Tymher dda:" goreu, Mr T. 0. Jones, Oae Merfeydd. Arkoliad ar 11 Hanes Pedr -11 goreu, Mr J. W. Jones, Llwyncelyn; ail, Mr Lewis Pritchard, Gaerddu cyfartal drydydd, Mri Hugh Jones, Hafod-y-rhoa, ao R. W. Jones, Liwyncelyn. Datganu y deuawd, Om ymfyddins," &e. goreu, Mri Richard Edwards a'i gyfaill. Llawyggrit o'r emyn rhif 847: goreu, Mr Lewla Pritchard, Gaer-ddu; ail, Mr W. J. Griffith, Bodgadfan; trydydd, Mr J. R Jenea, Bryn-y-gro. Antima- cassar cotton: goreu, Miss J. Jones, Erw; ail, Miss A. Roberts, Glan'rafon Hen. Atebion i'r holiadau ar araeth Stephan: goreu, Mr W. J. Griffith, Bodgadfan; 11011, J. urimtn, aoagacaa; try dydd, Mr R. W. Jones, Liwyncelyn. Dat- ganu, "Ar dori mae'r dwfn ddystawrwydd goreu, y Rhosgadfan Glee Party. Traethawd, Anhebgorion gwraig dda:" goreu, Miss Morris, Bodaden; ail, Miss J. Roberts, Glan'rafon Hen; trydydd, Miss J. Jones, Blaen-waen. "Cryn- hodeb o hanes Pedr:" goreu, MrL. Pritchaid, Gaer-ddu; ail, Mr W. J. Griffith, Bodgadfan; trydydd, Mr H. Jones, Hafod y-rhos. Grann- degu: goreu, Mr G. Owen, Bodgadfan; ail, Mr J. J. Roberts, Glynafon. Atebion i'r hbliadau ar y Damegion: goreu, Mr J. J. Roberts, Glynafon; ail, Mr 0. M. Jones, Pantafon. Traethawd, Diwylliad y meddwl:" goreu, Miss J.Jones, Blaen-y-waen; ail, Miss J. Roberts, Glan'rafon Hen. Oyfleithu: goreu, Mr R. J. Hughes, Poet- office ail, Mr E. Griffith, Brongadfan. Traeth- awd, "Rhwlmedigaeth proffenwyr crefydd i weithio gyda -r YeKol Sabbothol:" goreu, Mr J. J. Roberts, Glynafon; ail, Mr W. Hughes, Pen- bryn Bach; trydydd, Mr 0. Jones, Pantafon. Atebion er holiadau ar v "Cyflawnhad:" goreu, Miss J. Roberts, Glan raton Hen; ail, Mr R. Jones, Bryn-gro. Pryddesi, "Trallodion Job:" goreu, Mr T. 0. Jones, Oae Morfeydd. Areithio, Yr Munsuol:" goreu, Mr R. J. Hughes, Post- office. Prif draethawd, Yr aberthau luddewig:" goreu, Mr O. M. Jones, Pantafon; ail Mr J. J. Roberta, Glynafon. Cyfansoddi pedwarawd:" goreu, Mr G. Williams, Bryncad- fan; ail, Mr J. Williams, Bryncadfan; trydydd, Mr J. J. Roberts, Glynafou. Hir a-thoddaid (agored i'r byd) beddargraph i'r diweddar Mr John Hughes; gorsu, Mr W. E. Williams, Birkenhead. Gystadleuaeth gorawl, Seren TTnig" (agorad i'r byd): goreu, Rhostryfan t Glee Party.-F.S.

SYR WATKIN WILLIAMS YN NGHWYL LENYPDOL DEINIOLEN. CRORSAW BRWDFRYDIG. ARAETH Y BABNWR CYMREIG. 0 hallwydychweched-st-hugain Vbylc:h au rF-d.b uchod eleni Tn n?hape! EbeneMrnot, "Wauer, y 24ain cvBaol, tt Dydd Nadolig. Yllyw-I ydd ydoedd Syr Watkin Williams, oyn.aelod air Gaernarfon. Yr oedd yr adeUad eang yn orlawn yn mhell eyn yr amser apwyntiedig i ddeohreu y y cyfarfod, a phan wnaeth y boneddwr ei ym. ddangosiad, derbytiwyd ef gyda banllefau o gy- meradwyaeth. Arweiniwyd gan Mr Thomas, atbraw Ysgol y Bwrdd, Deiniolen. Wed; canu ton gynulleidfaol darllenodd Mr William D. Pritchard, Bryn-terrace, Olwtybont, anerchiad i Syr Watkin Williams, yr hwn oedd fel y oaalyn:—" Anrhyd- eddus Syr,-Yr ydim ni, ar ran pwyllgor y gylch- wyl hon, yn n;¡hyda thrigolion y gymydogaeth yn gyflredinol, yn dymuno datgan yn ddifluant ein Qawenydd wrth eich gweled eto yn .ein mysg. Yr oeddym bob amser yn edmygu eicfi gwladgarwch ac yn gwerthfawrogi eich oefnogaeth i'n sefydl- iadau oenedlaethol, megys yr Eisteddfod a'r Brif- ysgol i Gymru. Mawrhaem hefyd 6icb cydym- deSlad gwKMg 5 phawb, a ni yn neilldu01 fel dosbarth o weithwyr, yr hyn a ddangoswyd genych vn eich gwaith yn rhoddi eich presenol- lab yn, ac yn anerch ar ddau aohlysu ayahadledd flynyddol Undeb Chwarelwyr Gogledd Oymru," eithr bu eioh cyssylltiad agosaoh k ni fel ein cyn- rychiolydd Seneddol, yn nghyd i'ch dull syml ao agored o ymdymyogtl i'r werin yn foddion i ddyfnhau y srniadau hyny. Ac er fod yr undeb hapus hwnw bellach wedi ei dori, yr ydym yn hyd- erus obeithio y bydd i'r teimladau da a gynyrch- wvd ganddo barhan yn wastadol. Dymunwn kaf d eich llongyfarch yn galonog ar eich ap- un o Fllrnwyr et Mawrhydi. Ar ol awer o flynyddau o ddiagwyl amyneddgar, y mae Oymru feohan dlawd o'r diwedd wedi cael ei chydnabod, ac un o'i mheibion, Oymro o waed, laitb, a h- lon wedi ei ddyrehafa ilr fainc farnol. Tra yn llawenhau oherwydd yr anrhydedd hwn a osodwyd arnoch chwi yn bersonol, ar eich gwlad, ac ar eich csnodl, yr ydym yn dymuno yn wirion- eddol ar i chwi gael hir oes-i gyflawni eich dyled. awyddau yn y fath fodd felag i osod anrhydedd hC urddas ychwanegol, nid yn unig ar Gymro, Oymru, a Chyaaraeg, ond hefyd ar y swydd or- uchel i ba un yr vdych mor haeddiannol wedi eioh dyrchafu iddi. Gan ddiolch yn wresog i chwi am roddi ptawf mor ddiamheaol nad ydych wedi anghoflo eich oyfeUlion yn y gongl anghysbeli hon o'r Dywysogaeth, yr ydym yn terfynu gan ddymuno Duw yn rhwrdd i ohwi. ddim cododd Syr Watkin W!Uisms yn nghanol taranau o gymerfldwjfteth, so anerchodd y dyrre. Y mae yr hyn a ganlyn ynrhydd-gyfleithiad o'r ■ylwadau a wnseth: -Yr wyf yn dymuno amoch dderbyn fy nheimlad oddiolchgarwch i ohwi am y derbyniad gwreeog a 18'm genych heno. Yr wyf dan gryn amtanta? i Izad yma heno ar ol tymor hit o waith caled a phryderns; ond y mae yn hyfrydweh ac yn iechyd i mi gael diano oLundain 80 esgyn i gilfachau mynyddoedd sir Gaernarfon, a ohymeryd rhan yn un o'r hen sefydliadau syml hyn ac yr ydym ni fel Oymry yn eu hoffl mor fawr. Mae yn fwy o bleser i mi nag a eliweh chwi efiddeall. Cymerais y cyfle cyntaf i ddyfod yma i'ch plith, ac yr wyf yn awydayt3 i chwi wybod nad ydwyf wedi anghoflo y derbyniad gwresog a rodd- aaochi mi yn Eorili diweddif. Nid aiff hyny bvth yn angof aenyf, ac yn y dyfodol fy ymdrech fyidgwneyd rhyw ad.d&Uad i cbwi. Chwi wydd. och n&8 gallaf, yn fy awydd breaenol, wr.eyd nMhyw gyfeinadtm o duedd boliticaidd, ag y mM yn hyfrydweh genyf wneyd fy ymddangoaiad oyntaf yn eich mysg me"n cynulliad ac y mae politics yn naturiol yn cael eu rho'i o'r maill du. Ond byddai yn afresymol meddwl fy mod wedi colli pob teimlad dynol, or fod yn rhaid i mi ym- gadw rhag daugos unrhyw duedd at y naill blaid na'r Hall. Mae yn adeg pryderus yn awr, Mae y wlad yn cael ei haflonyddu a'i phoeni yn fawr gan ddau ddosbarth o dorwyr y gyfraith; lie y mae llawer o debygolrwydd rhwng y ddau ddosbarth. Un dosbaith ydyw yr offeiriaid uchel-eglwysig, haner-pabyddol hyny syddweai ymuno i'r Eglwys Sefydledig, ac yn mwynhau y degwm a'r holl faatelsion cysylltiedig a hi, so- eto yn gwrthed ufuddhau i'w threfu a'i deddfau. Honant nad ydynt yn rhwym ond i'r hyn a alwant hwy yn "Ddeddfau Ysbrydoledig." Feallai eubod yn gydwybodol, ond yr wyf fl yn methu yn lin a chysoni eu gweithrediadau. Mae arnaf oin fod rhyw hananoideb a daioni per- sonol yn gysyutiedig i'u gweithred- iadau, neu paham na tborant eu oyaylltiada'r? ?gglwye a rhoddi y degwm i fynuf Dosbarth arall sydd yn rhoddi llawer iawn o drwbl yn bre- senol ydyw y tyddynwyr Gwyddelig. Maent wedi eu darostwng gan flynyddoedd o draha, newyn, anwybodaeth, lie olergoeledd, i droseddu yu erbyn pob cyfraith end yr hon sydd yn deilliaw yn naturiol o'u hystumog wig. Y maent ya awr yn dedsylfaenueltenau cymdt thasol eu gwlad. Pa un o'r ddau ddosbarth yma ydyw y gwaethaf f Gadawaf y cwestiwn yna i arall i'w ateb. Y inas cyfnewidiadau pwyaig wedi cymeryd lie yn 1 ghyfreithiau ein gwlad yn ddiweddar, ac y mae cyfnewidiadau eto ar gymer.vd He. Flynyddoedd yn ol tua amser Arglwyddi Ellinborough ac Abig- ner, ymffrost y bamwyr fyddai y gaUent fyned drwy 40 neu 50 o achosion mewn an dydd, a meiddiaf ddyweyd nad oead yn besibl iddynt wneyd yr hyn oedd gyflawn rhwng dyn a dyn. Yr oedd cyfreithwyr y dyddiau hyny, er mwyn twyllo y werin a rhoddi gorchndd dros eu hanwy- bodaeth eu hunaia, wedi llwyddo i ddyfod a chlwetwr o Uchniealitui i mewn i weinyddiad y gyfraith, yr hyn a aohosodd i'r gyfraith fodyn enwog mewn gwrthuni ac annghyflawnder, a r hyn a wnaeth fwy i ddarostwng moeaeldeb y wlad na'r sefydliadau mwyaf gwrthun (clywch, clywoh). Fel eograifft adroddaf I chwi hanes a gymerodd le nld 1rhyw lawer iawn o flynyddoedd yn ol. Oymerwyd dyn i'r ddalfa am ddwyn hwyaid. Dywedodd y dadleuydd o ochr y oarcharor mai marw eedd yr hwyaid pan eu dygwyd, so nad oedd a fyno y gyfraith a dim ond hwyaid byw, ac nad oedd hwyaid marw yn hwyaid yn ol llythyren y gyfraith, a ohydayniodd y barnwr, ac felly gollyng. wyd y carcharor yn rhydd (chwerthin mawr). Yr oedd un o'r rheithwyr, fodd bynag, yn anfodd- lawn, a gofynodd i'r barnwr "gm Bad hwyaid oeddynt,a fyddai efe oystal a'u hysbysu beth mewn gwirionedd oeddynt." Atebodd y barawr nad ei ddyledswydd ef oedd egluro beth oeddynt, ond yn unig dyweyd nad oeddynt yn hwyaid yn ol y gyfraith (ohwerthin adnewyddol). Y mae hyn, a llawer yn ychwanegtrwy drugaredd, wedi eudi- ddymu, er y cwyna rhai o'rherwydd. Ond hyn sydd yn slcr, y mae gwir ymdrech yn cael el wneyd yn awr i weinyddu J gy&tith yn ,,4lwn ac i ym- hoU a chwilio yn fanwl i haeddiannan pob achos- ion oyfreithiol (cymeradwyaeth). Ntd wyt yn bwriadu bod yn faith, ond y mae arnaf awydd galw eich sylw at addysg, yr, hyn sydd genym fel Oymry mor agos at ein oalonau. Y mae addysg yn myned rhagddl yn gyflym, ac yr wyf yn hyderus fawn y gwelir cyfnewidiadau pwysig, a hyny yn fuan, mewn manteision i gyrhaedd addysg uwchraddel yn Nghymru-(oymeradwy"th)-x fod hyn yn peri pryder nid bychan i rai mewn sefyllfaoedd uchel, am y manteision a roddir i'r werin i gyrhaedd 8",ddi pwyBig yn y wlad. Nid ydyw manteision addysg yn gyfyngedig i ran o'r genedl, ond y mae yn (tueddu i godi a llesoli yr holl genedl, a'u galluogi i ymgystadlu S chenedl- oedd ereill. Kae n rhaid cydnabod ein bod ni ar ol yn hyny yn awr; ac os ydym am gystadlu I'r America a gwledydd ereill, rhaid i ni fod yn fwy etfro neu fod ar ol. Os ydyw addysg i foil yn sylweddol, y mae yn rhaid ei gymeryd o ddwylaw y rhai sydd ar hyd yr oesoedd wedi bod yn ei weinyddu,{ ac wedi dangos yn amlwg eu han- fedrusrwydd ørda'r (gwaith. Adroddodd Syr WatkiA yr ystori ganlynol mewn Oymraeg cywir ae eglur. Yr oedd person yn myned hyd y ffordd a chanfyddodd fachgen yn bwyta bara a chaws, a chan na chymerodd y bachgen yr un sylw ohono, ac na roddodd iddo y bow angenrheidiol, sylwodd 1. person fod y bwyd yn cael gwell effaith amo ♦i»g addysg. 0," ebai y bachgen, "y chwi sydd yn rhoddi addysg i mi, ond yr wyf yn bwyta fy hun (ohwerthin mawr). Sylwodd fod gwein- yddu addysg wedi ei ddwyn oddiar y bobl hyn yn Germani, "ac y mae yn angenrheidiol cael yr un peth yma (clywch). Dymunaf i ohwi oll Nadolig iLwen, a byddedj i chwi hir oes i fynod rhapoh (maith ac uchel gymeradwyaeth). Yna dechreuwyd ar waith y oyfarfod.sof cystadl- euaeth ar y solo bass. Dan yn cystadlu: g -reu, Mr Owen 1. Morris, Penisa'rwaen. Y fudiugol ar y solo—" Yr eneth dair-blwydd oed," oedd Miss Mary J. Fouikes, Shop Gron, Olwtybont. Gystadl- euaeth ar y triawd-" Yna'r gwyntoedd gyda kys." Buddugol, Mr Owen T. Owen a'i barti. Oenawd—" Bob boreu y deuant," to. Buddugol, Mri William L. Roberts a William D. Jones. Clstadlenaeth, Y Gwanwyn." Dan gor a =h yn mlaen, sef Ebeme?et a DY8gw1lta. Buddugol, Ebenezer. Yua denwyd at y brif gystadleuaeth gerddorol, Ti, 0 Dduw," (D Jenkins). Daeth tri chor yn mlaen, set Glan Ogwen Choral Union, y Deiniolen Choral Union, ac Arthur Choral Union. Enillwyd y llawiyf gan Gor Deiniolon. Y beiralad oedd Mr D.Janktast i Aberystwyth. —?——"?') ulad o ddiolchgarweh i Myr O,nygiwyd pouder7ddy,fodilroyfarfodilywyddu watift Williams am )lr hwu a sylwodd mat gan Dr &oberts, Plas Eryr yr hwn a sylwOOd mal f^Hh pleBerfas iddo 8t d oynyg 1 panderfyn- lPaT d a Woarmnu ofHd ldiwrth y Ilawenydd oedd yu yr sedda'a s newydd fo(j y Barnwr anrhyd- a^al ^f biriadu d'od i'n plith, nid oedd ganddo .mhe?.?Da?p?? c'  penderfyniad yn wresog 80 un1rydol. i,ynai y laid na ctaem y fath ?? ??f?1 ??7?? ? ? <'? ? ?? dyma y tro ?° )T^ £ lbi • ac y mae y^n i ar /al fynyddig yn utaf f ^nUeidfame SM.al fYDyddlg yn STgLei yr anrhydedd o groesawu un o  el ?wSydtmewiicy?fod o't?th.ao ?'??L'u?yg mal dyma y tro cyntaf i neb D ?iei ?darFarnwr O?re?; ac ymae yn U?nydd calon I nl fod Syr W tkin ? wedi d'od I' n sir am y tro cynM i bwrpas amgen na gweinyddu ygytr?h ?gobetthio pan ddaw trwy Ogledd Oymru yn ei BY lob 8wyddogol, y bydd oieJaf un Sir )M ei anrhegu i ph&r o fenyg gwyn- on -BiHwyd y oynygiad yn wtMOg gan y Parch WUXMn Byle Uafle" DyKWyita. "S?odd Syr Watkin Williams, ? dywedodd,- M?'nwirdd? genyfna?.H.f ddiolch i chwi yn GymraeB" wyf1lrII2 T_di 1 mi pan goawen ly moa woui UUII ju uiuuutwu IW1 bum-mlynedd-ar-hugain yn ymladd ig snfan- teision oedd yn codi ar fy orddyn mlaen; ond vr wrf yn bwriadu dysgu yr hen iaith eto, fel y byddaf yn fuan yn gallu eicfc cyfarch yn Gymraeg (uchel gymeradwyaeth). Yr wyf yn wir ddiolch- gar i chwi am y teimlad serchog a ehynes sydd i'w weled mor amlwg yma keno. Daethnm yma heb fy ngwahodd; yr oeddwn yn credu fy mod yn eioh adnabod yn ddigon da, bellach (cymeradwy- aeth). Sylwais pan yma o'r blaen nad oeddun man yn fwy annibynol na'r ardal hon. Pan aethum i Lundain gyntaf nid oeddwn wedi dych'myv y buaswn mor Uwyddiannaa. Os bydd I ieMBctyd yr ardal hon fyned rhagddynt yn wrol, i i ??T1d a di-ddM'bynowyneb, y m ient yn oicr o fod yn llwyddiannus er gwaethaf ami gic a chemod. Y mae yehydig rwystrau yn cyfodi ar ffordd ambell un yma feallai i fod yn annibynol. Nid wyf am enwi neb. Ond os ydyw y rhai hyny yn ddigon gwrol i gredu a theimlo eu bod ar lwybr eu dyledswydd, buan y gorchfygant yr hyn sydd yn awr yn ymddangos yn rhwystr mawr. Nid oes yr un rheswm paham na all bechgyn o'r ardal hon fyned i lenwi y swyddi uwchaf a mwyaf anrhydeddu. yn ? wlad ond iddynt gadw at yr egwyddorion hyn Mae amaf ofn eich bod wedi fy nifetha ya hollol yn sir Gaernarfon. Mae eich caredigrwydd a'ch ym- ddygiad wedi fy anghymwyso at waith caled a sylweddol yn Llundain, a pheidiweh a meddwl mai dyaia y tro diweddaf y deuaf i Landdeniolen (cymeradwyaeth). Denaf yma eto, ie, pe b'ai raid I mi dd'od heb fy ngwahodd (chwerthin a ohymeradwyaeth uchel). Dydd Nadolig —Dechreuwyd y cyfarfod cyntaf am haner awr wedi un. Cymerwyd y gadair gan Mr Henry Owen, Liverpool House, Ebeneeer. Wedi canu t6n gyflredinol a chael anerchiad gan y Uywydd, gwobrwywyd yr ymgeiswyr ar y gwa- hanol destynau. Oafwyd anerchiadau gan Taliesia Eryri a Ohynfaen. Gwasanaethwyd yn y cyfarfod gall. y datgauwyr canlynol:—Mrs Owen, Ebenezer, a Mr John W. Evans, Olwtybont. Y beirniaid oeddynt-y Parch J. H. Evans (Cyn- faen), Caernarfon; Mr Davies, athraw Ysgol y Bwrdd, Dinorwig; a Miss Williams, Oelyn Iauf. Cyfarfod yr Nwyr. -Cymerwyd y gadair giin Mr Thomas Herbert, Ebenezer. Oafwyd anerchiadau barddonol gan Taliesin Eryri ae Eos Oeinion. Yna aed yn mlaei i wobrwyo y buddugwyr ar y gwahanol destynau cystadleuol. Yr oedd y cyfarfodydd eleni yu hynod lwyddianus a phobl- ogaidd.

LEKPWL. I (Oddiwrth ein Gohehydd NciUduel.) I Nog DYDD NADOLIO. With ddechreu fy llythyr ar derfyn Dydd Nadolig yr wyf yn cael fy hun mewn penbletb wrth geisto dyfalu pa fodd i'w ddyddio. Er fod "Nos DyddNBdolig" yn eithaf dealladwy i bawb, y maeyuddorhywfathowrth ddywediad; acermai y nos o flaen y Nadolig a feddylir yn gyflredinol fel Nos Nadolig," nid oes yn y gair ei hun ddim yn fwy priodol i'r nos o flaen nag i'r nos a ddilyna. Ond gan cad oes berygl i ni wneyd rhyw gamgy- meriad dinystriol yn hyn o beth, caniatewch, Mri Gol., i mi ddyweyd fy mod yn h /derus ddarfod i'ch holl ddarllenwvr gael "gwyliau Ilawen," a dymuno i ni all eto Flwyddyn Newydd Dda." j Yr oedd gulwg anobeithiol am DTWYBD t NADOLIO yma cleni, trwy fod yr bin yn ddrycinllyd a ym't e' e nI' b 'dr,w .?, d hy? yn dd, a amddifad- odd lawer o'r bobl ieuainc a'r plant, o leiaf, o'u ,,t arferol ar y tymor hwn o'r flwyddyn, .-f w =dX y prif heolydd a'r marchnad-leoedd i waled ae I bryuu prydferthion,-nwyddau a moethau cyfaddas i'r tymor. A chawsant hwythau, y siopwyr, hefyd golled trwy yr un achosion. Yr oedd eu darpariadau eleni yn helaethach nag y bu erioed-lluaws ohonynt fel yn ymryson am ddenu sjlw y bobl gyda phryd- ferthion o bob math, nes bron a maeddu Natur ei hun gun ragoroldeb eu dynwarediad ohoni. Ac er aniihj meredd y tywydd yr oedd y prif siopau-y Compton House, yn Church-street, a rhai ein cyd- wladwyr anturiaethus Owen 'Owen, ac Evans & Rich aria yn London-road, a William Morgan yn Scotland-road, ao Edward Lewis yn Great George- street yn fwy tebyg i ryw museums mawreddog nag i siopau arferol, a'r bobl yn rhodiana yn eu lloriau a'u horielau y a flnteioedd i weled, os nad l brynu, eu prydferth nwyddau. A chwareu teg i'r siopwyr hyn a'u gwasanaethyddion, yr oeddynt i'w gweled yn cael eu boddio wrth weled y bobl wrth eu bodd yn beimiadu eu nwyddau pan na byddent yn eu prynu.-Un o brif sefydliadau y gadohm hefyd ydyw PBBFFOBMIAD T "MMMAK." Ein cor Crmreig, y Cambrian,—nid y Birkenhead Cambrians, ond y Liverpool Cambrians, a hwythau dan arweiniad Mr William Parry, a gymerodd y blaen eleni, yn yr Association Hall, Mount Pleasant, nos Fercher. Er fod y noawaith yn annhymerus o ran y tywydd-y gwlaw yn ym- dywallt yn ddiorphwys-cawssnt gynulliad mawr o bobl oedd yn gwerthfawrogi eu negni. Yr oedd mwy o'n profsuionah cerddorol yn bresenol nag arferol. Mrs Maggie Alltwen Jones-Williams, oedd y brif soprano; Miss Annie Williams, contralto David Williams, tenor; a Lucas Wil- liams, bass. Aeth y cwbl trwy eu rhan yn deilwng onynt eu hunain; schan eu bod oil yn lied adnabyddus i'r oyhotdd, oddigerth yr ieuengaf ohonynt—yr eneth Annie Williams,—nid teg I ni drethn amvnedd y golygydd na'r dar- iimydd gyda maith sylw arnynt. Fodd bynag, creodd y ferch leuanc hon syndod oyflredinol yn y gynulleidfa, yn ei datganiad nerthol a theimladwy o "He was despised and rejected."—Y mae oyfnewidiad trwyadl wedi cymeryd lie yn ddiweddar yn nghadwraeth Dydd NadoUg yma. Pa un ai er gwell ai er gwaeth y bu y cyfnewid- iad, nyni, Cymry Lerpwl, sydd yn gyfrifol am dano. Dichon yr amheua ambell un fod gan ein oenedl y fath ddylanwad yma. Amheuant neu peidiant, dyna y ffaitb. Cedwid y dydd yn ddiweddar iawn fel y cedwir y Sabboth, heb un 11e 0 adloniant yn agored oddieithr rhai ASDOliDAJ A'R ROLL DUARNDAt. Teimlaf yr anghysur o gysylltu y ddau aefydliad yna mor agoa hyd yn nod ar babyr fy Uythyr, ond dyna y flaith. A'r amser hono, yr ychydig a elai i'r addoldy a'r Bawer i'r tafarndy, a rhyw un neu ddau o looedd adlonol isel, llygredig, a didrwyddelig yn nghvmydogaeth Williamsoa- square. Tuag ugain mlynedd neu yohwaneg yu o l d  chreuod l ?I rl in yuedd nou yohwaneg yn ol, dechreuodd pobl Oapel Pall Mall gadw ta-parti a chyfarfod oyhoeddua ar hwyr Dydd Nadolig, yr hwn a ddaeth yn boblogaidd iawn, a chyrchid enwogion o Gymru i gymeryd than ynddo. Tua dwy nea dair blynedd a'r hugaim yn ol yr oedd yr hen Ddoctor Arthur Jones 100 yn difyru ac addJegu Uon'dyUe. Ynnesaf cychwynodd Eisteddfod y Gtordoflgion tua phedair blynedd ar ddeg yn ol, a daeth hithau yn boblog- aidd iawn, fel yr oedd cannoeid lawer yn gorfod dyohwelyd wedi methu cael He yn y Concert Hall; ao ynddi wed iarach f) djaeth yn fwy amlwg i arolygwyr chwareudai a chyngherddau pan ddyg- vyd hi ilr Amphitheatre, yr hon a brofodd yn annigonol i gynal y bobl a ymofynai am le ynddi. Agorodd hyn lygaid Heistri Leslie, Gourtenay, Oarl Rosa, ae ereill, y rhai a benderfynasant elwa oddiwrth gyfarfodydd a chyngherddau ar "nes Dydd Nadolig," ac erbyn hyn y mae y rhan fwyat o'r cyngherdd dai, a ilawer olr ohwuendai, yn agored ar y noson hono, a'r bobl yn ayiiio iddyut.-Mae, yr helynt rhwife TAFOLoa A MiBW tI<WTF0 I ar ddalenau y Oenedl wedi tynu sylw neniauoi Uenorion adarllenwyr Lerpwl, ac y mae oydym. deimlad y iluaws gyda'r Llew, am, meddir, fod ym- osodiad Tafolog yn ddi-alw-am-dano, a'r arlau a ddefnyddiodd yn anghyfreithlon mewn ymdrechfa rhwng dllu lenor. Gan Pad beth a fu oamgymer- iadau y Llew yu ei oes, nid ddyrwch gan y bobl ydyw gweled cawr goludog ?u eeisio ei rostio yn awr tra y mae ei wrthvynebydd wedi canfod nad yw ei ddwrn can ieuenged ag y bu unwaith. An- ?nyoh y gwelwyd y cyhoedd yn dMgM tetmla?d ?- Uinellau timett?? ? ? faults ? ?? ?? ??,, 7D fwy nag at y Llew yn y Tafoliad Inm -nid ar gyMt ei atbrylitb, ond ei am8,.lchiadu bydol.

ABKRHOSAN EIATMDFOD.-Oynh&Iiwyd eisteddfod yn y ue uchod Ddydd Nadolig. Llywydd,—Mr Richard Rees (Maldwyn), Machynlleth; arweinydd, Mr H. Tref.)wen Davies; boirniaid, Cyfeiliog, Maldwyn, Mr Jarrett Roberts (Pencerdd Eiflon), Mrs Wood, Aberhosan, a Miss Davies, Dolgaradog; datgan. wyr, Pencerdd Eifirn a Llew Madian; actompany- ist, Mr John Jarrett Roberts; trysorydd, Mr John Pugh, N antyfydA; ysgrifenydd, Stephen Breese, Croeslyn. -Cyfarfod y Prydnaton.—Araeth gan y llywydd. Ton gan gor Aberhosan. Anerchiadau gan y beirdd. Cystadleuaeth adrodd, Paid colli dy gymeriad: buddugol, W. B. Hughes ac M. Davies. Cystadleuaeth canu Y Milwr Bach buddugol, Miss Jones, Bryndan. Tuchangerdd Y dyn celwyddog." Ni ddaeth y buddugol y* mlaen. CAn gan Llew Madian. Traethawd, Ga'dd y gweithiwr:" buddugol, Crewi. Oystad. leuaeth adrodd, "Gobaith, Bywyd, a Dyu:" budd- ugol, T.BroeaeaMiMLewis. Cystadleuaeth cauu, "Caled yw ei chalon:" buddugol, Thomas Meredith. Uawyagriiau: buddugo4 Tane Davies, Aberho8au. Can gan D. Howells. Ea?yn "?r Bira- buddugol, Meigant, Oaemarfon. DarUen difyfyr: buddugol, John Williams, Cefngwyrgrig. Llawysgrifau i feibion: buddugol, Ed. Evars, Aberhosan. gan gor Aberhosan. {''fa,.jael yr Hwy.—Araeth gan y Uywy ;d. Ion gan v c6r. Anerchiadau barddonol gan Cyfeiliog, Crewl, Afonog, &o. Am y frawddeg oreu: buddugol Crewi ac Afonog. Traethawd, "Y ddyledswydd o lawn-ddefnydùio synwyr cyff redin: buddugol, Thomas Morgan, Ty Mawr. Cystadleuaeth canu Adeoaon y morwr: budd u g 1, Llew Madian. ?arwnad i Mr Edward Pugh, Nantyfyda: budd- ugol, Ieuan Meutig, Abergynolwyn; 2il, Afonog. Douawd gan S. Breeje a Llew Madian. Cystad- leuaeth adrodd iillan o "Blodau Powys:" budd- ugol, R. Meredith. Traothawd, "Dyledswydd dyn tusgat anifeiUaid:" buddugol, Crewi. Am y darlun goreu: buddugol, Demetrius Owen. Cin gan Llew Madian. Pryddest, Gerddi v Beibl:" buddugol, Bei jamin Davies, Tafolog, Llanbrya- mair. Sillebu geiriiih: buddugol, Mr Lewis, Bryn Tudur. Araeth," Haelfrydedd:" budd. iimI. J. v. Morgan.—llentr.

CWMYOLO. DAKWAIIT DDIPRIPOL.-Dydd Mawrth diweddaf cymerodd damwain o natur wir ddifrifol le yn Chwarel Cefn Du, ychydig bellder oddiyma Yr un a gyfarfyddodd a'r anffawd ydoedd Mr Tohm D. Williams, Penllyn, ger Cwmyglo. Ymddengys ei fed ef a'i bartneriaid yn clirio y rhwbel, ar ol gaethu ddeg o'r gloch, pan, yn ddigycnwth ac an- nisgwyliadwy, yr ymryddhaodd d»m mawr o'r graig, gan ddisgyn yu amryw ddarnau ar y gwr feuaiiO crybwyliedig, a'i anafu yn beryglus iawn, yn enwedig flly ei ben a'i droed. Gweisomef yn cael ei gludo i'w gartref ar elor gan ugeiuiau o'i gydweithwyr pryderus; ac, yn wir, golvgfa ddifrifol i'r eithaf ydoedd. Ni welir goryradaith o'r natur yma, drwy drugaredd, ond anfynych yn ein hardaloeld y dyddiau hyn, oherwydd nad ail. fonir neb wedi ei anafu yn drwm i'w cartrefleoedd yn uniongyrchol wedi'r amgylchiad, ond yn unig o'r Chwarelau Bach," canys nid oes yn perthyn iddynt hwy ysbytty megys yr un a berthyn i chwarel fawr Mr Assheton Smith. Yr ydym yn deall fod y truan anflodus yn gTaddol wells. Gweinyddir amo gan Dr Lloyd Williams, Uan- beris, meddyg apwyntiedig y chwarel yn yr hon y cymerodd y ddamwain le. AwaBTM—Yr ydym ar lawer adeg, bellach, yn gorfod teimlo pa mor anfanteisiol a pheryglus ydyw y llifddyfroedd sydd yn fynych yn tori dros ein prif-iiordd sydd gerllaw gorsaf y ffordd haiarn. 0 ganlyniad, dyma yr awgrym y dymunwyf ei ddwyn i ystyriaeth :-OlSid dymunol, rhesymol, a gwir angenrheidiol ydyw i ni fel ardalwyr amlygu ein hanghymeradwyaeth o gyflwr gwael y ffordd ar hyn o bryd i arolygwr ycyfryw, a'r priodoldeb o wneuthur eto ryw gyfnewiaiadau ami, modd y gellid oi ehael i'r cyflwr da y gwelsom hi yn ddi- weddar.—Ehtdyid y Own.

BRYNSIENCYN. I Y GYLCHWYL LENYDDOL. I Oynhaliwyd y gylchwyl hon ar Ddydd Nadolig, no fe dridd allan yn Uwyddiant parffaith yn mhob ystyr. Y mae v gylchwyl hon yu cael edrych arni ynawr fel seffdliad parhaol, ftC, a barnu oddiwrth y Uwyddiant a ddUynodd y cyfarfodydd eleni. y mae diwrnod ei marwolaeth yn Biheil iawn. Yu groes i'r dysgwybad cafwyd tywydd hyfryd a dymuno!, yr hyn oedd yn gymborth aumhrisiadwy er hyrwvdde Uwyddiant y cyfarfodydd yn mlaen. Eleni cafwyd gwasanaeth y rbai canlynol fel beirn- iaid:-Cerddoriaeth, Mr D. Jenkins, M. B., Cant., Aberystwyth y traethodau, &c., l'arehn H. Williame, M.A., Bala, a J. WiUiams, Brynsieucyn cyfleithiadau, Mr Ellis Jones Griffith, B.A., Ty Coch. Brynsiencyn; barddoniaeth, Anthropos, Swyddfa'r Gene'l, Caernarfon. If datgan yr oeddynt Mr D Jenkins, Miss H. Williams, Ler- pwl (LlanUyfni gynt); Miss M. Jones (Mair Menai), Bangor; a Mr W. Davies, Llangefni (gynt o Aber- yp a dilynwyd ar yr offerynau gan Mr J. Williams, Caernarfon. Oyfarfid y Prydnawn echreuwyd y cyfarfod hwn am hauer awr wedi un, o dan ivw>ddiaeth J. R Davies, Ysw., Treborth, ae arweiniwyd yu bur ddeheuig gan Dr Owen, Llangefni. Aed drwy y rhaglen fel y canlyn: -Tôn gyuueirlfaol. Sylw- adau agorir-dol gan yr arweinydd. Can gan Miir Menai, "Yn iach iti, Gymru," yn bur sw.u,1 Can gan Mr W. Davies, Y Tren Beirmadaeth Anthropos ar y ddau englyn Gwadiad 1 edr. Y gorou o naw ydoedd Mr R. Meigant Jones, Caernarfon, yr hwn a gynrychiolid gan Mr R. Mon Williams. Beirniadaeth Mr EUis Jones Griffith ar y cyfleithiadau o'r Cymraeg i'r Baeaneg,-20 yn cystadlu; rhanwyd y wobr rhwng Mr J. Owen, Eleanor-streat, Caernarfon, 'a Miss Maggie Lewis, Llanfair-terrace, Caergybi. Can gan Mim,Hannah Willjams, Merch y Melin- ydd." Beirniadaeth y Parch H. Williams, M.A., ar y traethodau, Hanes yr eglwys yn y tair can- rif cvntaf." Dau yn ymgeisio rhanwyd y wobr rhwng Mr Hugh Hughes, assistant master, Gaer. wen, a I I Jerome," yr hwn nid atebodd i'w enw. Can gan Mr Jenkins The two Grenadiers, yn feistrolgar. Beirniadaeth y Parch J. Williams ar yr arholiadau ar y 3edd, 4edd, a'r Sed benod o'r Rhufeinlaid. Y buddugwyr oeddynt, lat Mr R. Hughes; :U.Mr Daniel Jones, Twllyclawdd; 3ydd, Mr w. Hughes; yroll o Brynsiencyn. Oystadl- euaeth datganu yr unawd "Fy anwyl Fam;"rha- vy<j[ y wobr rhwng Misses ^Elleu Rowlands, Pea. ygroes, BfyDsieucyn, ac Ellen Roberts, Folisheli. Anerchiad gan y llywydd. Can gan Mait Monai, Yn Nyffiyn Clwyd." Beirniadaeth Mr Jenkins arytonau. 23 yn cystadlu. Y buddugol ydoedd "Laconium," sef Mr Humphrey Roberta, 7, Mar- ket-street, Oaernarfon. Oystadleuaeth gorawl, I'n heglwys hoffusaf-" Gwobr lOp. Daeth t1.1 chor yn mlaen i gystadlu, sef Cor Brynsiencyn, Cor Bethel, a Chor Llanberls. Tra yn disgwyl am ddedfryd y corau, rhoddodd Anthropos ei feimiad- aethary chwe' phenill, "Y Chwedleuwr." Pedwar yn ymgeisio. Y buddugol ydoedd Mr David Jones (Dewi Glan Teifl), Caernarfon. Cin gan Miss Hannah Williams, yn bar deimladwy Beirniad- aeth ar y oorau oedd y peth nesaf, ac yr oedd yr adellad yn orlawn o bobl yn awyddus i glywtd y ddedfryd. Rhoddodd Mr Jenkins feirtliadaeth fanwl, a rhoddodd ganmoHaethucheItrcorau ond y goreu o ddigon, yn ol ei farrI ef, ydoedd1 OWP Llanberis, o dan arweiniad Mr R. Phillips. Der- byniwyd y dyfarniad yn nghanol uchel gymerad- wyaetk. Terfynwyd y eyfarfod hwn trwyroddi, y diolelifadau arfei ol. Cyfarfod yr JJwyr.-Dechreuwvd Y eyfarfod hwn am haner awr wedi pump. Llywyddwyd gan y Parch J. Williams, ac arweiniwyd gan Anthropos. Yn nblith y rhai oedd ar y Ilwyian gwelsJm Dr Ellis, Bangor; Parch Llystyn Jones Elidnfab, Llanberis; Parch T. J. Jones, Llangefni, Mr Owen, builder, Lerpwl; ac amryw foneddigion ereill. Aed trwy y rhaglen fe1 y canlyn Tôn gan y ofir buddugol yn y prydnawn, sef côr Llan- hflris. Arwisgo m-weitlyad y cSra chyftwyno y wobr iddo, yr hyn a wnaed gan Miss Hughes, Tyddyn Adda. Cystadleuaeth dat,inu uarhvw unawd. Chwech yn cystadlu. Buddugol,, Mr O. J. Morris, Peniserwaen. Oylltadleuaethadrodd unrhyw ddernvn barddonol. Pedwar yn .ym- geisio. laf, Mr D. Hughes, Llanrug; 5il, Mr R. Mon Williams, Caernarfon. can gan Mr W. Davies, "Plemerfid y Niagara." Beirniadaeth 5 Parch H. Williams, M.A., at y traethodau "Pwysigrwydd swydd athrawes." Goreu, Misa Charlotte Edwards, Caergybi. C&n gan Mair Menai, "She wore a wreath of roses." Cystadleuaeth adrodd "Cywydd y Daran." Tri yn ymgeisio. Y goreu ydoedd Mr John Edwaid .10MS. Y MUwr Dewr" gan Mr Jenkins. ) Beirniadaeth Mr Ellis Jones Griffith ar y cyfteith- iadau. Rhanwyd y wobr rhwng Mr Robert Hughes, Brynsiencvsn, a Miss M. J. Williams, Saidis, Dinorwig. Cygtadleuaeth datganu Y Wau Forwr." Daeth dau barti -n mlaen, a rhoddwyd y wobr flaeaaf oydrhwng Mr O. P. Morris, Penisa'rwaen, a Mr T. D. Thomas, a'r ail wobr cydrhwng Mr John Morris a Mr Hugh Jones, Brynsiencyn. Beirniadaeth Anthropos ar y bryddest, Sinai at roddiad y Ddeddf" Buddugol, Gwilym Iorwerth, Bethesda. Can San Miss H. WUliams, "Rejoice greatly." Beiraiadaeth y Parch J. Williams w vc?estiyn?u, "Athroniaeth Trefu iMhawdwrtaeth." Tri yn ymgeido. Buddu?ol, M? J. Jones, Llanfair; ail, Mr Daniel Jones, Twl1.ydawdd; 3ydd, Mr J. ?Hughes, Taupeasof?, {?ynaicMya. Cyetadlea. Mthd?aau y d?n fuddueot yn y .rvdn? D?ethunp.? yn mlaeut  ddlwng 0 goron. CY$tadleuaeth "rU(?n &.rays fs? heb atahlodan. Deuddeg r Goren, Ur Rowland WIlliams, GaerweL   Williaras ar y  draethawd, II ? heiwm ar Beiot" Goren, Mr Hugh ?"'Y v?- oy'?'?  yr unawd, Y BhgeD Dem." Y  bedwar ydoedd Mr 0. J. Mon? P.'J? Mweddwyd trwy 1 Mr W. Davi'es ganu Holt WiadfyNhadau, a'r gynulleidfa yu y?nno « y °??- Arwi.?d y gwahanol fuddiW gan MiM Jones, Ty Cneo; Miss tiobZu Gwydryn; Missa?heB, T,d? Adda, Brr-- siencyn; a Mair Menai, Bangor. T mae c?dvn ddyledus i'r y?nyddio. Mr Hugh HuehL i Glan Rhos, a Mr ?' ?"?/H.tf.?oa.?? eydd.foMeb a'u gweithgarweh yn yatod T blynyddoedd a bMioMgyda'r gylchwyl hon M yn MM y mae rhaH fawr o'r Uwyddhmti'? briodoll iddynt hwy. [Ymddeugys cyfran o'r beirniadaethau yn ein rhifyn nesaf.—Got ]

OOLWYlIT BAY. AEWBBTBIANT Pwrsio.—Yr ydym gyda phleser yn galw sylw at arwerthiant eang a phwyiig ar ddodrafn ty a nwyddau yn gyflredinol a gynhelir yn yr wythnos gyutaf o'r mis nesaf, a'r hwn, fel y gwelir mewn hysbysiad ar y golofn arall, a bery am dri diwrnod, yr hyn a brawf bwysigrwydd a mawredd yr arwerthiant, yr hwn a ddygiryn mlaen gan Mr J. W. Rogers, yr arwerthwr medras a gofalus o Landudno.

BRYN'RODYN. Cyuhaliwyd cyfarfod Uenyddol yn Y Ile uchod' ddydd Nadolig. Y beimiaid eleni oeddynt y Parchedigion John Owen, M.A., Criccieth, a John Jones, Groeslon; Mr Owen Owen, B.A. A A.C., CroesoswaUt; Mr David Davies (Tremlyn), Mri! David Jones, Wernolea; a Evan Jones, Plas Dol. ydd; Mre Jones, Hafod-y-coed; a Mrs Joneo, Post-office. Y cadeirydd ydoedd y Parch John Jones. Arweiniwyd y ddau gyfarfod yn bur dde- heuig gan y Parch John Owen. Y buddugwyr ar y gwahanol destynau oeddynt:— Traethodau: Mri Richard Williams, Dolydd, a 0. H Jones, Tjr-iml Rhog. Barddoniaeth: Mri Thomas Morri Groeelon; John Roberts, Brynda; a William Pritchard, Hafod Ivan. Adrodd: Mri G. W. Hughes, Grugan ViUa; Richard Eames, Griffith Hughes, Grugan Wen; a EUis Jones, Groeslon. Crynodeb: Mri Daniel Owen, Grugan Ddu, a O. H. Jones. Ateb Cwebtiynau Mri Daniel Owen a D. D. Jones, Wemoleu. Cyfieithu: Mri O. J. Owen, a D. Owen, Grugan Ddu. Celfyddyd: Kim L zzie Roberts, Tan-y-cefn; Mri D. D. Jones, a H. P. Hughos, Grugan Wen. Cynllun-wers: Mr Hugh Jones, Groeslon. Cerddoriaeth: cyfansoddi, Mr G. W. Hughes: datganu, Miss Jones, Plaa Dolydd, a Miss games, Bryn'rodyn; Mri 0. T. Parry, Frondeg; R. W. Williams, Appifforum; Richard Eames a R. S. Davies, Penygroes. Nt ymgeisiodd ond cor Bryn'rodyn, 0 dau arweiniad Mr G. W. Hughes, ar dddtganu yr anthem "Gwya fvd y gwr a obeithia yn yr Arglwydd" (Pencerdd Eiflon), a dyfarnwyd hwynt yn deilwng o'r wobr. Dilynwyd yr holl gantorion ar yr harmonium gas y Master John Roberts, Garden House, Glynlliion. Cafwyd cyfarfodydd da a Iluosog.r. B.

I TALYSABN. CTFABFOD ADLONIADOL.—Cynhaliwyd yr iiebodys yr Assembly-room nos Iau diweddaf, d&n lywy(td- iaeth Mr William Thomas, Bron Bryri. Badleu- wyd gan Mr F. E Davies a'i gyfaill. Areithiwyd gaa Hywel Genii, a Mr Samuel Tones, Nantile. DatgaiiW/d yn hynod fedrui gan y Fife Band, lor. werth ap Owain a Mr Hugh R. Rober.s ar yfiddle. Cawsom amryw gyfarfodydd o'r natur yma yn ystod y gauat hwn, ond dyma y goreu o ddigon.- Nos Weuer, Sa iwrn, a'r Sabboth dilynol cynaliodd Annibynwyr y lie hwn eu CYFARFOD PKBGBTHU BLYNYDDOL, pryd y catwyd gwasanaeth y Parchedigion W. Rees, D.D., Caer; D. Roberts, Gwrectam; ac M. D. Jenkins, Lerpwl. Cafwyd cynulliadau liuosog, ac yr oedd y gweinid- ogion yn amlwg dan arweiniad y nef.-Ger y Deulyn.

BETHLEHEM, ger BANGOR. Cynhaiiodd yr Annibynwyr yn y He uchod ill huchel *,I lfyayddol or y fel irfer. f gwahoddedigion eleni oeddynt y Parchn wiuiam, Eheneler Roberts. Manchester; ae Evam, Llanbrynmair. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol a chynulleidfaoedd Uuosig. Caiglw/d hefvd ya ystod y cyfarfod at Hospital Baugor.-T.B.

PWLLHELI. CYLCHWYL LENTDDOL LLBYN AC FCLFIONTDD.— Cynh iliwyd ,yr .y1 hon yn nghapel Penmount nos Nadolig. Cadeirydd y cyfarfod ydoedd y Parch John Jones, Plastirion; arweinydd, y Parch G Tecwyn Parry, Usuberis. Yr oedd yn dda genym weled cynifer wedi dyfod ya nghyd a'r lath lwyddiant wedi coroni ymdrechion y pwyll- gor yn nglyn a'r cyfarfod Yr oedd y diefriien fel y carlyn:-Ton gytredisol. Anerchiad gan y Llywydd. Beiruiadaeth ar Y gynilun-wers urell ar leuenctyd Dittydd: goreu, Elizabeth Jones, Penmouut. Beirniadaeth y peuilliuD, Can mlwyddiad yr Ysgol Sabbothol:" gjreu, John Hughes, hynaf, New-street. Ton gan y eor. Beirniadaeth ar y cofnodion goreu o faterion pre. gethau a draddodwyd yn nghapel Peumount ar y 4ydd o itorphoaaf hyd yr 28ain o Tachwedd. Un ymgeisvdd, sef Kills Joaes, Kiag s Head- street, yr hwn a gafodd y wobr. Beirniadaeth y cyflaithiad i'r Saesneg: goreu, Mr G. P. Jones, Pias XWrallfc. Beirniadaetli y traethawd ar Eir- wiredd," i rai dan Slain oed: goreu, W. 0. Williams, Fouxcrosses. Ton gan y cor. Beirn- iadaeth ar y tri pheuill," Rhyadid:" goreu, Owen Lewis Edwards, Penlan-street. Cystadleuaeth mewn adrodd allan "Cwympiad y Dail:" goreu-, Sarah Jones; ail, Eiias Griffith. Am y map goreu o Wlad Canaan, yn dangos terfynau y llwythau," gwobrwywyd D. J. Owens, Cae-rhydderch. Cystadleuaethy wers-adroddiad: goreu, Hugh Ellis, 2il, John Hughes, New-at. Beirniadaeth y traethodau, "Gwragedd duwiol y pedair etengyl: troreu, Mrs Owen, Salem- terrace; 2U, M. E. Griffith. Cystadleuaeth mewn darllen difyfyr: goren, John Hughes, New-street; 2il, Hugh Ellis. Penmount. Beirniadaeth y pryddestau, Abraham ar ben Monah. Yr oedd y cyfansoddiad a ddaeth i law ar y testyn hwn allan. o'r gystadleuaeth oherwydd fod yr awdwr (Meigant, Caernarfon) yn preawylio-y iu- allan i derfynau Lleyn ac Eitionvdd. Efe hefyd oedd y buddugol ar yr euglynion i r Mor, pa rai oeddynt, yn marn y beirniad, yu aufarwol Beirniadaeth y tônau: gOIeU, Wm. Griffith, Porthmadoc. Tia gan.y cfir. Beirniadaeth y liyfchyrau. Nid atebodd y goreu ar y testyu hwn i'w enw; yr ail ydoedd,Evan Evans, Sand-street, Pwllheli. Beirniadaeth y gramadegu;. goreu, ETan Jones; 2il, John Hughes. BeinuadMth f mareM: M. E. HumphrBy? Jane Jones, a SM*? Jones yn gyfartal; aU, M. E. Jones. Daeth gwaith nodedig o brydferth i law ya, ugitu t f gystadleuaeth hon, Cystadleuaeth mewn dat- ganu "I fyny fo'r nad:" goreu, John Jono (Edeyrnfab). Beirniadaeth y traethodau "Deddto Teyrnas Nefoedd," yr hwn oedd y prif draethawd: goreu, B. U. Lewis, Rhydyclafdy; ail, W. JonW, Eifi Y goreil (o fewn cylch y gystadleuaeth) aJi1. yr emtlynion i'r "M6r" ydoedd Henry JonM, King's Head- street. Beirniadaeth y oyfleithiaa 1r Gymraeg: O. L. Kdwards a John Haghes y* fuddugol. Teilynga arweinydd y cor gan«u>li»e» uchel am ei ymdrech diflino, a'r llwy idiant a an y coronwyd ef yn natganiad y touau yn ystoa. y cyfarfod.-O..

YR WYTHNuS WEDDIAJT. A gaoilyn ydyw prif deity u y gweddiw • gya?ynir i "Ylw fan Gyngor y Cyn^rair yt wythnos yr hon .y<H i ddechreu ar y ?bbotb. J1 ail ddydd o lonawr: I .D?M a.M?.-P'egethM:- LeM ddoe, heddyw, ac yu dMgywydd." Heb. xw. 8- .D?M ??.-Mtwl a diolcbgarwch am bo? bcudith. Dydd Jf<.?<A.-Ymostynp? chyt!?. ?? Jf<r<?.-Gwed<ii dM8 Eg?y? ?? Dydd lam. -Gweddi dros I<M.ct/d, ? f neb syd4 vu au haddysgu. ?K?-Gweddidr.. yt holl genedl^ ?M S,dwm.-QmMi d-O y Ce?h?eth? Cristionogol ItoddPregethau: We'e, yr wyt yn dyfod ? fr.a; dal yr bynsydd genyt, fel ddygo neb dy g >ron di." Oat. iii. 11.

Cynwys. CYFAILL TB AELWYD nos Ffug.?hwediau, hayiesiseth, bywgra,?ii6etili cerddo,imth, gwobrau, ?'' — Addysg » 7 wch i bawb yu y teulu. Pn. Ig. ? *'? Y RHIAN DEG 0 YSTRAC» TfWI," BE.iAH GwT? KT?a. NoMvdd (3a.ediaethOl Cymru. Uechreuir et chyhoeddi ?u y GllUil SyMreig, lonawr 27uin, 1881. ArgJ:a.phwy(1 ÕhYI1<JeddWYo1 yB W'{I\d1a. 1  ? Ohyhtteddwr? fa ??  Off  .?KW liamoua. )AxEN&MV6.4,   J?oa ?ew?K?r.nd PnntmK Co Lillûted, a 0111. h<w<Mtr hetyt ?a Se-?" ? ? Ran?* Oastle-street, Lerpwl; ar werth ni Ba!?* Bookstall yn Nghymru; a ohan dros m> 0-i a dook??t&U yn Nghymru; a oban Bum' (JaB:;