Y Genedl Gymreig

CYRDDAU Y NADOLIG.—Pel arfer, ar yr adeg hon o'r flwyddyn, y mae ein rhifyn presenol yn cynwys nifer luosog o adrodd- iadau am gyrddau Uenyddol yn nglyn a Gwyl y Nadolig yn ngwahanol ranau y Dywysogaeth. Nid ydym yn teimlo fod unrhyw ymddiheurad yn anghenrheidiol am ein gwaith yn aberthu gofod, gan osod pethau ereill o'r neilldu, er rhoddi oyhoedd- usrwydd i'r cyfarfodydd hya. Yr ydym yn coelio fod y gwasanaeth a gyflawnir a'r amean a gyrhaeddir trwy y cylch-wyliau Uenyddol yma yn deilwng o gofnodiad a sylw. Efallai y dywedir nad ydyw Uen- yddiaeth rhyw lawer ar eimantais oddiwrth y cynyrchion a anfonir i'r mwyafrif o'r cyrddau cystadleaol a gynhelir yn ein har- daloedd yn y tymhor hwn. Purion. Nid ydys yn gwadu nad oes swm enfawr o bapyr ac inc yn cael en diofrydu i groniclo pethau eithaf edlychaidd a difeddwl. Caniataer, hefyd, fod anonestrwydd a thwyll yn gallu ymwthio i mewn i'r cystadleuon barddonol a rhyddieithol ydynt mor ami eu rhif yn y dyddiau hyn. Eto nid oes undyn a feddylia yn ddifrifol ar y pwnc, a wada nad ydyw y cyd-ymgais hwn ar faes Uen, awen, a cherdd yn ateb dybenion daionus. Er nad ydyw pob cyfarfod Uenyddol yn esgor ar draethawd neu bryddest a gymerant eu lie yn mysg ceinion yr iaith Gymraeg, yr ydym yn ddilys gredu fod Uawer o'r cyfryw gyrddau yn foddion i ddeffro, i symbylu, a gloewi y galluoedd sydd yn gorwedd yn meddyliau bechgyn a lodesi ein gwlad. Hyderwn mai dyma yr amcan y ceisir ei gyrhaedd trwy gynal y cyrddau hyn yn enw Uenyddiaeth. Y mae diddyledu capel yn orchwyl pwysfawr a theilwng, ond na fen- thycier enw Uenyddiaeth i gyflawni gwas- anaeth b'r fath. Y mae cynal cyfarfoi Uenyddol er mwyn elw arianol yn unig, ar yr egwyddor The end justifies the means," yn beth pur ddirmygus ac annheilwng. Ond pan amcenir yn deg at ddeffro meddyl- iau a rhoddi cyfeiriad doeth a bendithiol i ieuenctyd nwyfus ein cymoedd a'n pentrefi, haedda y cyfryw bwyllgorau ddiolchgarwch cynes a didwyll. Yr ydym yn falch o feddwl mai dyma y cynhyrfydd sydd wrth wraidd llu mawr o'r cylchwyUau crybwyll- edig. Ac yn y goleuni hwn, nis gellir lai na llawenychu yn amledd yr offrymau a osodir ar aUor, Uenyddiaeth yn ein gwlad ar wyl fendigaid y Nadolig.

GWLADWEINIAETH DBAMOE Y RnYDD- FYDWYE.—Y mae yr hanesam gladdedigaeth Madame Thiers yn arwain ein meddwl yn ol at y eyfnod pryd y daeth enw ei gwr yn gyffredinol gydnabyddus yn ein gwlad, sef amser y rhyfel ofnadwy rhwng Ffrainc a Germani. Yr hyn sydd yn rhoddi cyfeiriad felly i'n meddwl yw gweled toiyMepublique Francahe, un o brif newyddiaduron Ffrainc, I yn nodi Mr Pitman fel un o'r galarwyr, yr hwn a gynrychiolai y pwyUgor Seismg er cynorthwyo y tlodion Ffrengig y rhai oedd- ynt yn dioddef mewn canlyniad i'r rhyfel orybwylledig. Cymerodd y pethau hyn le pau oedd Mr Gladstone o'r blaen wrth y lllyw. Bu y Jingoaid yn gwaeddi yn grooh y pryd hwnw am i Loegr ymaflyd yn y cledd: ar y cyntaf yr oeddynt am uno a Phrwsia am fod Ffrainc yn ymosod ami ar gam, a phan oedd Fftaino yn cael y gwaothaf yr oeddynt am ymuno A hi yn erbyn Prwsia a Germani, am mai Ffrainc oedd ein cymyd- oges agosaf, a'i bod wedi bod yn gymydoges dda i ni ar hyd y blynyddoedd. Ond gan mai y Rhyddfrydwyr oeddynt yn Uywodr- aethu y pryd hwnw nid oedd gan gynffon- wyr Benjamin Disraeli ddim i'w wneyd ond gwichian. Darfu i Loegr ymgadw yn an- mhleidiol hollol, ond ni bu hyny yn rhwystr iddi i roddi cymhorth sylweddol i'r truein- iaid hyny yn Iffrainc y rhai oeddynt yn dioddef aberwydd y difrod a wnaed gan y gelynion. Y ffaith mai Ffrainc oedd y druenusaf oedd yr unig reswm paham y darfu i'n teyrnas doeturio wrthi hi yn hytrach nag wrth y blaid arall. Y mae yn amlwg fod hyn wedi gwneyd y Ffrancod yn gyfeiUioa calon i ni byth oddiar hyny, er eu bod yn teimlo fod Lloegr wedi eu dirmygu trwy gymeryd Cyprus trwy gytundeb dirgel- aidd heb ymgynghori ilu Llywodraeth hwy. Da oedd genym weled, trwy y sylw a wnaethid o Mr Pitman, nad oedd amgylchiadau deng mlynedd yn ol wedi myned yn angof gan y Ffrancod. Diau fod llawer o'n darllenwyr yn cofio fod Itali wedi digio wrthym am mai pendefig dinod ac anadnabyddus oedd yn cynrychioli Lloegr yn angladd Victor Immanuel. Chwareu teg i'r Italiaid! Nid ydym yn cofio ini glywed son am Arglwydd Roden hyd nes gweled ei enw fel cynrychiolydd Lloegr ar yr achlysur hwnw. Cofus gan rai o'n darllenwyr fod y wasg Italaidd yn dyweyd ar y pryd fod y fath ddiystyrwch yn gyfryw nas gallai y Llywodraeth a'r genedl ei anghofio yn fuan. Mor wahanol ydoedd yn angladd Madame Thiers! Y mae yn wir nad oedd y foneddiges hono yn gyfryw frenines, fel ag y gellid dysgwyl cynrychiol- wyr gwahanol deyrnasoedd i ddyfod yn nghyd, ond yr oedd gweled Sais urddasol yn ei hangladd yn foddion i ddwyn i feddyliau ei chyd-genedl adgofion tyner ac anwylam Bryd- einwyr. Gwyddis mai yn nwylaw y Toriaid yr oedd awenau y Llywodraeth pan gladd- wyd Victor Immanuel. Onid oes rhyw resymau newyddion i'w gweled o hyd paham y dylpm fod yn selog dros y blaid Ryddfrydig? &

LLANDBILLO. u CTPABPOD UNDEB LLENYDDOL LLANDBILLO. Cynhaliwyd yr uchod Ddydd Nadolig, am un a chwech o'r gloch. Llywyddwyd cyfarfod y pryd- nawn gan Mr E lis Jones, Shop; a chyfarfod yr hwyr gan Mr E. Jarrett, Plas-yn-faerdref. Cyfeilydd, Mr Elias Davies, Ty'n-y-oae. Y buddugwyr ar y gwahanol destynau yn ol eu teilyngdod oeddynt y rhai canlynol: —Dictation yn Gymraeg R. H. Davies, Ceidiog-terrac9; J. Hamond Davies, eto. Adrodd Diarhebion v. a vi., Hannah Rowlands; E. 0. Foulkes, Glyn; C. E. Jones, Efail-y-bont; M. E. Davies, Ty'n- y-groes; J. O. Roberts. Oyfleithu: John Evans, Glan Ceidiog; Jehn Phillips, Ty'n-y-fach. Dat- ganu, "Forwynig Lon:" John Davies, Ty'n-y- cae; Ellis Davies, eto; George Edwards. Adrodd "Y Bywydfad:" Hannah Rowlands; M. E. Davies. Traethawd hanesyddol ar Y Tabernacl yn yr Anialwoh:" Thomas Griffiths; R. H. Davies. Dotganu 11 Tlws yw gwawr y myrdd rosynau:" Hannih a Mary Davies, Ty'n-y-cae. Arholiad Hanes y Barnwyr: John Evans, Thomas Griffiths, R. H. Davies. Datganu Treigla dy ffordd ar yr Arglwydd:" George Edwards a'i barti: Bllis Davies a'i barti. Gramadegu yn Gymraeg: George Edwards, John Evans. Tri englyn i Dr Tanner: H. Davies, Ty'n-y.cae. Ffurfio holiadau ac atebion ar loal. xv.: John Evans, R. H. Davies. Arholiad ar Aotau vii.- xii. R. H Davies, John Evans. Dat.-anu "(I Arglwydd, olyw ein gweddi:" John Davies a Jane Owens; Ellis Davies ac Elizabeth Davies. Adrodd Diarhebion viii. x. Janet Lloyd, Blaen Dinam; Mr J. Davies, Bell. Arholiad," Dameg y Mab Afradlon:" John Evans, R. Phillips, Ty'n-y- fach. Esbonio Diarhebion Oymreig: John Evans, Owen Davies, tailor. Datganu Y Bwthyn ar y Traeth," George Edwards, Ellis Davies. Areithio am bum' mnnul: Owen Davies, R. Phillips. Dar- llen ton ar T pryd, i bedwar: John Davies all barti. Pryddest ar Gyflafan Plant Bethlehem:" R. Phillips, H. Davies, Ty'n-y-cae. Datganu "Olychau Anian:" John Davies a'i barti. Traethawd ar Brif nodweddion y eyfnod pAtti- archaidd:" Jane Roberts, Bryn Peallyn; Jr.hn Evans. Orynodeb o bregethau, ko. M. J. Davies, Bell; M. E. Davies, D. Williams, New Mill.— Ootobydd.

PRIF NOFEL EISTEDDFOD Y DEHEU-I DIR. 1880, gm BaMAH GwMB EVANS, i I ? ddechreu ymddangos yn y Ovmdl O?mr*iq, Ion- awr 27aint MM.

I TRYCHINEB YN Y TRANSVAAL. JJydd LInn wythnos i'r diweddaf gwnaed ymosodiHd ar gatrawd o'r fyddin drefedigol yn oynwye 250 o wyr, gan rai cannosdd o Boers, gan ladd rhai a ohymeryd y gweddill yn garcharorion. Dywed yr adroddiad cyntaf mai 120 yw y nifer a laddwyd o'r trefedigion, ond yn ol adroddiad diweddarach y maent yn 130. Y mae lliwiau y gatrawd wedi eu diogelu. Y mae adgytnerthoedd bellach wedi cychwyn o Loegr er dwyn rhywdrefn ar y Boeriaid a'u cyfeillion.

ROUMELIA DDWYRKINIOL. Y mae Aleko Pasha wedi rhoddi i'r Sultan ei ymddiswyddiad o fod yn rhaglaw cyffredinol ar y dalaeth yma, am fod eyngor Uywodtaethol wedi pasio pleidlais ag a esbonir ganddo ef fel yn ddiffyg ymddiriedaeth yn "i wladlywiaeth.

(OYDA'S PBLLBBYR). Y CYFFRAWD YN Y TRANSVAAL.— MANYLION PELLACH AM GOLLED- ION Y PRYDEINWYR.J Gohebydd y Timet a bellebra o Durban, ddoe (ddydd Llun), a dywed:—Yr oedd yr adroddiad am anffodion y 94ain gatrawd yn ormodiaeth. Cafodd 30 o wyr eu lladd a'u clwyfo. Diarfogwyd y gweddill, a chaws int ganiatad i fyned rhagddynt. Y mae yr agerlong Anglian gfda 140 o filwyr ar ei bwrdd wedi cyrhaedd i Natal heddyw. Pellebyr i'r Standard a hysbysa fod y Boeriaid wedi rhyddhau y carcharorion perthynol i'r Main gatrawd, ac wedi eu hanfon i Prcetoria. Tybir fod arweiawyr y gwrthryfel yn anghymeradwyo y gyflafan, ac yn awyddus i dori eu cysylltiad i'r weithred. Y mae gwifrau y pellebyr wedi eu tori. Llefara y Timts mewn erthygl arweiniol fel y canlyn:—Yr ydym yn cyhoeddi boreu heddyw (ddydd Mawrth) b-llebyr o Ddeheubarth Affrica, yr hwn, fel y tybiem, a leddfa y pryder a grewyd gan sefyllfa pethau yn y Transvaal. Yrtoedd ein pellebrau blaenoroi yn gamarweiniol pluth lleollad y fangre lie y gwnaethpwyd yr ymosodiad. Nid ydyw yn debygol fod 120 o'n gwyr wedi eu lladd a'u clwyfo mewn ymladdfa deg, ae y mae yr ad. roddiad mai 30 o wyr a syrthiasant yn ebyrth i'r gyflafan yn ymddangos yn rhif mwy cyson a set. yllfa pethau yn y Transvaal.

EIN HALMANAC. I GyoWr rhifyn pretenol o'r GmIdl GywwliV" oeir (am ddim) ALMANAC CYMKAEG am y jhtyddyn 1881. Ymdreohatom ei wneyd mr id*fnyddiol a chywir ag oedd moid, ac yr ydym yn hyd- y rhyddfoddlormoydd iln holl ddarllenwyr.

Y FLWYDDYN 1880. I Tylwyth nychlyd, byr eu dyddiau, ydyw y blynyddoedd. Y mae dros chwe' mil o konyat yn gorwedd yn meddrodau Amser, ac o'r cyfryw nid oedd un dros ddeuddsug mis oed. Gwahoddir ni i angladd y ddiweddaf ohonynt-y fyr-hoedlog a'r dra- flarthus 1880-yu mhen ychydig ddyddiau; ac er na wneir galar mawr am dani, eto trefnir yn ehelaeth gan nifer enfawr o bobl yn ngwahanol gyrau'r ddaear at fod yn wyddfoddol ar awr ei hymadawiad er canu yn iach iddi hyd ddydd ei hadgyfodiad. Eisoes y mae mwy na myrddiw* o olygwyr ja eistedd mewn barn ar ei gwaithredoedd; bydd eu dedfryd yn cael ei darllen gan iliwnau yr wythnos nesaf. A siarad yn tyBredmol, gwr caled ydyw Dyn fel barnwr. Hi raid dyweyd ei fod yn or-hoff o'r awydd. Pa un bynag ai peraonau, ai amgylchiadau &i cyfnodau, ai blynyddau a fernir ganddo, goewydda, fel rheol, yn Ilawer amlach i eiriad cyfiawnder nag i gyfeiriad trugar- d. Y mae egwyddorion beirniadaeth a barn aeddfetaf y cyhoedd wedi cyhoeddi fir's talm mai y ddedfryd gywiraf ydyw yr un sydd wedi ei gwneyd i fyny o gyfiawndar a thrugaredd-yr olaf yn gorbwyso ychydig ar y gyntaf. Yr ysbryd hwn ydyw y tebycal o wneyd chwareu teg a'r flwyddyn hGB, er mai cymyBgedig o ddrwg a da fu ei dyddiau. Yr oedd yr awyrgylch wleidyddol yn drymaidd a niwliog ddyddiau cyntaf ei genedigaoth,—pryder ac angen yn rhodio law-law drwy ranau helaeth o'n teyrnas. Yr oedd son am ryfeloedd a bodolaeth dirwasgiad masnachol wedi cyfflo trafnid- iaeth a pharlysu gwaith; miloedd ar filoedd o ddynion heb ddim i'w wneyd, a'u teulu- oedd mewn canlyniad yn tawel ddioddef, g<m ruddfan am ddymchweliad Gweinydd- t??d glwydd Beaconsfield a dyrchafiad Mr Gladstone i orsedd awdurdod llywod- raethol. Er fod ein gwlad mewn heddwch !g Ewrop, pell oedd o fed fell, yn Asia; yr IgE- p, Cadfridog Roberts yn cystwyo brodorien Affghanistan am lofruddio ohonyni ein llysgenhadaeth yn Cabul; ac er ei fod ef wedi adfeddiannu y ddinas, yr oedd yn bell o adsefydlu trein a heddwch yn mysg y llwythau. Yr oedd dyfroedd cynhyrfus rhyfel wedi dechreu ymlonyddu 10 Affrica pan agorodd y flwyddyn ei tygaid am y tro cyntaf yn Ionawr, canys yr oedd Oety wayo, penaeth y Zuluiaid; wedi ei gymeryd ya garcharor. I'r Iwerddon yr edrychai pobi yn benaf, canys yno yr oedd Bewyn yn tramwyo drwy ranau helaeth o'r wlaa, a gwaedd ar ol gwaedd yn uael eu dilyn gan ad-waeddiadau calon-rwygol, "Cynorth- wywch ni Cynorthwywch ni!" y rhai a ddygid hyd atom ar adenydd y mellt. Gwnaed ymdrechion ogn-iol a dyngarol i leddfu angenion mawrion y trueiniaid gan Loecr. America, a'r Trefedigaeihau. Nis gall fod dadl nad oedd yr ansicrwydd a drigai yn meddyliau dynion parth dadgor- phoriad y Senedd yn geryg rhwystr ar Ifordd adfywiad masnachol. Er fod Arglwydd Beaconsfield wedi cael ohwe' blynedd o amser i wneyd gwrhydri, yn ol ei addewid, suddo ddyfnach yn ddyddiol yr oedd y wlad i wasgfeuon trethi trymion a marweidd-dra trafnidiol. Yr oedd y Ceidwadwyr, fel y Rhyddfrydwyr, wedi myned i gredu y buasai cyfnewidiad jn ngweinyddiaeth y wlad yn beth tra dy- jaunol, ae fel effaith naturiol ac union- gyrchol y fath gyfnewidiad, ybyddai i lanw Ilawnder a llawenydd lifo i mewn ar hyd traethell angenion y cyhoedd. Yn gynar ya Chwefror agorodd y Frenhines y Senedd yn bersonol gyda rhwysg na welwyd ei tebyg er cyn dydd marwolaeth y Tywysog Ojdweddog. Prin eu rhif a thlodaidd eu nltur oedd y mesurau mewn addewid yn "Araeth y Frenhines:" ni chreasant agmawr ddyddordeb na disgwyliad, a phell odd y cyhoedd o ddisgwyl dim da cynred- iiol oddiwrth Lywodraeth oedd yn ar- dlangos ar ddechreuad y tymhor y fath a-wyddion o nychdod a llesgedd. Parhaodd y ddadl ar vr Araeth yn Nhy y Cyffredin an ddyddiau; collodd Mr Shaw ei welliant cmdemniol ar ddarbodion Gwyddelig y dLeddfwriaeth frenhinol drwy 216 yn erbyn 6. Dibwya iawn fu holl weithrediadau y dau Dy hyd ddechreu Mawrth, ao ni dreodd hyd yn nod cyllideb Canghellydd y Tysorlys ddyddordeb na chyffro. Amcan- grfrifai efe y cyllid am y flwyddyn ddyfodol yo 81,560,000p., ar treuliau yu 81,486,000 Pin y rhoddodd Mr Gladstone sylw i'r fath avdybiau arianol. Y gwir yw, yr oedd ")awb wedi myned i ddihoeni ac ochen- alio am Etholiad Cyftredinol, ac w y 2hin o Fawrth, yn dra disymwth, cyfododd Aglwydd Beaconsfield ar ei draed yn Nhy y Arglwyddi a dywedodd fod ei Mawrhydi, "u 01 adystyriaeth ddyladwy o gyflous- drau a gwladweiniaeth gyffredinol, wedi 4el ei thueddu i ddewis y pryd hwnw fel yadag fwyaf manteisiol i ddad.;orphori y Snedd;" a chan ddiolch i'w harglwyddi am ynodd y cefnogasant ddeddfwriaeth a am- nrmi amddiffyn yr Ymherodraeth a sicrhau bddwch, cyhoeddodd fod y seithfed tymhor oiawfed Senedd y Frenhines Victoria wedi êbd i ben. Ar un ystyr ni pharodd y dadgorphoriad y un syndod, canys yr oedd y wlad yn Agwyl yn bryderus am dano; ond pan daeth, cynyrcbodd frwdfrydedd annesgrif- idwy ar unwaith. Aeth yr hoU deyrnas y. un Sam o yni a llawenydd. Oyboeddai yOeidwadwyr yn groch eu hail-ddychweliad i wdusdod, ond nid gyda chymaint o fwyaf- ri ag yn 1874. Yr oedd gwyr craff, megye Jim Bright a Mr Gladstone, ac ereill gyda h-y, wedi darllen arwyddion yr amserau y. Ilawer maxkylach, ac nid oedd amheuaeth y eu meddyliau o borthynas i'r canlyniadau. Eaith dydd cyntaf yr etholiad fu colled o bmtheg pleideb i'r Oeidwadwyr, ac o'r cljd hwnw allan oredodd y gwledydd fod CIÙ clocli. "ilwyr ddymchweliad y blaid ftiiidd wedi aeinio. Aeth Mr Gladstone i ray i Midlothian ar unwaith, gan ddechreu tiddodi cyfres o areithiau na wrandawodd y)yd eu tebyg er na chyn dyddiau Demos- tines. Rhoddodd y rhai hyny ddyinod ftwol i Geidwadaeth yn y wlad yn gy ff, ed- isl, a choronwyd ei ymdrechion cawraxdd diry ei ddychwelyd dros gadarnle Toriaeth Ygotland gyda 211 o fwyafrif ar ei wrth- wnebydd, y Duc o Dalkeith. Er, flivn Tribeli evi, y dvrld clodfawr « gor. IteCVluB hwuw yt oedd y olaiti li.yuviu'y- yn parhau i enill sedd ar ol sedd, a thonau cryfion yr adweithiad yn ysgubo hen gedr- wydd Toriaotb yn mhob cwr o'r deyrnas o'u blaen gyda grym anorchfygol. Gofod a balla i ni daflu oymaint a golwg ar y frwydr mewn amrywiol ranau o'r wlad canlyniad yr etholiad fu dychweliad 353 o Ryddfryd- wyr, 237 o Doriaid, a 62 o Lywodraethwyr Cartrefol i'r Senedd Newydd. Ynngwyneb hynyna, nid oedd gan Arglwydd Beacons- field ddim i'w wneyd ond myned yn ddioed i WiudBor, ac ynocyflwyno drosodd ei benogaeth, gan, yn ddiau, ar yr un pryd, anog y Frenhines i anfon am Arglwydd Granville er ei gymell i ffurfio gwemydd- iaeth. Yn ngwyneb ei anufudd-dod, gorch- ymynwyd Arglwydd Hartington i'r Castell, ond difudd fu hyny ni fynai ei Arglwydd- iaeth afael yn awenau y Llywodraeth am fod y wlad yn galw am Mr Gladstone. O'r diwedd, ar ol methu o'r Frenhines gario allan ei bwriadau a'i hewyllys, gwysiwyi "DynyBobl" ger ei brom ar y 23ain o Ebrill, a derbyniedd yntau yr anrhydedd, yr hwa hefyd a gymeradwywyd gan bob plaid o'r Wladwriaeth. Bydd haneswyr Prydoinigydyfodolynnodiallanfodllw wobrwyaeth wedi anrheithio yr otholiafo bob hawl i'r cymeriad o fod yn un pur, gonest, ac anrhydeddus. Ar y 29ain o Ebrill agorwyd y Senedd Newydd gan Ddir- prwywyr Brenhinol, a pharhaodd hyd Medi 7fed—prin chwe'mis o amser; ond yn ystod y byr dymhor llwyddodd y Weinyddiaeth, drwy lafur ac ymroad digyffelyb, i baeio cynifer a 48 o gyfreithiau newyddion o am- rywiol natur a gwerth. Yr oedd rhai ohon- ynt, megys Dilead Trethi y Brag, Diwyg- iadau gwerthfawr y Llythyrdy, Eangu Deddf y Claddedigaethau, Amddiffyniad yr Amaethwyr rhag difrod Helwriaeth, ac lawn i Weithwyr am Ddamweiniau Personol yn cyfodi o esgeulusdra y Meistriaid, yn ddeddfau o'r gwerth a'r pwysigrwyddpenaf, er nad yn dwyn gyda hwynt chwildroad a bir i neb gyffroi. Nis gallwn fyned heibio i un ffaith a gynyrchodd ofn a phryder di- gyffelyb yn ystod y tymor byr y cyfeiriasom ato, nid amgen, afiechyd peryglus Mr Glad- stone yn Ngorphenaf. Bu y wlad hon a chyfandir Ewrop yn dal eu hanadl am ddyddiau lawergan ddysgwyl bob awr am yr arwyddion o wellhad y boneddwr; a phan djodd ei glefyd ef ac y dechreuodd yntau gryfhau, teimlai y cyhoedd fod baich gorlethol wedi ei gymeryd oddiar eu hys-1 gwyddau. Coronwyd gwladweiniaeth dramorawl y Llywodraeth k llwyddiant mawr. Llwydd- odd Arglwydd GranviUe i ffurfio Undeb cydweithredol rhwng prif oAlluoedd Ewrop, eydweithrodol rh, :I Berlin, yr h xo er cario allan Gytundeb Berlin, yr hwn oedd yn gorwedd yn Uythyren farw, a'r Twrc hirymarousgar yn chwerthin am ei ben. Galwyd Syr Henry Layard, y Trafnodydd Prydeinig Toriaidd, adref o Gaercystenyn, ac anfonwyd Mr Goshen yn ei le. O'r pryd hwnw bu yr Undeb Ewropeaidd yn gwasgu ac yn bygwth y Sultan os nad ymgymerai efe a chario allan ddarbodion Cytundeb Berlin yn nglyn à Llywodraeth Montenegro. Ar y 27ain o Dachwedd wele y Tyrciaid yn cefnu ar Dulcigno, a 4000 o'r Montenegriaid yn cymeryd meddiant o'r dref, ac yn fuan ar ol hyny y mae y Llynges Unedig yn ymddatod oddiwrth ei gilydd yn weithredol, eithr nid yn foesol; parba y Galluoedd Cyngreiriol i weithredu ar ran Groeg eto, er nad oes gam pendant eto wedi ei gymeryd yn y cyfeiriad hwnw. Yn ol pob arwyddion presenol, os metha y Galluoedd blygu Twrci i ufudd-dod a chyflwyno drosodd i Groeg y ruan o'r da a aeOldufl yd iddi ganGytundeb Berlin, diau y gwelir rhyfel cethin rhwng y ddwy wlad, yr hwn yn ol pob tebygolrwydd a fydd yn foddion i rwygo Llywodraeth y Twrc a'i llwyr a'i hollol ddymchwelyd fel gallu Europeaidd, os nad Asiaidd hefvd. Trefnir ar gyfer gadael Afghanistan iddi ei hun; llawn fwriedir cymeryd ymaith yr holl filwyr o bob cwr o'r deyrnas, yr hyn sydd yn weithred groes i raen a ,I chynllun deddfwrol y blaid Dofiaidd. Parha pethau yn ddidrefn yn Nehoubarth Affrica. Nid ydyw hyn ond ffrwyth gwladweiniaeth ben- ffol a gordsgynol y Toriaid. Ymddengys na fyn yr Is-Ellmyn (Dutch Boer8) foddloni ar fod yn ddeiliaid Prydeinig; Uwyddasant i gyhoeddi eu hunain yn Weriniaeth, a syrtkiodd y fyddin Brydeinig ar fin y cleddyf o flaen eu byddinoedd. Trefnir yn uniongyrchol at anfon allan adgyfnerthoedd o'r wlad hon yn ogystal ag India, amcan pa rai fydd adsefydlu trefn yn y drefedigaeth, a dwyn y Boers i fod yn ddeiliaid Pryd- einig. Yr unig ran arall o'r Llywodraeth Brydeinig lie y teyrnasa dychryn ac aflyw- odraeth eithafol ydyw yr Iwerddon. A barnu oddiwrth ddesgrifiadau y papyrau Ceidwadol o berthynas i sefyllfa y Gwydd. elod, rhaid oedd, ac ydyw etc, o bosibl, wrth wasanaeth nifer mawr o lilwyr arfog ar hyd a lied yr ynys. Eisoes, y mae yno gynifer, yn ol rhai adroddiadau, ag a won- wyd genym i'r Crimea. Ond er eu presen- oldeb, ac er holl nerth a grym peirianwaith cyfraith yn y wlad, parha y Cynghrair Tirol i gario ei weithrediadau yn mlaen- mewn gair, y mae llywodraeth y genedl yn ei law. Llwyddodd i osod ei ddychryn ar dir-arglwyddi; ify amryw ohonynt, a'u teuluoedd gyda hwy, i Loegr a Chymru am heddwch ac ymwared. Rhoddodd y Cynghrair fod i gynllun cywrain a lied ddigrif a elwir "Boycotting," amcan yr hwn ydyw gwneyd yr Iwerddon yn lie annichon- adwy i dir-berchenogion fyw. Fodd bynag, drwy offerynoliaeth y Cynghrair a'r Llyw- odraethwyr Cartrefol-yn benaf Mr Parnell —Uwyddasant i fynu sylw y Llywodraeth at gyflwr gresynol y wlad; ymrydd y Weinyddiaeth er's wythnosau i lunio mesur tir eang, sydd yn rhwym o wellhau an- sawdd a sefyllfa gymdeithasol y genedl. Yn wir, y mae natur a darbodion y mesur, a sefyllfa anfoddhaol a thrwyadl anghyfiawn tir-ddeddfau y deyrnas, y fath fel nas gall y mesur Gwyddelig hirn lai na bod yn flaenflrwyth diwygiad tirol eang a chwildroadol drwy yr holl wlad yn gyffred- inol. Y mae eisoes deimlad cryf yn ffynu yn y wlad o anfoddlonrwydd i fyw yn hwy o dan deyrnasiad y meirw ? yr arwyddair ydyw Y hyw i lywodraethu ybyw." Os cymer hyn le, ac fe gymer le yn ddiau, prin efullai y gellir grwgnach yn erbyn y Cy- ffroadau Gwyddelig;" nid ydynt yn ddim amgen nag awelon croesion sydd yn prysur ddwyn yn eu col amserau perffeithiaah; hebddynt yn ofer y dysgwyliasid am y eyf- iawnder tirol a chymdeithasol y mae gan wlad fel yr Iwerddon, a chenedl fel y Gwyddelod, berffaith hawl iddo. Nid oes d-adl erbyn hyn nad doethineb Mr Bright a Chamberlaia a orfu yn Hpol Downing yn ddiweddar pan yr oedd y Toriaid yn crooh- lefain, a'r Whigiaid gyda hwy, am atal yr Habeas Corpus a thaflu y wlad i sefyllfa warohoU. Nid oo Id syflyd ar yr aelodau Gwerinol o'r Cynghor; dadleuent mai meddyginiaethu doluriau crawnllyd y wlad oedd yr uuig Ifordd i heddwch a thangnef- edd, ac yn ffodus Uwyddasant i gael gan eu tynghreiriaid gredu yr un athrawiaeth a chyflwr andwyol vr Iwerddon gaiff syiw cyn- tai y Lij wudi'itwtii yn Senedd 1881, Dywenydd genym weled arwyddion sicr o adnewyddiad masnachol yn mhob cwr o'r deyrnas; ac nid yma yn unig, eithr hyn ydyw y genadwri ddymunol a hapus sydd yn ein cyrhaedd o bob cwr o'r America a chyfandir Ewrop. Prin fod un parth o Loegr heddyw lie y cwynir oblegid marw- eidd-dra masnach. Er nad yw yr olwyn- ion yn chwyrneUu yn mlaen, änt yn ddigon cyflym fel ag i gvflawni angenion pawb yn gyffredinol; ond nid heb seiliau Ued gryf- ion yr edrych pobl yn mlaen at y gwanwyn a'r haf dyfodol fel adeg i fywyd ac ym anarferol yn holl gylchoedd trafnidiol y deyrnas. Nid ydyw sefyllfa moesoldeb a chrefydd wedi bod yn uchel iawn yn ystod y flwyddyn. Bu drygau cymdeithasol ac erchyllderau yn dra niferog yn nghorph y deuddeng mis; ao er yr hoU ymdrechion a wneir i atal Uif- eiriant anfoesol a Uygredig yr oes, ychydig fu y Uwyddiant mewn cydmariaeth i eang- der y drwg. Nodweddwyd y misoedd gan rywbeth tra thebyg i "erledigaeth gre- fyddol" yn Ysgotland Bresbyteraidd ac ynLloegi Esgobaethol. Cyfododd "erled. igaeth yn Ysgotland o syniadau o berth- ynas i ddamcaniaethau Uenyddol yn nglyn a Llyfrau Moses, ac yn Lloegr ar gyfrif fod offeiriaid haner-Pabaidd yn mynu gwneyd deddf iddynt. eu hunain yn hytrach nag ufuddhau i'r ddeddf a wnaed iddynt gan y Llywodraeth. Ymrydd Deon Stanley a'r Canon Liddon, ac eraill, i daflu awgrym- iadau allan yn nghylch y modd i wella sefyllfa ymranedig Eglwys Loegr. Cynllun newydd y Deon ydyw ad-drefnu yr Eglwys Wladol a thaflu yn bell oddiwrthi bob credoau:" mewn gair, ei gwneyd yn Eglwys ddigredo, neu yn Eglwys pob credo; ac yn y rhagolwg a gain ar gysgodion y dadgysyUtiad sydd eisoes wedi taflyd eu prudd-der drosti, apelia yn daer at y Wein- yddiaeth Ryddfrydig i gymeryd y mater pwysig ac amserol hwn mewn llaw. Bu Angeu yn llwyddiannus i fedi i'r bedd lu mawr o enwogion ein cenedl ni, fel yr eiddo cenhedloedd ereill, yn nghorph y flwyddyn. Ni chawn nodi eu degwm, eithr ni a gofrestrwn nifer o'r rhai mwyaf adna- byddus yn ngwahanol gylchoedd cymdeithas. Yn Ionawr syrthiodd Edward Wm. Cooke, R.A.; Montalivet, y gwladweinydd; Dr W. Budd, Frank Leslie, Serjeant Parry, Paolo, y seryddwr; Dr J. A. Stephens, Q.C.; Canon Oakley, Thomas Lanaseer, A.R.S.; Marquis of Anglesey. Yn Chwefror, Syr Thomas B. Birch, Lady Charlotte Bacon. Yn Mawrth, Dr Kenealy, Dr W. Sharpey, ProflPeswr Keynon. Yn Mai, Syr John Goss, John Curwen, Proffeswr Anstead. Yn Mehefin, Ymherodrea Rwsia, Syr Stephan Cave, Syr Robert Burdett, Arglwydd Fred- rick Paget. Yn Ngorphenaf, Dr Millar, Tom Tayler, Countess Oowper. Yn Awst, W. H. G. Kingston (Uenor y plant), T. Henry Wyatt, Didot, y paentiwr; Lilian Neilson, y gantores; Arglwydd Redcliffe, EUenor Kean. Yn Medi, Syr John Steward Wood, Syr Fitzroy Kelley, Arglwydd George Cavendish. Yn Hydref, Offenbach, y cerddor; Syr William Mereweather, y Barnwr Thesiger, John Rodger, Is-gadeir- ydd Bwrdd Ysgol Llundain; Syr Francis Lycett. Yn Tachwedd collodd y Barwn Wenlock y dydd, Arglwydd Brif Farnwr Cookburn, Syr Charles Yorke; ac yn Rhagfyr, yn nodedig o ddisymwth, George Eliot," y Uenores enwog a adwaenid gynt wrth yr enw Marian Evans, am yr hon y breuddwydiodd rhywrai mai Cymraes o sir Fflint ydoedd hi. Erbyn heddyw nid oes dadl nad Saesnes o waedoliaeth a dygiad i fyny oedd George Eliot." Gwelwn y rhaid i ni adael Cymru a'i helyntion hyd yr wythnos nesaf; cawn drwy hyny well cyfleuatra i wneyd chwareu teg & hi ac a'r enwogion a gollwyd ganddi. Goddefer i ni, wrth gilio o'r nelidu heddyw, ddymuno o'n oalon in darllenwyr, ein gohebwyr, a'n dosbarthwyr, FLWYDDYN NEWYDD DDA. t. I

SYR WATKIH WILLIAMS YN LLANDINORWIG. -Y mae yn hyfrydweh genymallneyflwyno i'n darlleawyr hanes ymweliad Syr Watkin Williams ag ardal boblogaidd Llandinorwig. Yn sier, dylai arweddwyr Undeb Llenyddol Deiniolen fawrhau eu braint, ao ymlawen- ychu oherwydd yr anrhydedd a ddisgynodd i'w rhan. Un o Farnwyr ei Mawrhydi, a hwnw yn Gymro o waed a chalon, yn lly w- yddn mewn cyfarfod llenyddol Dyma ryw- beth newydd a thra boddhaus i bob gwr o feddwl gwladgar a Chyinroaidd. Golygfa awgrymiadol, lawn o elfenau cynhyrfiol i bob bachgen meddylgar oedd yn wyddfodol yn ngwyl Deiniolen, nos Nadolig, ydoedd edrych ar y pende5g a lanwai y gadair, yr hwn sydd yn esiampl mor deilwng o'r hyn all 4Jymro ei gyflawni gyda diwydrwydd, yni, a dyfalbarhad. Uchel y safai Syr Watkin Williams yn meddylian meib Eryri yn y gorphenol; ond ni a gredwn fod ei waith yn dyfod yn wirfoddol i'w mysg i dreulio y Nadolig, gan ymgymysgu a hwynt yn ell campau llenyddol, wedi sicrhan iddo orsedd ddisigl yn mhob mynwes, nas gall Haw an gelyn ei hysgwyd na'i dymchwel byth. Ni raid wrth gynorthwyr dyohymyg i gredu fod cyn-aelod Arfon wedi ymaberthu cryn lawer er mwyn dangos ei deimlad &'i serch at ohwarelwyr Deiaiolen a'r amgylchoedd. Mwy dewisol gan ajnl foneddwr fnasai mwynhan y Nadolig yn y Brif-ddiuas, He y mae hufen talentan y byd gwareiddiedig wedi en gosod dan dreth i ddifyrn y cyhoedd. Ond gwelodd Syr Watkin Williams yn dda gefnu ar Lundain yn y oyfwng hwn, gan deithio yr holl ffordd at droed y Wyddta, i ardal ramantus Llandinorwig, er rhoddi ei bresenoldeb mewn oyfarfod llenyddol, a tbrwy byny estvn ei gefnogaeth i ymdrech- ion ei gyd-wladwyr i gasglu gwybodaeth a dysg. Llefara yr ymddygiad hwn drosto ei bun. Dengys ddyfnder serch Syr Watkin Williams at y bobl a ymladdasant mor ddewr ac unol drosto yn mis Ebrill di- weddaf, a phrofa hefyd nad ydyw ei vldyrch- afiad i'r fainc farnol wedi estroneiddio ei feddwl at y wlad a'i magodd. Hyderwn y caiff egwyl i daln ymweliadan cyffelyb Å sir y Wyddfa ar adegau dyfodol.

MARWOLAETH GEORGB ELIOT."—Yr wyth- nos ddiweddaf colledwyd y byd Uenydd61 trwy farwolaeth yr awdnres enwog a ad- nabyddid wrth yr enw mabwysiedig George Eliot." Ei henw morwynol ydoedd Marian Evans—enw eitbaf Cymreig; ond a ydoedd y foneddiges ymadawedig o waed- oliaetb yr hen Gymry nis gwyddom. Ond yr ydym wedi cael amryw brofion, bellach, y gall enw ein camarwain yn fawr parth cenedl a thras hwn ac arall. Maentumid fod y cadfridog a enillodd gymaint clod yn Afghanistan yn Gymro o waed coch cyfa am fod ei gyfenw yn Roberts. Eithr nid oedd sail i'r dyb y mae y gwr hwnw wedi tystio mai gwaed Gwyddelig sydd yn rhedeg yn ei wythienau. Gall yr un peth fod yn wir am Marian Evans, George Eliot." Dywed y Daily Now8 mai merch ydoedd i dir-oruchwyliwr yn Ngogledd-barth Lloegr. Ond pa beth bynag am ei ohenedligrwydd, enillasai Miss Evans saHe, wir anrhydeddus yn myd Uenyddiaeth fel nofelyddes o'r dosbarth blaenaf. Ei hantur- iaeth lenyddol gyntaf ydoedd cyf- ieithu llyfr yr anffyddiwr Strauss ar Fywyd yr lesu." Ond yn 1857 cyhoedd- wyd y Scenes of Clerical Life,"—gwaith a gyfododd "George Eliot" i sylw prif lenor- ion yr oes ac a enillodd gymeradwyaeth cyffredinol i'r awdwr. Yn ddilynol, cyran- soddodd "The Mill on the Floss"-an o'r aofelau mwyaf teimladwya dwfn-dyner yn yr iaith Seisnig. Tna'r un adeg y cyhoedd- wvd Adam Bede,nofel sydd hyd heddyw yn oael ei darllen a'i mwynhau fel nn o'r cynyrchion mwyaf gwrfeiddiol adesgrifiadol. Mewn blynyddau dilynol cafodd darllenwyr Seisnig eu swyno gan "Silas Marner," "Felix Holt, the Radical;" ond dichon mai yn "Middlemarch" y oyrhaeddodd "George Eliot" bw ynt nwchaf ei phoblogrw ydd. Ei gweithiau diweddaf oeddynt Daniel Deron- da," a "Theocrastns Sach," ac ystyrir hwy gany prif feimiaid yn mysg cynyrchion nofelaidd gwerthfawrocaf yr oes bresenol. Er morniferns ydyw awdwyr ffug-chwedlau yn ein dyddiau ni, George Eliot" ydoedd y goleuad mwyaf yn ffarfafen chwedloneg a rhamant er's blynyddau. Ac wrth alw sylw at ymadawiad yr awdures i blitn marwolion, goddefer i ni awgrymu nad oes yn mysg cynyrohion nofelaidd y ganrif hon llyfrau mwy par a dyrchafedig na'r eiddo George Eliot."

l NOFEL NBWYDO gan BBKIAH GWYNn EVANe i tldeabren ymddangos RA Y Genedl ryllieig,1 Icuawr 27ain, 1881.

[ HYN A'R LLALL. I I Dewi Peris Jones y dyfarnwyd y wobr am y bryddest ar "Solomon," yn ngwyllenyddol Deiniolen. Cyfranodd Mr Rathbone, A.8. y swm o ddeg punt at drysorfa capel yr Anmbynwyr Seismg yn Llandudno. Y mae y Parch Griffith Davies, Llund, am., wedi derbyn galwad oddiwrth eglwys Fethod- istaidd y Tabernacl, Aberteifi. Y dydd o'r blaen, bu farw Cymraes o'r enw Jenny Vivian, yn un o elusendai Cornwall, yr hon oedd wedi cyrhaedd yr oedran teg 0 1M. Mr E. B. Davies, o Ysgol Waddoledig Oaer- Ueon a .etholwyd yn athraw yr Ysgol Frytan- aidd yn Nghorwen, fel oiynyad Mr W. M. Jones. Yr wythnos ddiweddaf bu llifogydd mawr- ion yn ardal Aberystwyth, mewn canlyniad i'r gwlawogydd trymion a ddisgynent ddydd Mercher. Aarhegodd cyfarwyddwyr y Feibl Gym- deithas y pedwar dyn a gaed allan yn fyw o danchwa Fenygraig k Beibl hardd. Canmol- adwy iawn, oni e. Trebor Huw a ddywedfod graddau helaeth o arddeliad ar y ddarlith a draddodes y Parch Hugh Roberts (Cassia) yn Nghoedpoeth yr wytlmos ddiweddaf. Y mae Mr Crawshay Bailey wedi rhoddi i'w denantiaid ostyngiad yn eu hardrethoedd o 10 y cant, nid yn unig yn sir Forganwg, ond ar ei holl etifeddiaethau. Da genym ddeall fod ffawd wedi coroni ym- drechion barddonol Meigant, Caernarfon, yn y tymhor hwn, fel y dengys yr adroddiadau am gyrddau y Nadolig o wahanol fanau. Yr wytlmos ddiweddaf bu farw hen wreigan yn ardal Llanddeiniolen yr hon oedd wedi eyrhaedd yr oedran o 82 mlwydd. Yr oedd iddi 13 o blant, 45 o wyrion, a 17 o or- wyrion. Da genym weled enw Mr Sydney Davies, mab hynaf Mr D. P. Davies, Troedybryn, fel yr hwn .a enillodd y wobr flaenaf yn Ysgol Ramadegol, Aberystwyth. Yr oedd y wobr yn gynwysedig o flwch destlus a drudfawr o offer- ynau mesuroniaeth. "Bl" a ysgrifena: "A gaf fi erfyn congl fechan o'ch gofod gwerthfawr i ddymuno ar y cadeirfardd awenber Mr Owen Gethin Jones i ffafrio ei genedl & chyfrol o'i weithiau bardd- onol a rkyddieithol ? Beth ddywed y prif- fardd ar hyn ?" Dywed yr organ oleuadol ei fod yn hollol foddlawn i gael ei adnabod yn yr oes hon a'r oes a ddfil fel papyr y fugeiliaeth." Dylai hys- bysiad fel hyn galonogi pleidwyr bugeiliaeth yn mhob man. Dyma oleu-leuad sydd yn foddlawn i dywynu ar eu hachos.-Y. Mewn oyngherdd perthynol i efrydwyr y Royal Academy of Music, Llundain, yr hwn a gynaliwyd yn Neuadd St. James, y mae yn dda genym ddeall fod pobl ieuaino 0 gymru wedi bod- yn cymeryd rhan bar flaemlaw, ac mai baohgen o Gymro, sef Mr T. Barker, o Gaer- pkili, oedd yn chwareu y delyn. Y mae y Parch W. Evans, M.A., Aberyst- wyth, wedi cael galwad unfrydol a thaer oddi- wrth yr Eglwys Henaduriaethol yn Pembroke Dock, lie y bu o'r blaen yn llafurio gyda chy- meradwyaeth mawr am yspaid deg mlyuedd o amser. Y mae wedi bod am wyth mlynedd yn Aberystwyth, ao wedi enill eymeradwyaeth uchel fel dinesydd, fel pregethwr, ac fel gwei- nidog. e Un genhedlaeth a ä heibio, ac un arall a ddaw." Felly am olygwyr y Cylchgrawn. Ceallwn fod y Parohn Edward Matthews a Cynddylan Jones ya cilio o'r ffordd ar derfyn y flwyddyn hon er gwneyd Ue i ddau wr parch- edig arall. Amser a ddengys a fydd y cyfnew- idiad yn un er gwell. A chwelir Nyth y Dryw," tybed ? Yn marn rhai, dyna'r darn mwyaf racy a feddai y misolyn-X. Yr unprif-fardd a gyd-deithiai yn ddiweddar i'r gwreiddiol a'r ffraeth-bert David Roberts (Dewi Ogwen). Meddai yr olaf wrth y blaen- af: Yr wyf yn deall eich bod yn famwr yn Eisteddfod Merthyr." Ac wedi atebiad cadarnhaol, meddai yn mhellaoh Ar ol dwy fuddugoliaeth mor ogoneddus yn olynol 'doedd gan y Llywodraeth ddim i'w wneyd ond codi Watkin i'r Bench yn Judge." Fel hyn yr ymfflamychodd y bardd ieuanc B. Menai Francis yn fyrfyfyr uwchben cryd, a babaa o'r enw Hywel ynddo:- I chwerw boeu mae'n dechreu byw,-wele y byd 0 flaen Hywel bach heddyw; O'i -lou dad darluniad yw, A model o'i fam ydyw. Maohraeth Mon a gant yr englyn hwn wrth sylwi ar ddarluniau o eiddo yr arlunydd rhagorol Mr O. Michael, Caergybi Cewch o'ch gwedd fyw ddelweddiad,-Unniedydd All nodi ch edrychiad; Gwyddom cawn ein hagweddiad--gfm Mich'el Trwy haul-bwyntel mewn ter wawl-baentiad. Y prif-fardd Watkin B. Joseph (7 Myfyr) a gyfansoddodd yr englyn hwn yn hollol ddi- fyfyr yn nhy y diweddar awenber Islwyn, wedi i r bardd olaf roddi tan yraelwyd yn destyn i englynu iddo, ar adeg hwyr o'r nos, cyn myned i orphwys:— Y tin 'hed allaii i d'w'lIwg,e dry Ei dJ em I/yd" chilw, Marw mae y ffliua a'r mwg,- Awn i'r gwely o'r golwg. Dyma farn hen lane am wragedd gwedd- won:— G wraig waddw. gochelwch, Kr bod hen yu fwyn; Ar ol ei phriodi Biiydd fach yn eich trwyn. D'wed am y gwr cyntaf- Mai angel oedd e', I ddangos mai rythranl Y'ch chwi ya mhob lie. 0! peidiwch priodi Gwraig weddw, feib lion, Os nad cael ei grogi Wnaeth gwr cyntaf hon; Ond hyny ni rodda Byth daw arui hi- Hi dd'wed fod eicfa crogi 'N rhv dda fil i ebwi.

GROEG A THWROl. Nid oes fawr o obaith ar hyn o bryd y daw pethau i derfyniad heddychol thwng y ddwy wlad yma, gan fod y naill blaid mor benderfynol a'r Hall i beidio ymostwng i fam y canolwyr. Dywed M. Coumoundouros, 1rit Woinido^Grra^, nad yw ef a'i gydswyddogion yn meddwl rauddi i fyny un fodfedd o'r tir a enillasant yn Berlin.

EISTEDDFOD Y GORDOFIGION. (Oddiwrth ein Oohebydd Neilldutl.) LEKPWL, Nos LUK. Yr oedd yr ystafell yn llawn yn mhell cyn amser dechreu. Traddododd y cadeirydd araeth f6r, ond doniol, yn Gymraeg a Saesneg. Meth- odd y Parch Wm. Nicholson a bod yn bresenol i gymeryd yr arweinyddiaeth, yr h/n a gyflawnwyd yn fedrus gan Gwilym Alltwen. Ar ol anerchiad barddonol hwyliog gan Iago Wyn Tegai, cyf- lwynwyd y gerddores enwog Mary Davies i'r gynulleidfa; a chan ei bod i ganu yn y Philhar- monic Hall heno, cymerwyd y fantais o'i phresenoldeb i wobrwyo y buddugol ar y gân- I I Cadeiriad y Bardd." Gwobr, tri gini, rhodd Miss Mary Davies. Yr oedd 33 o feirdd galluog yn cystadlu, a phrofodd Idris Vychan ei hun yn arwr yr ymrysonfa hon, a gwobrwywyd ef, yn nghanol cymeradwyaeth mawr, gan Miss Mary Davies, a dyma'r gin:- 0 ganol môr gwynebau heirdd I'w gadair daeth Bardd, Bardd y Beirdd! Mewn hawddfyd ac mewn Heddwch; A ninau ydym Feirdd y Bardd- Hir goder ef i'w gadair hardd,— Ef bob un ahrhydeddwch: I arwr y dydd Hwre o dan! Defod ac arfer Oymru lin. Yn ngwyneb haul a llygad dydd Urddas i Farddas a fydd! GWYDION AT Dow. Ac ar ol gwobrwyo yr Idris, canodd Miss Davies "Y Deryn Pur," ac aeth o'r Eisteddfod gyda'i mham i'r Philharmonic Hall tra yr oedd y dorf fawr yn taranu cymeradwyaeth iddi. A diau fod ei fiyddloudeb heno i'r Eisteddfod, tra yr oedd yn gyflogedig i ganu yr un noson yn y neuadd au- rhydeddusaf yn ein dinas, wedi cynyddu parch ei ,chydwladwyr yn Lerpwl iddi. Ar ol hyn daeth tenor liewydd i Lerpwl (Eos Brychan) yn mlaen, a chanodd yn dda, er cymer- adwyaeth y dorf. Un parti a gystadleuodd ar y deuawd,—"Bob boreu y duuant,"—Miss Lewis, 0 Toxteth Park, a T. C. Jones hefyd o'r ddinas hon. Ac yn awr dyma Miss Gayney Griffith yn yr act o ganu am y waith gyntaf yn Lerpwl, a dyma iddi gymeradwyaeth fawr ae encore. Mae yr Eisteddfod yn myned yn mlaen yn hwyliog, ac idris Fychan yn canu gyda'r tanaii tra yr wyf ar gau fy llythyr ar gyfer y post.

YR IWERDDON. Ddoe (dydd Llun) cynhaliwyd cyfarfod blyn- yddol y blaid seneddol Wyddelig yn Dublin. Etholwyd Mr Parnell yn gadeirydd a Mr M'OM- thin ya is-gadeirydd. Cyuygiodd Mr Parnell mewn ffurf o welliant fod deiseb yn cael ei hanfon i'r Frenhines, yn dymuno arni ymatal rhag gosod milwyr y Goron ar waith i ddifeddiannu deiliaid mewn cysylltiad a'r mesur tirol sydd ar gael ei ffarflo.

DINBYOH. HBRWHBLA ar dir Pengwern oedd trosedd Grosvenor Roberts, o Stryt Henllan, a dedfrydwyd ef gan yr ynadon airol, ddydd Mercher diweddaf, i ddioddef mis yn ngharchar. Oad begiodd ei wraig ei ryddid iddo hyd ddydd Llun, a chaniata- wyd ei chais. Hwyrach fod rhywbeth mewn bod yn Grosvenor." COFIO Y TLODION.- Yn ol ei hen arfer dda flYB- yddol, darfu i'r meddyg galluog Dr Pierce, o Salis- bury-place, goflo am y gwrthddrychau hyn, a chyfianodd eymlau da o 13 i nifer o dlodion y dref a'r pentrefydd cymydogaethol, am yr hyn y derbynia eu diolchgarwch cynesaf. Y mae gwcithrcdoedd fel y rhai hyn yn deilwng iawn o gael eu hafelychil.Dydd Nadolig hefyd, rhanodd Mr T. J. Williams, draper, gawl da i tua chant 0 bobl. SWPBR.-Nos linn diweddaf, rhoddodd Mr W. T. Foulkes, Bryn, Henllan, swper danteithiol i'w holl weithwyr, ac amryw ereill. Wedi swpera, treuliwyd ychydig amser i gantt, areithio, kc., a chafwyd cyfarfod difyrus iawn. D/munol iawn ydyw gweled y meistr a'r gweithiwr yn mwynhau cymdeithas eu gilydd fel hyn.

LLANGEFNI. MABOHNAQ Y NADOLIO.—Tra y mae cynydd mewn adeiladau, mewn gwahanol sefydliadau, ac mewn masnach yn gyffredinol yu cymeryd lie yn eiu tref, da genym ddeall fod y gofal mwyaf yn cael ai gymeryd yma o sefyllfa masnach. Gresya na che d neuadd o faintioli mwy at wasanaeth ein masnaehwyr. Dyna s/ud yn peri anfantais fawr iddynt i allu gwnejd arddiingoala eaug (),q llwyddau. Ond er jr aurantais uo i, ';a genym allu dyweyd fod yr aiddangosfaa gan .itn cigyddion eleni yn aidderchog, yu r illduol felly gan yr hen igydd profLidol Mr HucL Jmic. Yr oedd ei ychgig tu hwmt i ddim a wdscm eiiced yma. YB EliThDDFOD. -Cynhelir hi yn lIyn.dol ar y mae'n sicr id ti tod ynroddion i symbaa a\,T'/W o ieuenctyd ein sir i gcisto ihagori ar Muuvdd lien- yddiaetti. Y mae elfc:i daa aawdd vr An..i^n- wyr, Hwfa Mon, Tudar, Thesbiad, af- amryw ereill, ynfeirniaid. Cvnh^.wydycvn rttrdd^Tital nos Sadwrn diweddaf, daa lyvjyHL-.eth IV n, Llangefni, gan yr hwn y e,e i ILI.6(;i¡I".t grvaws a phwrpasol, a gwnaeth Hwfa ei ran fel arx-rinydd yn ganmoladwy. Yr oe ;d y CLlilt -!■ a y cn hwyliau goreu, yn ndllduol Lliuos AUt .»ou, "rcn- orydd y Bryniau, a Miss Williams, Church -street. Cafwyd eystadleiiatth gampus ar <"t. 'k-.¡' Yr Ystorm." Y buddugol oedd y (lailleuyd J Jiail Mr Owen Jones, porter.—Hohcbydd.

Hawlfraint y Merched" ydyw cael TR I'SW •/ P am brisiau Liverpool gnu E. Parry, h!kd.I¡¡e .'en-y-groes. Arbedir trwy hyn chioS h itiKj .j «lio» pwvs o dS .;4459-j, Dywed y Tvi,, r Dydd am y FRYTHfiN ES, de olygiaeth OBJLNOGWEN—" Sicrhawn cKwi f yma bob mis wertl> awut sra ddwy g: iniog. a bob Jlyirwerthwr A-4-,54-1