Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
I HYN A'R LLALL. j
I HYN A'R LLALL. j Bhyfedd y serch sydd yn meddiannu rhai pobl at bethau henafol. Y dydd o'r blaen, mewn arwerthiant yn Llandudno, cafwyd agos i dri- ugam gini am nifer o hen lestri china, a adoa- byddid wrth yr enw Old Derby." Elfenau Dedwyddwch y Gweithiwr yd- oedd testyn darlith a draddodwyd yn ddiweddar gan y Parch William Williams, Garth, Rhiw- abon. Wedi i Mr Justice Watkin Williams gael ei wneuthur yn Farohog, gall I I Cymru fegban, dlawd," ymffrostio mewn dau Syr Watcyn-y barwn o Wynustay, a 8yr Watkin Williams. Y mae cro fa gynorthwyol i gael ei sefydlu ar gyfer y dioddefwyr yn y ffrwydriad a gy- merodd le yn ddiweddar yn Acerfair. Bwriedir anrhegu priod maer Trallwm gyda "chryd arian." Paham ? Vrel, y mae yn hen arferiad os digwydd genedigaeth yn nheulu y maer yn nghorph yr adeg y b'o mewn swydd fod y dref y mae yn dal cysylltiad i hi i ddwyn aurheg iddo yn y ffurf o gryd arian." Dan y penawd, Newyddion Lleol," mewn papyr a gyhoeddir wrth odreu Castell Dinas Brin, ceir adolygiad dyddorol ar Lett's Popuar Atlas. Yn yr un golofn ddyddorol, ceir sylw- adau ar y tywydd tua glanau y m5r Lleol iawn, onide ? Yn ddiweddar, bu Ossian Dyfed yn arddangos y Bwystfil Ehufeinig" yn nhref y Bala. Pwy biau y pysg ? Y mae nifer o bobl dda Gwrecsam wedi cynhal cyfarfod cyboeddus gyda'r amcan o geisio cael hawl i'r cyhoedd bysgota yn Afbn Dyfrdwy. Y mae pig-dwr eglwys -nage, capel newydd Seisnig y Methodistiaid yn Ninbych wedi ei orphen. Cynygir y swm o gan' punt am hysbysrwydd Y,Zylch y cais i wenwyno teulu parchus yn yr Amwythig. A oes heddwch ? Ai tybed fod y gwr a gludai y cledd diwain hyd heolydd Llanrwst, noson yr etholiad, yn eisteddfodwr ? Pa le yr oedd Gwilym Cowlyd gyda'i "ystadud."—0. Y mae cwmui nwy Abermaw wedi anrhegu Mr J. R. Davies, Corsygedol Hotal, gyda Berger's lamp" ysbleDydd. Dywed un go- hebydd y buasai pedair Uusern gyffelyb iddi yn ddigonol i oleuo yr Abermaw 0 r naill ben i'r llall. Mr Sydney R. Muspratt a etholwyd yn gynghorwr trefol yn Fflint yn lie y diweddar Mr Kobert Hughes. Deallwn mai tipyn o ganigymeriad o eiddo Mr Salisbury, Caer, ydoedd dyweyd mai Ger- maniad o haniad ydyw Mr Osborne Morgan, yn un o gyfarfodydd Mr Rathbone. Yn marwolaeth Mr E.G. Powell, Coed Mawr, collodd Oaernarf n foneddwr a fawr berchid, ac ynad heddwch galluog ao ymroddgar. Y mne si ar led fod y newyddiadur cymedrol, addfwyn, a thyner, a adwaenid wrth yr enw addfwy' n, ar f:lr adgyfodi. Dywedir fod dau wr galluog, un o Fangor a'r Hall o Fon, wedi eu noillii-o i wisgo yr ymadawedig a gyau ae a chroen, ac od oes modd i anadlu bywyd iddo. R.S. Yr wythnos o'r blaen bu y Parch Kilsby Jones, a Mr Owen Jones, Gelli, ar hynt ddar- lithol yn Nolgellau. Traethai y naill ar Self- built Men," a'r llall ar "Mr Gladstone." Er holl saethau gwenwynig y gwr a'r "Dar- ian y mae wedi methu cyffwrdd ag enwog- rwydd y Parch Cynddylan Jones.-O. Nid oedd neb yn fwy llawen yu herwydd budd- ugoliaeth Rlddfrydol sir Gaernarfon na'r Arglwyddes Jones-Parry, Dathlwyd yr am- gylchiad yn mharc Madryn drwy chwyfio banerau, cyneu coelcerthi, a thwrf cyflegrau. Y Cambrian A ews a ddywed fod Mr R. D. Roberts, M.A., Aberystwyth, a Clare College, Caergrawut, wedi ei benodi yu un o ynadon heddwch sir Aberteifi. Yn mhlith yr efrydwyr meddygol a aethant trwy yr arholiad diweddaf yn Llundain y mae Mr Rowland Owen, o'r Liverpool School of Medicine, mab Mr Hugh Owen, Llanfair P.G. (Gwalchmai gynt); a Mr 0. H. Evans, yn efrydu yn Dublin, mab y Parch E. Davies, Bodedern, Mon. Yr oedd Mr Hirwen Jones yn un o'r cantor- ion yn nghyngherdd y Royal Academy, Llun- dain, yr wythnos aeth heibio, a gwnaeth ei ran yn ganmoladwy. Cydymdeimla llawer, mae yn ddiameu, gyda'r Parch John Evans (Kglwysbach), ar farwolaeth ei dad mewn modd damweiniol yr wythnos ddiweddaf. Bu yr hen wr mor an- ffodus a cholli ei ffordd ar y mynydd a syrthio dros glogwyn, yr byn, mae'n debyg, a achosodd ei farwolaeth. Y me ysgol ddyddiol Talysarn mewn cyflwr pur lewyrchus. Nid diffyg siaradwyr, ond diffyg llywyddion, yw yr achos fod Cymdeithas Ddadleuol Corwen yn methu ymgynal. Llawer sydd wedi cael ei draethu 0 bryd i bryd am orgraph yr iaith Gymraeg. Mewn erthygl arweiniol, ymgysura y Drych yn y dyb ei fod ef a'i gyfoesolion yn yr Amerig,-wel, yn ddifai o ran orgraph, beth byna 7 am gynwysiad. Dichon hyny. OiFerynau cerdd a cherddoriaeth eglwysig y Cymry" ydyw testyn nifer o lythyrau gan y lienor profedig, Mr William Evans, Lockport, y rhai a jmddangosant. yn un o bapyrau y Gorllewin. Diffuantrwydd ydyw testyn yr englyn Saesnig canlynol o eiddo Cadifor:- Sincerity— goddess of blessing,—lo Thou art love's own offspring, Who art true, howe'er tning Alton thou art on the wing. Llawer cernod a gafodd y cybydd erioed gan awenyddion o bob gradd. Yn ei dro, wele Tremlyn yntau yn gweini cerydd yn nghol englyn dillyn da. Tybir fod cybydd heb briodi erioed yn ymson fel hyn,— Heddyw wyf bunan ddyfal,-er enill Ariaiioedd dihafal; Y gsvoiniaid ni fynaf gvnal, Na chofio HllW. oni chaf dâl. Yn y Drysorfa bresenol dadguddir enw priodol awdwr galluog y "Dreflan." Fel yr oeddid yn dyfalu-y Parch Daniel Owen, Wyddgrug, bia'r anrhydedd o gynyrchu y ffug- chwedl grybwylledig. Da genym weled fod Mr Owen yn bwriadu dechreu nofel arall y flwyddyn nesaf, yn dwyn yr enw Y ddau Gapel." Lluosog ydoedd y eanmoliaethan a roddid i feirniadaeth Tafolog, yr hon a gyhoedd- wyd yn ngholofnau y Genedl, ar Bryddest y Goron yn Eisteddfod Caernarfon. Yr wythnos hon yr ydym yu cyhoeddi gohebiaeth ddyddorol yr un gwr ar Llew Llwyfo a'i Feirniaid." Clywed fod y Parch M. D. Jones, Bala, yn pregethu ar y geiriau,—" Hyd y mae ynocb byddwch mewn heddwch a phob dyn." Nid ydym yn sicr pa fodd y mae y gwr parchedig yn eu hesboiiio.-Pedr. Y mae Mr Ellis-Nanney wedi cyhoeddi ei anerchiad ymadawol. Diolcha i'w bleidwyr am y gefnogaeth a gafodd ganddynt. Hefyd, y mae yn hyderus y bydd i egwyddorion Tori- aeth gymeryd meddiant glan o Arfon mewn rhyw adeg i ddyfod. "And now for your reasons, my good sir." Ond, rhaid cael rhywbeth i ymgysuro ynddo wedi y fath giomiant.- hpsilm. Anrhegwyd Mr Morgan Richards (Morgrug- yn Machno) a darluniau ysblenydd o Mr Glad- stone a Mr Bright, gan bwyllgor Rhyddfrydol Bangor, am i wasana t i'r achos yn yr etholiad presenol. Y mae pum' cant o weithwyr oeddynt yn dal oysylltiad a chwareli ithfaen Llanaslhaiarn, wedi "sefyll allan." Yr hyn a arweiniodd i'r anghydwelediad fe ymddengys, ydoedd y ftuth fod goruchwyliwr heb fedru Cymraeg wedi ei ddwyn i'r gwaith. Gallem feddwl fod medru dwayd, Cymro ydw i," yn beth our bwysig yn ngolwg y gweithwyr hyn. P Hysbysir fod plant Rebeca yn chwareu eu pranciau mewn rhacau o sir Faesyfed, ¡
[No title]
Y mae ffawd yn garedig wrth drigolion A ber- ystwyth y gauaf presenol. Deallir fod nifer o w r galluog yn myned i draddodi cyfreso ddar- lithiau yn y dref hono y misoedd dyfodol. D?-l yr organ oleuadol mai I'w hysbysu etc fydd testyndarlith gan y Parch W. Jones. Lied wreiddiol, onite ? Y mae dirprwyaeth Addysg yn dwyn yn mlaen eu hymohwiliadau yn Neheudir Cymru ar hyn o bryd. Yr wythnos ddiweddaf, buout yn Aberystwyth, pryd y rhoddes y Prif-athraw Edwards ac ereill dystiolaeth bwysig. Y mae William Gale, brodor o Gaerdydd, wedi ymgymeryd i'r dasg galed o gerdded 2500 0 filldiroedd mewn 1000 o oriau. Pe y llwyddai i gyflawni yr orchest hon, diau y oeid rhywun yn awyddus i ragon arno. Pa le y terfyna yr uchelgais gerddedawl sydd y meddiannu pobl yn y blynyddau hyn ?
Advertising
EPPS'S OOCOA.-GBATBFUL ? CONFORTINS.-l' By a thorough knowledge of the imturaUaws which govern theOpMatioimof d?est?nand nuMhon and by a carr:: M appUcttion of t t v,e fine properties of wen-sel?te I ?coaMr. EpM has provided our breaktMt tabtes with a deSMtety ?voured beverage -bik -V aaveus ?anv heavy doet? bills. I Ifis by the judicious use S ??charHoIes of diet that a constitution may be maduSybuU'i up until strong enough to resist every SndeMy todiseaM. Hun&eds of subtle maladies =1r:Jnrar us redU to e;k sg:evra\h is weak p? t? We may escape many a fatal I"ft by kMDtoK ourselves well fortified with pure blood and r^5i™rlv nourished frame. "—Civil Service G?,,tt, Wnmwnriathio Chemists, TiOndon. —Also makers of EMaac* to- aftwaoaa aae. &1:-
LLYTHYRAU. J. G.-
LLYTHYRAU. J. G. LLYTHYR In. Pan ystyriwn eto fod yr Eisteddfod yn aefydliad mor henafol, fe gawn ail reswm, a hwhw yn rheswm cryf, dros yr ymlyniad v soniais gymaint am dano yn fy Ilythyr d. i- weddaf. Nid yn unig y mae yr Eisteddfod yn sefydliad Cymreig, ond y mae hefyd yn aefydliad henafol iawn. T mae yn wir fod an hen air yn dyweyd mai I gwyn pob peth newydd," eto ni a wyddomoll fod rhyw gariad parchus tuag at bethau hen yn arfer ymgripio yn lladradaidd dros ein calonau ac yn enyn ein cydymdeimlad a hwynt yn y fan. Bydd genym deimladau parchus iawn bob amser at ein henuriaid a phawb fyd,o it hyn na ni; byddwn yn arfer edrych ar hen adeiladau a hen furiau gyda pharch ac ed- mygedd darllenwn ac adroddwn hen dra. ddodiadau gyda graddau helaeth oddyddor. deb a phleser; talwn warogaeth barod i hen ddefodau a hen arforion; ystoriwn hen lyfrau a hen bapyrau-mewn gair, gwnawn yn fawr mown Hawer y?edd o'r hyn sydd yn hen ae wedi ei droi a'i gyfnewid i ganlyn chwyldroadau amser. Felly am yr Eistedd- fod. T mae yr ymdeimlad ei bod wedi dyfod i lawr o amser ein hen deidiau, ac o amser eu hen defdiau hwythau, i gael ei thrin a'i throi genym ni yn peri i nideimlo llawer o barch gwylaidd tuagati, ac o ym- lyniad tyner wrthi. Pan ar Bont Llundain un diwrnod, edrychwn ar yr hen afon fawr- eddog, y Tafwys, yn lliio yn araf, ond sier, yn mlaen i gyfeiriad y mor. Meddyliwn ynof fy hun gymaint o ffordd oedd wedi drafaelio o'i cbychwyniad lleiaf ar goryn y Cotswold hyd ei nerth a'i maint anferthol o dan Bont Llundain-gynifer o gymydog- aethau y pasiodd trwyddynt—gfmaint o afonydd bychain ereill a lyncodd i fyny iddi ei hun—gynifer o weithfeydd a wasanaeth- odd mewn gwahanol ffyrdd-gynifer o fv- wydau a gynhaliodd-a chynifer o amenion daionus ereill a gyflawnodd ar ei thaith. Mewn gwedd gyffelyb, y mae yr Eisteddfod wedi ymdreiglo ar lithrigfa Amser i lawr o gyfnodau tra boreuol hyd ein canrif oleu- edig ni. Ac 0! y fath olygfeydd y mae wedi pasio drwyddynt, y fath gyfnewid- iadau y mae wedi bod danynt, y fath brawf- ion y mae wedi dyfod ohonynt, a'r fath amcanion y mae wedi ymffirostio ynddynt! Gyda thipyn o ymestyniad ar y dychymyg, gallwn aaflu eiu golygon yn ol ychydig ganrifoedd, a gwel I'm yr hen sefydliad Eis- ieddfodol yn ymlwybro yn mlaen yn araf a hyf, gan lyueu gwahanol sefydliadau bychain ereill i fyny iddo ei hunan, a chan dderbyn gwelliantau oddiar law y naill a'r llall o'i wylwyr, hyd nes y cawn ef yn anterth ei nerth a'i ddylanwad yn ein dyddiau ni. Y mae ei henafiaeth, yn wir, yn un neillduol yn mhlith yr henafiaethau, ac yn achos ar- benig o ymiyniad y Cymry wrtho. Eto, pan feddyliwn fod yr Eisteddfod yn aefydliad mor gerddorol, fe gawn reswm pell- ach dros yr ymlyniad sydd o dan sylw. Paham y mae y bobl wedi bod mor garedig wrth y sefydliad hwn yn y gorphenol, ac yn gobeithio cymaint ar ei ran yn y dyfodol ? Paham y cawn y gweithwyr a holl feibion llafur yn cytneryd cymaint o ddyddordeb yn ei chyfarfodydl, ae yn disgwyl ei dyfodiad gyda ebymaint o bryder? Paham y mae pawb mor barod i ymfirostio ac ymfalchio ynddo, ac mor frwdfrydig wrth ddadleu ei hawliau a'i ragoriaethau ? Y mae yr ateb wrth law-fod cerddoriaeth yn elfen mor amlwg yn ei holl weithrediadau. Gyda llawer o wirionedd y dywedir mai Cymru lan, gwlad y gin," ac mai Mor ogan yw Cymru i gyd." Nid wyf yn meddwl fod yr un wlad arall o dan yr haul yn meddu cerddoriaeth o'r fath a fedd Cymru-nid cerddorion wedi eu Hunio yn y c >legau, ond wedi eu dysgu gan natur-nid rhai a gan- ant er mwyn pleser i ereill a budd arianol iddynt eu hunain, ond a gyahyrfir i ganu ac ymwneyd a cherddoriaeth er eu mwynhad a'u hadeiladaeth eu hunain-nid rhai a ganant am fod canu yn respectable ac yn y asiwn, ond am fod canu yn ail natur ae yn xeddf iddynt—nid rhai a deiinlant awydd canu heddyw a pheidio yfory, ond a wnant eu lioll fywyd yn ilawn o gan a miwsig mwyn." Nid wyf am ddyweyd fod pob Cymro yn gerdder, nac ychwaith yn hoff o gerddor- iaoth, ond anturittf ddyweyd fod y rhan helaethaf o'n cenedl yn dda, ganddynt wrando seiniau melusion cerddoriaeth. Eler i'r Eisteddfod, a cheir gwelod y fath at-dyniad sydd gan y cystadleuaethau corawl; eler i'r cyngherddau, a cheir gweled a'r fath astudrwydd y gwrandewir ar y gwahanol artistes; eler i'r capeli, a chanfyddiry fath ysbryd cerddorol sydd yn y galon Gymreig, y fath deimlad sydd yn ei haberth o foliant, a'r fath bleser a gymer yn holl ganiadaeth y cysegr. Y mae hefyd yn dra dyddorol gweled y fath ddylanwad ar y bobl yu gyffredin sydd gan y seindyrf prea mewn gorymdeithiau, y delyn a'r berdoneg yn y cyngherddau, a'r organ a'r harmonium yn yr addoldai. Tanir eu hysbryd ganddynt, cynhyrfir eu holl natur, cyflymir eu gwaed yn eu gwythienau, ac effeithir ar deimladau eu oalon yn gymhwys fel y byddo natur y gerddoriaeth. Naturiol, gan hyny, ydyw i'r bobl deimlo dyddordeb yn yr Eisteddfod,-—nursery cerddoriaeth GYMTeig-gau fod ynddi gymaint o ganu a chynifer o gerddorion Y mae eto lawer a hoffent yr Eisteddfod am ei bod yn un o'r ychydig leoedd hyny lie gall pawb gyfarfod o dan yr un faner, i Heidi o yr un egwyddorion, ac i gvflawni yr un amcanion. Nid yw o bw a ynddi hi pa un ai Ceidwadwr ai Rhyddfrydwr yw ei llywydd, pa un ai Egiwyswr ai Ymneill- duwr yw ei harweinydd, pa un ai tlawd ai cyfoethog. yw aelodau ei phwyllgor, pa un ai pregethwyr ai lleygwyr yw ei beirniaid, neu pa un ai merched ai meibion yw ei chystadleuwyr. Y mae eymaint o ragfarn sectol ae o gynen boliticaidd yn Nghymru fel nad yw yn ddim Ilai na iechyd calon i ddyn gael ffoi am dro yn awr ac eilwaith i awyr iach yr Eisteddfod. Y mae ei drysau hi yn agored led y pen i bawb ohonom; estyna ei deheu- law i groesawu pob Cymro o Gaergybi i Gaerdydd, ac o Lanandras i Dyddewi; eistedda'r pregethw a'r person yn ddiddig gyd!u gilydd ar ei hes^ynlawr as a'r Tori a'r Whig i mewn fraich yn mraich i'w chyfarfodydd. Yn awyrgylch gymdeith- asol Cymry, y mae llawer i hen gwmwl du yn cau ymaith belydrau gloewon haul Uwyddiant, ac y mae yr Eisteddfod yn un o'r ychydig ser hyny sydd yn disglaer wenu arnom oddi rhyngddynt. Rhyddid yw un cli harwj ddeiriau, Heddwch yw un o'i nod- weddion, a Chydweithrediad yw un o'i hamcanion. Pa ryfedd, gan hyny, fod y bobl mor hoff ohoni ? Pa ryfedd fod eu -cariad mor ddwfn tuagati, eu serch mor ffyddlawn iddi, a'u hymlyniad mor gadarn wrthi? Tydi Sais, a thithau Ffrancwr, na dJirmygwch ein hoffder o'n Heisteddfod. Tydi Wyddel, a thithau Ysgotyn, na rylBddwch fod ein calonau yn cnro mewn «anad didwyll at sefydliad ein tadau. Nid yn ami, oa byth, y ceir sefydliad wedi cadw gyda 1 gilydd am gynifer o oesau, wedi gwneyd cymaint o ddaioni er ei gychwyn- iad, ac yn edrych mor gryf ao iraidd yn awr yn ei hen ddyddiau. Taraf daut o gydgord hwylus yn nghalon pob Oymro wrth ddyweyd,— Eisteddfod, with all thy faults I love thee still.
I' LLEWELYN A GUKONWY.
I' LLEWELYN A GUKONWY. Cyll cofaodi yt ymddyddan diweddaf, y mae angenrheidrwydd i ni ddyweyd ychydig o hanes y P?reh Hbya Prys, ? hyny yn fwy ?m ei f?d yn un o'r eIF/ractc" goreu i osod allan, neu, os myned y darllenydd, y goreu i gynrychioli ei ad.= Yo brSgethwyr, sef y pregethwyr sy'n trin y byd ac hefyd yn pregethu yr efengyl. Bin dymuuiad yw, "a ddarfydded y dosbarth yua 0 bregethwyr o blith y Methodistiaid. Y mae'Mr Prys yu siopwr llwyduiannus yn nhreflan Nant y-llwyni. S/mudodd yno fr's ychydig flynjddoedd yn 01, er mwyn helaethu ei fasnach, a bu yn Dwyddiannus iawn. Y mae yn cario ei fasnach yn m'aen ar reolau manylaf gouestrwydd: y mae ei boll nwyddau yn dda cc am brisiau rttesymol; ie, y mae yn eu gwerthu am lai nag a wna eiopwyr heb fod yn mhell cdliwrtho. Ond y mae efe yn gofyn arian parod am bob peth: gwell ganddo gadw ei nwyddau na'u gwerthu ar goel. 0! na b'ai holl siopwyr y deyrnas yn gwneyd yr un peth. Ni fyddai felly son am y Bankruptcy Coirt. Ofer yw i unrhyw brynwr geisio cael y nwydd am lai na'rpris a ro'ir arno pan y gofynir am dano-un, a dim ond un pris; a "lIwda i ti a moes i minau." Y mae Mr Prys yn pregethu bob Sabboth, ond y mae ot y byd ar ei bregethau. Y mae pawb yn ei hoffi oblegid try- loewder ei gymeriad a'i diuwioldeb diamheuol. Y mae yn g' mydog cymwynasgar, yn dosturiol iawn (efe a'i anwyl briod) wrth rai mown angen a thlodi; ac os bydd rhywun o'r frawduliaeth mewn profedigaeth, efe a fydd y cynt if bob amser i ym- weled ag ef ac i'w gyanro; ao os bydd angen, i rolidi aynorthwy sylweddol iddo. Dyna y fath un yw y Parch Rhys Prys. Ond awn yn mlaen i gof- nodi yr ymddyddan yn nhy Goronwy. Rhyt Prys. -Wel, Goronwy, yr wyf wedi cyr- haedd yma eto, er fy m d yn myned oddiyma yn glwyfus yr wythnos o'r blaen, a bod geiriau Sian fel halen ar friw imi. Ond, rywfoad, wedi myned adref mi a deimlais fy mod wedi gwella llawer a thrftnoeth aethum i edrych dros fy hen bregethau, a ohefais ddigon o wroldeb i losgl llawer ohonynt, no felly ni fydd siawns i neb eu clywed eto. A pheth arall, telmlais ryw ysbrydiaeth na theimlais erioed mohom »'r blaen, so yi y teimlad hwnw gadewais y siop a t aethum i barotoi preg th, ac 'rwyf am ei phregethu yn y Gyfarfod Misol yforu y mue hi yn bregeth newydd danlliw, ac ar gynllun Sian hefyd. Goronwy.— Y mae yn dda iawn genyf, Mr Prys, eich bod wedi c/meryd yr ymdrafodaeth am dauoch fel pregethwr yn yr ysbryd y gwnaethoch; ac os try pethau allan fel yr wyf yn gobeithio, bydd pawb yn barod i ro'i derbyniad i chwi i'w pwl- pudau. Sian. -Byddant, byddant. Yr oeddych chwi, Mr Prys, wedi oydio yn nghorn gwddf y byd, ac wrth wneyd hyny wedi anghoflo astudio eich pre- gcthau, ac yn cymeryd rhywbeth agosaf at eich lUw i'w ddyweyd, a dibynu ar dipyn o hwyl i wneyd hyny yn dderbyniol. L'ewelyn. -Yr oeddwa i bob amser yn credu fod Mr Prys wedi ei alw i fod yn bregethwr, ond ei fod yn esgeuluso yr alwedigaeth. Bhys Prys.—Yr wyf yn penderfynu o hyn allan y byddaf yn well pregethwr; ond y mae un peth ynfymliiioyufawr,-einbodni, pregethwyr y fasnach," yn cael ein diystvru, a dyweyd y Ileiaf, gan y pregethwyr sydd yn rho'i eu holl amser at y weinidogaeth. Qoronwy.—Oad na hidiwch am hyny. Rhys Prys.-Ond y mae yn anrahosibl peidio. Pe deuech chwi i'r Gyfarfod Misol yn amlach, chwi gaech achos i gydymdeimlo a ni. Llewelyn. Bugoiliaoth, bueiliacth," ebe rhyw bobl fyth a hefyd, nes y mae bugeiliac,th wedi myn'd ar eu hymenyddiau; ao y mae yn dobygol mai at y rhai hyny y cyfeiria Mr Prys. taro yr hool Rhyt Prys.—Ie, dyna Llewelyn wedl taro yr hoel ar ei phell; ac yn fy myw nis gallat weled gwerth bugeiliaeth. Ooronwy.— Yr wyf yn deall y pahain yn dda, oblegid y mae Rhys Prys 0 flaeu llygaid Rhys Prya, fel na all weled neb arall ond Rhys Prys. Llewelyn.—Edrychwch ar y Parch Rhydderch Morgan, bugail yr Hwylfa: nid yw yr eglwys damaid gwell er pan y mae yno; ac nid rhyw hapus iawn ydyw efe ei hun yno ychwaith. i'xjn.—Y mae yn ddigon hawdd rho'i cyfrif fod Mr Morgan yn aflwyddiannus. Y mae yn bre- gethwr da, bid siwr, ond y mae ei ras yn brin Llewelyn —Ni chlywais i etioed fod Mr Morgan yn anrasol Sian.-Naddo, mi wn. Nid dyweyd ei fod yn aurasol a ddarfum, ond fod ei ras yn brin, hyny yw, y prif ras, sef common sense ac nis gall unrhyw fugail fod yn llwyddiannus heb gyflawn- der o'r prag hwnw. Ooronwy.—Beth feddyliech ohvej yn awr, Mr Rh. s, ouid yw Sian yn ei lIe P "Oommon 3enee" ydyw deddf atdyniad bugeiliaeth eglwysig. Os sefydlir bugeiliaeth heb common seme yn centre of gravity yn y bugail, ni lwydda ond am dmhor, er fod ganddo alluoedd i bregethu o'r dosbarth blaenaf. Rhys Fryg-Yr wyf yn addef fod rhywbeth yn y peth a ddywed Sian a chwithau, ac erbyn galw i gof, y mae digon o ffeithiau i brofl y gosodiad. Gorontcy mae bugeiliaeth yn sier o lwyddo os bydd y bugail yn ddoniol, a digon o common sense ganddo. Bhys Pry,Rhaid i mi fyned gartret. Uiolch am y cwmni ac am y cynghorion. Yu siwr, yr wyf yu cyfaddef fod ,'llawer o'm rhagfamau wedi eu eiglo, a bydd yn dda genyf dd'od yma eto. COFNOD fDD. I
LLfl-NEBCHYMEDD. --I
LLfl-NEBCHYMEDD. I Pbthau Rhyfedd.—Peth rhyfedd fod yma gymaint o feddwi y dydiliau hyn, Peth rhyfedd fod cyniftr 0 aelodau Jeglwysig 0 ardal C- yn d'od yma mor ami i gymdeithasu a ffrwyth Syr Jobn.-Peth rhyfedd na fuasai y Temlwyr Da wedi elhol prif swyddog dylmwaiol erbyn y gauaf, yr adeg mwyaf brisk ar y gimdeithas.- Peth rh fe id na fuasai mwy o sOn am y gyfarfod llenvddol svdd i fod yma yn fuan.—Kondl.
I -.. - -RHYL. I
RHYL. Y Parch W. LL. NICHOLAS, M.A., Curad, Rhyl.—Y mae yn dda gan bawb sydd yn teimlo dros anrhydedd yr hwn sydd yn hueddu ei anrhyd- eddu, gael ar ddeall fod -Esgob Llanelwy wedi dyrchafu y Parch W. Ll. Nicholas, Rhyl, i fod yu rector ifflint. Ychydig wythnosau yn ol cronicl- wyd geum am y swm hardd o ddau cant 0 bunnau a rcddwyd i'r gwr parchedig hwn gan ei ewyllyswyr da )a Rhyl. Rhoddwyd y dysteb hardd hon iddo pan nad oedd y tebygolrwydd lleiaf ei fod yn ymadael o Rhyl. Ond yr oedd llygaid yr Esgob arno, fel yr ymddengys erbyn hyn. Caiff trigoli m Fflint un o'r gweinidogion goreu a fedd Gogledd Oymru Bydd colled lhyl yn enill f.wr i Ftlint.—Oohebuid
TALYSARN. I
TALYSARN. I Yr YSGOL Ddyddiol.— Uaaiwrth aaroldiad y Hywodraeth am eleni, yr ydym yn canfod fod yr ysgol hon wedi dylod trwy yr arholiad diweddar yn ganmoladwy, ac fcd cyuydd teg wedi ei wneyd yn y Jwyddyn a aeth heibio, yn enwedig felly mewn grampdeg a daearyddiaeth. Daeth ysgol y bibanol hefyd trwy eu gwaith yn burlwyJdianus, felarferol. Swm y grants a en ill wyd, yr liwn sydd yn fwy na'r un a dderbyniwyd yn Nbalyaar.i erioed o'r blaen, sydd fel y canlvn: —Mixed School, 138pl9s8j; Infant School, 42p 10s; cyfauswm 181p 98 8c. Mae'r adroddiad hefvd yn dangos fod yr oil o'r is-athrawon wpdi myned drwv eu arhol. iad mor foddhaol fel ag i enill gwobrwyon o'r Llywodraeth am eu dysgu Gobeithio y bydd i rieni gydweithredu hefo y Bwrdd Ysgol yn ei ymdrechiou clodwiw i sicrhau presenoldeb y plant yn yr ysgol yn fwy cyson, er mwyn lies a daioni y plant, yr ysgol, a llogell y trethdalwyr.—Ardalwr
I LLEW LLWYFO A'I FEIRNIAID.I
I LLEW LLWYFO A'I FEIRNIAID. FoWFDDIGION,O&lw d fy sylw gan gyfaill i I mi «n o'r dyddiau diweddaf yma at Fuddug- nii u7a o'r dyddii, g?17? arwr eisteddfodol, Llew Llwyfo, gan fynegi ei fod yn rhuo yn arswydus yn erbyn ei feirniaid, yn anwedig UB ohonynt, sef y beirniad bychan, rhagfamllyd, a di-allu-Tafolog. Wet, hwyrach pan y mae brenin y goft"wig farddol fel hyn yn rhuo mai y peth doethaf i fwystfilod llenyddol bychain o'm gradd i fyddai yswatio mewn ofn slafaidd hyd nes elo y llid a'r aflwydd heibio; neu ynte, os ydwyf yn rhyfychan, rhagfarnllyd, a diallu i ddeall fy mod felly, y byddai dystawrwydd urddasol yn fwy manteisiol i mi argraphu fy mhwysigrwydd beirniadol ar feddwl y genedl. Ond pa fodd bynag am hyny, yr wyf yn teimlo rhyw ysfa yn mlaen fy mysedd na fedraf gael esmwythder heb ysgrifenuychydig eiriau mewn atebiad i wrth-ddadleuon y Llew, gan fynegu na fwriadaf bechu yn y ffordd hon ond hyny. Un o'r pethau mwyaf gwagsaw a ddarllenais erioed, yp ol fy marn i am wagsawrwydd, ydyw y rhuthr hwn 0 eiddo y Llew ar ei feirn- laid; ond, fel stroke o athrylith fasnachol, y mae yn un wych iawn, ao yn sicr o ddwyn llawer o'r pethau byehain sylweddol hyny i'w logell ag y mae ei sefyllfa mewn eymaint o angen am danynt. Wel, mawr dda iddo ar ei lwyddiant. Pe buaswn yn sier y darllenid ei Fuddugoliaeth" yu gystal a'i wrth-ddadleu- on i hyny o feirniadaeth a roddwyd ami, teiml- aawn yn berffaith dawel mai yr amddiffyniad goreu i degwch ein sylwadau, i bob darllenydd deallus, tuasai yr arwrgerddei HUN. Ond rhag y digwydd y bydd llawer fel y cyfaill a alwodd fy sylw gyntaf ati, yn brysio i ddarllen y gwrth-ddadleuon, ond heb feddu bias nathuedd i ddarllen y bryddest ei hun er cael allan a ydyw y pethau hyn felly," tybiwyf nad yw yn hollol islaw urddas y fainc feirniadol i un o'r rhai lleiaf a godwyd iddi ymostwng am dro i gyfarfod un o brif arwyr ein cystadleraon eis- teddfodol. Ni bydd a fynwyf sl'i sylwadau mewn cyfeiriad atnodiadau fy nghydfeirniaid,— maent hwy yn ddiau yn ddigon galluog i am- ddiffyn eu hunain, pe teimlent ar eu calon du- edd i wneyd gorchwyl mor ddiangenrhaid. Fel y xwelir. wrth anfon ei bryddest i'r gys- tadleuaeth, rhoddai y bardd ar ddeall ei bod i gael ei hargraphu.-Trick canmoladwy iawn i beri i feirnisid allent fod dipyn yn "wyrdd," i nesu aty eyfansoddiadgydapharchedigofn, rhag gwneuthur cam a'r cystadleuwr. Welipa un bynag ai i ddylanwad yr ofn hwnw, ynte i ryw' egwyddor uwch y priodolir fy ffyddlondeb i degwch gystadleuol y waith hon, beiddiaf honi i mi wneyd y defnydd goreu o'r amser prin oedd yn ganiatsol 1 nii, i wneyd tegweh a phob un o'r eystadleuwyr yn ol y goleuni oedd ynwyf. Ond wele, y cyhuddiad pwysig a ddyga y bardd yn fy erbyn ydyw fy mod wedi gwneyd cam dybryd" ag ef-yn laf, Am fy mod yn beirn- iadu y Uawysgrifen yn He y farddoniaeth, gan gondemnio y cyfansoddiad oblegid ei aflerweh ysgrifenyddiol. 2il, am fy mod wedi ei gyhuddo o broflFesil ei hun yn BrOtestant. ag yntau ddim wedi gwneyd hyny erioed. 3ydd, Am fy mod yn ei gybuddo o Fair-addoliaeth a mawrhad eilun-addolgar o "Inn y Grees." Yli aWl, at y gyfraith ac at y dystiolaath." Am afler- weh y copi cystadleuol, nis gall darllenydd argraphwaitb godideg y copi cyhoeddedig gael un syniad, er y dichon fod y print" yu oyfateb air am air, sill am sill, llythyren am lythyren" i'r ysgrifen yn y gystadleuaeth. Nidi oes dim yn yr argraph o'r neillduolion sydd yn gwahaniaethu ysgrifen hynafgwr llaw- grynedig oddiwrth eiddo hogyn yn yr ysgol; ac ni cheir yma ddim o'r lluaws llinellau, a'r darnau tudalonau, yr oedd yr ysgrifenydd, o herwydd cam-ysgrifeniad neu rywbeth, wedi eu oroesi allan. Ond pe cawsai y darllenydd cyfarwydd yr un fantais ag a gafodd y beirn- iaid yn y mater, yr wyf yn bur sicr y buasai y dybiaeth mai hynafgwr oedd yr ysgrifenydd yn ymwthio i'w feddwl yn anwrthwynebol heb ei wneyd yn later 0 ymholiad pa un ai hen ai ieuano oedd yr ymgeisydd. 0 leiaf, felly y digwyddodd i mi. Ond pe gwnaethwn yr aflerwch ysgrifenyddol yn rheswm o bwys dros gondemnio y cyfansoddiad a'r oyfansoddwr, gan gymeryd arnaf fod yn oracl ar ddestlus- rwydd ysgrifenyddol, buaswn yn euog o fradychu diffyg hunan-adnabyddiaeth dybryd, gaanad wyf ond ysgrifenydd trwsgl fy hun. Nis gwn paham y darfu y eyfeiriad chwareus a wnaethym at y gwrthgyferbyniad a ym- ddangosai i mi mor darawiadol rhwng yr ysgrifen a'r meddyliau, gynhyrfu eymaint ar y Llew. Pe buasai yn hen lane neu yn weddw, ac yn edrych am un o'r rhyw deg" i'w waredu o'i unigrwydd,—neu ynte, fod yn y sylw ryw brawf fod ei lawysgrifen wedi dylanwadu i isalu trwch blewyn areisafleyn y gystadleuaeth, buasai yn esgusodol hwyrach am chwyddo fel y gwnaeth, y brycheiiyn diddym hwn yn drawst, gan fy nesgrifio fel un yn beirniadu y llawysgrifen yn hytrach na'r farddoniaeth. Dyweder a fyner, y mae a fyno destlusrwydd neu annestlusrwydd vmddangosiad cyfansodd- iad 4 rhagfarnu y darllenydd o'i blaid neu yn ei erbyn ar yr olwg gyntaf, ao y mae yn ormod i'r Llew nag un dyn brofi nad oedd y cyfeiriad bychan a wnaethym atddiwygallanol y oyfan- soddiad wedi ei amoanu i ddyrchafu, yn hytrach na darostwug y farddoniaeth; oblegid os oedd digon o yni awen ynddi i ladd hyny, yn ei gwedd allanol, a ragfarnai y llygad yn ei her byn, fel agi'wdyrohafuiuno'rsafleoedd uwchaf yn y gystadleuaeth, onid yw hyny ar unwaith yn awgrymu fod ynddi gryn deilyngdod ? Nid oedd genyf ddim rhagfarn yn erbyn yr awdwr wrth ei darllen. Ni ddaeth enw y Llew gy- maint ag unwaith ar draws fy meddwl; a phe y daethai, buasai fy hen edmygedd ohono fel bardd yn hytrach yn fy rhagfarnu o'i blaid nag yn ei erbyn. Wrthi ddarllen yr arwrgerdd nis gallwn Ihi nag ymson-" Llaw hen a meddwl ieuanc." Ond gan na iu y llawysgrif erioed yn well Da chystal ag ydyw yn awr," mae gobaith y daw y llaw yn ieuano fel y meddwl, bob yn dipyn. Mynegais yr hyn a ymddangosai i mi yn ffaith yn nglyn a'r ys- grifenyddiaeth oherwydd tarawgarweh y cyfer- byniad rhwng y llaw a'r meddwl, ac nid i feio yr ysgrifenydd; ac y mae ei addefiad yntau fod yr ysgrifen yn feiadwy yn fy rhyddbau oddiwrth y cyhuddiad o wneyd cam dybryd ag ef yn yr ystyr o fynegi yr hyn nad oedd yn ffaith. A ,chan y gwn inau na ddarfu yr aflerweh" crybwylledig fantoli haner dram yn erbyn teilyngdod y farddouiaeth, yr wyf yn fy rhyddhau fy hun oddiwrth ycyhuddiad o wneyd cam gg ef yn yr ystyr hono, fel y mac ei gymhwyaad o'r cerydd "Dos, ac na phecha mwyach yn anamserol, ac 0 gaulyniad yn an- effeithiol. Yr ail beth a ddyry yn fy erbyn yw, Fy mod yn ei gyhuddo o broffesu bod yn Brotestant, yr hyn nis gwnaeth erioed. We], dyna gybuddiad ofoadwy yn ei erbyn! Pa fodd yr ymryddhaf oddiwrth yr eudgrwydd '0' wneyd, cam dybryd" ag ef yn y mater hwn P A chymeryd ei air ef-" na phrotestioddyn erbyn daliadau crefyddol neb," tybiaf nad yw y ffaith yn ad- lewyrchu fawr o glod iddo., Os oes yn ei feddwl argyhoeddiad dflFrifol o unrhyw wirionadd pwysig,, prawf yr argyhoeddiad hwnw nad yw yn ffyddlon i'w ymddiriedaeth os nad yw yn protestio yn erbyn pob daliadau fyddont yn gwyro oddiwrth y gwirionedd hwnw. Heblaw hyny, gan y gwn belltch pwy ydyw, beiddiaf ddyweyd yn hyf, os ydyw, neu os bu yn aelod rheolaidd mewn unrhyw eglwys Brotestanaidd, fod hyny, yn ymarferol, yn brotest yn erbyn yr hyn sydd yn wrth-Brotestanaidd; ac os nad oedd ef yn amcanu hyny, camgymerodd amodau ei aelodaeth. Ond, heb gymeryd mantais ar fy acinoyddiaoth bellach o'r awdwr, darllener yr ail barograph yn yr agengri sydd yn nechreu ei gerdd yn gyferbymol a r cyhudd- iad a roddais yn ei erbyn 0 honi ei hun yn Bro- testant, so yus, tybiwyf, o. oes perthynas rhwng geiriau a meddwi yn y lliueUau, y gwelir fod mwy o sail i'r oyhud tad nag y myn y Llew i'r darllenydd gredu. Wale ral o. r 1 llinellau,—a chofler mai g eiriau y bardd ei hurt ydynt, ac nid rhai o'r ymadroddion a briodola. i un o'r cymeriadau ereill yn y gerdd-  ?th pe" y"iliwn am nawddogaeth Mail: OgonS?MwyB!-MamiFab y Dm;! ? A galff PahyddiUth Widl SOWJ 0 OMOfl I Na Phratestaniaeth iddi, eanctaidd Fam ? Paham y cywi'.yddia Protsstaut Rhagarddet Mair, neu toes-ymyry/nu i'r Oroct ?" Yn awr, a raid i mi eabonio i'r Uew p? beth yw meddwl e1linelbu ef ei han P Yinddenwys i mi nad yw yn eu deA, neu nad yw am i ereill eu cymeryd yn en hystyr naturiol. Ynyllinelil gyntaf addyfynwyd, ymddengya yn awv?dus i vmbil am nawddogueth Mair," ond yn petruMJ I gymeryd cam mor amheus yn ngbyfnf Protes- taniaeth iachus. Gan fod Pabyddiaeth yn cefnogi ymbil am nawddogaeth Mair," fel Pabydd, nid oedd achos iddo betruso, a gwyddai Yntau hyny; ond fel Protestant, teimla fod eisieu ymresymu ychydig er boddloni ei gyd- wybod ei hun ac ereill fod y cam yr awyddai ei gymeryd yn un priodol. Fel yr a yn mlaen, ymddengys fel un yncael buddugoliaeth ar ei betrusder, a cherydda ei Brotestaniaeth am ei bod yn gadael i Babyddiaeth ragori arni mewn arddel "air a moes-ymgrymu fr Groes." Ni adnabftm i un Protestant yn oywilyddio arddel Mair fel mam ei Wared wr; ond tybiaf nad oes un Protestant ffyddlawn i'r gwirionedd na chywilyddiai ei harddel, ar y cyfrif hwnw, fel gwrthddrychinesau ati amnawdd, yn ngoleuni y protest a wnaeth y "Mab trngarog" yn erbyn y dybiaeth fod ei pherthynas naturiol âg Ef fel mam, yn ei dyrchafu yn ysbrydol i dir uwch na'i chydfarwolion, pan y mynegai mai yr hwn sydd yn gwrandaw ei eiriau ac yn eu gwneuthur," sydd yn sefyll yn y berthynas uwchaf ac anwylaf ag ef. Arweinia hyn fi at y trydydd cwyn a ddyry yn fy erbyn, sef,- Fymodyn ei gyhuddo o Fair-addoliaeth a mawrhad eilunaddolgar o "lun y Groes." Wel, yr wyf yn gwadu nad yw y feirni&daeth fel y mae yn y copi argraphedig o'm blaen yn ei gyhuddo o'r cyfryw gyfeiliomadau. Ond yr wyf yn meddwl fy mod wedi dyfynu digon i gyfiawnhau yr hyn a ysgrifenais, sef fod yna "duedd" (ystyrol) at hyny; neu, mewn gair arall, "agosrwydd heintus" at y cyfeiliornadau damniol hyny. Ao ymddengys fod yr awdwr ei hun yn rhy dyner ei gydwybod pan yn ysgrifenu i beidio ofni ei fod yn pechu yn y mater. Ei fod yn sefyllmegys ar y dibyn athrawiaethol peryglus, i fwrw y draulyn rhoddi y naid dinystriol gan ymson- 0 phechaf, hwyrach gwna y Mab Trugarog faddeu i mi am foli ei Fam, A gofyn iddi am ei nefol nawdd." Yn awr, pa berygl oedd iddo bechu wrth an- rhydeddu a moh" Mair, os na fwriadai ei dyrchafu uwchlaw y safle o barchusrwydd dynol a esyd yr Efengylau iddi ? Pa beth a feddyliai wrth "ofyn iddi am ei nefol nawdd" tybed? A feddyliai am i'r Mab fod yn gyfryngwr rhyngddo a Mair, a "gofyn iddi am ei nefol n&wdd" i'r bardd ? Ynte, ai tybied yr oedd, hwyrach, y maddeuai y "Mab trugarog" iddo am ofyneihun iddi am ei "nefol nawdil ?" Wel, gan y sicrha y bardd nad yw yn euog o Fair-addoliaeth ac na ddarfu iddo erfyn "cym- horth y seintiau," mae yn debyg iddo wrth fwrw y draul pa un a wnai ai peidio, deimlo ei reswm yn cael goruchafiaeth ar ei deimlad mewn rhyw ymson tebyg i hyn:—" Os gofynaf i Mair am ei nawdd, wrth reswm byddaf yn dysgwyl ei gael; ao y mae hyny yn golygu fod gan Mair nawdd i'w roddi, a chan fod miliynau o'm cyd-ddaearolion yn plygu eu gliniau i erfyn am ei nawdd, dichon yr un munudau a minau, mewn gwahanol barthau o'r byd, rhaid y geitl bresenoli ei hun mewn mwy nag un lie ar un- waith, cyn y gall wrando eu herfyniadau. Wel, y mae hyny yn rbywbeth tebyg iawn i'w dwyfoli, ao i gyfrif iddi y briodoledd annghyf- ranogol 0 Hollbresenoldeb. Ac os felly, y mae perygl na wna hyd yn nod y Mab trugarog' ei hun faddeu i mi y pechod gwirfoddol hwn. Felly, gwell i mi ymatal heb fyned gam yu mhellach, ond pwyntio fy mys i gyfeirio ereill i roddi prawf ar y ddisgynfa dros y dibyn ofn- adwy." Wedi ein harwain fel hyn at ddibyn, a ehael ei ddychrynu, mae yn debyg, gan gys- godion y ddamnedigaeth y peryglai y codwm athrawiaethol ei thynu ar ei gydwybod, nes peru iddo ymatal rhag myned yn mhellach, heria Tafolog, a'r holl fyd, i ddangos y cysod lleiaf o Fair-addoliaeth, &0., mewn un llinell o'i eiddo. Wel, buasai yn dds genyf pe buasai yn anmhosibl cyfarfod yr hir I.ewaidd hon. Ond yu wir, yr wyf wedi llwyddo i foddlon- rwydd galarus i mi fy hun, pa beth bynag am eraill. Ond, Pa beth sydd a wnelo beirnitid mewn eisteddfod genedlaethol o synw l»u Cristionogion gwahangred ? Y mae bcirn- iadaeth sectarol fel hon yn tueddu i ddadsyl- faenu yr holl adeilwaith eisteddfodol." Myfi a atebaf i ti, frawd, ae i'th gyfeilliongyda thi,— leuo annghydmarus ydyw priodibarddoniaeth a chyfeiliornad. Swydd arbenig barddouiaeth ydyw gwaaanaethu gwffionedd mewn rhyw ddull neu gllydd-ei ardr? -ngos yn ngogoniant ei ddillad goren a'i addutniadau penaf. A'r farddoniaeth nad yw yn gwasanaethu i'r eyfryw amcan, ni ateba ddyben ei chreadigaeth. A phan y mae pwyllgorau eisteddfodol yn awdur- dodi beirniaid i ddyfarnu gwobrwyon am y farddoniath oren ar wahanol destynau, beiddiaf honi, serch cael fy nghyfrif yn sectarol, nad y w y beirniad a esgeulusa sylwi ar berthynas bar- ddoniaeth a gwirionedd fel elfen anhebgorol i'w rhagoriaeth, yn ffyddlawn i'w gommissiwn." Cymerer y llinellau dyfynedig yn y feirniad- aeth i eglurhau y mater-y mae darlunio y "dyfodol oil" fel llyfr agored i lygaid Hollwybodaeth, yn farddoniaeth dda; ond y mae priodoli yr hollwybodaeth hono i angylion yn ei dinystrio. Beth a feddylid o feirniad a wobrwyai gyfansoddiad llawn o'r cvf:yw ffugrau, yn dysgu celwyddau dybryd cyffelyb i'r uchod ? Y mae gwir farddoaiaeth yn blo I-- euo bob amser ar soil o wirionedd; ac y mae yn perthyn i swydd beirniad i brofl ei rhagor- iaeth. ehwilio pa un ai addurniadau di-arogl artificials, ynte blodeu peraroglus "Maes a fen- dithiodd yr Arglwydd," sydd yn ei chyfauso Idi —paun ai llysiau bywyd feithrinoly weirglo-ld flodeuog, ynte chwyn-addurn di-fudd pen y domen. Gwir nad yw syniadau neillduol beirniad ar bwne o ddadl yn ddigon i bender- fynu dros ereill pa beth sydd wirionedd, ac nid yw ei waith yn condemnio yr hyn a ystyria yn gyfeiliornad yn ymyraeth & rhyddid ereill i farnufel y mynont. A chyda golwg ar gwes- tiynan cyntharol ddibwys, a lie y byddo y rhesiymau o'u plaid ac yn eu herbyn yn mant,li yn lied wastad, byddai y beirniad a adawai i'w oeniynau neillduol ei hun ymyraeth 3 gwastad- rwydd ei glorian yn euog o fradychu eul"i sectarol. Ond gyda golwg ar wirioneddau o bwysigrwydd annhraethol, a'r syniadau yn eu cylch yn gwahaniaethu led y nefoedd, nil yn unig fe ddylai, oud nis gall beirniad 0 tu gyhoeddiadau cryflou lai na chymeradwyo neu gondemnio, yn ol cyfarwyddid ei gydwybod. Ao na ato Duw i'r dydd wawrio ar Gymra Br.) testanaidd pan y byddo y llifeiriant Pabai 1rl o Fair-aidoliaeth a moes-ymgrymu i groe,ati wedi dadsylfaenu adeilwaith addysg gre fyddol ei Hysgolion Sabbothol yn y fath fodd fel na faidd beirniad sefyll i fyny i gondemnio y cyfeiliornadau hyny, heb gael ei warthnodi o fod yn euog o gulni seotarol ag a fydd yn peryglu "dadsylfaenu yr adeilwaith eistedd- fodol." 0 drugaredd, yr wyf yn sior fod ein collfarniad o gysgodion yr ysbryd cyfeihornus hyny yn cyd-daraw yn hollol k syniadau a theimladau y genedl Gymreig, ae, o ganlyaiad, yn hollol genedlaethol. Os tybia y Llew yn amgen, oynygied Babydd yn feirniad ar destyn orefyddol mewn eisteddfod genedlaethol, a gwylied y canlyniadau. Yr wyf yn cam- gymeryd yn fawr gtiriadau calon ein Protes- taniaeth os na fyddai yn well gan y ganen i'r adeilwaith eisteddfodol" fyned yn Ildf"il- ion, yn hytraoh na'i gadamhau ar falurion adeilwaith tri ohanrif o addysg grefyddol bur. Un gair eto. Mae y Llew yn troi yn huiiiui- feirniad, ao yn ddigon diduedd i allu gwded at, diffyg yn ei gyflawniad, sef anorphenedd a phe buasai ei feirniaid ctibddall wedi bod yn ddigon craff i nodi hwnw, buaSai yn goddef hyny o gondemniad yn dawel, gallwn feddwl; ond gan na wyddem pwy ydoedd, ac o ganlyu- iad nas gallem ymgynghori fig ef er gwyhod pa faint a pha beth allai ddioddef njewu ffordd o gondemniad ar ei waith, nid oedd l genym ond ymbalfalu dan ein dwylaw am vr hyn a dybiem niygwirioneddau mwyaf priodol i'w hysgrifenu. Ae os OreffLr, dj!f wyddodd i middyfod iymyl y darganfyd diau o anor- pbenedd," wrth ysgrifenu fod yr awdwr fel un I wedi treulio ei nerth cyn cyrhaedd ei brif bwynt. Ddarllenwyr! Darllenwch yr arwrgerdd, y beirniadaethau, a gwrthddadleuon y bardd yn gyferbyniol, a bernweh drosoch eich hunain* Yr e,.ddoch, &c., TAFOLOO.
TOUYNAU TEITHIO I ETHOLWYB.
TOUYNAU TEITHIO I ETHOLWYB. FOEnDlG[ON,-A fydd i chwi neu rai o'ch. gohebwyr fod mor garedig ag ateb a ganlyn:- J. A oes gan etholwyr fydd wedi derbyn railw*1t Posits hawl i ddefnyddio yr oU a' dderbynia, a chyflwyno r tocynau i'w gyfeillion i'w ganlyn 1'1: etholfan 2. AydywyngyfreitUawnibwyUgorethoUadot °L"?L? ? railway ??' i etholwr, g?m ? .??°?°"???y??"???yehwaneg. hho"nya. 1 ddyfod a i wraig neu gyfaill g Ydig ef P I TKBTHDALWB.
I - PLEIDIAETH GREPYDDOL.
I PLEIDIAETH GREPYDDOL. iONKDmoiow,—Y mae cryn wahaniaeth rhwng brdfrydedd pleidi?l, Bel dr0B ryw symudiadau neillduol i ngyn a phlaid ag ymlyniad wrth FO ymdrech Cbs wirione-dd. Y mae yn bosibl fL d cryn lawer ° frwdfrydedd leidiol yr hyn a elwtr y?'Ml heb wybodaeth, yn rny? gwabanol b?dum; a dichon nad ydyw hyn, Jawer ohoao, i feio arno. Ef!1 na.s gellir yn rhesymol ddys- g?yt.hoil ddeiliaid unrhyw blaid neillduol fedd? g?yb?3daeth a deall clir am neiUduolion gwahan- iaethol y blaid mewn flyddathrefn llywodraeth. Yr un pryd, ni ddywed neb naf/ddaiyndlvmunol iawn, ae yn beth y dylifl ymdrechu llawer er ei gyrhaedd, fod pawb o ddeiliaid y gwahanol bleid- iau yn gydnabyddus i fesur a aeillduolion eu plaid eu hunain, fel y byddo eu gweithgarweh yn gy- nyrcli sel ar ol gwybodaeth. Bydd a wnelom yn yr ysgrif hon a rhai n n, ill- d olion perthynol i Fethodistiaeth Galfioaidd, -en oull hwy o weithredu wrth gario gwaith y t. un- deb yn mlaen yn ol eu gwerslyfr—F Cyffes Ffydd. Yr ydym yn honi fod darpariadau ffurfl/wodr- aethol y eyfundeb mor ddiogel a manteisiol ag eiddo un blaid yn y wlad. Nid clytwaith o gyfun- drefnau ereill, ond trefniad gwreiddiol,—cyfuuiad o Henaduriaeth a Ohynulleidfaoliaeth. Y mae y gallui gyd-ganoli gweithrediadau trwy y gyfun- drefn gynrychioliadol a fedda, yn cynwys )r hyn ydyw rhagoriaeth Presbyteriaeth ar uu llaw, ac ar y llaw a'all y gallu Cynulleidfaol, yr hya ydyw pobpeth y Cynulleidfaolwyr. Y mae yn wahanol i r ddau a enwyd, am nad vdyw yn gynyrch cyfnod neu adeg neillduol; ac felly nid oes dim ynddo yn cael ei gaethiwo gan arbenigion y eyfryw gyfnod. Nid cyfnod a roddodd fod i Fethodistiaeth, end rhoddodd Methodistiaeth arbenigrwydd mawr ar y cyfnod neu yr adeg ei sefydlwyd. Gellir dyweyd mai Methodistiaeth ydyw yr eglwys, y Cyfarfod Misol, a'r Gymanfa. Y mae tipyn o anghydwel- ediad yn bod y blynyddoedd hyn yn nghylch lie yr eglwys yn y cyfundeb. Yn amser y tadau ni chlywid bron un amser y gair "hawl" yn cael ei- arfei gyda gwaith crefydd yn y cyfundeb, ond y gair a arferid oedd "cymhwysder," a'reymhwys- der hwnw fyddai alVydd ac ymroad i waith; edrychid ar hyny fel yn cynwys ychwaneg 011(1, erbyn hyn y mae pethau wedi newid cryn lawer. Y cymhwysder mawr i waith yn yr eglwysi yn awe ydyw urddiad, dyn wedi derbya urddiad gwein- idoj; eydd i wneyd pobpeth; nid oes hawl gan neb arall i wneyd na dyweyd dim yn nglÿn a dysgu na llywodraethu ond yn absenoldeb gweinidog nea. gyda ei ganiatad, oddieithr fod yr byn y dywedîr arno yn perthyn i'r amgylchiadol, -y "ways anlf means." O'r dechreuad uii felly yr oedd, ac nid felly y darperid; yr oedd pob cymdeithas neillduol 1 fod dan olygiad dau neu ychwaneg 0 llaeuoriaid, wedi eu dewis gau yr holl jjyaideithas, &c. Hefyd, gwl "Trefa Eglwysig," rheol 4ydd, if mie i bob cymdeithas neilldaol awdurdod a hawl i drefnu ei holl achosion ei hunan, os gall en dwyn yn mlaen mewn modd buddiol ae adeiladol, yn uuol ifcgolygiad a barn y corph yn gyffredinol ar y gwirionedd." Y mae "eu hachosion eu hun- air, yn cynwys mwy na'r gofal am yr achos gartref; y mae yn cynwys holl weithgarweh vr eglwys er gwasanaeth y cyfundeb yn gyffredinol. Y mae yr eglwysi yn d, fod i deimlo fod y dull eu trinir yn awr, nid yn unig yn newydd a dyeithr, ond yn groes i ddarparladau y Cyffes Ffydd. Y mae y blaenc-riaid-colofu!iu y cyfundeb yn nhy- mor ei gYQydd rhyfedd -wedi ea diosg o'u hawl- iau, oddieithr y rhai cyfoethog ohonyut, a'r rhai y gellir cadweinwyr Caiie-de campa) ohonynt; yr eelodau cyffredin nid ydynt yn unlle, a'r eglwysi a anwybyddir (ignored). Ystyrirynbriodol i eglwysi gael gwybod yn fanwl am bob angen y gofynir iddynt gyfranu tuagato, rhoddi barn ar ei deilyng- dod, ae ystyried a threfnu eu dull eu hunain 0 weithredu; ac hefyd dyleut feddu llais yu nefn- ydiiad yr arian a gesglir fit achosion cyffcedinol yr enwad Y mae necth y c/fundebyn yr eglwysi a'r Uysoedd gyda'u gilydd; nid yn y naill heb y llall, ond yn y naill gyda'r llall. Y mae eglwysi y cyfundeb wedi bod yn uodedig am yni bywyd o'u mewn, a dadblygiad ii i;»h_vf?redin o weithgarweh peraonol, heb fod yn 31 y, i hyn i eglwysi yr Anni- bynwyr a'r Cynulleidfaol wyr, tra yn manteisio yn fawr drwy feddu cyfundrefn gynrychioliad 1 eu Jl ,'soe Jd, yr hyn y teimlir fod angen am rywbeth cyffelyb yn eu plith hwythau. A smrad yn gyffredinol, cymdeithasau Cristion- ogol wedi eu hano yu rhwymau eysegredig bywyd a chariad fu eglwysi y cyfundeb, ac nid cynull- hdau yn ymdyru i'r un 1 e 0 addoliad yn cyffesa i'r un ffydd. Ond y mae yu rhaid cydnabod fod y cyfundeb wedi newid, a hyny i raddau mor fawr fel nad y cyfundeb a adwaenid o'r de ;hreu id fel y "Methodistiaid 9alflnaidd Cymreig" ydyw, Ond. Presbyteriaeth (iymreig: y mae y uewilwyr- vmestyngar am awdurdod a llywodraeth wedi; llwyddo i'w wneyd felly o r diwedd mewn enw act mewn givirionedd; a phau y dangosir w, :thi m. wrthwyne?iad i newid yr hen enw, bydd y olai IL new7dd fel yn ildio, gan ofyu yn mhlith eu gilydd„ Ond beth sydd mewn enw? Vr ydym bron wedE holl. >1 newid y cyft\nde\>, a dwyn i mewn bron holl a-oenigion Presbjteri icth, a bydd y caffaelion yrv un mor werthfawr i ni dan enw arall os ihaid frdd. I-iith ddiamwys y bugeiliaid vdjw, "Gan deyrn-. su ni a Iteyrnaswn." Y -.ae 0 bwys mawr i'r eglwysi g. rtref edrych a ydyw iheolauy cyfundeb yn cael eu dilyu yn nygiad gwahanol ranau yr achos yn mlaen ynddynt. Onid oes rhyw lysoedd byehain, rhy debyg i'r hyn a elwir session yn mysg y Presbyteriaid, yn cael eu ffurflo, ae yn gwtbio eu lutwliaa ar yr eglwysi, y bugail, aIr blaenoriaid, os gellir eu hudo i tino i hyny, yn cynllunio ac ya cario allan i raddau gormodol drefniadau yr achos heb ymgynghori a'r eglwysi ? Y mae yr hyn a. elwir "Cyfarfod Dosbarth yn profl yn hynod wasaaaethgar i'r rhaib a ddangosir am lywodraeth. Y mae y teimlad cyffredin yn y cyfundeb yn cyd- nabod ac yn parchu awdurdod swyddogol, a chyd- nabyduir y gweinidog fel yr uwchif o swyddjg- ion 1 r eglwys ond awdurdod weinidoJaethol ydyw eiddo yr holl swyddogicn, am mai y gweinidog ydyw y gwas penaf: efe sydd iJod y penaf yu mysg y gweinyddwyr, nid oes i'r un ohon.ut na'r oil ohonynt awdurdod diainodol (disertr,ionary) neu arlywiol tte.-islative),—awdurdod eeiliedig ar wasanaeth ydyw awdurdod swyddog- ion eglwys lesu Grist. Nid ar jlwyddi ydynt ar etifeddiaeth Daw, oud gweinydlwyr cyfieithiau y B.,enin, y rhai a osododd efe yn ei deyrnas ier lies ac adeil idaeth y deiliaid. Ynunola'r gor-honiad, awdurdod a werr; y mae yr ysbryd trahaus, anmharod i gvdiiabocl ereill, a ddaugosir gan awyddogion, -Y duedd an- mharod i oddef gwithwynebiad,— a'r hooiad o h, 1 i ufudd-dod parod a digweetiyna a auilygirr yu rhy fynych, yn estron-bethau yn y c/fun tco, vi, gvstal ag yn yspeiliad ar hawliau, acyn ormes ar gvdwybodau aeloau yr eglwysi.—yn hawl act uwchlaw yr hyn eldd wedi ei drefnu gan Frenin, yr eglwys. Y mae y cyfuudeb yn cydniboi. hawliau personol a hawliau yr eglwya, yix. gyatal a hawliau y swyddogion, ac yo. unol a threfnladau. y cynllunwyr nid oes le I weinidogion.a phiegethwyr ofni os byddant 'v l swvddwyr teilwng. Nid y cwestiwn yn awr ydyw, pa gyfundre'u. eglwysig sydd fwyaf unol a chynUun y Testameoe Newydd,-os oes y fath gynllun neu drefnian eglwY81g cyflawn yn ca? ei osod allan yno,-ond, Pa beth ydyw tretny Methodistiaid?-A gedwir at d?fmadauy cyfundeb yn y dyddiau hyn?-A  diweddar y ? d——ydd?iau ? hyn?-A.  Ai 3Lethodistaidd fod eglwysi yu dewis bu geil- laid, ac heb feddu dim llywodraeth arnynt mewn (iat-ilyniad? FIW dyma sefyllfa pethiu yn ein iaysg. Ni roddlr dim cyfrif gan tklgeiliaid o'u i'r eglwysi sydd yu cynal, ae 01 phetrusant adael yr eglwysi am °r heb gynaint a sm wrihynt. Ai «■tl1 x idi- staidd, — ai rhesym<il jr y ugiis prese iol i ilu fij y cyfundeb yn f,t\ o wlaJwriaeth fychan i ssynal u- id 0 ddynio 1. ao iddynt hwythau ddy- chwelyd y gydnabyddiaeth a farnant hwy yh bri- odol mewn ffurf o It-úuc er. fyddol uuol a threfniad* ? yr urdl uewyd?? Nage, meddat I chwi. F imti wyd y cyfuudeb ar y cyniati nmcanion uehel. i ameamob cysegredig,—yr amcan goruchel o ddwyn cene ii y Cymr/ i fod .11 yn IdedWd 0 d^yma^ yr Emanuel. "W edi iddo ddechng 10 yr ysbryd, a barffeithir ef yr awrhon yn y dawd, drwy ei droi i fod yu sefydlial bywoliieth Jtrdd o ddynion P Y mae atebion i'r gofyniadaa uchod, yr hyn os ceir, i ddyfod oddiwrth yr eglwysi; y mae ymwared cytundeb i'w ddisgwyl oddiwrth yr eglwysi. YmddeDÐ8 fel pe cymeiid ya I..