Y Genedl Gymreig

Llais PSRY ydyw Hwn?—Er holl wawd difaol Mr Salisbury, ymddengys fod LlailJ yr Tstcetniaid yn fyw yr wythnos ddiweddaf. Gwir ei fod wedi newid ei don yn fawr metha rhai yn deg a deall pa fodd yr aeth yr aith yn oen mewn undydd un-nos,—pa todd yr aeth y cablwr a warthruddodd gy- maint ar Ymneillduwyr ac Ymneillduaeth ar hyd y blynyddoedd, yn foneddwr oym- harol o ran moes a geiriau. Ond y mae ganddo eto lawer o waith dysgu bod yn gywir, gan iddo arfer ei hun am gyhyd o amser i draethu yr hyn nad oedd wir ar iaterion gwleidyddol. Hyn sydd amlwg oddiwrth ei haeriadaudisail am "ragolygon N ardderchog" Mr Nanney yn Methesda, Waoniawr, a Llanberis. Am y lie diweddaf, ni feiddiodd Mr Pennant fyned yno, ac nid ydyw yn. debyg yr a Mr Nanney yno di waith. YmierLIais,orwedicarthurll- yr hon lefain, yn syrthio i'r un amryfusedd. Ymddoiigys mai "carog ateb" Uais Tori- aidd Leipwl ydyw efe i fod o hyn allan.

MR Spurgeon AR Wleidyddiaeth A Chrefydd.—Ar adeg yr Etholiad Cyfire- dinol diweddaf, dygwyddodd amgylchiad a roddodd achlysur i weinidog enwog y Metropolitan Tabernacle i ysgrifenu fel y canlyn Yr ydym yn galw am wasan- iietii meddyg, nid am ei fod ynFedyddiwr, oud am ei fod yn deall physygwriaeth; ac yn rhoddi ein hachos yn Haw cyfreithiwr, nid am ei fod yn ddyn crefyddol, ond am mai efe, yn ol ein barn ni, yw y dyn mwyaf cymhwys i'n dwyn yn ddiogel trwy y cyfwng yr ydym ynddo. Felly, gyda golwg ar ddewisiad aelod Seneddol: Dylem ei ddewis neu ei wrthod nid ar gyfrif ei olyg- iadau crefyddol, ond ar gyfrif ei egwyddor- ion gwleidyddol." Y mae genym bob hyder y bydd i etholwyr sir Gaernarfon roddi yr ystyriaeth fwyaf bwyllog i eiriau un o'r pregethwyr mwyaf Efengylaidd a fedd y byd.

CAEaNABFON. CYMDBITHAS LENYDDOL GWYR IBVAINC PENDBBF. —Nos Fercher, y lOfed cyflsol, darllenwyd papyr ar "Pwysigrwydd pethau bychaiu," gan Mr Edward Edwards. Agorwyd yr ymddyddan gan Mr Owen Thomas. Cafwyd cyfarfod gwir addysg- iadol. CYMDBITHAS LRNYDDOL ENGIIDI,- Nos Wener, y Sed cyflsol, cafwyd dadl ddyddorol yn y gym- deithas hon ar Pa un ai mantais ai anfantais i gymdeithas yw Cyfundrefa y Coel (Oredit Sy»tm)V Agorwyd y ddadl dros mai mantais gan Mr J. T. Roberts, Pool-street; anfantais, Mr G. Owen, Market- street Cafwyd sylwadau o blaid coel gan Mri W. Jones, draper, Castle- square; J. W. Jones (Andronicus); a W. M. Roberts, Rboodican. Yn erbyn, Mri J. Jones, Chapel-street; R. O. Roberts, Bryn Hendre; ac 0. T. Roberta, New- street.-Nos Wener, y 12fed cyflsol, darllenwyd papyr dyddorol ar "Halarn," gan Mr W. Wil- liams, Garnons-street. Yna aed yn mlaen gyda'r ddadl ohiriedig ar Pa un ai mantais ai anfantais i gymdeithas yw Cyfundrefn y Coel (Credit System) ? Siaradodd y brodyr canlynol dros mai mantais:—Mri J. W. Jones (Andronicus); D. W. Davies, argraphydd; a R. Roberts, HenWalia. Dros mai anfaittais,—Mri Ellis Jones, argraphydd; Hugh Roberts, Snowdon-street; a J. Edmunds, St. Helen's -terrace. Wedi i Kii 0. T. )b:s G. Owen ateb, rhanwyd y ty, pryd y pleidleisiodd 12 dros mai mantais a 29 dros mai anfantais i g) mdeithasyw Cyfundrefn y Coel. BWRDD Y GWABCKEIDWAID. —Cynhaliwyd cyf. arfod pythefnosol y bwrdd hwn ddydd Sadwrn diweddaf, pan yr oedd yn bresenol:-Mr Robert Jones (oadeirydd), John Thomas (is-gadeirvdd), O. O. Roberts, Griffith Griffiths, William Williams, Evan Griffith, Thomas Hughes, Elias Williams, Edward Williams, Robert Thomas, John Jones, Thomas Williams, John Griffiths, William Jones, John Roberts, G. R- Jones, Owen Jones, Robert Lewis, y Parch E. Davies, a Mr Murray Browne.—Swm y cynorthwy arianol am y pythef- nos, 342p 4s 6c; dyledus i dylodion, 31p 13s 60; gweddill mewn llaw, 436p 18s 9c. Nifer yn y ty, 113; pythefnos eyferbyniol y llynedd, 131; crwydriaid, 31.-Derbyniwyd adroddiad Mri G. Griffiths, 0. 0. Roberts, a Capt Jones, 0'1 hym- weliad a'r ty. Dywedodd Mr Griffiths na welodd efe y ty mewn cyflwr mor foddhaol erioed, a thybiai y dylid talu y warogacth hono i'r meistr. Diolshodd Mr Murray Browne i Mr Griffith a'i gyf- eillion am y dyddordeb a gymerent yn nghyfliwniad eudyled wy ddau.—Kh ddwydplaiiiauyclafdynew- ydd a fwriedir ychwauegu aty ty gerbron y bwrdd. Mr G. Griffiths a ddywedodd ei fod yn deall fod y cynlluuiau cyntaf wedi cael en cyfnewid, ae fod yr hyn a fwriedid ar y cyntaf i fod yn glafdy wedi cael ei newid i fod yn gegin beithynol i'r ty, ac fod y clafdy fel ei bwriedir yn awr yn ychwaneg- iad at yr hyn a gynlluniwyd ar y cyntaf. Da fuasai cael gwybod pa faint oedd a-jcan gyfrif y cynllunydd o'r gost.-Mr J. Thomas: Dymuuwn ael gwybod pa faint fydd treuliau yr adeiladu ? —Y Clerc: Tua 2,500p.—Mr 0. O. Roberts: A ydyw yn ddealledig fod yn rhald I bawb a ddichon fod dan glefyd heintus dd> fod i'r clafdy, os bydd yn dymuno peidio, 110 yn perchen moddion i allu cael cystal triniacth gartref P-Mr John Joues: Nid dyna y cwestiwn yn awr. Yr wyf yn deall fod y cwestiwn yna bellach wedi ei setlo er's t-ilm. Y cwestiwn yn awr ydyw pa fodd i gael yr arian at adeiladu yu y ffordd ysgafnaf i'r trethdalwyr.-Y Cadeirydd: Fe leiciwn i gael gwybod pa un ai mewn deg-ar-hugain ai yute hauer can' mlyuedd y mae rhaid i ni ad. dalLL yr hya a fenthyewn at adeiladu.— Oyaygiodd y clerc eu bod i fenthyca yr arian gaR y Llywodraeth. Pump y caut fyddal y Ilog. -Mr J. Thomas: A wna MrMutray Browne egluro y te'erau ar ba un y benthyca y Llywod- raeth arian at amcanion fel hyn P-Mr Browne: At ddibenion byrddau iechyd cauiateir arian am 5 y cant, ond tybiwyf y codir 6 y cant ar adeil- adau perthynol i dlottai. Credwyf mai gwell fydd benthyca gan rhyw gwmni preifat-Y Pareh Evan Davies, a ddywedai ei fod ef yn anmhleidiol yn y mater, ond dymunai wybod a oedd y cynghor trefol wedi gofi n eu cydweithrediad hwy yujr achos, ai ynte y bwrd I oedd wedi gofyn cydweith. rediad y cynghor P-Mr 0. O. Roberts: Y bwrdi wnaeth gais at y cyngor, a chydsyniasant i ddyfed i gydweithrediad gyda'r gwarcheidwaid yn Y mater.—Y Clerc: Yr wyf yn barnu mai da fyddai i ni lenthyca 3000p, a gallwn gymeryd yr hvn fydd yu wirioneddol angenrheidiol, a dychwelyd y gweddill.—Cynygiwyd fod y cynlluniau i cael eu derbyn, yr hyn a basiwvd yn unfrydol. CYNGHERDD YSGOL SABBOTHOL MAltK LANE.— Oherwydd y cyffro sydd yn bodoli ar hyn o bryd yn nglyn i'r etholiad, y mae y cyfeillion sydd yn llafurio yn yr adran njhodo'r "winllan" fawr, wedi ps!;dirf nu mai doeth ydyw gohirio y cyng- herdd d wededig hyd nos Lun, y chweched o'r mis nesaf; pryd yr hyderant y derbyniant y gefneg- aeth a'r caredigrwydd arferol oddiar ddwylaw eu cyd-drefwyr, gen fod eu hamcm yn dda,—sef, cael elw i'w gyflwyno tuagat wassnaeth eu clwb dilladu.

ESGOBION GWYDDELIG YN RHUFAIN. Gohebydd Rbufeinig y Standard a ddywed: — Sibrydir fod yr esgobion Gwyddelig sydd yn awr ar ymweliad &'r Pab yn Rhufain wedi datgan nas gallant hwy ond cefnogi ymddygiad y eyn- hyrfwjr yn erbyn y Llywodraet,h. Hysbysir fl, odditu- awdurdod y Vatican, fod yr esgobion yn dysgwyl cyfarwyddiadau terfynol ei Sancteidd- rviydd yn y mater."

I CYFLWR YR IWERDDON. HH Gwnneth cytrouuwr y Jjana ijea?ue gais yn erbyn y ?MMttt ?<M<? New» am ?yhoeddi ,gldb?d?fd .i Idiol i Mr E". yn y P, Gwneir apeliad SurBol ddydd Iau.

TWRCI. Gohebydd y Timet o Gaercystenyn mewn pall, ebyr dyddiedig dydd Linn a ddywed: Yn 01 h, a. bysrwydd a dderbyniwyd heddrw gan y Porte, bydd i Dervisch Paaha fyned i Dulcigno prydnawn heddy w gyda byddin o bedair battaliWn.

DARGANFYDDIAD PWYSIG MEWN I PELiLEBKIAETS. Brys-neges o Geneva ddydd Llun a ddywed: Oyhoeddir fod yr Electric Cable Manufacturers. Mti Berthond, Borel, a'i Gwmni, Neuchatel, wedi gwneyd dargaufyddiad pwysig mewn pellebriaetii. Wedi hir gaie-brawfifidau costus y maent wedi llwyddo i ddargaufod ffordd i csod y cable trwy )r hm gellir rhwyddhau yr hylif tr danol yn ei waith, ac atal y naill ohebiaeth i ymgymysga a gohebiaethau a fyddo yn cael eu trosglwyddo bya wifrau ereill y cable. Ffurfla y darganfyddud hwn ychwanegiad pwysig atrwyddineb gohebydd. iaeth drydanol.

| CYNRICHIOLA.ETH SIR GAEBNABr I FON.—ENWI TR YMGEISWYR. Cymeroad y gorchwyl o enwi yr ymgeiswyi am yr anrhydeda 0 (fynrycliioli sir Gsernarton le heddyw (dydd Mawrth) yn y Neuadd Sirol, o flaen Mr Owen Owens, Pwllheli, yn absenoldeb Mr Lloyd Edwards, Nanhoron. Cyrhaeddodd Mr Rathboae y neuadd erbyn chwarteri ddeuddeg mewn cerbyd, yn cael ei dnilyn gan Mr W A. Darbishire, Mr fl. Pugh, Llysmeirion, Mr W. Bulkeley Hughes, A.8., a Mr R. D. Williams, Porth-yr-aur, ysgrifenydd Cymdeithas Rydd- frydol y s'r. Yn mhen y chwarter awr cvrhaedd- odd Mr Nanney, yn cael ei ddilyn gan Mr Owen Ymwlch; 0. Humphrey Jones, Mr Assheton Smith, Vaynol Park; a Mr W. B. 0. Jones, el ysgrifenydd preifat. Derbyniwyd Mr Rathbone gyda baailefau o gy. meradwyaeth Y dorf oedd wedi ymgasglu o flaen y neuadd, ond pan gyrbaeddodd Mi Nanney, yr hwn gyda'i osgordd a gerddasant i'r lie trwy wlaw trwm, newidiodd yr olygfa, a cblywid yr oernadau mwyaf annyoddefol gyda bloeddiadau cymysg o "Rathbone for ever," a Scriw," yr hyn a ddiweddodd mewn cymeradwyaeth i Mr Rathboue. Cynygiwyd Mr Willi im Rathbone gilll Mi Dàl. bishire, ac eiiiwyd ef gan Mr Hugh Pugh, ac yr oedl i t y nomination paper yr enwan eftillyiiol:- Capt. G. B. Thomas, Caernarfon; Charles A. Darbishire, Thomas Bugbird, John Griffiths, Bodlondi b, Caernarfon J. Bvaus, Caellenor, do; J. O. Griffith (loan Arfon), John Davie3 (Gwyn- eddon), Robert Lee Ellis, Caernarfou Richard Thomas, do; Evan Jones, do; Henry Jonathan, do; Evan Roberts, do. Cynygiwyd Mr Hugh John Ellis Nanney gan Mr G. W. D. Assbeton Smith, Vayuol Park, ac eiliwyd ef gan Mr Owen, Ymwlch, lie yr ocdi ar y homination paper yr enwau canlynolMr William Hayward, Mr Hugh Humphreys, Hendregaerog, Caernarfon, Mr Richard Roger Williams, Caer- narfon Mr John Bowen, Plas Treflan; Mr John Menzies, Caernarfon; Mr John Pugh, Sportsman Hotel, do; Mr William" Bassett Jeffrey, Mr William Henry Carter, Caernarfon Mr Hugh Jones, Old Vicarage, do; Mr Edward Hum- phreys, Royal Hotel, do. Yr oedd y nomination drosodd erbyn chwarter wedi deuddeg, ac ymwalianodd y boneddigion. Cytunodd y ddau oruchwyliwr etholiadol i beidio codi unrhyw objection i'r nomination papers.

NOI)ION O'R F)EIIEULIR. (Oddiwrth ein Gohebydd Neittiuol). GWNAED YMGAIS AT LOFRUDDIAETH YX MHONTYPRTDD yn ddiweddar gan ddyn o'r enw Edward Evans, gwr gweddw, a ddygwyd ef gerbron yr ynadon ar y oyhuddiad hwnw ddydd Mercher, wythnos i ddoe. Gwrthddrych ei ymosodiad ydoedd dynes ieuanc o'r enw Fanny Laws, Wood-road, Pontypridd, yr hon a fu yn oyd- fyw a'r carcbaror am tua dwy flynedd yn Penyrenglyn, Treherbert. Yehydig amser yn ol cyfarfu Miss Laws & dyn gweddw arall o'r enw Elliott, yn byw yn W ood-road,Pontypridd, ac aethi fyw at Elliott. Dydd Llun galwodd y carcharor yn nhy Elliott, oud trowyd ef ailan gan Elliott ei hun. Arosodd ef, fodd bynag, yn y gymydogaeth, a phrydnawn dydd Mawrth, yn absenoideb Elliott, aeth i'r ty. Wedi ychydig siarad rhyngddyut, gofynodd iddi ddychwelyd i'w gartref, ond gomeddai, ac yna ceisiodd ganddi fyned i'r pantry neu i fyny y grisiau gydag ef. Atebodd yn llidus ua wuai. Yna ymaflodd ynddi, fel pe yn gwneyd ymgais i'w chusanu, a'r funud nesaf teimlai arf miniog yn pasio ar draws ei gwddf. Yna dywedodd yr ai gydag ef, a llwyddodd i gael ei hun yn rhydd o'i afael, pan welai fed ganddo yn ei law gyllell logell yn agored. Yn cael fod ei gwddf yn gwaedu, rhedodd allan o'r ty. Yr oedd yr archoll tua phedair modfedd o hyd, yn groes i'r bibell wynt. Gohiriwyd y prawf am wythnos.—Yu ABERTAWE, ddydd Mercher wythnos i ddoe, cyhud>n Alexander Norton, mab Mr Charles Nort-dff, Danycoed, ger Abertawe, o ymosodiad an- weddus ar Sarah Ann Thomas, gwraig garddwr ei dad. Wedi clywed y tystiolaethau, ymneillduodd yr ynadou, ac ar eu dychwel- iad i'r llys mynegasant eu bod o'r farn nad oedd yr ymosodiad wedi cael ei brofi, ac felly taflwyd yr achos ailan. Parhaodd yr achos amryw oriau.—Cyflawnwyd hunanladdiad ya N Gil WMBHONDDA gan Morgan Thomas, lanprnan, yn nglofa Blaenrhondda, trwy ymgrogi ar gooden ar ochr y mynydd rhwng Cymer Glyn Corwg a Blaen- afan. Dydd Llun wythnos i'r diweddaf dygodd y dyn anffodus gyhuddiad o ladrad yn erbyn bachgenyn yr hwn a gymerasai allan o weithdy Pontypridd. Yr oedd y llano a baoh- genyn arall o'r un gweithdy yn enill i'r tranc- edig 13s yr un yn wythnosol yn y pwll glo. Ar ol gorphen eu Ilafur dyddiol dan y ddaear, gorfodai y trancedig hwy i'w gynorthwyo ef yn y lamproom. Rhedodd y llanc a gyhuddai o laclrad i ffwrdd tua'r Pentre, lie y cymerwyd ef mewn dalfa ar gais y trancedig ar y cyhudd- iad o ladrata oddiarno oriawr a chad wen arian. Ni chafwyd y gad well na'r oriawr ar y carcharor, yr hwn a wylai yn hidl, a gohiriwyd y prawf am wythnos. Daeth gweithiwr yn mlaen yn y llys, yr hwn a gynygiai ei hun yn feichiau dros y bachgen, a derbyniwyd ef, -so aeth y llanc ymaith gyda'r meichiau. Dydd Uun dywedodd Inspector Thomas wrth y faino fod y gadwen wedi ei chael gan gymydog yn ngardd yr or- lynydd. Archodd yr ynad i'r erlynydd, yr hwn oedd yn y llys, ddyfod yn mlaen, a deisyfodd arno roddi i fyny ddillad y bachgen. Dywed- odd yntau y rhoddai iddo gymaint o ddillad ag oedd wedi enill. Yna gorchymynodd yr ynad iddo roddi i fyny yr holl ddillad fu y plentya ya wisgo tra yn ei dy ef, ac awgrymodd wrtho ei fodynddigontubygol y gwnaigwarcheidwaid Pontypridd chwilio i mewn pa fodd y triniasai y llanc tra dan ei ofal. Ym idengya i'r trane- edig adael ei gartref am haner awr wedi pedwar boreu ddydd Mawrth, ac ni chlybuwyd dim yn ychwaneg obartked iddo hyd nes y cafwyd ef ddydd Mercher yn crogi gorfydd ei wddf ar y pren, a i draed yn cySwrdd a'r llawr. Tybir iddo gyflawni hunanladdiad. Yr oedd y cam- drmiaeth houedig a dderbyniasai y llanciaa oddiar eilaw, am yr hyn yr hysbyswyd y faino gau Superintendent Jlatthuw*, wedi enyn cryn lawer o deimlad yu y gymydogaeth.—Tja- ddodwyd darlith yn Ysgoldy St. John, CAERDYDD, dydd Llun, wythnos i'r diweddaf, gan Mr C. Cederwell, ar ddarganfyidiai y Fynedfa Oglodd-ddwyreiniol, gan y Proffeswr Nor- denskjold. Dywedai y darlithydd fod Mr See- bohn wedi mynegi o flaen y Gymdeithasfa Bry. deinig yn Abertawe mai Sais o'r enw CadDen Wiggins oedd y cyntaf a hwyiiodd i fyny yr afon Yennessei; ondgwadai efe hyn, ae yr oedd wedi ysgrifenu at Nordenskjold ar y mater, yr hwn a atebodd iddo ef hwylio i fyny yr afon Yennessei fwy na bIwyddyn o Haeti Wiggins, .1 yn 1875. Yr oedd y ddarlith yn un ddydi? orol iawn, a derbymiai arwyddion mynych I gymeradwyaeth.

I TEA sold at the Pool -a tteet 1aLuke I [ O« UMHOO. H.

NODION ETHOLIADOL. I "A PHWY ydyw Ellis-Nanney?"— Cyotro ytlw' i; ïe. Cymro ydw I i.Os oedd y Tori o Wynfryu yn anadnabyddus yn Nghonwy yr wythnos ddiweddaf, yn ffodus, drwy offerynoliaeth Mr Salisbury o Gaer, daeth erbyn hyn y gwi, mwyaf hysbys yn yr holl wlad. Fe gydnabyddir gan bawb oedd yn Mhavilion Caernarfon nos Lun ddarfod i Mr Salisbury wneyd iddo ei bun enw a hir gofir gan y rhai oedd yn ei wrandaw. Erioed ni wnaed rhagorach defnydd o wawdiaith gan O'Connell na Pitt, Gambetta na Gladstone: yr oedd ei fin yn anwrthwynebol. Pe buasai Mr Nanney yn nrrandawr, dilys genym y buasai wedi ffoi am ei einioes i rai o Ynysoedd Mor y De, ac na welsid ei wyneb byth ar ol hyny. Ie, druan, Cymro ydw' i;" oud pa fath Gymro ? Ai gwr a fedr ardrethu y goleuni a bargodion to capel y Mothodistiaid Calfin- aidd yn Nghriccieth a anfonir i gynrychioli Ymneillduwyr air Gaeruarfon yn y Senedd? ———— ————

Dim Cyfreithwyb y Tito Hwn.—Yn y frwydr yn Ebrill diweddaf prin y gallai y Toriaid gael digon o gyfreithwyr a gweision ereill i wasanaethu yn y rhyfel. Dywedir ar seiliau sicr fod bill y lleiaf o'r gwyr hyny yn 200p—dim cymaint ag un o dun ddau ■cant o Dunnau. Talodd Mr Per.ua ut, druan, filoedd lawer o bunnau am gael ei gam- arwain yn gywilyddus. Y tro hwn y mae'r blaid wedi dysgu doethineb, ond Did cyn taki yn ddrud am eu hysgol. Penderfyn- wyd gwneyd hob gyfreithwyr a'r lleng rhedegwyr cvflogodig y wuith hon. Ceisir Thoddi prawf ar yr egwyddor wirfoddol; ond wrth wneyd yr ymbrawf yma, anghofia y blaid nas gellir byth, ac nas gallwyd erioed, weithio peiriant trwm Toriaeth heb gyflawnder o'r ulew euraidd. Os methwyd mor druenus pan yr oedd miloedd lawer o bunnau yn cael ou defnyddio i weithio Ceidwadaeth. beth fydd truenusrwydd ei sefyllfa ddydd y pleidebu pan y mae genau y pwrs yn gymharol gauedig ?

Ye ERLMWYR.-YN ei purif erthygl am yr wythnos ddiweddaf, nid oedd gan yr hen fenyw Doriaidd o'r Rhyl ddim i ddyweyd am Mr Nanney o'r Gwynfryn, ac am hyny aeth i achwyn yn greulawn na buasai y blaid Ryddfrydig wedi dewis Mr Hugh Owen, Llundain, yn ymgeisydd. Prin y gallasai hi gael gair yn ei erbyn "of, meddai hi ond pwy a rydd goal arni ? Y mae hi a'r blaid a wasanaethir ganddi yn fedrus i gael allan frychau pawb; ac os na bydd thai i'w cael, ni phetrusir llunio rhai yu ddioed. Gresyn garw na wybuasem yn gynt na buasai gan y Ceidwadwyr ddim i dyweyd am dro o leiaf yn erbyn ymgeis- vdd Rhyddfrydig. Dylai Mr Hugh Owen bellaeh gredu ei fod ef mor agos at ber- ffeithrwydd ag y gellir dysgwyl i fod meid- rol byth fod yn y byd hwn. Y mae yn ofid dwys i ni, er mwyn y Dywysogaeth a'i phleid- wyr, na buasai fodd i ni roddi prawf ar ei gair. Peth newydd dan haul fuasai gweled tafod yr organ E^lwysig yn fud ar y fath amgylchiad. i )nd hyd nes yr argyhooddir m gan ffeithiau gwahanol i'r rhai sydd yn oin meddiant, rhaid i ni gredu pe y gallesid perswadio hyd yn nod Gabriel i dd'od a'lan ya ymgeisyd l Rhyddfrydig, mai ei warth- ruddo a'i erlid gawsai yntau.

Domau Bye.—Gwelwn oddiwrth yr a d- roddiad am gyfarfod enwog y Toriaid yn Mhorthdinorwic ei fod wedi parhau am yr amser maith o haner awr a phum' munud Yn nghorph yr amser hirfaith. yna, cafodd cynifer a aaith o siaradwyr gyflawuder o amser i ddyweyd yr oil oedd ar eu meddyl- iau. Rhaid fod doniau y frawdoliaeth yn nodedig o dylawd, neu y mae yn brawf di. gyffelyb o bobl heb ddim i'w ddyweyd. Oud efallai y byddem yn agosach i'n lie pe y dywedem ei fod yn sicrwydd o'r ddau- dim i'w ddyweyd, na gallu i draethu y dim hwnw. Gwir fod Mr Ellis-Nanney wedi ceisio sicrhau yr ychydig wrandawyr oedd yno, fel yn Llandudno, ei fod yn un-ar- bymtheg-ar-hugain oed, a'i fod felly yn nghanolddydd ei fywyd,-wedi tyfu i'w gyf- lawn faint meddyliol. Rhaid mai arwyneb- ol ac oer, ffurfiol a diddim iawn oedd ar- ,gyhooddiadau Mr J. T. Jones, y curad. Yr oedd ganddo ef destyn ardderchog,—nid amgen Cristionogaeth ac Anffyddiaeth"- i draethu arno, ac eto heb ddim i'w ddy- weyd Dylasai y gwr parchedig ei hun gycieryd haner awr o leiaf i draethu ar y 1a.tl1 fater. Rydui'rydwyr Felinheli, fe gofiwch chwi ddydd y poll fod Toriaeth mor wag a -diddim a'r cyfarfod dan sylw o ddon- iau, gwirionedd, a chwareu teg.

"Nid OES ARNOM ni etsieu CAWR 0 WLADWEINYDD YN Sllt Gaeuxarfon "— Dyna farn a theimlad Tori o'r enw Mr M'Culloch yn nghyfarfod Mr Nanney yn Llandudno. 0 ba le, atolwg, y cafodd yr estron hwn yr awdurdod a'r w ybodaeth hon am ddymuniad etholwyr eymi-eig Arfon? Pa beth a wyr efe am ein huchelgais ni y Cymry ? Yn ei ddiniweidrwydd llefarodd y Tori hwn grediniaeth ei galon am Mr Rathbone o'i gymharu &Mr Nauney. Beth ydyw Mr Rathbone yn ol ei syniad ef P We], chwareu teg iddo, dywed ei fod yn "gawr o wladweinydd.11 Ymddengys fod Mr M'Culloch yn hoff o gydmariaethau, canys edrych y mae ar Mr Rathbone fel "cawr" yn ymyl corach fel Mr. Nanney. Ei ddull ef o gefnogi corach meddyliol mewn gwleidyddiaeth ydyw haeru nad oes arnom ni, pobl sir Gaernarfon, eisieu cawr o ddyn i'n cyilrych- ioli yn y Senedd. Erioed o'r blaen ni chlywsom fod gallu a medr dyn yn cael ei ddefnyddio fel rhesymau yn ei erbyn i lenwi swydd o ymddiriedaeth. Byddai yn hawdd i beiriannydd medrus wneyd peiriant o tino ar lun dyn, a'i anfon i fyny i'r Senedd wedi ei tveindio yn barod, fel cynrychiolydd Tori- aeth y sir, yr hwn a gyflawnai yr un gwas- anaethyn hollol ag y mae Mr Nanney wedi ei gymhwyso gan natur i'w gyflawni; ac nid ydym yn petruso datgan y gwnai y dyn sine ei wasanaeth yn Jlawer ffyddlonach nag ef. Y mae y natur ddynol wedi arfer addoli gallu erioed, a dirmygu honiadau uchelgeisiol ymenyddiau gwag ac ysbryd- oedd cul a rhagfarnllyd. Felly hefyd y waith hon.

Cenedlgauwch Mr Nanney.—Ceisir genym gredu yn barhaus fod Mr Nanney yn wr nodedig o genedlgarol. Wrth reswm, neiliduol o brin ydyw y profion angenrheid- iol i gadarnhau y fath osodiad chwithig. Fodd bynag, caed uu neu ddau ar ol hir ddysgwyl, a dyma hwy: (1) "Tanysgrifia at gynal Meddygdy Bangor." (Pa faint ? ) (2) "At adgyweirio Eglwys Gadeirio] Ban- gor. (Pa las i'r eyhoe ld I iw y s Gadeiriol Ban- gor." (Pa les i'r cyhoead oedd hyny?) (3) "At rhyw ysgolion Ymneillduol ae Bglwys- ig." Da fyddai cael eu rliif a'u henwau, canys ynfydrwyddfyddai cymeryd dimyn ganiataol y dyddiau hyn, a ni yu gwybod fod yr ysbryd celwyddog yn ymhofran uwchben y gwersylloedd Toriaidd. Diau fod swm cyfraniadau gwr fel Mr Nanney yn fawr iawn er boddloni cywreinrwydd y wlad, da fyddai genym gael cyfleustra i gydmaru yr eiddo ef a rhai gweithwyr crefyddol a ad- waeuom. Un prawf dihocedo genedlgarweh y gwr o'r Gwynfryn ydyw na chyfranodd efe hyd yma ddim at yr Eisteddfodau, nac at Brifysgol Aberystwyth, nac at Goleg Normalaidd Bangor, na'r eiddo Abertawe, —prif sefydliadau anenwadol y wlad, ac eto sicrheir ni ei fod yn genedlgarol.

CLADDEDiGAETHAU 0 DAN I I liDEDbE NEWYDD. CEMMES, MALUWM I Y Rector yn Gurtho4 ''anxalad i iiladdu o dan y Ddeddf Newydi. Bydd Llun, yr 8fed cyflsol, cafwyd golygfa lied anaymunol yu mynwent plwyf Cemmes mewn cysylltiad a chlad iedigaeth. Mae yr amgylchiadau o'r cychwyn yn debyg i hynDydd Iau, y 4ydd cyflsol, bu farw dyn o'r enw Thomas Jones, Tujrace, Aberaugell, yn mhlwyf Mallwyd, a ehyn marw dymunodd gael ei gladdu yn ol trefn j ddeddf newydd mewn cysylltiad a chladdedig- aethau yn myuwent plwyf Cemmes, lie yr oedd bmwd iddo a pherthynanau enti.1 wedi eu claddu yu flaeuorol A riymunai am gael gweinidog y Methodhtiaid Calfinaidd yn Aberangell (o ba eglwys yr oedd yn aelod) i wasanaethu yn ei angladd. OheiW) d1 hyny anfonodd John Jones, Minllyn, mab y traucedig, rybudd am y cladded- igaeth, yu ol y gyfraith, foreu dydd Sadwrn, y 6ed ctfisol, i'r l'areh W. Richards, rector Cemmes, gan hj sbysu ei fed yn eiymuno i'r ciaddedigaeth gymeryd He ddydd Llun, yr 8fed, am dri o'r gloch yn y prydnawu, heb wasauaeth yr Eglwys Sefydl- ediit. Prydnawn dydd Sadwrn derbyniodd John Jones y no tyu canlynol oddiwrth y Rector:- 14 Yr wylli, WIn. Richards, rector Ceoames, yn hysbysu Jobn Jones, Miuliyn, a phawb eraiil eydd yu dal cysylltiad a'r achos, una gallaf ganiatau i gorph Thomas Jones, Terrace, Aberangell, yn mhlwyf Mallwyd, yr hwn nad oedd yn un o'm plwyfolion, gaei ei gladdu yn mynwent plwyf Cemmes oud yn unig yn ol y drefn arferol, sef gydu gwasanaeth Eglwys Loegr." Ar ol derbyn yr uchod aeth John Jones at y rector i ymddyddan ag ef, gall duyweyd fod perthynasau ei dad wedi cael eu claddu yn Cem- mes heb uurhyw wrthwynebiad, ac fod llawer eraill o blwyf Mullwyd wedi eu claddu yn Cem- mes heb i'r un gaei ei wrthod; a chan belled ag yr oedd ef yu deall, nad oedd y gyfraith newydd yn cyfnewid dim ar yr hyn oedd mewn arfeiiad yn flaonoiol. I hyn atebodd Mr Richards nas gallai ef o gwbl gauiatuu i'w dad gael ei gladdu ond yn unig gyda gwasauaeth yr Eglwys Sefydledig; ac os oedd gun Johu Jones wrthwynebiadiddo ef wa; » anaethu ar yr amgylchiad, yr ai ef yn y fan at y clochydd i' w atal i dori ychwaneg ar y bedd. Pan welodd John Jones hyn, dywedodd fod yn well ganddo adael iddo na rhwyBtro i'r claddedi;. aeth gyiueryd lie felly. Creodd yr amgylchiadau hyn lawer o gynhwrf a siarad yn y cymydogaethau, a llawer yn dyfalu pa fodd y troai pethau allan ddydd Llun. Dydd Uun a ddaeth, a daeth tyrfa luosog yn nghyd i'r claddedigaeth. Gwasanaeth- wyd wrth y ty wrth gychwyn gan y Parch Wm. V\ iiiiuiuo y j. aeth y Piichu R. O. Evans (A.), Samah, W. Williams, a thri neu bedwar o gyfeillion ereiU, o flaen y claddedigaeth er mw^rn cael ymddyddan a'r Rector. Oyfarfu- asant ag ef ar y fynwent, a dywedasant wrtho nad oeddynt yu credu ei fod yn gweithredu yn unol i'r gyfraith wrth wrthwynebu claddu corph Thumas Jones heb wasauaeth yr Eglwys. Ateb- odd yntau ei fod yn gweithredu yn rheolaidd, ac nas gaUasai ganiatau, am fod Thomas Jones allan o'r plwyf. Yna tynodd y Parch W. Williams newyddiadi-r (Y Oenedi Otymreig) o'i logell a dangosodd iddo atebiad Mr Osborne Morgan i'r cwestiwu yna, gan ddarlieu ei eiriau. Atebodd Mr Richaraa; j. Ni ddywedodd Mr Ur:borue Mor- gan erioed y fath beth. Ni fuasai dyn o sefyllfa Mr Morgan byth yn dyweyd y fath eiriau." Yn awr, pwy ydym i grodu,-ai Rector Ceinmes ynte y pum' brawd fu gyda Mr Morgan dros Gryfarfod Misoi Mr Fflint ? A ydyw y pum' brawd yma wedi meiddio cylioeddi celwydd ar g'o«dd Cymru ? Vdynt, yu ol Mr Richards, rector Cemmes Wedi ycbydig eiriau pellach, dywedodd y Rector, —" Nid Cell genji ddim ychwaneg i'w wneyd & chwi. Os ydych am fyned yn mlaen fe fydd i mi gioi gate y fynwent ar unwaith, fel na ddaw neb i fewn." Dywedodd y cyfeillion wrtho am wneyd hyny os ewyllysiai, ac aethant allan o'r fynwent gan sefyll wrth y porth. Yna galwodd Mr Richards am yr heddgeidwad, gan ei orohymyn i ofalu am y personau hyny, ac atal i neb allon. yddu tra y byddai ef yn myned trwy ei wasan- aeth. Erbyn hyn yr oedd y dyrfa a'r corph wedi cyr- haedd, ae yu fefyll o flaen porth y fynwent, yn dysgwyl am gael mynediad i mewn. A dywed- wyd draehefn wrth Mr Richards, gan ei foa ef yn dal i wrthwynebu i'r eladdedigaeth gymeryd He yn 01 y gyfraith newydd, nad oeddynt hwy yn ewyllysio creu cynhwrf i ddolurio teimladau y peithynasau galarus, ond eu bod ya proteitio yn erbyn ei ymddygiadau ef. Bywedodd yntau y cymerai y canlyniadau. Yna gadawyd iddo fyned yn mlaen gyda'r gwasanaeth heb un rhwystr. Ond y mae yn ymddangos nad yw yr achos hwn i derfyuu yn y fan hon, ond y mynir cael allan yn eglur beth yw y gyfraith newydd mewn cys- yJltiad â chladdedigaethau o blwyfydd ereiu. Gohebydd. RHOSLLANERCHRUaOG. Nid oes dim llai na phedwar o gladuedi?- aethau wedi cymeryd lie yma o dan y ddeddf newydd yn nghorph yr ychydig ddyddiau diweddaf. Cymeroid ycyntafle prydnawn ddydd Sadwrn, y 30ain cynflsol. Yr oedd y trancedig yn blentyn i Mr Rowland, paiuter, &c., yr hwn sydd newydd ymaefydlu yn y gymydogaeth. Oher- wydd fed y plentyn yn ieuanc, a'r rhleni yn gym- harol ddyeithr, nid oedd and J chydig yn bresenol, er mai hon oedd y gladdedigaeth cyutaf. Cfwas anaethwyd wrth y ty ac ar Ian y bedd gan y Parch Wm. Foulkes (M.C). 0, meradd dau gladdedig- aeth le dydd Mawrth, yr 2il cyflsol, sfun Mr Joseph Hughes, Erw Gerig, yr hwn a gyfatfydd- odd a'i farwolaeth yn ngwaith glo Hafod y-bwoh tr wythnos flaenorol. Yr oedd y trancedi yn brogethwr gyda'r Annibynwyr er's llawer o flyn- yddoedd, ac yn un a berchid yn gyffredinol. Yr oedd yn Gristion c/wir, ac yu bregethwr gonest a ffyddlon, a theimlir colled am dano mewn llawer o bulpudam. Cafodd gladdedigaeth barchus iawn. Arweiniwyd yn y gwasanaeth wrth y ty gan y Parch D. Roberts (A), Gwrecsam. Dechreuwyd drwy ddirllen a gweddio gan y Parch John Hughes (A), (Ieuan o Leyn), ao yna cafwyd cy- farchiad pwrpasol iawn ar yr athlysar gau Mr Roberts, Gwrecsam, a gweddiodd y Parch J. Hafter (A), Gwrecsam. Arlan y bedi darllenwyd rhanau o'r "Defod-lyfr Claddu (cyhoeddedig gan Mri Hughes and Son, Wrecsam), gan y Parch D. Roberts. Yna cafwyd eyfarchiad byr gan y Parch B. Koberts (A), Wern, a gweddiodd y Parch John Jones (M.O.). Rhos, a rhuddwyd emyn allan i'w ganu gan y Parch Griffiths (A). Rkosymedre, i ddiweddu y gwasanaeth. Yr un dydd cymerodd claddedigaeth plentyn le yn yr un fynwent, yn yr hon yr oedd y Futca W. Foulkes (M.O.) yn gwaa- anaethu.-Dydd Mercher c/merodd y pedwerydd claddedigaeth le, sef eildo Ann Jervis, yr hon oedd yn 81 mlwydd oed. Bu yn aelod ffyddlon gyda'r Methodi tiaid Calfinaidd (Capel :Aawry ar hyd ei hoes. Gwasanaethwyd wrth y ty ac ar lan y bedd gan y Parch J. Jones (H.C.) Yn ol ei dymuniad, adganwyd ar lan y bedd yr hen emyn "Bydd myrdd o ryfeddodau," yr hwn a reddwyd allan gan y Parch Ezra Jones (11.0.) Da genym J!.yø- bysa fod y gweithrediadau yn y gwahanol gladd- edigaethau wedi eu curio ya mlaen yn drefnus, ao fod cyd-ddealltwriaeth brawdol yn bodoli rhwng yflcer parchedig a'r Ymneillduwyr- a phaham y dylai fod ya amgen P-H. AFREOLBIDD-DRA KEWIf CLADDIDIQABTH. Dydd Iau, 18fed cyflsol, cymerodd claddedig- aeth le yn yr ardal hon (Rhos). Er fod yr ymadawedig yn aelod g, da'r Methodistiaid Calfin- aidd, drwy ddiffyg ystyriaeth ar ram y teulu oedwyd anfon y rhybudd angenrheidiol yn ol y ddeddf newydd; a chan nasgall esid eadw y corph, olierwydd y maith gystudd yr oedd yr yiuadnwedig wedi ei ddioddef, yn hwy na'r dydd y peuderfynwyd arno gyntaf, penderfynwyd i'r gladdedigaeth gymeryd Ue o dan yr hen "oruchwyliaeth," sef fod i'r fleer neu el gurad wasanaethuynyfyiiwent; acanfonwydyrhybudd arferol ar achlysuron o'r fath drwy y clochydd.atly fleer neu'r curad. Cyfariu y peithynasau a'r cymydogion wrth of yr ymadawedig am tua haner awr wedi tri, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch John Jones (M.O ), a ehyehwynwyd tua'r fynwent tua ehwartcr wedi pedwar. Cyrhaeddwyd yno ychydig funudau cyn haner awr wedi pedwar. Wedi aros y tuallan i'r porti am amser i ddysgwyl un o swyddogion yr !!lWyS i arwl&in yr orymdaith yn y drefn arferol i'r eglwys, deallwyd nad oedd y fleer na'r eutad wedi gwneyd eu hymddangosiad I Wedi peth ymddiddan a'r clochydd, yr hwn oedd yno yn ffyddleu, fel arfer, daethpwyd i'r penderfyniad i fyned yn mlaen i'r Eglwys heb arweinydd Eglwysig am y tro, gan yr yetyrid hyny yn llai pechod na pheryglu iechyd ae efallai bywydau rhai drwy aros oddiallan yn yr oerfel. Wedi cyrhaedd o fewn i furiau yr eglwys buwyd am amser maith yn dysgwyl ymddangosiad un o'r gweinidogion Eglwysig yn bryderus iawn. Wedi i amynOOd y gynnlleidfa fod o dan dreth am hir amser, anfonwyd cenad i'r Viearage i hysbysu yr amgy lchiadau (vr oedd y dorf wedi bod yn aros yn 1r Eglwys eIbyn hyn am tuag awr o amser). Erbyn cyrhaedd y Vie irage yr oedd y fleer wedi myned i Gwrecsam, ac heb ddychwelyd. Gan fod tram tar yu cyrhaedd oddiyno tua haner awr wedi'n, aethpwyd tuag yno, ae, yn ffortunus, wele y fleer yn gwneyd ei ymddangosiad. Wedi hysbysu iddo yr amgylchiadau datgauodd ei ofid a'i deimlad dwys obiegid yr hyn a ddygwyddasai, a gwnaeth bob br) s i gyrhaedd y fynwent, yr hyn a gymer. odd le tua chwarter i chwech. Wedi i'r Ficer fyned drwy y gwasanaeth, gwnaeth yinddiheurad (apology) oblegid yr hyn a ddygwyddoddl-uad oedd bai arno ef o gwbl,- mai y curad oedd yn gyfrifol am wasanaethu mewn claddedigaethau yr wythnos hon,-a hys. bysodd iddo ef glywed y clochydd yn hysbysu y cuiad y nos o'r blaen fod claddedigaeth i gymeryd lie. Oherwydd fod y dydd yn fyr, yr oedd lleni y nos wedi taenu eu tywyllwch, fel yr oedd y claddu wrth y bedd yn cael ei ddwyn yn mlaen o dan oleuni canwyll a lantern, a gorphenwyd y gwaith erbyn tua kaner awr wedi chwech.—Yr oedd pawb yn cydymdeimlo a'r fleer yn ei brofed- igaeth; ond beth am y curd P Wei, dadgenid barn o gondemniad ar ei waith. Y mae yn ddi- arnheu fod rhai u'ch darlleuwyr yn coflo i am- gyichiad cyffelyb ddygwydd o'r blaen yma yn ei gysylltiad a'r curad presenol. Gobeithiwn yn lawr ua ddygwydd etxr. Yr ydym yn credu y bydd i'r amgylchiad pre. senol wneyd mwy er dwyn trigolion y lie i ymarfer i'u rhyddid o dan y ddeddf newydd na'r holl egluro ae auerch a fu ar y mesur yu y gwahanol addoldai. Yr oedd amryw yn selog am i'r cladd- edigaeth gael ei gario yn y fynwent o dan y ddeddf newydd, gan nad oedd yno swyddog o'r Eglwys yn bresenol; ond barnai y rhai doethaf mai peidio oedd orau, gan y gallesid felly fod yn agoredj gosbedi-jaeth y gyfraith. Y mae yn ddiamheu fod yr hyn oedd oreu wedi ei wneuthur. Ond dyna a ddywedwn,-er arbed amryfusedd (yffelyb eto,-—gofaled holl Ymneillduwyr yr araal am ymarfer eu hawliau o dan y ddedd, new)dd.- Gvhsbydi. LLANFAIRPWLLGWYNGYLL. I Dydd Iau diweddaf, yn unol I rhybudd pryd- lawn, cymerodd angladd baban Mr William Ro. berts le, sef y cyutaf o dan y gyfraith newydd yn ylle uchod. Penodwyd ar y Parch E. 0. Davies, Meuai Bridge, lolaln am y gwasanaeth, a bwriedid cychwyn am ddau o'r gloch. Ni chymerodd dim aunymunol le hyd o fewn ychydig funudau i'r amser penodedig uchod, pryd y daeth cenad i hys- bysti, ots na b) (idai y corph yn y fynwent erb! n dau o'r gloch y cloid y fynwent. Mewn canlyniad gwnaed pob brys i gyrhaedd y llan erbyn yr f meer hwnw, er trwy hyny amddifadu lluaws rhag rhoddi en presenoldeb yn yr angladd. Wedi cyrhaedd, ni chyfarfyddwyd ag un anhawsder, gan nad oedd yr offeiriad na gwas iddo, ond yn unig y clochydd, XXL y lie Oyn ymadael oddiwrth y bedd archodd un o'r gwyddfodolion i'r clochydd, yu bseuoldt;b e¡ felbtr, ,lde.uju y¡ c' :r;, yn ol defad ac arferiad yr ardal, yr hon ddefod oedd yn ddiweddar o leiaf mor anwyl a chysegredig gan yr offeiriaid; ond gwrthodods, gan ddeisyl arno ef wueyd, -r hwu gais y -oydymffurfiwyd, a chaed y swm o 3s 3d, pa rai a drosglwyddwyd i'r cloch- ydd i'w hebrwng i'w feistr. Dranoeth anfonwyd yr oftrwm yn ol i'r rhieni, gyda chenad yn hys- bysu os na dderbynid y fie a ofynid, sef 9s (os ydym yn sicr) erbyn chwech o'r gloch yr un diwrnod y byddai i'r tad gael ei wysio gerbron y County Court. Ni chydymfEurflodd y tad ar cais, ac nid yw yn bwriadu gwneyd. Dyna fel y saif yr amgylchiadau ar hyn o bryd. ac yr ydym wedi rhoddi crynhodeb o'r ffeithiau mor fyr ag y gallasem, gan ddisgwyl J cymer rhai o ddynion galluog a blaeullaw yr xmneillduwyr yn yr ardal T mater i fyny yn ddioed, ac Y oawn ganddynt gy. farfod eyffredinol er ystyried a deall yr hawliau a'r breintiau a estynir i ni trwy gyfraith newydd y claddu, anuogaethau i'w chario allan, ac i ddiolch i'r brawd William Roberts am ei wroldeb yn yr amgylchiad, ac y eyaorthwyir ef oe bydd angen.— yomiudwwr.

LLYIHYRAU O'R ERYBI. IiLYTHTR II. Wel y mae yn ddigon a gyru dyn gwyn e'i go' a dyn du yn fwnci i fyw yn nghanol y Radicals yma. Beth ddyliach chi ma nbw yn i ddeud am fy llythyr i yn y Genedl ddyweutha P Na, o ran hyny does dim modd i bobol gall fel y chi i ddychmygu y fath beth. Taerant a pherswadianti gilydd mai Radical ydw ina! Y ø. yn Radical 0 bawb Y fi yn Dori mewn ditgtit! Gwarchod y ughalon i rhag y fath beth byth; bydda'n well gen i fyn'd yn Zulu na hyny. Ond felna ma hi; pobol am- hens, dy wyllodrus, ydl y rhan fwya o Radicaliaid a adwaenais i yn fy oes. Ma rhai gora o honyn nhw, fel y deudais i o'r blaen, yn dod drosodd fel defaid ato ni; yn un peth, am fod gwell porfa gyda ni; ac yn beth arall, am fod yma berffaith ddiogelwch tra y pery brenin yr Aifft i nabod Joseph. Oud dyna ddigon am dana i fy hun. Mi ddechreua heiddiw gyda LBCSIWNYDEA YN Y CHWAREL Welsoch chi 'rioed mor galonog y ma'n stiward- iaid ni yn gweithio, a'r rhagolygon mor addawol. Ma nhw wedi ca'l gorchymyn pen-dant gan y Sgwiar i alw gyda'r holl foters yn y gwaith. Mae o'yn beth prydfeith wir, gwel'd y fath ufudd-dod a pharodrwydd yn ca'l i ddangos mewn petha mor bwysig. Does arni i ddim on1 ofn v posibilrwydd i misdar droi yn Fahomat ne yn Bab ynte, a galw ar y stiwardiaid ato, a deud wrthun nhw am fyn'd allan i gymell pawb i gymeryd at y gre- fydd newydd. Wir wn i ddim faswn ni yn troi at betha felly. Oredu yr ydw i !Iwan, ynte, y baswn i, ac yn myn'd ar y nglinia i ddiolch am frest heb gydwybod a chefn gyda walbdn ystwyth ar i hyd o yn lie asgwrn. Wel, yr unig beth sydd yn boen i mi y dyddia yma ydi gwel'd y Radicals Ymneillduol yma ynJeerio ao yn chwerthin gyda'u gilydd am ben stiwardiaid egwyddorol a gwrol yn cario allan i ymarferiad ddau betli-argoeddiada nhw i hinain a gorchvmyn mistar. Ma nhw yn taeru yn hy' yn ngwynab dyn nad ydi y Meistri Owan Jones, Hugh Owan, William Parry, Ed. ward Foulkes, Robart Cydwaladr, a lot erill, ddim yn gywir yn i proffas. Fasa waeth iddun nhw ddeud wrtha i nad oedd yr Apostol Pol ddim yn gywir I nte, pan ar y ddaear wrth ymyl Damascus. Dylai pobol sydd yn gwaeddi o hyd anegwydd- Dyl ? oly blaenoriaid Methodistaidd hyn gone yr hen air, Lleidarwaeddallefdairgynta." Ond waeth befo i gwawdio nhw, mae y bobol yn addaw yn rhesi y fotian nhw dros Mr Nanna. Gwir fod rhai penstyff yn deud yn blaen mai dros Mr Rath- bone y fotian nhw, ne mi ernill yn dead ei bod nhw heb neud i mheddwl i fyny. Mae yn deilwng o sylw fod y bobol hyf yma a'r bobol hir ya gwneyd-ei,meddwl.i.fyny, yn ca'l i marcio bob un. Pwy wyr na wel Mr Smith i henwa nhw bob un, ac yr ymddvgir atyn nhw fel y dylidymddwyn at blant anufadd. Ond y c- sur mwya gea i ydyw y sicrwydd y gwel Mr Smith yn henwa ni—y ffyddloniaid i'w achos o. Gwêl, gwel, a fedar o b, th be'dio teimlo yn gynas ato ni am neyd i air o. Tr ydan ni eisoes wedi medi llawer o ffrwyth ufudd-dod mown ffordd o gael yn cydnabod yn deilwng ar ben y mis dros ben yn cyflog. Cafodd Ilawer or ffyddloniaid sofran dros ben i henillion. Ma y Radicals difaners wedi i galw hiyn "gOPBAN GYNPPON" ynte; ond fel y gwelais i bobol yn gwneyd bob amser,-os metha nhw gael rhwbatb, rhedeg arno fo a'i lysenwi fo y bydda nhw wedyn. Felly yma. Does arna i ddim ond ofn fod y stnri nad yw y "sofran gynffon" ddim i gael dod i'r chwarel eto yn wir. Waeth gynon nl, ynte, befo i chynffon hi,-dydioyn brifo dim arno ni; yn wir i chi, fydda i fel un yn teimlo i bod hi mor eswmyth a hyfryd a chynffon cath pan y bydd hono yn rhwbio ngwynab i o flaen tan gyda'r nos. Go- beithio'r anwyl nad ydi oes yr hen sofran anwyl i ddod i ben mor iuan. Ond deud y ma nhw i bod hi yn ca'l i stopio, rhag ofn i Mr Nanna enill, ac wedyn y basa y Radicals yn codi row, ac yn ceisio i droi o or genadd. Ma nhw yn deud nte,-wn i ddim ydi o yn wir a'i peidio,—ma William John Parry, Bethesda, welodd beth fel'na mewa pryd. Wel mewn amgylchiadi fel'na ynte, yr ydan ni yn foddlon bod hebddi hi am dipyn, ond dim yn bir iawn os gwelwch yn dda. Prun bynag, ma un ffordd arall, na faidd neb ddeud dim yn i herbyu hi, i'n gwobrwyo ni am yn ffyddlondab, sef rhoi bargeinion da a gwaith o'r newydd. Ma yma am- ryw felly. Gwr felly ydi Gruffydd Emrys. Ond rhoid i droed yni hi braidd ddaru fy hen gyfaill. Yn i sel Doriaidd, fe anghoflodd fod Mr Smith yn fasnachwr yn gynta ac yn Dori yn ail. Dasa fo ddim ond wedi digwydd gofyn i mi ynte, buaswn yn deud hyny wrtho fo am ddim, os na fasa fo yn caru rhoi ju' o baco i mi am y drafferth. Wel, pan aeth Gruffydd Dowlais ato fo, a gwel'd i4geryg o mor ddiluu-dim yn sgwar, &c., dyma fo yn deud wrtho fo na phasia fo mor ceryg. Me feddyliodd Gruffydd Emrys ynte, fel y mae yn naturiol i bobol lied boeth, mai epectol gam Radical oedd ar drwyn Gruffydd Dowlais pan yn edrych ar y llechi, a dyma fo yn fflamio yn y fan. Welis i rotshiwn biti rioed, oblegid ar ol ca'l spcctols Toriaidd i edrych ar y llechi, yr oeddan nhw yn un mor anghymwys, ae am fod Mr Wyatt a'r Sgweiar yn caru i cymeriad fel masnachwyr da, fe fu rhaid i Gruffydd druan ail neyd i holl geryg drosodd wedyn, a hyny am ddim, er i fod o yn Ltoti egwyddorol, ao ar list enwogion y ffydd. Beth pe y meddylia y Sgweiar yn bod nl-y Toris -yu salach gweithiwrs na'r Radicals; does dim trust ynte, Bad i plaid nhw a gymera fo yn y pen draw. Rhaid i ni gofio ohyd hogia, ma airan yr ail nid y gynta, ydi Oeidwadaeth yn nyhredo Mr Smith. Wel, beth ddyliach chi glywia i y fiyM blaen pan yn digwydd sefyll- y tu cefn ) wil bawd yn y ffydd. Newydd droi y mae o ato ni, ac h b wella eto yn llwyr oddiwrth effeithia yr argyhoeddiad y bu o dano fo. Siarad efo Radical raawr yr oedd o. "Fachgan" medda fo, "wyddost ti, ma gen i boen mawr yn fanma," gan osod i law ar i frest. Yr ydw i yn methu cysgu y nos er pan drois i, ac a deud y gwir iti y ma arna i gwilydd codi mhen. Yr w' i yn metha gwbod beth i neyd." Clywssch hi fel yr oedd y Rldlcal yn chwerthin am ben poena y truan. Fel yna ma sefyllfa petha yma rwan; yr ydw i*yn edrych ar y chwarel fel hospital fawr yn llawn cieifion, yn ochen- eidioodaneu clwyfau, ar gelyniou yn gloddesta ar eu gofldia nhw. Dyla hyn yn gneyd ni, yr hen Doris, yn dyuer iawn or wyn newydd, a cheisio i magu nhw i fyny yn galed. OIn sydd arna i wir y gwneith y peth ma ubw yn alw yn gydwybod feistr corn arno ni i gyd. Dyna ddeudodd y truan hwnw, am fod i egwydd- orion newydd o yn rhy wan i gynhal o eto, Hoi," medda fo, rhynget ti a fina, feclra i ddim fotio dros Nanna, y tro yma beth bynag." Y caucar sydd fod y lecsiwn wedi dod mor fuan, cyn i mi eyd 'f?l., ddysgu a chryHulU y dynion. Fel un, yr ydw i yn teimlo yn fawr trostyn nhw; nid peth i chwerthin am i ben o ydi argyhoeddiada gonast poboL Os aiff Mr Rathbone i fyny y tro yma, hyny a fydd am fod ein Toriaid newyddion-er ar ein delw nl, eto yn lied wan i sefyll ar i traed i hunain ar hyn o bryd. (rtIJ barhau yu y rhifyts netaf.)

FFIlWYDRIAD DYCHRYNLLYD YN NGWAITH HAIARN ACRFAIR, RHIWABON. PEDWAR 0 BERSONAU WEDI EU LLADD, A LLUAWS WEDI EU OLWYFO. & Ychydig wedi saith o'r gloch, foreu Haawrn, ay- gwyddodd ffrwydriad difrifol yn ngwaith y British Iron Company, Acrfair, Rhiwabon, pryd y Uadd. wyd pedwar o bersonau, ae y clwyfwyd tri-ar- ddeg ereill. Y mae ichos y ddamwain hyd yma yn ddirgelweh. Fodd bynag, tra yr oedd oddeutu cant o ddynion yn dilyn eu gorchwyl yn y gwaith (Erwydrodd dau o'r berwedyddion yn hollol ddi- rybudd. Yroeddy twrf yn ofnadwy: elywid of bedair milldir o ffordd. Malnriwyd y berwedydd- ion yn fil o ddamau, y rhai a hyrddiwyd gan nerth yr yssytiad i bellder mawr. Cafedd lluaws o'r gweithwyr eu taraw gan y darnau hyn tra yn ceisio diano am eu hoedl. Yr oedd llefau y clwyfedig- ion yn galul-rvirygol i'r eithaf. Yn mhen byr amser, j I niter o feddygou yn y be, y mai a estyiiaaant bob cynorthwy a allent i'r trueiniaid. Lladdwyd pedwar o'r gweithwyr yn y fan; ita ofnirnas gall amryw o'r rhai a glwyfwyd ymgynal dan eu niweidiau. Wele, restr olr anffodusiou: LTADDWYD, -Thomas Pritchard, Hendre, yr hwn a edy weddw a phump o blant; Kendrick Kendriofc, Rhtsymedre, gweddw a phedwRl 0 blant; Joseph Davies, Cefnmawr, gwr gweddw heb blant; Joshua Jones, Acrfair, dyn sengl. Clwyfwrn,—John Griffiths (a), wedi ei ysgaldio yn drwm; John Griffiths (b), wedi cael anafu ei ben; Robert Jones, wedi ei ysgaldio; David Jones, wedi tori ei goes Reuben Richards, wedi ei ye- galdio; Henry Lee, archoll dwin ar ei ben Edward Griffiths, wodi anafu ei goes; Lewis Davies, wedi anafu ei goes a'i gefn; Samuel Hay- ward, wedi ei ysgaldio; John Tudor, wedi ei archolli yn dost yn ei ben a'i goesau; William Tudor, archoll ar ei ben; Edward Jones, arolyg- ydd y ffwrnais, wedi ei glwyfo Yu YOgiLfn- "Ap lorwerth a ysgrifena fel y canlyn: "Dydd Sadwrn diweddaf, dygwyddodd damwam ofnadwy Jyn ngwaith haiain yr Acrfair, er Rhiwabon, trwy i ferwedydd ilrwjdro a lladd pump ae anafu amryw eraiil. Nid ydym wedi clywed eto am y manylion.-Hefyd, dydd Llun, yr 22ain, aeth dyn a'r enw Thomas Woodall allm o'i dt yn berffaith iach. Galwodd mewn ffermdy un o'r enw Thomas Morris, Rhos Bers, ger Adwy'r Clawdd. Yr oeddynt yn nithio yno ar y pryd. Ymaflodd yntau yn handle y peiriant i roddi ychydig help, a chyda'i fod wedi ymaflyd ynddo, syrthiodd i lawr yn farw! Gadawodd wraig a mab i alaru ar ei ol."

POBTHIfADOQ. _u_ JIIAKWOIIABTH DiU VB KOBBBTS.—uymeroou YR amgylchiad hwu le wythnos i ddydd Sadwrn di- weddaf, a chladdwyd hi yn mynwent Eglwys Pen- rhyndeudraeth. Boneddiges haelionus, fwyn, a chatedigoedd Mrs Roberti6 Teimla aml i dlawd golled anrhaethol ar ei hoi. Yr oedd lleni ar bob ffenestr yn yr heolydd yr elai y cynhebrwng trwy- ddvnt. Y Cloc Mawr.

I Y BHYFEL YN BAZUTOLAND. Pellebyr swyddogol 0 Capetown a ddywed ddar- fod i'r Buzutos gael eu gorchfygu gyda cholledion trymion. Ymosodwyd ar dy y trigianuydd ddwy waith gan osgordd o Bazutoaid, y rhai oeddynt hyd yma yn heddychol. Ar daer erfyniad y trig- olion anfonir adgylnerthhn i'r lie.

Y SEFYLLFA YN Y DWYRAIN. I TBHBBAW, DYDD LLUM.-Gohebydd y Daily New a ddywed fod y Persiaid yn parotoi ar gyfer tan-belenu pentref Inderghaj, lie 1 mae Mena^ha wedi ymwersyllu gyda 2000 o Kurdiaid. Y mae milwyr Persiaidd, ar waethaf gorchymynion eu cad-lywyddion, wedi llosgi pump-ar-hugain o bentrefl yn Shehrveran. Y mae saith gint o Shahavans ac wyth gant o Karapapachs wedi ymosod ar Ushi, y man lie yr oedd Abdul Gedar wedi gwersyllu. Cafodd y ddwy ochr golledion trymion. Y mae pum' cant o Kurdiaid yn ym- osod ar fllwyr Persiaidd yn nghymydogaeth Zohab. Y mae y Persiaid yn gweithredu ar yr amdditlynol. Nos LUN.—Piydnawn ddoe teimlwyd daear- gcynyn Agram.

I ETHOLIAD WEXPOBD. I i mae y am yr etboliad uchod wedi cael ei derbyn gan y sirydd. Y diwmod i enwi ymgeie. 1 d-l?b ',dL l Id M-Idd ? h. a chymer yr e. I!oTt a gd eis- i ddydd Gwener.

BALA. LLIFOGYDD.-Dydd Sadwrn diweddaf, gwnaeth lifoctydd mawrion vn y parthau hyn, yr byn a acliosw, d gan y gwlawogydd trymion a ddisgyuai. Torodd yr afonydd Tiyweryn a'r Dyfrdwy dros eu ceulanau, fel yr oedd yr holl feusyd I oddeutu eu glanau yn hollol gu idi< dig gan ddwfr. Par- haodd i wlawio drwy'r nos, fel erbyn boreu Sul yr oedd llyn Tegid yntau wedi codi rhai modfeddi, neil gorlifai i'r dwf. Yr oedd Piassau-street yn orckuddiedig gan ddwfr, a dodrefu yr holl J ii yn nofio, fel yr amldifa iwyd d)au o foddion cyhoeddus y Sabbath. Er na chlywsom fod neb wedi ei golledu mewn canlymad i'r dwfr dori i'w tai, eto gofynwn, Ai nad oes modd gwneuthur rhywbath er atal i'r llya dori i'r dref y naill dywydd ar ol y llaU ? Cy aered pobl dda glanau Tegid yr awgrym.—Gohebydd

sydd wedi eich gwasanaethu; pwy hefyd sydd yn addaw gwneyd yn y dyfodol—nid Ceidwadwyr, gellwch bendeifynu. T mae Arfon wedi chwyrn-daflu ei gwarth gwleidyddol drwy anfon i'r Senedd Mr Watkin Williams i'w chynrychioli, ac y mae i ni hyder cryf nad ydyw yn awyddus i ddychwelyd yn ol o'r Aipht o hiraeth am y garlleg a'r wynwyn. Dal- iweh afael yn eich rhyddid. Ac er Uwyr argyhoeddi eich gwrthwynebwyr o'ch nerth a dyfnder eich argyhoeddiad, cofiwch roddi pymtheg cant neu ddwy fil o bleidebau Thwng Mr Nanney a drws Senedd-dy Prydain Fawr. Dyweded yr holl Ar- foniaid Rathbone AM BYTB!