Y Genedl Gymreig

ANWYLYD RHYWUN. I (Somebody's Darling). Fan acw, yn nghanol maes y gwaed, Dan beltdrau ysgafn y Iloer, Ar obenydd oi ieuanc waed, Anwylyd Rhywun sy'n gorwedd yn oer. Mor welw ydyw ei ieuano wedd, u aan iprug yr angaa au! Yn fun, fuan, bydd Uwoh y bedd Yn cuddio y galon ddewr a chu. Gwlybion gan waed yw y tresi aur Sydd yn cnsanu ei raddiau pur; Dirdyuiadau marwolaeth bair Iddo lewygu o dan ei gur: Dduw trugarog! oes neb a ddaw I sychu barug ei welw rudd, Gyda charedig a thyner law P Anwylyd Rhywun yn farw sydd. Uollyugwch ddeigryn bach uwch ei ben,— Murmurwoh weddi & dyataw lef,- Oueenwch ei wetus welw, wen, Dros Rhywun, sy' a hiraeth am dano ef: Torwch dres aur o'i ddysglaer wallt,— Balchder i Rhywun chwi wyddoch yw; Llawer i ddeigryn chwerw a hillt Ollyngodd Rhywun dros y bachgen gwiw. I Rhywun y rhoddodd ei galon bur, A chalon Rhywun sydd ganddo ef; Gweddiau Rhywun, mewn hiraeth a chur, Bob dydd sydd yn esgyn i orsedd nef: Rhywuu ro'dd gusan ar ei fin, Cyn iddo gychwvn i'r rhyfel hon Rhywun, a thyner law, fu'n trin Ei wallt, tra y pwysai ar ei bron. Rhywun fy'n dysgwyl, a dysgwylbob dydd, Pyagwyl ei chariad o feusydd y gd; d Ocd. oh! dyma Rhvwun, yn welw ei rudd, Yn gorwedd fan yma ar wely o waea: Mewn rhyw ynysig fach o hedd Cleddwch y dewr yn ei wely clyd; A ffurflwch a blodau, ar dywyrch ei fedd,— Anwylyd Rhywun sydd yma yn xud. Nantglyn Board School. ELLDEYBS.

CYFLAFAN ISANDULA. (Buddugol yn Nghvfarfod Llenyddul Gam Dol- benmaen, Sulgwyn, 1880). Fy m-nwes a chwyddir gan dónau gwladtgaiweli Ymdorant yn frigwyn ar draetbpll fy mron. Oherwydd ps beth, fy nheimladau, 'r ymchwydd- weh P. b?? pyMo?d y dymhMt! fawT  Ha moibiou fy ngw, al sydd yn Tayn'd i ryfela A c-hreulawn elynion, milemig eu gwedd A chretil, ,,Iu i a brofa Eu (lewrymddangosiad yn eglur a brofa jjad ydy w eictcyrnas heb "MWTr y cledd. Bli), wib--Iiith, ddychYluyg, i wlad y Zllluiaid- Bydd vno yn brydlou i weled y wawr Tn a-of ffenestri'r ffuriaf n dlos, ganaid, Gau daeuu gwrii bywyd dros wyn-Jj y llawr. Arioga wroldeb i oylwi ar ffeithiatt Ofnadwy, ddy«wyddant yn stod y dydd; Ni r nil ) ti oftii'r gelynioa na'u harfau- Mae gwisg anweledig l'th gadw yn nghudd. Y bryniau cy lchynol orchuddir a bodau Gynllwyuant fel iheibus fwystfilod am waed,— Bialedd a wgayn nhrem eu hwyuebau, A'u bronau'n gartrefi Creulondeb a wnaed: Yn eglur dangosant eu bod yn awyddus I hyrddio fy newriou pydwladwyr o'r byd, Oherwydd i lawr gvda llygaid pryderus, Yn llawn o gynd laredd, cdrychant o hyd. 0\taSi?aTa,r ^clvmon yn ami nnteiooaQj Han Wiienthur eu hunaia yn batod i r gad Yraffiirfl^i.t fel cylch am ein byddin. Y Nefocdd Dru^aiog! 0 cadw ein wyr rhag eu brad. Fel niwloedd amgylch-nt y dewnon Prydeinig, A gvg, u,, bioellau yn chwifli>'n mhob Haw; Yn eglur arddengys eu ha,-wed I flleiuig Y liecha Cyflafan ofoadwy gerllaw. Dechreua y frwydr: cawodydd o siethau Bin gwjr a yfaTchaut y gelyn di bedd,- CaifE welcd fed d el-Tder yu lljwio'u calonau Cyll syrthio i ralb ei greulotdeb yn wledd. Pob lid fydd yn chwilio n ddigofus am fywyd, Nes hultio y maes a ffrviilifoc'ld o waed; Dolefi»u fel swn gwyllt vftormydd a gyfyd Oddiwrth y trueiniaid a fethrir dan draed! Ofnadwy olyl! fa!-mae trefn wedi diaue Y du gyda'r gwyn gvd-gvmvsga'r awr hon, A theyrn brwnt Marwolaeth heb ball gyda'i grafauc Yn plana erch icgoedd o dan ami fron. Prydeinwyr ddisgynant OHD rym y picellau A hyrddia'r gelynion i'w bronau'n ddi-ball; Ceir on yn gwallffofl mewu ingol ddolefau, A thweiy cynddarcdd ar wefus y llaIl Gwaed gelyn a gelyn a gyd-gyfarfydda, Fe) pe wedi maddeu yu mreichiau erch gur; Ac fel 1 ymguddio rhag gwei'd yr oh-gfa Ofnadwy, i gnawd fe ymwthia y Plant Gwalia fynyddig yn mhocthder y frwydyr, Mewn loesiou, sy'n ttengu'n glwyfed;g dau draed Heb neb i wueyd dim at lonyddu eel gwewyr, A'rddaear oer, farus, yn yfed eu gwaed! Oynddsredd didoetur gyffroa'r Zuluiaid I ddaruio ein milwyr clwyfedig i gyd,— Bu harfau chwareuant yn nghyrph y trueiniaid A geidw Archallion yn nghrog rhwng dau fyd! Fe chwarddant mewn dirmyg wrth wrando'r dolefan 0 eigion anobaith ay'u Hesg ymryddhau: Oeir prawflon diymwad drwy'u holl ymddygiadau Fod tónau creulondeb o'u mewn yn ymwau. Y maes a orchuddir a chyrph maluredig Ein gwyr, ae o danynt welyau o waed: MfLe, m m nwea yn crynu fel deilen wywedig Wrth weled y dinystr ofnadwy a wnaed. Yr Haul-teyrn y wybrert- I gwridgoch wyneb. pryd 0 olwg y meirw i'w wely sy'n ffoi; Yu fuau daw'r ddunos i'w gweFd, er ei thristyd, A'i mantell brudd, dywell, a ryddi'w hamdoi. Oirlamed t ar.ilau hyd ffyrdd y ffurfafen, A thanied y trydan fagnelau y net, Yuavdwed daeargryn gyhyrau'r ddaeaien, x: cbryned dyfnderoedd yu mroichiau'r 'storm gret- Diystyr a fyddwn o'r oil tra yn tremio Ar waedlyd, brudd faes Isanduls'r awr hon, A chyrph maluTedig Prydeinwyr yn cuddio zi wlmeb_wrid.gochwyd ganwaed llawerbron! Agorodd Diangfa ei ddtws i ychydig, Ond bryia Anobaith i'w dal hwythau'u gaeth,— Ymlidit hwy gan y gelynion mileinig, I A bywyd ddiffodda Can rym pob erch saeth. Oreig gn guii y fro yn ou safnau daneddog A'u daliaat traln ceisio diengyd i ffwrdd: Ymruthra MarwoJaeth laewn dull annrhugarog, Er ehwyi-do'r gyflafan, )D mhobman i'w cwrdd. Hoff Walia! dy fcibiou ro'ee ainat ryw urddas Rydd iti aurhydpdd ddifglaenn yn gun,— Prawf roisant tra'!l nghanol eohiyslon alanas Fod dewrder digilie yn rnynwes pub un, St oael eu hamgylohu gAn luoedd y gelyn, Ac angen'n gwynebu mewn gwg yn y gad, Dan nawdd gwir wroldeb brw.\ drasant yn erbyn Y gwaedlJd Zuluiaid synllwynent am frad. 0 faea y grflafan eneiliaf yr awrhan Yn biudd fy nheimladau, a chwerw fy mryd, Wrth ndael eiD milwyr yn nhir oer yr estron, 0 gyrhaedd cymdeithag eu ceraint i gyd; Ctod diau esmwytbach yw'r llwch iddynt ymr. Nag anwar ymddygiad gelynion di hedd. :.111" hiraeth ami fynw es ar faes Isandula Yn c wydro'n bruddglwyfus dros leni y bedd. Swyddfa'r & nedl. JOHN G. OWIIN. I

DYHUDDIANT I Mr a Mrs Tudno Jones ar ymadawiad eu cvnfab, Tliomas Arthur Tudno, i'r fuchedd hon. Galwyd eich cynfab, gwelweh,-oganol Mawr gyni'r anialwch; Hwn, o blith y tryblithtrwch, Gyrhaeddodd fsngre heddwch. A'r flaith yw, D)ae'n bcrffaith iach,—vn llawn Lle nad oes mnrw mwyach, [dawn, Na gauaf, na neb aflach, Yn y b,d mae Tudno Bach. CLWTPFABDn. I

Y CEIt lOG GWVNT. I Hynodrwydd hwn yw edrych—tua'r gwynt- Dry ei gwia mor fynych: At ei nod to bwyutis'u wych 11 Ar untroed yu yr entry0h.11 Caeroarton. ISALUJf. I

ER OOF I Am Mrs Evans, Pant UaWT, Harlech. Vt bedd, er mor rimvcddsl,—Ow! gwywodd,— W itig ieiiane gref, ddol: Ah! weithian, mae hirfiethol Aeiwyd wag i'w gwol'd o'i hoi. Cvir.HL. I

TWR DU OFFA: KWVt DIALEDD Y DDAU FRAWD. Gan W. OWENLYN EVANS, OABBSAIITOW. I I PHWNOD XXXTIII. I Dyi-hwelwn yn awr 1 ddilyn cerddediad y gWM hwnw a greoddgymamt ogynhw?trwy etCoedig. aeth o balasdy Charles, cyfaill y Tywysog John GerphwyMdd Whitelock yn y gwesty am oddeutu pedair awr, ac Irlia ail gychwynodd ei daith ar farch cryf a bywiog, yr hwn a roddwyd iddo oheiwvdd y dirpelwch a'r pwysigrwydd oedd yn gynwysedig yn y trwyddair (pattword) a ddygid can negeswyr Moncalde. Ni ofynwyd yr un aafyniad i'r negeswyr hyn yr oedd y ffaith eu bod yn meddu trwyddair yn ddigon gan y gwes. tywyr i roddi iddynt bobpeth er eu hyrwyddo ar eu taith gyda'r cyflymder a'r hwylusdod mwyaf. Marchogodd Whitelock yn mlaen hyd fachlud- iad haul yn ddiwrthwynebiad. Wedi idda adael yr Amwythig yn mhell o'r tu ol, dechreuodd deimlo yn flinedig. Yn fuan, modd bynag, tra mbwn ystad o gysgidrwydd ar gefn ei anifail, drfErowyd of gan waedd uchel ar ganol y ffordd. Kdrrchodd yn mlaen, a gwelai ddau farchogwr wedi tynn i fyny ar ganol y llwybr. iynoaa Whitclock hefyd i fyny, a cheisiodd weled pwy oedd y dyeithriaid a feiddient ei atal ar ffordd y breni-.i, ac i wybod pa un 81 cyfeillgar ai gelyn- iaethus oedd eu hamcan. Gwelodd ar nnwaith mai eu bwriad oedd ceieio gwneuthur niwed iddo. Yn gyntaf tynodd un aUan et gleddyf, yna'r Hall. Whitclock, wrth ganfod y parotoadau rhyfelisar hyn, a ddadweiniodd yr eiddo yntau. "fie yr ydych yn myn'df" gofynai un OT dyeithri.ud Gradewch i mi fyned yn mIsen, a pheldiwch a holi," atebai Whitelock yn eofn. Peidiwch a'n cadw i weitiad, ond dywedwch ar unwaith i b'le yr ydyeh yn ra nd?" A wnewch chwi adael i mi basio os dywedaf hyny wrthych P" I'Y Ymldyddanodd y ddau ddyn a'u gilydd am foment, fn atebodd un obonynt,- Oewch, chwi ellwch fyn'd yn ddiwrthwynebiad os dywedwch withym i b'le yr ydych yn myned." <1 I Gaer. Ymddyddanodd y ddau a'u gilydd eilwaith, heb geisio symud oddiar y llwybr. Sef-Rch o'r neilldu I" gwaeddai Whitelock. N;d beb yn gyntaf wybod eich neges yuo, ac at bwyyr ydych yn myn'd i Gaer." Edryohodd Whitelock am foment amynt, ac yna dywedodd,— Yr ydych eisoes wedi tori un adduned. A pha fodd y gwn y gwnewch gadw at eich gair y tro yma P" Brysiwch! brysiwch! At bwy y mae eich negesf" Gwelodd Whitelock fod a wnelo S gwyr hyf a pI enderfynol. Edryohodd yn ol, ond nid oedd yno neb i'w gynorthwyo; aafai cloddiau uchel o hnhtn innn nia OAIIHI ddianc T ffordd bono; ac ni allai obeith o ffoi heibio i'w elynion gyda'i farch, canys yr oedd hwnw yn liuddediz, a'r eiddo hwythau yn fywio^ Tybiai os byddai iddo ond enwi y Ownstabl y byddai iddynt adael iddo fyned yn mlaen ar ei daith yn ddi- rwystr. Felly gwaeddodd— Yr wyf yn myn'd i edrych am yr Iarll HUIo DeLscy." '•Laoy! Beth, OWDstBbl Oaer P" le. JIae'n sicr genyf na fuasai yn rbyw foddlon iawn i'w negeswyr gael eu hatal ar y brif- ffordd fel liyn." ilodd bynag, rhaid i ni eich rhwystro i fyn'd yn mlnen. Rhoddwch i ni eich negea." Na roddaf. Hefwch o'r neilldu." <}yda'r geiriau hyn, yspardnnodd Whitelock ei fiirjh yu erbyn ei elynion. Taflwyd un ohonynt i'r ddaeur, tra y gwnaeth y Hall gais i daraw Whitelock yn el ben I chledd, f mawr, yr hwn dartwiad. modd bynag, a syrthiodd ar ei gleddyf, a dychwelodd yr ergyd ar fraich ei wrthwynebydd, yr hyn a wnaeth iddo ollwng ei erfyn. Wedi gorchfygu y ddan fel hyn, dilynodd Whitelock yn mlaen ar ei daith. Treuliodd awr ar ol awr ymatth, ao yntau yn marchogaeth yn mlaen yn barhaus. Ni feiddiu tyned yn awr i unrhyw westy i ymofyn am feirch tiew) ddion, oherwydd gwelodd ei fod wedi teithio allan o derfynau dylanwad Moncalde; yr hon fiaith, tra yn sicrhaa iddo ddyogelwch, a leihai ei brysurdeb mewn modd cyfatebol. O'r diwedd ymddangoBodd tyrau uehel Caer yn codi eu penau i'r awyr yn y pellder draw, yn nghyda dyfroedd gloewon y Ddyfrdwy yn rhedeg heibio ei chaeran. Yr oedd gwrthddrych ei obaith yu y golwg, ao adnewyddodd yabrjdoodd White- lock wrth ei weled. Ysb -rdynodd ei anifail liudd- edig a gwaedlyd, oherwydd nid ofuai yn awr pe syrthiai. Aeth heibio 1 byrth y dref, a phrysurodd i fyny yr heol a arweiniai i'r taetell Hci, eefwch! rhoddwch eich henw a'ch bus- nes." gwaeddai y gwyliwr oddiar y mur. Tynodd Whitelock i fyny, a daeth i lawr oddiar ei farch, yr hwn y foment hono a syrthiodd i lawr gan ludded. Mae arnaf eisieu gweled yr 'aril de Laey." Beth yw eich busnes gydag ef t" i roddi y llythyr hwn ifldo." "0 ba le y daetho h f" II 0 Lundain." "Gadewch iddo fyned i mewn," dywedai swyddog y gwylwyr, yr hwn a neshaodd atynt, ac a pymerodd ran yn yr ymddiddan. Agorwyd y porth, a safodd Whitelock o'r tu fewn i'r caftell. Cerddai dau fllwr arfog o'i flaen a dau ar ei ol, ac fel hyn yr aethant tua'r brif neuadd. Safai nifer mawr o bobl yn y lie hwn yn disgwyl cael ymddi- ddau a'r rhyfelwr nodedig De Lacy. Yn eu myeg gwelid tywjsogion Oymreig a gymerwyd yn gar- charorion ganddo ac heb eu rhyddhau ar brid- werth-ereill o benaethiaid y Oymry a ddaethant at Warcheidwad y Cyffiuiau i ofyn am beddwch- milwyr eisieu ymrestru yn ei wasanaeth -a dinas- yddion yu erfyn am ei nawdd. OafoJd y rhai hyn oil fynedfa i bresenoldeb yr iatll, y naiU ar ol y llall, a phan orphenwyd ft hwy, daeth tro White. lock i ddyweyd ei neges. Gwaeddodd un o was- auaethyddion y pendeflg,— 4 Dygwch i mewn y negesydd o Lundain." Gvda milwr arfo/o bobtu iddo, arweiniwyd ef i wyddfod y gwr mawr Eiateddai Iarll Lacy, un o ryfelwyr penaf Lloegr, os nad y penaf, mewn cadair ddwy-fraich; 0 i flaen yr oedd bwrdd, ac arno femrwn, corn yn lhwn o inc, ac oftcrynau ysgrifenu ereill. Yr oedd wedi ymddi. Hadll mewn gwisg 0 grwyn y chamois—gwisg gy- ffredin y dyddiau byny gan farchogion a phende- flgiou, er mwyu cadw eu cuawd rhag cael ei grafu gan eu harfwisgoedd dur. "Botbyw dy neges gyda mi p., gofynai, pan ddygwyd Whitelock o flaen y bwrdd. I roddi y llythyr hwn i'ch harglwyddiaetb," atebai y Llundeiniwr, gan estyn y mernrwn a ys. grifenwyd atno ganddo ef ei hun. "Oddiwithbwy y mae wedi dyfodf" gofynai Fy ysgrifen i ydyw, fy arglwydd. Nid oedd- wn yn sicr a fuaswn I fy hunan yn cael ei roddi yu llaw eich nrglwyddiaeth." Bstynodd Do Lacy y llythyr i'wysgrifenydd, yr hwn a eisteddai ar ei chwith, a dywedodd wrtho am ei ddarllen ef. Torodd yutau y fs&l, ac yr oedd ar ddechreu darllen ei gynwysiad pan wnaeth Whitelock arwydd &'i law iddo fod yn ddystaw. Os gwel eich arglwyddiaeth yn dda anfon y dynion hyn ymaith," meddai; "y mae y llythyr yntynwys pethau pWJsIg iawn, ac heb fod yn briodol i bawb eu clywed." Aeth y ddau fllwr ymaith wedi iddynt gael gor- chymyn gan yr iarll. Edryohodd yr vsgrifenydd yn ngwyneb ei arglwydd, ond derbyniodd y gor- chvmyn- Ewch, George." [ Dilynodd yntau y ddau fllwr. u Yn awr, beth yw y mater goibwysig hwu P" gofynai De Lacy. Fe wel eich arglwyddiaeth yr oil yn yorrifen. edig ar y memrwn yna, ac yn llawer gwell nag a allaf fl ei draddodi i chwi yn awr. CtafEodd yr hen fllwr ar yr ysgrifen, yna tynodd ei law dros ei dalcen, ac ail-ddarllenodd y llythyr. Myn einioes Pharo! mae hyn yn bwysicach o lawer nag oeddwn yn ddysgwyl; Charles, Pen- bont, Richemonte, a'r Tywysog John yu cyn- llwyno yn wbyn teymas Richard. Mae y mew rwn yma, yr hwn sydd yn dwyn arwyddnod dau o'r cynllwynwy, ac yn enwi dau arall, i gael ei gyfrif fel prawf. o'u gweithredoedd biadwrus. ins gmiai gOSpl y tywysog, er ry mod yu Watcheidwad y Cyffluiau; ond gallaf gyhoeddi rhyfel yn erbyn De Richemonte a Pbenbont. Fy nghyfaill, arhoswch chwi yma. Yr wyf am fyned i ddinystrio nytltfud o fradwyr, y rhai sydd yn deorteyrnfradwriaeth yn y deyrnas hon; a phan ddychwelaf, cewch eich gwobrwyo yn dda. Wedi dywedyd hyn, aeth y gwr mawr allan o'r yatef, 11, ac yn fuan wedi hyny clywid swn udgym rhyfel yn oael eu ehwythu eddiar benau y gwahaaol dyrau, a milw: r yn ymgasglu yn y maes agored o flaen y castell. Yn mhen ychydig amaer gosodwyd yr holl fl wvr proffdig hyn yu eu lxeocdd ac mewn troln ao wedt gosed awUurdod y ciiKtell yu ystTd el absenoldeb o dau oWheu farchog dewr, cyohwynodd y fyddin o fila chwe chant ar eu taith I ddarostwng y fradwriaetb oedd yn oyfodi. Oanwyd pyrth y dflinas ar eu hoi, ac ni wyddai ond an dyn yn ninos Oaer am amoanion a bwriadau yr iarlL Alr un hwjiw doodd White- lock, yr hwn, wedi cael ei amgylcnynu gan was. anaethyddion y castell, a wrthodai ateb yr un o r cwestiynau a roddwyd iddo. Yn ycyfamser, dilynodd yr fhrtl ddewr-galon yn mlaen ar ei daith, a'i vryr yn canlyn mewa agwedd dda, a ohyda'r ymddiried llwyraf yn eu Ujwydu parchua. Marchngapant yn mlaen drwy'r nos; a phan dorodd y wawr. canfyddasant eu hunam mewn coedwig alforth. Dyna'r adeg y gwelodd. Ifor Wyn hvfy oddinr ben y goeden, a rhar' ofn i Arthur gael ei ddal yn cysaru a roddodd yr alar M. Ond nid oedd De Laoy yn teimio ar ei guion ymyraeth S'r Oymry, hyd yn nod pe gwyddai am eu presenoldeb yn y goedwig. pan oedd byddin De Lacy ychydig bellder oddi- wrth Dwr Du OfEa, canfyddodd gwyliwr y twr uchaf y flntai fawr yn agoshau. Rhwbiodd ei lygaid rhag ofn ei fod yn breuddwydio. Mae'n rhaid mai Penbnnt yw," pieddai. "Hei, yna, odditanodd, dywedwch wrth ein harglwydda'r Senor Moncalde fody oynorthwy hir-ddisgwyliedig yn dyfod." Yn mhen yehydig funudau yr oedd y rhan fwyaf o amddiffynwyr y castell wedi ymgynullar y muriau, ao yn eu mysg De Richemonte a Mon- caiae. cl "Milwyr yr larll De Lacy ydy nt!" gwaeddai un o'r milwyr pan adnabyddodd y faner. Edrychodd De Richemonte a Moncalde yn syn ar en gilydd, a gofynodd y diweddaf, Beth sydd ar De Lacy eisieu, tybed ?" is gallai Ysgydwodd De Richemonte ei ben. Nia gallai ateb. Pan oddeutu dan cant o latheni oddiwith y castell, gorchymynodd De Lacy i'w ftlwyr sefyll, ae a'u gosododd yn drefnus o flaen y fynedfa i'r castell. Wedi hyny, ymneiUduodd chwech o wyr .lla. o'r t ddi.. hyd ha d 9ydd y. eu :g, rt::8ni at turrau y wr Du. "Hei, ho, yna I" gwaeddat y rhagredegydd, pan chwythwyd nifer o udgyrn yn arwyddo ei bresenoldeb. Mae'r larll De Lacy, tiwof &, yn gorchymyn fod i'r castell hwn gael ei roddi i fyny yn uniongjrchol, yn nghyda'i holl gynwys, ac hefyd bJr oaau y Barwn De Richemonte a Don Alfonso Moncalde, y rhai sydd wedi eu cael yu euog o deyrnfradwriaeth yn erbyn gorsedd eu gwir frenin a'u harglwydd, y Brenin Richard. Wrth glywtsd y gair echrychus bradwriaeth, edryohodd y naill o'r milwyr ar y Hall, syrthiodd blaenau eu harfau i lawr, a chrynodd eu gliniau oil wrth eu gilydd. Cyfrifld bradwriaeth yn erbyn y brenin yn drosedd ag a gospid i'r farwolaeth fwyaf creulawn. Yr oedd gradd o betrusder yn eu hagwedd, y rbat gynt fu'n rhyfela mor wrol, pan Bwniodd yr ud{yrn yr ymostyngiad. "Oadwch feddiant o'r muriau am yohydig, fy nghyfeillion; fe ymddiddanwn a'n gilydd am ychydig funudau cyn rhoddi ein hatebiad," dy. wedai Moncalde, tra y rhoddodd ei fraich yn eiddo'r barwn, so a'i harweiniodd ef ymaith. Y maent yn wyned i mewn i'r neuadd gyda'u gilydd. h "Beth a wnawn r gorynat y rarwn ieuanc crynedig a llwfr, yr hwn a ediychai yn awr yn hen oherwydd ei weithredoedd creulawn a chynhvrf- Jadau parhaus y blynyddoedd diweddaf. "Mae'n rhaid i ni ddianc," atebai Monoalde. Mae ein Hinya wedi ei ddirwyn i ben, ac y mae yn rhaid i ninau geisio dianc o Loegr, oherwydd y mae wedi myn'd yn rhy boeth i zi aros yma. Deuwch drwy y neuadd hon, a gallwn ddianc trwy y ddirgel-borth heb i ueb ein canfod." Prysurasant ar hyd mynedfeydd (pattagei) y castell, a chyrhaeddasant y owr pellaf o'r adeilad. Yn y fan hono yr oedd grisiau yn arwain i lawr o dan y sylfeini. lie yr oedd mynedfa faith o dan y ddaear hyd des cyrhaedd y got dwig, arhyd yr hwn yr ymgripiodd y ddau ifoadur nes cyrhaedd r awyr agored rn ddiogel heb i undyn eu canfod. Deng munud wodi hyny, decbreuodd De Lacy anesmwytho, ac anfonodd eilwaith ei negeaydd gyda'r gorchymyn ar fod i'r castell gael ei roddi i fyny yn ddioed i'w ddwylaw ef. Pan ganfyddodd amddiffynwyr y Twr Du eu bod wedi eu gadael yn eu cyfyngder gan y ddau arweinydd, rhoddasant eu harfau i lawr ac agorasant y pyrth. Gadawodd yr iarll bum' cant o'i wyr i gadw y castell, ao a farchogodd ymaith i edrych am Ar- glwydd Penbont, yr hwn oedd *r galluocach o lawer mewn triu arfau na'r hwn )r oedd newydd orchfygu. Ac hyd ya nod yno, yr oedd y bradwr hwn i'w frenin wedi ei wanha't gymaint gau yr ymladdfeydd diweddaf a'r Cyrisr?', fel, or ol ychydig o wrthwynebiad, y syrthiodd Oa-tell Pen- bont i ddwylaw Arglwydd Warcheidwad y fiyffln- iau. (rttJ iarhtM).

BONTifJSWYDD, ger CAEBNABFON. Y TBKLWXR DA —Yn yr Ysgoldy Gwladwr- iaethol, prydnawn Sadwrn y 29-un cynflsc l, cafodd Temlwyr Da cyfrinfa Beuno eydfwynhau gwledd o de a bara brith, ar yr achlyaur o ddathlu pen biwydd eu teml. Mwyobaodd ternl y plant hefyd o'r un rhagorfraint. Yn yr hwyr cynhaiiwyd oyfarfod adloniadol dan lywyddiaeth y Ptit Demi- ydd, sef Mr Owen Pritchard. Cafwyd eyfarfod ilewyrchus a da.

LL « N DIN OBWIG. CAPBL DYSOWVLPA —Nos Lun, y 29ain cynflsol, cynhaliwyd cyfarfod Rhyddfrydig yn yr addoldy uohod. Dechreuwyd am haner awr wedi chwech, ond yr oedd yr adeilad eang yn orlwn Iwr cyn yr amser i ddechreu Gymerwyd y gadair lywyddol gan y Parch Robert Prydderch Williams, Ebenezer, gin yrhwn y cafwyd anerehiad agoriadol cynwvs. fawr a rhagorol ar y pwj sigrwydd i bob etholwr ofalu gwneyd ei ddyledbwydd dranoeth. Yna galwodd ar y Parch H. S. J, nes, Maes-y-dref, yr hwn, yn ystod ei anerehiad, a adroddodd amryw ffeithiau pwyt-ig yn ngltr a'r achos Rhj ddfrydig. Dilynwyd ef yn t4ra gwresog gan y Parch Mr Roderick, Libanug. Yn nesaf cifwrd anerchiadau gwir dda gan y Parch Mr Roberts, Taberaacl, yn nghyda'r Parch William Rowlands Cefu-y-waen, yn cael eu dilyn gan Mr Richard 0-wei?s LibaBus. Yna aeth y Parch Griffith Tegwyn Parry, Llan- beris, yn mlaen, YUlJgwir ysbryd y gwaith. Da genym wrandaw bob amser ar ddyn yn teimio y peth a fydd yn ei siarad felly Mr Parry y tro hwn, fel bob ameer arall. Dilynwyd ef gaD Y Pan h Thomas Nicholson, Talysurn, yn hynod o effeithiol. Yna galwyd ar Mr DaviDs (Eifloneil- ydd), Caernarfon, yu mlaen i anarch y cyfarfod, yr hwn, gyda'i wres tatbeidiol a'i fawr nil dm, yr achos Khyddfrydol, a lwyddodd i gadw y dorf mew., l!.i\i hwyl tra yn ei wrandaw. Yna caf wyd an rchiad (rwir ddyddorol Rail y Parch W. Nicholson, Lerpwl, yr hw n a fawrofldiai oherwydd yrllufri a wneid gau y blaid Doriaidd at grefydd Mr Rathbone, ac oddiar ei gydnabyddiaeth ar boneddwr er's amryw flynyddau, a dystiolaethodd ei fod yn Gristion dysglaer yn mhob ysiyr, Wedi tald y diolchiadau arferol, ymwahanwyd, wedi treulio tair awr yn hynod ddyddorol. Treoor Ar/m.

THROAT IMtTATMN.-8or.'neM ?????°?.&f and irritation, including OOURh M?*??''??''S' For these symptoms use u, atyoerine J)?u6M. Myc<? in these ?Tee? confections, being in pM?imity to the glands at the moment they MeMcc!ted 6y the act of suc&ng. becOIDæ Mtirebr healing Bid oBiy in boxee.T4d.and Is. '?''?'? ??? EPPa Doe:oddhetStd:.f. A l: gck6< t¿eI:r-;i\dåPtrli; ig: I- w that, after an extended trial, I ?uad yom Olycerine Jujubes of oonetderaNe b-olIt (with M without medical treatment) in almot formi of tkroat di8ease. T)A soften, and clear the voioe. Ia no case tlioy Iao, "D harm. Yours (tHthfuUy, ?MON H. L,R.O,P.E., Senior Phy?nn to the 'ttuMM??MOatnaAEMlNarm?y." M<eoe

Z 7 7- I ?. nUN ANriDIWYLUÅNT I BAWEL'I Erbyn hyn y mae addysg wedi dyfod yn un o srwyddeiriau y cyfnod presenol gftn bob cenedl uchelfrydig, a phob dyn ovdd yn gwybod ei weith yn mhobcwr gwarelddledig o'r ddaear. Edrychir arno gan wladwelnwyr Ewrop ac America felun o anhebjforion penaf bywyd cymdeithasol: mewn canlyni id, flurflasant ddaddfauer dwyn holl blant yr amryfal deyrnasoedd o dan ddylanwad gwr- teithiol boreuol ddiwylllant. fn wir a llawer met bell ag edrych ar addysg fel iachawdwriseth yr holl genedloedd; credant y gall bura meddyllaa b "Il 3t dynion yn oirystal a choethi eu chwaeth ac aiter eu deall, —v ^rwnasychu ifynyffynonellau pob aflendid eymdeithas(il,-y gwna wagh,,tu tafarndai a char- chardai, tylottai a gwallgofdai a llanw capelau ac eelwvfdai, cywreindrys'rdai, a themlau y ewyddonau; mewn gair, tynJr ylIY poo gwanan- glwyf moesol rhag ei hofn, ac na wellr, pan y cyr- haedda ei chyhydeid, na meddwyn na phnteiniwr, lleidr nac anndonwr, twyllwr na hunan-garwr, dfogyn na chelwyddwr, yn Ihodio yr heolydi. Hel) fvnel mor bell a'r dosbarth ffv,,Idiot a noito om, tybiwn ninan y gellir eyda phriodoldeb dily- wovd fod agoriadau pyrth elw a dyrchaflad, clod 180 anrhydedd, dylanwad a chydmarol ddedwydd- web. yn gregedig wrth wregys addysg. An- mhoslbl gweithio ein ffordd yn mlaen yn unrh-w gylch pwraig ac anrhydeddus o gymdeithas hehddi. Nid oes neb. gan hyny, gallem d -bled, »a chydnebydd gyda rhwyddineb fod addysg wedi dyfod erbyuh?nypeMfpeth i ddyn yn ei ber thynM a dvn ac a chymdeithM yn gySrelino:. Y mae vn well nac anr, am v gall e! pberchenog, nid vn nnic enill aur, ond hefyd enill llawer o bethan DM geUtr gwneyd mMchnad. ohonynt ar gyfrif eu natur. Yn yr olwg yma ar uchel ddiwylliant ac addystf eAnlf a chywir. nid oes dim i ddyn, fel dyn yn unis, cyffelyb iddi. Oyfyd ef 1 dir uwch o fododa»th; egyr ei lygald I weled llawer mwy n8'r gweledig. ac i fyth ryfeddu at fanwl ddarpar- isdtu natur ar gyfer ei ddeiliaid aneirir. ° Yn ° antfodus, v mae llawer o fliwnau o ddynion yn Mhrydain wedi eu hanfon yma yn rhy lunar-eyn i Mr Forster lunio Deddf Addysg, a chyn i'r Llywodraeth feddvl am orfodi holl blant y genedl i dreulio o leiaf wyth mlynedd o dan addysg athrawon trwy'Medig Pan yn blant, nid oedd neb a ymholal I rattit eu magwraeth, nao a feddylial am gydymdeimlo a u hanwybodaeth. Y mae y tO yma o bobl yn fyw iawn erbyn hyn i'w sefyllfa; adgofir hwy gan am gylchiadau beunyddiol mor brin yw eu gwybod- aeth ac mor anniwylledig yw ea medlyli iu. Ac nid ydyw yr ymwybodolrwydd o'u haml ddiffyg- ion, vn ddiau, o un cynorthwy iddynt i gario beichiau bywyd, nac yn symbyliad iddynt i ym. geisio am lawer camp, y gorfodir hwy gau eu ham- gylchiadan t wneyd ymgais teg at eu henill. girth llawer o'r bobl hyn yu ol ar eu hi", can- adnoddau, ar en hyni naturiol, ar eu penderfyniad meddwl, dyfalbarhad ao uchelgais; galwant y rhai hyn oil i waith er ceisio adenill yr hyn a eoll- wyd ganddtnt yn mlvnyddoedd boreuol eu hoes. Ystoriant bob cilfaoh yn y c8f, ac ymroddant i wrteithio a diwyllio y meddwl er bod yn gym- bwysacii < ddringo grisiau dylanwad ac anrhyd- edd. Wedi hyn ymfwriant eilwaith i ganol cein. for tonog bywvd yn eu hvmohwil am y trysorau v eosoda^ant eu brvd amynt Gelwir y math hwn o lafur meddyliol yn hunan-ddiwylliant Cymhwysir y gair at bobl na chawsaut athrawon cymwfs i'w haddysgu yn eu bieuenctyd, ond a wnaethant ddiofryd ar ol tyfu i oedran gwyr I fod yn athrawon gonest a dyfal ea huuain aruynt eu hunaiu. Ond y gwir yw, y mae i'r gair feddwl llawer eanzach. Nid oes ysgolorion i'w cael yn unman nad ydynt yu diwyllio eu hunaiu yn bar- haue. Os am ddal yr hyn sydd ganddo, ac am ychwaiiegu at y cyfryw wybodaeth ffrwyth ym- chwiliadaa-darizanfyddiadait yr oes yn mhob e-n o'r byd, rhalYr dysgedig, fel yr annvsgedig, drwy lafurwaith y hunan-anaysgyaa a r nuiian. ddiwylliwr yn barhaus. Elab y dyhlwoh hwn ä y meddwl yti adfeiliedig yn fuan, a llwybrau myfr- dod yr enaid yn las; llafur—ic, hunan-lafur a geidw y moddwl i ymddadblygu a chryfhau, a'r chwaeth i ymloewi. Nid ychydig o'n cydgenedl sydd yn y sefyllfa hon: yn wir amheuwn a oes gynifer o hunan- addysgwyr yn unman ag yn Nghymru, canys yr oedd sefyllfa addysg yn y wlad mewn cyflwr isel a thrueuns iawn ugain a phu np ar-hugain o flynyddoedd yn ol,-iii mor ddiweddara pnymttieg mlynedd, yn v rhan fwyaf o batthau gwledig y Dywysigacth. Cof genym ddarfod i Cassell's Educator," ac Add ;sg Chambers i r Bobl" gael eu ifwerthfawrogi yn helaeth gan y doebarth dar- llengar o'r gweithwyr flynyddau yn ol Y mae swm gvybodaeth wedi cynyddu yu ddirfawr er hyny; goleuni newydd ynllifo i mewn 0 bob cyf- eiriad ar wahanol ganghenau addysg. Un o brif neillduolion yr oes hon ydyw ei ga lu nodedig i symyleiddio egwydd^iion gwybodaeth. Ymrydd ein cyhoeddwyr i ddwyn allan primers bychain wrth v cannoedd, yn oyuwys yr ymdrin aeth alluocaf ar bob pwac y gellir medlwl am dsuo, a hyny yn y dull a thrwy gyfrwnyr iaith sJftÙ. Gwu y Llywodraeth, prif dlysgetigion y deyrnai, a degau o'n oyhoe 'd vr. bobpeth yn eu gallu i wucJd pob bilchgell a lodes yn y wlad yn dd) s- gcdig oleiaf yn dra gwybodus, ddirparu cyflawnder o gyfryngau rhadlawn at en galwad. Y mae o'n bhen yu awr y rhifyn c-ntaf o ddau jjryhoeddiad newfdd a ddygir a lan gau y Meistri Ward a Lock at wasanaeth tiuuan-ddiwylltyyr a hunan-addysgwyr. Clfdrio yr ydym at yr Uni vtrtnlInstructor a'r Worthies of tl.e WO ;d. Ym- ddengys i ni fod y cyhoeddw r enwoj wedi bod yn neillduol o ffodus yn uhestynau a chynlluniau y gweithiau hyn. Yn un peth, y mae y ddau waith yndra amserol: acyu ail,y ma xity gweithiau mown ystyr arbenig y mae ar y dosbarth gweithiol eu mawr angen. Cyn noii gwahanol neil'duolioa yr Universal Instructor, ga-lwn ddyweyd na we soai eriood waith llenvddol mor radlawn ag ef Cyn- wysa yn agos i gaut o dudalenau wythplyg mawr, wedi eu tryfritho a darluniau campus am y swm anh goel o chwe' oheiniog. Y mae y papyr o'r math goreu a'r aigraffwaith yn amheuth, n x) elur a phrydferth. Y gair goreu y gallwn feddwl am dauo i gyfleu syniad am gymeriad y llyfr ydyw "Gwyddoniadar cyflawu o Wybodaeth Ymarforol." Y mae y materion yr ymdriuir i hwy yn cymeryd i mevii holl gylch a hyuy yu y wedd ddfWeddaraf ar yr oil o'r m-iter- ion. Cymer yr ymdriuiaeth y ffurt o wersi mewn penodaa byrion fel y gall yr hunan-addysgydd eu meistroli gyda rhwyddineb, a'r hunan-ddiwylliwr ddal i ymgydnabyddu a'r h. n a ddysgwyd ganddo yn mlynyddoedd plcntyndod. Uymer ormolt o ofod i nodi alias ddegwm y pynciau a geir yma. Fel engraipht, o dan y penawd "Ieitbyddiaeth," ceir gwersi eglur a hawdd eu dysgu yn y Saesouog, Ffrancaeg, Ysbaonaeg, Italaeg, Ellmyaaeg, Groeg, a Lladin. 0 dan Athroniaeth Ymarforul," ceir Magnetism, Electricity, Galvanism, Hetl, Light, Chemistry, Sound, Meteorology, &0. A'r un modd o dau bob gair cyffelyb, megia "Ath^Mi- iaeth Naturiol," Daearyddiaeth," "H in -s iaeth," "Rhifyddeg," Llenyddiaeth," &c y mae y gwahanol ganghenau a ddaliaut berthYlldB ar bonoyffiou u nsdasom yn gyflawn. Ni ciiawsom erioed ein ooddlod yn fwy mown gwaith poblog- aidd o'r fath eangder. Nid llyfr wedi ei wneyd i fyny gyda'r siswru a't paste mohono; ysgrifenwyd yr holt crthyglau gau ysgdenwyr adnabyddus- pen campwyr yn y gwahanol bynciau. Arddelant eu gwaith drwy gysylltu eu henwau wrth yr am. ryhl benod u. Fel prawf fod y gwaith yn cyfateb i angon yr amseroedd, digon yw dyweyd fol y rhifyn aydd ger ein bron eisoea yn ei chweched argraphiad, Y mae gweithwyr, celfyddydwyr, dorc.)4, &o., Lloegr, yu gwneyd ya fawr o'r llyfr; da fyddi eeuytaddeaUt' dygenedl Gym? ei,, yn mb wya. iadu gwaith o'r fath yma, 110 yu lynu meistroli t llawer ohono. Nis irallwn lai na galw sylw y miloedd chwarelwyr ieuainc, a g 'wyr leuamc ato. egyr o'ch blaen fyd gwybodaeth ei g*r, ao ond gwneyd cyfaill o'r fatli lyir, gwna yntau gvfeillion a boneddwyr, athronwyr a haneswyr, ieithyddwyr a gwyddonwyr ohonoch chwithau. Ymd ienays i ni fod y Worthies of the World yn deilwng gydymaith i'r I..ructo" gwna ymgyd- nabydda il'r cyntaf eymbylu dyn i fynu gorchfygu pyuciau yr all. Y mae y Worthies, i gynwys cryu- hodeb cvflawn o hanes onwogion-penaf pob oes gwlad wtdi ei ysgrifenu mewnarddullboblogaidd. Ceir hefy i uwchben pob erthygl ddarlun cywir a rhiigori 1 o'r gwrtlvddrvch y traettiir am dano Portreadir (Jaivi)i a Knox, Thomas a'Beckat a Wildebmd, Macaulay a Shakespeare, Napoleon l. a Charles V., Luther a Handel, Sooratea a Con- fucius, Homer a Dante; mown gait, bydd yn fywgraphiad cyflawn o brif enwogion meddyliol yr oesau a'r cenedlaettau. Cawsom fwy na'n boddloni ar gynwysiad y rhifyn cyntaf. Y mae rhadlonrwydd a rhagoroldcb celfyddydol y gwaith yn deilwng o fod yn destyn dihareb. J. R. 0.

Universal Instructs*, ft Self-Culture for all. Lot, I don: Ward and Lock.— Wtrthies of the World. London: Ward and Lack. Cynwysa CYFAILL YR AELWYD bob wyth- nos Ffug-chwedlau, haneaiaeth, bywgraphiseth, cerddoriaeth, gwobrau, &c.-Addyag a dyddan- wch i bawb yn y teulu. Prix la, 6—4754 x Ugeiniau lawer o ochrau o'r Oig Moch rhagoraf i'w cael am y pris iaelaf J1 siop E. Parry. Market Square, Peaygrose. o4459-d

ARFON. Oynh&Kwyd Cy?fod Misol Arfon yn EngedOi* Caernarfon, Rhagfyr 6ed a'r 7fed, y Parch 0, JOnes yn y gadair. Caed cyfarfodydd o'r pre- gethwyr a'r blaenoriaid ar wahan, y naill ya Tarf-fquare, a'r llall yn Encedi. Ymddyddan- wyd yu ddoniol a brwd, mae n ymddangos, yn ddau gyfarfod, am y cyhoeddiadau Sabbothol. Am un-ar-ddeg, yr oeddy pregethwyr a'r blaenor- iaifl. yn cydgyfarfod yn Engsdi. Testyn yr 1m- ddyddan oedd, "DyIedswydd yreglwysi i gydym- deimlo ag achosion y tuallan iddynt eu hunain." Traddodwyd y cyfarchiad agoriadol gan Mr R. Llovd, Hermon, a hyny yu eang, aisrywiof* tarawiadol, a thra phriodol. Cyfeiriai at y pethau oni thelir sylw dyfalach idd\nt yu ein plith fe welir gwedd arall ar Fethodistiaeth ya ein nm* cyn hir. Penodwyd i wasgaru y papyrau pleid- leisio, ac i'w casgln ar ddechreu eyfarfod y pryd. nawn, a rhifo y pleidleisiau, y Parchn \V Jones Porthdinorwig; J. Williams, Bangor; "fri D. P. Williams, Llanberis; ao O. Jone, Talysarn. Penodwyd i dderbyn y casgliadau, Parch W. E. Williams, Pentir; Mri J. Roberts, Bangor; a J. Jones, Peniel. Hysbyswyd am gladdedigaeth y diweddar Barch J. Williams, Siloh, yr hon oedd i gymeryd lie am un o'r gloch y prydnawn. Pen. derfynwyd gohirio gweithrediadau y Cyfarfod Misol hyd ddau o'r gloch, er mwyu cael rhan o leMiogyd-hebrwBg gwe:dmion y brawd ffydd- l?-liaf o ? leiml;'d yn ofldus na cluwf-id ei hebrwng hyd lan ei fedd yn mynwont GVeatbraw; ond yr oedd gwaith mJr fawr ag yr oedd raid ei wneyd yn peri fod yn rhaid ail, ymallyd yn ngorehwylion y Cyfarfod Misol am ddau y fan bellaf. Dygid y dystiolaeth uchaf i lafur ac ymro td a llwyddiant Mr Williams gyda'r ddeadell yn Siloh. Efe oedd un o genhadon penodedig Arfon i Gymdeithasfa Porthaethwy, a ddechreuai ddydd ei gladdedig- aeth. Penodwyd y Parch E. Jones, Moriah, i fyned i'r Oymdeithasfa yn ei le. Penodwyd anfon datganiad o'n cydymdeimlad at ei weddw a'i nnig fachgeu. Oyfarfod y Prydn.wn.-Ar ol drfllen y cofnodau a rhestr y cajvliadau, dygwyd dan sylw y casaliad cenadol, yr hwn, er heb dd'od i mewn o'r h 11 leoedd, yr oedd yu rhaid trefna pa fodd i'w ranu. Penderfynwyd fod 200p elenl yn cael eu rhoddi i'r Genadaeth Gartrefol, a'r gweddill i'r Genadaeth r nmar. Rhoes Mr Vi P. Jonee, Rehoboth, rybudd y bydd iddo gynyg ar fod y Cyfarfodydd Dosbarth yn gwneyd ymdrech i alwsylw yr holl gynulbidfaoedi at y casgliad cenadol pan y daw ger bron eto, fel y caller, 01 oes modd, ei ychwaaegu. Bydd y Cyfrlriod Misol nesaf yn Brynyrodyn, Ion. IOfel a'r 1 leg, pryd y derbynir dioconiaid yn aalodau o'rCyfsrtod Misol, yn nsthyfarfod y borcu, ac y rhoddir y cyagor gan y Parch D. Morris. Fe goflr hefyd y cyfeifydd y pwyllgor arianol yn Brynyrodyu, ac y dysgwylir i'r holl flliau gael eu hanton i mewn erbyn hyny. Daugoaai hanes yr achos yn Eugedi fod y gweith- gar.ch yn glf, wlt h gynlluniau rhagorol Y m.c gwaith y. yn cael ei wneyd drwy yr Ysgol Garpiog. Darllenwyd a chadarnhaw>d ad. roddiad arholwyr sirol yr Ysgol Sabbothol, a gwobrwywyd y rhai buddugol fel y canlyn: —Henry Edwards, Siloh, Caernarfon, lp; Anna Rowlands, Twr-gwyn, 15s; J. Wiiliams, Pentir, 10. R. Hughes, Dinorwig, 5s. Yr oedd y rhai uthod dan bymtheg miwydd oed. lthiedgwobro 10s hefyd i'r oreu dan ddeng mlwydd oed, set Grace Ellen Evans, Llanllechid. sef geneth fechan wyth mlwjdd oed Yr oedd y 1, 3, a'r 4 yn bresenol, a chyflwynwyd y gwobrwyon gan Lewis, Ysw., maer Caernarfon. Cyhoeddir ad- roddiad yr arholwyr eto. Bydd y tyst-ysgrifan i'r oil a gyrhaeddasant haner y marciau yn barodyr wythnos nesaf, ac anfonii hwynt i'r cyfarfodydd ysgolion. Cadaruhawyd adroddiad yr ymwalwyr a benodasid i fyned i Peuinaemnaur (Seisnig). Jadarnhawyd ffurfiad eglwysi yn Pant y-rhedyn, Llanfairfechan, yr hon sydd i'w galw Uaersalem, se yn Nant, Penmaenmawr, yr hon sydd i'w galw Gly u. Dewiswyd yn ddiaconiaid, yn Caersalem, Mr John Owen Jones; yn Pentir, Mri David Davie* ae Owen Jones. Caniatawyd i Nazareth, mewn cydymgynghnriad a'r pwyllgor adiiladu, ad. gyweirio neu ail-adeiladu y capel; a phenodwyd y Parchn Rees Jones a J. Williams, Bangor, a Mr Hughes, Bodarbortb, i ymwelèd a Pentir i gyn- orthwyo yr eglwys mewn achos 0 auhawsderau. Adroddid gan y Parch G. Roberts ar ei ran ei hunan a'r arholwyr ereill fod )1ri 0. Jones, Tal-y- sarn; 0. P. Owen, Rhostryfan; M. J. Morgan, Llanrug; W. J. Williams, Nazareth; a G. Jones, Jerusalem, wedi rhoddi boddlonrwydd uchel idd- ytit hwy pan dan eu haiholkd yn Twr Gwyn. Rhoed yehydig gwestiynau iddynt yn y Cyfarfod Misol. Cymeradwywyd hwynt fel ymgeiswyr am y wcinidogaeth i'w cyflwyno i gynullyddioll y gwahanol dlosbuthiadatl i gael trefnu iddynt en teithiau yn ol y rheol. Rhoed arwydd o ddiolch- garwch i gyfeillion Twr Gwyn am y derbyniad a roisant i'r aiholiad, ac am eu croesaw i'r arholwyr a'r ymgeiswyr. Rhoed caniatad i'r Parch G. Roberts i fyned ar daith i rm o air Drefaldwyn. Cymeradwywyd ychydig ychwanegiadau at daflen holiadau yr ystadegau penderfyuwyd red yr holl datlenau i'w dychwelyd, erbyn o bellaf, lonawr 15fed, 1881; penodwyd y Parch W. Herbert Mr Hughes yn archwilwyr am flwyddyn eto; a phenodwyd y Parch Rees Jones i barotoi yr anerchiad i'w argraphu gyda'r ystadegau. Gyda anerchiad i'w ar,  'lebyiisid o Llaududno yu golwg ar lythyr a dderbyoiasid o Llaududno yn gofyn caniatad i'r Parch 0. T. Afetley, M.A., i ddyfod ar dafth drwy y wlad i bregethu ac i gasglu at yr achos Seisnig yn Llandudno, penderfynwyd dymuno ar y cyfeillijn yn Llandudno ohebu ea hunaiu gyda'r eglwysi i drefnu gogyfer a hyn. Gohiriwyd cadarnhau penderfyniidiu cyfarfodydd ypregethwyr a'r diacouiaid a gynhaliesid y boreu, hyd y Cyfarfod Misol nesaf, er mwyn cael ymddy- ddaupellach ar bwncycyhoe idiadau. Cadarnhawyd rhaniad taith Sabbothol Bethel, Pcnygroes, a Hyfrydla, Talysarn-Bethel yn myned ureiphenei hunan, a Hyfryale y i ymuno a BAlide, i lyn. Hyø- byswyd o Ddosbaith Clyunog hafyd fod Mr R. Elias Evaus, Ruostryfun, weli mjlled drwy ei flwydd brawf i,,fda chymeradiyyaeth. Fel y c.ailyn yr oe ld canlyniad y pleidteisio yu > tholiad swydd- ogion i'r Cyfarfod Misol, &c -L'ywyddion am y fl.ryddyn: Parchn. G T. Parry, a (i. Roberts; Treuiydd y cyhoeddiadau: Mr Jouei, Coed Helen H iuse; Oynrychiolwyr i'r holl gymanfaoedd, Parch E. Roberts, a Mr J. Jones, Engedi; eto, I ychwauegol i'r fymaat.) gyffiedinol, Parchn. T. Roberts, Jerusalem, a Mr iidward Jones, Bangor; Cyfarwyddwyr y genhadacth dramor, Parch Reea .Tnnea « MVT Lewis. Baaa:ora Llangefni; arbwyll- gor eronfa y gweinidogion, Parch W. Jones, t'ùrth Dinorwig; ar bwyllgor yr achosion Seis- nig, Mr J. Price, Normal College. Cadarnhawyd y penodiadau canlynol gan y dosbarthiadau i fyned i gymdeithasfaoedd neillduol: Par h E. James Jones, M A.. a Mr W. D. Pritohard, Dye gw) lfkt; Parch J. Williams, Bango, a Mr J. Ro. berts, Bryn Adda; Panli J. Mostyu Jones, a Mr Richard Lloyd, Hermon; Parch R. Thomas, a Mr fr. Lewis, Penygroes. ir oeid Mr Lloyd, Her- mon, wedi crybwyll y boreu y buasai ganddo i'yny^iad i'w diwyn gerbron, ond yr oedd yr amser wedi myne.1 cyn gallu galw am dano. Deallwn mai amcan Mr Lloyd Idyw cael 40 0 ber- SOUHU o fewn cylch y Cyfarfod Misol i roi pum' pant yr un, fel y caffer 200p i'w rhanu yn gy- fartal rhwtifr yr achosion Seisnig a'r Geuhadaeth. Gartrefol. Ychwanegwyd cadeirydd ac vsgrifen- ydd y Cyfarfod Misol at bwyligor ai-drefniad gwaith y Oyfarfod Misol. Pregethwyd gan y Parch J. 0, J01.es, Llanberis; G. Jones, Tre'r- gitrth; W. Ryle Davies, Dysgwylfa; J. Williams., Bangor; P W. Jones, Penygroes; G. Roberta Carueddi; H. Jones, Llanllochyd; a D. Moms. Bwlan.

SIR FON. Cynhaliwyd Oyfarf id Misol y sir hon va Porth- aetliivy, mewn fysylltiad a'r Gymdeithaifa,. Rhag- fyr 7fed. Llywydd, Mr Matbew, Amlwch. Dygwyd i aylw y casaliad svdd i'w wneyd at y Genhadaetlk Dramor, yn yfaod, y mis neW. Dang- oswyd yn eglur nad yw T genhadaeth yu cael y gefnoRnetia haeddai wrth ystyried yr aracan uchel sydd iddi. Dingosid fod Mon ar y blaeu gycit hyn mewn cyahariaeth i 8iroodd areill-I eto, srfymd yn daer ar i'r cynnlleidfaoedd wueya pob ymdrech yn wyueb y galwadnu tryniion ydi yn barbllus yn disyE. at fund y Geuhadaith. Mae geavm b ib "čhc>S. > Rredu ,;rI yw "r vrrvirachioa ctcHlwiw gyda:1 achos hMti;ii ofer, OU" fel arall, oblegid, fel y dywedodd rhywun yn ystod yr ymddiddan 1 rhj w wr ddyweyd with wneyd sylw ar y eeuhad- aethau, tod cenhadaeth ar fryuiau Cassia YL eynllun o genhadaeth. Hysbyswyd y cynhelir y Cyfarfod Misol nesafe yn Bodedern, ITeg a'r 18ted o Iouawr. Galwyd y brodyr oedd i roddi adroddiad am ansawod y achos yn y sir, i'r dyben o dderbyn cadarnb.sfl T Oyfarfod Misol cyn ei ddarllan yu y Gymdeithas! Gil wyd aylw at yr achos yn Glasmiryn, a p?- derfynwyd anfon bMdytyno, a gweitbt =cA eu doethineb er dwyn pethau i drefn.-Yldo

Y mae gan Mr Broadhurst, A.S., reswm dros gredu y bydd i'r Llywodraeth draiod Cyfreitluau y Breint-lythyrau fPatent Laws) yn yr cisteddiaa nesaf. M DyMpawbddMi'enOYfAILL VR AELWYD, cyfaill gwerth ei gael-dan olygiaeth BERlAti EYANS. 3-4754-1