Y Genedl Gymreig

HYN A'R LLALL. Dewi Havhesp a wëodd yr englyn canlynol i'r Gath: Rhag lladron, Titw lonwadd,-yw didwyU Heddgeidwades f'anedd; Ei phawen yw ei ffon hedd, A gwae anwyd i'w g'winedd. Cofnodir marwolaeth y Parch Robert Ed- wards, Llandderfel, gweinidog cymeradwy gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Ymddengys anerchiad Mr Lewis Morris, yr hwn a ddarllenwyd yn nglyn ftg Eisteddfod Caernarfon, yn y rhifyn nesaf o'r Oymmrodor. Y mae y Parch D. Charles Davies, M.A., Llundain, yn traddodi ail gyfres o ddarlithiau ar Gristionogaeth." Cyhoedda y Gazette, am ddydd Mawrth di- weddaf, fod y Milwriad Rowlands, Llanrug, wedi ei apwyntio i fyned i Bengal, He y bydd ganddo gatrawd o filwyr dan ei awdurdod. Y mae nifer o dlysau wedi eu colli o Westy y Castell, yn N ghaernarfon, Dywed un o'u cyfoesolion f-od Mr Assheton Smith, Vaenol, wedi euill yr ail wobr yn Ar- ddangosfa Amaethyddol Llundain. Y mae surveyor trefol Dinbych wedi datgan ei benderfyniad i ymddiswyddo. Dywed gohebydd mai derbyniad lied oeraidd gafodd Ysbrydegiaeth Thalamus yn nhref y Bala. Yr oedd yn lwc fod Iolo Trefaldwyn yn y eyfarfod, onide buasai wedi tori i fyny heb dalu diolchgarwch i'r darlithydd.-T. Yn r Cylchgraivn aih Rhagfyr, 1880, mewn ysgrif ddoniol ar "Y II Eisteddfod, dywed yr awdwr: Yr wyf yn gwybod fy hun am rai dynion ieuainc gobeithiol wedi eu llithio i fywyd anfoesol mewn oanlyniad i ddylanwad esiampl personau a edmygid ganddynt fel beirdd neu gerddorion. Ymddengys hefyd fod y gwarth hwn ar yr hen sefydliad yn fwy an- hawdd ei ayaud nag ytybiallawer. Gwnaeth pwyllgor un o brif eisteddfodau y blynyddoedd diweddaf, vr hon a gynhelid mewn tref yn Ngogledd bymru, ymgais i symud y drwg; penderfynasant na chawsai personau o gymer- iadau anfoesol gymeryd unrhyw ran gyhoeddus yn ngweithrediadau yr eisteddfod; am y diwrnod cyntaf llwyddasant i gadw eu pender- fyniad, er mai nid heb gryn anhawsder; yr oedd un o flaenoriaid yr eisteddfod wedi dyfod i'r dref, a mynai y dorf ei gael i'w le arferol; er hyny, rhwystrwyd hwy ac yntau i gael eu harncan y dydd hwnw; ond erbyn dranoeth yr oedd y cynhwrf wedi myned mor fawr fel y gorfu i'r pwyllgor roddi ffordd,—inynwyd y lienor esgymunadig i fyny i'r platform yn feddw fel yr oedd, ac o hyny hyd ddiwedd yr Eisteddfod cafodd ef a'i edmygwyr eu llawn ryddid yn yr holl gyfarfodydd. Ond er nas gellir amddiffyn yr eisteddfod yn ngwyneb y pethau hyn, ni ddylem ei roddi i fyny fel sefydliad ag y mae yn anmhosibl ei ddiwygio." Y Parch W. Williams, Abertawe, a ysgrifena: -1, Pum' mlynedd-ar-hugain yn ol, nid oeddym [y Methodistiaid Calfinaidd] yn llawn driugain mil mewn rhifedi, ond yr ydyia yn awr yn fwy na chant a phymtheg o flloedd." loan a sylwa fod y V,—nid y V fawr, bid siwr, ond y llythyren V, yn boenus o ami yn llith y Parch M. D. Joues i'r Oenedl am yr wythnes ddiweddaf, Y mae rhyw si yn y gwynt fod Pencerdd Eifion ar fedr cyhoeddi &law newydd, ac mai ei henw a fydd Y Delyn Grwydredig."—M. Yn yr ymdriniaeth ar anfon cenadwr i Bata- gonia, yu Nghymdeithasfa y Borth, cafodd y llywydd achlysur i sylwi mai nid y Parch Robert Hughes, Gaerwen, ydyw Cyfarfod Misol Mon. Wrth gwrs, y mae y Cyfarfod Misol uchod yn cynwys lluaws o oreugwyr yr ynys, heblaw y gwr o'r Guerwea. Beth oedd yn galw am y sylw, tybed ? Rhaid fod gan y bardd loan Glan Dulyn gof gafaolgar. Gwelwn ei fod yn barddoni yu mis Rhagfyr i ystorm o fellt a tharanau a gymerodd le yn mis Awst diweddaf. Tra y mae pobl Caernarfon yn son am gael llyfrgell rydd, a sofydliadau ereill, gyda pha rai y maeut yu bwriadu gwrthweithio dylan- wad y tafarndii, y mae Caergybi yn yiueithio yn yr un cyfeiiiad. Y mae yno gymdeithas ddadWol wedi ei sefydlu, lie y mae yn dyfod yn ei blaen yn rhagorol, nid yn unig y mae y cyfarfodydd o chwaeth uehel, yn ddyddorol 80 adeiladol, ond rhuddir cefnogaeth dra obyfftM- inol iddynt. Oni wna rhywun gymeryd yr achos i fyny o ddifrif dros i Gaernarfon gael ei breintio yr un fath ?— Horace. Yr ydym'yn llougyfarch trigolion lihathyn ar eu derbyniad o gaffaeliad gwerthfawr yn ffurf day mail dispatch yn y boreu. Y mae hon yn fraiut nas gallmasuaohwyr o unrhyw radd na dosbarth edrych ami gyda diystyrwch, gan mai gwir yw yr heu air fod auiser yu arian, yn neillduol felly mewn matorion o ohebiaeth. Y mae yr aelod aurhydeddus dros fwrdeisdrefl Dinbyeh, Syr R. A. Cunliffe, Barwnig, yn deilwng o ganmoliaeth uchel, am iddo ddefn- yddio ei ddylauwad gyda'r Proffeswr Henry Fawcett, y Post-feistr Cyffiediuol, dros gael gan y boneddwr hwuw gymeryd dyddordeb yn yr achos. Mewn erthygl arweiuiol ar etholiad di- weddar sir Gaeruarfon, dywed Llais y Wlad :— Yn ddiau galiesid fod wedi enill cychwyniad da oui bai am y petrusder a ddangoswyd, a'r amser gwerthfawr a gollwyd gan y Ceidwad- wyr cyn gosod ei hymgeisydd o flaen yr etholfa." Ar hyn 0 bwno, fel Uawer eieill, y mae ein barn yn dra gwahanol i'r eiddo y Liais. Yr YOYllllti yn cyfrif ddarfod i'r Ceid- wadwyr fod yn gall yu eu canhedlaeth wrth adael pethau i sefyll hyd nes oedd y Rhydd- frydwyr wedi gwneyd eu dewisiad. Yr oedd hyn yn rhoddi iddynt y cyflemdra goreu i daro ar ddyn wrth gefnogi yr hwn yr oedd eu hymoscdiadau personol ar yr ymgeisydd Rhydd- frydig yu fwyaf tebyg o fod yn etfeithiol. Ond er gwaethaf pob ystryw i geisio eu gwunwync, y mae yr Arfoniaid wedi profi eu hunaiu uwch- law cael eu hudo gan yr apeliad plentynaidd Cymrr) ydw' i phob tegan arall o eiddo gwron Ci istioiiogaetb. Y mae yn debyg mai Lid breuddwyd i gyd yw y drychfeddwl o gael gau waith plwm Great Holway, yn Nhreffynon, i fyneil yn mlaen yn hwylus. Y mae yr adruddiadau diweddaf a geir yn foddhaol dros ben. Nid ydym yn eiddigeddu wrth greadur o Bethesda a gododd ei hun i sylw yu yr ethol- iad diweddaf. Y mae fin darllenwyr yn cofio yu ddiau ddarfod i gareg gael ei thaflu trwy ffenestr cerbyd nes tori y gwydr a tharo y Parch T. Nicholson, Talysarn, ar ei i udd. Y aise gwron yr anturiaeth wedi cael ei ddirwyo i 33s, yn cynwys y costau, yn Mangor y dydd o'r blaen. Yr oedd cyn hyny wedi cael talu gwerth y ffenestr. Ardnlwr" a ysgrifena i gwyno yn herwydd yBaddygiad anfoesgar rhai o drigolion Bedd- gekrt mewn cyngherddau a chyrddau oyhoeddus. Boed i'r pechaduriaid hyn edifar- hau a diwygio yn ddiatreg, onide bydd genym air pollach atynt. Y aoson o'r blaen bu Tanyuiuriau yn tra- ddodi ei ddarlith ar Gerddoiiaoth" yu Abersoeh. Y mae yn amlwg fod y ddarlith hon yu "anfarwol," neu ni buasai yn dal yu ei bias au, gyhyd o amser. Llewyrchus ydynt y rhagolygon yn nglyn a chwrdd llenyddol y Nadolig yn Fourcrosses. Awdwr Geinion Bermjn a englynodd fel hyn i'r Tiigel,un o destynau Eisteddfod meinoit:- Y tugel cttdd ni (Iietgl caw—n«b bytb,- Hwn yw bedd y r>i!^(!;tidd, ddifai ddyfwie, A helaeth drefn letha drain." Y Parch John Jones (Sion Fryn'rodyn) a adroddodd yr englynion canlynol, ar yr ach- lysur o gyflwyniad ei ddarlun i Thomas Koberts, Ysw., Castell, boneddwr a fowrgend yn ardaloedd Pentir, Rhiwlas, a'r cylchynoedd. Dwya ofidir yn herwydd ei ymadawiad o'r fro:— Oanwaith y clywir cwyno—i Rafceits Oreubwyll ymado; Y dyu 'roedd pawb am dano, A'i fryd i lechau y fro. Hanes ei deulu hynod,—ach urddawl, Hwy chwarddettt ar drallod; Er tewi ar lawr tywod, Eto'n glir clywir eu clod. Addas rho'i 'i ddarlun iddo,-o wir baroh, Er y boen fflnrwelio; Ar drem-adgoflr rhyw dro- Pentir fu ymalu paentia. Dalied holl fri ei deulu,-ali alwad EJo'n uwch i fynu, Yn deg uwchlaw gelyn du,— Diachos ei fiadychu. Hwylue tra dan yr heulwen-y byddo, A boddus i'wgeelbren; LIywied yn mlia en ) n llawen I ddiinu byd, a Duw'n ben.

NEWYDDION AMERICANAIDD. (O'r Drvcb a'r Watg). Hyobyiir fod dyu a'r enw Lewis RockweL, yn Honesdale, Pa, yr hwn sydd yn 102 mlwydd oed, a'r flwyddyu duiwediuf auiouwyd ef i'rtlotty gan ei berthynasau, ohetwydd eu bod wedi blino yn ei gadw, a barnant fod yn amser iddo farw! YB groes i ddymudadau llu mawr o gyfeillicn yn America, cychwyuodd y Parch Edward Edmunds yn ei ol i Gymru dil.> dd Mercher di- weddaf. Yr oedd amgjlchiadau teuluaidd yn ei alw adref yu gynt na'i ddysgwyliad. Glaniodd yn y Talaethau Uaedig yn ystod mis Hydret diweddaf dros 60,000 o ymfudwyr, aef llawer m .y nag a ddseth drosodd (rioed o'r blaen mor ddiweddar yn y flwyddyn. lir fod am aer caled a newyn yn y Iwetddon, yn nghyda therryegoedd y g, rth-arcirethwyr, yr oedd yr ymfudiaeth oddi- ync- yn llai na; o Loegr o fwy na mil o beisonau. Hefyd, daeth tri o Geimaui am bob un a ynsfud- odd o'r I werddon. Ymddeugvs oddiwrth adroddiad Bwrd(I Amaeth- yddol Talaeth Ohio, fod y cuwd gwenithyno cleni yn 52,500,000 o twsieli. Yr oedd cynyrch 1879 yn fwy ua'r eiddo unrhyw flwyddyn flaenorol o 6,000,000 o fwsieli, ac y mae cynjrch 1880 yn fwy lia'r swm a godwyd yn 1879 It 10,000 o fwsieli. Mae Ohio yn aefyli ar flaen rheatr y Talaethau gweuith. Oafodd Cymro adnabyddui yn Mhittsburgh, Mr D. R. Jones, yr hwn sydd gyfreithiwr ieuanc, el gymeryd i'r ddalfa yn Waverly, ddydd lau di- weddaf, ar y cyhuddiad ei fod )n cycuhell y glo- wyr i wrthod gweithio, ae i godi terfysg yn erbyn y meietri. Y mae Mr Jones yn ysgrifenydd Undeb y Mwnwyr, ac yn dra diwyd ar amgvlcliiadau o anghyd-ddealltwriaeth rhyngdd;nt. Yr oedd yn meddwl Had oedd yn deg i'r gweithwyr fyned i weithio ar y telerau a gynygid iddynt gan y meiutri yr wythnos ddiweddaf Dechreuodd eu hanerch a'u go euo yn nglyn a'u dyledawyddau, ond cymeiwyd ef i fyny gan heddgeidwaid ar wys o eiddo y meistri. Arogodd yn ngharchar yn Greensburg ychydig oriau, pryd y cafodd feichni- afaeth o 1,000 o ddoleri i sefyll ei brawf yn y Uys. Dywed ei fodyn falch iddo gael ei gymeryd i fyny, fel y gellir profi yu y llY8 pa un a oes hawl gan ysgrifenydd Undeb y Mwnwyr i auerch yr aelodau ai peidio. Dyegwylir yn hf derus am y canlyn- iadau. Ymddengys nad diogel i'r I Parch G. H. Hum- phrey, M.A., New York, feddwl am fyned o'r tu allau 1 derfynau y ddiuas i dreulio y gwyliau eleni, rhag y byddo galwad sydyn am dauo i weiuyddu ar y bechgyn Cymreig sydd yn dioddef dan yr un clafyd peryglus ag y mae amryw o'i braidd wedi syrthio yn ebyrth iddo eisoes. Y diweddaf o'r rhai hyn oedd Mr Henry Blackwell, Cymro ieuanc hyuaws, diweddar o Lerpwl, a pher. th) iias, fel y deallwn, i'r bardd awenber, J, Black- well (Alun)—awdwr y llinellau tlws,— "A welsoch chwi, 'dwaenoch chwi Doli, Sy' a'i defaid ar ochr Eryri, &c." Cylioeldwyd yn ddiweddar adroddiad answydd- ogol am ddeiliadeb dinas New York yu 1880, oddi-1 wrth yr hwn yr ymddengys fod yno 1,206,577 o bobl, yn cynwys 590,762 o wrywod, a 615,815 o fenywod. 0'1' nifer uchod y mae 727,743 o frod- orion, a 478,831 ya dramoriaid, yn nghyda 1,186, 141 yn wynion, a 20,433 yn bobl o liw, ond yn cynwys 747 o Ohiueaid, 15 o Japaneaid, a 44 o Indiaid. Dichon nad ydyw yr adroddiad uchod yn berffaith gywir j eithr y mae yn sicr nad oes ynddo gamgymeriad pwysig. Mae bwrdd cywiro y cyfiiion yn myned yu mlaen yn brysur gyda'r gwaith, a chyn hir cyhoeddir yr adroddiad swydd- ogol. Ymddengys fod dinas New York jru briodol yn eynwys mwr o bobl nag a dybiwyd pau wnaed yr amcau-gyfrif yn 1879. Ymddengys nad oes modd hyddychu y pleidiau sydd yn dwyn yn mlaen y rhyfel yn Suuth America. Y mae llawer o lythyrau yn cael eu derbyu yn Washington, oddiwrth farsiandwyr "Ydd n masuaehu ag America Ddeheuol, i ofyn a yw v llywodraeth yn bwriadu ymyraeth yn mhellach a'r pleidiau gwrthryfol'gar yn Chili, Peru a Bolivia. Rhoddir atebiad yn nacaol. Y mae pob cyfrwngwriaeth flaenorol wedi methu, ac ni wna yn awr ond gadael llonydd iddynt. Llwyddodd y Gweinidogion Americanaidd un- waith gael cjdgyfarfyddiad i o gynrychiolwyr y galluoedd gwrthryfelgar, a llafuriasant yn galed dros eu heddychu, ond methwjrd a daethpwyd i w; bod nad oes dim a rydd derfyu buan ar y rhyfel ond ymyriad tnilwrol y wlad hon, yr hyn ni wna ciu Llywodractk. Meddylir fod Boliria am ymgilio o'r ymrys m, ac yma bydd Ohili wrthi ei hun yn yinladd 4 Peru. Haner can' mlynedd yn ol cynyrchodd yr holl fyd 320,000,000 o bwysau o wlan. Yn awr y mae yn cynyrchu 1,600,000,000 o bnyeau o wlan. Y prydUwnw cynyrehodd Ewrcp 286,000,000 allan o'r 320,000,000 pwysau a gynyrchwyd yn yr holl fyd, gan adael 40,000,000 fel cynyrch yr holl barthau ereill o'r byd. Y mae Evrop yn cynyrohu yn awr 740,000,000 o bwysau o wlan, sef 460,000,000 yn fwy na 50 mlyuedd yn ol. Y mM hyu yn 420,000,000 yu fwy na'r boll fyd y pryd hwnw. Y mae cynyreh America mewn gwlan wedi cynyddu o 10,000,000 i 208,000,000 o bwysau yn ystod y 50 mlynedd; Awstralia o 6,000,' 00 i 350*000, 00. Ac os cynydda nifery defaid yn Australia, fel y maent wedi eynyddu y flwyddyn ddiweddaf, sef 5,000,000, bydd cynydd nifer pwysau gwlan yn fawr iawn o'r wlad hono yn unig. Ar y 5ed o Hydref diweddaf, toddwyd eingion yn Pittsburg, Pa., yn pwyso 161 o dunelli, set y plocyn rnwyaf o haiarn a doddwyd erioed o'r blaen or unwaith yn y Talaethau Unedig. Mae yr eingion i dderbyn dymodion morthwyl anferth, yn pvybo 20 o dunelli yn y Black Diamond Steel Works, Park, Brothers & Co. Bydd i'r morthwyl hwn a'r gwuith mewn cytylltiad â, ef gosiio 52,000 o ddoleri. Mae yr stram (frame) yn 34 o droed f^ddi o uchder ac yn pwyso dau ar bymtheg o o dunelli rliwn.; pob beth. Iiydl cwymp y morth- wyl yu naw troedfedd. Y mae yr tijgionyn un tr JeUfedd ar ddego uchder wrth ddeg troedfedd o h,yd,>\e wyth troedfedd o led, Defnyddiry moithwyl 1 wneyd echelydd dur i iigerloogati ar yr afonydd o'r 11 v nau gurllewinol. Mewn trefn i wneyd sylfaen gadarn i'r eingion, cloddiwyd twll yn y ddaear 50 troedfedd o hyd, 30 troedfedd o led a 27 troedfead odd yfuder, yr hwu a weitiiiwyd a choed, haiarn, ceryg a cement, yn y modd cada naf. Toddwyd yr haiarn oil mewn saith awr 0 amser, a rhedoedd allan o bump o fiwrneiisiau, yn cynwys 33 o dunelli yr un. Y morthwyl agosaf mewn maintioli i hwn sydd mewn gwaith yn Nashua, New Hampshire, er nad yw hwnw yn pwyso ond 10 o dunelli. Mae y morthwyl at weithfa Pitts- burgh yn cael ei wneyd gan William B. Betneut & Sons, PliiladeSpbia, ac o hyn allan ni fydd raid anfon at Krupp, i Essen, Germani, am eaUelydd maw, iori ajerlougatt Auierk-anaidd.

Dywed y Tllritl- Ni ddyliiiun ferch nagwraig sydd yn eallu darlleuCymraegfodheby FltyTa. ONES." Dam oiygiaetb C^ANOGWBN. Pris dwy eeinios y mis. 2-4151 x- r.),, lai pawb ddnrllenCYFiILL YR ABl.WVn, cyfaill gwerth ei gael-dan olygiaeth B"] !tf-\1I .GWiTN/B EVAN8. 3-47al x

I SALEH, ge MLANFYLLIN. OTNOHBRDD.—Nos Feicher, y 15fed o'r mis hwn, cynhaliwyd oyngherdd gan y Wetleyaid yn y capel uchod. Y prif gantwr ydoedd MT W. W. Thomas, Pentrefoelas, a chafodd ci gynorthwyo gan amryw gantorion ereill. Y eadeirydd ydoedd y Parch H. Hughes, eu gweinidog. Oafwyd cynulliad lluosog a chyngherdd hynod ddifyrus. Pantyeilyn.

I BTRMINGHAM. NosLun, Rhagfyr 13eg, cynhauwya cyiartoa dirwestol yn addoldy Wheeler-street. Llywydd wyd y cyfarfod gan Mr J. H. F.lhs (B.). Areithiwyd yn ystod y cyfarfod gan Mr Watkins (A.), y Parchn Morris Morgans (M O.), Haverford. west, diweddar Brif Demlydd Cymru; J. Pritchard (M.O.), Hockley-hill; a J. Lewis (A.). Oanwyd amryw ddarnau gan Mr D. Pritchard a chyfeillioa ereill. Oafwyd cyfarfod rhagorol iawn. Gymerodd dwsin nen ychaneg yr ardyatiad o'r newydd. Y mae hyn yn galondid mawr i'r brodyr sydd yu llafurio gydalr achos dirwestol.— 1Ju_I"A

KHOSLLA^EBCHBTJGOa I GALWAD I WBINIUQO.—Ueallwn loa y aawy eglwya Anuibynol yn y lie uchod wedi rhoddi galwad taer ao unfrydol hollol i'r Parch R. Roberts, Wern, i dd'od yn weinid- g iddynt, a'i fod yntau wedi d'od i'r penderfyuiad o'i dderbyn. Nid rhaid i Mr Roberts wrth lythyrau cantuol- iaeth, ao ni raid iddo fyned i ardal ddyeithr i gael galwad mae fod eglwys gymydogaethol, a hono yn ben eglwys gref, yn rhoddi galwad unfrydol iddo, yn ddigon o ganmoliaeth, Mae eglwysi y Rhos yn cael dyn da, o gymeriad diamheuol, ae o avmhwvsderau BwemidnBuethol.—Qohebydi.

YR YSGOL SABBOTHOCIA THREFN. I FOHBDDlGION,-Maé yn ddiameu genyf eich bod chwi, fel finau, yn mysg caredigion yr Ysgol Sab- bothol, a'ch bod yn ediych ami fel un o'r lefydl- iadau gwerthfawrocaf yn ein gwlad, 10 yn arfer gwneyd eich goreu, yn nnhob modd, tuagat iddi gyihaedd ei hamcan yn effeithfol yn mhob cymyd- ogaeth. Yr wyf yu epedu, gan hyny, y bydd yn WIW genych ganiatau goleuni dydd i'r ychydig sylwadau hyn yr wyf yn eu cyfeirio atoch. Mae y daioni a wnaed i'n cenedl ni trwy yr Ysgol Sab- bothol yn proll y gellir daioni mawr trwyddi yn y dyfodol, os gallwn ond yn unig ei chyfaddasu at Hmgenion ein gwlad; ond yr wyf yn ofni fod yr annrhefn, a'r amrywiaeth heb unoliaeth, sydd yn ffynu ynddi mor gyfEredinol yn Nghymru y dydd- iau hyn, yn ei llethu i'r llawr, fel nad yw yr oes sydd yn codi yn derbyn y budd a allent, ac a ddylent, trwyddi. Aoosywhynynbod, maeyoyf- rifoldeb, yn sicr, yn gorwedd wrth ddrwa arwein- wyr crefyddol ein gwlad, ac y mae yn hen bryd ni, hellaoh, wneyd ein goreu i symud ymaith y rhwystrau. Mae yr ysgrifenydd yn ystod y tair blynedd diweddaf, wedi cael mantais i weled an- sawdd rhai ugeiniau o Yegolion!; abbothol y Metho- distiaid yn Ngogledd Oymruj ao ar ol gweled, mae yn meiddio dyweyd eu bod, gydag ychydig iawn o eithria iau, o dan lywodraeth annrhefn mor fawr fel nai gall fod yn effeithiol ond i raddau bychaiu. Dyma I ohwi yohydigifeithiau: -1 Mae yr eglwys wedi myned yn ddifater gyda golwg ar yr ysgol, a'r ysgol, mewn canlyniad, wedi myned i deimlo i raddau yn aaidbynol ar yr eglwys, ac am hyny n gwueyd peuderfyniadau, ao yn dewis Siwddogion, ac yu cario pob peth yn mlaen heb byth eu gosod gerbron na derbyn cymeradwyaeth yr eglwys iddynt. 2. Nid ees un o bob cant a aelodau yr ysgol, hyd y gwelaf fl, yn gwybod dim am reolau yr ysgol, a din ond rhyw un o bob pum' cant wedi eu gweled a'u darllen. 3. Mae y dos- barthiadau yn allwfwtud yn yr un dosbartl1 fe ] geir plant yr A B 0 a rhai yn sillebu; rhai yn sill- ebu yn dda a rhai yn sillebu yn ddrwg; rhai yn darUen yn dda a rhai yn darllen yn wael; rhai diwyd ac ymroddedig, a rhai dilafur adiawyddam wybodaeth ynblith drafflith gyda'u gilydd, a'r uaill o angenrheidrwydd yn lhwystr i'r Hall. 4. Mae rhyddid y dojbarthiadau yn yr ysgol wedi cael ei adael i ddirywio i'r fath raddau nes bod yn rhyddid di-ddeddf-pob dosbarth yn eyareryd ei ryd-iidi ddarllen y rhan o'r Tsgrythyr a ddewisa yr aelodau, ac nid barn, bob amser, sydi yn pen- derfynu y dewisiad. Y canlyniad yw fod plant ar 8n mynediad o'r llyfrau parotoawl—yr A B 0 a'r sill eba yn fynych yn dewis llyfiau y Crouicl, Eziciel, Datguddiad, neuun o'r epistolau i'w dar- lien, yu He yr Efengylau; ereill yn cyndyn- ddadleu uwbh ben athrawiaethatt yr epistol at y Rhuf-)iniaid,traymaentya anwybodus yn hanes. yr Iesu, ao 6 ystyr ei eiriau ac, ysywa-ith, mewn rhai amgylchiadau, ceir bechgyn dibroflad yn cell- wair g dh'r Cani:Adau. 5. Yn y rhanau amaeth. yddol, yn neillduol ar adeg pen tymlior," pan y bydd symudiadau yn cymeryd lie, ao 1 lab neu I feroh Ytnadsel o un yagol i un arall, y maent, fel rheol, yn myned i ryw dd mbarth a fynont hwy yn yr yegol newydd, gyda chyfaill neu arall heb ofyn caniatad yr arolygwr na nob; ac, yn gyffredin, bydd eu preseuoldeb yn y dosbarth hwaw yn at- fantais iddynt eu btaiiain neu i'r dosbarth. Dyn", 1 chwi ychydig o ffeithiau. Diau fod p"wb sydd yn gyfarWydd a anes pr 'senol yr Ysgol Sabbathol yn ein gwlad yn hysbys ) houynt, ao yn cae eu blino ganddynt. Y cwestiwn yw, Pa beth a wnawn ynngwyneb ffeithiait fel hynf Mae llawer osiatad wedi bod, ac yn bod, gyda golwg ar annhrefn ac aueffeithio'rwydd presenol y sef. ydliad, ond ni wneir dim er elel ytawared o hon. ynt; a phan gynygir meddygkiaeth, ni cheir yr arweinwyr penaf un amser i'w getuogi. Yu y Gymdeithaifa a'r Cyfarfod Misol, pau ddygir y mater ger bron, fe gyfyd yr oriel i f >iy i ciatad, a dilynir ef gan ddan neu dri o oraclau llai; yna gydag arwyddion amlwg o hunan-foddhad, mae yr oracl mawr yn oodi i roddi terfyn ar yr ym- ddyddan, gan ddywedyd, Yr wyf yn g veU-d fod yma aairyw frodyr yn bresenol, a'r rhai liyuy yn fEyddlon a llafurus gyda'r Ysgol JSabbothol, ag y buasai yn dda iawn genym eu clywed yn dyweyd gair ar y mater; ond, fel yr ydych yn gweled, mae yr amser wedi myn'd. 'Does dim help am dani. Gobeithio y bydd i chwi oil ialu sylw priodol i'r hyn sydd wedi ei ddyweyd Yn wir, yr ydymyn ddl lohgar am hyn; ond mae aruom eisi u ychwaneg, Mae anwyb >daeth Ysgrythyroi yn cy, nyddu. Yr ydym wedi bod yn siarad yn rhy hir o lawer- gadewcti ini bellach diechreu gweitliio. Y peth cyntaf i fyned yn ei gylch yw TKEKN trefn osrio y gwaith yn mlaen. Yr wyf yn meddwl mai earn yn yr lawn gy fclllad fyddai i ni fabwysiadu cvnllun yr ysgolion dyddiol, a'i gymhwyso at am. gylepiadau yr Ysgol Sabbothol. Ac mewti trefu i Sreu^ yT wyf yn dymnno cyuyg j arlw holl gwredigion yr Ysgol Sabbothol y peuderfyniadau eatiiviaol. fel y gallont eu gwella iia perfft,ithio: 1 Fod pwyllgof yn caei el Deuaai i ysc/nea rheolau argraphedig yr ysgol, er gweled a ydyet yu atab i ange!r-ioii pritienol yr I'sgol gabbothol, gan vchwanegu atynt neu dyau oddiwrthynt yn ol fel y byddont yn gwelect yr angen. Wedi i hyn gsel ei wneyd yn bwyllog, fod nifer digonol a'r rheolau yn cael eu hargraphu, fely galler rhoddi un i bob unoaslodauyr ysgol sydd yn awr ya darllen. ac i bob un o'r p!aut ar eu mynediad cyntaf i'r Testament yn y d/fodol. 2. Fod yr ysgoleigi\lnieuetlg,Ü i gael eu dwin trwy gwrs neiRduol o addysg, hyd nes y byddont wedi myned yn Uwyddiannus trwyhoU raddau y owrs bwnw, n? cyrhaedd o'r diwedd ra-M a?hra?. HM d <od y cwrs hwnw yn cael ei n?di ? d?y? Gradd I.—A B 0 a geiriau a: sill. II.—(«) Llyfr ewerM vrysgol, Rhan ail. (A; Y llyfr n«Ga! i'r Testament. „ III.—(/<) Efeagyl Mattbew. (1,) „ Marc. M „ Ltic. » IY.—(») Llyfr yr Actau, Pen. i—xiv. (4) |( „ xv — xxvm. » V.—(o) Joseph, Genesis xxxvii., -,IV" xivii.-I. (b) Moses, Exodus i.—xx. (I) Saul a Dafydd, 1 Samuel vm. hyd ddiwedd 2 Bamuel, (d) Solomon, 1 Bren. i.-Xi. VI.—(a) Efengyl Marc. (b) Tr Epistol at y Galatiaid- vrr. -Efengyl loan. Till.—Unrhyw ran o'r Beiibl a ddewiso. 3. Er cyfarfod &'r anhawsder sydd yn codi oidi- ar symudiadau, fod llyfr yn cael ei barotei Ytl cynwys tri thocyu,-un i'w gadw gartref, yr ail i'w roddi i'r ysgolor ar ei ymadawiad, a'r trydydd i gael ei afoa, trwy y llytbyrdy, i arolygwr yr ysgol y bydd yr ysgolor yn aelod ohoni pan yn ei le newydd. Fod y tocynau i'w ffurflo yn debyg i hyn: — Hyn sydd i hystysu fod A. B. yn aelod o'r FSROI S.bb?t yn 0- D-, ao yu ddiagybi Gradd E., Adran F, Arwyddwyd, &c. 4. Fod y ewra hwn o addysg yn cael ei osod yn y rheolau, a'i wneyd yn rhan ohonynt. Yr wyf yn awr yn gwahodd holl garedigion yr Ysgol Sabbothol yn Nghymru i ystyried a dad'eu yr hyn a gynygir, yn neillduol yr wyf yn gwa- hodd y cyfiyw yn SIB PON I i ymaflyd yn yr awgrymiadau hyn a'u cario allan, wedi eu diwygio a'u gwell i, wrth gwrs, gan fod amgylchiadau y sir hon yn gvfryw ag y gellir yn hawdd roddi prawf ar effeithiolrwydd yr hyn a gynhygir. Yn ol y cynygion hyn, byddai i holl ieuenetyd ein gwlad gael eu gwreiddia yn dda 111 hanes Iesu Grist, yr hyn sydd o'r pwys mwyaf, A thrwy fabwysiadu y tocynau, ni fyddai s;mud- iad yn atalfa ar gyaydd addyag y dysgybl o gwbl, Yr eiddooh yn rhwymau yr efengyl, Ait EL. I

OADEIRVDD HRAWDLYS TKI-MISOL MON A THRWFDDKDAU Y TAFARNWYR. MBI GOL.—Y dybiaeth yn MYSJ; V ?"mwyr, fel rheol, ydy* ofd eu trwyddedau yn bedtaitb ddiogel can belied  na fy,ld gaa yr beddgeid -aid yr  g*yn neillduo I'w dwyn yL erbyn y modd y cariant on masnach yn mlaeu, a u gitye!o 0 AA,en Yy Ynadon; a chan belled ag 08 fyddant wedi eu heu,,g-brofl 0 dr08eddind Y" e,bYi, f 1; faith Y, trvryddbdau, a'u trwyddedau b,?yd Lb aryasnf endorsement) y lI,8 8rnynt, ;a I !i prydera a?u foment na b? vdd ???? ? ?'? ? Mwyddit ya ayByddol  awyrol hwnwedtei'?? ? n-? °'" ?' Brawdlys Mon yn ei anerehlad i'r •<H yu y Uys chwartero! ?([.wed??f ?  ?? l yn y 1118 chwamrol diweddaf ??el.te]t.?j? ydoedd yn angenrheidiol, t?agit 1'r wrthod adnewydu un?rh?yw ? ''?''J'?? ?. .?!?? .a ?tst&rnwr wedi ei euog-W, f' d y erbyn Cyfraith y Trwydded? ond fod' w;n y ynadon h?t 1 wrthod .ad?ne?? ? t ie,t uurhywmfer.dafan?i, a hyn/)>»h un- rhyw?wmamy gwrthidiadiV *'u mw yr unig beth a aUassi y tftfarn'????' T ngwyneb Y gwrthodla fyddai apeiio ch sesiwu (ond, atolwg, i haddybenTra?]? Ran y gwyddant yn dda pwy fyddai y? y?'. K? meryd rhan yn y dyfamiad?). Ychwa??' cadeirydd hefyd y byddai unrhy? ??f°? haeddai yr ynadon oherwydd y du!l 0^ cerid y fasnach mewn diodydd yn mlaen gj, dafarnwyr, a byny hebeu d?a i f?eln"?ni? gyrchol yr hcddgeidwaid, ynd.Ji?? lys v t.wyddedau wrthod unrhyw gais am adnewyd-iiad blynyddol y drwydded. Gyfeillion sobrwydl, bydded i ni un ac oil gymend yr awgrym hwn o eiddo y Cadeirydd gwrol, a defnyddio pob cyfleusrin i ddwyn y dull y cerir y fasnach miwn diodydd 5n mlaen gllon dafarnwyr cymydogaethol o dan sylw i r ynacte)n, a tbrwy hyny leihau nifer y diottai, y rhd sydd yu peri y fath drueni a gofid i'r fath nifer lnoaog r/n cyd-genedl o bob dosbarth. Y cue ynadon Mon wedi dechreu o ddifiif ar v <» rehwyl daiouus o leihau nifer y tafarndai tr's tro, ac yn ddiweddir mewn tref fechan garthoJassnt ad- newyddu trwyddedau dwy dafarn, ya erSyn y rhai ni bu erioed unrhyw gAyn pan yr heddgeid- wafd; ond y maeyn ddiau, scrch hvn-, fo-i vr yn;.don wedi clywed l'hywbeth yn uslyn a hwy pin y daethant i'r penderfyniad o'u diddymu, a bydded i ffawd y tai hyn foj yn weys i ereill o'r un alwad. Deallwn fod ein hynadon yn beuderfynol ° hyn allan o gymeryl mantais ar bob amgykhiad i war"clu Mon o'r dinystr mwyaf yn nglyn & hi, sef lleihau nifer Uochesau y gloddestwyr. Ctm.

Y Dnwr BRIODAS.— Dywed un o newyddi duron Longsville, AmericaDangoswyd gwra gwraig derlwydd 1 DI Y d dd o'r blaen, a dywedir fod y foneddiges wedi priodi o'r b aen. Pan y bu ei gwr far^, gadawodd yu ei ewyilys i'w weddw 30,0 i0 o ddoleriyn 1 flwyddyu mor hiragy byddai yn weddw, ond yr oedd i gael ei holl gyfoeth os pnodai drachefu, cauys chwanegai yn ta'eisus:—' if mae aruaf oisitiu i ry w ddyn a all gaol gwybod pa mor drueuus y bydda id yu ,fy ug>vne>d i, gall yntau druau gael pet i cysur yn fy nghyfoeth.' Ni ba y weddw yn hir cyn dyfod o hyd i, wr arali aco y wedd w yu hir (, ran gwa*dar eit?wr ayntif, y maj yn gwneyd ei ij vr p esenol yn berffaith dded ydd; ac y mae cyfoeth y trancedlg yn jgynorthwy rhagorol i gyrhaedd yr amcan liwuw. =

LLUNDAIN. IBXJDD G'FNGHBRDD. NOS WeneT diweddar, yn y Town Hall, Holborn, rhoddwyd budd-gyngherdd mawredd«g i Mr T. Hirwen Jones, yr hwn sydd yn bresenol yn derbyn ei ddysgeidiaeth yu y Royal Academy. Brodor ydyw Mr Jones o'r De. heudir. Y mae yn feddiannol ar.lais tenor pur a swynol, ae y maeyn llawen genym ei longyfaroh yn ei alwediga»th newydd. Y mae tenoiiou da yn fvchan eu rhif trwy Gymru a Lloegr; a chail ein bod yn cxedu fod gobeltbion llewyrchus o flaen Mr Jones, hyderwn y gwnaifE pob Oymro gwladgarol a thwyiegalon roddi iddo bob cefnogaeth. Yr artistes oeddynt Miss Mary Davies, Miss Marian Williams, Mrs Martha. Harris-Phillips, Miss Lizzie Evans, a Miss Gertrude Lewis; hefyd y Mri Hirwen Jones, Ben Davies, a Mr Oummings. Nis gallwn yn hawdd ddesgriflo ein teimladau pan yn troi dalenau y rhaglen a chanfod nad oedd cymaint ag un dovi Gymreig ilw gweled o ddechreu y llyfr i'w ddiwedd. Yr oedd hyn yn ol ein barn ni yn dra beius, yn enwedigpan y cymerwyd rhan yh y cyngherdd gan gantorion proffesedig a alwant eu hunsin yn Gymry glSn gloew, a'r gwrandawyr yn feibion a merbhed ,1 Dywysogaetb. Yn sicr ni ddylat y pethau hyn fod, a gobeitbio y ceir di, wygiad. Cawsom eiif sfomi oherwydd absenoldeb y prff baritone, sef Mr LSwis Thomas, ao felly pur dlodaidd oedd y cyfarfod yn y eyfeiriad hwn. Encoriwyd y boneddigesau yn ami, ae ni phetrus- wn ddyweyd iddynt roddi bob boddlonrwydd i'r nifer luosog o wrandawyr ag oedd yn bresenol. Hwn oedd y tro cyntaf i ni gael y fraint o glywed Miss Gertrude Lewis yn canu. Y mae gan Miss Lewis lais contralto clir a melodaidd, ac nid am- heuwn y bydd hithau yn fuan yn un o "stars" y deymas. Ohwareuwyd y eyfeiliant gan y Mri R. S. Hughes a Walter Hughes. Ohwareuodd y cyntaf y pianoforte solo "Tarantella," cyfansodd- edig ganddo ef ei hun. Y m,i6 y dernyn hwn, fel yr oil o ddarnau Mr Hughes, yn hynod o felstrol- gar a chwaethus. Terfynwyd y cyngherdd trwy ganu yr Anthem Genedlaethol —EAedydd Ceulan.

FFAIR OALANGACTAF PWLLHELI, 1830. I MbI. GOL.,—A oes rhai o'ch darllenwyr lluosog I a chofus a all roddi hysbysrwydd i mi pi ddydd o'r wythnos, a pha ddydd o'r mis, yr oedd y ffair 1 uchod p. .UN GBNKDIGOL 0 LAKBNSAN. I

GAIR AT Y OHWABELWYR. I MRI Got.,—Yr wyf wedi sylwi tr ysgogindau y dosbarth pwysig hwn o weithwyr yn Arfon a Meirion yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf, ac yr wyf yn cael eu bod wedi cyfarfod marweidd- cira presenol masnach mewn modd uuol a dceth; trwy dderbyn eu cyfran o'r gostyngiadau a wnaed yn mhrisiau y llechau, yr hyn sydd yn adlewyrohu credit mawr arnynt fel dosbarth goleuedig o weith- wyr. Ond wrth sylwi yn fanwl i bl th y chwaiel- wyr, nis gellid cau Hygnid ar y ffaith fod yn eu mysg, er hyny, ryw elfenau cynffonliyd ydyut wedi bod ar waith yn barhaus er pan ymunasant i geisio leMnio yr holl chwarelwj r a myned dan wraidd eu Hundeb. Ac y mae y marweidd-dra presenol ar fasnach y' wlad, a'r cyuby rfladan ethol- iadol diweddar wedi bod yn fantais neillduol i bleidwyr gwaseidd-dra i geisio hud-ddenu y chwarelwyr i gredu Bad ydyw eu Ralwedigaeth yn meddu ar ddim teilyngdod ynddi ei hun. Ac fo ddylai yr ymgais hwn o eiado pleidwyr y ffafrau ddeffro y chwarelwyr i'w gwaelodion lies flleiddio y cyfryw syniad twyllodrus; yr hwn, pe goddefai y chwarelwyr i'r eyfryw syniad gael ei gario allan a'i fabwysiadu, a fyddai megys pydredd >n esgyrn y gymdeithas chwarelyddol drwyddi oil. Cofus genyf glywed gan rai o'r chwarelwyr yn amser ffurflad ental eu Hundeb yn Llanberis am un o'r cynffonwyr mwyaf trystfawr yn ystod y ddau etholiad gwladol diweddar yn Arfon, yn dyfod yn mlaen yn eon, ac yn cyhoeddi y dylai fod gan y chwarelwyr Undeb effeithiol o'r eiddynt eu hun- ain; nid yn unig fel aaiddiffynydd iawnderau y gwtithiwr mewn pwno 0 gyflog, ond hefyd am fod undeb yn beiriant sydd yn amcanu gosod teilyng- dod y gweithiwr fel yr unig sylfaen ad-daliad am lafur. Hyderaf nad yw ymlyniad gorphwvllo/ y gwr hwnw wrth bleidwyr y ffafrau wedi bod yu achlytur i newid yr aur coeth, da, ddaeth allan o'i ben yn nrym a gwres ei ganad cyntaf yn ffafr yr Undeb ar ei gychwyniad. Ond y mae y sy.iiad o'r posibilrwydd i anghefnogaeth godi oddiwrtb }';rhai fa unwaith yn gefuogwyr aiddgar i'r egwydd<.riou Befydlog hyn sydd o dan yr Undeb yn ei berthynas a sail ad-daliad am lafur, yn cyftawnhac i ni gynghori y chwarelwyr i fod yn efflo 110 ar eu gwyliadwriaeth rhag rhoddi eu oefnogaeth i ddim byd Ilai na theilyngdod fel sylfaen ad-daliad am waith. Xis gellid meddwl am ddim mwy maleisus a niweidiol i'r chwarelwyr na'r amcan presenol o geisio deffro y gwahaniaethau crefyddol a gwladol a allai fod yn rhanu y chwarelwyr fel deiliaid gwladol a chrefyddol, a cheisio llusgo y gwah:tn- iaethau hyny i gysylltiadau y gweithiwr, gan amcanu rhoddi arbenigrwydd ar y uaill weithiwr rhagor y llall ar lit) frif ei berthynas neiUduol yn wladol nea grefyddol, pryd na ddylai dim osod gwahaniaeth yu y cysylitiad yma ond rhigoriaeth gweithiwr i'w waitti, a'r goruehwyliwr i'w oruch- wyliauth. Oydnabyddir yn gyffredinol fod anwad-i(;th grefyddol yn ei* plith ni y Oymry, a'r ehwarel- wyr yn eu mysg,-wedi bod, ac yn bod yn achlyaur i ddeffro teimladau iselaf y natut ddyaol, er ceisio creu teimladau drwg a rhaniadau mewn man y dylai y gweithwyr fod oil yn un, au na day lid goddef i ddim efEeithio er siglo y gymdeith- as sydd rhyngddynt fel gweithwyr. Nia gellid defnyddio ymadroddion digon ciyhon i gou- demnio y cyd-ymgais enwadol yma i rauu y chwarelwyr a cheisio ganddynt golli golwg ar y ffnith mai fel gweithwyr ya unig y mieut yn y chwarel, ac mai fel gweithwyr y dylent gael eu cydnabod am, eu gwaith, yn anuibynol ar eu gwahauiaethau tir faterion gwialol a chref- yddol. Ond ymddengys na wnaiff yr athrawiaeth hon mo'r tro yn bresenol oherwydd fod y blaid Eglwysig,-plaid yr holl hawliau-yn ymgodi fel un gwr, fel pe byddent yn llwyr- gredu m'd dyma eu hawr hwy i geisio sefydlu yr hen athrawiaeth orthrymus mai perthynas neill- duol a hi sydi yn sic hau y lleoedd goreu yn y chwarel, p faint byuag fyddo hyuy yn gostio i'r perchenogion trwy ddyrchafu yr unnheilwng i leoedd nad oes cymhwysder na gallu ynddynt i lanw y Ileoedd y gosodir hwy, ac y telir iddynt am en ctm gyflawni. Hewn rhai achosion gwelir ymdrVchion yr Eatlwyswyr yn ceisio dyrchafu swyddogion annheilw^g i leoedd pwysig. In B- ceir gwr sydd yn gallu gwneyd ei waith yn y lie y Mae ond oherwydd y gwasauaeth a wneir gauddo i'r Eglwys, vmdrecba yr Eglwyswyr ei godi i'r brif oruchwyliaeth, heb ymofyn ullwaith a oes ynddo y cvmhwysderau augenrheidiol i'r gyfryw ymddiriedaeth. A cheir rhyw ddosbarth o weithwyr yn barod i ddymuuo gweled newid- iadau ot fath y.ii.-a oddiar), syniad y galiaat hwy elwa rhywbeth oddiar anallu fyddo yn nodweddu y cyfr w oruchwiliwr. Dyma y dosbarth o weith- wyr a ,criitiw,y' wyr sydd eisieu i'r perchenogion gredu mai hwyut-i wy ydyw eu gwir gyfeillion, pan y maeut yn eu holl arfenoii yn dangos yn amlwg mai trwyddyut hwy y mae y perchenogion yn colli yr elw gwiiioneddol ddylett ei dderbvu oddiwrth eu chwarelau 0'yw- ais to-i am un brawd yn darlunio y hwno weituwyrs.di bob amser y a dilyn y dos barth hwn o "ruchwylwyr trwy gydmariaeth am ddyu yn rlioddi order ir teiliwr am bâr 0 ddillad, no Ar ol id,j eu gwneyd nid oeddynt yn ei fodd- t¡,<u; a ffromodd yn y canlyniad nes d; fod i'r Mndeifyniad, pan y byddai yn rhoddi order am iw,? d,aqhefu na cha i teiliwr byth ?r arde?, ond "I treiai y crydd 1 Felly hefyd y mae Th?ai ch, war- elwyr y dYdd?uprtsenol.—uymuuentr.w newid- ?dau fyddo m estyu mantes iddynt hwyselio eu gobaith am oaod slil ad-daliad 6r rbywbeth heblaw teilyngdod. Nid yw y blaid eglwya g ma chwa'th yn foddlon yn unig ar gynall frny > r anheilwns, ond ymdrechant d iflu y teiliwng I Uwr trwy oh'erynoliaeth yr anheilivng, ac fe ddylai vr amcau dieB? hwn ddea?o y chwarelwyr, un ac ???MM'l? ifyny a dyweyd yn eofn,' ua tynant eu COAYM?I gan ?h'tioncymdeit?. Mae yr ar- e?apy? ar ? meddw i mi glywed fwy nag uuait ?n ?tod ymQred'hIU y ch?fel? I dd od I ddeaUt?iMth S'u meistradoedd ar faterion o Mghydwe?ecHad. fod y gwkr eglwys? y pryd hwnw vn cvhuddo rh!Ú tuallao i'r gwe thwyr am ymyryd y? Mh?ion y chwarel?yr, a bod 1-yuy yu pari Xndod n:.gi? odd^mgyMi derf-mad Iboddhaol a c?d?ra.'hteiml?u da ih?ngy meistr a'r gweithwyr. Wel, d cLou I 'd y cyngor yu uu da oa gellid dibyuu ar ti onestrwydd, a buaswu i yu ddibetrus ync>ughoii chwarelwyr i wlleld cvtundeb pe rhcddai y persubiaid brawf ar onestrwydd eu oyngor i bobl ereill trwy beidio ymyryd eu huuain mewn materlonrhwng meistr a gweithiwr. Yrhyn sydd yn chweiwi teimladau y chwarelwyr y d-ddiau byu ydyw ymyti id pera m. iaid, curadiaid, cyfreithwyr, baucwyr, a lluaws o arachfoneddigiou s/dd yn byw ar y gwoithwyr yn uniongyrchol, neu yn anuuiongyrohol. By.id aenyfair yn mhellach yn y cyfeiriad yuia et o, er c.dw nzFidW] y chwarelwyr yn effvo, l goflo cu har- Ulvnnair mai mewn Undeb y mae eu evth u u diogelwch*" SuvaoTDD.

AT BWYLLGOR UNDEB LLENYDDOL DEINIOLEJf. FONBDDIGION,-Tybiai y beirniad gonest a was- anaethai ein Hundeb y llynedd mai cyfieithiad ydoedd y traeth iwd goreu ar y prif dcbtyn nnd nifi gllHai en wi y llyfr gwreid'liol. Krbyu hytt ymddengys fod rhai o chwilotwyr lien ddol medrus yr ardal WtJdi dyfod o hyd ilr Ilyir; ac, ond ei gydmaru a'r traethawd gwohrwyeuig, gellid proft i foddlonrwydd fod tyb v beirniad dysgedig yn gywir. Hy-soysir nad yw f llyfr yn meddiant ond dau. yn unig o drigolion ein larial -dau fuont n efrydu yn Ysgotland. Y;;iddeng- ys mai llyfr o gyfunsoddiai un o achrtitto-i Prif- yigol y wlad hono yw y llyfr hwn. Yn awr, foneddigion, dymunwn i chwi "meld ymchwiliad am y llyfr crybwylledig, a phenodi gwyf cymhwys i'w gydmaru i'r traethawd. YMOEISYDD UNIEITHOO.

LLEW LLWYFO A THAFOLOG. FONBDDIGION,- Yn y cyfwng hwn o ddys- gwyl ofnadwy am yrymosodiad sydd i wneyd i Tafolog wrido," na ddychryned neb drwy feddwl fy mod yn bwriadu blino y wlad Ag ysgrifau gorfeithion yn y Genedl mewn parhad o'r ymrysonfa fwystfilaidd bresenol. Yr hyn a yagrifenais a ysgrifenais" ydyw hi yn nglyn it r helynt cyffrous hwn. Os y gwirionedd a ysgrifenais, fe saif hwnw byth, a gwingo yn erbyn y symbylau" fydd ymryson «g ef. Ondoe medr y Llew ddangos fy mod wedi gwneyd cam &g ystyr naturiol ei linellau, byddaf fi yn gy- maint o enillwr a neb ar y darganfyddiad. Fy amcan yn hyn o lith ydyw symud y cam- argraph sydd ar feddwl y Liew, dman, a rhai o'r "eannoedd" cyfeillion sydd mor adna- byddus o'i anffodion presenol, sef fod ei am- gylchiadau yn wybyddus i mi pan yn ysgrifcnn fy llith blaenorol i'r Genedl. Ymddengys ei fod ef, rhai o'i gyfeillion cydymdeimlado1 yn Lerpwl, a dichon mewn manau ereill hefyd, yn edrych amaf fel math o fwltur llenyddol yn ymfwynhau uwchben celanedd ei amgylch- iadau, gan gymeryd arnaf fy mod yn sefyll if hun ar uchelfa bryn Cyfoeth, a phwyntio bys dirmyg fit frawd-fardd anffodug sydd i lawr yn y pwll, fel pe mynwn ychwanegu at chwerwder ei anffodion a dyfnhau briwiau ei god win. Ond nid felly y mae. A phan egluraf y mater, yr wyf yn dra sicr y gwel y cyfeillion sydd mor frysiog i fy Bghondemnio eu camgymeriad, os nad yw eu cydymdeimlad i'r anffodus wedi pylu ea parch i wirionedd a'u syniad am gyf- iawndor a chwareu teg. Ni wyddwn ddim am anffodion iechyd- ol nac amgylchiadol y Llew, druaD, ond drwy gyfrwng yr advertisement am yr Arwr- gerdd, yr hyn sydd i'w gael yn y llineH, — Ymbilia Llew Llwyfo am gefnogaeth ei gy- feiuion mewn cyfwng Ited ddyrys am')." Ya awr, os darfa y taew dalu am hysbysu ctneil gyfan ei bod yn "gjifwng lied ddyrys 11.10" gyd. r amcan eglur o enill tydymdoimkd sylweddol" â'i amgylchiadau, ar ba sail y condemnir fl am gyfeirio at y dernyn yna yu yr hysbysiad, tra na wyddwn beth allai fod y "eyfwng Red ddyrys P" Pa fodd y gellid dysgwyl i mi feddwl y buasai yn ddolur i deimlad y Llew i wneyd cyfeiriad bycJan at hysbysiad y talodd efe ei hun am ei gyhoeddi drwy Gymru ? A chan fod yr hysbysiad hefyd yn nglyn 4'r cyhoeddiad am y gwrthddadleuon yn mha rai y cyhuddir Tafolog o wneyd cam dybryd" a'r Llew, nid oedd yn natuiiol iawn i ddysgwyl i mi fod yn orbryderus am ei deim- ladau, tra yr oedd yn amlwg ei fod yn cisio troi fy nhipyn beirniadaeth yn destyn gwawd, Gan nas gallwn ganmol ei wrthddadleuon," nid oedd genyf ond gwneyd y peth agosaf at hyny, sef canmol y policy o godi gwrtnddadl- euon, a chyhoeddi hyny gyda'r hysbysiad am yr Arwrgerdd. Ac yr wyf yn sicr na wnaethai y Llew, mwy nag un dyn synwyrol arall, dalu am hysbysu Malr-addollleth, "Gyda gwrthddadlouon yr awdwr yn erbyn Beirniad- aethau Tafolog, Llawdden, a Vulcan," oni buasai ei fod o'r un farn a minau, y parai werth- iant uyflymach i'r bryddest,acy cynyrchai gnwd o'r pethau sylweddol" hyny fyddent yn was- anaethgar iddo yn y "eyfwng lied ddyrys j rhoddai ar ddeall ei fod ynddo. Wet, ni iedd- yliais i am ei feio am wneyd ei oreu mewn ffordd enest felly i wt 11a ei amgylchiadau. Ac yr wyf yn mawr obeithio y bydd ei gyfrifon am el r. yn y ffordd hono yn cael eu sylweddoli, drwy i'r Arwrgerdd werthu wrth y miloedd. Y mae yn wir d-'rws; goayf rtdo.ill am ci an- ffodion, ac i mi yn ddiiwriad roddi archoll ïw deimladau, gan ychwanegu chwerwder at chwerwder. Ac yr wyf ya medd wl fod f.-tigi)ii 0 ledneisrwydd yn fy natur a barddgarweh yn fy nghalon i ddevis eyfranu ychydig sylltiu o'm prinder (iiid o'm 'eyfoeth (,,fier) at we ll.su ei archollion, yn hytrach na defnyddio un g diachos, i'w dyfnhau. Da ge yf ddeall ei fod yn c :el adferiad ;'w olwg; ond buasei yn dda geayf liefyd ddeall fod y defnydd cyntaf a fwriadai wneyd .ohono ar ol ei adferiad i amcan mwy buddiol nig ar- olygu arf (fu yn wasanaethgar iawn i gyfoeth- ogi ein llenyddiaeth) i geisio gwneyd i "Tafilog wri lc, '—tasg,hwyrach,moranobeithiol acheisio 1 enwi pen y i fitthan & thryerctu. Gobeithiai y daw" haul ar fryn"eto yn tnan yn nglyn â'i amgylohi.idau. Byddai y cyfryw laweny'tf iddo ef Y!I llawenydd i minan, pL un bynig a greda efe hyny >u ni wna. Ni fwrhdwnysgrif- enu ond un llith ar y m tei; ac ni themtir fi i ysgrifenu ychwaneg oHicithr fod c <mddeall- twriaeth yn galw am l'yw eglurhad, Yn awr, wrth ymgilio i'r dist.iwrwydd d nod o'r hWll y daethym, ail-ddywedaf with bawb a ddichon fod yn teimlo dyddordeh yn yr helynt hwn—Dardeuwch arwrgerdd y Lle-v, y beirn- iadaeth m "rni, a'r gwrthddadleuon," a tjera- weh dtosooh eich hunain. Mae y gotchyoiyn Edrych at dy anifeiliaid, a gofala am ¡.y braidd yn peri i mi ymnedlduo. Gan fy mud "oludog," rhaid i mi ofalu am fy ur ldts — Yr cildoch, &-c., i ,.i-vw4A