Y Genedl Gymreig

NUDIADAU OWEN TJbUR. 1 Yr Etioliad.-Teimladau y Toriaid wedi eu Twyllo.—Kffrithiau y Balot yn d'od i'r amlwg. -Syiiiada,a y 'Toriaid am anrhydedd a phri- odoldeb pethau. ..11 Y mae sir Gaernarfon wedi dyweyd unwaitn eto nwwn llais diamwys wrth y byd yn gyffre- dinol, ac wrth Doriaid y air yn neilldnol, mai Hhyddfrydol ydyw ei hegwyddorion. Paham vr aflonyddwyd arni ? Ai oherwydd -anallu y Turiaid sydd ynddi i amgyffred y posibilrwydd i Arfou lod yn Hhyddfrydol ? Ynte a ydoedd y b]aid-neu bersonau neillduol yn y blaid- wadi eu llyucu i fynu gymaint a d>1Iutl.i,td eu c don, nes myned i ddirmygu argyhoeddiadau eu rheswm a'u profiad. Mao peth felly i'w ganfod mewn personau yn fynych. Yr oeddwn VH cyd-drafaelio yn ddiweddar ar gledrffordd Caer a Chaergybi gydag un a wnaeth ei hun yn amlwg yn fuan fel un ag yr oedd, ei galon yn euro yn gynes yu achas Ceidwadaeth yn sir Gaernarfon. Llefarai gydag awdurdod a phwysigr wydd anghyffredin; a dyna, yn mhlith pethau ereill, a ddywedai, Y inao Arfoii wtdi ymddwyn yn annoeth (nou yUfyd) iawn yu eu gwaith yn taflu Mr Pennant allan, ac yr wyf fi yn argyh, oddedi eu bod yn wedi d'od i deimlo hyny hafyd, a llawer erbyn hyn wedi elifarhau oherwydd ymddwyn fel y darfu iddynt; a ehredu yr wyf fl pan y daw etholiad eto y ceir gweled arwyddion amlwg o hyny." Yr oedd genym awydd gofyn i'r cyfaill pa beth, yn ol ei farn ef, oedd wedi, neu yn debyg o, gynyrohu yr edifeirweh yma. Ond gadael i'r cyfaill fwynhau cynyrch ei ddymuniadau a wnaethotu, a gadael rhyngddo fe a'i gwmni. Y mae yn amlwg fod teimladau y blai i Doii- aidd wedi myned & Ile eu rbeswm gyda'r ethol iad hwn. Ond y maent wedi colli Arfon am byth. Beth! sir sydd wedi bod mor Duriaidd hyd o fewn ychydig fisoedd yn ol ? Ie, yn ol ein barn ni, y mae wedi tori pob cysylltiad o. hyn allan a'r blaid hono. A oedd rhywrai yn ddigon pendew i gredu (ag cithrio y doebarth u(hod o Doriaid) fod sir Yuineillduol, drwyadl Gymreig, oleuedig, fel sir Gaernarfon wedi bod yn rhywbeth heb- law Rhyddfrydol 0 ran ei hargyhoeddiadau ar hyd y blynyddau y cam-gynrychiolid hi gan aelod Toriaidd ? Cyn gynted ag y cafodd y balot mewn gweithrediad, ae i hydcr y werin gael ei gadarnbau yn ei berffaith ddyogelwcb, dangosodd Arfou ei bod yn rhy oleuedig i fod yr hyn y perswadiai rhai eu hunain t-i bod. Am iddi feiddio taflu ymaith yr ymlyniad ym- ddangosiadol hwn, galwyd hi "yn flaenaf mewn celwydd." Y mae yn awr wedi cael cyfleusdra, ae wedi ei ddefnyddio, i daflu yn ol i wyneb ei henllibwyr y celwydd hwn gydag ysbryd a chysondeb ag sydd yn 'destyn ed-r mygedd y deyrnas. Peth hawdd iawn oedd i rai allan o sefyllfa y chwarelwyr edliw iddynt nad oeddynt ddigon unol k'u hegwyddorion i wrthwynebu Ceid- wadaetb, a phleidleisio fel dynion dros yr ym- geisydd Rhyddfrydol o dan yrben drefn. Nid pawb ag sydd yn meddu y gwroldeb angen- rheidiol a ail fforddio gwneyd merthyr politic- aidd ohono ei hun. Rhodded y neb sydd yn beio, eu hunain yn eu lie, ac yr ydym yn lied sicr nas gallant wedi hyny synu rhyw lawer fod dynion wedi methu gweled eu ffordd yn glir i beryglu bai a eu plant oherwydd eu pleidlais. Y mae eu hawlfraint bellach wedi ei dyogelu, ac mewn canlyniad wele ARFON-Mr X mark Chwi Doriaid Arfon, sut yr ydych yn ei leicio ? Mae o yn edrych yn ddigon penderfynol, ac yn tystio iddo gael ei wneyd gan- ddwylaw hollol ansigledig, onid ydyw F Mae y Toriaid wedi bod yn ddyfal iawn yn ceisio troi meddwl y pleidleiswyr oddiwrth y mater hollbwysig, ac y mae yn anrhydedd i ben pob Rhyddfrydwr ei fod wedi dal yn was- tadol ger bron ei lygaid y cwestiwn i'w bender- fyrtu. Am y Toriaid, yr ydym yn gobeitbio "f. Y? digon o rinwedd yn rhai o honynt i wrido erbyn hyn, oherwydd, o leiaf, un gwaith o'u heiddo mewn perthynas i'r etholiad. Yr oedd ganddynt ddigon o wyneb i ddyfod a'r pethau mwyaf cysegredig i fewn i helynt etholiadol, ao yr oedd papyr a eilw ei hun Y Dywytogaeth wedi colli cymaint arno ei hun, a'r cwestiwn o flaen y wlad, fel yr oedd wedi anghofio pob- peth arall o'r bron, mewn duwinyddiaeth. Yr oedd hwn, fel genau eglwysig, wedi cael archolli ei dueddiadau duwiolfrydig i'r byw, oherwydd syniadau duwiuyddol Mr Rathbone, ac eto ni thybiai ddim yn rhy gysegredig i'w gymhlethu i'i faldordd enllibaidd a gwyrgam am gymeriad ag sydd, ae a fu erioed, yn ei ddinas ei hun, ae allan ohoni, ger bron ei wrthwynebwyr fel ei gefnogwyr, yn breifat fel yn gyhoeddus, yn ddifrycheulyd; a chan nad beth ant ei ddaliadau duwinyddol (pa rai na arddangosodd erioed ger bron ei wrandawyr yn ei gymeriad cyhoeddus), sydd gymeiiad ag sydd yn adlewyrchu y Cristion yn gyson trwy ei fywyd, ae yn esiampl nad oes ond ychydig a all ei ddynesu. Teimlwn yn ddiolehgar i ddynion fel y Parch Hugh Stowel Brown, a gweinidog- ion Ymneillduol ereill, am ddyfod allan fel y darfu iddynt i wrthdystio mor bendant yn y mater hwn. Bid siwr, nid ydyw y Toriaid hyn heb rywbeth i'w ddyweyd oherwydd fod pregethwyr yn ymddangos ar y maes etholiadol. Condemniant waith pregetawyr yn Ilefaru wrth y bobl, tra ar yr un pryd yr eistedd eu hoffeir- iaid hwythau yn eu cadeiriau esmwyth i ysgrif- enu erthyglau at y bobl trwy gyfrwng y Dywyeogatth. Beth ydyw y gwahaniaeth? Y mae y rhai blaenaf wedi darfod ar hyn o bryd; pa bryd y bydd gohebwyr y Dywjsogaeth wedi darfod? Gwaith nas g^yr y rhai a ym- hyfrydant ynddo, pryd y dylid tewi, ydyw enllibio, a chwythu celaneddau.

AMA ETRYI)DIAETH. MOCH A'IJ TRINIAETH. Yn gymaint a bod llawer o toch yn cael eu magu yn Nghymru, a bod y Oenedl Gymreig yn cael ei darllen yn lied gvffxedinol ar aelwydydd y bobl hyny-sef ffermwyr a b) th) iiwr-- sydd yn eu magu, diamheu mrti nid amietbyniol fydd ychydig awgrymiadau mewn peithynaa iddynt. Y11 y cwt mochyn y mae a'dreth llawer o fythynod Cymru yn cael ei gasglu Hwyrach y dylid dyweyd tod yr hyn a ganlyn yu ffrwyth sylwadaeth a phrofiad Mr 8andere Spencer, flolyweil, St. Ives, g- r sydd wedi talu y sylw manylaf i hyn, 3 r h, ii a brodc i raddau gan ei lwyddiant rhyfeddol, a'r warogaeth a delir i'w farn a'i gyngher gan y rhai sydd yn cymeryd dyddordeb mewn magu moch. "ï mae'r goichwyl 0 fagu a thriu moch yn cael ei ystyried yn nghallu pawb, ac eto nid oes un anifail yn cael ei drin mor wael a thruenus,- congi istl a Haith o'r adeiladau, yu gwynebu i'r gogledd, ydyw y Uecyn a ddewisir yn gyffrediu i Kodi y cwt mochyn arno, yn enwedig oa na bydd y lie hwnw yn dda i ddim arall; ond profa y can- lyniad yn niweidiol hollol i fagw»ia<-th moch bcbain. Y pethau mwyaf nugenrheM ol er magu moch yu llwyddiannus ydyw lie cyuhee, yn cael ei awyru yn dd 1, yu gwynebu i'r deheu neu ddeheu- otllewin wedi ei lorio a phridlfeiai neu g"ryg gwastal, wedi ei ddrenio yu ddw, ei gadw yn lùu, bw do yn ami, a sylwadaeth bersonol. Wrth ddewis hwch ieuanc at fagu, dewiser bob atnser I fwyaf yn y torllwyth, gyda chluniau 11 dain ac 0 leiaf ddeaddeg teth; bydderl iddi hefyd gael ei dewia o hwch a fydd well pr fl ei hun yn fam dda a llonydd. Wrth ddewis baedd nid yw maint i edri ch arno gymaint, ond bydded iddo fod o adeiladiad da, yn dangos digon o waed uchel, ac o ymddangot-iid gwrol. Yr amser atferol i ddethreu magu ydyw yu yr oed o wyth IDI; 'r amserau goveu ar y ttwyddyn i droi yr hwch at y baedd ydyw yn misoedd Hydref ac Ebrill; a chan y gellir dysgwyl i'r hwoh ddyfod a moch yn mhen 113 o ddyddiau, bydd hyny yn cymeryd He yn y misoedd lonawr neu Ohwetror (a chaiff y moch ieuainc y fantiis o fisoedd yr haf), ac yn Ngorphenaf nea Awat (a chint amser digonol i gryfhau cyn i'r tywydd oer ddechreu). Nid yw y moch a fvrif ) n ddiweddir ar y flwyddyu byth yn dyfod yn eu blaenau yn dda; y mae'r oerni yn atal eu tyflant, ac ni allaut gael yr ymarferiad hwnw sydd mor angenrheidiol i grnydd m&ch ieuainc. i DyUd bod 7n ofalus i beidio gadael i'r hwch gael gormod or rhai by chain o'i hamgylch pan yn bwrw moch, gan eu bod mor dueddol o ymddyr su yn y gwellt, a chad gotwedd arnynt a'u lladd. Bydded i'r hwch gael ei denu i'r ty lie y bwriedir iddi ddwyn a magu y moch ychydig nosweithiau cyn hyny, drwy daflu ychydig o bys neu fee (make —maith o yd) iddi-na orfoder hi i fyned i mewn, Sn y gall hyoy esgor ar ganlyniadau alaethus. (• or fuan ag yr ymddengym y POrcheU doder ef wrth y dêth; ac wedi iddo sugno yn weddol dda, rhod' er ef mown hamper uen fasgd yn 1r hon y bydd gwellt g!&n, Ue 1 gorphwysa yn dawel, & chaiff yr hwch lonyddwch i orphen eu bwrw. pq f wrir y br/ch, sj uiuder ef ymaith y n uniongy/chol ■ me yi,a ^"dder ychydig 0 fwyd cynhes, cymysg- "??'?ll. aeth ne? ctdwfr ac ychydig (ran. Ar 01 byn hi a orwedd i lawr yn dawel. Wedi hyny dOOet y moch wrth yr hwch, a gadawer hwynt yr hyn 1 gellir ei wneyd b?Hach yn dd.br?der, yn en?edig 08 bydd }chydig reUlan yn bftn a ff?"yn ea*'kl'y tuag W j ?t modfedd oddiwrth y mor wedi ei gjsod yn » gornel a ddewiswyd gan yr h;veh i orwedd ynddo fel ag i gadw yr hwch oddiwith y mur. a'u bokoI yn y fath todd fel gall y moch bah redeg rhyngddynt 1 fynedy tu cefa i'r hwch: ettyl y rhe liau hyny yr hwch rhag gorwedd ar y moth yL erbyn y mur pan geisiant fyned y tu ol iddi. \id yw yn ofynol i'r lheiliau fod dros ddeg modfedd oddiwrth y 11awr. Dylid bwydo yr hwch u rUudd ion (thurpt) am tua thair wythnos, gau roddi WLS o sulphur ynddo bob chwe' diwrnod, a cheidw hyn y moch rhag cael eu gweitluo, yr hyn a wnaut pan tuag ugain diwrnod oed, neu pan ddechreuant fwyta. 08 dengys y moch bach arwyddion rhyddni, doder chwarter wns 0 bicarbonate of pot. ash bob nos a boreu yn mwyl yr hwch, a ile haer ychydig ar swm y bwyd, a rhodder hefyd ychydie ddwfr glan i'r moch bich i'w yfed, 11 hyn a wanhi laeth y fam. yr hwn sydd yn rhy fras ac yn achosi annl rc .liad. P..n fydd y moch tua mie oed, r hodder id,ynt (mewn lie o gyrhaedd yr hwch) ychydig o geirch a phys, a bydd. a"t. P-n tuag wytu wyihnos oed, bron wedi diddyfnu eu hunain, ac ni w; ddrnt ddimoddiw th golli y fain pan gymerir hi yaaith oddiwrthyct Pan fyddauttitacitweeli wythnos oed, y mae y moch yn barod i gael tori arnynt. Wedi iddynt gael ei diddyfnu, y mae yn ofynol eu bwydo yn ami, gan roddi iddynt gymaint 0 fes Imaiu) ceirch, neu bys, ag a fwjtant ar y tro, rhodder iddynt hefyd ddigon 0 ymarferiad pan fydd 7 tywydd yn hyfryd. Os edrychir yn dda ar ol y moch yn ystod y tymhor yma, gellir eu gwneyd yn barod i'r g/llell ar ychydig iawn o draul a thra- fferth unrhyw amser. Yn amgykhoedd y trefydd mawr y mae y rhan fwyaf o'r moch a fegir yn cael eu magu ar y golcliion, &c., a geir o'r tdi mawr a'r gwetai, yr hwn a dwymnir, ac a gyraysgir gydag ychydig o flawd. Y mae yiiyljyiedl dyweyd, y mae un o brif arddangoswyr moch y deyinas hon yn ym- ff.Ootio fod el foch ef yn cael eu bwydo & chaw] turtle a grevy gan olygu y golchion o'r gweetai, &e.; ac eto, 11-vydda i gario y prif wobrwyon yn ein barddangosieydd. Amrywia yr am,er a gymer i besgi mochyn i gyflwr parod i'w lild. Os cedwir mochyn ya dda oddiwrth r hwt h, ni chymer ondychydig ychwaneg 0 ran swm nac utsawdd y bwyd i roddi ej fl twn- der o gig arno pan fydd eisieu hyny yn arbenig. Os bwydir y moch a llaeth a blavrd haidd a gwen- ith, cynyrchir y cig goreu sydd yn bosibl; y mae cig y moch a besgir a phys neu ffa yn galed a llinynog, ac y mae hefyd yn feddal ac o liv melyn 01 defnyddir mes. Y mae llawer yu barnu fod moch yn talu oreu i'w magu a'u gwerthu yn byre, tua phedwar mis oed, yn hytrach na'u cadw i f) iied yn flwydd oed, ac yna eu pesgi. Mewn canlyniad i wystl a wnaeth Mr John Oi.thwaite, o Bainesse, y gallai roddi pedwar ugaiu pwys 0 gig ar ei fochyu mewn mis o amser, llwjddodd i roddi pedwar ugaiu a deuddeg o bwysi o gig arno mewn wyth. niwrnod-ar-hugain. Bwydodd ef i ddechreu a llaeth newydd a blawd ceirch a blawd gwemth, haner dwsin o afalau, ac ychydig gwrw yn ddyddiol. Gan nad oedd yn pesgi yn ddigon cyflym ganddo ar y bwyd yna, bwydodd ef a rum a llaeth ncwydd; ac am y deng niwrnod olaf, thoddai iddo lonaid tumbler 0 run. deirgwaith yn y dydd gyda llaeth newydd, ac ell- illodd y wystl.

c. NA DDANGOS DY GEFN I DY ELYN." Na ddang is <ly gef» i dy elyn, Ond sal yn ei erbyn yn hyf: Mae'r llwfr a'r digalon yn cilio, A'r dewi yn ddi-ildio a ohryf. Na ddangos dy gefn i dy elyu, Oei nerth i orchfygu'n y man: Faint bynag f'o'th nerth sal i'w erbyu,- Na ddangos n ofnog a gwan. Na ddangos dy gefn i dy elyn, Bydd wir benderfynol o i flaen: Er iddoymdrecbu th ddychrynu, Na hidia'i fygythion mo'r draen. Na ddangos dy gefn i dy elyn," Er iddo dy ddilyn o byd: Os rho'i iddo fodfedd o fantais, 'R enciliad a gyst iti'n ddrud. Na ddangos dy gefn i dy elyn," Er colli rhyw seithwaith neu ddeg: Gorchfygi C) u hir, a chei orfod Ar d'elyn, ond ymladd yn deg. Na ddangos dy gefn i dy el/n,"— D'egwyddor (ladblyga'u d di gryn Na linostwn, na phlyga, er'undyn,— Cei welld mai dy elyn a gryn. "Na ddangos dy gefn i dy elyn;" A chofli Iacbawdwr y byd,- Y modd y gorchfygodd E'r gelyn A'i temtiodd mor galed cyhyd. Na ddangos dy gefn i dy elyn," Er maint a dderbyni o sen 'R ol ymladd yn wrol am euyd, Cei soron yn wisg ar dy ben. Tremadog. ÅLLTUD EIPIOH. I

JJREUDDWTD MAM AR OL Ef PEILENTyli. I Mewn breuddwyd gwelai tyner fam Rhyw dorf o ie'nctyd ou Yn moli'r leau, gyda bias, Yn llys y Nefoedd fry; Ae yn eu plithfe welai'r fam Bi phleatfn holl ei hua, Yu ngwisg y Nef, a thelyn aut Yn uwylaw'r anwyl un. Wrth ganfod p udd- Jer ar ei wedd, Gofynai'r fam yn ayu,- 41 Pabam, fy mhlentyn byoban, tlws, Paham 'rwyt ti fel hyn,— Yn methucanu gyda'r plant, A'th galon bach yn driat f Tyr'd, tyr'd, yn awr, yn Uaw dy fam, Yn nes at Iesu Grist." Yn wir, fy mam, mae'ch hiraeth dwys, A'ch trist, wylofub g*yn, Yn rhwystyr imi, yn y Nef, I chwareu'm telyn fwyn. O peidiwch tywallt dagrau, 'mam, Byth, mwy, am danaf fi Mae'r Net yn wlad sydd gan'mil gwell Na'ch daear bfijoh chwi. Cyn protl bliu ofidiau'r byd Ili ddaethum yma i fyw Ac er mor boff oedd gweuau mam, Mae'n well cael gwenau Duw." Deffrti.ii'r faja a theiinlai'n fraint Cael magu un i'r Ne'; Ei hiraeth giliodd yn y fau,- O.th 80baith yn ei le. Sibrydai wed'ya wrthi'i huu- Fy ngobiith hyfryd yw- Cael mewn anfarwol fyd gyd-gwrdd Ar ddeheu-law fy Nuw 1" Oaergybi. S. J. GBUFITH (Morawyn).

LLINELLAU Tt coffadwriaeth am y diweddar Mr William tteei, Efail Isaf, ger Dolgellau. Y usudded yr Awen, a tbrocbed ei phwyntil Va nu dd, froedd Marah sy'n chwerw eu bias, A rboddod ddesgrifiad o gyfaill mynwesol Oedd amlwg yn waet id dan effaith y gras; Desgrifled larieidd-der ei ysbryd rhagorol, Desgrified deimladau uefolaidd ei Iron: HiHl elyn dynoliaetk drywanodd ei fynwes, A th6nau marwolaeth a gUddodd y lion. Nicl oedd ar y ddaear un cyfaill rhagorach, A hyn a dd >rllenid yn fyw ar ei wedd: Yr oe id cyfeillgarwch fel rhwymyn tiriondeb Ar orsedd ei galon dau enfys o hedd: Ceniijen ua malais, dialedd na dichell, Ni Jiafodd feddiauu ei dymker erio'd, 0,1<1 byw ddiferyuau o garild y Duwdod Kd jyddui ti uatur tra bu is ) rhod. A gwres ei serohiadau a daniodd ei ysbryd, Nes gwnaethai ei oreu dlros achos ei Dduw: Ffydd, gobaith, a ohariad, fel dwyfol elfenau, Yn rymai geid ynddo tu bu efe byw Llaturiodd yn galed yn ardal Dolgellau I dywys yr ieuainc hyd lwybrau y Gwir Uudfiiolder yr addysg, fel perlau l'aradwys, Gyfranai yn gyson i'w geraint yn bur. Pryd bynag y'i gwelid, addfwynder gaufyddid Yn plethu ei hunan am dano o hyd 1,1 tw ddwyfol y Duwdod a'i planodd yn ddwfn Yn ras yn ei enaid nes daugos ei pnryd Ufudd-dod amlygai, lie byuag yr elai, I wneutliur a allai dros rinwedd a moes K\ ,vddor llesoli ei gyd grtaduriaid iodadiodd yn egiur drwy ystod ei oes. RÎ" i trallodus, gyfeillion galarus, OJ mynu wnaeth William gael myued i Ifwrdd, Hvtrvdwch i'a calou, yn nhaith yr anialwcb, w gotadli ein henai'd oawn eto gyd-gwrdd, A ihyd-5 am foroedd 0 gariad A wnaeth » gyfliwnder ymgolli mewn hedd, A chael- eyd fyfyrio ar ddwyfol ddybenion, A chaff 'el eabouiad ar aubeu a'r bedd. E. WlflON EVANS.

ER OOF Am v diweddar Walter Cradoc Eaton, Wyddgrug, yr hwn a fu farw Awst 3ydd, 1880, yn 35 mlwydd oed. Efe a enillodd y wobro ugain eini a bathodyn aur yn Eisteddfod Genedlaethol Pwllheli am draethawd ar "Eaeithiaa niweidiol .looM! ar y oyfansoddiad dynol." qj, i Walter, fe'th gipiwyd yn nghanol dy dn ifetb, d'rawyd gan aniren ar ganol dy ddydd: D1 anedd sydd heddyw yn wag, ddi-ogonjaut,- Or goflant falasir pan goflr mor rydd Y rhoidaist dy dalent a'th ddoniau disglelrfwyn, A'th amser, a'th ariaa, at bob amcan da: ltdenchwithgenymgoilidynodaupereiddfwyn,- Bin galar gynydda wrth goflo dy bla: D ffoddwyd Uusernau dysgleiriaf gobeithion YD angilupoor Walter,-pwy wella ein elwy" Mae chwer'der yr adwyth, a dyfnder arohollion, 'Does neb ond yr Iesu a'a gwella ni mwy CYPAILL, [

ANEROHIAD, I CyBwynedig i gyfarfod Rhyddfrydwyr .^io madog, a gjnhaliwyd y Ro?on cyu y pie dleisio. 1'? cy«r;chioH cawn wr & chalon Uyadfr,dol, ddyngMot, o ddawn gwro Ddeaddeg tymhor, &') bur e?yddoi-ioN, Fu yn v Seuedd, 0 fynwes union: NMpJ.ty. gryd, Y',yd wnawn Anton 1'r Seuedd i istedd, ond hen UMtion  Oi?a. draw, Did dystaw rbagf" gau.dyation: l.a'i (fvmeriad, fel dygai y mawrion I w d^ hardd enw r clod «oreu o ddyrion, Mwy, a'i wir garu am ragotion: Ei fain hir-goflr, a'ibleidlaisgyfioh; A Kwr yn sefyll ar ddigryn safon DrX??hrydd, cyuydd .awn amca.ion Pob mesur, a cby?r. gwir achoMon: Ei iaith yw rhyddi?, ledd,-hdaeth roddion I weithwyr, i forwyr,-dyna'i Mfen.u; AnoMwr.d?wIadwr.tdyIodion; A'i fynwes gynes egyr i g?ynMn o egvvyddor ani(l,lif,,i A a gweddwon,— Ei warth g*yr Uuoedd syod wrth Gaerlleon, A draw ar fflniau yr lien Dre'r Ft'ynon Cawn Homes," heb dal, i gynal y gweinion, Ac, o iawn degwcli, Ty'r Gweinidogion, ynHe heb arswyd, a'r llall i Benson: (iobeithir gwelir 'fory argoelion, Yn llu, gau awydd, â'cll hol, egnïon Er hud, a gwaetha' twyll a bygythion, u Y byddwch wrawl er budd a choron, 1'r teilwng o fath Rathbone-inor werthfawr A geir yu erfawr dros t-ir Gacruaifon. I Poithmadog. BRUNO.

TWR DU OFFA: nu. t; dialedd Y DOAU FRAWD. I GAN W. GWENLYN EVANS, OABENAHFOW. I PENNOD XXXVI. I Mawr synwyd amdaiffynwyr castell Twr Du OHa pau welsant awr ar ol awr yn treiglo ymaith a dim uewydd yn nghylch y gelyn yn eu cyrhaedd. Buoiit am hir amser yn ymddyddan a'u gilydd i geisio cael allan yr achos o'r enciliad disymwth oedd wedi cymeryd lie yu myddin y Cymry. Mae'n rhaid eu bod yn bwriadu cael cad- oediad," meddai De Richemonte "a chan au bod wedi addaw rhoddi pridwerth ar Ifor Wyn ni wasut ymosodiad ychwanegol." Hyd nes y cant ef i'w dwylaw yn diiogel." Ar hyn duodd gwynebpryd De Richemonte. Ni chftnt ef byth yn fyw. Gadewch iddynt dalu y piidwerth, a chain ei gorph ei fwrw i'r ddyfrfios, o'r hwn ie y gallant ei bysgota allan 08 mynant. Cymerwch ofal pa fodd y deliwch S'r mynydd- wyr gwyllt a'r coedwigwyr hyn—maent yn ddewr phenderfynol." it Nid wyf yn malio dim ynddynt; gadewcb i ni gael dim ond wythnos a gwnaifi T\1rr Du OBa eu heiioigyd. Ond beth am eich carcharor p., Fe gaiff ei grogi. Yr wyf wedi penderfynu gwneyd hyny." g Beth yw'r achos o'r elyniaeth farwol hour, Efe yw fy ngwrthwynebydd mewn cariad." Cyfododd Moncalde ei ysgwyddau, a chwardd- odd, oanys nid oedd efe erioed yn gwybod beth oedd cariad, ond yn unig cariad tuagat arian. Gadewch i ni rodio y muriau," meddai. Fe fydd yn eithaf priodol i ni weled a ydyw ein milwyr yu cadw digon o wyliadwriaeth." Fraich-yn-mraith cerddasant trwy y neuadd, a dechreuasant ar eu hamgylch-rodiaua. Yr oedd yr holl ryfelwyr, wedi eu poetbi gan dd, gwyddiadau v dyddiau blaenorol, yll. bur effro. Olrhaeddodd y ddau farchog o'r diwedd y fan lie y bu'r ymladdfa rhwng De Richemonte ac Ifor Wyn ar yr ail ddiwrnod wedi i Margaret gymeiyd ei tbrigf ID yn y T*r Du. Safodd y barwn am amser yn y fan hon, ac esgyrnygodd ei ddanedd gan ddigllonedd wrth gofio am yr amgylchiad. Dyma y f?n y tarawodd a—fan yma yr a? ?unedae,int i'w gilydd-ac yn enw'r nefoedd, wrth ein penau yu y fan hon y caiff farw: Hei, yna; dygweh y carcharor yn mlaen." "Beth ydych am wne)d?" "Ei grogi oddiar y muriau hyn, ae felly talu iddo am y sarhad a roddodd arnaf." Mewn ufudd-dod i orchymyn y barwn, rhedodd haner dwsin o wyr i gyrchu Ifor o'r ddaear-gell, He y gorweddai ar wely gwellt. Yr oedd y ceid- wad a gadwai wyliadwriaeth with ddrwsygell wtdi syrthio i drwm-gwsg, a safai ei lamp oleuedig yn ei ymyl o'r tu allan i'r gell laith. Gan iddo gael ei ddychrynu a'i ddeffroi gan s.n cerddediad yu ei ymyl, neidiodd y cysgadur ar ei draed, ac ar yr UR pryd trodd y lamp, a'r canlyniad o hyny oedd i'r lamp ddiffodd. oe Beth yw eich negesf" gwaeddai. < Mae ein harglwydd yn gorchymynlar i'r car- charor gael ei ddwyn ato ef ary muriau heb oadi, atebai un o'r cwmni, llais yr hwn a adnabn y ceidwad. Fe'i dygir allan yrwan. Yn y cyfamser, bydded i chwi sefyll ar draws y fynedfa, fel na fedr ddiaue." Gfuddhaodd y milwyr, a gosodasant ea hunaiu yn y fath fodd fel yr oedd yn anmhosibl iddo ddianc, ac yna agorwyd drws y gell gan y ceid- wad. Deuwch yn mlaen, fy tighatcharor del," meddai. Mae y barwn yn dymuno eich cwm- peiui i rodio gydag ef ar y muriau; a rhagofn fod eich carchariad wtdi gwanhau eich cyfansoddiad, anfonaf y boiieddigionhyn i'ch cynal." Yr wyf yma," atebai Ifor, yn byf, gan agos- hau at y drws. Gafaelodd y ceidwad yn foneddig- aidd yn ei goler, a gosododd ef dan ofal y cwmni ar.'og. Oeallodd yr yswain ieuanc dewr ar unwaith oddiwrth agwedd y railwyr fod De Hichemonte o'r diwedd wedi gwneuthur ei feddwl i fyny i'w roddi i farwolaeth. Gan hyny penderfynodd wynebu y gwaethat yn wrol, fel ag i beidio rhoddi lie i'w elynion ei alw yn llwfr, na dyweyd fod arno ofn wynouu ar uugau. Cerddodd yn mlaen yn ddystaw yn nghanol y g\\yr arfog, er fod ei galon yn awr yn euro ychydig yn gyflymach nag arferol, a'i wynebpryd yn llosgi gan wres clafychol. Nid oedd IfQr Wyn ond dyn ieuanc :«bywyd yn auwyl yn ei olwg, fel ag y mae i bawb; iechyd a chryfder oedd yn than iddo; ac yn benaf peth, yn annrhaethol fwy na'r oil yn ei farn ef, yr oedd yn cael ei garu yn ffydd on a chywir er gwaethaf y gorthrymderau a'r liaerllugrwydd mwyaf creulon, gan uu o'r boneddigesau harddaf a mwyaf rhin- weddol. & =, Tynxed greulon a ymddangosai iddo yn dyfod i'w gyfarfod oddiar law ei wrthwynebydd creulon a llwfr, ac yn ngwyneb ei holl benderfyJJÏadltu gwrol, e'e a weddi jdd yn duer-oherwydd yr oedd wedi ei ddysgu i weddio-am i ryw ddigwyddiad neu amgylchiad anaisgwyliadwyei wared u allan'o ddw, law ei elynion. Hi Cerddodd yn ddigryn i fyny y grifiau o'r ddaear- gell i'r awyr agored, a darfu i'r awel ysgafn ae iichus glaiaru i raddau boethder ei waed. Yn v oyfameer, gorchymynodd De Richemonte i'w wapanaetbyddion ddarparu polyn cryt, un pen i'r hwn a sitrhawyd yn y ddaear, a'r pen arall a orphwysai ar a thros y mur. Wrth y pen uchaf gosodwyd cortyn cryf, gyda "chwlwm rhedeg" wrth un pen iddo. Daliai nn o'r milwyr ben y cortyn yn ei ddwylaw. y SaId De Richemonte getUaw.gydagwenfuddug. oliaethus ac ellyllaidd vn chwarea ar ei wvneb; ac yn uchel yn y nefoedd uwchben hwyliai y Iloer trwy y cymylau gwynion, y rhai, ar adegau, a guddient ei gwyneb. "Dy web y carcharor yn'mlaen," crochlefai arglwyad y tell. U luddhaodd yr ben geidwad tew i orchymyn ei feistr drwy ei dynu yn mlaen at y dienyddle," lie y B ifai De Richemonte yn ymddyddan a'r dienyddwr Wel, fy ngwas i, a wyt ti yn gwel'd yr holl barotoadau hyn sydd genyl P" "Ydwyf." "Beth yw dy feddwl yw ea dyben P" Ysstvdwodd Ifor ei ben. "Nid wyt yn gwybod. Yna dywedaf wrthyt. Mae pen y cortyn hwn i waMnaethu fel coler am dy wddf, &'i polyn yma i'thgadw rhag syrthio i'r dwfr. li Tr wyf yn bwriadu dy grogi, ac yun bydd yr Arglwyddes Margaret yn eiddof fl." "Na Hdd" Mae Margaret yn cael ei gwylio gan 61 oftlwyr dewr. Nis gelli ac ni feiddi ymyr. aeth â hi." M 11! Yna fe enfyn ein blenin ddeng mil o'i ?r goreu i ddwyn ymaith yr hon a Osodwid dan ^d"8°h^ allan 0 ddwylaw y M'Miatd myn. di  Yd.' Ni symudai brenin Lloegr led troed er mwyn braflwT ond yn unig i gm. allan ei ymenydd 4'j ,]L', Gwelwodd gwynebprfdybju-wngM ddieUoD- add wrth glywed hyn. Tynodd allan ei ddagr, ao aeth gam yn nes gydalr bwriad o'i phlanu yn mynwesyr yswain ieuanc. Ond mewn amrantiad t'-w-d Ifor ei elyn gyda'r fath nerth MM yr oedd yu tfdideimlad ar y ddaear. Yna trMd yn dduyowwi cyn ygallai neb roddl eu dwylaw arno, rhuthrodddtwy rengoedd ei elynion, a lieidiodd dros ochr y mAr. lihedodd Moncalde a'r milwyr i'r fan, ond ni lwyddasant i weled y gto ieuanc dewr, nao ychwaitb ni chlywsant ef yu disgyn i'r ddyfrffos. Pa le y gall fod ?" gofynasant yn synedig i w gilydd. Mae wedi diano trwy'r awyr," sylwai un. Neu wedi cael ei ddwyn ymaith gan ein ffirynd yr yspryd," meddai yr ail. Ar y fon.ent hono ymddangosodd y lloer yn ei llawn ddysglcirdeb; ix er fod y ddyfrflos yn awr ynddigon awlwg, n s gallxi y milwyr weled Ifor yn unman, a tiiybiodd y lhai mwyaf ofergoelus mailr "yspryd" a i dygaat ymaith. PENNOD XXXVII. I Pan gyflawuodd Ifor Wynn y Laid anturiaethus a pheryglus o ben y mur, gwnaeth hyny gyda'r meddwl y byddai ei iywyd yn ddiogel. Gan ei fod yn ddigou hysbys o'r holl gastell, gwyddai hefyd ucbder y muriau; ae yn gweled y buasai y cortyn alf hwu y bwriadai De Richmonte ei grogi, pe y cawsai tf i'w ddwylaw, yn ei gario dros y ddyfr- fifos, penderfynodd ei gymeryd o ddwylaw y dien- yddwr. Ac fel yn ffafriol i'w ddymuniad yr oedd ycrogwryn un o'r rhai a gynhalient y barwn, a orweddai n ddideimlad ar y ddaear ar oly taraw. iad a dderbyniasai gan Ifor. Cipiodd y g*r ieuanc y coityu o ddwylaw y dyn, tra y rhedodd am oehr y mur. YL- a taflodd ei hunan i'r awyr, a thros y gylchffos, gyda medrusrwydd teilwng o Biondiu, Leotard, Oswald, neu ereill o tnwogion yr oes bresenol yn eu gwrolgampau (gym- HSitict), yn wryw neu fenyw. Pan y tybiodd ei fed yn ddigon clir oddiwrth y dwfr, gollyngodd eiafael, asyrthiodd. Nid oedd ei gwympynfawr, athrwy drugaredddisgynoddar lwynoredyna llys- iau Bleill a dyfent ar ochry ffos. _Arhosodd yto am amser i ymadnewyddu ei anadl ar ol y ddisgyria ddycbrynllyd, a dyna lie y dygwyddai fod pan yr edrychodd y milwyr dros y mur i chwilio am dauo. Yn mhen ychydig funudau cuddiwyd gwyneb y lloer gan gwmwl, a dechreuodd yntau redeg ymaith yn nghyfeiriad y goedwig ar y foment y clywo.dd swn ysgrechlyd y grogbont yn cael ei gostwng. Modd bynag, gan ei fod wedi cael blaen da ar ei ganlynwyr, ac heb deimlo y gradd lleiaf o ofn y cawsai ei ddal a'i gymeryd gandgynt, cyrhaeddodd gysgodau croesawgar y goedwig yn mhen vchvdig amser, ao yn fuan yr oedd yn gwneuthur el-ffordd yn frysiog trwyddi. De Richemonte, can gynted ag yr adferodd o'i ddideimladrwydd, a oichymynodd i'w fuwyr gan- lyn ar ol y ffoadur. ly? Mae'a rhaid ei fod yn ymguddio yn mysg y llwyni ar ochr y gylchffos," meddai, pan ddy. wedasant wrtho nad oeddynt yn canfod Ifor yn unman. Canlynwchar ei olar unwaith." Yna, tra y gostyngai y milwyr y grogbont, efe a drodd at Moncalde, a chyda llais ysgrechlyd gofynai, Beth oedd y corgi yn ei feddwl wrth ddyweyd na wnaethai Richard symud ar ran bradwr?" Hwyrach ei fod yn gwybod rhywbeth ag y tybiai y gallai ddwyn cyhuddiad yn ein herbyn o deym- ftadwiiaeth." "Ai tybed ei fod yn gwybad rhywbeth yn nghylch ein by mdrafodaetn & "harlesP" Ysgydwodd Moncalde ei ben gyda gwên, eto yr oedd yn teimlo yn bobpeth ond tawel ei feddwl gyda'r posibilrwydd i'r dirgelwch gael ei fradychu. Yn mhen ychydig amser dycbwelodd y milwyr, y rhai a ddywedasaut eu bod wedi amgylchu y oastell, ond i ddim pwrpas. Deuvwh, gaiiewch i ni fyned i'r nauadd. Mae'n gofyu i mi gael ychydig o win i gryfhau fy ngewynau ar ol jr holl gyffroad ymOt," meddai De Richemonte. Rhoddodd ei bwys ar yagwydd un o'r picellwyr, a cherddasant ymaith oddiar y mur. Rhinciai ei ddanedd y,naiil wrth y lIall,60 yr oedd ei wynebpryd mor welw a chorph. Yr oedd yn dal y syniad foil jhyw dynged otnadwy yn ei aroe. NeiUduodd y ddau gyfaiU i neuadd fawr y castell, a dechreuasant yfed yn ddychrynllyd o'r gwin goieu a'r cryfaf, hyd nes y cyfododd eu gwaed eilwaith, ac y dechreuodd dewrder ffugiol redeg drwy eu gwythienau. Yny cyfamser, prysurodd Itor Wyn yn mlaen ar ei daith drwy y goedwig, se oherwyddy cyfeill- garwch a fodolai rbyngddo a'r coedwigwyr cyn ei garchaiiad, yr oedd yn awr yn gallu gwneuthur ei ffordd yn mlaen ar byd y llwybrau dirgelaidd gyda'r rhwyddineb mwyaf. Wedi rhedeg am gryn bellder, dechreuodd deimlo yn linderus, ac fel yr oedd y wawr yn dechreu ymagor, eisteddodd o dan goeden gauadfrig with ymyl uu o'r llwytrau i oiphwys. Ond, cyn iddo fod yno nemawr o funudau, clywodd own tincian arfau yn agoshau, yr hyn a arwyddai fod dynion arfog yn cerdded drwy y goedwig. Cyfododd oddiar y ddaear, ac ymgudd. iodd yn mysg brigau y goeden. Yna gwelodd gorphlu mawr o vyr meirchyn ceiddedyn drefnus ar hyd y llwybr o dan y goeden )le y bu ef ychydig funudau yn ol yn gorwedd; cwmni ar ol cwmni, corphlu ar ol corphlu, hyd nes yr oedd Ilawn pymtheg cant o'r milw)r goreu a welodd Ifor erioed wedi myned hebio iddo. Dygent oil arwydd, a marchogent dan faner rhyw beodeflg o'r radd uchelaf; ond nis gallai Ifor eu hadnabod o'r fan lie yr oedd efe. Yr oedd yn ddigon eicr, modd bynag, mai milwyr Seisnig oeddyat, a'u bod yn cael eu harwain gan ryxelwr dewr a hyf yr olwg, ac felly nid oedd eu dyben yn y gymydogaeth yn arwyddoyn rhyw gyfeillgat iawn i'w gyfeillion newydd, y rhyfelwyr Cymreig, dan awdurdod Arthur. Mor fuaa ag yr oedd y milwyr wedi myned o'r golwg, daeth ifor i lawr o'r goeden, a dechreuodd redeg nerth ei draed, gan obeithio dyfod o hyd i'r gwersyll Cymreig, a hysbysu y tywysog o'r hyn a Nid oedd wedi myned nebpell o tordd pan gyfarly ùdodd â thri o wyr mewn gwisg werdd, set gwisg y coedwigwyr. Tybiodd Ifor fod eu gwynebau yn adnabyddus iddo, ac yr oedd yn ymddangos eu bod hwythau yn ei adnabod yntau. Ho, Syr Yawain," meddai y cyntaf wrtho ef mae'n dda iawn genyf eich gweled eto yn fyw so iach. Diolch i chwi. Acyn sicr i chwi mi fuasai yn hyfryd genyf flnau weled eich penaeth, neu'r tywysog Cymreig." ty 7 Yr oil yn mhen ychydig amser, syr." "Nage, mae'r amser yn brin, a pherygl yn bvewth." Ac mewn byr eiiiau adroddodd y cyfan a welsai wrthynt. Pan glywodd y coedwigwyr fod perygl wrth law mewn gwirionedd, prysurasant ymaith, gan gymeryd Ifor gyda hwy. Yn mhen oddeutu deng munud, cyihaeddasant wersyll y Cymry, a gofynodd y gwyliwr eu busues. ,tÛ pBoi Atebodd Adda, yr hwn oeddjyn un o'r rhai a gyfarfyddasai ag Ifor, dros ei gyfeillion, mewn cymysgedd o Gymraeg a Saesneg, yr hon oedd mewn arferiad cyffredin ar y goreran, ac yna rhedodd y g?Uwr trwy y gwereYlloddi'r aJarwm,- I "Deffrowch, dedwwch! MaTr gelyn ainom! I'r gad i'r gad! i'r gad i'r gad!" Dyna'r geiriau a ddychrynodd Cadfan, ac a l deffiodd o'i freuddwydion melus. Agos mor fuan ag y cymer i ni ei ysgrifenu, yr oedd y gwersyll drwyddo yn ferw gwyllt; ond yn fuan ihoddwyd pobpeth mewn trefn ac yn barod i dderbyn gorchymynion oddiwrtb y tywysog. Pan hysbyswyd Arthur fed nor wedi cyrhaedd y gwersyll yn ddyogel, gwiiaeth bob brys i fyned ato i'w gofleidio; ac ar ol y croesawiad cynes, dy- wedodd,— "Mae gwrtbddryeh eich sereh yn y babell acw; y mae bron marw o hiraeth am danoch; ychydig eiriau gyda hi, yna dycbwelwch i'm cynertbwyo i ymladd yn erbyn ein gelyn oyffredin." Cerddodd Ifor tua'r babell a gynwysai y ddwy foneddiges ieuanc; dilynwyd ef gan Cadfan, yr hwn a hiraethai am weled y brydferth Dywysoges Myfanwy unwaith yn rhagor. Yt oedd yr holl wylwyr wedi ymadael, ae nid oedd yno undyn i'w weled oddigerth ychydig goedwigwyryn ymgsmio a'u gilydd yma ac acw. Tra yr agoshai y ddau garwr, daeth yr Ar- glwyddea Margaret allan o'r babell, yn cael ei dilyn gan y dywysoges. Oantyddodd y gyntaf ei cbariad, rhoddodd floedd o lawenydd, rnuthredd yn mlaen, a syrthiodd ar ei fynwes, ac i'w freicb- iau. Diolch i'r. nefoedd! Yr wyf wedi eich cael unwaith yn rhagor, anwylaf Fargaret," sibrydal y dyn ieuano, tra y cusanai ac y cofleidiai hi. (l'w inrhtuj.

YIL IAITH WYBfttMG.—Dywedfr <od cymdeithas wedi ei sefydlu ;yn Lerpwl, dan lywyddiaeth Dr Bligh, i fyfyrio yr iaith yddelig, ac i wneyd eu foreu i'w chadw rhag y trancedigaeth sydd yn ei ygwth. Chwitb yw meddwl am urhyw iaith yn myaed allan o fodolaeth, gan todilieft^diaeth y cyfcyw yn gyffredin yn myned iV ohanlyn. Mae y Wyddeliaith a'r Gymraeg yn be^thyuasau agos, ac felly y Gwyddelod a'r Cymry ? oA4 mae em cefiidryd o'r Ynys Werdd wedi dirywio yn fawr yn rhywle. Mae Somt Rule a Howe Rule wedi, eu djrygil yn fawr. iia gwr.sig Dywed y ddylni un letch na gwmig sydd yn galln darlleo Oynwaeg fod IEB y FRYTH. ON." Dan olygiaetb OEANQGWEN. Fri, dw, geiniog, ala. i-4754. x: Dwy Fil a Phum' Cant o Bunau yu barod i'w; choddiar lOg "n ol y oant) ar eidde Lease neu Freehold, yn Nghaemarfon neu yn y Saydogaeth. T.U.U. yn ol y- naot.—Ymo- .,Y'aO'fY..ydd, Mr John 8- M, We) n-tonsw, -rnadon. ? 3?<a—?.

tJlhiDn 1Urimnaibb. (O'r '.Dryeh a'r I ffoeq I am Taeh., 1880) Llawen fydd gan gyfeillion Mr Rhys Etna Jones, diweddar o Ddeheudir Cymru, gael ar ddeallei fod yn byw yn ei dy ei hun-114, Laurel-street, Cleveland, 0. yn iach, dedwydd a llwydd. iannus. Yn llys y Quarter Sessions," Philadelphia, ar y 12fedcynflsol, addefodd Dr Buchanan" ei fod yn euog o werthu ffug-deitlau. Gohiriwyd ei ddedfryd. Gan hwn y prynwyd y teitl o D. C. L. i Myfyr Morganwg. Deallwn hefyd fod amryw o Gymry yu y wlad hon yu gwisgo ei ffug-deitlau. FFUWYDRIAD DINYSTKIOI. YN NOVA SCOTIA.-Tua haner awr wedi chwech o'r gloch boreu ddydd Gwener, y 12fed, ffiwydrodd y nwy yn Fort Pit, Stellartou, Nova Scotia, gyda ehanlyniadau din- ystriol. Aeth personau i lawr mor fuan ag y gall- W; d, a gwaredw; d nifer 0 weithwyr, ond yr cedd y nifer b yaf ohonynt wedi eu niweidio yn angeuol. Meddylir fod ttia haner cant yn y Pwll, yr hwn erbyn hyn sydd wedi ei foddi er diffodd y tan. A ganlyn ydjw enwau lhai o'r anffodusion:— Carr, John Craford, John Cunuing, John Dundar, Charles Hadden, Ilenry Hairn, Joseph Johnston, John Lennan, James Lewis, William Mikhell, Jawes Morrison, John Murdock, William McDonald, Murdock McKay, Augus McKay, Thomas McKay, Thomas McKinnon, Rory Mclnnesa, John Mclnness, Peter McLaughlin, John McLean, Hector McLeod, Robert McNaughton, John McNeill, John Roberts, Edward, h. Roberts, Edward, i. Roberts, John Rogers, Thomas Ross, William Sahage, Edward Stainner, Job Sullivan, Thomas Sutterland, Daniel Ychydig oedd o obaith am adferiad y clwyfed- igion a ganlyn:—George Burden, W. Dunbar,, iiyn., Reubeu Dunbar, W. McCly, a Mathew Me- Phereon. BonrnAD CYMKO OER IRONTON, 0.- !rOntoD, 0, Tachwedd 5ed —Dydd Gwener diweddaf (Hydref 29). caufyddwyd corph dyn yn nofio yn yr afon Ohi", ger Hanging Rock, oddeutl1 tair miildir islaw y lIe hwn. Mcsurai oddeutu pum' trocdledd a chwe' moofedd o daldra, a meddai wallt goleu a moustache, ac ar un fraich iddo yr oedd lamp mwuwr a pick wedi eu gweithio mewn inc Indiaidd. Caed dros 40 o ddoleri yn ei logellau, oud nid oedd ar ei berson ddim i arwydd- ocau pwy ydoedd. Yn y trengholiad o titen Cotoner Matthews, profwyd mai ei enw oedd Wil- liam Williams, mwnwr Cymreig, tua 30 mlwydd oed, yr hwn fuasai yn gweithio er's peth amser yn nghymydogaeth y Rock. Dyfarnodd y rheith- wyr mai yr achos o i farwolaeth oedd boddiad damweiniol. Tybiai y treughoiydd, gan fod swm 0 fara 111 ei logell, y gallai ei fod wedi cymeryd deck passige gydag un o'r agerfadau a syrthio dro& y bwidd a barnai fed presenoldeb y 40 doler yn i logeilau yn brawf mai nid syrthio yn myeg lladrou a ddarfu.Ond ysgrifena gohebydd i'r Ironton Regisur fod rhai pethau lied amheus wedi d'od i'r amlwR yu ddilynol i'r trengboliad. Ym- ddengye i Billy Williams, fel ei gelwid, dd'od i'r Ile hwn o Kanawha, ac iddo weithio am beth amser ar y rheilffordd, a byrddiai gydag nn Mr Joice. Yn lied fuan ar ol d'od yma, derbyniodd 240 o ddoleri o rywle; ac yn ddilynol i hyn, tiodd i yfed, a dangosodd ei arian amryw weithiau mewn dull rhyfygus. Yn fuan wedi hyn cymer- odd ei valise ae ymadawodd. Gwelwyd ef nos Sul yn saloon Peter Wild, yn feddw, a'i logell-lyfr yn cynwys cryn swm o arian, allan. Dyna'r olwg ddiweddaf gaed arno, nes y darganfyddwyd ei gorpb yn )r afon. Pau gaed y corph yr oedd y llogell-lyfr yn eisieu, ac mae hyuy, ynnghjda'r ffaith fod aichollion ar ei wyneb, a'i banglog wedi ei dori, yn awgrymu y gallai tod rhywbeth mwy na damwain yn achlysur o'i farwolai)tb. Dywedir fod amryw o gymeriadau lied amheus yn eigwmni pan welwyd ef ddiweddaf. Mae'n debyg y bydd i ymchwiliad pellach gael ei wneyd i'r mater.— That. Jervit. GLAN 1 AD CYMKY YN NEW YORK-New York, Taohwedd 15.-Boreu dydd Linn, Tachwedd 8ed, lauiodd oddiar fwrdd yr Aritona, Gu'on Line, ya niuas New Yo-k nifer luosog 0 Gymry, ac yn mhlith ereill y Parchn Lot Lake, J. Gwihya Levis a'i dculu; pnod y P rch B. S. Jones, &c. Cawbai t fordaah ddym-iaol a chyflym. Wi th niwrnod ac ychyoig oriau y buent yn hwylio 0 dir i dir. Wedi bod ar ymweliad a Chymru yr oedd Mr Lake a Mrs Jones. (Modd Mr Lake dder- byniad gwresog, a 1lliwr 0 fwynhad yn e) Slad enedigol; a barnai oni b'ai cy<yUtitdautealMM°. ycMMai fyw (to yn Nghymru, treulio diweü M oes yn mhH.h eglwysi a gweinidogion Cymru,  chael teddrod yn mhlith ei dadau. Glanio.[\1 1 waith gyntaf yn ei fywyd yr oedd Gwrhyd LOWIO, gyda'r bwriad o gartrefu yma. Y mae rhai yn ymweled a'r wlad hon yn awr ac yn y"? dyfod y maent yma fel yspiwyr i edrychdJ y wlad. Ond am Mr Lewis, y mae efe We& d fod a'i deulu, a'r oil a fedd, ar antur, heb wyboap Ie yr ymsefydla, gyda'r penderfyniad I.  yn debyg, am y gweddill o'i oes. Geuirl Y!W M. Lewis Gwmllynfell. Cafodd ei addy? P Athrofa CaerfYIddin; a gweinidogaetM yn l Bargoed, sir Fynwy, D. C.. cyn ei ?y?"'?. wlad hon. Gweinidogaethai yno gyda chy?? wyaeth, ae yr oedd yno deimladau hiraethiawn el ol.—Srawd.

Y PARCH 0. JONES, GELLI: ( At ol ei wrandaw yn pregsthu boreu Sul, Hydref 24ain, 1880. Owen Iones o ran ansawdd,—un yw ef Sydd yn oil ei adnawdd Heblaw lledred, dynwhed hawdd, ) Mae hydred i'w yinadiawdd Er yn hoenwar un hynod, mae'n binacl Mewn boncdd i'w waelod; Anadl ner, h yu hyawdl nod Yw dewrder ei awdurdod. Mynu enyn mewu yni-yn mhob peth Y mae, pan ar egni; Dim 101 anhaeddol i ni Nis gollwng Jones y Gelli. El froddau y"nt wefreiddiol I-deil eu swyn Ryw dlysineb gwreiddiol; Gorlawn gawg I -arlun o gdl Ansawdd enaid Jones ddouiol! Swyn erys yn ei aieb,-iddo chwirn Ddychymyg sy'n ateb; A cliawn e'n uwch, uwch na neb, I wib ddenu'u boddineb. Dyg ei enaid ogoniant—am fawrder Myiyrdod diffuatit. Daw allan mewn diwylliant Arab fyw ar wlb ei faut! Y mherawdwr mawrhydi--eon yw Owen Iones o'r Gelli; Gwr a'i Iron o dreiddgar fri, Rydd enaid ar wyddoui Chwai, hyglyw a serchoglan,—dysged oil Ei daag i'w dweyd allan: lieb rymusder a brwmstan I'w gynud Ir, nis gwna dan Nid mauwydd, cynud Mynach,—yn gelead Dry'n goalcerth clindarddach, Mo'i gu rwyag-ueu fflimiau gwrich Yn saethu gwreichion sothach! Nid diffrwyth t6d, ond effro !-mae nwy Yn y Jiint yn huno: [ftlam Nid k phren y deffty c, Ond a dur rhaid ei daro MEIRIABOO.