Y Genedl Gymreig

MONTENEGRO. Dywed yr uu peUebyr-" Yn ol yr hyn a dder- byniwyd yma, y mae Montenegro wedi adnewyddu ei chysylltiadau gwleidyddol i Thwrci. Dysgwylir i'r llysgenadwr Monte. iiegraida aaael^Cettinge ju ddioed am Gacrcys- tenya.

M'iRTllfB, SOAR Cynhaliwyd >.yt,lrfoJ adroddiadol a cherddorol yn y capel uchod nos Lur, 29a.in c n- aajl. Llywydd, T. W1i4ms, Y? UH ar. wemydd y cauu, Mr T,11t,?es b. ?.r ?MU a gymer.sa:¡t nUl N,n y ???. c.c? \tj -Holyddy'-Speti? ?c.' ? It D..? Glebelaad-place; .?O?W?, Mr K.?)?. !J¡lW!l Bank. Enillydd y b.if wobr oe?d HrE?Md J. Bowen, mab Mr Bow"n, cyu uru: De??dd, au MtW.JenktM, Plymouth, street. QwManaet? ydd ar yr harmonium, Mr H Mtio B??a"n Glee party, Betheadi, &c F)yma,r cy.'an'od l!u»sotaf o'r naiur hwn a gynhiliwydyu .Ut-rtiivr. CYFARFOD Diawssroi. Cynhaliwyd cyiurfod dirwMtol yn y Theatre Hall ar y D08an grybwdl- edig. Llywydd, Mr John Mo?u. Oymorwyd rhan yn y gwasauaeth?any Parch T EvaM il .no Chapel, a'r Parch E. T. Owen, a Mr L?uglu A.f DAM.MH.-Ttaddodwyd darlith ya l?ihape, High-street, nos Fere her, y laf c?Ml <.a?!? ja & chwaer Mr Spurgeon, MuadMn ar Jackson, Y ohwe* peth x<en."—QeM?? testyn,

Y "NORTH WALES CHRONICLE" I YN CYFFESU. Fe ddywedir am ambell i ddyn y bydd, er wedi ei orchfygu, yn cicio ar lawr;" ond g n'R 01 ein tyb ni, y gellir dyweyd ei fod worn ei orchfygu yn llwyr tra y mae jn alluog i ddefnyddio arfau amddiffynol mor beiyglus i'r ymosodydd a dwy goes a dau droed fyddant wedi eu rhyddhau oddi- wrth eu dyledswydd cyntefig 0 gerdded. Cyn y gellir ymffroatio llawer yn yr or- awchafiaeth, dylid yn sicr wneyd "cioio ar lawr" yn anmhosibl. Y mae Rhyddfrydwyr Arfon wedi gwneyd hyn, oblegid y mae hyd yn nod y Nortit Walu Chronicle yn methu cicio! Dyma brawf ar uuwaith fod yr oruwehafiaeth yn Uwyr, onide ? Ao nid yn unig hyn, y mae y North: Wales Chronicle yn eyffesu ac yn cyfaddef yn y dull mwyaf fostyngedig a phen isel. Arwydd ddaydyw yn bob amser,—y mae rhyw obaith o boehfiduT fydd yn cyfaddof; a phwy a wyr nad yw y North Wales Chronicle ar ddy- chwelyd o gyfeiliorni ei ffyrdd, ac y bydd cyn hir yr un mor solog yn amddiffyn y Radiciihaid" (fol y cara ein galw), ag ydoedd gynt yn ou herlid. Yn eicr, y mae ^obaith dygglaer am hyny, a Damn oddiwtth y rhifya diwoddivf. Y mae' i ddechreu yu oyfaddef both y mae wedi si ddysgu a'i ddarganfod. Y mae yn gweled yn gyntaf fod etholwyr Arfon yn meddwl mwy am egwyddorion nag am bersonau, a'u hachau, a'u cenedl. Yr ydym yn cael ein dysgu mown perthynas iIrmynedoi," meddai mewn ettaith, "nawrth- odwyd Mr Pennant oherwydd nad oedd yn Gymro," oblegid ni ddarfu cri Mr Nanney, "Cymro ydw' i P dycio dim. Y mae yn gweled yn nesaf mai nid brwdfrydedd munud awr a aeth a Mr Watkin Williams (Syr W. Williams yn awr), i'r Senedd ya y gwanwyn diweddaf; yr hyn sydd yr un peth a dyweyd mai nid gwallgofiaid oedd etholwyr Arfon yr adeg hono, ond eu bod yn eiu hiawn bwyll, ac yn gwybod pa beth yr oeddynt yn ei wneyd. Y mae wedi dysgu hefyd mai nid dig. llonedd at Arglwydd Beaconsfield fel yr achosydd mawr oedd wrth wraidd sefyllfa isel masnach a yrodd Mr Pennant allan, oherwydd y mae masnach yn y sir yn fwy isel yn awr nag oedd hyd yn nod y pryd hyny. Ond y mae arnom ofn fod y Chronicle wedi dysgu y wers hon oddiwrth rywrai heblaw y "Kadicaliaid." Os nad hwn oedd yr unig achos, yr oedd, er hyny, yn gweith- redu yn gryf; ac nid yw y ffaith. fod mas- nach yn parhau yn isel yn-awr, tray mae y Bhyddfrydwyr wrth y llyw, yn un prawf mai nid Ceidwadwyr sydd wrth wraidd y drwg, oherwydd fe gymer amser mawr, fel y mae yn ofidus meddwl, i ddadwneyd y drwg a gyflawnwyd ganddynt. Beth, ynte, gofyna, a rydd gyfrif am yr oruchafiaeth yn y ddwy frwydr ddiweddaf ? Y mae y cwes- tiwn o genedl yn cael ei daflu allan, y mae brwdfrydedd munud awr yn cael ei daflu allan; y mae sefyllfa masnach (yn 01 ei dyb ef) yn cael ei daflu allan. Beth, ynte, yw y rheswm? Wedi "cornelu" ei hun yn wirfoddol fel hyn, nid oes dim i'w wneyd ond gwynebu y gwir- ionedd, "and to confess, at whatever expense to our feelings, that the opinions of the majority of the electors are hostile to Conservatism." Debyg iawn! Y mae yn syn fod yn rhaid cael dwy etholiad i ddysgu gwirionedd mor syml a hwnyna i'r Chronicle. Beth arall allai fod y rheswm ? Ac yn awr, daw brawddeg a wnaeth i ni bronanghredu ein llygaid ein hunain, The moment they feel certain that the ballot is secret the votes represent opinions irrespective of the influence of landlords and wage- employers." Hyn yn y North Wales Chronicle! Y mae rhai yn dyweyd fod y byd i ddyfod i ben y flwyddyn nesaf, ac y mae darllen y fath frawddeg gondemniol i Doriaid sir Gaemarfon yn y North Wales Chronivk bron yn peri i ni gredu hyny. Ie, dyma y rheswm fod Tori wedi bod yn cyn- rychioli y sir erioed,—y meistr tir, y gor- uch wyl wyr,a'r cynffonwyr oeddynt yn nghyd yn rhoddi eu pwysau ar yr ysgriw; ond y foment y daeth yr etholwyf i gredu yn sicr- wydd diogelwch y ballot y maent yn pleid- leisio yn ol eu barn, yr hon yr oeddynt yn gorfod ei chuddio o'r golwg o'r blaen oher- wyrM L'ormes ac angbyfiawndor. Cwestiwn nesaf y Chronicle ydyw, Beth sydd yn gwneyd sit Gaoruarfon yn Rhydd- ? Ac yn wir, ehwareu teg iddo, y mae eto wedi taro yr hoelen ar ei phen, trwy gofnodi dywediad Mr Henry Bichard fod y Cymry yn gonedl o Annghydffurf- wyr." Ac nid oes yr un sir, meddui, yn dangos hyn yn fwy eglur na sir Gaernarfon, a'r rhyfeddod ydyw, nid fod cymaint wedi pleidleisio dros y Rhyddfrydwyr, ond fod cy- maint wedi pleidleisio dros yr ochr arall. Y mae gan yr Annghydffurfwyr identity of opinion and identity of interests i'w huno. Y mae yr Eglwys a'r tir yn cael eu bygwth. Nid yw Mesur y Claddedigaethau a Mesur y Cwningod a'r Ysgyfarnogod ond blaen- ffrwyth yr hyn sydd i'w ddysgwyl. "Opinions govern," meddai; ae y mae yn addef nad oes gan y Ceidwadwyr opiniynau o gwbl, ond eu bod ar hyd yr oesau yn cael eu harwain, fel deillion, yn mlaen gan rai ereill er eu budd a'u lies hwy eu hunain. Os yw Ceid- waeaetham enill tir (meddai'r chronicle, cofier o hyd), rhaid i'w hamddiffynwyr feddu bam eu hunain." "A pha beth," gofyna, y mae Ceidwadwyr wedi ei wneyd i gyn- nyrehu barn ac i oleuo meddyliau y lluaw8 o'u cyierbynu a'r Bhyddfrydwyr ? Pa beth y mae Eglwyswjr wedi ei wneyd o'u eyfer- bynu a'r Ymneillduwyr ? A ydynt wedi adeiladu cynifer o eglwysi ? Y mae yma dri capel am bob eglwys. A ydynt wedi oodi cymaiut o weinidogion ? Y mae yma bump o bregethwyr Yinneillduol am bob clerigwr." Yn sicr, y mae y North Wales Chronicle yn myned ) n Radical' penboeth; ac fe ddylom fod yn dra diolchgar iddo am siarad mor hynod o gryf. Nis gallwn gydweled a'r bobl hyny sydd yn cwyno yn barhaus fod y byd yn mvned yn waeth. Myned yn well y mae y byd, yn dyfod yn barhaus yn nes i'w le, a da genym weled y North Wales Chronicle o'r diwedd yu dechreu teimlo fod yn bryd iddo yntau ddyfod allan i gefnogi achos cyflawn- der, rhyddid, a phob gwelliantau.

CABEDIGKWYDD MR RATHBONE.- Y r ydym yn deall fod y Toriaid yn chwerthin yn eu llewys ac yn dyweyd y bydd i'r fuddugol- iaeth Byddfrydig brofi yn ddrud iawn i Mr Rathbone yn fuan, gan y bydd pob gwr angheuvis o Byddfrydwr yn apelio ato am gaTdod a gweinidog pob little Bethel ddyled- og yn y wlad yn ceisio ganddo i symud ym- aith ran o'u dyledion trymion. Wrth weled llwyddiant. y rhai hyn, torsytha ysgolfeistr- iaid ac ysgrifenyddion cymdeithasaugwledig ac yn nerth eu erediniaeth yn mhwysigrwydd yr achosion a gynrychiolir ganddynt, blinir ef ganddynt hwythau. Deallwn eisoes fod gwyr auturiaethus fel lielwyrarian yn anfon ato i ymweled a'u hardaloedd hwy fel nodd- wr nou gadeirydd cyngherddau, &c. Da chwi, wyr synwyrol yn mhob ardal, rhodd- wch derfyn ar yr arferiad wrthun yma yn yn yr eginyn. Erys Mr Rathbone ar hyn o bryd yn Fframe, a bydd yn brysur gyda'i oruchwylion Seneddol am fisoedd ar ol y 6ed o lonawr, fel nas gall efe ymweled ag UD- mauyn y wlad aai tisowdd. Nid oes dadlna bydd yn dda gan y boneddwr estyn oefn. ogaeth sylweddol i achosion pjrffrodinol a theilwng, oud am daenu ei ildeii dros bob tawnen 0 Gonwy i Lpvn y mae yn fwy nag y gellir disgwyl i'r uu dyn ei wneyd. Madd- euer i ni am alw sylwat iiynyma; nid heb achos y gwnaothom.

ADDYSG UWCHEADDOL YN Nonymau.- Cynhaliwyd oyfarfod awyddogol i wneyd ymchwiliad i sefyllfa addysg yn Nghymru ddydd Gwener diweddaf, yn Llanbedr. Llanwyd y gadair fel arferol gan Arglwydd Aberdftr. In ystod yr ymdrafodaeth dy- wedodd Eegob Tyddowi fod dosbarth 0 fyfyrwyr wedi dyfod yn ddiweddar i Athrofa Dewi Sant heblaw y rhai a fwriedid i'r eglwys-rhai wedi trefnu i droi mewn cylch- oedd ereill, ac y byddai i hyn yn ddiau leihau nifer y myfyrwyr oyfyngedig i'r dosbarth clerigol. Yr oedd eisieu gwell ysgolion canolradd. Ac nid oedd ef yn gweled' nn gwrthwynebiad i ddefnyddio i'r perwyl hwnw y gwaddoliadau ag ydynt yn awr yn cael eu min-ddarnio yn idibwrpas ar ysgolion elfenol.

Y PEIF WEINIDOG AO ETHOLIAD AKFON. -Er fod Mr Gladstone ar hyn 0 bryd, o angenrheidrwydd, mewn mawr brysurdeb trwy fod gofaIon trymion y Llywodraeth yn pwyso amo, eto nid yw wedi gadael etholiad sirGaernarfon yn ddisylw. Y maeyn llongyf- arch y Llywodraeth a'r wlad ar yr ychwan- egiad diweddaf hwn i wersyll Rhyddfryd- iaeth. Mewn llythyr cyfrinachol at gyfaill yn sir Gaernarfon, yr hwn hefyd sydd etholwr, cydnebydd y rodd sydd wedi ei throsglwyddo iddo yn mherson ei gefnogydd cadam Mr Rathbone oddiwrth ffyddloniaid sir Gaernarfon, a defnyddia y geiriau canlynol: Y mae y terfyniad yn anrhydedd i'r gynrychiolaeth, ac yr wyf yn sier na siomir yr etholwyr yn yr aelod seneddol rhagorol y maent wedi ddewis." Y mae Mr Glad- stone bellach yn hen gydnabyddus 4 Mr Rathbone, ac felly mewn mantais i allu dyweyd oddiar wybodaeth bersonol am ei ragoriaethau fel aelod seneddol. Cafodd bleidlais a chefnogaeth y boneddwr anrhyd- eddus i basio Mesur Tir yr Iwerddon. Y mae yn naturiol iddo felly i edryeh yn mlaen i'r dyfodol gyda phob ymddiried yn ei ffyddlondeb.

ETHOLIAD SIR GAERNARFON. CANtiYNIAD Y FRWYDR.-DYCHRELIAD ANRHYDEDDXJSYR YMGEISYDD RHYDD- FRYDOL. Dydd Mawrth diweddaf, terfynodd y frwydr egtiiol a ymladdwyd am gynrychiolaeth y sir Uorfu i ni fyned i'r waag y trodiweddaf cyn gallu gwneyd dim mwy na hyjbybu am y fuddug- oliaeth Ryddfrydig. Gan hyny, yr ydym yn ychwanegu y mauylion a ganlyu o eiddo un o'u gohebwyr:—On o'r <hai cyntaf i bleidebu yu ffafr Mr Rathbone ydoedd Mr John Roberts, A.S., yr hwn a bleidebodd yn Ty'nygroes; au yehydig yn ddisvedd-rach cawn MrR Uaries, A.S. yn gwneyd yr un peth yn Maugor; HiBalkeley Hughes, A.S., yu N^uaeruarfou, a Mr Hamuel Holland, A.S., yn Mhorthmadog. Ymwelodd Mr Rathbone, yn nghydu'i frawd, Mr S. G. Rathbone, a Mr W A. Darbithire, ag amryw o'r polling booths yn ystod y dydd, a der. bynid lnvyi t yn mhob man yn grocsawgar, ac yn yr hwyr cyfeiriasant am Baladeulyn, tartref Mr Durbishire, lie yr arosasant aw. y uoon. ttrbyn tua deg o'r gloch nos Fawrth yr oedd yr holt goiftau pleiilebu oddigerth un wedi cythaedd i Gaemarfon, ac wedi eu dyfodiad cymerwyd hwy, t yu uniongyichol i'r Neuadd Sirol, lie y gwyliwy'd hwy drwy y nos. CvtaLwrd i ddechreu CYFRIF Y PLEIDLEISIAU am naw o'r gloch boreu Mercher, ae yr oedd y personau a benodwyd i'r gwaith hwnw wedi cyihaeaa y lie mewn pryd, ae erbyn haner awr wedi naw yr oedd y sirydd, Mr Lloyd Edwards, Nanhoron, wedi cyrhaedd. Pa fodd byuag, oherwydd rhyw ddadl a gy. ra rodd le, ni ddechreuwyd cyfrif hyd ddeg o'r gloch. Mynai y rhai a gynrychiolai Mr Nanner, n ughydag ef ei hunan, gael cyfrif y coffrau ar eu penan eu hunain, a gwrthwynebid hyn gtlll gyllfychinlwyr y blaid Ryddfrydig, a d \;leùid yn gryf am gael eu cymys- gu oil gyda'u gilydd cyn dechreu gan Mr Kennedy, un o gyfreithwyr Mr Rathbone. Wedi peth idadleu gorfu i'r blaid a wrthwynebai eu cymyagu ildio, achymysgwyd hwynt oil cyn dech- reu eu cyfiif. Yr oedd y boreu mor wlyb fel na ddaeth rhyw lawer o ddyeithriaid i'r dref, ond erbyn tua lianer dydd, yr oedd pobl lawer wedi dyfod ac yn parhau i ddylif) iddi. Yi cedd tytft fawr y tu alkn i'r Neuadd Drefol yn prydcrus ddysgwyl CANLYNIAD Y PLEIDLEfSIO, lie amryw >n tiirsd gyda'u gilydd ao vn ceisio dy. falu bdh allai fod y canlyniad. Tybiai rhai y cawsai tua phum' cant, ereill chwe' chant neu saith. Tybiai mwy mai tua mil a gawsai, ac elui rliai mor bell a dyweyd y byddai yn sicr o gael pymthe cant neu. ddwy fll, ond, yn ughanol dys- tawrwydd nas aflonyddid gan ddim ond twrf y de'nynau gwlaw a ddisgynai ar y gwlawleni, welc y ffugyrau yn cael ea dangos gan Mr R. D. Wil. liams, yn y ffenestr, lie ar yr un momeut clYlVid bloedd 0 orfoledd a ddiasbedai y castell gerllaw. Wele y ffugyrau: — Dros Mr Kathbone 3180 Mwyafrif dros Mr Rathbone 1029 Prysnrodd y dyrfa yn uniongyrchol i'r Maes. ac wedi cyrhaedd at y Castle Hotel, ymddaugosodd Mr Rathbone ar y lalcony, ac mewn araeth for, ond hynod gynwysfawr, dywedodd Fy, nghyfeillion,-Yr wyf yu sefyll ger eieh bron yn y safle anrhydeddus o ddewieedig aelod sir Gaemarfon (cymeradwj aeth). Yr ydych wedi fy ngWtteuthMr. aid yn unig yn Gymro, ond yn gvn- rychiolydd triugain mil oGymry (cymeradwyaeth). Vi utddwn yn cyfranogi o'ch teimladau o'r blaen ond yn awr gallaf siarad yn eich enw ac mewn amddiffyniad o'r teimladau hyny (cymeradwy- aeth). Y mae y safle yr ydwyf ynddi yn un anrhydeddus, ac yr ydyoh chwithau wedi enill buddugeliaeth ogoneddus (eymeradwyaeth). Yr ydych wedi crythau dwylaw Mr Glad- stone, wedi lloni ei galon, ae yr ydych wedi rhoddi iddo y gallu— (cymeradwyaeth)—yr jdych wedi rhoddi i'w weinyddiaeth y gallu i gario allan yr egwyddorion hyny 0 gyflawnder a rh) ddid, nid yu vrnig yn Mhryda n, ond drwy yr holl fyd. Hefyd gadewch i mi ddyweyd hyn wrthych,—etholwyr Cymreig sir Gaernarfon,-yr ydych wedi dangos y gellwch fod yn hollol gyson S'ch egwyddorion. Rhoddaaoch i mi yr un mwyafrif yn union ag a roddasoch i Mr Watkin Williams yn y gwanwyn (cymeradwyaeth). Yn ddii y01 ynhFLliw?d cyfarfod mawreddog yn y P",4d pryd yr a?Khwyd y dorf enfawi ,1 "lh 0le,,Iig, Mr Richard Davies, A.S Parchn J. Alun Roberts, B.D., Caemarfon D. S. Davies, Bangor, ao ereill. Aeth Mr Bathbone ymaith gyda'r gerbydres brydnawnol i Lerpwl. Dilynwyd ef i'r orsaf gan dyrfa niferus a brwd- frydig, a dadseiniai yr heolydd gan awn cerddor. iaeth, a bloeddiadau croesawol.

OAS&HABFON. UrMDEITHA8 IJENYDDOL OALEM —NOS Iau, Rhag- fyr 2il, cynhaliwyd cyfarfod adloniadol perthynol i r gymdeithas uchod, dan 11 wyddiaeth Mr Hugh Humphreys, pryd yr aed > n mlaen yn y drefn gan. lynol: — T6a gynulleidfaol. Adroddiad gan Miss Godfrey. Can gun Mr E. Williams. Adroddiad §an Mr B-1w?rd Davies. Adroddiad gan Miss Tate Hughes. Oystadieu«eth darllen dernyn heb atalnodnu yn ddifyfyr: goreu Mr R. Mon Wil. liams. Adroddi <d gan Mr R. Mon Williams. Ad. roddiad gan Mr Matthew Hughes. Can gan Mr E. Williams. oystadleumeth ail-adrodd stori: goreu, Mr Owen Roberts. Adroddiad gan Mr 0. R Owen. Darlleniad gan Mr R. Williams. Dar- lleniad gan Mr W. Parry. Darlleniad gan Mr Owen Roberts. Darlleniad gan Mr E. R. Owen. Terfynwyd drwy gann gynulleidfaol.—S. J. Jonet. OAPBI, SBISNIO TCBT-SQUARB — Cynhaliwyd yr hyn a elwir yn "Sunday School Anniversary Ser- vices" vn y capel uchod ddydd Sul diweddaf, pryd y traddodwyd dwy bregeth (y naill yn y boreu a'r Ilall yn yr hwyr) gan y gweinidog, sef y Parchedig Owen Edwards, B.A. Yr oedd y pregethau hyn, o ran cyfansoddiad, mater, a chyfeiriad nen amcan, ya deilwng o bob canmol- iaeth, ac yn gyfryw ag y buasai yn dda genym pe buasai modd i holl bobl ieuainc ac athrawon ac athrawesan Ysgolion Sabbothol ein gwlad eu elywed. Yr oedd y canu hefyd yn bur dds, ac y mae hyn i'w briodoli yn lpenaf i lafur a ffyddlon- deb Mrs David Thomas, Bodhyfryd, Mr J. H. Roberts (Pencerdd Gwynedd), a Mr John Wil- liams, joiner, gynt o Pembroke Dock. Chwareuid ar yr harmonium yn y boreu gan Mrs Thomas, ac yr hwyr gan Mr Roberts. OYMDEITHAS LBNTDDOL ENOKDI.—Nos Wener diweddaf, y 3ydd cyflsol, yn y gymdeithas uchod, cafwyd areithiau b. rfyfyr, gan y brodyr canlynol: —Mr John Jones, druggist, ar Heddwoh;" Mr W. M. Roberts, Rhosdican, "Dirwest;" Mr R. O. Roberts, Bryn Hendre, eto; Mr J. J. Roberts, Pool-street, "Oysur;" Mr William Griffith, Victeria.street, DirwestMr G. Owen, Victoria-street, HenlancyddiaethMr J. Jenes, Market-street, "Henlancyddiaeth;" Mr J. Jeues, Chapel-street, "Amser;" Mr J. Davies (Gwyn. eddon), Ceidwadaeth." Cafwyd areithiau dyddorol ac adeiladol. Gohiriwyd y ddadl ar y benod gyntaf 0 Genesis byd nos Wener nesal. MABWOLABTH Mn E. G. POWBLL, OOHD KAWR. —Boreu ddydd Mawrth diweddaf, ar ol byr gyatudd, bu farw Mr E. G. Powell, Ooed-mawr, ger y dret hon, yn 72 mlwydd oed. Yr oedd yn enedigol 0 Gaemarfon, ac yn fab i Mr E. Powell, yrhwn, lawer o flynyddoeddlvu ol, oedd yn gasglwr cuitomi yn y dref. Ymuaodd Mr Powell a'r yfraith, ac yn mhen Y8pRid o amser, da8th yn gyfraith, i'r diweddar Mr Poole, wedi hyny yn bartner gymharhynaf o'r unflrm, gan gymeryd fel cymhar leuasgaf Mr W. T. Poole, mab y diweddar aelod hynat gyda'r un drafodaeth. Yn ddiweddarach symudoddMrPowello Castle-square i Castle-street; yn awr mewn partneriaeth a Mr George Thomas sydd yn dwyn busnes yn mlaen yn Castle. street. Yi oedd y trancedig yn grwner y dosparth, yn drjsorydd sirol, yn ysgrifenydd corphoriaeth Caernarfon, yn oruchwyliwr cofrestok Oeid. wadol, ac yn gyfreithiwr dros lawer ystad eang yn y gyruydogaeth. Ychydig flynyddau yn ol ym- neiUdnodd o fusnes, ac ar gyfrif ei alluoedd ddys- glaer a'i broftad helaeth dyrchafwyd ef yn fuan i'r fainc yuadol. Gwnaethpwyd ef yn sirydd yn 1875. Yn amser dadl dro yn olyn mysg ynadon y sir ar achlysur ymddsswyddiad Arglwydd New- borough o fod yn gadeirydd y quarter session, efe oedd yr unig un i gymhell eymedtoldeb yn yr achos. Darfu i'r CWlS annibynol a gymerodd yn yr arogylchiad hwnw ychwanegu llawer at y mawr barch a roddid iddo yn barod. O idawodd weddw, mab, a dwy o ferched i alaru eu colled ar ei ol. Claddwyd ef ddydd Sadwrn diweddaf yn Llaubeblig, Eglwys y Plwyf. Oychwyn- odd yr osgordd gynwyeedig o elorgerbyd, pump o tnournitig coaehcs, ac amryw berbydau preifat o Coedmawr, yn fuan ar ol nn-ar-ddeg o'r gloch. Y prif alarwyr oeddynt, Mr Charles Poole, C. Poole, ieu., y Parch James Parry (diweddar berig- lor Llanfairisgaor), Dr Cleminger (Gwynfa Villa), Mr Buckley, a Mr Miliington, Bryu-yr-eglwys Dr W. Watkin Roberts, a Dr John Williams. Yr oedd cerbydau preifat cauedig Dr Watkin Roberts, Mr Evan Hugh Owen, a'r Parch Dr Evans, yn fiurflo rhan o'r gosgorddlu. Yr oedd lluaw8 o denantiaid yn canlyn ar draed. Darlleuwyd y gwasanaeth gany Parch J. W. Thomas, B A. Yr oedd cor Christ Church yno yn eu gwynwisgoedd yn cymeryd rhan yn y cyflawniad. Yr oedd yr arch nesaf allan o dderw caboledig wedi ei addurao â phres ac wedi ei gorchuddio a phleth-dorchau a chroesau wedi eu gwneyd o flodau. Yroedd ar y bresit plate enw y boneddwr trancedig, yn nghyda dyddiad ei enedigaeth a'i farwolaeth. Tr oedd trefniadan yr angladd o dan ofal Mr Richard Roger Williams, Bank-quay, a Mr Robert Griffith, Bangor-street.—Yn Ilya yr ynadon sirol, ddydd Sadwrn,—yn bresenol Mr J. D. Wuitehead (cad eirydd), Syr Llewelyn Turner, a Mr Poole—dy- wedodd y oadeirydd fod dymuniad am iddo, cyn dechreu ar waith cyffredin yr cisteddiad, ar. uu y fainc, i amlygu eu galar dwys am farwoi eth eu cydswyddog parchus, Mr Powell; a'r golled fawr a gafodd maine ynadol sir Gaemarfon oherwydd ei symudiad oddiwrthynt. Darllenwyd Mnl.yri'r uu perwyl oddiwrth Cadben Wynne Griffith. Y BWRDD YSQOL — Cynhaliwyd cyfarfod misot y bwrdd uchod nos Lu a, pryd yr oedd ya bresenol Mr Menzies (yn y gadair), Mr Jonathan Jones, a'r Parch O. Davies,—Darllenwyd Ilythyr oddiwrth Fwrdd y Llywodraeth Leol yn caniatau y symiau a nacawyd gan yr archwiliwr, Mr Edward Morgan. Yr oedd yr archwiliwr wedi gwrthod cydnabod amryw symiau fel rhai taladwy am nad oedd un rhyw ddangoeind wedi el roddi o'i flaen fod y bwrdd wedi derbyn thai o'r nwyddau y gofynid tâl am danynt. Yr oedd Bwrdd y Llywodraeth Leol yn cydnabod fod rhai items yn eu myeg ag oedd yn amlwgyn ddy- ledus, ac fod rhai yn amheus, ae oherwydd hyny caniataW; d cadarnhau taliad y eyfan.-Dar- llenwyd adroddiad yr ysgolfeistr a'r ysgol- feistreeau. Miss Thomas, melstres yr infant school a adroddai: Nifer ar y llyfrau, 222; y mis diweddaf, 216. Yn bresenol, ar gyfartaledd, 159 y mis diweddaf, 156; y mis cyferbyniol y llynedd, 115. Derbyniadau mewn taliadau, 2p.:2s. 4c., y mis diweddaf, 2p 5s. 3c.; eyfuod cyfer- byniol y llynedd, 2p 6s. 3e. Miss Edwards, athrawes Vsgol y Bwrdd (genethod), a ad. roddai Ar y llyfrau, 193 y mis eyr, 190; mis cyferbyniol, 153. Yn bresenol, ar gyfartaledd, 127; y mis oynt, 122; y mis cyferbyniol y llynedd, 92. Mr Jones, ysgolfeistr Ysgoldy y Bwrdd, a roddodd yr adroddiad oanlyuol: Niter ar y liyfrau, 25 y mis o'r blaen, 268; yr un mis y llynedd, 246. Yn bresenol, ar gyfartaledd, 181 y rds cynt, 194; yr un mis y flwyddyn cynt, 161. —Oedwyd pwn ocyflogau yr athrawon hydgyfarfod arbenig o'r bwrdd nos Iau nesal. LLYS YR YNADON SIROL, DYDD SADWRN — 0 flaen Mr J. D. Whitehead (cadeirydd), Syr Llewelyn Turner, a Mr W. T. Poole. T diweddar Mr B. G. PoictH.—Cyn myned yn mlaen gyda gwaith y cyfarfod, dywedodd y cad- eirydd ei fed ef, yn nghyda'i frodyr ar y faine, wedi teimlo galar dwye oherwydd marwolaeth eu cydswyddog parchus, Mr E. G. Powell, Coed Mawr. Teimlid colled dirfawr ar y faiuc sirol ar ei ol. Dymnnai yr ynadon amlygu eu galar yn ngwyneb yr amgylchiad, a'u cydymdeiutad gyda theulu y diweddar Mr Powell yn eu profedigaeth. —Darllenwyd llythyr i'r un perwyl oddiwrth Cadben Wynn Griffith. Plenty* dayhyfreithlawn. Dedfrydwyd Edward Oliver, Waen Peutir, i gyfrnnu haner coron yn wythnoaol tuagat blentyn anghyfreithlon Mary WillialDll, o'r uu gymydoga.th.—Cynrychiolwyd yr erlynce gan Mr Al1nøun, a'r diffynydd gan Mr J. A Hughes. Tmosodiao Creulavn.—CyhuddwydHugh Hughes, Ebeuezer, 0 ymosod ar ei wraig y diwrnod blaen orol. Darlltnw]rd tftijhate meddygol, yr hon a sicrbai fod y wraig mewn sefyllfa beryghu mewn eanlyniad tr ymosodiedd. -Gobiriwyd yr aehos am wythnoo. LLYS YB YNADON LLEOL, DTDD LTW.— O flien y Maer (Hr Lewis Lewis,, a Mr G. B. Rèeø. llediwdod, to.-Am fod yn feddw tra yr oedd ferol a cheffyl dan ei ofal ar Bangor-road, dydd Sadwrn, y 4ydd cjlfsol, dirwywyd Thoman Wil- liams i'r awm o 51 a'r costau — Gorfodwyd Robert Owen i dalu dirwy o 5s a'r costau am feddwdod a gwrthod gaclaely Queen's Hotel, Caernarfon, ar y 4JGd cyflsol.—Owen Robeita, am ymyryd ft r heddgeidwaW tra yn cyflawni eu dyledswydd, a ddirwywyd i'r eirm a 5s a'r costau.—Dedfrydwyd WWi_Thomaø hefyd am g?Cetyb drosedd ar yr un ader i daln cyMyb <Hi?y.—Am feddwdod ar y ?dj oyaMt,?!"?? William Bentwley, yn ??yrh?yTOedd?o ddedh-y? MMnoro!, fr swm o 7s 6c a'r oostaa. ? ?<t<<f«:.—J<?n Brown, brodor 0 Rbthyn, 8 gyhudd vyd o ladrata pftr o dratoen, sear/t A brush, eiddo William Jones, Tan'rallt, gyù.r hwu y llettyai.—Gan ystyried ei ymddygiad da 111 flaen- orol i'r amgylehial presenol, ni chosbwyd ef gyda oharchariad, ond dedfrydwyd ef i dalu 58 a'r costau. Beehgyn ifrootus.-Am dori ffenestr slop yn Uxbridge-8treet yn ystod yr etholiad diweddar, dedfrydwyd y becbgyn canlynol i gael eugwialen- odi chwe' gwaith gyda gwialen fedw gan eu rhieni yn mhresenoldeb yr beddgetdwaid: -Hugh Williams, Paac Hughes, Hugh Jones, Robert Jones, Elias Ellis, Evan 0. Hughes, Thomas L. Jones, a William D. Roberts. Rhai ° Gnnlyniadau Annymunol yr Ethel- iod -Ditceddar.-Ar gais Mr J. B. Allan son, neillluwyd y 3ydd o Ionawr nesal, fel dydd i gynhal Uys arbenig er penodi (assess) swm y coJleliion a achosiwyd i'r Maer (Mr Lewis Lewis), Mr John Lloyd, Prince of Wales Hotel, a Mr H. Harwood, Eagles and George Hotels, trwy i mob afreolus ymosod ar eu tai a thori eu ffenestil, &c., yn yatod yr etholiad diweddar. Rhoddwyd tyst- lolieth gan y Maer, Mr John Lloyd, a Mr H. Harwood.

BODDIAD HENAFGWR YN YR AFON MENAI. Xorwyd ar dawelwch cynefln ein tref foreu Sadwm, gan y newydd fod coiph henafgwr wedi ei gael ya y New Dock. Enw y truaa a gyfarfydd- odd a'i ddiwedd yn y dull adfydus hwn ydoedd Robeit Jones, o'r Gerlan, Bethesda, yr hwn a fu am dymhor maith yn dal y awydd ooruchwyliwr yn un o'r chwarelau. Yr oedd y traneedijf yn hanu 0 deulu adnabyddus a pharchus. Nawn Llun, cynhaliwyd trengholiad ar y gweddillion yn y Guild Hall, ger bron Mr G. Thomas, yr Is- grwaer. Blaenor y rheithwyr ydoedd Mr Owen Williams, Castle-square.—John Parry, Oounty Vaults, Oaernarfon, a ddywedodd i'r trancedig fod yn aros gydag ef er dydd Mawrth. Y tro diweddaf iddo ei weled ydoedd tua chwech o'r gloch nos Wener, yn ei dy ef (y tyst). Yr oedd yn sobr ar y pryd. Nis gwelodd ef mwy yn fyw. William Norsewoithy, urif swyddog y eoist-guards, a ddywedai ei fod yn y Cel, nos Wener. Gwelodd y trancedig yr adeg hono Gofynodd iddo pa le yr ydoedd yn myned Atebodd y trancedig gan d lyweyd wrtho am ofalu am ei fusaes ei hun. Wedi peth siarad, llwyddodd y tyst i'w droi yn ol. Gwelodd ef ddiweddaf yu sefyll gerllaw y Jlig-pole. Yr oedd dyn a dynes yn sefyll ar y pryd yn ymyl y dock. Gany rheithwyr: Y mae y doeh yn beryglus. Dylai fod yno rhyw amddiffyniad. Nid oes yno neb yn gwylio.—John Edward Owen, saer llechi, Caernarfon, a ddywedodd iddo weled corph y trancedig foreu Sadwrn yn y dwfr yn y Noto Dock, gyferbyn a'r dead house. Galwodd am gynorth- wy, a dygwyd y corph i'r 14a. Yna rhoddodd hysbysrwydd i'r heddgaidwaid.-Gan y rheith- wyr: Yr oedd y corph yn nofio, eithr nid oedd ond y pen yn weladwy .-SergtJoues a ddywedodd iddo archwilio y corph, ac iddo gael yn y Uogellau un pwrs yn cynwys ugaiu punt mewn aur, van arall yu cynwys haner sofrou ae w) th geiniog a dimai, a pharo wydrau.—John Parry, yr hwn a alwyd eilwaith, a ddjrwed, i ei fod yn adwaeny coiph fel yreid-o Robert Jones, ei frawd yn-nghyfraith. -DrehweIwyd rheithfarn o "Foddiad damwein- iol, acychwanegwyd y dylai yr awdurdodau dalu sylw uniongyr hoi i gyttwr peryglus y dock er liuddies damweiuiau o'r fath yn y dyfodol.

ANGLADD Y PARCH. JOHN WILLIAMS, SILOH. Dydd LIun diweddaf hebryngwyd gweddillioa y diweddar Barch John Williams, Silok, o'r dref hon, i fan ei hir gartref, yn mynwent Cae-athraw. Cafodd gynhebrwng anrhydeddus yn mhob ystyr. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parchn Evan Jones, Moriah, ac Evan Roberts, Engedi; ac ar Ion y bedd, gau y Parch Hugh Roberts, Lerpwl. Yn y capel traddodwyd anerchiadau gan y Parchn David Morris, Bwlan; Francis Jones, Waenfawr; a Mr Henry Edwards (un o ddiacon- iaid Siloh). Yr oedd yr orymdaith wedi ei threfau fel y canlynYsgolion Sabbothol Siloh; y gweinidogion, bob yn dri; y diaconiaid, bob yn dri; y cantorion; yr elorgerbyd a'r cerbydau ereill; YDa] dorf yn gyffrediuol. Yn mysg ereill yn bresenol sylwaso:n ar y rhai canlynol:— Parchn. Rees Jones, Felinheli; Evan Jones, Moriah; Evan Roberts, Engedi; John Williams, Dwy ran, Mon; Joseph Hilher, Beaumaris; Evan Owen, Talysain; John Williams, Bangor; Griffith Jones, Tregarth; Griffith Tec«ryn Parry, Llanberis; Edward Roberts, Llanfairfechan; Thomas Hughes, Llanddnlas; J. Eiddon Jones, Llanrug; Francis Jones, Waenfawr; J. Alun Roberts, B.D. (A.), Caernarfon; John Owen Jones, Llanberis; Edward Roberts, Ceunant; David Morris, Bwlan; John Hugh Evans (Cynfaen); T. Gwynedd Roberts, Rhostryfan; D. Roberts, Nant, Pwllheli; R. Owen (W.), Caernarfon; Daniel D. Jones, Bangor; W. E. Williams. Pentir; W. Williams, Caernarfon; Ellie James Jones, M.A., Glasgoed; John Wil- liams (W.), Owen Davies (B.), Thomas M. Jones, William Williams (B.), John Williams (B.), Thomas Hughee (W.), Owen Edwards, B.A., Robert Jones (B.), Caernarfon; William Williams, Nazareth; O. Price, Glasgo.d; W. Evans, Bryn 'rodyn; R. Humphreys, Bontnewydd; W. Jones, Felinheli; David Williims, Owmyglo; Hugh Roberts, Lerpwl; Griffith Roberta, Caraeddi; William Davies, Bryn'rodyu; Thonas Ellis, Llan. ystumdwy; Thomas Roberts, Jerusalem j William Ryle Davies, Dysgwylfa; W. R. Jones, Cesarea; John Jones, Bryn'rodvn; Uri Lewis Lewis (maer Caernarfon); W. P. Williams (cyn-faer); Thomas Lloyd Jones, Talysaru; John Pryce, Normal College, Bangor; W. Jones, Tanycoed, Clynnog; yn nghyda llu mawr ereill.

BANGOR A RHYDDFKYDIAErH. Nos Wener, Rhagfyr 3ydd, cyfarfu Pwyiigor Rhyddfrydol Bangor, yn y Roya. Oak, er cyflwyno i Mr Morgan Richards, Mr John Roberts, a Dr Ellis, anrheg fechan fel arwydd o rwymedigaeth y blaid Ryddlrydig i'r bonedligiou hyny am ea llatur diflino yn y blynyddoedd a basiodd. Teimlai y cyfeillion fod sel a gweithgarweh y boneddigiou hyny y fath fel mai buddiol ydoedd gwneyd rhyw gydnabyddiaeth fechan er coffa am y fuddugol- iaeth ogoneddus a gafodd Mr Rathbone ar ei wrthwynebydd Toriaidd yr wythnos ddiweddat Peuderfynwyd mai y dull gore* i wneyd hyny ydoedd cyfi\VyM i bob un o'r tri boneddwr ddau ddarlun hardd 0 Mr Glaletone a Mr Bright; ac ar y noswaith a enwyd, daeth nifer fawr o gyieili- ion yn nghyd gyda'r amcan hwn. Lljwyddwyd gan Mr W. Cadwaladr Davies, Distriot Bank, yr hwn a alwodd a* Mr John Price, Normal College, i gyflwyno y darluniaH. Gwnaeth Mr Price sylwadau pwrpieol i'r achlysur, a chyfeiriodd hefyd yn mhellach at ymdrechion Mr Morgan Richards a Mr John Roberts yn ystod y 40ain mlynedd diweddaf yn mhlaid rhyddid crefyddol a gwladol. Yr oedd bob un o honynt wedi bod yn flaenllaw ar bob achlysur i amddiffyn hawliau y gweithwyr, au o dan lawer o anfanteision wedi egnio i sicrbau i'w cyd-drefwyr chwareu teg a chyflawnder oddiar law y mawrion.—Wrth ddiolch i'w gyfeillion am yr arwydd hwnw 0 ymddiried a theimlad da, dywedai Mr Morgan Richards fod sefyllfa pethau wedi newid yn fawr er's pan y dadthai ef i Faugor i fyw tua 30ain mlynedd yn ol. Yn y blynyddoedd hyny yr oedd yn berygl i neb add-foifodyn Ryddfrydwr, ac nid oedd dyrnaid 0 bobl i'w cael yu y ddinas yn ddigon dewr i sefyll i fyny dros iawnderau y dosbarth gwcithiol. Ond erbya hyn yr oedd pethau wedi cyfnewid. Yu y North Wales Chronic s a nrgraphwyd y diwrnod hwnw yr oedd yn gweled fod hyd yn nod organ mawr Toriaid wedi newid ei farn am Ymneiliduwyr Cymru, yn hytrach na rhoddi enwau drwg ar yr etholwyr, fel ar ddiwtdd yr etholiad o'r blaen, a'u galw yn gelwyddwyr, yr oedd y papyr hwnw yn canfod ilawer iawn o rinweddau ynddynt, ac yn anucg Ceidwadwyr i ddilyn 61 eu camrau mewn llawer o bethau. Cyfeiriodd Mr Richer s, yn mhlith pethau ereill, at y pwnc pwysig o addysg, a rhoddodd ddesgrifi ,d dydtlolOl o'r aufamteision y gorweddai ef, yn ughyda llawer ereill, o danyot yn eu hieuenctyd with geisio gw bodneth I'ltiuoi. Oalwyd anerchiadau hely i gan Or Ellis a Mr John Roberts. Ar gynygiad Dr Ellis, yn cael ei eilw gau Mr T. O. Lewis, Fiondeg, a'i gymeradwyo gan Mr Mor- gan Hicharde, pasiwyd pleidlais o ddielchgarwch i Mr W. A. Darbishire, Uywydd y Gymdeithas Ryddfrydig drwy y air, lie i Mr R. D. Wilaarms, yr ysgrifenydd, am eu hymdrechion diflino ar hyd y blynyddoedd. Penderf t nwyd fod oopiau o'r pan- derlnuftdau hy* yn cael eu hanfan i Mt W. Rath- bone, A.S., Mr W. A Djrb.Bliise, a Mr R. D. Wil- liams.

BLACKWOOD, MYNWY. TsaoL T BWKDD.—Y mae adroddiad yr inpeetor, sydd newydd dd'od i law. yn dangoa fod yr ysgol uchod yn parhau yn y sefyllfa uchel o effeithiol- rwydd y mae wedi bod ynddo er's amryw flyn- yddau o dan yr athraw presenol, Mr O. Edwards (Dinorwig gynt). Arhoiwyd 130 o ysgoleigion, a darfu iddynt basio eleni drachefn yn ol 99 y cant. Bydded i Iwyddiant ddilya llafur yr athraw ya y dyfodol meg ps ag y mae wedi gwneyd yn yr amser a aeth heiblo.- IF.

I Y SEFYLL ALLAN YN LLANAEL- HAIARN. Ymaey "strike" yn chwareli ithfaen Llaa- auhaiarn wedi cymeryd gwedd mor ddifrifol fal y mae yr awdurclodau wedi apelio am nifer 0 wysiadauyn erbyn rhai o'r chwarelwyr. Fel y gwelir mewn colofn arall, apwyntiad Sais i fod yn Mwygydd y gwaith sydd wrth wraidd yr angbyd- fod.

I PERLAU CORON FFRAINC. Ar y tir nad ydynt yn mcddu un perth hanes- ?''J ?? Ll?odr.eth Ffrainc wedi dyfod I '???,?? P?? y goron, <??- yddio y ?T ? °fr vM a ddY8gW i lir gael oddi- wrthynt at wasMMthyramguddfeydd c?hoeddca.

YMWAHANIAD Y LLYNGES RYNG- I GENEDLAETHOL. Hysbyaitd 0 Gaercystenyn a ddywed fod T HYnges ryng-genedlaethol wedi ??mw??)' Hysbysir hctydfod y Uy,.genh?on Germam, ae Awstria wedi derbyn oyf?wyd-i.' ).dau i n° y Porte tl wdthredll gyda doethineb a phwyll mewu perthynM i'r cwMtiwn Groeg- aida.

TAN DINYSTRIOL. Yn foreu ddydd SuI, llwyr losgwyd llaw-weith- feydd y "Lousdale Bleaching Companv" ger Paisley.

YMRYSONFA RWYFO. Ddydd Sadwrn, cymerodd ymrysonfa ryfawl le ar y Dafwys, c/drhwng Ross, New Brunswick a Frickett, o Awatralia. Yr Americauiad. oedd fuddugol.

CYNYDD Y "LAND LEAGUE." Tra yn cyfarch cyfarfod cyhoeddus yn Water- ford, ddydd Sul, tystiai Mr Parnell fod y "Land League wedi cynyddu mwy yn yatod ei absenol- deb ef o'r wlad am dair wythnos nag a wnaeth er's deunaw mis. Tyatiai yu mhellach fod y Gwyddelod yn nes i ddwyn oddiamgylchddiddym- iad y gyfundrefn dirol bresenol nag y buont or's tri chan' mlynedd.

AFFGHANISTAN. Brysneges o Teheran a ddywed fol paithau gogleddal Affghanistan 111 dra ansefydlog, yn gy. maint a bod y Tyrcomaniaid yn gwneyd mynych ruthriadau ar wahanjl ranau o'r wlad.

[GVDA'R PBLLEBTB.J MWNWYR GOGLEDDBARTH LLOEGE. Y mae mwnwyr swydd York a Derby wedi pen. derfynu apeho am godiad o 15 y cant iyn eu cytlogau. Yn niffyg hyn, y maent yn arfaetha sefyll allan."

MARWOLAETH DDISYFYD SYR JAMES COLVILLE. Ddydd Sul, yu hynod diisyfyd, bti farw Sjr James Colville, Premier lord of Appeal yn y Cyfrm-gynghor, yn ei breswylfed yn y Brifddinaa. Efa oedd y pedwørydd trnwr 0 enwogrwldd. uchel a fu farw yn ddiweddar.

Y PABAU YMNEILIIDUOL AC UNDODIAETH. -Dyna ydyw penawd erthygl orlawn o'r gwenwyn sydd yn blentyn siomedigaeth. Gwelodd oleu dydd yn yr Aberystwyth Observer. Y mae yn dyfynu geiriau un o oraclau yr Eglwys Sefydledig i'r perwyl fod Ymneillduaeth John Wesley, Rowlands Llangeitho, a Jones Llangan, mewn gwir- ionedd, yn orlawn 0 fywyd ysbrydol." Dywed yr un dysgawdwr mai arwyddair Ymneillduwyr y dyddiau presenol yw Gwleidyddiaeth yn gyntaf a chrefydd yn ail." Y mae yr Observer o'r farn fod ethol- iad Arf on wedi profi fod y gosodiad di- weddaf yn wirionedd. Dywedwn ninau mai yr un yw Ymneillduaeth yn y naill gyfnod fel y llall. Nid oedd digon o oddefiad orefyddol yn y wlad y pryd hwnw fel ag i roddi yr un rhyddid 1 Wesley, &c., ag i Ymneillduwyr y dyddiau presenol. Un o brif egwyddorion Ymneillduaeth yw nad oes cysylltiad i fod rhwng crefydd a gwleid- yddiaeth. Un peth yw crefydd, peth arall yw gwleidyddiaeth; ao yr ydym ni fel Ymneillduwyr yn cadw y ddwy ar wahan. Y mae etholwyr Ymneiltduol sir Gaemar- foa wedi gweithredu yn berffaith gyson a'r egwyddor hon drwy anfon Mr Rathbone i'r Senedd ar gyfrif ei olygiadau gwleid- yddol yn unig. Y mae Mr Rathbone yn gyfrifol i'r etholwyr am ei olygiadau gwleidyddol, ac i Dduw am ei olygiadau crefyddol. Onid teg fyddai dyweyd mai arwyddair Ymneillduwyr y dyddiau pre- senol yw, nid "GwIeidyddiaeth yn gyntaf, ac yna crefydd," ond "ei le i bob peth, a phob peth yn ei Ie."

ACHOS DRWGDYBUS. Y mae dynes o'r enw Mary Ann Wilmot, maeth. wraig, wedi ei thraddodi i sefyll ei phrawf yn Sheffield, ar y cyhuddiad 0 roddi dogn o morphia i Mrs Booth, gwraig i feddyg. Cafwyd t'r cyhodd. edig fod yn prynu y nwydd crybwylledig.

DAMWAIN MEWN GLOFA GER GWREC- SAM.-PEDWAR 0 DDYNION WEDI EU LLADD. Yn foreu, ddydd Gwener, digwyddodd damwain ofidus yn Llay Hall Colliery, ger Gwrecsam. Gweithir y pwU 0 dan fwndwll (shaft). Am bed. war o'r gloch cafodd y tanwyr bob peth yn iawn ilbob1 ymddangosiad yn y No. I downcast shaft. Daeth y glowyr at eu gwaith am chwech o'r gloch. Yr oadd y chweehed cage yn cael ei ollwng i lawr, pan yr ymaaodd yn un e'r bearers yn y mwndll. yr hyn a'i tr8dd ar y naill ochr, ac a bar??l 11! ddarno haiarn daro i fewn i flwch coed a ddef- nyddid i guddia yr haulaje deep rope. Parodd hyn ddyryswch a aehlysurodd i'r rhai oeddynt yn y edge gael eu taflu allan. En wau y trancedigionydynt: —George Allan, Thomas Dodd, Peter Ankers, a William Jones. DAMWAIN ALAILUS.-Gohebydd o'r ardal a ys- grifena fel y canlyn: Dydd Gwener, Raagfyr 3ydd, digwyddodd daaiwain arswydus mewn gwaith glo a elwir Llay Hall, get Wrecsam, trwy i bedwar o bersonau, tra yn disgyn i'r pwll, syrthio rywfodd oddiar y carrier. Canlyniad hyn oedd cwympo ugeiuiaa 0 latheni. Torcalonus, os gwir yw y pair a leduenir ar hyd y cymydogaethau, tod gwr leuanc o'r enw Alien, pau yn syrthio, wedi cydio gafael mewn darn 0 bren, mae yn dra thebyg, ac wedi crogi wrth ei ddwylaw am o haner awr i ddeugain munud, heb un moddiou i'w gyrhaedd- a gortod ymollwug, yn ymwybodol iddo ei hun, i ddyfnder ofuadwy. Os yw hyn yu wir, gréSYIl ua fuasai rhaff, Jieu drês, i ollwng rliywuu at y truan. Mae amrywia.th bara yn nghylch y midd y di- gwyddodd y ddamwaiu. I)y;vedir fod gwaelod y carrier rywfodd wedi rhoddi ffordd odditan eu traed a'u gollwng i lawr. Ceir esboniad ar hyn eta. Ap Jorwerth.

ANFON MIL WYR I'P. IWERDDOY. Nawa Linn, gadawodd un bataliwn o'r Cold- stream Guards y Brilddinas, ar eu ffordd ilr Iwerddon.

BBTM SI iiNO YW. T?- Y GVLCBWYL LxxYDI)OL. at vicdemw.y mae'n hyfrydweh genym hysbysu y bydd yma gyflawnder o ymborth a, gyfer dyeithriaid edi ei ddalparu, tel naraidi "Nio demua" a'r cory mae ef yn selodohono efni y bydd raid iddynt ddyoddef o eisieu beunyddiol ymborth.—Yigrifen* vdd.

CEFN MAWS, BHIWABOUT. IIIARWOLARTH 0'11 WYNODABEDD.—Uydd SadwrA diweddaf, bu farw gwraig weddw o'r enw Sarah Jones, High-street, newn modd dychryn!lyd, o'r gyuddaredd. Oddeutu uu fis yn ol, cafodd ei brathu gin ei chi, ond ni feddyliodd lawer yn ei gylch y pryd hwnw. D. e hreu yr wythnos idi. weddaf, cwynalllad oedd u iach. Dydd Sadwrn gwaethygodd, Be er pob ymdrech oeiddo'r medd- ygon buiarwoddeutu naw o'r glach y aosou houo gan adael mab bychari i alaru ei golled «r ol mam anvfryl athyner. Teimiir colied dwya ar ei hoi oblegid yr oedd yn hy. od o'r haelionus tuagat yr achos crefyddol y peith; nai iddo. Archodd iddvat ei ohladdn yn Coed Llai, lie gorwedd rhan fatwol ei g*r. Y MAB DYN o'r enw Samuel Evans, gõf, > edi cael ei frathu gan yr un ci. Y mae mewn cyflwr truenus, ac ntd oes gobaith am ci udfcriad.411o .TnnAt.

wadwyr adenill sir Gaemarfon, yr hon gynrychiol- aeth yr arfeiid edryoh ami fel eiddo cyfreithlon teulu y Pf-.nrhyq,, ynineillduol gan fod yr ymgeis. ydd Rbyddfrydig yn milwrio o dan rai aufan- teisinn personol. Ond y mae terfyu yr ymlrechfa ddydd Mawrth, yr hyn a gyboeidwyd gan yi Uthel-nrydd, yn dangoa mai dieffaith ar ¿dew;. der etholwyr y air in yr apeliadau at yr yabryd mwyAf cul o ragfarn cenediaethol a gwpuw\ n enwadol. Y mae yu Ua«ouydd genym ioi y Oymry wedi edrych ar Mr Rathbone yn unig fel Rhyddfrydwr cadarn, difrifol, a chyson, ao n'ld rdynt wedi cymeryd y drafferth i chwilio i mewn i'w linach gonedlaethol na'i gredo duwinyddol. Digon prin yr oedd yn glod i'r blaid Dori .idd eu bod, yn He ymladd oddiar safle wleidyddol yn unig, wedi dwyn i fewn i'r ymdrech yr agweddan mwyuf gwarthus ar ymryson. Oawsant eu euro, ac nid heb haeddu hyny o dan y cyfryw amyleh: iadaa. Y maent wtdi gwneyd buddugol aeth Mr Rathbone yn fwy pwysig nag y buasai o dan am- gylchiadau gwahanol. Er y gwrthwynebiadau neillduol a godwyd yn ei erbyn, llwyddodd i ddy- ogelu nerth cymhaiol mwyafrif gogoneddus ei ragflaenydd Y mao y Oymry yn caru gweled gwladlywiaeth gyhoeddus wedi ei sylfaenn ar gyflawnder ac nid ar gyfleusdra ameerol; wedi amlygu eu teimlad yn ddigameyniol un waith yn ychwanegol yn erbyn gwladlywiaeth Doriaidd. Y mae Mr Rathbone yn barod wedi gwneyd gwasanaeth da yn y Senedd fel cynryoh- iolydd porthladd mawr Lancashire, a hydd i'r blaid Ryddfrydig roesawu ei ddychweliad gyda goifoledd. Mewn erthygl arweiniol sylwa y Liverpool Daily Post;- "Y mae yr amean mawr sydd wedi bod am flsoedd yn gorwedd agosaf at galonnu Rhydd- frydwyr Lerpwl bellach wedi ei gyrhaedd gan etholwyr goneat a chyson sir Gaernarfon, au y mae Mr Rathbone yn aelod seneddol eto. Ar y 6ed o'r mis nesaf efe a ddychwel i'r cynulllad mawr hwnw nas gall pobl Le pwl gyfrif yn gyf. lawn hebddo, ac a dderbyn roesawiad o'r fath na roddir ond i't cyfryw aelodau ag y mae y Ty weii arfer teimlo yn rhwymedig i'w parchu a'u gwerthfawrogi. A oes MIgen am i ni aros uwchben y dyfeisiadau-io, y dyfeisiadau iselwael-drwy ba rai y ceisiwyd alerhau buddugoliaeth o du y Ceidwadwyr. Y mae y pwnc yn anhyfryd, ot d ni ddylid ei basio heibio mewn dystawrwydd. Dangosodd Mr Rath- bone ei hynawsedd arferol drwy ofyn am gar- edigrwydd a thynerweh tuagat yr ymgeisydd gorchfygedig; hwyrach y dylid cydnabod na ddarfu i Mr Narmey, yn bersonol, droseddu yn erbyn rheolau priodoldeb gwleidyddol. Oud nid oes dichon i barch i Mr Nanney udileu ein had- gofion am y moddion-rhai yn ystrywgar, rhai yn orthrymus, a rhai yn atgas—trwy ba rai yr ymdrechodd y Toriaid enill. Hyd yn nod ar ol yr etholiad ceisiasant trwy ymchwiliadanmhriodol ac annheg i sefyllfllgymhuol y pol mewn cylch- oedd neillduol ddwyn cosbedigaeth ar y rhai a 4eiddiasant gefnogi Mr Rathbene. Trwy dragaredd, gellir bellach edrych ar yr holl beir- iannau hyn o drais a dichell gydi llawn cymaint o ddiystyrwch ago gasineb. Y maeut oil wadi methu. Y mae etholw,vr Cymreig uwchlaw eu troi, nidynuniggan y "scriw" ond hefyd gan yr ymgais i ddarostwng eIP¡yud M cyrhaedd dy- benion plaid." Wrth son am y fuddugoliaeth dywed y Liverpool Mercury Sir Gaeruariou yn flaenaf mewntwyll" ai ie ?" ac "nidywgair Cymro i jmddiriedynddomwy!" Yr ydym yn ceisio dyfalu pa beth a feddylia yr CI Anrhydeddus" Mr Douglas Pennant am y ddwy Irawddeg athioaus uchod yn awr at olcael cyfleus- dra i synfyfyrio uwchben fflgyrau yr etholiad ddoe. Anami yn hanes ymdrechfiydd ethoiiadot y gwel- wyd rhaniad pleidleiftiau y ddwy blaid wedi eu rhanu gyda'r un cywirdeb yn y naill ethoUad ag yn y llall. Yn Ebrill cafodd Mr Watkin Williams 3393 o bleidleisiau; dydd Mawrth, cafodd Mr Rathbone 3180—gwahauiaeth 0 ddim ond 123. Yn Ebrill, cafodd Mr Dougke-Fetnant 2206; dydd Mawith ctfodd Mr Ellis-Nanney 2051—gwahan iaeth o ddim oud 55. Yn Ebrill, yr oedd mwyafrif Mr Watkin Williams yn 1097; dydd Mawrth, yr oedd mwyafrif Mr Rathbone ynl029—gw»hauiueth o ddim ond 88. Paliam y sonir am dwyll,angli> wir- deb, ac anwudalwch f — nid yw y fflgyrau uchod yn dangc s ond flyddlondeb i eg- wyddor ag y byddai yn anhawdd cael ei gy- jfyffelybyn hanes un etholaeth arall. » « Yr ydym o galon yn llongyfarch sir liaemarfoa ar eibuediigolia,th. V mae nid yu unig wedi xhoddi yu ol i I)y y Oyffredin aelod profiadol a g-il uog o'r fath nad allai hyd yn nud y ynghO(Î,'l'rdg hono ddim fforddio ei golii, ond wedi lierthu yu sylwe idol ddwylaw y Llywodraeth mewn cyfwiig pwysig, ac wedi bod yn effeithiol i roddi terfyu ar ddychymyg y Toriaid fud Mr Giadstouo wedi colli ei uerth yn mysg yretholaethau hyny a'i cariusaut ef i awdurded mewn uodd mor fuddagoliaethua yn Ebrill diweddaf." Ni fyddai yn deg ynom derfynu y dethol- ion hyn heb roddi lie i un farn yn rhagor, -oiddo y Liverpool Courier. Yn ystod yr ymgyrch, llefarai amddiffynydd y ffydd Doriaidd mewn ton ddibetrus, a chyda hyder eawr. Ond y mae yntau, er ei holl graffder, ei ddoethineb, a'i bwyll, wedi llaesu ei wynebpryd yn ddirfawr ar ol deall canlyn- iad yr ymdrechfa. Fel hyn y llefara Byddai yn fursendod i fiugio difaterwch yu nghylch sefyllfa y pol yn sir Gasmarfon. Y Mae yn siomedigaeth nid yn unig yn y gorchfygiad ei hun, ond ya maintioli mwyafrif y Rhyddirj dwyr, yr hwn nid oedd wedi ei dyuu. i lawr fel y dys- gwylid Nid oedd v Ceidwadwr mwyaf hyderus yn meddwl am «*id ,*r oo-:<t y mwyaWi gwrthwynebol 1 t tt e: •. ù.f YI1 ?hy tawr i fiefuogi gobaitb f9Uy. vv y flbith noeth fod)r ymgeisydd yn U^yudiA^anj rn sYn- dod yr oedd hyn yn cael ei .rgireU»t (<'i iochten. Yr oedd y domifuijjaeth y-i gfttuff y ffaith nad oedd l!eih»d pY'!1Í at 1 It a eciilodd y RhyddErydwyr yu St c. IT all- inol. Y mae hyn yn sicr yn aiom-d^«»t!» ddif- rifol. Er y gallasai Mr Sariney gael oichfygO, dyeewylid y buanai mw J afrif yu Uawer llai uiitr hyn a gafodd Mr "Willi ms. Wrth ddewis Mr Rathbone fel ei chynrychiolydd j mae sir Gaemarfon wedi sicrbau aelod fydd yn ddiwyd yn Lghyflawniad ei ddyled awyddau ac yn ddianwadal yn ei ifyddloudei) i'r blaid y perthyoa iddi. V mae yn ddios penym ua to«d i bobl Lerpwl ondio am ei f?d w,?di cael ei ."d,i i Dy y Cytredin. Buaa?i y- well genym pe bonsai sir Gaemarfon wedi cymer.vd golwa fwy eang a ehynnwysfawr ar wleidyddiaetii geuedlaethol, ac an!on Ceidwadwr i Westminster; ond gau ei bod wedi rhoddi ei llais dro; RycU- frydiaeth, bydd JII liyirydwch gan Lerpwl ei hoi wedi dewis un a all tod mor ddefnyddiol a Mr Bathbone." Wel, yr ydym mewn tymher haelfrydig ar ol f atb, fuddugoliaeth; ac os bu gor liwiadau ac edliwiadau y Courier yn lied anioddefol i'r sawl a hoffant eiriau gwir- ionedd a sobrwydd yn yr adeg aeth heibio, fe welir iddo brysuro i longyfarch Mr Rath- bone wedi clywed ohono am ei fuddugol- iaeth. Y mae hyn yn gymaint ag a allesid ya rhesymol ddisgwyl gauddo ef, wedi i'w holl rag-fynegiadau gael eu chwalu i'r ped- war gwynt. Yr ydym wodi croniclo y barnau uchod or rhoddi mantais i etholwyr Arfon wybod a deall pa beth a feddylia y was Brydeiuig am eu gwaith yn sefyll yn bur i egwyddor- iou Rhyddfrydiaeth. Yn nesaf at yr ym- deimlad yn eu inynwesau eu hunain, iddynt ymddwyn yn gydwybodol a tfyddlawn i'w hargyhoeddiadau,-yn nesaf at hyn saif y ffaith iddynt gyflawni dysgwyliadau y blaid Byidfrydig, a sicrhau iddynt eu hunain edmygedd a pharcli y deyrnas yn gyffred- inol.